Quaestio 1

CIrca distinctionem. 14. vsque ad distin 17 in quibus magister agit de temporali missione et donatione spiritus sancti per gratiam. Que ro. vtrum ad hoc quod viator fiat nouiter iustus et deo carus requiratur noua caritatis et gratie super naturalis infusio.

Quod non. quia voluntas creata ex sua libert te potest hominem non prius amicum acceptare nouiter tamquam gra tum et dilectum absque mutatione vel acquisitione alicuius in illo igitur voluntas dei omnipotens et eque libera.

¶ Contra. sicut esse album ad albedinem: sic esse carum ad caritatem. et esse iustum ad iusticiam. et esse gratum ad gratiam. sed impossibile est aliquid fier nouiter album samen noua albedinis receptione. igitur

¶ Notamd quod nomine caritatis et gratie intelligitur hic quedam virtus informans animam quae est habitus supernaturalis secundum quam habitualiter diligitur deus super omnia ordinate de qua hentur extra. de sum. tri. et. fi. ca. c. si dei. li. 6 vbi hetur quod talis virtus gratie inforantis infundi is puulis in baptismo. vtrum autem spumssctuns sit vel posset esse dilectio secundum quam forliter diligimus deum videbitur dist.

¶ tur a conclus. ad hominem esse iustum et deo acceptum ad vitam Prla aeternam requiritur habere huiusmodi caritatem secundum leges dei ordinatas. probatur per Aug. 15. de tri. c. 8 vbi loquens de caritate quae diligimus deum sic ait nullum est illo dono dici excellentius solum est quod diuidit inter filios regni aeterni et fa lios perditionis aeterne.

¶ Preterea. Apost 1 corinth. ie Si humero prophinam. etc. Quod tractas Aug. 15. de tri c. 18. ait Dantur et alia per srpircium sctantum numera: sed san ca ritate nihil prosunt. Si iliquit apostolus / liguis hominem loquitur. etc. Quantum ergo bonum est sine quo ad vitam eternam ne minem tanta bona perducunt.

¶ Preterea. secundum quam titatem et mensuram huius virtutis est quis magis vel minus bonus. Augu. enche. 83. Charitas quanto in quo cumque maior: tanto melior est in quo est. Cum enim quaeritur quid sit homo bonus: non queritur quid credat aut quid spe ret: sed quid amet. et Bern. super can. sermo. 28. Quam titas cuiuscumque anime estimatur de mensura charitati quam habet. verbi gratia. anima quae habet multum charitatis magna est: quae parum parua: quae nichil nichil. dicente apulo. Si ca ritatem non habuero: nichil sum.

¶ Preter ea. in statu inno centie non poterat homo esse gratus et acceptus ad vitam ete nam: nec proficere ad meritum vite eterne: secundum magistrum libro. 2. distin. 24. capi 1 sine auxilio gratie superntuaralis. Uirtus charitatis su Secumnda conclusio. pernaturaliter a spumsan cto infuse non est forma secundum qua foraliter anima est deo chara et accepta vel grata. Probatur. per illam formam est homo charus et acceptus deo: per quam est dilectus a deo sed non est dilectus a deo foraliter per virtutem charitatis existe tis in ipso: Probo. quia per eandem formam foraliter est obiectu dilectum: et voluntas diligens: sicut obiectum est cognitum formaliter per illam formam per quam est cognoscen potentia: quae cognoscit illud obiectum. sed voluntas dei non est diligens hominem formaliter per aliquid inexistens homin: si per sue voluntatis actum: igitur.

¶ Preterea. Illud dili gitur habitualiter per habitum quod diligitur actualiter per actum in se illius habitus. sed per actum per se et primum virtutis charitatis diligitur deus ab homine / non homo a deo. igitur. vnde hec charitas est virtus habitualis secundum quam habitualiter diligimus deum summe et propter se: et gratum et charum habemus su per omnia. et consequentr idem habitus dicitur gratia gratum faciens. non quia sit forma secundum quam formaliter quis sit charus et dilectus: sed quia secundum eam formaliter diligimus deum gratum vt diligendus est. et quia omnis et solus habens illam: est deo charus et gratus.

¶ Confirmatur. virtus et habitus fidei infuse ex parte intellectus non est vir tus secundum quam deus credat vel cognoscat / sed secundum qui deum habitualiter cognoscimus et credimus. igitur. consimiliter de virtute charitatis ex parte voluntatis.

¶ Preterea. ad hoc est Augu. de spum et latra: vltra medium. d. Chari tas dei dicta est diffundi in cordibus nostris non qua nos diligat: sed qua nos facit dilectores suos. sicut iust cia dei dicitur quae nos iusti eius munere efficimur et dei salus quae nos saluat: et fides christi quae nos fideles facit. et poni tur in glo. super illud ad Ro. 8. Sed accepistis sriscum adoptionis filiorum. et in fine illius caps. super illud verbum Neque creatura alia poterit nos separare a charitate dei. glo. a charitate dei quae eum diligimus. sequitur. Charitas ergo dei hec dicta est virtus quae animi nostri rectissima affectio est. et sumitur ab Augusti. de moribus ecclesie. vri co. conclus possibile est de potentia dei absoluta hominem t ld esse deo carum et acceptum ad vitam aeternam sine huius virtute caritatis supernaturalis informantis: et consequenr samen quocumque dono creato supernaturali informante prius animam viatoris. Probatur. anima in puris naturalibus cre ata et constituta est susceptiua visionis et fruitionis beati fice: et deus est sufficiens productiuum. igitur potest illi dare be atitudinem circumscripta omni alia qualitate distincta. igitur poterat eam prius sic creatam acceptare ad beatitudinem

¶ Confirmatur. duabus creaturis rationabilibus creatis in puris naturalibus et equalibus in substantialibus et accidem talibus absolutis posset deus vnam libere ordinare ad vt tam eternam: volendo ei conferre beatitudinem pro futuro: et non sic ordinando aliam. quia est nula est causa ex parte praedestinati quaere ab aeterno hunc praedestinauerit.

¶ Preterea beatitudo scilicet vi sio et fruitio beatifica non dependet ab huiusmodi quaelitate et habi tu charitatis in aliquae genere causae: sed potius econtra. Non ext ideo istum deus acceptatet ordinat ad beatitudinem quia deus et dedit gratiam: sed ideo dedit gratiam / quia praedestinando praeordinauit eum ad beatitudinem. finis enim est primum in intentione.

