¶ Notam dum in hac questione non intendo procedere asseren do: sed potius probabiliter proferendo vel disputati ue vel recitatiue quod sic: iu Ad questionem xespondeoxa intellectum postea declarandum. probatur deus de euentu futuri contingentis potest dare noticiam quae excludat falsitatem et deceptionem et dubitationem: igitur certam et infallibilem. antecedens probatur: quia talem haberi non repugnat veritati de futuro contingenti cum de tali veri tate deus habeat noticiam certam et infallibilem: quia et si repugnaret hoc esse propter contingentiam talis futuri sed hoc non impedit: quia de praesenti quod est contingens potest haberi noticia certa: quia beati habent noticiam certam et infallibilem de duratione sue beatitudinis aliter non essent plene beati. Et apostolus Ro. 8. certus sum quod non mors nec vita. etc.

¶ Preterea si deus de futuro contingenti non potest dare noticiam nisi fallibilem sequitur quod fides sacre scripture esset fallibilis et tota scriptu ra esset suspecta et dubia: etiam apud illos quibus primo reuelata est. consequentia patet: quia illa noticia vel fides erit homini possibilis quando possibile sit illam esse falsam et de ceptionem: et quia secundum Aug. in epi. ad Hiero. si in sacra scriptura admixta fuerint officiosa mendacia quicquid in eis remanebit auctoritate carebit. ita arguo si in sacra scriptura quae ad articulos de futuro contingenti contineatur aliquid fallibile et possibile esse falsum et per consequens remanet dubium. sequitur quod tota autctoritate carebit cum affirmatum a deo possibile sit esse falsum. consequens autem est falsum scilicet quod fides sacre scripture sit fallibilis: quia possibile esset deum falle re nos et esse fallacem: quia possibile esset fidelem falli credendo his que per scripturam a deo reuela ta sunt: sed non falletur homo nisi ab illo .a. qui / hec essent reuelata et affirmata hoc etiam est contra apo stolum galid es licet nos aut angelus de celo euangeli sasset vobis preter quam quod euangelisamus anathe ma sit.

¶ Item idem apostolus ex assertione et promissione diuina infallibili infert firmitatem et certitudinem fidei et spei nostre ad timo id est specie vite eter ne quam promisit qui non mentitur deus: et ad hec breos. 5. per duas res immobiles glosa promissionem et iuramentum quibus impossibile est deum men tiri fortissimum solatium habeamus.

¶ Item articu lus parisiensis in posterioribus talis est quod satis erat possibile quod per volitionem creatam christus aliquid vo luerit et numquam sic debuit euenire error.

¶ Item alius articulus quod christus potuisset dixisse falsum et asseruisse assertione creata tam vocali quam mentali: er ror.

¶ Item alius articulus quod possibile est christum secundum voluntatem creatam errasse et forsitan secundum hominem mendacium protulisse: error. responsionem primo sit. a. huiusmodi

¶ Contra noticia et per eam appareat et iu dicetur .b. esse futurum tunc sic illa noticia non est infallibilis quam contigit esse falsam et in quam habendo contigit intellectum falli secundum illam patet: quia infallibile negat falsitatem et fallatiam actu et potentia sicut econtra homo dicitur fallibi is: non quia actu fallatur sed quia potest falli: sed .a. est huiusmodi probo: quia eorum quae conuertibiliter se concomitantur si vnum et possibile et reliquum: sed .b. non euenire et .a. noticiam es falsam se conuertibiliter consequuntur secundum Ari. in praedicamentis igitur si possibile est .b. non euenire possibile est .a. esse falsa: ego possibile est intellectum secundum huiusmodi iudicium falli et econtra si .a. non potest esse falsa: ergo est necessario vera: sed ex eius veritate se quitur .b. euenire: igitur necessarium est .b. euenire

¶ Secundo principaliter. si ponatur de futuro con tingenti conferri homini a deo noticia certa et infallibilis hoc marime videretur vt saluetur quod deus non sit fallatr nec possit hominem decipere sed hec ratio non valet. Primo quia per eam. probatur quod deus non po test de futuro vel presenti vel preterito dare noticiam aliquam quin illa sit infallibilis. patet: quia da quod sit falli bilis: ergo possibile est quod deus decipiat / et sit fallar falsitas consequentis probatur: quia aliqua noticia fal libilis est possibilis cum possibile sit hominem decdi. sit illa noticia .c. tunc deus potest causare .c. in ali quo intellectu: igitur potest dare aliquam noticiam fallibilem.

¶ Confirmatur: quia potest in intellectu sortis ponere apparentiam et iudicium quod .b. erit ef in platone quod .b. non erit: igitur in aliquo istorum cau sat noticiam fallibilem.

¶ Secundo aut decipere aliquem non est aliud quam scienter causare existimationem falsam in illo aut decipere vltra hoc importat circunstantiam deffectuosam vituperabilem: et disconuenientem a recta ratione in illo qui decipit Si primum igitur non est impossibile nec inconueni ens deum decipere aliquem. Si secundum igitur non sequitur deum decipere / vel posse decipere aliquem quicquid causet in illo: quia deus non potest defice re a recta rationem et diAd ista duo sunt parii modi cedi. Unus est quod postquam deus dixit et significauit vel reuelauit vel inspirauit creature rationali quod .b. erit impossibile est b. non fore est de potentia absoluta distinguitur tamen de posse secundum potentiam absolutam deum enim posse de potentia absoluta in hoc et in oppositum potest intelligi quod deus potest ordinationem factadimittere et oppositam ordinare: ita quod simpliciter et absolute hec sit possibilis deus non faciat .b. et sic ne gatur posito quod reuelauerit .b. fore. Alio modo potest intelligi quod nisi deus sic ordinasset ipse quantum est ex se posset sufficienter oppositum: ita quod absolute considerando potentiam dei vt potentia diuina est abstrahendo ab omni ordinatione non repugnat est oppositum facere: et sic conceditur. consequenter se quitur quod deus simpliciter necessario agit extra se no cessitate antecedente secundum naturam et secundum durationem ita quod heri non poterat facere simpliciter quin hodie plueret vel non poterat facere quod ho die plueret. et vltra sequitur quod simpliciter de omni potentia sua non posset facere nisi precise ea que fa cit et qualia facit nec posset facere aliquod indiuiduum preter illa quae de facto facit: quia ab eterno de terminatus est ad cuiuslibet contradictionis alteram partem et tanta necessitate determinatus est quanta necessitate necessarium est preterita fuisse preteri ta vel necessarium est ipsum non esse ignorantem que sunt improbata distinctione precedenti tanquam contra doctrinam sanctorum: et per articulos parisien.

¶ Item homo tanta necessitate necessitaretur a deo ad peccandum seu ad actus peccati quanta necessitate ne cessarium est hominem fuisse natum. dicendi est quod nulla noticia Alius modus creata de futuro contingen ti est infallibilis: sed deus potest dare creature ratio nali noticiam certam et infallibilem de futuro con tingenti que noticia erit ipsum verbum diuinum quod potest creature rationali esse formaliter noticia per quam intellectus creatus formaliter intelligat.

¶ Contra. licet suppositum sit falsum vt alibi vide ditur: tamen per hoc non euaditur difficultas presentis propositi: quia noticiam creatam de futuro contingenti potest deus se solo infundere creato intellectui: si illa infallibilis: habetur propositum: si fallibilis igitur: deus potest hominem fallere vel si non sequitur ergo non oportet deum ponere esse intellectui creato formalem noticiam ad vitandum ne sit fallax et deceptor hominis.

¶ Item per hoc non vitatur quinfides et scriptura sit incerta: quia noticia viatoris est creata: igitur fallibilis.

¶ Item per hoc non vitatur necessitas futurorum quia si deus fieret formaliter cognitio et volitio sor ti quod .b. erit non videtur possibile quin fuerit illi co gnitio et volitio quod .b. erit: sed ad hoc sequitur .b. fo re ergo .b. necessario erit g respondendi quod pos Textius est modud sibile est illum actum nunquam fuisse significationem cognitionem apparentiam iudicium vel assensum huius quod est .b. esse fu turum: ideo non sequitur falsitas nec deceptio quamuis .b. non eueniat sicut ponitur quod deus per actum intellectus et voluntatis potest nunquam sciuisse et vo luisse .b. fore et huic consonat illud tertii Regum vel timo si reuersus fueris in pace non est deus locutus in me.

