Quaestio 1

¶ Distinctio prima. distinctionem primam in Iri a qua magister distingui ea de quibus sunt doctrine / quedam enim sunt signa / quedam vero resi rerum autem quedam sunt quibus est vtem dum / quedam quibus fruendum / que dam quibus vtuntur et fruuntur. et quia signum refertur ad significatum / et vti est actus relatiuus per quem anima illud quo vtitur refert in alterum ideo querendum de actu anime relatiuo et comparatiuo Et quia actus intellectus priores sunt actibus voluntatis ideo. Quero primo. vtrum omnis intellectus cognoscens formaliter ens medium in respectu ad finem intelligat vtrumque vnico actu simplici.

Quod non. quia intel ligit illa distincte et vt distincta. igitur non vnico actu. consequentia probatur. quia quae vnico actu intelliguntur secundum quod huiusmor apprehenduntur indistincte / quia vnico conceptum inditincto in quo communicant.

¶ Contra. per actum rela tiuum et comparatiuum extremorum non concipitur neutrum extremorum nec alterum tantum. quia non esset ratio de hoc ma gis quam de illo. igitur vtrunque.

¶ Notandum. hic acci pio actum intelligendi simplicem non per negationem compositionis ex partibus eiusdem rationis facientibus per se vnum extensiue vel intensiue: sed per negatione aggregationis ex pluribus actibus alterius rationis vel ex pluribus actibus non facientibus per se vnum quo modo conceptus correspondens isti termino albedo dicitur conceptus vniuocus simplex. Item non loquor de simplicitate vel compositione obiectiua: sed de intrinseca et formali simplicitate actus intelligendi in essendo secundum suam realitatem.

Prima conclusio Omnis actus intelle ctus creatus compa rans formaliter aliquod obiectum in relatione vel habitudine ad alterum habet formaliter aliquem conceptum relatiuum et comparatiuum et distinctum totaliter a concepti bus absolutis illorum obiectorum vel aliorum. probatur. ha beat intellectus conceptum proprium absolutum albedi nis qui sit .a. et proprium conceptum absolutum nigredinis qui sit .b. probo quod per .a. et b. non cognoscit forma liter intellectus hoc obiectum relatiue in habitudine ad illud sic per illos actus non cognoscit formaliter intellectus hoc obiectum in relatione et comparatione ad illud quibus positis in anima stat intellectu nihil intel ligere vel cognoscere relatiue et comparatiue sed tantum absolute. Sed sic est quod habendo .a. et b. stat quod non comnparet album ad nigrum: sed tantum apprehendendo plura absolute sicut visus videndo plura simul non compa rat ex hoc vnum alteri nec cognoscit vnum formaliter referendo ad aliud.

¶ Confirmatur. si a. precise esset in intellectu non cognosceretur albedo relatiue et comparatiue ad aliud sed tantum absolute. et si b. esset prec se in intellectu non cognosceretur formaliter nigredo in habitudine et relatione ad aliud puta ad albedinem. igitur si .a. et b. praecise sunt in intellectu non cognoscitur formaliter albedo comparatiue in relationem ad nigredinem nec econtra: sed tantum apprehenduntur quedam due res mere absolute. consequentia probatur. quia si ipsi. a preexistenti in intellectu adueniat .b. non ex hoc conci pitur albedo aliter quam prius. quia per .b. non concipitur albedo / sed tantum nigredo. igitur propter aduentum solius b. non concipitur aliter albedo quam prius puta relatiue: intellectus enim apprehendens aliquod obiectum non ex hoc concipit illud aliter propter solam additionem actus qui nullo modo est cognitio illius stante priori actu vniformiter.

¶ Confirmatur. albedo non cognoscitur per aggregatu ex .a. et b. primo et se toto vel quolibet ipsius: sed primo per partem ipsius: quia per aliam partem non cognoscitur. igitur si per partem eius non cognoscitur albedo relatiue: sed tantum absolute: sequitur quod per illud aggregatum non cognoscitur albedo nisi absolute.

¶ Confirmatur. terminus vocalis absolutus non fit re latiuus nec significat relatiue propter additionem alterius termini absoluti. Similiter de conceptum abso luto cui subordinatur in significando. quia non minus significat immutabiliter quam naturaliter.

¶ Preterea si .a. et .b. praecise exi stentibus in intellectu cognoscit formaliter intellectus hoc relatiue et comparatiue ad illud / aut igitur quamlibet habitudinem secundum quam hoc potest cognosci veraciter in habitudine ad illud puta secundum habitudinem dissimilitudinis inequalitatis vel equelitatis. et sic de variis huiusmodi habitudinibus aut in aliqua habitudine tantum determinata. non primum quia per illos tantum duos conceptus conciperet actualiter et formaliter albedinem et nigredinem quasi secundum infinitas habitudines quod est contra ex perientiam. Si secundum contra. tum quia non est maior ratio de ista habitudine quam de illa. quia illi conceptus sunt indifferentes et in potentia ad hoc vt mediantibus illis intellectus possit comparare albedinem et nigredinem secundum hanc habitudinem vel illam. tum quia saltem de illa ha bitudine habetur propositum quod non requiritur tertius con ceptus non absolutus.

¶ Preterea. quod est prius et causa distinguitur a posteriori et causato: sed .a. et b. sunt naturaliter priores conceptu comparatiuo albe dinis et nigredinis et sunt causa illius. prius enim na turaliter concipit intellectus albedinem et nigredinem in se absolute quam relatiue: aut hoc in comparatione ad illud et potest multipliciter et varie comparari hoc illi secundum varias comparationes et habitudines manentibus illis conceptibus absolutis inuariatis.

¶ Preterea. in tellectus apprehendens formaliter hec secundum determinatam relationem et habitudinem ad illud habet aliquen aceptum de praedicamento relationis. igitur alium totaliter ab .a. et b. consequentia patet. quia .a. et b. sunt conceptus de predi camento qualitatis. antecedens probatur. quia aut nullus est conceptus de genere respectiuo aut maxime huiusmodi sunt illi conceptus per quos formaliter et actualiter intelliigitur aliqua res comparatione in relatione ad alteram ordinationes autem predicamentorum sunt impermixte 1 posteriorum.

¶ Confirmatur. si a. conceptus absolutus albedinis sit conceptus relatiuus et comparatiuus al bedinis ad alterum obiectum propter additionem alterius conceptus sequitur quod posset fieri cuiuscumque generis respectiui et cuiuscumque speciei de genere respecti uo. quia albedo potest concipi relatiue in habitudine ad quodcumque aliud et secundum habitudinem quamcunque.

¶ Preterea. illis praedicabilibus correspondent diuersi coceptus in anima quorum predicabilium vnum de pronomine demonstrante hanc albedinem praedicatur necessario per se et in quid. et alterum non nisi contingenter et per acci dens: sed albedo praedicatur necessario et per se et in quid de hac albedine demonstrata. praedicabile autem relatiuum huius albedinis ad nigredinem praedicatur contingenter et per accidens. puta: dissimile / diuersum. etc. quia veritas talis praedicationis variatur ad variationem in altero extremo. igitur.

¶ Preterea. conceptus relatiuus correspondens isti prodicabili duplum et cui subordinatur in significando esset idem conceptui correspondenti huid termino dimidium. Similiter de toto et parte et huiusmor relatiue oppositis. consequentia patet. quia conceptus huius relatiuus et comparatiuus non esset illi duo conceptus absoluti duorum extremorum. consequens est falsum. quia huiusmodi praedi cabilia essent termini sinonimi / et predicarentur de se inuicem in recto. Ex eisdem arguitur quod nec sufficiunt conceptus absoluti quicunque.

Secunda conclusio. Ominis intellectus conparans formaliter ali quod obiectum alteri seu intelligens formaliter aliquod obiectum in respectu et habitudine ad alterum intelligit vtrunque obiectum comparatum vnico actu simplici. proba tur. comparet intellectus albedinem nigredini secundum deus terminatam habitudinem: tunc praeter a. conceptum proprium absolutum albedinis. et preter .b. conceptum proprium absolutum nigredinis. et quemcumque conceptum proprium absolutum alterius obiecti exigitur aliquid alius conceptus relatiuus et comparatiuus. iuxta primam conclusionem: sit igitur ille actus .c. probo quod per con formaliter cognoscitur tam albedo quam nigredo. sic per quemcumque conceptum cognoscitur formaliter hoc obiectum in relatione et habitudine ad illud per ipsum cogno scitur formaliter hoc obiectum et illud. Sed per .c. conceptum relatiuum et comparatiuum vt distinguitur a con ceptibus absolutis illorum obiectorum: et vt est conceptus superadditus illis cognoscitur formaliter et actualite albedo in relatione et comparatione ad nigredinem igitur. maior patet: alioquin possibile esset sine contra dictione intellectum formaliter et actualiter cognoscere hoc obiectum in respectu et comparatione ad illud / et tamen non cognosceret hoc et illud. immo nec hoc nec illud. minor probatur vel. c. conceptus superadditus est cognitio formaliter tan albedinis quam nigredinis: aut albedinis tantum / aut ni gredinis tantum / aut nec huius nec illius: sed cuiusdam alterius obiecti. Si primum: propositum. si secundum / vel tertii Contra. tum quia non est ratio quod magis sit cognitio huius et non illius / quam econtra. tum quia esset conceptus absolutus huius extremi sicut est conceptus. a. vel. hin quia per illum non cognoscitur formaliter nisi albedo sicut per conceptum .a. et ipso solo existente in intellectu non cognosceretur nisi albedo in se sine comparatione ad nigredinem. sicut ipso a. precise existente in intellectu. tum quia propter additum ipsius .c. non cognosceretur relatiu illud extremum cuius non esset cognitio. Si quartum. com tra. quia igitur propter additionem illius / non cognoscitur albedo relatiue in comparatione ad nigredinem magis quam prius. quia nec cognosceretur albedo nec nigredo aliter que prius. Si dicatur quod per .c. conceptum comparatiuum super additum praecise sumptum non cognoscitur hoc extremum absolutum nec illud / sed relatio et habitudo media. ita quod per duos conceptus absolutos extremorum cum illo tertio conceptu concipitur formaliter hoc extremum in respectu ad illud. et sic primo habetur propositum. quia huiusmodi habitudo non est nisi ille res comparate. Non enim oportet quod vniuersaliter omni predicabiliter vel conceptui relatiuo correspondeat extra animam forma respectiua accidentalis distincta totaliter a rebus absolutis. patet de multis. Secundo per .c. conceptum circumscristo omni alio cognoscitur formaliter et actualiter relatio et habitudo huius ad illud ergo per .c. formaliter cognoscitur hoc et illud. consequentia probatur. quia contradictio videtur / q apprehendatur formaliter et actualiter certa habitudo istius ad illud quin concipiatur hoc et illud. deus autem poterit conseruare et causare .c. conceptum illum sine omni alio conceptu cum sit qualitas distincta. Tertio licet di ceretur quod per conceptum absolutum correspondentem term no relatiuo abstracto concipitur relatio media / et non aliquod extremum. tamtum per terminum ralatiuum concretiuum correspondentem termino concreto concipitur aliquod extremum. quia huiusmodi concretum vere predicatur de extremo ergo de conceptum respectiuo concreto habetur proposi tum. Si aliter dicitur quod intellectus comparans hoc obiectum alteri preter conceptum absolutum proprium huius et illius habet conceptum relatiuum huius et conceptum relatiuum illius. sic quod vnus conceptus relatiuus est tantum cognitio huius extremi vt obiecti et alter conceptus correlatiuus est tantum cognitio alterius extremi vt obiecti. tamen dicuntur conceptus non absoluti: sed re latiui vel respectiui. quia naturaliter et necessario vnus exi git alterum et econtra. non autem sic de conceptibus absolu tis. vnde concipere relatiue hoc obiectum in compara tione ad alterum est concipere illud conceptum natura liter et necessario coexigente alium conceptum illius obiecti in habitudine ad quod cognoscitur. et vnum conceptum consignificare aliquam rem non est illum conceptum exhibere formaliter obiectiue illam rem: sed coexigere conceptum alium illius rei.

