Quaestio 2

¶ Sequitur secunda questio. SEcundo circa distin ctionem. 35. quaero Utrum deus formaliter intelligat omnem quidditatem specificam secundum omne verum scibile de illa.

Quod non: quia cuiuslibet conclusionis et veritatis demonstrabilis deus haberet scinam demonstratiuam. consequens est falsum: quia scina demonstratiua habetur per demonstratio nem. demonstratio autem est discursus sillogisticus a principiis ad conclusionem. intellectus autem diuinus non discurrit.

¶ Contra. Deus est infinite intelligentie: igitur nullum verum scibile de aliqua quidditate specifica euim latet. Antecedens patet per illud psalmiste. Sapine eius non est numerus. Primo videndum est quid secundum veritatem sit tenendum de quasito. Secundo quid in lumine naturali per rationem naturalem posset probari: et tanquam probabilius sit tenendum.

¶ Quo ad primum Prima conclusio. Deus formaliter intelligit omnem quidditatem creatam vel creabilem secundum indiuidua. probatur: quia nullum intel ligibile latet intellectum diuinum Sapien. 9. scit enim omnia et intelligit. Confirmatur: quia est omnium artifex et causa effectiua per intellectum. sequeretur quod deus intelligeret aliquid

Contra. tum continuum infinitum: vt aliquem ignen infinitum. consequens est falsum: quia tale non est producibile a deo vt supponitur nunc. Illud autem est producibile a deo quod deus habet in prospectu: et cuius habet formaliter per se vdeam. Exemplar aliter non esset omnipotens. ars enim finita est productiua finiti / cuius est exemplar formaliter. Consequentia principalis probatur: quia si intelli git quantum: intelligit differentias quanti: que sunt in finitum et finitum: et quia si intelligit quantum continuum pedale et bipedale: et sic sine statu. igitur intelligit quantum continuum infinitum. Sicut enim sequitur omni continuo finito actualiter existente est quantum continuum aliud in duplo maius: igitur est realiter in actu aliquod pontinuum infinitum. ita sequitur. omni quanto continue sinito posito actualiter in diuino prospectu est actua liter positum in diuino prospectu: igitur in diuino prospectu est actualiter positum in duplo maius aliquod quantum continuum infinitum sicut est sequitur. angelus videt vltra hanc distantiam finitam: et videt actu secundam et quartam distantia etc. igitur videt infinitam distantiam: ita sequitur in proposi to.

¶ Secundo. Deus non intelligit omnes species nu merorum: igitur. Antecedens probatur. supponantur omnes speci es numerorum esse infinite: quia secundum Augusti. 12. de ciui. dei caps. 18. Species numerorum seu numeros esse infinitos certissimum est: quocumque enim numero dato siue pari siue impari contingit addere vnitatem: et ita deus haberet in suo prospectu infinitas species nunerorum: quod probatur esse falsum tripliciter. Primo: quia processus in augmentationem numero: per replicationem vnitatis mathematice esset positus similis in prospectu diuino complete terminatiue: et esset in actu comple to / et terminato / totaliter euacuatus cum deus non cognoscat in actu permixto potentie / nec cum successione: sed illud consequens est falsum: tum quia de ratione talis infiniti est quod sit in actu permixto potentie: ex quo in eo est dare primum tum: quia si non posset reduci ad actum completum et terminatum secundum realem existentiam: igitur nec secundum prospectum obiectiuum. probatur consequentia: quia equalis seu eadem videtur esse ratio repugnan tie scilicet nam talis infinitatis. tum: quia si huiusmodi processus et aug mentatio numerorum per replicationem vnitatis est completus te minative et in actu terminato. Aut igitur est terminus et status ad nunerum finitum: et hoc non: quia omnis numerus finitus potest esse pars maioris nuneri vsque ad numerum infiuitum et hoc non: quia contradictio est aliquam speciem nunc esse infinita quia non est par neque impar: neque per additionem vel substra ctionem vnitatis fieret par vel impar. Et quia nullam propor tionem numeralem haberet ad binarium vel ternarium: quia numerus est multitudo mensurabilis vnitate: ergo est mi titudo finita. vel arguitur sic. Ex quo huiusmodi processus ponitur euacuatus in actu completo et terminato. Aut igitur terminus et status est in replicatione vnitatis quae constituit / et telminat multitudinem finitam aut multitudinem infinitam. Non primum: quia omni multitudine finita est numerus ma ior possibilis. nec secundum: quia sit .b. replicatio vnitatis terminantis. tunc circumscripto .b. adhuc habetur et mane multitudo infinita. igitur circunscripto. b hbetur processus numerorum in actu completo et terminato. igitur non term natur per .b.