¶ Preterea. si acceptat habitum caritatis immediate seipso igitur potest et animam immediate. Preterea potest dare supernaturaliter gratiam et caritatem samen alio dono supernaturali praeuioimmo iohannibapti. et ieremie dedit samen merito antecedem te gratiam: et eos praeordinauit ad gratiam. igitur pari ratione potest gliam conferre vel ad eam acceptare samen alio dono accidentali praesupposito.

¶ Preterea. posita tali charitate in pe tro et circumscripto peccato futuro in eo / aut deus potest numquam dare pectro beatitudinem: aut non potest non dare pro futuro. Si primum / igitur cum ista charitate requiritur aliud donum su pearnatanle ad hoc quod ist e acceptetur ad vitam aeternam. Nec hec charitas sufficit sicut aduersarii arguunt de ipsa anima Si secundum contra. quia nichil emt in creatura quod sit necessaria ratio quaere voluntas dei necessaritetur conferre isti beatitudinem pro futo nihil enim existens nunc in creatura necessitat diuinam volun tatem ad producendum extr se beatitudinem formalem pro futuro. et quia deus pro aliquo tempore potest causare et conseruare istum in chari tate sine beatitudine. igitur et pro semper. resenim absoluta quae per aliquod tempus stat sine .b. re absoluta potest et semper stare. Ex his patet quod aliquis potest esse digus vita aeterna samen huiusmodi quaelitate vel alia quaecumque supernaturaliter infusa anime probatur. quia ille est dignus vita aeterna quem deus acceptat ad illam. Eo enim ipso quod deus vult istum secundum dispsotionem in qua est habere beatitudinem pro futuro dignum et iustum est quod habeat. quia voluntas dei diuina est prima ratio rectitudinis.

¶ Confirmatur. aut homo dicitur dignus vita eterna. quia deus libere et gratis acceptat ipsum ad btitudinem secluso impedimento indisponis contrarie et habetur propositum. quia hominis subiectam et animam potest sic ordinare. aut quia talis est in tali dispiotine quod deus non potest ei non conferre beatitudinem pro futro samen iniusticia si iste perseueret in dispsonne in qua est. et hoc est falsum. vt probatum est. nihil enim in creatura necessaritat deter ad agendum ex se pro futuro.

¶ Contra. sicut esse album ad al bedinem et esse scientem ad scinam. sic esse carum ad caritatem et esse gratum ad gratiam. sed impossibile est esse album sine albedine igitur secundo deus non acceptat aliquem ad vitam aeternam nisi sit dignus vita eterna. Sed non est dignus nisi habeat quo formaliter sit dignus. illud non est aliquid naturale: quia nullus est pure naturaliter dignus vt ta eterna.

¶ Tertio. nullus est a deo oditus et per di testationem reprobatus nisi in eo sit aliquid quo formaliter est odibilis et quod ex natura rei est odibile peccatum scilicet. igitur econtra similiter.

¶ Quarto. deus nullum hominem secundum dispositionem et statum in quo est acceptat ad beatitudinem nisi sit iustus: quia nisi iustum sit eum habere beatitudinem sed nullus est iustus nisi aliquo dono supernaturali: quia et puris naturalibus sine speciali gratia et dono deum non est quis iustus.

¶ Quinto. actus hominis sine gratia et caritate et alio dono supernaturali non po test acceptari ad vitam eternam: igitur nec anima consequentia patet: pari ratione per media partis opposite / antecedens patet: quia talis actus elicitur ex puris naturalibus. Sed ex puris naturalibus non potest quis mereri vitam eternam vel esse di gnus beatitudine: quia hoc est error pelagii.

¶ Con firmatur principium quo bene et meritorie operans agit non est pura natura vel pure naturale: igitur est supernaturale: sed illud principium quo formi liter operatur meritorie est in ipso. Probatur quia operatio meritoria est actio hominis et actio immanens: igitur principium quo operatur est forma eius Nichil enim agit formaliter per principium quod non est ipsum / vel forma eius.

¶ Probatur iterum. quia operatio meritoria cum sit libera et voluntaria est in potestate hominis. igitur principium quo meritorie agit est forma in ipsoret ita non est precise spunsasanctus assistens. Si dicitur ad hanc quintam ratio nem principalem negando antecedens / quod actum ex puris naturalibus elicitum / potest deus de potentia absoluta acceptare ad beatitudinem. Sed error pelagii fuit quod de potentia ordinata et secundum leges ordinatas ita sit. Contra. Ad illud quod est super naturam et supra facultatem humanam: non potest homo attingere per naturam: et ex puris naturalibus. Sed beatifice videre deum et frui eo et esse dignum tan to bono / est supra facultatem naturalem hominis igitur. Item. Si homo potest naturaliter mereri et esse dignus huiusmodi: igitur homini sic agenti non po set deus sine iniusticia vel crudelitate non conferre beatitudinem: quia non conferretur ex gratia. Item. si homo potest ex puris naturalibus mereri bea titudinem: et operari bene et meritorie: igitur deus ponendo leges quod homo non posset sine charitate et huiusmodi donis supernaturalibus derogasset cond tioni hominis et eius potentie naturali: quod est inconueniens.

¶ Sexto principaliter. si deus non ha bentem charitatem potest acceptare ad vitam eter nam et tanquam dignum habere: igitur habentem potest non acceptare tanquam indignum. Consequentia patet. quia charitas non erit per se ratio necessaria accep tationis sed contingenter et accidentaliter conce mitans: falsitas consequentis probatur primo. quia effectus formalis non separatur a forma existente tin subiecto. sed esse charum est effectus formalis charitatis: et esse gratum gratie. Secundo. aliquod malum existens in voluntate est necessaria ratio odien di et reprobandi illam voluntatem a deo. igitur aliquod bonum est necessaria ratio acceptandi. Antecedens patet quia peccatum necessario displicet deo et reprobatur ab eo: nec potest ei placere vel esse indifferens. iam enim non esset peccatum / nec habens esset peccator consequentia probatur. Tum / quia si oppositum in opposito / et propositum in proposito. Tum / quia natura boni est prestantior quam natura mali: secundum Dionysium de diuinis nominibus. Tertio. odium dei existens in volun tate est necessaria ratio reprobandi et detestandi: alioquin posset esse licitum. et consequenter prece ptum vel consultum et meritorium. et consequeter nihil es set ex se malum quin posset esse non malum et recte diligibile. igitur econtra.