¶ Contra hanc responsionem probo tria.

¶ Pre mum: quod quamuis huiusmodi conceptus naturaliter se coexigant: tamtum per illos non cognoscitur formaliter hoc in ordine ad alterum si per quemlibet illorum non cogne scitur nisi vnicum extremum et ex opposito si per eos cognoscitur formaliter hoc obiectum in habitudine ad al terum per quemlibet illorum cognoscitur vtrumque obiectum.

¶ Secundum probandum / est quod falsum est hunc con ceptum coexigere illum.

¶ Tertium. quod cognoscere ali quod obiectum cognitione coexigente aliam alterius ob iecti non est cognoscere relatiue. Primum probatur pono quod preter a. conceptum absolutum proprium albedi nis. et b. conceptum proprium absolutum nigredinis sit. c. iste conceptus relatiuus quo dicis concipi albedinem relatiue et sit .d. conceptus / quo dicis concipi nigredinem relatiue. probo quod per .c. concipitur forma liter non precise albedo: sed etiam nigredo. sic per quem cumque conceptum apprehenditur formaliter et actualiter albedo non in se absolute / sed formaliter relatiue in comperatione ad nigredinem per illum apprehenditur non precise albedo: sed etiam nigredo. sed .c. conceptus vt distinctus tota liter ab ipso b. et d. est huiusmodi. igitur. maior patet. quia possit bile esset sine contradictione intellectum formaliter et actu aliter apprehendere albedinem in comparatione et ha bitudine ad nigredinem et formaliter comparare albedinem nigredini et non apprehendere nigredinem. patet consequentia. quia non esset contradictio illum conceptum esse a deo in intellectu siue quocumque alio totaliter distincto cum sit de prima specie qualitatis. minor probatur. quia c. conceptus vt distinguitur ab omni alio actu est de genere respectiuo. ergo est per se et essentialiter respectiuus. ergo per illum formaliter concipitur obiectu in re spectu ad alterum. et quia si per .c. conceptum vt distinguitur ab omni alio actu concipitur formaliter albedo non rela tiue et comparatiue: sed in se et ad se absolute. ergo. c.n est conceptus absolutus albedinis non minus quam a¶ Confirmatur. si. c. esset precise in intellectu non conci peretur per illum albedo in comparatione et comparatiue et relative ad albedinem. ergo et si .c. ponatur simul cum alio conceptu puta. d. antecedens patet. quia tunc non concipere tur nigredo secundum te. consequentia probatur. primo quia quilibet conceptus exhibet precise idem et eodem modo siue pona tur cum alio siue per se. quia non variatur eius significatio naturalis ipso essentialiter manente inuariato. Secundo. quia albedo non apprehenditur aliter quam prius propter solam apprehensionem actus qui non est cognitio albedinis nec in speciali / nec in communi: cuiusmodi est conceptus .d. secundum se. Tertio. si aliquis conceptus in se sumptus repraesentat suum obiectum absolute non rela tiue formaliter ad alterum et simul sumptus cum alio con ceptu repraesentat suum obiectum relative in habitudine ad alterum. sequitur quod aliquis conceptus prius existens de praedicamento absoluto fit postea de praedicamento respectiuo propter adiunctionem vel remotionem alteri actus et ecotra. consequens est falsum. non enim transit de ero nere in genus. sed est per se et essentialiter de tali gene re. Quarto si idem actus posset successiue nunc esset cognitio huius absolute in se et ad se et postea esse co gnitio relatiua huius ad aliud. pari ratione potest esse primo cognitio huius tantum et postea esse cognitio amborum quicquid enim dat illi actui nouiter esse cognitionem re latiua huius ad aliud / dat ei esse cognitionem vtriusque et eo ipso quod fiet nouiter cognitio relatiua huius ad illud fiet nouiter cognitio amborum.

¶ Et ex his ar guitur quod intellectus non intelligit formaliter hoc ob iectum in habitudine ad alterum per quosque vel quotqua plures actus quorum vnus sit precise cognitio vnius obiecti / et alter sit precise cognitio alterius obiecti et nullus sit cognitio vtriusque.

¶ Secundum probatur. primo quia .c. conceptus non dependet nec causatur a nigredine nec a conceptu nigredinis. igitur non necessario exigit conceptum nigredinis. antecedens probatur. quia si causatur a nigredine sicut ab albedine vel a conceptum nigredi nis / sicut a conceptum albedinis. igitur non miuus est co gnitio nigredinis quam albedinis. et habetur propositum.

¶ Confirmatur ex quo. c. ostendit precise albedinem si cut .a. conceptus non videtur quod .c. necio exigat conceptum nigredinis / magis quam .a. conceptus absolutus albedinis. Secundo .c. non causatur ab ipso. d. probo. quia pari ratione d. causatur ab ipso. c. et esset circulus in causalitate et dependentia effectiua. ergo .c. non necessario exigit. d. nec econtra. Si vero .c. causatur ab ipso .b. conceptu absoluto nigredinis non a conceptu d. ergo circumscripto d. et habitis duobus conceptibus absolutis albedinis et nigredinis et habito tertio conceptu relatiuo concipitur formaliter albedo in relatione ad nigredinem et habetur propositum.

¶ Tertium probatur cognitionem ali cuius obiecti exigere naturaliter aliam cognitionem eius dem obiecti non est huiusmodi cognitionem esse formaliter re latiuam et comparatiuam eiusdem ad se. igitur. pari ratione cognitionem alicuius obiecti coexigere naturaliter conceptum alterius obiecti non est formaliter cognoscere hoc obiectum in respectu et comparatiue ad illud. antecedens pro batur. tum quia anima per omnem intellectionem cognosceret idem in relatione ad seipsum. quia coexigitur sensatio vel fantansia eiusdem. tum quia sensatio erit notitia non ab soluta: sed relatiua. quia sensatio obiecti proprii per se sensibilis: vt color exigit naturaliter sensationem sensit bilis communis. vt quantitatis et figure. Si igitur intui tiuam exigere intuitiuam non facit intuitiuam esse forma liter relatiuam. pari ratione de abstractiua.

¶ Preterea si signum esse relatiuum sit ipsum coexgire aliud signum. sequitur quod nullus terminus vocalis est signum relatiuum. quia non coexigit aliud.

¶ Confirmatur. termini sincathegoreumatici essent per se et primo species et genera in predicamento respectiuo. quia eis conuenit magis coexigere alia signa ad hoc quod significent vel congnificant quam signis cathegoreumaticis.

¶ Preterea. principaliter ad secundam conclusionem arguitur sic. vnitas suppo siti sine vnitate potentie respectu aliquorum obiecto rum non sufficit ad cognoscendum illa relatiue et compa ratiue secundum Arist. 2. de anima. ergo nec sufficit vnitas potentie sine vnitate actus respectu illorum obiectorum consequentia probatur. pari ratione sicut enim si vna potentia co gnoscit a. et alia potentia eiusdem suppositi cognoscit b. et nulla vna potentia illius suppositi cognoscit .a et .b. numquam per hoc illud suppositum poterit comparare a. ad b. secundum Arist. ita pari ratione si eadem potentia per aliquem actum cognoscit .a. tantum: et per alium actum cognocit .b. tantum: et per nullum vnum actum cognoscit .a. et b. nunquam ex hoc cognosceret formaliter et actualiter .a. relatiue et coparatiue ad. b. patet consequentia. sicut enim suppositum comparat mediante potentia sic potentia mediante actu.

¶ Confirmatur. ad apprehendendum comparatiue aliqua obiecta requiritur idetitas temporum. si enim prius cognosco .a. precise: et postea cognoscam b. pre cise sine .a. numquam cognoscam per hoc illa comparatiue igitur pari ratione requiritur identitas actus. Ex his patet quid dicendum ad questionem.

Conica conclusionem positas arguitur et primo de conceptu relatiuo quo formaliter intellectus distinguit hoc obiectum ab illo et quo formaliter intellectus intelligit hoc obiectum vt distinctum. puta de conceptu correspo dente isti termino distinctum vel diuersum et consimili de conceptibus respectiuis per se inferioribus ad di ctum conceptum vt de conceptibus correspondentibus istis predicabilibus oppositum / contrarium / dissimile / inequale. et consequeter de quibuscunque relatiuis disqueparantie vt maius / minus / totum / pars / duplum / dimidiu. quilibet enim talium conceptuum relatiuorum est per se medium distin guendi euidenter vnum extremum comparatum ab alio.