¶ Contra. primo: quia responsio assumit fal sum: quia sit .a. nomen absolutum illius actus preteriti tunc sic. a. actus non potest non fuisse: ergo non potest non fuisse cognitio et significatio talis obiectiue significati: antecedens patet per articulum parisiensem: et consequentia probatur. tum: quia .a. actus non minus transiit in preteritum secundum esse cognitionis et significationis quam secundum esse absolutum: quia eadem mensura temporali mensuratur esse cognitionis qua esse naturale eius. tum: quia a. actus fuit essentialiter naturalis significatio / et representatio talis obiecti actus enim anime sunt signa naturaliter significantia non ad placitum. signum vocale quod fuit con Confirmatui significatiuum et affirmatiuum alicuius non potest non fuisse significatio illius: igitur et signum naturale et intellectuale: antecedens patet si enim voce vel scripto significasti quod .b. erit non est modo possibile quin significaueris: alioquin nullus affirmans de futuro vel promittens posset argui de mendacio vel falsitate vel transgressione vel non impletione dicti sui. consequentia probatur. tum: quia actus interior non minus essentialiter et necessario est significatio talis obiecti quam actus exterior cum sit signum naturale et illud sit signum ad placitum. Tum: quia vox subordinatur conceptui mentis in significando: igitur si iste non cogita uit de .b. fore nec etiam exterius affirmauit .b. fore

¶ Preterea. aut .a. esse significationem et apparen tiam vel iudicium / et assensum quod .b. eueniet implicat et exigit .b. euenire aut non. Si secundum igitur simul stat quod .a. fuerit iudicium futuritionis .b. et tamen .b. non eueniet: et ita sequitur falsitas in .a. et stat propositum. Si primum ergo impossibile est hominem decipi vel falso existimare quocumque assensu et iu dicio de euentu alicuius futuri: quia da quod non eueniet igitur ille actus non fuit iudicium quod illud eueniret: igitur talis homo non asserit quod illud eueniret. Ex quo vlterius sequitur quod respectu obiecti cuiuscumque siue presentis siue prete riti siue impossibilis non contingit deceptio: quia si actum esse iudicium quod. c. erit importat. c. fore pari ratione esse iudicium quod .c. est vel fuit importat. c. esse vel fuisse actus enim iste non minus naturaliter et essentialiter est significatio sui significati quam ille.

¶ Confirmatur aut de potentia dei absoluta possi bile est quod. a. actus fuerit iudicium quod .b. eueniet siue eueniat siue non et similiter quod .a. non fuerit iudicium quod .b euenit siue eueniat siue non: aut non est hoc possibile sed si fuit iudicium sequitur quod .b. eueniet. Si primum contra. Tum: quia simul staret .b. non euenire et a fuisse oppositi et ita fallibilitas. Tum: quia non apparet vnde fieret nunc iudicium nunc non iudicium et esset transitus contradictionis sine quacunque mu tatione. Si secundum igitur vt prius non stat aliquem decipi super existimatione alicuius futuri.

¶ Confirmatur sequitur quod nullus mente promittens et vouens vel iurans de actu futuro fieri posset mendat vel periurus vel transgressor apud deum. probo: quia si huiusmodi actus de quo promisit non eueniat: igitur actus eius mentalis non hoc significauit: igitur iste non promisit / nec iurauit super hoc: igitur nec per hoc fuit obli gatus: et ita talis promittens non faciendo quod promi sit liberaret se ab obligatione.

¶ Confirmatur. si .a actus quo iudicaui. b. fore potest nunquam fuisse iudicium quod .b. erit citra positionem et euentum ipsius .b. quero an post euentum ipsius .b. adhuc sit possibile .a. non fuisse ludicium huius vel non. Si secundum igitur sola positio ipsius .b. infert necessitatem ipsius .a. quod .a. fuerit iudi cium: igitur .a. fuisse iudicium infert .b. fore: igitur vt supra non est possibilis deceptio in iudicando de futuro apud quemcunque hominem. Si primum contra. tum quia tunc positio vel non positio rei significate est im pertinens ad .a. fuisse iudicium: igitur possibile est quod a fuerit iudicium siue .b. eueniat siue non et stat propositum principale. tum: quia possibile esset me nunc nunquam cogitasse vel voluisse siue bene siue male. tum: quia actus diuinus qui non est minus liber et illimitatus non potest non fuisse iudicium post euentum rei.

¶ Preterea si .a. non fuit iudicium nec apparentia. quod .b. erit si .b. non eueniat aut igitur .a. fuit iudicium quod .b. non foret autem non fuit iudicium oppositi Si primum igitur .a. actus est illimitatus vt sit cognitio et iudicium contradictorio rum igitur non minus posset esse iudicium quorumcunque Si secundum igitur potest esse in anima et non erit cognitio alicuius obiecti: igitur indifferenter potest esse cognitio cuiuslibet obiecti.

¶ Preterea illum qui peccauit possi bile esset nunquam peccasse et illum qui meruit possibile esset nunquam meruisse. probo promisit sortes menta liter omni die dicere pater noster ex voluntate vel inspi ratione diuina et aliquando meritorie dixerit: et aliquando omiserit in vno die. si in potestate dei est quod ille actus nunquam fuerit iudicium et promissio: igitur possibi le est quod nunquam promisit: igitur quod nunquam fuerit obliga tus ad illud: igitur non peccauit: quia ponitur non aliunde peccasse: et consequenter possibile est sortemnunquam credidisse et voluisse se facturum .b. igitur nec in hoc meruisse.

¶ Preterea pone quod sortes existimauerit b. fore et ex hoc letatus fuerit: et consequenter ex hoc fuerit talis alteratio in corpore sicut christus tristatus est et sudorem sanguinis emisit ex cogitatione et existi matione mortis future tunc sic impossibile est sortem non fuisse letatum vel tristatum vel sic alteratum: igitur impossibile est ipsum iudicasse et non existimasse sic consequenta patet: quia ille actus non causasset tristitiam vel leti ciam et illam alterationem nisi fuisset existimatio talis obiecti.

¶ Preterea talis actus qui fuit tristitia vel timor vel spes respectu futuri non potest non fuisse huius alioquin nulla spes esset vana: quia eo ipso non sperauit quo non eueniret obiectum: et quia possibile esset damnatum non fuisse tristatum: igitur similiter de actu intellectus respectu futuri: quia non minus est naturalis significatio.

¶ Preterea actus voluntatis qui fuit dilectio vel volitio et desiderium respectu futuri non potest non fuisse huius: quia fuit meritoria vel demeri toria: igitur de actu intellectus precedente: consequenta patet. tum pari ratione: quia non minus essentiale et naturale est actui intellectus tendere in suum obiectum quam actui voluntatis. tum: quia actus voluntatis presup ponit recordari de actu suo: et alius non quamuis nulla mutatio vel deletio et per consequens nulla obliuio fuerit facta circa vnum magisquam circa alium. probatio consequentie sor tes et plato habeant actus omnino consimiles per quos sortes iudicet se facturum .b. et plato similter iudicet se facturum .b. vel .c. consimile tunc possibile est quod actus platonis nunquam fuerit iudicium et existimatio huius: et actus sortis fuerit iudicium huius: igitur plato non potest recordari: se vidisse illud nec oportet mutationem fieri in illis: quia secundum te nulla mutatio fit in eo qui vidit .b. fore in verbo: igitur postea verum est quod actus eius non fuit visio huius magisquam foret oppositum verum.

¶ Preterea actus qui fuit cognitio et assensus respectu presentis non potest non fuisse huius: igitur pa ri ratione de actu respectu futuri. antecedens patet alioquin de quolibet damnato et beato et viatore possibile esset: ipsum numquam cognouisse vel voluisse / vel meruisse vel pecasse. consequentia probatur: quia actus iudicandi de futuro non minus naturaliter est representatio et tendencia in obiectum nec minus est actus vitalis cum non differant nisi secundum modos grammaticales et verbales.

¶ Preterea habitus anime qui fuit habi tualis cognitio vel dilectio non potest non fuisse hu ius: igitur similiter de actu: quia non est minus essentia liter significatio et tendentia in obiectum. antecedens probatur quia demonstrato aliquo fideli baptisato possibile esset ipsum nunquam credidisse vel delexisse habitualiter: igitur nun quam habuisse fidem infusam vel charitatem: igitur nunquam placuisse deo nec fuisse in statu salutis: igitur nec fuisse baptisatum. Si dicatur quod actus intellectus na turaliter acquisitus qui fuit apparentia vel iudicium non potest non fuisse huiusmodi secus autem est de actu in fuso supernaturaliter.

¶ Contra primo: quia actus in intellectu a deo infusus est non minus naturaliter et essentialiter significatiuus sui obiecti quam actus na turaliter genitus: quia non minus est actus vitalis vt non minus essentialiter est visio et fruitio dei alicuius beati quam actus naturalis viatoris respectu sui obiecti.

¶ Secundo actus a deo infusus respectu presentis vel preteriti non minus est naturaliter cognitio quam actus naturaliter acquisitus respectu pre sentis vel preteriti: igitur pari ratione respectu fu turi. antecedens patet alioquin petrus posset nun quam fuisse volens deum. consequenta patet: quia sicut actus su pernaturalis respectu presentis ad actum superna turalem respectu futuri ita. etc.

¶ Tertio deus posset immediate se solo causare in intellectu actum eiusdem rationis cum illo qui na turaliter acquiritur de illo: igitur restat principalis difficultas: quia ille actus erit iudicium fallibile: igitur deus se solo poterit fallere.

¶ Quarto difficultas stat de actibus quibus fideles viatores credunt artici lis fidei de futuro et propositionibus de futuro in sa cra scriptura contentis: quia illi actus non infunduntur supernaturaliter a solo deo.

¶ Quinto minor ce titudo haberetur de veritatibus credibilibus per actus su pernaturaliter infusos quam per actus naturaliter acquisitos probo: quia posito iudicio infuso in isto non solum potest aliter euenire quam iudicatur per illud immo pos sibile est quod nunquam fuerit cognitum nec iudicatum / nec a deo inspiratum sic fore.