¶ Secundo probatur consequens principale esse falsum: quia si deus intelligeret infinitas species nume rorum: igitur intelligit aliquem numerum infinitum / et aliquam spe ciem numeri infinitam. consequens est falsum vt probatum est con sequentia probatur sic. quantam contingit esse progressionem et augmentationem numerorum per replicationem vnita tis / tantum contingit esse numerum: et quanta est progressio aut mentatiua nuneri per replicationem vnitatis: tantus est ali quis numerus. sed per te in diuino prospectu est actualiter et termi natiue infinita progressio et augmentatio numerorum per repli cationem vnitatis infinities: ergo in diuino prospectu est aliquid numerus infinitus. Maior patet per inductionem. vt si fiat progresesio per replicationem vnitatis vsque ad decem erit aliquis numerus tantus quanta est huiusmodi progressio. Et per idem aruitu quod deus non intelligit infinitas species figurarum: nec infi nitos triangulos habentes se vt duplum et quodruplum. etc. nec infinitos dies futuros complete terminative hab in suo prospectu: quia esset terminus vel terminatio ad diem postquam aliquis alius dies vel postquam nullus alius dies.

¶ Tertio probatur falsitas consequentis. Non sunt nec esse possunt tot species numerorum / vel tot trianguli quin plures sint possibiles / et producibiles sed deus cognoscit actu tot species numerorum quod plures non sunt possibiles / nec producibiles si cognoscit omnes et infinitas: ergo deus actu cognoscit plures species numerorum vel plures triangulos quam sint vel esse possint: igitur cognoscit aliquas que nec sunt nec esse possunt. Maior patet quia tunc possibile esset illum pre cessum esse in actu completo / et terminato secundum realem existentiam.

¶ Tertio principaliter contra conclusionem. Deunon intelligit formaliter / et distincte omnes partes proportionales quanti continui pedalis: nec omnes seu infinitas diuisiones secundum quas est diuisibile etiam per partes proportionales. Probo: quia sequitur quod diui sio quanti pedalis secundum omnes suas partes proportio nales esset in diuino prospectu totaliter euacuata: et quod omodi infinite diuisiones secundum quas quantum pedale est diuisibile: essent actu posite in diuino prospectu opleto terminatiue: sicut diuisio secundum duas vel t res partes potest esse in prospectu intellectus humani vel angelici euacuata et terminata. Consequentia pate Deus enim actualiter distingueret et discerneret hanc medie tatem ab illa et intelligeret distincte diuisionem secundum quam hec pars est diuisibilis ab illa. Et consimiliter de qualet diuisione. Et hoc totum esset in prospectu di uini intellectus actualiter / et complete. Non enim potest proficere: nec intelligit cum successione / et potentia: sed ral sitas huius consequentis probatur: quia omnes diuisiones secundum quas quantum pedale est diusibile esse realiter in ef fectu est impossibile: igitur et esse actualiter in diuino prospecti Consequentia probatur tripliciter. Primo: quia eadem videtur ratio repugnantie in primo et secundo. Ratio enim repugnantie in primo videtur esse infinitas talium diuisionum: cui infinitati ratione talis infinitatis per se conuenit esse ia actu permixto potentie