¶ Arguo igitur sic. per nullum conceptum simplicem et vnicum duorum obiectorum cognoscuntur illa duo obiecta distincte et vt distincta: sed per apprehensionem comparatiuam seu compositionem intellectualem qua intellectus relatiue co gnoscit hoc obiectum vt distinctum ab illo et vt maius illo / intellectus concipit huiusmodi obiecta distincte et vt di stincta. ergo huiusmodi apprehensio comparatiua / seu conparatio intellectualis non est vnica simplex respectu illorum obiectorum. vel sic quecumque obiecta concipiuntur vnico actu simplici per illum cocipiuntur indistincte / et non distincte nec vt distincta: sed obiecta que comparatiue concipiuntur hoc vt distinctum ab illo vel vt maius illo intellectus concipit huiusmodi obiecta distincte et vt distincta. igitur per huiusmodi comparationem intellectualem / non apprehenditur vnico actu simplici. minor vtriusque discursus patet. maior probatur primo intellectus aliqua obiecta non distinguit per illud et secundum illud in quo tamquam in conceptum et ratione communi et indifferenti conue niunt et conicant. ergo per illum intellectus non distinguit sicut per conceptum specificum non distinguit inter indiuidua eiusdem speciei: nec per conceptum generis inter species eiusdem generis. conceptus enim communis est con ceptus conuenientie non discouenientie nec distinctio nis: sed conceptus vnus et simplex respectu duorum ob iectorum est conceptus communis vtrique et in illo conueniunt et conicant. ergo per illum intellectus non distin guit nec distincte cognoscit huiusmodi obiecta.

¶ Con firmatur. intellectus non apprehendit formaliter conuenientiam aliquorum nisi per aliquem conceptum communem vtrique et hec causa praecisa est apprehendendi conuenien tiam. igitur econtra non apprehendit formaliter differentiam et distinctionem aliquorum per conceptum indifferen ter communem vtrique / sed tantum per proprios et distinctos.

¶ Con firmatur. sequitur quod idem actus erit obiectorum quorumdam notitia distincta et notitia indistincta. quia per illum actum relatiuum intellectus formaliter distinguit illa obitecta. ergo est notitia distincta illorum: sed ille actus est notitia vna et eadem respectu illorum. ergo est notitia indistincta illo rum.

¶ Confirmatur. aliqua notitia absoluta distincta et indiuidualis huius rei est propria repraesentatio huius rei. ergo omnis notitia distincta formaliter huius rei est propria huic rei. Sed notitia comparatima aliquae huius rei est formaliter distinctia huius rei ab alia re: igitur principalis consequentia patet. quia non minus est propria repraesentatio huius notitia distin ctiua quam notitia distincta: sed propria repraesentatio huius non est communis huic et alii. igitur. Secundo probatur minor principalis eo modo cognoscuntur et apparent aliqua obiecta apud intellectum quomodo repraesentantur et relucent in actu et per actum intellectus: sed per. c. actum et in c. actu comparatiuo si sit vnus et simplex respectu amborum repraesentantur et relucent indistincte et vt vnum ambo extrema. probo. quia eodem modo repraesentantur et relucent in actu quo modo ille actus ea repraesentat et significat: sed si actus est vnus et indistinctus repntat illa vt signum vnum et indistin ctum. igitur indistincte quacumque igitur concipiuntur et apparent vnico et indistincto conceptu illa vt sic conci piuntur et apparent vt vnum et indistincte.

¶ Confirma tur. intellectus obiecta exemplata et repraesentata non distinguit per illam ymaginem vel per illud exemplar in quo assimilantur et quod est naturalis similitudo vtriusque indistincte et vniformiter. patet. si enim duobus corporibus cor responderet in speculo vnica et eadem ymago / in quaconuenirent illa corpora et que secundum quodlibet sui eque liter et indifferenter repraesentaret vtrunque numquam aliquis distingueret huiusmodi obiecta per huiusmoi ymaginem. Ter tio potentia cognoscens et distinguens aliquae obiecta non immediate per suam essentiam nec immediate per essentias llorum obiectorum: sed tantum mediantibus actibus suis formaliter non distinguit nec cognoscit nisi secundum quali tatem et differentiam illorum actuum. igitur si actus est vnus et indistinctus cognoscit illa vt vnum et indistincte.

¶ Con firmatur. qualis est actus cognoscendi taliter denominatur intellectus per illum formaliter cognoscere et taliter denominatur obiectum cognitum secundum illum. igitur si actus est in se vnus et indistinctus respectu amborum extremorum comparatorum potentia cognoscit illa vt vnum et indistincte. antecedens patet. quia potentia non cognoscit per suam essentiam immediate nec per essentias obiectorum: sed precise per actus medios. ergo qualis est actus secundum quem potentia fertur in obiectum taliter fertur potentia in illud obiectum et denominatur secundum conditionem illius actus. patet iterum antecedens inducendo. ideo enim obiectum dicitur videri. quia eius actus est visio et de auditione et intelle ctione / visione. et ideo dicitur intense cognosci. quia act est intensus. 4o que apprehenduntur sub alia et alia ratione illa vt sic apprehenduntur distinctis conceptibus et actibus: sed quae apprehenduntur comparatiue vt hoc distinctum ab illo vel maius illo: illa vt sic apprehenduntur sub alia et alia ratione.

Secundum principaliter contra conclusiones positas. intellectus comparat aliqua in telligibilia que in nullo conceptu simplici conueniunt. igitur conceptus comparatiuus non est vnus simplex respe ctu extremorum comparatorum. antecedens probatur. quia habitus et priuatio et contradictoria. puta esse et non esse / et aliquid et omnino nihil non conueniunt in aliquo vno conceptu. li cet enim aliqui ponant hoc de ente respectu omnium que sunt substantie et accidentia. non tamen respectu entis et respectu omnio nihil et figmentorum impossibilium.

¶ Con firmatur. sequitur quod ea quae ex suis rationibus formalibus sibi contradicunt. et quorum ratio vnius destruit rationem alterius non solum couenirent in aliquo per se vno con ceptu et ratione. immo in conceptu et ratione distinctiua cuiuslibet patet. quia intellectus potest comparare ens / et non ens / et diuisibile et indiuisibile / et ille conceptus compa ratiuus erit ratio distinctima cuiuslibet.

¶ Confirmatur obiecta primo et totaliter diuersa et summe differentia et dissimi lia non possuut distincte vnico eodem actu simplici finito repraesentari: sed contingit aliqua talia comparari. igitur minor patet. quia resoluendo ad prima distinctiua erit de uenire ad summe distincta et poterunt comparari. maior patet. quia actus est naturalis similitudo obiecti actualis et expressa secundum Augu. 13. de tri. et secundum Arist. 3. de anima. conueniunt n hoc antiqui quod cognitio fit in anima per quandam assi milationem anime ad res / sed rerum summe dissimilium non est vnica omnino eadem similitudo naturalis. tum quia essent similes inter se quia similes eidem. 3o. tum quia quanto aliqua sunt minus similia vel magis dissimilia et disconue nientia: tanto minus sunt similes eorum ymagines et repraesenta tiones similitudines naturales. ergo totaliter et summe dissimilia in nulla vna naturali similitudine communicant et conueniunt.

¶ Confirmatur. talium summe dissimilium non sunt similitudines eiusdem rationis solo numero differentes. ergo multo minus vnica eadem numero.

¶ Tertio principaliter. sequitur quod quelibet res nata sit causare in anima notitiam distinctam et distinctiuam cuiuslibet alte rius rei. consequentia patet. quia quelibet res nata est per intellectum cuiuslibet rei comparari. Si autem concipitur vnico actu distinctiuo vtriusque extremi ille conceptus causabitur ab extremis. quia non magis ab vno quam ab alio. falsitas consequentis probatur. tum quia primo phisi. non quodlibet natum est agere in quodlibet vel pati a quolibet. igitur. pari ratione non quodlibet natum est agere naturalem ymagi nem et similitudinem cuiuslibet. tum quia vna res non generat naturaliter ymaginem corporalem alterius rei: et go nec spumalem que expressior est.

¶ Confirmatur. que libet res posset in infinitos effectus alterius rationis quia potest comparari infinitis alterius rationis. Quarto sequitur quod vnico actu finito possunt omnia etiam infinita distincte cognosci ab intellectu nostro. probatur cosequentia. quia si duo possunt distincte repraesentari vnico actu pari ratione et tria et sic sine fine. Non enim est maior repu gnantia plurium quam paucorum / et trium / quam duorum / et quia si sunme dissimilia et disconuenientia / possunt vnico actu simplici distincte repraesentari. ergo quecumque alia minus dissimilia. falsitas consequentis probatur. quia talis actus esset infinitus. quia equiualeret in repraesentado infinitis noti tiis propriis et distinctis illorum infinitorum obiectorum. etiam hoc argueret potentiam infinitam. pauca enim possumus cognoscere simul distincte et attentio anime circa vnum distincte impedit animam attendere distincte ciraca aliud.

¶ Quinto principaliter. sequitur quod respectu cu iuslibet obiective intelligibilis haberemus conceptu proprium di stinctum compositum respectu illius possemus habere conceptum poprium simplicem. consequentia patet. quia possumus comparare illud sibi vel alteri. falsitas consequentis probatur. Primo. quia de deo non habemus conceptum proprium distinctum simplicem: sed tantum compositum ex pluribus communibus qui simul menti reddunt vnum aggregatum proprium deo: vt dicendo ens primum infinitum patet. quia talem conceptum proprium et distinctum simplicem non haemus de his quae non cognoscuntur nisi post discursum et non intuitiue immediate. Secundo quia cecus posi set habere naturaliter notitias simplices proprias et di stinctas coloris. probo. quia potest habere conceptum proprium compositum. potest enim habere conceptum compositum correspon dentem isti ofoni sensibile aliud ab audibili / gustabili tangibili / et olfactibili: cuilibet enim parti huius oratio nis conceptum correspondentem potest habere / vel huic orato ni sensibile a sensu qui tibi deest. et consequeter posset ha¬ bere conceptum proprium albedinis simplicem. quia potest ha bere compositum dicendo nobilissimum visibile. quod est qualitas opaci terminati. et per consequens habere potest simplicem conceptum proprium lucis vel luminis. quia potest ha bere conceptum correspondentem isti ofoni sensibile a sen su. qui tibi deest causatum in medio existente in pura priuatione ad illud eodem modo posset habere conceptum proprium simplicem solis vel saturni. Tertio figmentorum habemus conceptus proprios compositos sed non simplices probo. tum quia iam non esset conceptus figmenti impos sibilis. ideo enim dicitur conceptus figmenti et ratio in se falsa. quia componitur ex conceptibus sibi repugnan tibus. quorum vnus non potest verificari de altero. conce ptus etiam simplex non est nisi obiecti possibilis. alioquin primi actus possent esse respectu impossibilium tum quia figmenta essent per se in genere. quia haberent com ceptus simplices distincte repraesentantes et coceptus superio res simplices et consequeter eorum per se esset diffinitio. quia con ceptui simplici posset correspondere conceptus compositus exi plicitus.