¶ Sexto quia multe rationes supra facte eque concludunt de actu supernatu raliter infuso.

¶ Deinde quamuis assumptum in isto ten tio modo respondendi foret verum adhuc non euadum tur difficultates in ista materia. Primo: quia adhud stat difficultas quod fides et sacra scriptura erit dubia et incerta et suspecta: quia causa et ratio incertitudinis erit non solum contingentia futuri: sed etiam contingentio significanis et reuelationis praeterite: quia possibile erit quod deus us nunquam ista significauerit per se vel per prophetas et christus ista nunquam docuerit vel instruxerit ecclesiam siue discipulos super istis. vnde siue futura necessario siue contingenter euenirent adhuc per huiusmodi reuelationem nulla haberetur certitudo futurorum ex hoc solum quo hoc potest nunquam fuisse significatum a deo.

¶ Item no tollitur difficultas quin deus posset aliquem fallere: quod pone quod nunc in sorte esset iudicium quod .b. erit et in platone quod .b. non erit: igitur alter istorum fallitur iudicando presentialiter in actu et non nisi a deo dicendi est concedendo Quartus modus quod omnis huiusmodi noticiest fallibilis licet de facto non erit falsa: et quod deus positio aliquem decipere. probatur: quia deus potest scienter et voluntarie generare in aliquo existimationem falsam hac voluntate et intentione vt iste credat: igitur potes decipere. antecedens patet: quia hoc iudicium .a. falsum potest causare se solo in platone et quia in sorte et platone po test causare assensus contradictoriorum. consequentia probatur: quia hoc sufficit ad decipere alioquin nullus homo diceretur decipere alterum hominem etiam decipi consistit formaliter in eo quod habet apparentiam et existimationem quod sic est et tanmen non ita est.

¶ Preterea quicquid deur potest mediante causa secunda potest se solo immediate secundum articulum parisiensem.

¶ Preterea taliter esse potest esse a deo qualiter esse non est peccatum neque iniustum quia omnia per ipsum facta sunt praeter nihil id est pecca tum: sed hominem decipl non est malum culpe: quia innocens potest decipi interdum sine culpa sua per apparen tam falsam vt puerum vel brutum: deceptio igitur passe ua est tantum malum pene non culpe: sed mali pene po test deus esse auctor secundum Augu es de libe .ar. .c id es

¶ Preterea deus potest facere quod homo iustus potest sine culpa facere: sed homo potest sine culpa decipere vt pater in casu decipit puerum sapienter et vtiliter sicut et brutum.

¶ Confirmatur: quia decipi interdum pro dest non obest vt cum paruus vel infirmus decipitur et Augustinus enchiridio. 18 non nullis errare profuit et ponit exemplum de se ipso et subdit est error bonus est non solum nichil obsit verum et prosit.

¶ Preterea ali quis potest mereri deceptionem passiuam: igitur deus potest ipsum decipere. consequenta patet: quia deus potest iuste infligere penam qua puniri meruit homo. antecedens probatur per Augu. de gratia et libero arbitrio non longe a fine vbi dicit quod in sacris litteris aliquando legimus homines seduci a deo: sed hoc est propter mala eorum precedentia quibus meruerunt pati deceptionem et adducit illud Eze. 14. propheta cum errauerit: et lo¬ cutus fuerit verbum ego dominus decipiam prophetam illum. adducit etiam illud secunde thessa. 2. pro eo quod. charitatem veritatis non receperunt vt salui fierent ideo mittet illis deus operationem erroris vt credant mendacio.

¶ Item augu. 83. q. q. 53. ponit idem scilice quod aliquis dignus decipitur ex demerito suo et ponit exemplum de rege Achab. qui vaticinio pseudo prophetarum deceptus est quoniam dignus erat decipi. Ponit exemplum de egyptiis qui deceptionem digni erant vt filli israel vasa argentea et aurea peterent ab egyptiis non reddituri et accipient quasi reddituri.

¶ Preterea aliquis potest licite aliquem decipere ex mandato et auctoritate dei igitur et deus hoc potest. antecedens probatur. primo per Augu. 83. q. qu 53. vbi dicit quod ille summe virtuti propinquior est qui decipit etiam hostem nisi autctoritate diuina. probatur et per illud. 3. Regum vltimo decipies et priuabis et fac ita et Iosue. 8. precepit dominus Iosue pone insidias vrbi post eam: et hoc fuit ad decipiendum illos de ciui tate sicut post modum contigit. Similiter angeli boni apparentes in specie humana deceperunt frequenter homines in quibus causabant existimationem falsam: patet gene. 18. et. 19. et Thobie. 12. per volunta tem dei videbar vobiscum manducare et bibere: sed ego cibo et potu inuisibili vtor. et Actuum. 12. petrus existimabat se visum videre.

¶ Item quarti regum. 6 heliseus per orationem impetrauit a deo vt deciper ret eos de syria qui venerant ad capiendum eum.

¶ Preterea christus decepit facto: ergo poterat decipere verbo. antecedens patet Auce vltimo cum finxit se longius ire. tum Mathei. 9. volebat eos preterire et illi videntes putauerunt fantasma esse.

¶ Preterea ber nardus in quodam sermone qui incipit vicit leo sic ait tu iudee dicebas seductor ille dixerat adhuc viuens post tres dies resurgam vere seductor: sed pius non malitiosus. denique seduxisti me domine et seductus sum ait propheta. vnde in persona vestra videtur dicere hiere. 20. fortior fuisti et inualuisti seduxit voso iudei in passione nam in resurrectione inualuit et preualuit.

¶ Preterea si diceretur oppositum hoc videretur: quia sequeretur deum esse fallacem et deceptorem sed hoc non sequitur. probo primo: quia non omne quod est causa effectima illius actus quo homo decipitur dicitur fal lax vel deceptor: quia interdum homo vel brutum decipitur ab obiecto inanimato homo etiam decipi tur in somnio vel frenesi: et tamen hoc nulli habet im putari tanquam fallaci et deceptori si hec notant circum stantiam vituperabilem.

¶ Secundo super illud Auce. 2 4. finxit se longius ire Augu. hoc non ad men datium partinet sicut enim finguntur dicta ita est finguntur facte siue mendacia ad aliqua non significanda.

¶ Tertio non minus potest deus causare existimationem falsam absque hoc quod dicatur fallax quam possibile sit hominem autctoritate et cum inspiratione divina generare ex intentio ne in alio existimationem falsam: et tamen excusatur a mendatio: quia hoc gestum est ex divina ordinatione sed glosam ibidem et secundum Aug. li. contra mendacium et ha betur. 22. q. c. 2. Item opponitur. habetur etiam extra de di uortiis .c. gaudemus quod propter diuinam reuelationem qua hec concessa sunt iacob a mendacio israelite a furto. sanson ab homicidio. et patriarche qui leguntur plures simul habuisse vxores ab adulterio excusatur

¶ Item gene. 12. Abraham dicit de sara soror mea est generauit scienter ex intentione existimationem falsam et deceptionem in hominibus regni illius: et tamen se cundum glosam ibidem excusatur a mendacio¬

¶ Quarto non minus potest deus causare actum in quem habendo homo decipitur absque hoc quod dicatur deceptor quam causare actum qui est peccatum: et tamen non dici peccator.

¶ Di ceretur: igitur secundum hanc viam quod verum est deum possi hominem decipere: sed quia hoc non videtur bene sonare in auribus vulgarium simplicium: ideo non est coram eis dicendum. licet in causa coram peritis posset conced iuxta dictum magistri primo senten. di. 28. c. 3. quedam sunt qua non sunt tante religionis et auctoritatis vt eis non oporteat semper confitendo ac recipiendo inseruire verum silentio preteriri querunt aliquando nec tamen illius sunt peruersitatis quin cum oportunum fuerit eis vi te librum habeamus.

¶ Item iuxta dictum hug. li id est de sa cramentis parte. 4. c. 12. si dicitur deus vult malum graue est auditu et non facile recipit hoc mens pia: et refutat non quia quod dicitur / non bene dicitur sed quia quod bene dicitur non bene intelligitur. hunc modum respondendi primo deus

¶ Contra est summe verax et prima et since ra veritas: igitur fallere non potest. consequentia probatur: quia sicut malicia derogat summe libertati: ita falsitas ef fallacia summe veritati. videtur enim esse quoddam genus mendacitatis.

¶ Preterea hoc derogat perfecte libertati Aug. vbi supra. 83. q. q. 53. sic ait summa et perfecta virtus est neminem decipere et infra sicut sum ma et prope diuina virtus est neminem decipere sic vlt mum vitium est quamlibet decipere: et infra quapropter deus qui per se ipsum neminem decipit est enim veritas et pater veritatis: et infra non itaque deus deceptor est quod credere nepharium et impium esse quis non intelligat: sed meritorum et penarum iustissimus distributor. hec Aug. ex quo arguitur deus non potest esse deceptor: igitur non potest decipere. consequenta patet: quia deceptor est qui scienter ex voluntate et intentione decipit sicut qui non potest esse peccator non potest peccare.