¶ Quarto. voluntas necessario recta non potest non diligere actum rectum et virtuosum: et consequenter virtutem. Sed charitas est per se et prima virtus: et eius per se actus est rectus et virtuosus. Deus autem secundum voluntatem est necessario rectus et diligibilis: et acceptat vnumquodque prout acceptabile est et diligibile. Quinto. non ma gis necessitatur deus ad diligendum a quidditate lapidis / quam a charitate: que est virtus et ratio perfectionis simpliciter: sed deus necessario complacet in natura lapidis. alioquin non conseruaret eam. Sapientie. 2. Diligis omnia que sunt: et nichil odisti eorum qua fecisti.

¶ Sexto. sequitur quod frustra et sine ra tione ponitur charitas esse in omni acceptato. et de esse omni non acceptato: et quod charitas est impertinens ad acce ptationem sicut vel fides vel spes. consequens est falsum. quia deus et natura nichil faciunt frustra. consequentia patet. ex quo enim ca ritas non est necessaria ratio acceptandi personanec requiritur ad acceptationem. Sed potest habens non acceptari et non habens acceptari videtur respicere per accidens acceptationem: et esse impertinens. sicut albedo / vel scientia logice. Queritur igitur / pro pter quid daretur charitas vt signum propriu distinctiuum iustorum ab iniustis: et amicorum ab inimicis. negatur assumptum. quia vt

¶ Ad primum supra patet. Charitas habi tualis in anima non est forma secundum quam formaliter anima est dilecta a deo: sed secundum quam formaliter deum habitualiter diligit: et habet charum: et charitatiue diligit: et gratis et ordinate.

¶ Ad secundum. Si intelligitur nisi sit prius dignus dignitate precedente in eo formaliter quasi causa et ratione illius acceptationis: non est necessarium: si intelligitur nisi sit dignus consequentr vel concomitanter / conceditur. Sed illud quo est dignus non necessarium est esse qualitatem creatam mediam inter essentiam anime et voluntatem dei: sed illud est di uina voluntas cum essentia anime. Cum enim voluntas diuina sit prima ratio et regula rectitudinis eo ipso quod acceptat et ordinat istum secundum dispositionem in qua est ad beatitudinem futuram: iste est dignus habere illam. quia deus dando vel accipiendo dignificat / sic etiam potest dare gratiam alicui: licet antecedenter non esset dignus per aliam virtutem preexistentem in eo: tamquam per se causam illius donationis gratie.

¶ Ad tertium. accipiendo dete stari et reprobare pro deputatione ad miseriam pene infernalis. Negatur antecedens. quia duobus creatis et constitutis in puris naturalibus deus posset isti po stea conferre beatitudinem: et alterum mittere in penam gehenne: sine accidente praexistente in eo vt causa. si au tem odire et reprobare intelligitur quia adiudicetur difforme diuinis ordinationibus praeceptiuis antecedenter et voluntas odit illud tanquam tale. negatur consequentia. licet enim aliqua creatura rationalis posset sic odiri et reprobari: absque qualitate in ea: quia transeunte actu peccandi oditur qui peccauit: licet habitus sit deletus vel remissus. Ille enim habitus non est per se ratio reprobationis quia sta ret cum gratia in homine conuerso. sic etiam paruulum nobaptimatum reprobat sine qualitate positiua in anima eius

¶ Ad quartum. accipiendo esse iustum proprie et stricte vt solet accipi pro viuere conformiter diuinis praeceptis secundum eorum obseruantiam maior non est necessaria loquendo secundum potentiam dei absolutam: quia constitutus in puris naturalibus non est iustus neque iniustus et tamen potest acceptari ad vitam eternam sibi tribuendam sine alicuius rei priori deperditione vel acquisitione in eo Unde primus homo creatus est neque iustus neque iniustus proprie et stricte: sed iustus quia rectus et innocens et immunis a peccato et sic accipiendo iustum large negatur ninor.

¶ Ad quintum. negatur antecedens secundum potentiam nei absolutam: actum enim ex puris naturalibus elicitum et moraliter bonum posset deus acceptare ad beatitudinem cum etiam actus praecedens caritatem et actus sequens sint eiusdem rationis realiter et phisice. Ad pobationem: aliquem mereri vitam eternam vel esse dignum ea ex puris naturalibus potest intelligi dupliciter. vnomodo quia absque hoc quod in eo sint vel prefuerint alia quam naturalia et absque hoc quod in eo sit aliqua forma supernaturalis infusa et sic licet ita posse esse secundum leges dei ordinatas sit error pelagii tamen hoc est possibile de potentia dei absoluta

¶ Alio modo quia talis est naturaliter et ex sua natura vel ex naturaliter oper rabilibus sic dignus acceptatione quod deum acceptare ip sum ad beatitudinem non est specialiter gratiosum vel gratuitum et liberale. Sed est debitum de rigore iuris et ex natura talis creature vel ex natura operationum suarum et sic est impossibile etiam de dei potentia absoluta. quia deus mere gratis et speciali gratia et beneficio et pono mere libere et gratuito confert vel promittit beatitudinem vel ordinat et acceptat ad consequendum sicut gratis confert primam caritatem vel gratiam.

¶ Ad confirmationem. negatur consequentia licet supernaturale 1specialiter gratiosum sit quod illud principium operetur meritorie et quod eius operatio acceptetur vt meritum vite eterne. Et licet principium quo formaliter operatur sit in ipso tamen principium quo acceptatur est voluntas diuina gratis acceptans. Responsio ibi posita conceditur in sensu praedicto.

¶ Ad primam improbationem probat solum quod homo non potest effectiue sibi dare beatitudi nem. vel quod non potest ex suis naturalibus facere quod sua actio sit meritoria sed hoc fit ex gratuita dei dona tione et bonitate tamen actio sic gratis acceptata potest elici ex principiis naturalibus sine alio dono accidem tali supernaturaliter infuso et inexistente ante actum Per idem patet ad alia.