¶ Sexto principaliter. sequitur quod idem actus erit simul notitia intuitiua et abstractiua eiusdem obiecti. probo. quia intellectus potest albedinem nunc visam comparare albedini eidem heri vise dicendo hec albedo est eadem albedini heri vise et obiectum nunc visum compa rare obiecto heri viso: sed notitia obiecti / vt prius vise est abstractiua. quia est recordatiua. quia est preteriti vt preteritum est.

¶ Septimo principaliter cum intel lectus comparat aliquid sibiipsi huiusmodi conceptus comparatiuus et re latiuus non est simplex. ergo nec dum comparat aliquid alteri pari ratione. antecedens probatur primo. quia secundum Aristo. 5. metha. intellectus vtitur tunc vno vt duobus seu pluribus: sed hec pluralitas non est in re obiectiue. er go in intellectu est pluralitas actuum eiusdem obiecti secundum quos intellectus comparat formaliter / vel comparat secundum aliquid bis repetitum / et replicatum / seu reiteratum. Secundo idem conceptus significaret omnino idem obie ctum sub modis oppositis. puta in recto et in obliquo primo et principaliter / secundario et minus principaliter directe et indirecte. Tertio talis conceptus erit eiusdem rationis cum proprio et absoluto conceptu illius rei. igitur erit absolutus non comparatiuus. antecedens probatur. quia sunt conceptus simplices proprii et distincti eiusdem obiecti / idem omnino et adequate repraesentantes / nec vnus significai aliquid primario / vel secundario. quin alter significet idem eque primo vel secundario. Quarto ille conceptus compara tiuus erit notitia propria et distincta huius rei et simul erit notitia communis et indistincta eiusdem rei. Prima pars probatur. quia per illum demonstratur hec res. Se cunda pars probatur. quia equiualet in significando huid otoni hoc idem sibiipsi. igitur equiualenter continet con ceptum identitatis: sed conceptus identitans est conmunis huic rei. quia quelibet res est eadem sibi ipsi.

¶ Octauo principaliter. Conceptus comparatiuus et relatiuus obiecti infiniti et increati non est formaliter cognitio vtriusque extremi comparati: sed alterius tantum. ergo pari ratione conceptus coparatiuus obiecti creati. antecedens probatur. quia conceptus per se proprius prime persone in diuinis. puta poatris / est conceptus non absolutus / sed relatiuus. quia prima persona constituitur per se et primo in esse talis persone et talis suppositi per relatione et proprietatem relatiuam: sed ille conceptus non est formaliter cognitio secunde persone puta filii. probo quia omnis res distincta realiter ab alia / nata est concipi ali quo conceptu sibi proprio et indiuiduali. 2o. quia intelle ctus noster distinguens vnam rem ab alia potest habere con ceptum proprium illius rei / in quo non communicat cum alia re. alioquin non habet medium quo neget illam rem ab alia dices quod ille conceptus est proprius prime persone in supponendo / non in significando et exhibendo obiectiue per se.

¶ Contra. si ille conceptus non minus significat hanc rem quam illam. ergo intellectus non minus conter potest vti illo conceptu pro hac re quam pro illa. ergo non minus potest ille conceptus supponere pro ista quam pro illa vt infra deducetur.

¶ Confirmatur. cum dico quod huiusmodi conce ptus. licet significet vtranque personam. tamen supponit tantum pro prima persona non producta. tunc quero / aut conceptus correspondens huic ofoni. prima persona non est producta exhibet obiectiue vnam solam personam et habetur propositum. aut vtramque. ergo non magis signi ficas et demonstras mihi quod supponat pro hac quam pro illa nec magis mihi demonstras distincte vnam personam per secundam partem dicti tui quam per primam partem. videtur igitur quod apud intellectum non potest demonstrari et significari quod supponat pro hac persona tantum. et non pro alia nisi habeatur aliquis conceptus proprius istius et non llius in repraesentando et ex hibendo.

¶ Nono principaliter. sequitur quod in relatiuis disquiparantie vniuersaliter vnum verificatur de altero. pater est filius et totum est pars et duplum est dimidium et consequeter de quocumque verificatur vnum et reliquum. et quicquid verificatur de vno et de reliquo. probo. quia vtrunque significat praecise et adequate eadem et eodem modo. puta vtrumque extremum et vnum in habitudine ad reliquum Si autem aliquod praedicatum verificabitur de aliquo subie cto / non pro se / sed pro suo significato. pari ratione erit veritas si loco vnius ponatur alius terminus significans idem omnino et adequate.

¶ Confirmatur. vel huiusmodi conce ptus relatiuus significat illa duo comparata collecti le / aut diuisim. si primum ergo non vere praedicabitur de altero / sed tantum pro aggregato ex ambobus. si secundum. igitur verificabitur de quolibet.

¶ Decimo. sequitur quod conce ptus relatiuorum disquiparantie vt dupli et dimidii essent omnino idem conceptus vel eiusdem rationis. consequens est falsum quia duplum et dimidium essent termini sinonimi / et vnum verificaretur personaliter de altero. probatur. quia essent notitie eorundem obiectorum praecise et adequate et eque distincte et vniformiter. quia quodlibet significat hoc in habitudine ad illud et illud in habitudine ad hoc. quia non significabit hoc vel illud ad se et absolute. Item ad hoc possunt adduci quedam que tangebantur ad probationem secunde conclusionis. quia si conceptus patris / et conceptus filii / sunt conceptus alterius rationis. ergo si ne contradictione potest deus ponere alterum sine altero ergopossibile esset concipi patrem vt poatrem et sub ratione paternitatis non concipiedo filium. quod est impossibi le. quia si concipitur pater vt pliter et sub ratione paternitatis. er go in respectu et habitudine ad alterum vt ad filium. ergo concipitur filius.

¶ Confirmatur. quia etiam natura liter posset haberi conceptus vnius relatiui non habi to conceptu correlatiui. probo. quia hoc non causabitur ab illo. quia pari ratione ille causaretur ab isto: et sic esset cir culus in causalitate et dependentia affectiua.

¶ Undecimo sequitur quod correlatiuum erit de per se et primario conceptu diffinitiui relatiuo nec ponetur in diffinitione relatiui vt additamentum extrinsecum: sed vt inclusum in ratione formali quantitatiua et per se primo modo sibi conueniens. consequentia probatur. quia illud partinet intrinsece et quidditatiue ad diffinitionem formalem ali cuius diffiniti quod formaliter includitur in sua significatione vel eius significato. falsitas consequentis probatur. tum quia opponuntur est enim quoddam genus oppositionis relatiue super quod fundatur quidam locus dyalecticus: sed vnum oppositum non est de per se formali / et quidditatiua ratione al terius oppositi. multo enim minus quam disparatum: quia due species immediate sub eodem genetur et non subalter natim posite non includunt se inuicem quidditatiue diffinitiue: sicut nec differentie immediate diuisiue generis: tum quia etiam non est circulus in diffinitione quidditatiua / et praedicatione primi modi secundum Aristo telem primo posteriorum: tum quia non ponitur vt genus nec vt differentia.

¶ Confirmatur. Sequitur quod vnum relatiuum non est ponendum in diffinitione alterius. Consequens est falsum: quia vnum posset diffinitiue cognosci altero non cognito contra philosophum et porphirium dicentes necesse est in vtrorumque diffinitionibus vtrisque rationi pus vti. consequentia probatur quia in tali diffinitione esset nugatio et patet si loco termini ponatur sua ratio: et quia per conceptum diffiniti significatur eque distincte vtrumque extre mum sicut per aliud correlatiuum: ergo frustra ponitur in diffinitione correlatiuum: quia non est nisi repetitio eiusdem obiecti eque distincte.

¶ Tiius. principaliter sequitur quod est nugatio dice re duplum dimidii / et pater filii. probo primo si loco ter mini ponatur sua descriptio formalis: et quia alter terminus solus significat eque distincte quicquid significat talis oratio / vel terminus sibi additus: igitur inconuenienter et nugatorie post duplum additur terminus dimidii / aut iterum illi orationi duplum dimidii addetur conuenientur ter minus dimidii: sicut additurratio dupli: quia eadem eque distincte significat terminus huiusmodi / et oratio illa: et sic in infini tum contiget fieri additionem et sicut dicit aristotr. primo elenchorum ducere ad nugationem. Item arist. 2o elenchorum dicitur quod non est idem dicere quod ipsa relatiua coniuncta. et separata: quod tamen esset si conceptus relatiuus esset vtriusque obiecti comparati. per idem argiter quod deus non intelligit Ad primum distincte creaturas. negetur maior. Ad primam probationem intellectum distinguere obiecta per aliquid: et secundum aliquid intelligitur dupliciter vel vt ly per denotat formam secundum quam intellectus formaliter est distinguens: sicut per intellectionem est intelligens. Alio modo vt notat modum inferendi / et arguen di distinctionem: et vt notat conditionem distinctiuam et appropriatam vni illorum. Item aliquem conceptum esse commu nem respectu plurium obiectorum potest intelligi dupliciter: vel large per concursum / et vnitatem signi et repraesentationis pre cise: sicut diuina intellectio est communis noticia omnis / vel pro prie per vnitatem et indifferentiam tam significationis quam praedicationis / et suppositionis proprie sumpte. Primo mo do negatur maior: quia deus non distingueret aliqua obie cta. Secundo modo negatur minor. talis enim conceptus / vel terminus ei correspondens non est natus predicari et sup ponere indifferenter / et vniformiter pro quolibet illorum comparatorum: sicut nec ipsa oratio ens pater filii non supponit vel praedicatur proprie nisi pro patere / licet significet forma liter illud quod est filius. Huiusmodi igitur praedicabile relatiuum non vniformiter / nec eque primo / et di recte significat vtrunque.