¶ Preterea homini bouo et angelo bono non conuenit decipere nec deo mediante aliquo istorum: igitur nec conuenit deo immediate. antecedens probatur per Aug. vbi supra. 83. q. q. 5. de us per seipsum neminem decipit / nec per angelum bonum neque per hominem bonum cui non conuenit persona falla cie. et grego. secundo mora. 14. per spiritum fallacem rex Achab. suis meritis exigentibus decipitur neque es fas est credere bonum spiritum fallacie deseruire vo luisse.

¶ Preterea quod hoc deroget prine veritati Augu. 83. q. q. i1. 4. si corpus christi fantasma fuit fefellit christus: et si fefellit christus / veritas non est: sed sine dubio veritas christus: non igitur fantasma fuit corpus christi

¶ Preterea si deus posset fallere non esset ei credem dum firmiter.

¶ Dices non sequitur: quia de facto non decipit / nec fallere potest de potentia ordinata.

¶ Contra sumo istam propositionem deus neminem de cipiet / vel aliquam consimilem ad quam vltimate resol uis fidem tuam que propositio sit .a. tunc sic deus simpliciter et absolute potest te decipere de. a. igitur non est sibi firmi ter credendum firmiter de .a. plusquam de alia aliqua propositio ne / nec de alia propositione propter. a. magisquam econ tra non enim constat tibi quod non velit te decipere respectu. a. magisquam respectu alterius propositionis cum possit equaliter respectu cuiuslibet.

¶ Preterea non euaditur difficultas principalis scilicet quod tota scriptura est dubia et suspecta. probo. nullus tenetur certitudina liter et inconcusse credere illi immo rationabiliter habet dubitare super dictis illius de quo credit veraciter quod absolute potest denunciare et asserere falsum imo de quibus habet probabiliter dubitare an velit et possit de potentia ordinata affirmare falsum sic est de deo: quia ex quo hoc potest de potentia absoluta: igitur et simpliciter potest hoc velle. et si vellet significare falsum tunc iustum et ordinatum esset significare et ita posset de potentia ordinata. vnde igitur tibi certum est quod hoc non velit cum tamen simpliciter possit: igitur nullus habet firmiter credere scripture et si constet eam esse a deo ro uelatam. maior patet dicit enim. Augusti. li. de mendacio quo modo credendum est ei qui putat esse aliquando mendacium vnde sciri poterit vtrum tunc habeat causam officiosi mendacii. Consimiliter potest dici quo modo credendum est ei qui potest significare et asserere falsum. vnde enim constare poterit quod non volet patet igitur quod rationabiliter scriptura esset dubia sed hoc est inconueniens. tum quia dubius in fide infi delis est extra de hereticis .c id 1st tum: quia Augu. 8. tri. c. 5. de beata virgine licet dicere forte talem habebat faciem forte non talem forte autem de virgine / de virgine natus est christus nemo salua fide christiana dixerit. Tum: quia Augu. de fide ad petrum in multis causis loquens de his que spectant ad fidem frequenter repetit firmissime tene et nullatenus dubites

¶ Preterea deus non potest falli: igitur nec potest fallere. consequentia probatur. primo per Augu. li. de simbolo vbi dicit deus sicut non potest falli ita nec fallere. non enim esset dignus quod esset omnipotens.

¶ Confirmatur nam peius est fallere quam falli: quia falli est infirmitatis: fallere est voluntatis. et Aug. eu chiridion. 18. hi homines fallunt atque falluntur misericordes quae sunt cum mentiendo fallunt quam cum mentientibus credendo falluntur.

¶ Preterea non valet quod dicitur deum decipere et non esse deceptorem: quia non minus importat circunstantiam indebitam verbum decipiendi quam nomen deceptoris. sicut peccare face re peccatum et esse peccatorem. sicut mendacium dicere mentiri et esse mendacem. furari facere furtum et esse furem.

¶ Preterea contra hoc sunt articuli parisi enses supra recitati / quod christus non potuit dixisse vel asseruisse falsum. est quod christus Quintus modus dicendi vel deus non potest aliquem decipere nec causare deceptionem formaliter: quia deceptio de suo formali significato notat circunstantiam deformem: tamen deus potest causare substractum deceptionis sicut non potest cau sare maliciam: et peccatum formaliter licet possit cau sare substractum pecati.

¶ Contra. primo non euaditur difficultas principalis quin scriptura sit falli bilis / et quin contingat fidelem decipi credendo scripture: quia contingit substratum causari a deo in quod habendo homo iudicat falsum et aliter quam sit.

¶ Preterea: assumptum est falsum. si enim se solo deus causat in aliquo iudicium et assensum falsum igitur iste fallitur alioquim nullus fallitur. et Augu. enchiridium. 21. errare est approbare falsa pro veris: igitur fallitur ab aliquo non nisi ab illo a quo to taliter habet actum iudicii falsi et apparentie false: et quia non a seipso decipitur: quia respectu deceptionis se habet pu re passiue.

¶ Preterea falsitas et deceptio sumpta foraliter: aut sunt positiva et ita sunt vel esse possunt a deo: amtem sunt privatiua et adhuc propositum. probo illa priuatio potest esse a deoquae inseparabiliter consequitur effectum positiuum est a solo deo productum: sed falsitas et deceptio huiusmodi: maior patet: quia enim peccatum formaliter non potest esse a deo ideo si substratum positiuum causaetur a solo deo tunc illud non erit peccatum sed si cecitas consequatur .b. oculum est a solo deo productum ita cecitas erit a deo eo modo qua priuationis causa assignatur minor probatur: quia non mutata re actus quo forma liter iudicatur res aliter se habere habet falsitatem a quo cunque causetur. probatur: quia si deus causet in sorte iudicium quod .b. erit et in platone quod .b. non erit alter istorum et false iudicat: quia sibi contradicunt igitur alter decipi falsitas et deceptio concomitantur actum etiam a solo deo causatum non est igitur simile de malitia et deceptionem quia malicia dicit respectum actus ad agens tanquam illud quod deuiat a regula et lege cui subiicitur sed dece ptio et falsitas dicit respectum actus ad significatum tan quam ad id cui difformatur ideo falsitas sequitur actum a se lo deo causatum non malitia et ad argumenPotest igitur aliter diui ta contra re sponsionem et primo difficultas contenta in argumentis predictis videtur impertinens ad contingentiam futuror quia siue futura necessario eueniant siue contingenter re manet difficultas an deus posset decipere hominem cum videatur posse causare iudicium respectu vtriusque partio contradictionis remanet: ergo difficultas qualiter poitio videri quod sacra scriptura sit certa et infallibilis non du bia / nec suspecta vnde enim certificabitur aduersarius quod hec sunt reuelata et inspirata a deo: et esto quod constaret de hoc vnde constat quod fides nostra sit infallibilis cum deus ea possit significare falsum sicut verum saltem cum inter doctores catholicos sit dubium an deus possit decipere vel dicere et significare falsum. igitur videnda sunt tria principa In proposito liter. Primo quo modo cotigentia futurorum consonat fidei catholice respectu contentorum in sacra scriptura et reuelatis a deo et cum hoc veritas firma et certitudo infallibilis nec sit rationabile nec licitum dubitare super hoc nec in hoc possit fidelis deo cipi.

¶ Secundo quicquid sit de contingentia futurorum an deus possit hominem fallere.

¶ Tertio an possit se solo immediate infundere intellectui creato assensum et iudicium falsum. illud potest declarari Quo ad primum ouobus modis. Prim est quod talis reuelatio vel affirmatio a deo quod .b. erit sic fit quantum est ex parte dei et sic interpretanda et accipi enda est quantum ex parte hominis vt intelligatur et contineatur implicite: quia possibile est illud non eueni re et quod illud eueniet nisi placuerit deo propositum et nisi deus preordinauerit fore aliter: et quod quacunque significatione facta remanet apud deum plena et per fecta libertas et potestas et auctoritas producendi b. secundum quod presciuerit absque mendacio vel falsitate vel difformitate quacumque ex parte dei: et quia hoc si subintelligitur et continue et implicite quasi per modum conditionis vel suppositionis vel protestationis id nec fidelis fallitur proprie et simpliciter nec deus potest argui vt falsus vel deceptor quicquid contingat de euentu ipsius .b. et quantumcunque reuelatio fiat absolue te per priuationem conditionis formaliter expresse vel qualitercunque fiat sub aliis modificationibus tamen non potest fieri quin implicite et interpretatiue sub in telligenda sit praedicta conditio et suppositio quasi pro testatio: quia impossibile est deum antecedenter necessitari ad agendum extra se impossibile est etiam homiuem esse fallacem ac infidelem: aut se habere difformi ter recte rationi credendo conformiter diuine reuela tioni et sic fides sacre scripture est certa tali et tanta certitudine qualis et quanta conuenit statui viatoris et nature obiecti crediti et persone affirmanti si enim firmi ter credimus virtuoso multomagis deo sapientit simo et optimo et omnipotenti nec omnis veritas est certa simil i et equali certitudine.