¶ Confirmatur: quia eedem difficultates sunt reducibiles contra vtrunque: siue de partibus diuisim positis realiter in effectu / siue actualiter distincte positis in diuino intuitu. vt arguendo sic. Ex quo ponis huiusmodi diuisiones esse complete terminatiue in esse obiectiuo et in prospectu quaeritur an sit terminus secundum istum modum essendi ad partem diuis bilem / vel indiuisibilem. Sicut quereretur de partibus diuisis realiter eodem modo quia deus intelligit distincte cuiuslibet partis omnes diuisiones: quaeritur an diuinus intui tus / seu resolutio / et diuisio intellectualis terminetur ad partes diuisibiles / vel ad indiuisibilia. Si secundum: igitur continuum ex indiuisibilibus. Si primum: ergo non cognoscit omns sed restant vlterius alique cognoscende.

¶ Secundo probatur illa consequentia: quia eque possibile et eque facile est deo facere realiter et actualiter duas diui siones: sicut distinguere discernere / et distincte intelli gere duas diuisiones: et eque possibile est facere quat tuor: sicut intelligere: et sic in infinitum eque possibile est deo facere realiter / et actualiter infinitas diuisiones quanti pedalis: sicut discernere / et distincte co gnoscere illas actualiter: igitur si primum est deo impos sibile et secundum.

¶ Confirmatur. deus est eque potens ad diuidendum realiter: sicut ad discernendum intelle ctualiter: igitur si potest infinitas distincte ponere vel habere in prospectu: sequitur quod potest ponere realiter infinitas in effectu. Antecedens patet: quia eius poten tia diuisiua non minus est infinita / et omnipotens: quam eius potentia intellectiua. Consequentia probatur quia si intellectus angelicus / vel humanus esset esse potens ad diuidendum / siue ad discernendum quot diuisiones posset mentaliter distinguere tot posset realiter facere.

¶ Tertio probatur eadem consequen tia sic. Si in partibus alicuius temporis possent hu iusmodi omnes diuisiones poni successiue in prospectu possent in eisdem partibus poni successiue in est fectu. Igitur si in instanti presenti ponuntur simul in prospectu: sequitur quod in instanti presenti possunt simul poni in effectu. Consequentia patet ex simili praportione. sicut enim temporalis / et successiua positioin prospectu ad successiuam positionem in effe ctu: sic instantanea / et simultanea ad instantaneam. Antecedens probatur. Si enim diuinus intellectus in prima parte proportionali huius hore inciperet ponere in suo prospectu primam diuisionem huius continui in duas medietates: et in secunda secundam etc. nunc sicut in prima parte hore poneret nouiter in suo prospectu: sic posset eam ponere in effectu. Et consimiliter de secunda et de qualibet: igitur si in pora posset complete terminari primus processus intellectualis: sequitur quod et secundus realis

¶ Et patet quia nulla esset pars temporis in qua tem minatur processus realis diuisionis: et vltra quam esset processus discretionis intellectualis. qui

¶ Confirmatur. Processus immitis partibus temporis non posset poni / et haberi se cundum actum completum / et terminatum non po test poni / et haberi in instanti secundum actum completum et terminatum: sed processus intellectualis di scretionis et distinctionis infinitarum diuisionum non pos set in infinitis partibus huius hore poni et haberi in actu con pleto et terminato ergo non est possibile quod nunc in instanti praesenti positioatur et habeatur in actu completo. Minor patet: quia si aliquis intellectus / siue creatus siue increatus in prima parte proportionali huius hore poneret de nouo in suo prospectu primam diuisionem possibilem continui / et in secunda secundam. etc. Non est posi sibile talem processum complete terminari in hori quia correspondentur possunt terminari infinite diuisiones in effectu. Maior probatur: quia infinitas cui repugnat reduci in tempore ad actum completum non potest es in instanti posita / et reducta in actu completo. Ad ista dicunt aliquio quod concludunt deum non intelligere aliquid ex se obiectiue terminatiue: sic quod aliquid ex deum sit actu obiectum terminans diuinam cognitionem sed ea / que sunt extra deum intelliguntur tantum denominatiue a diuino intellectu eo quod diuina essentia / quae est exemplar omnium / est in tellecta obiectiue terminatiue. sed rationes praedicte probant quod non intelliguntur a deo simpliciter vere / et formaliter / siue denomninatiue / siue terminate: sicut ego distincte et forma liter apprehendo binarium vel ternarium ideo rationes predi cte sunt soluende apud quemcumque theologum. Ad primum igitur dictum est 8nta. 1. q. prologi articulo. 2o.