¶ Ad confirmationem negetur consequentia specialiter accipiendo in consequen te apprehendere distinctionem per aliquod vt per formam secundum quam est apprehendens et non formaliter vt per medium inferendi distinctionem vel vt conditio nem appropriatam.

¶ Ad aliam confirmationem negetur comsequentia accipiendo distinctum / et indeterminatum: vt sibi opponantur. Ad probationem dicendum quod ille actus pro prie loquendo est noticia eorum distincta: quia per illam formaliter / vel virtualiter potest intellectus distinguere hoc ab illo: et non est proprie noticia eorum in distincta: quia non confusa quasi generalis / vel speci fica. potest tamen dici indistincta: quia illa eadem est hu ius que illius sicut diuina noticia diceretur noticia distincta / et indistincta respectu creaturarum: sed hoc non est accipere distinctum / et indistinctum secundum ra tiones oppositas / et repugnantes.

¶ Ad aliam confir mationem accipiendo noticiam propriam alicuius quae est representatio illius non alterius. Negetur consequentia ymo omnis noticia distinctiua aliquarum est communis vtrique secum dum repraesentationem / et exhibitionem licet virtualiter contineat proprias / et equiualeat illis. Ad secundam probationem minoris: quia alius est formalis modus intrinsecus ipsius cognitionis / et apparentie: et modus obiectiue cognitus / et apparens. Ideo maior potest tripliciter intelligi: quia vel notatur identitas / vel vni formitas modi formalis et intrinseci ipsius cognitionis / et apparentie ad modum i ormalem / et intrinsecum ipsius representationis et relucentie intellectualis vel notatur identitas / seu vniformitas modi obiectiue cogniti et apparentis ad modum obiectiue relucem tis et repraesentantis / vel notatur identitas vel vniforitas modi obiectiue cogniti / et apparentis et indicati ad mo dum formalem et intrinsecum ipsius actus representantis. si I3o modo / maior est falsa: quia per actum spumalem et inextensum apparet esse aliquod corporale / et extensum et per actum finitum corruptibile apparet aliquid esse infinitum vel incorruptibile. Sed maior conceditur primo / et secundo mo do / et cum dicitur in minori quod obiecta comparata repre sentantur / et relucent in illo actu vt vnum et indistince di tendum est si noteturmodus / seu vnitas / et indistinctio obiectiue apparens / et representata negetur. Si vel ro notetur vnitas / et indistinctio signi repraesentantis secundum illud quod est conceditur. Et ad probationem mi noris distinguendum est vt de maiore.

¶ Ad confirmationem procedit eque de apprehensione diuina. Di cendum igitur quod intellectum distinguere aliqua obiecta per aliquam ymaginem potest intelligi vt ly per no tat causam formalem id est per formam secundum quam in tellectus est formaliter distinguens / vel percipiens. di stinctionem. Alio modo per illud tanquam per medium ex trinsecum prius cognitum: ad quod comparatur aliud Si primo modo negatur maior: quia licet sit dissimilitudo obiectiue percepta: non tamen oportet ipsam esse in actu perceptiuo distinctionis. probatio autem maioris procedit in secundo intellectu non de eo secum dum quod formaliter intellectus est cognoscens dissimilitudinem. sed de eo per quod tanquam per medium extrin secum prius cognitum cognoscitur aliud comparatum ad illud medium puta dicendo hoc est simile tali exenlari: et non illud: et sic negatur quod per illum actum conparatiuum cognoscatur isto modo distinctio obiectorum comparatorum / vel diceretur quod maior intel ligitur de ymagine / et assimulatione secundum significationem / et conuenientiam qualitatum materialium non de ymagine et representatione seu similitudine que est formaliter exhibitio obiectiua vitalis. Ad tertiam probationem maioris si intelligatur quod qualis ac tus in se essentialiter / et formaliter taliter apparerent et iudicarentur vel obiectiue apprehenduntur esse illa ibiecta negatur ant ecedens. Si vero intelligatur quod secundum formales differentias / et intrinsecas ac tuum: intellectus est differenter aoprehendens forma liter intrinsece conceditur antecedens: et negatur consequentia: quia apprehendere aliqua vt vnum et indistincte non importat vnitatem et indistinctionem actus: sed obiecti apparetis / seu vnitatem et distinctionem obiectiue cogniti et apparentis.

¶ Ad confirmationem conceditur quo ad denominationes conuenienter et debite sumptas sed non secundum quaslibet denominationes sumptibiles exactibus maxime quando denominatio potentie vel obiecti cogni mportaret aliud quam talem quaelitatem et conditionem actus: vt di cendo: potentia cognoscit obiecta vt vnum et indistincte Mec enim denominatio magis importat vnitatem obiectiue apparentis et indistinctionem quam vnitatem actus qui est formalis apparentia. Ad quartam probationem: accipiendo rationem pro actu potentie rationalis negatur miuor quo ad actum secundum quem formaliter intellectus distin guit hoc ab illo vel intelligit hoc vt distinctum ab illo: licet antetecedenter etcausaliter praesupponantur in intellectu nostro actus distincti respectu illorum obiectorum qui actus sunt causa actus comparatiui consequentis. Si vero ratio accipitur pro conditione obiectiue cognita et apparemn te negatur maior: nisi loquendo de distinctione actuum praecedentium apprehensionem formaliter distinctiuam.

¶ Ad secundum principale contra conclusiones negatur antecedens: ad probationem eque probat: quod diuina cognitio non est vna respectu omnium intelligibilum. dicendum igitur: quod quamuis ens et non ens non conueniunt in aliquo conceptu communi illis per suppositionem proprie dictam: et per prodicationem de in esse et praesenti per modum actus et existentie: tamen possunt sic conuenire: quod eodem coceptum apprehenditur tam illud quod est quam illud quod non est: quia etiam conceptu spe cifico apprehenduntur et repraesentantur: tam singularia que extant quam illa quae non extant specialiter: aut hoc est possibi le si huiusmodi conceptus non sit communis per praedicationem. Aliquod etiam praedicatum dictum modo positive dicitur coniter de vtrisque: vt esse intelligibile. Ad confirmationem conteditur modo praedicto: quia ex conceptibus diuersorum obiectorum non possibilibus verificari de eodem potest consequenter formari alius totaliter distinctus comparatiuus illorum obiectorum. Ad aliam confirmationem negetur maior. Ad probationem cum dicitur quod rerum summe dissimilium non potest esse eadem similitudo et ymago naturalis / verum est de similitudine secundum configurationem et conuenientiam seu propinquitatem qualitatum. non autem de similitudine et yma gine qua est per obiectiuam repraesentationem et exhibitionem sicut formalis distinctio dicitur ymago obiecti / nec oportet illa esse similia inter se quorum est vna talis simil itudo: quia non minus potest esse vna talis similitudo dis similium quam similium: patet de noticia diuina et de conceptibus transcend entibus. Ad aliam conffirmationem ne gatur consequentia / accipiendo antecedens de noticiis / quarum vna es set propria vni et altera alteri: actus enim proprius vni illorum est alterius rationis ab actu qui foret proprius alte ri illorum / et ab actu qui foret comins ambobus.

¶ Ad ter tium principale non sequitur / quod qualibet res secundum quod cuius libet rei noticia propria habita potest esse partialis causa cuiusdam noticie distincte respectu cuiuscumque alte rius rei vna cum propria noticia alterius rei. Ad confir mationem non sequitur quod qualibet res / sed quod qualibet noticia propria alicuius obiecti posset in successione eterna ten poris si conseruatur a deo concurrere / vt causa partialis ad non tot effectus alterius rationis quin ad plures / nisi capacitas et actiuitas potentie sit limitata ex naturarei. vnde argumentum eque est contra limitationem potentie intellectiue quae potest comparare idem diuersis succet siue loquendo igitur de potentia naturali vel reducibili ad actum completum et terminatum non permixtum positione. negatur consequentia. Ad quartum negatur consequentia. Ad probationem dicendum est quod non diura obiecta possumus simul cognoscere distincte actu comperatiuo quam possimus simul distincte cognoscere diuersis actibus: quia ille actus comparatiuus causatur natu raliter ex illis propriis: et equiualet illis in repraesentando distincte.