¶ Ad sextum conceditur consequens ac cipiendo indignum negatiue: quia non dignum et semper intelligendo de potentia absoluta. Caritas enim non est forma secundum quam formaliter est iste dilectus a deo / nec dat ei formaliter hanc denominationem. Et quia hunc existentem in caritate vsque ad mortem posset in fine adni chilare vel perpetue pene subiicere vel perpetuo sic com seruare.

¶ Ad primam improbationem cosequentis patet ex dictis.

¶ Ad secundam. si antecedens intelligitur quod aliquod posi tiuum sit in ania quod sit necessaria ratio reprobandi illaaut quod deus non posset reprobare animam nisi in ea sit aliquod ens ratione cuius per se est reprobanda: negatur. vt patet supra. ideo ratio posset reduci ad oppositum Si vero antecedens intelligatur quod si voluntas sit mala non est possibile quin a deo reprobetur. negatur consequentia. ratio enim mali et ratio difformitatis ad diuinam voluntatem vt primam regulam rectitudinis secundum ordinationes preceptiuas et hoc est esse reprobatum a diuina voluntate. Ex hoc autem non sequitur quod aliquid existens in anima necessitet diuinam voluntatem ad conferendum illi anime beatitudinem pro futuro / aut etiam approbando id tanquam meritum vite aeterne.

¶ Ad tertiam. negatur antecedens: quia potest esse in furioso furia quam incurrit sine culpa: ne gatur etiam consequentia.

¶ Ad quartam si intelligatur de dilectio ne acceptationis ad beatitudinem vt praemium reddendum negatur maior. Si de dilectione approbatiua alicuius tanquam boni et conformis diuine voluntati non sequitur intentum.

¶ Ad quintam: si intelligatur de dilectione genera lis complacentie et approbationis secundum quam deus approbat et complacet in operationibus sue dispositioni et administrationi conformibus sic conceditur quod secundum necessitatem consequentie necessitatur diligere caritatem dum est sicut et omnem entitatem cuius est per se causa: sed de tali dilectione non intelligitur praesens propositum. Si vero intelligitur de dilectione specialis approbationis et acceptationis ad premium vite eterne / sic negatur maior: quia difformiter accipitur diligere respe ctu lapidis et respectu caritatis.

¶ Ad sextam negatur conequentia. Ad probationem dicendum / quod conueniens est omnem amicum dei habere virtutem excellentem per quam sit iustus et bonus et que sit decor et ornatus spiriumalis anime. conueniens etiam est quod amici ab inimicis distinguantur aliquo signo et dono et quod illud donum et signum proprium et distinctiuum sit summe pulchrum et nobile inter ornatus sprumales anime viatoris: nunc autem sicut in via nullus est actus anime nobilior secundum genus quam dilectio dei ordinata vt nobilior operatio respectu nobilisa simi obiecti. Ita inter perfectiones anime habituales et virtuosos habitus non videtur nobilior habi tus virtuosus quam habitus virtuosus quo diligitur habitualiter deus ordinate / ille autem est caritas. Et licet aliquis habitus inclinans per se in actus dilectionis diuine possit naturaliter acquiri tamen nullus talis est tante nobilitatis et perfectionis sicut habitus talis super naturaliter solum a deo causabilis Nulla igitur forma secundum genus potuit esse conuenientior decor et ornatus anime viatoris nec conuenientius distinctiuum amicorum et iustorum ab inimicis et iniustis quam caritas ista de qua est ad propositum: ipsa enim est habitus supernaturaliter infusus quae est virtus cuius per se actus est diligere deum ordina te et consequenter alia in deum ordinate

Quarta conclusio inquirenda. an homo prius peccator posset fie ri iustus et deo carus sine noua receptione caritatis vel alterius doni supernaturalis et generaliter sine illius voluntatis mutatione noua reali per alicuius forme acquisitionem vel deperditionem. Et primo arguitur quod sic: quia homo ex libertate sue voluntatis ot alteri offensam dimittere et acceptum nouiter ha bere sine reali mutatione in anima illius alterius / igitur et deus hoc potest: quia est eque potens eque liber et eque misericors.

¶ Confirmatur. quia actus diuina voluntatis est infinitus et illimitatus equiualens pluribus actibus nostris finitis / igitur si possum per vari os actus successiue odire et reprobare .b. et diligere et acceptare sine reali mutatione in .b. sequitur quod hoc lotest deus per vnicum actum infinitum.

¶ Confirmatur. quia per nichil inexistens formaliter creature est deus diligens vel odiens / approbans vel reprobans / sed per suum velle / igitur ad variam denominationem huiusmodi pro diuersis temporibus non per se exigitur varietas formarum in obiecto extrin seco. Circunscripto enim omni accidente inheren te anime est distinguere inter amicum dilectum a deo et inimicum vel non dilectum: vt inimicus dicatur in quo non est deletum peccatum et in quo ma net offensa. Et non inimicus dicatur in quo non est huiusmodi peccatum: igitur circumscripto omni accidente contingit successiue de inimico fieri amicum. arguitur. Primo hec pro

¶ In oppositun: poteo petrus est gratus et carus deo significat res et pro rebus verificatur / igitur si ad eius verificationem non sufficiunt due res oportet ponere tertiam. Sed non sufficit deum esse et petrum esse: quia illis po sitis manet hec propositio falsa. igitur requiritur aliqua alia res illa erit gratia: quia nulla alia sufficeret.

¶ Confirmatur pari ratione diceretur quod ad hoc quod anima fiat nouiter beata sufficiunt deus et anima et nouiter fidelis sine receptione habitus vel actus fidei vel spei Secundo: non est transitus de contradictorio in contradi ctorium sine mutatione reali: vt dicit articulus domini car dinalis. Sed in proposito est transitus contradictionis et non est mutatio realis in deo / igitur in voluntate crea ta. Tertio non est transitus de priuatione ad habitum nec tollitur priuatio nisi per receptionem habitus oppositi. Tollere enim priuationem est ponere habitum: sed talis tran sit a priuatione in habitum: quia de iniusto fit iustus. iniusticia autem est priuatio iusticie secundum Ansel. igitur non tollitur iniustitia nisi detur habitus iusticie oppositus. Si enim nichil inest voluntati de nouo foraliter igitur non minus ca ret habituquam prius caruit. Quarto tali remittitur cul da et offensa / igitur confertur gratia antecedens patet: quia iustificatur nouiter consequentia probatur primo: quia peccatum cum sit iniustitia non est nisi priuatio iusticie secundum Ansel. Se cundo remissio culpe et iustificatio peccatoris / aut est mutatio seu transitus et versioa positiuo in positiuum / aut a posit ino in pri uatiuum / aut a priuatiuo in positiuum. Non enim sunt plu res species vel modi mutationis. 5. phisicorum .a priuatiuo enim in privatiuum non est mutatio. si primum. igitur nouum positiuum acquiritur et recipitur illud non erit nisi caritas et gratia. si tertium idem si secundum contra quia culpa et malum esset habitus et iustitia et bonum esset vt priuatio quod est falsum sed potius econtra.