¶ Ad secundum negatur antecedens: quia secundum Augustinum. 12. de ciui. dei. ca. 18 Impietas et dementia est dicere quod deus non omnes nu meros nouerit: quos infinitos esse cerfissimum est: et singuliquique finiti: et omnes infiniti sunt. Concedo igitur quod deus habet in suo prospectu infinitas species numerorum

¶ Ad pymam improbationem conceditur quod processus secundum spoees numerorum est in prospectu intellectuali diuino to taliter euacuatus / et terminatus: non quod sit finis et termi nus in aliqua vltima specie numeri: sed sic intelligendo quod nulla species nuneri remanet apud deum intelligend. non intellecta.

¶ Ad primam huius improbationem. Ueri est quod ad acceptionem successiuam illorum inchoando a pri mo.

¶ Ad secundam improbationem. Illa infinitas / vel natura entium nunerabilium est causa et ratio quare non poitio reduci ad actum secundum realem / et actualem existentiam suppositorum: et non est ratio quare sit impossibile reduci ad actum secundum intelligentiam: sicut etiam non est ratio quin possumus huiusmodi infinitatem intelligere simul in actu in vniuersali / et in confuso.

¶ Ad tertiam. Non est termi nus vel status ad aliquem numerorum neque finitum / ne que infinitum: sic quod aliquis nunerus intelligatur et non ma ior illo: sicut actualiter in re ponitur binarius partium pro portionalium in quanto pedali: et ponitur ternarius pai tium proportionalium. etc. et tamen non est status ad aliquem numerum partium proportionalium per idem ad aliam formam. Non enim est vltima replicatio vnitatis determinata et demonstrabilis: sic etiam omni trim gulo deus intelligit duplo maiorem / et duplo minorem et tamen non intelligit triangulum infinitum: nec triam gulum minimum.

¶ Ad secundam improbationem principalem consequentis negatur consequentia

¶ Ad probationem. Si ly quantum / et ly tantum amplientur ad supponendum etiam pro infinito: et ly aug mentatio et progressio amplientur ad supponendum pro augmento siue finito / siue infinito negatur maior: et non probatur sufficienter: quia non nisi in progressione finita. sed accipiendo stricte tantum et quantum pro finita et terminata quantitate: et accipiendo progressionem et augmentatio nem nuncrorum quasi in fieri et in actu permixto potentie ad vlteriorem progressionem qualiter fit per intellectum no strum. conceditur maior: et non accipitur debite minor

¶ Ad tertiam improbationem. accipiendo proprie tot / et quot / et plura / et pauciora vt scilicet sunt differentie et determinatio nes multitudinis finite negatur minor. Accipiendo autem large prout sunt differentie et determinationes cuiuscim quam mu titudinis intellectualiter acceptabilis: et accipiendo posse esse siue actu completo et terminato / siue in actu permixto potentie. negatur maior. Accipiendo autem posse esse in actu termina to conceditur conclusio: quia deus cognoscit plures quam sint vel possint esse: quia hanc multitudinem infinitam vel has infinitas colle ctiue cogscit: et accipiendo plures et pauciores large / et cum infertur quod cognoscit istas quae nec sunt nec esse possunt: si ly ali quas suppoat proaliquae specie finita vel pro multitudine aliquae finita specierum nuneri negatur. Si pro infinita collectiue sumpta conceditur.