¶ Ad quintum principale: conceptus potest esse distinctus et proprius alicuius obiecti dupliciter vel secundum praedicationem et supponnem proprie sumptam: vel secundum repraesentationem et exhibitionem obiectiuam. Si primo modo conceditur consequens. Si secundo modo: negatur consequentia quia con ceptus comparatiuus exhibet obiectiue et eque distincte vel indistincte ea quae exhibentur per conceptus simplices a quibus causatur. Ad primam improbationem consequentis dicendum: quod ille conceptus relatiuus et comparatiuus dei: licet esset dei conceptus distinctus et proprius in praedicando et supponendo: non tamen in repraesentando et exhibendo obiectiue: sicut de conceptu composito mediante quo forma tur vel sicut de oratione qua illi subordinatur: et cui equiualet in signespondo talis enim conceptus simplex comparatiuus exhibet praecise eadem quae exhibet ille conceptus compositus et non distinctus neque perfectius vel clarius: neque plus valet ad cognoscendum veritates de deo naturaliter quam ille conceptus copositus: nec equiualet imperfecte et indistincte exhibendo deum conceptu simplici proprio absoluto dei nato sequi intuitiuam. Ad secundam per idem ad tertiam negatur secunda pars antecedentis. Ad primam probationem: ideo est conceptus significati: quia conceptus descriptuus vel explicatiua ratio componitur ex repugnantibus simul verificari: ideo ille conceptus non potest supponere pro aliquo intelligibili verificando affirmationem de inesse: nisi eidem simul inessent talia repugnantia. Conceptus autem simplex absolutus proprius non est respectu impossibilis. Ad secundam probationem negatur consequentia quia denlula enti tate demonstrata potest illud verificari secundum affirmationem de inesse actu vel potentia: nec dicitur quid: nec quale: nec quantum etc

¶ Ad sextum negatur consequentia ad probationem: illa noticia coperatiua erit intuitiua et non abstractiua illius albedinis: licet sit abstractiua actus praesenti. Actus autem re tordatiuus: licet non sit intuitiuus huius albedinis. quatinus est eius: vt heri vise: tamen est simpliciter intuitiuus huius albe dins ratione intuitive mediante qua formatur licet simul foretur mediante intuitiua et abstractiua

¶ Ad septimum negatur antecedens ad probationem potest dici quod non est vere / et realiter ibi dualitas: nec in actu comperatiuo: nec in obiecto coparato: sed est ibi quasi dualitas in aliquo comparato: secundum similitudinem et modum intelligendi: quia intellectus vtitur aliquo obiecto quasi termino a quo: et quasi termino ad quem cuiusdam habitudinis et processus intellectualis: du comparat idem sibiipi: sicut intellectus comparans aliquod obiectum alteri obiecto vtitur vno illorum tanquam principio: quia tanquam eo quod refer et comparat: et vtitur altero tanquam termino et fine cui comparat: et ad quem refert: et in quem tendit et procedit: ita intellectus comparans aliquid sibiipsi dicitur vti vno vt duobus: quia vti tur illo tanquam principio quod refert: et tanquam termino cui refert. ideo ibi est tantum dualitas in transumptione et modo intelligendi: non vere et realiter: sicut cus dem est actiuum in seipso dicitur agere in alterum: aut tanquam alterum secundum Aristotelem. 5. methaphisice. Item est ibi dualitas secundum reiterationem in oratione illam comperationem explicanti: aut forte in intelle ctu est dualitas secundum binam formationem et accentionem conceptus absoluti: qui bis repetitur ab intel lectu semel in recto et semel in obliquo vt causetur conceptus comparatiuus. Ad secundam probationem Nota quod ca antecedentis negatur consequentia: non enim signifi sus secundum cat in recto et in oblquo: quo modo conceptus non doctorem inue minalis rectus: et quo modo conceptus nominalis nitur in mente obliquus: sed si sit incomplexus nominalis significabit foraliter in recto tantum: vel in obliquae secundum quod intellectus potest formare conceptum comparatiuum nominaliter in varus casibus tamen implicite et virtualiter significat illis modis sine repugnantia quia equiualet in repraesentando ofoni explicite et quasi de scriptiue illi correspondenti / sicut de actu divine intellectionis. Ad tertiam negatur consequentia: quia aliter et aliter conciptur scilicet absolute et relative videtur: tamen quod talis conceptus conparatiuus eiusdem ad se / non posset naturaliter haberi / nisi ex habituali noticia comperatiua diuersorum praehita. Ad quan tam negatur consequentia: erit enim noticia distincta / et non indistin cta illius rei: tamen erit noticia communis / et indistincta / et con fusa alterius entis: sicut et oratio ei correspondens / dicendo .a idem ipsi a. sicut de isto conceptu / hec albedo distincta ab omni alia albedine: est enim noticia distincta huius albedinis: sed indisticta omnis alterius albedinis.

¶ Ad octauum principale / responsio ibi posita conceditur. Ad iprobationem negatur secunda consequentia vt patebit dicendo ad sequens argumentum. Ad confirmationem dicendum quod hec oratio et conceptus ei correspondens prima persona diuina non producta / significat non solum illum qui in diuinis est pater / et negatur vlterior consequentia: quia hoc iter non est natum verificari de omni intelligibili significato qualitercumque per ipsum sicut per hanc orationem Ens primum independens etc. determinate demstra deus: licet per partes eius significaretur omne quod est ens. vnde argumentum eque procedit de oratione sicut de conceptu.

¶ Ad nonum negatur consequentia licet enim vtrumque correlatiuum prodicabile seu vocale siue mentale / significat aliquo modo vtrunque extremum: tamen non est natum supponere indifferenter pro vtroque extremo comparato: sed vnum pro vno et alterum pro altero: et ratio est: quia non omnio vniformiter importat hoc et illud: sed vnum primario et principaliter et directe: alterum autem secundario et minus principaliter et indirecte. vnde dicitur illud cogno tare quasi cum altero principaliter significato consequeter significare

¶ Contra hoc: probo duo: primum quod dictum est in se fal sum quod scilicet quamuis significet vtrumque: tamen non potest supponere: nisi pro altero. secundum est quod causa quae assignatur non valet: scilicet quod non significat illa vniformiter et eque primo primum probatur sic: praedicabile potest supponere pro illa re qua potest conuenienter accipi in propositione tamquam signum pro suo significato et quo signo intellectus potest conuenienter vti in illud propositione pro illa re: sed .a. praedicabile relatiuum poterit conuenienter accipi in propositione pro .b. extremo cui fit compara tio. ergo. maior patet: quia terminum supponere pro aliquo no est nisi ipsum accipi et stare in propatione pro illo. minor probatur: quia signum exhibens naturaliter et determinate ali quod obiectum / potest conuenienter accipi pro illo obiecto tamquam pro significato: et intellectus potest in propositione conuenlenter vti conceptu pro obiecto cuius est naturale et distinctum signum Confirmatur: talis conceptus relatiuus non minus perfecte et distincte significat alterum extremum cui fit comparatio quam con ceptus generis significat res singulares. ergo non minus potest pro illo supponere. Confirmatur. conceptus anime potest supponere pro eo quod significat contingenter et per accidens. ergo et. eo quod per se et necessario. antecedens patet: quia album supponit. sorte / dum sortes est albus. secundum probatur: et circa hoc proba tur primo / quod illud sit falsum quod assignatur pro causa / scilicet quod relatiuum significat illa / non equaliter nec vniformiter. secundo quod quamuis foret verum / tamen non impedit quin possit super ponere pro vtroque. probatur sic: omni mo significadi quo significatur .b. extremum per .a. conceptum relatiuum significatur c. alterum extremum / et econtra. ergo vniformiter et non aliter et aliter significatur per .a. antecedens probatur: quia non aliis modisignificandi significatur per .a. nisi illis quos formaliter habi a. signum: sed idem est signum secundum te: et illi modi significand sunt realiter idem illi signo. ergo omni modo significandi quae significatur vnum illorum per .a. significatur et reliquum. Confirmatur si .a. dicitur aliter et aliter significare .b. et .c. et si per .a. con ceptum intellectus aliter et aliter intelligit. b. et c. aut ergo hec alietas se tenet formaliter ex parte signi a. aut est formaliter alietas obiectorum .b. et c. Si primum. ergo non omnino idem actus et propositum. Si secundum. contra. hoc enim non est ad propositum. quia intellectus non dicitur intelligere aliter et aliter hoc et illud. quia hoc est aliud ab illo. quia tunc impossibile esset intelligi vel significari vniformiter hoc et illud siue per idem signum siue per diuersa. et ita pro altero non posset supponere aliquod idem signum. Secundo conceptus comparatiuus eiusdem ad seipsum significabit idem modis oppositis principaliter. scilicet et non principaliter / primario et secundario mediate et immediate. Tertio. terminus signi ficans plura vnum principaliter alterum secundario est terminus an alogus. ergo omne praedicabile relatiuum erit praedicabile non vniuocum / sed analogum: quod est falsum. quia est per se genus vel species in praedicamento.

¶ Confirmatur. praedicabile significausas vnum primo et principaliter. et aliud secundario non dicitur de eo quod principaliter significat in analogia et respectu ad illud quod se cundario significabit: sed magis econtra. ergo. Quarto si non esqse primo et immediate: sed ordine quodam. quero quis ordo siibi non durationis. patet. nec dignitatis et perfectionis. quia con tingit illa extrema esse equalis perfectionis vel indferite hoc esse nobilius illo vel econtra vel eque clare et distincte ex hibere hoc et illud / nec ordo causalitatis. quia neutrum est caus alterius. Ex his videtur quod non conuenienter dicitur quod significat hoc principaliter et connotat illud. quia vel comnnotare est minus principaliter et secundario importare et hoc est improbatum / aut est consignificare. nota enim et signum idem. primo periar. sed si aliquod significat plura eque verum est quod significabit hoc cum illo sicut quod significat illud cum isto. ergo non magis con significat hoc quam illud. Deinde contra illum modum dicendi quo solet dici significare vnum in recto et alterum in obliquo. Primo intelligibile non significatur per signum / nisi illo modo sigfistiondi gfamaticali quem habet formaliter illud signum: sed hic terminus podter non habet formaliter modum signiepondi secundum casum obliquum: quia est formaliter nominatiui casus non obliquus formaliter et consimliter conceptus cui sbecordinatur in sigiespondo nfi habet etc. Item obliquus nihil significat nisi in obliquo ergo. rectus nihil significat nisi in recto. Item terminus singularis numeri non significat pluraliter / nec terminus nominalis significat ver baliter. ergo terminus rectus non significat in obliquo. Preterea: si dicitur vnum significare in recto et alterum in obliquo: hoc videtur quia oratio per quam explicatur et exponitur sua significatio et per quam quaesi describitur expreimit hoc extremum in recto et illud in obliquo. sed hoc non valet / primo quia potest exponi conuenienter per orationem in qua hoc ponetur in recto et illud in obliqui / et econtra: vt poster potest dici habens filium et genitor filii: et est conuenienter dicitur cuius vel cui / vel a quo est filius et creator potens producere creaturam vel a quo potest esse creatura. Secundo: quia huiusmodi rectus significat idem formaliter in omni casu simul: quia potest exponi / pater cuius vel cui est filius et qui est genitor filii / et qui est causa filio et qui genuit filium / et qui causatur per propagatio nem prior est filio Tertio pari ratione diceretur significare hoc in genere masculimo et illud in feminino: quia potest dici pater qui genuit / vel filium / vel filiam / vel prolem / vel animal rationale. Preterea. si dicitur hoc significare principaliter quia significat hoc in recto: et dicitur cognotare illud quia significat in obliqui. ergo terminus communis obliquus relatiuus non magis significabit hoc principaliter et cognotabit illud quam econueso. igitur eque principaliter significabit vtruque. erg eque supponet pro vtroque / et habetur propositum. Item album: aut solum: aut principaliter significa albedinem et secundario subiectum: et tamen importat subiectum recto et albedinem in obliqui: patet resoluendo et exponendo: album enim dicitur habens albedinem.