¶ Secundo modo potest illud saluari et declarari praemittendo tres propositiones sicut diuina voluntas quae est prima et sum Primama bonitas est regula et mensura omnis alterius rectitudinis sic intellectus diuinus qui est su ma veritas est prima regula et mensura omnis alterius vel ritatis vt sicut omne illud iustum et rectum eo est rectum et iustum quo est conforme diuine voluntati sic omne aliud verum eo est verum quo est conforme iudicio et arbitrio intellectus diuini et quo intellectus diuinus dictat sic esse. deus qui est primus Secunda propositiu et sumus princeps habet primam et plenam autctoritatem arbitrandi interpretamdi exponendi / glosandi / modificandi omnem enunciationem creatam / siue vocalem / siue mentalem: ita vt talis enum ciatio sit conuenienter et rationabiliter accipienda in illo sensu et secundum illas modificationes in quo et secun dum quas deus dictat illam esse accipiendam et conuenienter re ferenda sit ad illlum sensum et modum ad quem referret et adaptat eam dignus intellectus: ita quod si sensus ad quem deus dictat illam referendam sit verus illa enunciatio est censenda simpliciter vera et si sit falsus est censenda simpliciter falsa est enim censenda vera vel falsa secun dum arbitrium et dictamen et interpretationem primi et summi indicis qui est prima regula et mensura ipsius veritatis. ideo omne aliud signum subordinatur illi et subsignificauit quo ad determinationem et diiuidicationem veritatis et falsitatis in tali significatione. sicut enim imperatoris / vel pape quorum est iura condere et interpraetari illa ita vt in dubiis lex non eo ipso sit taliter inter pretanda et accipienda quo ego vel tu dicimus eam sic esse intelligendam: sed eo ipso quo imperator vel papa deter minat illam sic esse interpretandam et sicut facta promi sione vel conuentione inter me et te per .a. locutionem si postea orta contentione dicam .a. sic esse intelligendum et in terpretandum tu autem aliter non eo ipso .a. sic est acc piendum vel intelligendum quo ego vel tu dixerimus sed quo iudex cuius interest sic determinat sic in proposito.

¶ Tertia propositio licet omnis enunciationis dubie determinatio vel diiudicatio quo ad veritatem et falsitatem spectet principaliter ad intellectum diuinum: tamen enunciationum seu vocalium / seu mentalium a deo immediate vel diuina inspiratione causatarum deus specialiter sibi reseruauit interpretationem expe sitionem modificationem ita vt talis enunciatio quamuis si foret naturaliter ab homine formata ipsa foret referen da ad talem sensum ad quem referri solet humano iud cio: tamen cum speciali motione inspiratur ipsa est ad alium sensum vel modum verificationis et impletionis referenda: ideo licet talis enunciatio secundum communem interpretationem humanam reputatur falsa tamen ipsa est simpliciter vera: quia deus arbitratur et dictat illam secundum talem modum esse accipiendam ad sui verificationem propter quod quedam sunt dicta ab homine per specialem diuinam inspirationem qua si fuissent dicta solum autctoritate humana essent falsa vt de dictoione ad niniuitas vel dicto ysate ad Ezechiam vera enim erant simpliciter licet ione vel ysaie non esset certum qualiter deus illa acciperet vel impleret secundum grego. in glosa vysaie. 38. vnde et Ionas egressus de ciuitate expectabat euem tum rei ignorans quid deus intenderet: tamen cerius erat verbum dei fuisse simpliciter verum. huiusmodi igitur proportionum a deo specialiter inspiratarum interpretatio quae ad verificationem resuatur deo sicut licet in omnibus dictis humanis ambiguis literpraetatio et determinatio principaliter et vltimate spectet ad imperatorem vel papam. spactialiter tamen interpraetatio legis / et ordinationis ab eo immediate condite.

¶ Ex his ad proposi tum dicendum quod impossibile est articulos fidei esse falsos eomodo / sunt a deo traditi: vt articuli. et impossibile est illam fi dem nostram quam deus infundit / vel acceptate falsam. vel christum fuisse falsidicum vel fallacem / vel sanctons fuisse deceptos. quia quidquid contingat de resurrectione hominum: tamen apud diuinum intellectum cuius sapientie non est numerus: sunt varii: ymo infiniti modi possibiles ex parte obiecti: quibus potest verificare iam fidem et eo ipso est simpliciter vera: quo summus iudex arbitratur et dictat sic esse accipiendam: nec sancti forent salui pro pter fidem falsam: sed veram: et propter obedientiam san ctam. quod autem dicta hominis a dei speciali inspiratione loquentis. licet secundum apparentiam / et reputationem hu manam videantur falsa: sunt tamen vera: quia conuenier ter referenda sunt ad illum sensum secundum quem diuina au ctoritas dictat illa esse accipienda et verificanda. Pr batur primo Senef. 27. dicit Iacob ego sum Esaupri mo genitus tuus. Si enim hoc diceret propria autctorita te / et motione forent falsa: et tamen censenda sunt fuisse vera: vt supra declaratum est. Et secundum glosam ibidem. hec enim verba erant diuina autctoritate referenda ad de terminatum sensum secundum quem sufficienter verificarem tur.

¶ Item. de hoc loquens augu. lib. contra menda cium dicit illud quod Iacob fecit vt patrem fallere vt deretur si diligenter attendatur non est mendacium: sed misterium: sic et parabole / et figure / qua non ad proprietatem accipiende sunt: sed in eis aliud ex alio intelligendun est mendacia non sunt: sic non fuit mendacium quod Ie seph velut illudendis fratribus locutus est. Et cetera huiusmodi mendacia non sunt: sed locutiones / actionesqui prophetice ad ea quae intelligenda sunt referende: et tamen referuntur ad eas res propter quas significandas ista dicte vel facta sunt. reperiuntur significanes eorum veraces non men daces. hec Augu.

¶ Item. si verba Iudith loquentis holoferni referrentur ad illum sensum quo accipiebat ho lofernes: humano iudicio falsa essent. Iudith tamen ex cusatur a mendacio / et falsitate: quia hec dixit et fecit instin ctu diuino: ideo verba christi iudicanda sunt vera / vel falsa secundum sensum ad quem deus dictabat illa esse referenda: quem sensum tangit ibi glosa interlinealis: qui sen sus impletus est post passionem et ascensionem christi. quod autem illa verba dixerit speciali motione dei patet: quia ibdicitur. hec michi dicta sunt per prouidentiam dei. glosa. spiritu prophetico. Et cap. 13. Custodiuit me angeldei: et hinc exeuntem et ibi commorantem / et inde reuerten tem. et non permisit me deus comninquinari: sed non sine pollutione peccati reuocauit me: non est etiam verisimile tam sanctan viduam / et bone fame praesumpsisse attentare illud factum et se exposuisse tam probabili / et tam opprobrioso pericu lo: nisi super hoc habuisset speciale diuinum oraculum.

¶ Item. 4. Regum. 5. Heliseus per orationem impetra uit a deo quendam modum illusionis et execationis illor qui venerant ad capiendum ipsum: quibus et dixit. Non est hec via: nec ista est ciuitas: sequimini me: et ostendam vobis virum quem quaeritis.

¶ Item Gen. 10. Cum Loth inu taret duos angelos: responderunt minime / sed in pla tea manebimus: et tamen cito postea iuerunt cum ipso ad do mum eius. verba etiam angelorum vera fuerunt: quia ad intel ligentiam veram et debitam referebantur. instantiampiExbis patet ad primam cipalem con tra responsionem. negatur enim minor. Ad probationem. concede quod .b. non euenire: et .a. propoaitionem esse falsam conuertun tur accipiendo vtrumque scilicet tam dictum / quam propositionem vni formiter: et vt relata ad eundem sensum / et interpraetatio nem. sed accipiendo .b. non euenire co sensu / et eo mo do quo accipi solet ab hominibus: et ad quem solent illud dictum referre homines a se naturaliter loquentes et iudicari tes. et accipiendo .a. propationem esse falsam simpliciter non conuertuntur. ex quo .a. est enunciatio spatialiter reuelata a deo ymo .a. erit vera: quia conuenienter et secundum verum dictamen erit referenda ad sensum aliquem verum secundum quem deus determinauit / et praeordinauit illam verificari. et ad .a. noticiam fuisse a deo inspiratam sequitur .a. fuisse veram: et antecedens est necessarium et consequens est necessarium sed non in reuelationem ad quemcumque sensum tuum: sed indistincte ad aliquem qui sufficin et ad eius veritatem iuxta determinationem et arbitrium dici.

Contra omodum dicendi primo quia per hoc non tol litur incertitudo de euentu futuri a deo reuelati sed remanet rationabiliter dubium an .b. erit: quia possibile est dictum diuinum referri ad alium sensum quam ad illum in quo accipimus hoc dictum: nullam etiam certitudinem et firmitatem haberemus articulo rum et propositionum de futuro contentarum in sacra scriptura: quia semper incertum est in qua intentione / et significane accipienda sint vt sufficit ad veritatem illorum. nec euaditur quin tota scriptura sit probabiliter dubia / et suspecta non solum quae ad articulos de futuro: sed etiam quo ad alian quae non sunt manifesta in lumine naturali: quia dubium est in quo sensu deus intenderit illa interpretari / et verificare: solum enim hoc nobis erit certum quod vera sunt: sed taliter vera quod veritas illorum stat cum cuiusibet partis contradictionis ve ritate iuxta intentionem / et acceptionem humanam.

¶ Confirmatur quod ex non euentu rei significate sequitur scripturam / et fidem esse falsam i 1 ad Corin. 15. si resur rectio mortuorum non est christus neque resurrexit. Si autem christus non resurrexit inanis putatio nostra. inuenimur autem et falsi testes: sequitur. si christus non resurrexit vana est fides nostra: ergo a primo ad vltimum si resurrectio mor tuorum non erit falsa: et fides est praedicatio nostra.