¶ Confirmatur. aut est mutatio seu versio acquisitiua et ita terminus formalis ad quem est aliquid positiuum et propositum / aut deperditiua igitur terminus a quo erit aliquid positiuum quod est falsum: quia culpa non est aliquid positum. Tertio remissio culpe et infusio gratie sunt vnica mutatio / igitur non remittitur culpa nisi detur. gratia antecedens probatur tum quia si remissio culpe foret alia mutatio non esset acquisitiua nec deperditiua nec po sitiua nec privatiua / tum quia remotio puationis et collatio habitus sunt vnica mutatio. Sed peccatum est iniusticia et gratia gratum faciens seu caritas est iusticia et habius iustificans tum si sit due mutationes / aut igitur remissio culpe est prior quam infusio gratie / aut posterior / aut nullus est ibi ordo iter eas Si primum: contra quia vniuer saliter necessario sequeretur creatura rationalis accipit gratiam / igitur sibi remittitur culpa quod est falsum. Patet in angelis conuersis ad deum. patet etiam de augmento gratia Si secundum propositum: quia remissio culpe praesupponit infusionem gratie. si tertium: igitur potest quis recipere gratiam si ne remissioe peccati prioris: et quia in troductio termi ni ad quem et remotio termin a quo sunt vel vna mutatio vel sunt naturaliter habentes ordinem Quarto probatur dicta consequentia: quia si anima istius post remissionem culpe non habet formaliter aliud quam prius nec caret formaliter aliquo quod haberet prius / igitur non se habet aliter ad deum nec deus ad ipsam quam prius Non enim erit alietas nisi per mutationem in deo vel in anima. Quinto consequentia probatur: quia tali melius est quam prius / igitur habet aliquod bonum quod non prius.

¶ Quinto principaliter / iste secundum dispositionem prius habitam non erat dignus vita eterna et nunc secundum dispo litionem habitam est dignus / igitur nunc habet aliquam dispositi onem quam non prius per quam est dignus secundum regulas diui ne insticie.

¶ Cofirmatur. petrum acceptari ad vitam eternam / aut est petrum secundum dispositionem quam nunc habet esse dignum vita eterna secundum regulas diuine iustitie seu quod deus intendit et determinauit ei dare beatitudinem si stet in dispositione quam habet nunc et habetur propositum: quia non reprobabitur vel acceptabitur nouiter nisi nouiter mutetur secundum talem dispsitinem. aut hoc est deum velle sim aliciter dare isti beatitudinem pro nunc: et patet quod non: quia non statim beatificat / aut hoc est absolute deum velle dare pro futuro beatitudinem isti et hoc non. tum quia peccator esset acceptus ad vitam eternam et dignus ea: quia verum est quod isti pectori qui tamen est de nunero electorum deus dabit gluriam et abeterno vult ei conferre beatitudinem pro futuro: tum quia habetur propositum: quia non erit transitus huiusmodi contradictio nis ante dationem beatitudinis. Propositio enim vera de futuro semper fuit vera si modo sit vera. Si igitur aliquando fuit verum quod deus dabit vel vult dare isti beatitudinem pro fu turo nunquam erit vel fuit falsum / igitur iste non fiet de accepto et de digno inacceptus et indignus nec econtra.

¶ Sexto principaliter actus immutabilis et eternus non transit nouitersuper aliquod obiectum nisi obiectum eter num et immutabile illius actus participetur nouiter ab illo ob qu ecto super quod nouiter transit ille actus immutabilis. patet quia aliqua visio eterna si poneretur non posset transi re de nouo nunc super hoc lignum nunc super illum lapidem i nisi color eternaliter visus participaretur nouiter nunc ab isto ligno nunc ab illo lapide. Sed actus divine di ectionis et acceptationis transit de nouo nunc super istam animam / nunc super illam / igitur ab hac anima foraliter partici patur de nouo illud quod est obiectum immutabile et eternum diuine acceptationis et dilectionis / illud non est essentia diuina: quia illa nulli formaliter inheret / igitur illud est aliquod bonum causabile non subiecta igitur accidens illud dico / ca titatem et gratiam iustificantem.

¶ Confirmatur. diuina volitio non habet rationem oppositorum vel distinctorum actuum vt velle et nolle absque distinctione obiectorum super quo transit. Non enim est velle et nolle respectu omnino eiusdem: alioquin contradictoria possent verificari sine quacunque distinctione qua foret causa et ratio illius veritatis gitur cum deus prius odiat istum et nunc diligat ipsum et cum prius acceptaret istum ad aliquid ad quod nunc non acceptat ipsum tamquam dignum requiritur aliqua distinctio ex parte obiectorum super que transit nunc et prius: quia actus diuine voluntatis manet idem omnimode inuariatus formaliter.

¶ Septimo. voluntas necessario recta non acceptat aliquid nunc quod non prius nec magis acceptat aliquid nunc quam prius nisi il lud sit in se magis acceptandum et magis dignum ad ceptari quam prius. patet quia acceptat illud sicut et quantum illud est acceptabile vel acceptandum. et quia talis voluntas necessario recta non acceptat aliquid quod non prius nisi intellectus et ratio dictet et iudicet de illo aliter quam prius vel illud esse acceptandum ma gis quam prius. Sed hec anima non est magis in se acceptabilis quam prius si nichil in se formaliter recipit vel perdit nec intellectus iudicat hanc animam esse nunc magis vel aliter acceptandam quam prius nisi hec ani ma aliter se habeat quam prius: et si nullo modo varia tur in se: quia esset iudicium falsum igitur.