¶ Deinde probatur quod illud non mpedit quin possit supponere pro vtroque. primo: quia signu potest conuenienter accipi pro suo significato quod necessario et distincte exhibetur: et intellectus conuenienter potest vti illo pro suo obiecto et significato. Secundo: quia album et huiusmodi concreta significant primo formam et secundario subiectum: et tamen nata sunt sup ponere pro subiecto: vt album currit et animatum viuit. Ter tio. ens ymo et principaliter significat substantiam et secundario ac: cidens ex 4. et 7. metha. et tamen vere dicitur de vtroque Confirmatur: sanum significat principaliter animal et secundario cibum vel prinam: et tamen dicitur de vtroque: licet de vno in habitudine et analogia ad alterum. Quarto. quae proportio et ordo erit in significando: pari ratione in supponendo sicut ergo conceptus significat hoc primo et secundario illud ita principaliter supponet pro hoc: et secundario pro illo vt positum est de sano. Quinto importare aliquid in obliqua non impedit quin possit supponere pro illo. probo: quia obliquus supponit et intellectus vtitur illo in propositione pro eo quod importat in obliquo: vt dicendo hic asinus est sortis: ly sortis supponit pro aliquo suo significato. Si vero dicitur ad aliquod istorum quod huiusmodi conceptus comparatiuus dicitur. ideo significare hoc et illud non vniformiter nec eque primo: quia significat hoc: puta .b. tamquam principium habitudinis et tanquam fundamentum vel subiectum comparationis et tamquam in illud quod comparat alteri / sed significat alterum extremum / puta. et tanquam terminum et finem talis habitudinis / et comparationis / et tanquam illud cui comparat alterum tanquam terminum ad quem intellectualiter procedit: econtra de alio conceptu correlatiuo.

¶ Contra: per .a. conceptum relatiuum et comparat iuum ita coparat intellectus. c. ad .b. sicut.b. ad. c. et per .a. eque intelligit .c. in habitudine ad .b. sicut in habitudine ad c. et eqse refert hoc ad illud sicut econtra. ergo non secundum hoc est differentia ntecedens proatur. quia per .a. intelligitur formaliter c. aut. ergo ad se ef absolute / aut relatiue et comparatiue. si secundum propositum: quia non est nisi in ralstone ad b. Si primum. contra: quia tunc eet conceptus absolutus ipsius .c. et esset de genere absolute et quia .c. intelligitur vt finis et terminus cuiusdam habitudinis. ergo in respectu ad aliud. Secundo: aut significaret primo et princi paliter illud quod significaret tanquam principium et fundamentum habitu diuis: et secundario illud quod sigt tanquam terminum / aut econtra. Si primum. contra: quia album / risibile / calefactibile / informa bile etc. sunt conceptus comparatiui et relatiui: et significant aliquid in habitudine ad aliud / et illud quod importatur tanquam principium talis habitudinis: non significatur primo: quia primo sigintat for mam. Si secundumcontra quia totum primo significaret partem: et pars primo significaret totum: et secundario partem: et creator primo significaret cre aturam: et creatura primo significaret deum et secundo creaturam quod est falsum: quia conuenientius dicitur ccontra: et quia primo pro ille supponeret. tertio deus primario et principaliter inelligeret creaturas et seipsum secundario. probo: quia refert creaturas ad seipsum.

¶ Pro responsione ad ista. concluderent enim de intellectione diuina / et de conceptu composito / ex conceptu recto et ex conceptu obliquos de oratione conuertibili cum termine relatiuo composita ex recto et obliquo.

¶ Notandum quod con ceptum supponere pro aliquo obiecto potest intelligi dupliciter vno modo large et improprie: quia intelletus se habet ad illum non praecise vt ad formam inherentem et inexistentem et forma liter perficientem vel vt tale entitatem substantialem vel accidentalem: sed et vt ad exemplar per quod intellectus formaliter tendit ilterum: et per quod intellectui exhibetur / et offertur / et apparet quoddam alterum: et sic conceditur quod terminus relatiuus suppo nit pro vtroque extremo sicut et oratio in quam resoluitur et per quam exponitur / et hoc non est proprie supponere / quia ter minus etiam extra propositionem sic accipitur: non precise pro se quatinus quaedam res substantialis et accidentalis: sed intellectus vtitur illo pro alio vt significato. et si hoc dicatur supponeret hoc erit supponere secundario et indirecte. alio modo proprie et stricte: quia intellectus per illud non solum formaliter ten dit in alterum / nec praecise vtitur illo pro alio / sed quia taliter vtitur illo pro tali obiecto: quia obiectum hoc / est illud quod significatur esse vel non esse huiusmodi / cuiusmoi esse vel non esse significatur per illam enunciationem et quod illud est huiusmodi / si enunciatio est vera et illud obiectum esse huiusmodi / sufficit vel requiritur ad veritatem talis enunciationis: et sic dicendo / asinus sortis currit subiectum non supponit pro sorte / sed tantum pro re qua est asinus sortis. sed primo modo subiectum supponit pro vtroque: et vtrumque aliqualiter partinet ad veritatem vel falsitatem propositionis et pro vtroque aliqualiter verificatur vel falsificatur propositio. Ex his patet ad primum

¶ Ad confirmationem negetur consequentia quia licet conce ptus gnis significet magis confuse singularia / tamen significat in la equaliter et vniformiter / et eque primo / et directe / et est formalis mediante conceptu huius vel illius indifferenter eodem modo. Ad aliam confirmationem conceditur consequentia ceteris paribus sed in propositionito cetera non sunt paria / vt infra dicetur. deinde ad ea quibus probatur quod vniformter significat vtrumque: di cendum / quod dicitur significare primo et principaliter immediate ef directe illud quod importat quisi principium et terminum a quo huius habitudinis et comparationis quae est quasi quidem processus in tellectualis secundum quem intellectus procedit ex hoc ad illud. di autem significare secundario et indirecte illud quod importat quasi terminum ad quem talis processus intellectus comparatiui. et dicin cognotare illud et significare in obliqui: quod huiusmodi conceptus compare tiuus per se formaliter et naturaliter mediante recto conceptu huius: et mediante conceptu obliquo illius extremi et oratio per quam conuenientius et magis proprie et directe et primo expo nitur et explicatur: et in qua sic resoluitur coceptus conpositioitur ex recto huius et obliquo illius: et econtra de aliqo correlatiuo

¶ Ad primum igitur negatur antecedens large sum ptum: et in sensu in quo fit. Ad probationem licet huiusmodi conce ptus mataliter loquendo non habeat plures modos sigestondi quia modus sigispondi est realiter huiusmodi conceptus / tamen virtualiter et implicite / seu equiualenter dicitur habere plures modos significandi secundum quorum vnum significat hoc extremum / et secundum alium aliud: quia significat hoc quasi principium habitudinis / et illum quasi terminum / cotinet enim et habet virtualiter et implicite illos modos sigistondi quos habent conceptus absoluti: ex quibus per se formatur / et quos habet oratio per quam per se habet exponi et describi habet enim formaliter vnicum modum significandi qui est virtua liter et implicite plures modoi secundum quorum vnum significatur hoc et secundum alium aliud. sicut deus diceretur aliter velle bona et mala / et quo vult voluntate signi et qua voluntate bumplaciti vel qua voluntate efficaci / et sicut diceretur aliter scire necessaria et contingentia. sumendo vero antecedens maturaliter / et in sensu quem facit de vi verbi / conceditur antecedens et consequens / sed non est contra intellectum supra expositum.

¶ Ad confirmationem hec alietas accipenda est in actu / quatinus est exemplar / et talis cognitio obiectorum / non quod sit formaliter alietas rea lis in actu / sed tantum virtualiter secundum equiualentiam et implicationem est autem formaliter in conceptibus simplicibus ex quibia formatur / vel in oratione per quam quasi descriptiue explicatur. Ad secundum negetur consequentia non enim significat idem vel diuersis modis sigistndi veraciter oppositis et repugnantibus / sed tantum in figura et similitudine / sicut diuinus intellectus in telligens formaliter hoc esse idem illi intelligere diceretur hoc et illud recte et obliqui / vel nominaliter et verbaliter: quia intelligit illa quodammodo illicito et equiualenti variis modois. quod autem non sit significare ideo modis repugnantibus patet exponendo quid sit significare hoc prino et secundario quia hoc est significare hoc vt principium comperationis. et tamquam illud cui comparatur et in hoc nusa est repugnantia. Ad terium illud procedit de termino significante plura dsiuersis impositionibus et sub diuersis conceptibus / quorum quilibet vel alter est sufficienter conceptus cui subordinatur et mediante quo imponitur et facta et completa vna impositione consequeter fit alia ad confirmationem per idem. Ad quartum non est hic proprie et formaliter ordo rerum / sed ordo signi ad plura significata / et est ordo in virtuali equiualentia secundum similitur dinem ad ordinem successionis et dignitatis: quia comperatio intellectualis in quadam similitudine est quasi processus anime ab hoc / vt principio. ad illud vt terminum. et forte est realis successio in formatione prioritatis conceptuum me diantibus quibus formatur ille comparatiuus / et prius formatur comn ceptus rectus huius extremi: et postea conceptus obliquus ab terius extremi: deinde ad ea quaebus probatur quod non significat hoc in recto et illud in obliquo: potest dici quod proprie et forma liter non habet huiusmodi modos significandi quos habent partes ofonis correspondentis: sed habet aliquem vnum illicitum equiualentem illis et continentem virtualiter et implicite illos / et dicitur significare hoc in recto et illud in obliqui: quia per se et directe formatur ex recto huius et obliquo illius: et equiualet tali composito et per se et directe et magis proprie exponitur et explicatur quasi diffinitiue per huiusmodi compositum si sit rectus: et tale compositum vel oratio ei correspondens non verificabitur de vtroque extremo demonstrato: sed tantum de altero. quadam autem differentie conceptuum ex quibus formantur sunt accidentales conceptus ralsonis: vt puta: genus numerus etc. et quasi impartinentes: et per accidens inspicientes conceptum relatiuum: sed differentia recti et obliqui magis per se praesupponitur: potest est huiusmodi terminus relati uus exponi per orationes varias: quarum vna magis per se et proprie et directe: est expositiua et descriptiua et reso lutiua illius: quarum est aliquae sunt truncate et imperfecte: vt deus est creator est: a quae est creatura ibi sbiecitelligitur quidem rectus scilicet creator est illud a quae etc. Ex his patet responsio ad illa quibus probatur: quod illud non impedit propositum.