¶ Secundo per hoc non soluatur contingentia futurorum. probo: sit sorti xeuelatum / vel inspiratum per hunc modum explici te quod .b. erit non solum secundum quid / sed simpliciter / et absolute / et absque modificatione diminuente / et iuxta interpraetationem et acceptionem humanam communem sine alia glosa distrahin te a communi acceptione humana: tunc arguitur sic. Deus asseruit b. euenire taliter. etc. ergo b. eueniet simpliciter etc. consequentia est necessaria: et antecedens est verum et necessarium: ergo eodem modo si sortes expresse formaliter viderit in verbo. b. fore simplici ter. etc

¶ Tertio. per hoc non euaditur quin deus possit de cipere et supearnatualiter infundere iudicium falsum / et erroneum Probo: sit .a. assensus falsus naturaliter causatus in sorte de us potest platoni infundere .a. vel omnino consimilem: et po test velle illud iudicium referri ad eundem sensum: et ac cipi in eodem sensu / et seundum easdem modificatio nes: sicut in sorte: igitur in platone est iudicium falsum sicut in sorte: et decipitur vniformiter sicut sortes.

¶ Quarto. sequitur quod qualibet propositio mentalis potest habere quemlibet sensum Consequens est falsum: quia est naturale significatum: et ex pre pria nam habet de. erminatam significanem. sicut enim ex sua natu ra est repraesentatio talis obiecti non cuiuslibet: ita habet naturaliter determinatam significanem: et non potest habere aliam: ergo non est in patest te dei ipsam accipi in alia significane. Secus enim est de pro positione vocali quae est significatiua ad placitum.

¶ Quinto. se quitur quod nulla est propositio mentalis quin posset esse sim pliciter et absolute vera: vt quod homo est asinus: et opposite propositionum per se notarum: et etiam oppositum primi prin cipii: et ita primum principium posset esse falsum. Pro batio consequentie: quia deus poterit illam dictare esse accipiendam secundum talem interpretationem: et tales modificationes et esse referendum ad aliquem sensum: qui sufficeret ad veritatem illius etiam simpliciter / et absolute sumpte: et consequentr pri positiones contradictorie simpliciter et absolute sumpte po terunt esse simul vere: quia deus dictabit hanc esse referendaad talem sensum verum: et aliam ad alium sensum verum

¶ Sexto. iuret deus sorti. b. fore: et sortes accipiat iuramentum: et propositionem in sensu secundum acceptionem commuem: si deus ad alium sensum refert: sequitur quod non solum decipit sortem: sed videtur illicite iurare probo: quia. 3. sen. di 36. dicitur sic quacumque arte verborum quis iuret: deus tamen qui conscientie testis est in hoc accipit: sicut ille cui iuratur intelligit: et accipitur ex libro senten prosperi negatur assumptum. Credendum est enim Ad primum tanquam certum / et verum quod sic eueniequomodo deus praedixit / et praeordinauit: ita quod non est possibile deum sic ordinasse et non sic euenire. et quod non est possibile deum non esse veraesse / et simul esse credendum omnia dicta dei contem ta in scriptura / et articulos de futuro esse veros ad literam prout intelligunt / et exponunt sancti: et ecclesia. et quamuis sit possibile simpliciter rem euenire / vel non euenire. quamuis est deus possit variis modis dictum suum verificare: tamen non est dubitandum licite / et rationabiliter de tali significato secundum sen sum in quo accipit ecclesia / et sacti: quia deus est summe fidelis / et verax inuentus in dictis suis: et est opres / infrustra bilis. et sic exposuerunt et crediderunt sancti viri quorum doctrina fuit miraculis approbata: sicut nec beatis licitum et rationabile foret dubitare de perpetuitate sue btitudinis: licet sciant simpliciter esse possibile eam auferri per poten tiam dei absolutam. si enim de assertione hominis principis sapientis et virtuosi non est conueniens dubitare: multo minus de dicto summe boni et omnipotentis. non impedi bilis contingentia ergo futuri / et possibilis relatio dicti diuina ad alterum sensum non sufficit ad dubitationem licitam et rationabilem de euenturei vel de sensu secundum quem est verificabilis: sed sufficit ad hoc vt per potentiam absolu tam dei poneretur oppositum adhuc non sequeretur dictum et falsum: nec catholicos fuisse deceptos: quorum fides erat implicite sub hac conditione / et additione quod plena potestas libertas / et auctoritas remanet apud deum producenda vel non producendi vel sic / vel aliter verificandi dictum suum abs que praeiudicio / et derogatione sue virtutis.

¶ Ad confimationem conceditur quod si resurrectio mortuorum non sit futu ra eo modo quo sufficiat ad veritatem antecedentis fides esset fal sa: sed antecedens est impossibile. si vero resurrectio non sit futu ra eo modo quo requiritur ad veritatem antecedentis iuxta accet tionem et reputationem humanam non sequitur quod fides nostra proprie / et simpliciter sit falsa apud diuinum iudicium: sed tantum in apparentia / et reputatione humana / loquendo de fide deo accepta.

¶ Ad secundum. eadem est difficultas de reuelatione facta absolute sine appositione modifice tionis expresse quod .b. erit: et de reuelatione quod .b. erit simliciter non secundum quid et secundum sensum communem. Dico ergo quod huiusmodi consequentia / vel consequens non sunt concedenda nisi semper cum im plicita / et subitellecta hac conditione scilicet eo modo quo exi igitur vel sufficit ad verificationem illius reuelationis vel vt sionis iuxta arbitrium / et dictamen summi iudicis: quot que / aut qualescumque modificationes apponantur / et ex pr mantur et qualiscumque formaliter in se sit huiusmodi reuelatio v visio creata semper totum illud est quodam signum creatum consequens certam et determinatam significanem quandam quae est tanquam me teriale indifferens ad diuersos modos obiectiuos habet quos et pro quibus poterit verificari sufficienter secundum dictamen et arbitrium iudicis veri: qui est infinite intelligentie.

¶ Ad tertium. patebit in duobus dubiis sequentibus. potest tamen dici quod aut huiusmodi actus interior / ex quo est supernatualiter a deo in fusus plationi referetur ad aliquem modum verum. aut si hu iusmodi significatum sit mnaturaliter falsum: tamen plato non decipitur proprie / et simpliciter nisi in similitudine quadam et humana reputatione.

¶ Ad quartum negatur consequentia. quaelibet enim noti cia intellectualis simplex / et incomplexa habet determinatam re presentationem obiectiuam naturalem. sic est qualibet apprehensio complexa habet determinatam significanem naturalem / immutabilem sub illa est indifferens ad diuersos modos et forte infinitos modos obiectiuos sub quibus est verificabilis secundum dicta men diuinum. potest etiam dici quod quicumque apprehensio comple xa creata quibuscumque specificabilibus appositis est adhuc possibilis ad vlteriorem modificationem et ad plu res interpraetationes quarum qualibet sufficeret ad veritatem illius specialiter respectu intellectus qui est infinite sapine et potentie / et prima regula / et mensura omnis veritatis

¶ Ad quintum. negatur consequens quod oppositum primi principii vel propositionis per se note sit verum: quia non esset oppositum veri nisi in similitudine vt scriptura dicit vult et non vult piger. Cum autem infertur quod qualibet propositio posset esse sin liciter vera potest dici dupliciter. primo negando consequentiam. sicut enim res aliqua per dei potentiam nata est se habere non tot mo dis quin pluribus diuisim. tamen vna res nata est se habere modo aliquo quomodo se habere repugnat alteri: sic quamuis aliqua pro positio habens certam significanem naturalem ex se vel impositione termi norum possit sic sumpta per dei potentiam verificari variis modis et quodam falsificari variis modis: quae tamen propositiones sunt quarum significatio naturalis vt sic praecise sumpta non est potentialis ad dieitatem nec ad modum obiectiuum pro quo sufficienter verificatur: sicut aliqua lex vel propositio dictatiua potest conuenientur per papam / vel imparatorem variis interpraetationibus / et expositionibus ad sensus ve ros referri vt reputetur vera / et necessaria: sed aliqua ta lis propositio potest esse quod per papam / vel imperatorem non pos sit conuenienter ad sensum verum referri: ita vt cenl eat et reputanda sit simpliciter vera et recta in tali praecisione nude accepta.

¶ Alio modo potest dici quod talis actus intellectualis complexus potest tripliciter considerari. Uno modo secundum suam naturalem significanem respectu talis significati circumscri bendo omnem modificationem addibilem et abstrahendo ab humana acceptione et comnni vsu hominem / et ab interpretationibus possibilibus per intellectum diuinum. et sic talis propositio dicenda est simpliciter falsa / nec possibilis esse vera.

¶ Se cundo modo potest considerari in respectu et ordine ad in tellectum creatum / qui vtitur illo signo: et qui potest intel dum propositionem explicite / vel implicite referre ad varias interpraetationes vel determinationes secundum leges po sitas cones a deo in ordine vniuersi. et sic adhuc negatur consequentia quia non est in potestate intellectus creati vt talis enunciatio sit simpliciter vera: et censenda vera. vt in tali praedicatione et absolute sumpta.