¶ Confirmatur hec anima non potest magis acceptari quam prius seu fieri de minus accepta et minus digna magis acce pta et magis dinirio sine sui intrinseca mutatione / igitur nec de indigna et inaccepta fieri digna et accepta: antecedens propatur: quia si sit magis digna et accepta quam prius igitur se habet aliter quam prius: quia magis et minus non sunt cum omnimoda identitate sine alietate et distincti one: sed hec alietas non est in deo formaliter: igitur in anima

¶ Octauo deus non est minus potens et liber ad odien dum quam ad diligendum sed non potest nouiter odire animam prius dilectam nisi mutatione facta in anima / et nisi adueniente noua culpa quam deus per se et immutabilite reprobat. Responsio. de potentia dei ordinata satis notum est hoc esse impossibile. Sed hic queritur secundum potentiam dei absolutam et quo ad hoc

¶ Prima propositio non est simpliciter impossibile de peccato re et inaccepto fieri iustum et acceptum sine noua infusione spunalis charitatis vel alterius qualitatis supernaturalis. Probatur quia actum contritionis et displicentie de peccato praeterito ex natali facultate arbitrii elicitum posset de us acceptare ad remissionem culpe et pene aeterne sicut ipsum acceptat tamquam meritum de congruo dispositiuum et pparatiuum ad gratiam iustificantem iuxta dictum August. 83. q. q. 5 7. Precedit aliquid in peccatoribus quo quamuis nondum sint iustificati digni tamen efficiantur iustificationem

¶ Secunda propositio / Sine assertione et sine praeiudicio alterius sententie / possibile est de potentia dei absoluta de prius peccatore et inaccepto fieri non peccatorem et fieri acce ptum sine noua fore acquisitione vel deperditione reali in huiusmodi homine. Probatur. homo potest fieri de non iniusto in iustus vel de minus iniusto et odito magis oditus et iniust sine mutatione intrinseca ipsius per fore realis acquisitionem vel deperditionem in ipso: igitur econtra. Antecedens probatur quia cre atura rationali creata in puris naturalibus potest a deo praecipi vel concedi habere .a. actum pro prima hora et prohiberi pro secunda. Si igitur habeat. a. actum libere elicitum per primam ho ram continuando per secundam sine mutatione fiet iniusta in secumda hora sine tali intrinseca mutatione et pone quod habe at praecise .a. formaliter. Eodem modo si praecipitur habere .a. actum pro secunda hora non pro prima et careat .a. per vtramque horam: et po ne quod nullum actum habeat de eliciendo vel non eliciendo a. nec habeat impotentiam inuincibile vel excusationem rationa dilem. Eodem modo princeps humanus potest statuere vt in uentus in tali loco in tali die in tali hora sit dignus mor te et non si alio tempore inueniatur / igitur et deus potest consimiliter sta tuere et erit eius statutum non minus efficax ad ligandun hominem igitur si homo in illo loco sine omni mutatione maneat vsque ad illam horam fiet de non digno morte dignus morte sequitur. etc.

¶ Preterea. sorte sic in naturalipus creato qui commisit peccatum potest deus statuere quod si sortes .b. actum displicentie de peccato vel aliquem alium actum moraliter bonum eliciat et continuet vsque ad finem hore remittetur sibi offensa. Tunc si sortes continuet per seueranter illum actum fiet non peccator sine intrinseca mutatione: quia in medio hore adhuc est peccator et si post medium hore citra finem hore cessaret ab actu esset adhud sub priori peccato et post finem hore erit sine peccato si conti nuet. Item deus potest ex sua libertate ordinare quod si alius pret pro sorte remittetur culpa sorti. Item potest statuere quod si sortes praesente. b. materia inclinatiua ad peccatum per seueret per horam non consentiendo illi remittetur sibi prior culpa.

¶ Tertia propositio si sortes prius peccator et iniustus fiati nunc iustus et acceptus de nouo requiritur aut quod aliquae res sit vel copuletur alicui quae non esset vel non copularetur si non fiet iustus et acceptus / aut quod aliquae res non sit vel non copuletur cuidam quae esset vel copularetur si non fieret iustus. Probatur quia in casibus in quibus probatur secunda propositio ita est / si enim sorti remittitur peccatum quia continuat perseueranter in. a. actu per duas horas / igitur si non remitteretur sibi culpa: sortes in aliquae parte illius temporis careret .a. actu quem tamen ponitur habere si remittitur peccatum: et si sortes fiat dignus morte ex eo quod inuenitur in tali loco pro tali hora tunc copulatur tali loco cui non copularetur si non fieret dignus morte igitur in oppositum. si per esse carum. Ad primum et gratum intelligitur acceptatio et ordinatio ad vitam eternam ad veritatem illius sufficiunt. pro praesenti due res sic: quod pro presenti non requiruntur. plures / scilicet deus et sortes scilicet non sufficit quod pro toto tempore futu ro ponantur hec due res: sed requiritur quod pro futuro ponatur beatitudo: quia illa est de futuro implicite / sicut ad veritatem huius sortes erit sufficit potentia dei omnipotentis pro nunc. Et cum dicitur quod iste due res sunt et sortes non est carus.

¶ Respondeo hoc non infert quin pro nunc sufficiant per negationem alterius rei acquisite pro nunc. Sed solum infert quod non sufficiunt per illationem necessariam sic etiam nec sufficit positio caritatis.

¶ Ad confirmationem negatur vna enim vitas plures res requirit quam alia et alicuius veritatis nouitas magis exigitur mutationem et nouitatem rei circa illud de quo et pro quo verificatur predicatio quamalterius veritatis nouitas: sicut hoc esse nouiter absolute et hoc esse nouiter album / et hoc esse nouiter in hoc loco. Et hoc esse nouiter simile prime veritatis nouitas exigit mutationem seu versionem et nouitatem essentialem in eo quod nouiter est / secunde autem veritatis praedicte nouitas exigit muta tionem secundum accidens formaliter inherens. tertie secundum extrinsecum. quarte nullam mutationem vere realem exigit.