¶ Notandum tamen quod non loquitur de speciebus nunc rorum: sicut in continuo dicuntur esse binarius et quater narius et cetera partium proportionalium: quia huiusmo di partes vere actualiter sunt incontinuo. Sed diuersis speciebus numerorum secundum quidditates specificas / vel secundum supposita infinita existentia.

¶ Notandum et quod cum dicitur species numerorum et replicationes vnitatis esse in diuino prospectu obiectiue actualui liter et terminatiue non intelligitur quod sunt in aliquo esse di minuto / et imperfecto extra nichil et distincto a deo / et quosi medium inter deum et realem existentiam creature sed intelligitur quod deus actualiter hec intelligit.

¶ Ad tertium principale negatur assumptum. Ad probationem. Ome nes seu infinitas diuisiones quanti esse in prospectu diuino totalter euacuatas: et in acru terminato potest intelli gi primo quod posite sunt actualiter / et formaliter in aliquo esse siue reali / siue intellectuali diminuto extra nichil et distincto a deo / et ab esse reali quanti: et sic negatur illa consequentia. Alio modo / quia nulla pars intellectui diuino restat intelligenda: quae sit tantum in potentia / et non in actu distincte intellecta: et sic conceditur consequens. Ad improbationem negatur illa consequentia. Ad primam probationem consequentie. Illa eadem infinitas que est ratio repugnantie ad positionem realem in effectu non est ratio repugnantie ad actualem positionem in prospectu intelligentis. multis enim repugnat poni simul in esse quibus non repugnat simul intelligi: vt de partibus motus.

¶ Ad confirmationem. dicendum est quod non similiter reducuntu: si enim hoc continuum indiuiduum aqute foret actu diuisum secundum infinitas / et omns diuisiones secundum quas est diuisibile: igitur hic essent infinite aque diuise: vt per se supposita aque: igitur due aque: igitur vna et vna: igitur aliqua vna demonstrabilis: sit illa .b. aut .b. est diuisibile aut indiuisibile: neutrum autem potest dici.

¶ Item. si hec aqua esset actu diuisa secundum omnes partes proportionales: ad huc ex vtroque latere aer tangeret aquam: igitur aliquam aquam: ergo aliqua aqua tangeretur et esset contigua aeri: igitur aliqua singularis: igitur aliqua demonstrabilis. detur illa: et sit .b. tunc .b. est aliqua vna aqua: et inter .b. et aerem non est medium. Aut igitur diuisibilis / aut indinisibilis: et neutrum potest dariMec autem argumenta non procedunt contra actualem intelligentiam diuinam: et cum quaeritur: aut resolutio et diuisio intellectualis terminatur ad partes diuisibiles aut indiuisibiles: et intellectus diuinus resoluit ad diuisibilia / aut indiuisibilia.

¶ Respondeo. hanc intellectualem diuisionem resolui: et terminari ad ali qua potest dici duplicitur. Uno modo quod sit hic aliquis finis in quem / et ad quem aliud resoluatur et ille ten minus non resoluatur in aliud. et aliud secundum alium or dinem / vel eundem ordinem: et sic negatur: quia nec ter minatur ad partes diuisibiles / nec indiuisibiles. Alio modo vt terminari sit ferri obiectiue super ille in actu completo non permixto potentie ad vlteriorem et intellectualem diuisionem eiusdem: et sic conceditur quod terminatur ad partes diuisibiles: quia partes que actu / et distincte cognoscuntur sunt diuisibiles: nec sequitur quod non cognoscit omnes diuisiones. Ad secundam probationem consequentie negatur consequentia: sicut equae possibile est quattuor dies esse partransitos: sic possit bile est quattuor esse partransibiles. et sic de qualet mul titudine finita dierum futurorum. non tamen de multitudine infinita.

¶ Ad confirmationem negatur consequentia quia illud non est ex po tentia maioris virtutis intellectiue quam virtutis diuisiue: sed ex repugnantia rei ad esse simil / et non ad similis intelligi. Ad probationem consequentie procedit de finitis

¶ Ad tertiam probationem negatur consequentia. Ad probationem negatur imilitudo: quia ex vna parte ex vno impossibili infertur aliud impossibile propter vniformen modum accipiendi et procedendiscilicet successiue a certo principio. Ex alia autem parte ex possibili infertur impossibile.