¶ Tertio modo in respectu / et ordine ad diuinam intelligentiam et voluntatem qua potest talem actum supernaturaliter causare / et dictare quod tale significatum sit pro nunc sic interpretandum: et ad talem sensum implicite referendum. et sic quamuis sit in potestate dei de quo cunque significato demonstrato creato velle / et ordinare quod referatur ad talem sensum. et quod accipiatur sub tali conditio ne / et specificatione implicite subintellecta licet non expresse apposita: et sic illud erit verum quatinus per specia lem ordinationem diuinam sic relatum / et determinatum et sic quaelibet propositio potest habere sensum verum non tamen modo est dicendum simpliciter quod sit absolute vera: nec quod possit esse ab solute vera: sicut illa de futuro contingenti: quia illi propositio in sua naturali significane praecise et nude accepte: et secundum ordi nem rerum a deo institutum repugnat veritas: et non conuenit sibi veritas nisi in respectu ad ordinem quendam singularem aliqualiter immutatiuum / et reuocatiuum ordi nis instituti in vniuerso: secus de propositionibus de futuro / quibus non repugnat veritas / nec falsitas: sed ex se sunt indisferentes ad hoc / vel illud. et quarum interpretationem deus quasi generali lege sibi reseruauit quo ad propositiones spant reuelatas. Patet de dicto Ione / et ysaye.

¶ Ad sextum nisi sortes ex seipso erret: accipit iuramentum dei: sicut deus illud accipit: et debet credere illud iuramentsi sic esse intel ligendum: et semper cum plena libertate et auctoritate respectu vtriusque partis contradictionis. cum autem homo iurat homini: ideo iuramentum accipitur in sensu quo ille cui iuri tur accipit: quia deus dictat sic esse accipiendum. Deus ergo nec illum decipit / nec illicite iurat.

¶ Secundo. erat videndum an deus possit hominem decipere: circaquod dico pri mo quod nichil est absolute concedendum quod sonet imperfectio nem in deo. vel contra reuerentiam dei: aut contra since titatem fidei catholice / siue de vi verbi ex formali significano terminorum / siue ex communi vsu et acceptione loquentium / et audien tium. ait enim Augu. 10. ciui. cap. 23. sic liberis verbis loquuntur philosophi: nec in rebus ad intelligendum difficilibus offensionem religiosarum aurium partimescunt. No bis autem ad certam regulam loqui fas est: nec verborum licen tia etiam de rebus quae his significantur immpiam gignant opinionem

¶ Item lib. 1. retracta. cap. 4. retractat quodam dici tum: quod ad sapine coniunctionem vna via peruenitur. dici autem hoc esse retractandum: quia non bnen sonat: quasi alia via sit praester christum qui dixit. Ego sum via vitanda: ergo erat hec offensio aurium religiosarum quamuis alie vie sint de quibi in psal. vias tuas domine notas fac michi. Dico igitur quod non est simplici / et absoluto srmone concedendum deum posse hominem decipere: distinguendum tamen quod deum posse ho minem decipere potest intelligi dupliciter. Uno modo propriet per se et directe scilicet quod deus infundat vel proponat creatu re rationali aliquod signum formaliter falsum: cui non cor respondeat aliquis sensus verus secundum quem sufficienter / et conue nienter possit signum verificari: et huiusmodi signum proponitut et infundit hac intentione. et ad hoc vt talis credat quod non est credendum secundum regulam veritatis. et vt credat tali ter qualiter credendum non est ab eo secundum dictamen recte rationis et quomodo credere non est conueniens nature intellec tus: sed deuians a conuenienti et debito modo / et ordine in telligendi et iudicandi.

¶ Secundo modo proprie et per accidens et indirecte scilicet quod deus proponat aliquod falsum rationabi le et conueniens: vel aliquod signum / cui correspondet con uenienter sensus verus sed creatura rationalis siue ex ma litia / siue ignorantia et imperfectione infirmitatis abutitur illo facto conueniente. vel illo signo diuino. vel non recte vtitur: sicut secundum prudentiam / et rectam rationem vter dum esset. Secundo modo. non est inconueniens deum / nec hominem sapientem decipere aliquem / sed proprie / et simpliciter non est dicendum deum / vel sapientem sic decipere alterum ho minem: sed ipse homo ex defectu suo occasione accepta decipit seipsum. Sic autem iudei ex malicia / et discipu li christi ex imperfectione / et ignorantia. interdum occasionem deceptionis acceperunt ex factis vel dictis christi. Primo autem modo deus nullum decipit / nec decipere potest non solum quia talis actus referendus esset ad intelligentiam aliam veram vt supra dictum est. sed quia etiam termini deceptionis / et fallacie non solum ex parte decepti de notat circunstantiam defectuosam: quae reducitur ad mali pene: sed etiam ex parte decipientis implicati / et inuoluit circumstantiam defectuosam / disconuenientem et deformem et aliqualem inordinationem et obliquitatem a debi ta rectitudine et a regula recte rationis et a conueniemn ti modo se habendi: et quia impossibile est ista deo conuenire ideo impossibile est deum esse deceptorem vel fallacem quid quid agat circa creaturam rationalem. nec aliquid causatum a deo solo in intellectu creato est deceptio vel falla cia: nec secundum illud homo est proprie et simpliciter deceptus: quia ecundum illud non se habet modo disconuenienti: nec aliter quam decens conueniens vel expediens sit secundum regulam et dictamen recte rationis. nec secundum hoc deficit: nec deuiat a debito modo essen di: et a conuenienti ordine in suum finem. nec sibi infertur malum / et nocumentum deordinationis: sicut actus a solo deo in voluntate causatus: non est meritorius nec demerito rius. quod autem terminus deceptionis et fallacie aut ex forma li significato et ex impositione / aut ex commni acceptione importet cin cunstantiam defectuosam et disconuenientem. patet ex auctoritatibus supra adduct¶s Item. errare notat circumstantiam defectuosam: igitur et decipi. antecedens patet per Augusti. enchiridion. 18. Errare semper in aliquo est nocens / et deforme. et cap. 12. Licet ex errore proueniat interdum homini aliquod commodum vel declinatio incommodi: tamen ipse error per seipsum. aut magnum in re magna. aut paruum in re par ua semper malum est. quis enim non errans malum roget approbare falsa pro veris: aut incerta pro certis: aut econtra.

¶ Item deceptio / et dolus videntur equiualere: sed facere dolum notat indefectum. patet secundum iura extra de dolo / et ptumacia per totum. secundum autem Augusti. 83. q. q. 53. Sicun deus per seipsum neminem decipit: ita nec per angelum bonum nec per hominem bonum: sed si quis sit dignus decipi deus permittit generali influentia illum decipi per malum angelum vel hominem malum: sicut rex Achab deceptus est per angelum malum: qui ad hoc agendum non est iussus: sed permissus Illud enim verbum egredere: et fac ita. non est dictum impara tiue: sed permissiue: vel praenunciatiue id est sic facies: sicut illud Ioh. 2. Soluite templum hoc. Et Ioh. 13. quod facis fac citius. Similiter egyptii qui deceptione digni erant sunt decepti per aliquos filios Israel: qui infecti erant cupiditatibus terrenorum: et adhuc in tali gradu morum erant: vt non indigni essent decipere. Licet enim auctor tate diuina petierint vasa ab eis: et deus pro mercede ipsorum voluerit res egyptiorum transterri in dominium filic rum israel. tamen si in filiis israel fuit volitio decipiendi: vel aliqua locutio vel intentio inordinata: hoc fuit ab ipsis non a deo nisi permissiue secundum generalem influentiam Deus etiam non iussit filiis israel aliquid ex quo per se et directe et necessario sequatur deceptio. Deus enim exodi. 12 praecepit filiis israel vt postularent ab egyptiis vasa: et promisit quod daret tunc gratiam eis coram egyptiis. hoc autem totum poterant adimplere filii israel sine mendacio: et cum recta intentione obediendi voluntati dei in petendo et resistendo. Si vero filii israel expresserint exterius se reddituros:. vel si ex cupiditate habuerunt intentio nem non reddendi: hoc non fuit ex mandato dei ibidem expresso.

100

¶ Contra ista probatur quod actus qui ab homine causatus foret deceptio: si a solo deo causetur: erit etiam deceptio. et per consequens decipere non implicat circunstantiam inordinatam ex parte decipientis. primo: quia hec videtur diffinitio deceptionis iudicare et credere falsum: seu aliter quam sit in re. Unte Augu. Enchyridion. 21. Erra re est approbare falsa pro veris. secundo Augu. 83. q. q. 14. si corpus christi fantasma fuit: fefellit christus. 3. rich. 1. t. cap. 2. Domine si error est: a te decepti sumus. QuartoIoh. 7. si dixero quia nescio eum: ero similis vobis mendat ergo totalis causatio a deo non tollit rationem decepter tionis et mendaciipotest dici dupliciter. vno modo quod deAd primum. cipi et errare est iudicare et ap probare falsa per difformitatem et obliquitatem a regu la recte rationis: et deuiationem a debito ordine et conuenienti modo se habendi: et quod recta ratio dictat ab isto esse taliter approbandum nunc: quam approbet. Et licet istud perd leges commiter positas conueniat omni huiusmoi credenti esse aliter quam sit: tamen non esset verum si asolo deo infunderetur ta lis actus nisi in quadam similitudine et apparentia humana et reputatione. Alio modo potest dici quod talis actus non foret falsus simpliciter: quia deus dictaret illum esse ad aptandum et referendum ad aliquem sensum verum: et eo ipso con ueniens et rationabile esset sic referri: et tamen si huiusmodi actus foret naturaliter genitus ab homine esset falsus: quia secundum leges po sitas deus dictaret illum esse referendum ad sensum com munem.