¶ Ad secundum potest dici quod quamuis secundum leges commu nes ordinatas non fiat transitus contradictionis sine mu tatione in aliqua creatura permansiua vel successiua. Non tamen est impossibile de potentia dei absoluta. Item quamuis hoc esset impossibile non ex hoc habetur propositum: quia suf ficeret mutatio. secundum aliquem actum naturaliter producibilem vel fieret mutatio in alio qui oraret pro isto peccatore conuertendo vel iustificando. Item diceretur quod transitus contradictionis non fit sine mutatione non sic intelli gendo quod aliqua res se habeat formaliter et in actu nunc et prius aliter et aliter / sed sic quod aliqua res se habeat aliter quam se haberet si non fieret ille transitus nec vna pars cotradictionis nouiter verificatur nunc nisi res aliter vel non sic se habeat qualiter se haberet si altera pars verificaretur nunc vt formata ista petrus est in feria secunda licet adueniente feria secunda verificetur nouiter illa propositio absque hoc quod sortes se habeat actu in se aliter quam prius: tamen non sic se habet qualiter se haberet aut quomodo se haberet si illa foret falsa quia tolleretur esse petri pro tunc. Item pro intellectu illius dicti communis scilicet quod non fit transitus contradictionis sinemutatione. Notandum quod mutatio potest accipi pro versio ne rei de esse simpliciter ad non esse vel econtra. alio modo pro acquisitione vel deperditione alicuius forme alicui subiecto informabili per illam / alio modo pro acquisitionem vel deperditione alicuius loci vel rei vnibilis et si non per informationem tamen per presentiam et indistantiam ocalem. Item transitus contradictionis potest esse aut se cundum praedicantionem de genere quando / aut secundum praedicationem de aliogenere. Item potest esse aut secundum predica tionem simpliciter cathegoricam et de inesse et de praesenti aut potest esse secundum praedicationem conditionalem et ypotheticam vel de possibili vel de preterito vel de futuro

¶ Ad propositum potest dici quod non est transitus contradictiois secundum predicationem simpliciter cathegori cam de inesse actu et de presenti et secundum predicatio nem de alio genere quam de quando sine reali mutatione ali cuius rei circa quam intelligitur esse huiusmodi transitus. Si vero sit de genere quando sufficit transitus temporis. Si enim ad transitum contradictionis secundum predicationem de genere qualitatis vel quantitatis vel vbi sufficit variatio et successio secundum quaele vel quantum vel secundum locum ita ad transitum huiusmodi secundum praedicationem de genere quando su ficit variatio temporis vt de transitu istarum praedicationum a. est in feria secunda .a. est nouiter / vel primo .a. fuit. etc. Si vero sit praedicatio de genere quando / et de possibili non de in esse actu tunc ad transitum de falsitate in veritatem suf ficit interdum potentialis transitus temporis: verbi gratia. po natur quod omnia quiescant: et se habeant vniformiter secundum tan tam durationem et moram ymaginabilem: quantum duraret actualis successio temporis vnius diei / et postea incipiat motus celi vt prius et infra illam durationem et moram quietis sini scripte iste propositiones adhuc citra inchoationem motus possent fluere tot hore / vel tot partes reuolutionis celestis: puta. 2. vel. 3. etc. Et si esset actualis succes sio: iam fluxissent tot hore / vel tot partes reuolutionis celestis. etc. Hec praedicationes transirent de veritate in fal sitatem / vel econtra sine mutatione reali proprie dicta / et sine actuali transitu temporum.

¶ Ad propositum. Iste propositiones secundum quas in proposito foret transitus sine propria / et reali mutatione in anima illius hominis essent implicite partialiter de go nere quando: et signaretur tempus non solum per compositionem verbalem: sed per ext remum propositionis. patet si fiat resolutio et ex positio. patet: quia esse iustum / vel iniustum esset habere / vel non habere aliquid determinatum pro determinato tempore / pro qua deter minate erat praeceptum vel prohibitum: et esset conformari vel difformari tali precepto dato de tempore determinato

¶ Item. diceretur quod articulus supradictus conditus est contra aliquos / qui ponebant quantitatem esse idem cum substantia: et cogni tionem et dilectionem esse idem cum anima. Et ideo dicere tur quod articulus intelligitur de transitu contradictionis secundu praedicationem de praedicamento absoluto non pure respectiuo specialiter de pure respectiuo ad quod et secundum quod non est motus nequemutatio et respectu potentie dei ab solute supernaturalis. Et quod hec sit intentio articul videtur quia articulus dicit sic quod sit transitus contradictionis sine reali mutatione cuiuscumque intrinsece: error. mo do ad transitum contradictionis secundum predicationem respectiuam non requiritur vniuersaliter mutatio realis intrinseca: vt si .a. transeat de esse nouiter ad non esse nouiter: vel de non fuisse ad fuisse.

¶ Ad tertium. conceditur maior de priuatione / et habitu proprie sumptis: quo lux et tenebra oppo nuntur: vt scilicet habitus intelligatur forma positima in subianto: et priua tio intelligatur carentia: et negatio illius fore in illo subie cto quamuis aut de facto iusticia moralis vel theologica sit quidam habitus positiuus informans animam / non tamen est hoc ne cessarium absolute Sed potest aliquis transire de iusticia ad iniusticiam et econtra sine talis quaelitatis habitualis acquisitione vel deperditione vt si creatura rationalis constituta in puris naturalibi obmittat actum quem debet habere: vel si continuet actum vltra tempus debitum Iusticia igitur secundum quam talis creatura foret iusta esset rectitudo voluntatis: igitur rectitudo esset con formitas voluntatis in essendo et viuendo ad ordinatio nes diuine voluntatis praeceptiuas / vel consultiuas. Non igitur in proposito est necessario transitus de priuatione ad habitum proprie / et stricte sumptum: quia etiam cum aliquis fit de mini iniusto magis iniustus: hoc non est per priuationem alicuius gradus vere iusticie praexistentis in eo: quia erat simpliciter priuatus vera iusticia. In proposito igitur iusticia et iniusticia se habent in quadam similitudie / et proportione sicut priuatio et habitus quia dicuntur modo affirmationis et negationis circa idem subiectum secundum respectum ad rectam rationem et diuinam voluntatem sub certis circumstantiis.

¶ Ad quartum. negatur consequentia. Ad primam probationem patet ex dictis. Ad secundam. con in proposito non foret proprie / et re aliter mutatio non esset proprie et realiter versio vel transitus a positiuo existente ad positiuum nouiter generandum et acquirendum: sed quia esset mutatio large / et in simili tudine / et in proportione. Ita potest dici quod est transitus et versio a positiuo / vel a praeuatiuo in positiuum: quia iste non habebit miseriam eternam quam habiturus esset si non remitteretur culpa: et habebit beatitudinem in futuro quam non esset habiturus si culpa non remitteretur: et nisi sic contigisset puta continuatio actus vel oratio alterius. etc.