¶ Ad primum patet supra. Ad secundum quamuis album et huiusmodi concreta dicuntur significare primo et principaliter formam in hoc sensu: quia distincte significant formam et eque distincte sicut significatur per abstractum illius concreti significat autem subiectum confuse et indistincte. conceptus est huius concreti / non formatur nisi mediante proprio et distincto conceptu talis forme: non autem oportet quod mediante proprio et distincto conceptu talis nature subiecte immo sumendo huiusmodi terminos secundum primariam impationem / vietur quod conceptus mediante quo ponitur et cui subordinatur tale concretum sit conceptus forme absque conceptu substantie cui per modum subiecti inhereat talis forma: quia ante discursum inquisitiuum quo inquiritur aliqua substantia subiici albedi ni / vt forme inherenti: impositum est nomen albi et similiter nigri et similis et dissimilis et albedo separata: sicut in hostia consecrata diceretur esse aliquod ens album / sicut hostia nunc consecrata secundum primariam impositionem huiusmodi concretorum: et ita secundum primam impositionem huiusmodi terminorum et ex intentione imponentium / talis terminus concretus non significat per se subamm subiectam accidenti: tamen accipiendo concreta secundum vsum philosophorum / post discursum inquisitiuum: quia talis conceptus et terminus significat substantiam quasi principium cuiusdam comparationis vel compositis et oratio per se et directe explicatiua significationis talis concre ti componitur ex recto et obliquo significante substantiam vel quasi substantiam / et ex obliquo significante formam vel quasi formam: ideo supponit pro subiecto tanquam pro re qua significatur esse huiusmodi / et quam esse huiusmodi sufficit et requiritur talis praedicationis ad veritatem accipiendo igitur significare principaliter in hoc intulctu conceditur quod huiusmodi concretum principaliter significat subiectum vel quasi subiecti secundum vsum philosophorum post inquisitionem: quia album dicitur cui inest albedo / vel quod idem nunero natum est esse album et nigrum successiue / et quod se habet ad esse album quomodo idem corpus ad esse in loco hoc / vel in illo: licet autem secundum vsum philosophorum conceptus talis concreti non sit mere absolutus / tamen non est proprie de praedicamento relatiuo / quia praedicationi in quale non per se et realiter conuenit habitudo alicuius vt subiecti ad alterum / vt formam informantem nec talis praedicatio per se significat huiusmodi habitudinem alicuius vt subiecti ad alterum vt formam inhe¬ rentem sed abstrahit ab hac habitudine: significat enim id quod est quale: et illud quo est quale siue sit idem siue non siue sit comparatio realiter et mnaturaliter / siue tantum in similitudine. praedicatio a. l. habet com autem concreti de aliquo subiecto non significat formaliter hoc esse positio. huimodoi concretiue in habitudine ad alterum / vel quasi alterum / ita quod non sibi conuenienter additur obliquus quasi determinatio explicans terminum habitudinis: sed significat illud esse quale tale autem praedicamentum dixerunt philosophi partinere ad genus qualitatis non relonis.

¶ Ad tertium procedit de significare plura diuersis impositionibus / et secundum diuersos conceptus quorum quilibet vel alter per se est ratio sufficiens impositionis.

¶ Ad quantum procedit de supponne large et improprie.

¶ Ad quintum immo impedit significare in obliqui iuxtra modum supra expositum id est quaesi terminum habitudinis et quantumcumque illud relatiuum sumatur in recto: tamen oratio quae est quasi ratio formalis correspondens habebit illud extremum in obliqui. responsio ibi posita conce ditur. Ad primam probationem negatur antecedens. Ad probationem dicendum quod per a. concipitur .c. non absolute ad se / sed relatiue. non tamen prope tamquam illud quod referatur et competur ad alterum / sed tan quam id cui alterum comparatur et ad quod alterum refertur / et tanquam ter minus ad quem et in quem tendit et procedit intellectus. conceditur tamen quod per aliquem conceptum concretum relatiuum posset vtrumque extremum sic relatiue concipi quod non magis hoc tanquam prin cipium et illud tanquam terminus quam econtra: vt dicendo / hec alba sunt similia / et tunc conceditur quod potest supponere tan pro hoc quam pro illo. Ad secundum patet ex dictis. Ad tertium negatur consequentia non enim simpliciter primo cognoscit creaturas quia si referat illas ad se: tamen hec eadem cognitio est cognitio essentie tanquam primarii obiecti / in quo repraesentantur omnia alia intelligibilia: et secundum illud quod sunt et in rlsone ad essentiam.

¶ Ad. 10. principale negatur consequentia ad probatio nem non sunt illorum vniformiter / patet supra: ad aliud non potest concipi pister vt pater: et sub ratione partris / nisi concipiatur illud quod est filius: quia per conceptum paltris concipitur res quae est pater in habitudine ad illud quod est filius. tamen non oportet quod habeatur formaliter et actualiter conceptus filii / vt filius / vel conceptus correspondens huic termino filius. Ad confirmationem posset negari consequentia. diceretur enim quod eedem cause naturales scilicetconceptus extremorum causant simul naturaliter vtrumque / vel conceditur consequens.

¶ Ad. 1. negatur consequentia intelligendo consequens / quod conceptus correspondens termino correla tiuo ponatur / non vt additamentum in formali et quidditatiua diffinitione rlrtiui / siue in recto siue in obliqua: tamen per diffinitionem formalem et quidditatiuam relatiui significatur vtrumque extremum compatum. Ad confirmationem concedo quod vltimate rasoluendo in formali et per se diffinitione vnius relatiui non conuenienter ponitur expresse conceptus correlatiui vt formalis conceptus poris non habet po ni in diffinitione filii nec econtra: esset enim circulatio in diffinitione / et consequenter petitio principii: et inter rogans quid est pater et quid est filius: non posset edoceri. Si enim dicitur quod pater est qui genuit vel qui habet filium supponitur sciri quid sit filius: et si filius diffinitur qui habet patrem / praesupponitur et praexigitur sciri quid est pater. Item. vel. .a. conceptus est certior et clarior quam .b. conceptus correlatiui aut iginctior aut praecise eque notus et loquia de no tiori vniformiter: scilicet quo ad nos: vel quo ad naturam. Si primum. igitur .b. non conuenienter ponitur in diffinitione a. si secundum. ergo non conuenienter diffinitur. b. per .a. si tertium. ergo innuenienter: et frustra diffinitur hoc per illud. quia dubitanti et quaerenti quid est hoc: non est sufficiens responsio per eque ignota. Item in relatiuis equiparentie non diffinitur vnum formaliter per al terum. et pari ratione in relatiuis disquiparentie. antecedens patet: quia diffinitum poneretur in sua diffinitione: quia idem relatiuum dicitur de vtroque extremo. patet consequentia quia non minus hoc dicitur in habitu dine ad illud in istis quam in illis / dicendum igitur quod quamuis in dif finitione patris ponatur aliquid per quod significatur id quod est filius et quod natum est supponere pro eo quod est filius / et de qua natum est praedicari correlatiuum filii non tamen habet poni conceptus fi lii: species enim immediate sub aliquo genere non diffiniunt se inuicem circulariter cum autem aristoteles dicit: quod qui distincte nouerit vnum relatiuorum distincte / nouit et reliquum. et cum Porphirius dicit: quod necesse est in vtrorumque diffi nitionibus / vtrisque rationibus vti. Intelligendum est quod in diffinitione vnius ponitur aliquid significans formaliter extremum in habitudine ad quod dicitur diffinitum et habens diffinitionem vnius: habet virtualiter et habitudinaliter / vel in potentia accidentali et propinqua diffinitionem alterius.

¶ Ad .12. negatur consequentia quamuis enim duplum et duplum dimidii conuertantur et significent eadem adequate: tamen non est nugatio dicere duplum dimidii: quia non est vana et inutilis et inconueniens seu irrationabilis repetita significatio eiusdem significati: quia illud quod est dimidium / significatur aliter per conceptum dimidii / quam per conceptum dupli / et perfectius intelligitur vel significatur talis habitudo / explicando vtrumque conceptum correlatiuum et perfectius et aliquo modo distinctius cognoscitur extremum et terminus comparationis cum expreimitur correlatiuum quam si non exprimatur / sed illo semel addito fru stra bis iterum adderetur. de hoc Aristoteles. 2. elencho rum / vltra medium sic ait. Non est dandum eorum quae ad aliquid dicuntur significare separatas praedicationes per se vt duplum / sine eo quod est duplum dimidii: quoniam in eo videtur id est licet in conceptu dupli aliquo modo videatur concipi illud quod est dimidium: non tamen est concedendum / quod eadam sit significatio et quod idem in conceptu correspondeat isti termino duplum et isti ofoni duplum dimi dii: quia non vitaretur nugatio / et subdit immediate: nam et in. 10. vno minus decem intelligitur / et facere et non facere: et omnino in negatione dictio: si tamen quis dicat hoc non esse album. non dicitur idem esse album: vult dicere quod quamuis intel ligibile significatum per hoc signum concipiatur aliquo modo in totali significato per illud aliud signum / non tamen est dicendum quod illis signis idem correspondeat in mente / et quod significent vniformiter idem / ideo non est nugatio addere hoc signum illi / licet idem significatur per vtrumque et subdit duplum / vel significat quamadmodum in dimidio est quod si forte significat aut non idem et copulatum id est aut duplum per se sumptum non significat formaliter idem quod est dimidiu / aut non eodem modo sicut compositum ex vtroque conceptu

¶ Ad argumentum in principio quaestionis patet ex dictis