101

¶ Ad secundum. quamuis virtute diuina spuns / et similitudo corporis christi apparuisset apostolis existentibus in mari: sicut satis erat possibile: non ex hoc sequitur christu secundum deum esse fallacem / et deceptorem: quia angeli apparentes in specie humana non sunt fallaces. agunt enim quod decet / et conuenit: nec ad illud sequitur necessario deceptior licet interdum occasionaliter accipiatur ex infirmitate et de fectu illorum quibus apparent. potest igitur dici quod argumen tum augu. stat in hoc si corpus christi fuisset fantasma: et non fuisset ibi veraciter christus praesens: tunc inillo verbo quod dixit eis christus confidite quia ego sum: nolite timere. Math. 6. christus fefellisset eos intendens eos inducere vt crederent christum ibi esse: et confidentiam suam ponerent in illum qui praesens apparebat tamquam in filium dei. Et tenet consequentia aug. stantibus legibus positis: sed isto modo antecedens est impossi bile. vel aliter diceretur si corpus christi fantasma fuit fefellit christus 1 falletur reputaretur iudicio humano quod de facte diuins iudicat in proportione ad humana: et secundum leges co munes.

102

¶ Ad tertium. si error est a te decepti sumus id est a te decipi reputabimur iudicio humano. homines enim non imputarent hanc deceptionem alteri: et loquitur yperbolice et in excessu / et feruore spsuns / et confidentia. vel potest di ci quod consequentia tenet: sed in antecedente implicatur impossibile. nullus enim errare potest ductus a solo deo.

103

¶ Ad quarti Ero similis vobis mendax secundum communem reputationem humanam vel si ego qui scio veritatem dixero contrarium consimili intentio ne / et voluntate / et eo modo / et cum eisdem circumstantiis: si cut et vos: sed hoc erat impossibile: quia illi dicebant hoc a se cum multis circumstantiis deordinationis et malicie quibus supra probatur quod deus potest Ad rationes decipre patet ex dictis. probant enim quod potest decipere improprie / et per accidens: in spatiali vero de de ductione Hiere. dicit ibidem glosa quod deus ei dixerat prophetam in gentibus dedi te: et constitui te super gentes et super regna. occasione istorum verborum arbitratus est Hiere se esse prophetaturum non contra iudeos: sed contra gentiles et ideo prophetiam libenter assumpsit: nunc autem res in con trarium versa est: vt captiuitatem hieruleum praedicans persecu tiones sustineat.

104

¶ Item secundum glosam ibidem alius modus seductionis fuit: quia hiere. putabat statim futurum: quod deus minabatur propter quod fuit hiere. in derisum populo. Deus ergo proprie non seduxit eum qui non dixit nec inspi rauit ei nisi veritatem. licet hiere. occasionaliter existima uerit vltra illud quod inspiratum fuerat.

105

¶ Item. deus proprie et directe non causauit deceptionem in hominibus vrbis hay. nec etiam Iosue fuit proprie deceptor: sed egit quod agi erat iustum et rationabile in tali bello: sed illi negligentes buidere / et cauere decepti sunt: cum etiam dicitur quod deci pilest tantum malum pene non culpe. potest dici quod deceptio intellectualis non sic est pure / et praecise malum pene quin implicet deformitatem et indecentiam spiritualem et disconuenientem exorbitationem a debito modo et ordine se ha bendi ex parte decipientis: et per consequens admiscetur male culpe: si sit proprie decipere actiue.

106

¶ Item. de illis quia bus illusit Heliseus: illud fuit causatum in parte sensitiua ex demerito eorum: tamen ex hoc non sequebatur necessario de ceptio intelletualis: quia poterant non credere apparent tie sensitiue. Illa etiam deceptio intellectualis fuit ab ipsis: non a solo deo erat videndum quicquid sit de necessitate vel Textio contingentia futurorum an deus possit immediate se solo infundere intellectui creato iudicium / vel assensum falsum circumscribendo omnem glosam et modifi cationem vel interpretationem per quam reduceretur ad sen sum verum: ita quod ille assensus sic causatus simpliciter: sit falsus: sicut consimilis causatus naturaliter in alio homine et ad eundem sensum relatus. Et arte quod sic: quia sit .b. ta lis assensus: tunc deus potest esse ipsius .b. causa partialis effe ctiua coagendo cause secunde: igitur et totalis cum sit opres

107

¶ Preterea. omne aliud ens a deo potest deus creare de nichilo. et si sit natum informare potest illud poitionere in subiecto non minus quam ex subientum.

108

¶ Preterea potest adni chilare .b. ergo et reparare et causare totaliter.

109

¶ Preterea. potest assensum verum causare et conseruare. ergo potest et assensum falsum. consequentia probatur: quia sorte existente albo deus se solo potest causare assensum in platone quod sortes est albus et destructa albedine sortis potest eundem assensum conseruare se solo vt prius. non enim necessitatur illum destruere ad destructiouem obiecti cum non dependeat per se ab illo.

110

¶ Preterea. potest se solo producere actum ap prehensiuum falsum: ergo et actum iudicatiuum. antecedens probatur: quia in habendo illum non ex hoc errat intellectus. consequentia probatur: quia sunt duo positiua eiusdem generis.

111

¶ Preterea potest producere signum vocale / vel scriptum falsum: ergo es mentale. antecedens patet: quia posset scribere in pariete quod homo esset asinus.

112

¶ Preterea potest in bruto / vel in parte sen sitiua hominis causare apparentiam falsam: ergo et in intellectiua

113

¶ Preterea. non derogat perfecte potentie dei causare rem imperfectam / et infirmam: ergo nec derogat summe virtuti causare signum falsum.

114

¶ Pretera. aliquis ex autctorita te / vel inspiratione diuina causat in aliofalsum iudicium. vt Iacob / in ysaac Gen. 27.

115

¶ Preterea. aliter non esset contingentia futuri: probo: quia si deus causauit iudicium quod .b. erit: si hoc iudicium non potest esse falsum: ergo. b. non potest non fore: quia .b. non fore / et illud iudicium esse: fo re falsum conuertuntur. talis erraret et deciperetur: et non 3 In oppositum nisi a deo: quia falso iudicaret et deus haberet voluntatem / et intentionem vt iste falso crederet: quia est effectus formalis illius assensus falsi.

116

¶ Preterea. deo ratione sue bonitatis / et iusticie repugnat esse causam malicie / et iniusticie: igitur ratione sue veritatis repugnat esse causam fasitatis / et fallacie.

117

¶ Preterea. esset rationabiliter dubitandum. numquid deus in scriptura inseruerit aliqua falsa: ex quo hoc est impossibile: et eo ipso esset licitum ea inseri quo deus ea insereret.

118

¶ Preterea. non esset deo firmiter credendum. sine assertione temeraria sicut et Respondeo in tota quaestione processum est non al serendo: sed probabiliter / et quasi disputatiue conferendo potest dici quod deum causare falsum signum / vel assensum potest accipi dupliciter. Uno modo pro absoluta productione illius malis: quod significat aliquid se habere taliter / qualiter non se habet Alio modo pro productione talis signi cum voluntate et intentione decipiendi creaturam rationalem. Secundo modo non est possibile: quia deceptio implicat circunstantiam deordinationis cuiusdam / et exorbitationis a conuenienti ordine rei in finem et a recta ratione ex parte deceptivel deceptoris: vel vtraque. sed primo modo non vid detur repugnare potentie diuine absolute: nec causa bit illum directe: vt ille credat falso. sed referendo in aliquem finem conuenientem. nec talis homo diceretur proprie / et simpliciter falsidicus / et deceptus / et errans: sicut nec liber / nec paries in quo scriberetur propositio correspondens non aliter se haberet quam vera ratio dicta ret ipsum se debere habere maxime si non sit digni pena ex priori culpa. Si vero hoc non placet diceretur quod eo ipso quod deus immediate infunderet tale mentale si gnum: illud referret ad aliquam modificationem et interpretationem veram: et ideo licet illud signum esset falsum in similitudine / et in respectu ad vsum humanum: tamen in respectu ad quodam dictamen expositiuum et de terminatiuum in diuina intelligentia esset pro tunc: et vi sic signum verum.

119

¶ Ad rationem in principio quaestionis potest negari assumptum specialiter: si tamen illa alietate se habendi ex parte significati stat obiectum etiam sic se habere qualiter se habere sufficit ad veritate illius propositionis secundum aliquam interpretationem. vel conceditur assumptum si possibile sit significatum aliter se habere omnino vt nullo modo sic se habeat: quo modo ad veritatem illius significationis sufficiat se cundum determinationem / et arbitrium dei: et sic no gatur minor. Et sic est finis huius questionis

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 4