¶ Ad confirmationem per idem. Ad tertiam proba tione. Licet non sint proprie et realiter alia / et alia mu tatio vel due mutationes: tamen neque sunt proprie vna mu tatio: quia remissio offense / vel culpe no per se et formaliter: nec vniuersaliter est mutatio. et licet de facto secundum leges positas remissio culpe / et infusio gratie habeantur quasi vna mutatio: quia simul sunt quasi cor ruptio forme contrarie prioris / et generatio posterioris tamen in proposito non foret infusio gratie.

¶ Ad primam / et secundam probationem antecedentis patet ean.

¶ Ad tertiam. loquende secundum potentiam dei absolutam: et de prioritate naturalis consequentie non conuertibilis non est per se ordo in ter illa: quia potest gratia infundi absque hoc quod remittatur cul pa: quia non praerat: et econtra potest remitti culpa sine infusione gratie: sed secundum leges positas infusio gratie est prior prio ritate consequentis non conuertibilis: sed remissio culpe est prior prioritate reducibili ad prioritatem causalitatem materialis dispositiue.

¶ Introductio enim terminum ad quem praesupponit contrariam indispositionem subiecti re moueri. Sicut etiam praesupponit subiectum aptum susceptiuum.

¶ Ad quartam probationem. accipiendo in consequento aliter se habere proprie / et stricte secundum alietatem acquisitionis et deperditionis alicuius inexistentis conceditur consequens accipiendo autem larg enegatur consequentia. quia alique circumstantie spectantes ad bonitatem et maliciam / et ad diuina praece pta / et ad dictamen viuendi verificatur nunc / et non prius vel econtra.

¶ Ad aliam probationem. Illud bonum est deus vel est poformitas in essendo / et viuendo ad diuinam voluntatem vt praeceptiuam. ad hoc autem non requiritur noue forme ac quisitio.

¶ Ad quintum principale. Si per dispositionem nunc vel prius habitam intelligitur quacumque qualitas vel forma accidentalis subiectiue inexistens negatur antecedens. si vero intelligitur animam esse huiusmodi cuius modoi significatur per praedicationem cuiuscumque generis: vel animam se habere secundum circumstantias spectantes ad recte vel non recte viuere / seu se habere con formiter vel difformiter rationi dictanti de circumstantiis boni et mali conceditur consequens: sed non sequitur quod habeat formam realiter sibi inherenten.

¶ Ad confirmationem datur pri mum membrum accipiendo dispositionem large scilicet 2o modo

¶ Ad sextum. negatur maior. Diuina enim volitio vult nouiter .a. esse vel esse album: et intellectus diuinus iudicat nouiter sic esse: et tamen res extra non participat nouiter per subiectiuam informationem aliquod obiectum eternum: et immutabile: negatur igitur de actu illimita to ad hoc vt transeat per se supra plura obiecta non super vnum per accidens: et ratione alterius de actu etiam non necessario / et naturaliter: sed libere et contingenter sic transeunte super illa obiecta. visio autem albedinis li mitata est ad determinatum obiectum / super quod transit per se et naturaliter: super substantias autem per accidens si autem visio albedinis esset illimitata ad transire super albedinem et super substantias tanquam per se obiecta et contingenter et libere transiret nunc super albedinem nunc super substantiam: tunc de nouo posset esse visio substantie licet non nouiter participaret illa substam tia albedinem. Falsum etiam est quod aliquod accidens sit ne cessario obiectum eternum / et immutabile actus diuini ma gis quam substantia / vel creatura alia. Si enim prius non diligebat sortem: ita nec diligebat illam creaturam charitatem cum nihil esset magis quam sortes ante creationem.

¶ Ad confirmationem. Non exigitur distinctio obie ctorum per se et proprie quasi distinctio rei a re sufficit di stinctio vel non identitas secundum aliquam circunstantiam intrinsecam vel extrinsecam absolutam vel respectiuam

¶ Ad septimum. conceditur maior: quia deus acceptando / vel diligendo aliquem dignificat ipsum et facit di gnum acceptatione: quia sua voluntas regula est et men sura rectitudinis. Si vero maior intelligatur quod deus non acceptat aliquem nunc magis quam prius: nisi ille ha beat in se prius naturaliter et causaliter aliquid quo sit dignus acceptatione. Negatur. nec oportet quod intellectus prius naturaliter / et causaliter iudicet illum esse dignum acceptatione: quia respectu contingentium non prius est iudicium intellectus diuini quam determinatio libera volun tatis. et quia talis non acceptaretur mere gratis: sed ex debito iusticie: intellectus tamen diuinus iudicat talem esse di gnum acceptatione: quia voluntas dei est recta.

¶ Ad confirmationem. Negatur antecedens. Ad probationem quia illud magis et minus non est secundum intentionem gradualem / actualem / et praesentem: sed est ad maiorem glori am ordinari vel secundum plures circumstantias / et modos conformari diuine ordinationi. ideo nec est alietas propria et realis in actu praesenti sed large: quia anima conformiter viuit alicui dictamini quo ad aliquas circunstantias / cui non prius.

¶ Ad octauum. si per odire intel ligitur deputare ad malum pene: negatur minor. Si intelligitur reprobare tamquam inordinatum et difforme ordinationi praeceptiue / cui tenebatur conformari: sic conce ditur quod non potest nouiter odire nisi anima fiat pecca trix nouiter. sed hoc potest sine propria / et reali muta tione in ipsa.

¶ Ad rationem in principio quaestionis: quia videtur probare quod deus posset acceptare peccatorem: et ei offensam dimittere: etiam illo non iustificato nec conformato recte regule magis quam prius: ideo negatur consequentia.

¶ Ad probationem. voluntas creata hoc potest non solum ex pura libertate: sed quia ipsa est mutabi lis et defectibilis. voluntas autem diuina non est huiusmodi Ideo oportet quod ille nouiter dilectus transeat de non iusto ad esse iustum: et quod mutatio sit in eo: saltem quo ad se habere conformiter dictamini rationis iudicantis: de cir cunstantiis bene / et male viuendi. etc.