¶ Ad confirmationem. maior est vera accipiendo poni in instanti nouiter prtransitum de po tentia ad actum. Aliter autem negatur maior

Secunda conclusio. Diuinus intellectus scit omne verum scibile et demonstrabile. probatur ecclesiastici 1. Ominis sapientia a deo est: et cum eo fuit semper et est ante euum. et primi Regum 2o. Deus scientiarum dominus est: et ad Coli. 2o. dicitur in qui sunt omnes thesauri sapine et scine absconditi et Galtitur do diuititiarum sapine / et scine dei. ad Romanos. 11. illi potentie cogitive argunntative repugnat Contra scitur veritates demonstrabiules cui repugi apprehendere complexe. intellectus divinus est huiusmodi: igitur. Maior probatur: quia apprehensio complexa est composita ex conceptum no minali et conceptu verbali tamquam ex subiecto et praedicato: quia o eam concipitur aliquid nominaliter et concipitur verbaliter: quia formaliter appraehenditur hoc esse / vel non esse huiusmodi. patet iterum: quia cum intellectus dicitur apprehendere complexe: hec complexio non est in re quia contin git enunciatur intellectualiter de re simplici igitur hec complexio se tenet formaliter ex parte intellectus. Maior principalis probatur primo: quia apprehendere scientifice est apprehendere veridice sed apprehendere veridicando est apprehendere complexe: quia in ap praehendendo mere incomplexe non consistit veritas / nec falsitas apprehensionis secundum philosophum primo periar. et. 3o de aia indiuisibilium intelligentia est in his circa quae non est verum nec falsum. In quibus autem iam verum vel falsum est compositio quaedam intelligibilium est.

¶ Secundo: quia intelle ctuale iudicium aut est apprehensio coplexa aut eam presupponit. alioquin intellectus noster vere per solas apprehen siones incomplexas posset iudicare

¶ Tertio. quia apprehen sioni veridice nata est subordinari in significando aliqua pro positio vocalis veridica. patet: quia potest exterius exprimi quod et sic apprehenditur interius. sed apprehensioni mere incomplexe non est nata subordinari in significando pro positio vocalis veridica: quia illi subordinatur terminiincomplexus. Apprehensioni enim mere incomplexe significanti lapidem subordinatus iste terminus lapis quia significat incomplexe lapidem: sicut et iste terminus lapis.

¶ Secundo principaliter. Cuicumque conuenit scire omnes veritates scibiles eidem conuenit affirmare et negare intellectua liter et componere et diuidere: sed intellectui diuino hec repugnant: igitur. Maior patet. quia non contingit intellige re et iudicare veridice vel falsidice nisi affirmando vel negando: et quia virtus formaliter apprehendens et significans quod .a. est: vel quod .a. non est .b. affirmat / vel negat. Minor probatur: quia affirmatio et negatio intellectualis non est sine compositione intellectuali vt probatum est: alioquin in sen su eriori esset affirmatio et negatio.

¶ Confirma tur minor. Si intellectus diuinus intelligit formaliter af firmando et negando sequitur quod diuina apprehensio est realiter et formaliter propositio intellectualis. Consequentia probatur. tum quia signum intellectuale veridicum affrmatiuum est propositio intelle ctualis: quia signum vocale ei per se correspondens et subordia tum in significando est propositio vocalis. tum quia signum per se / et formaliter significans quod .a. est b. est propositio: tum quia secundum philosophum af firmatio est propositio affirmatiua: et negatio est propositio nega tiua: igitur affirmatio intellectualis est propositio intellectua lis: tum / quia circumscripta omni propositione non ponitur affirmare vel negare. vel veritatem scire: sed diuinus intello ctus intelligit affirmando et negando tunc circumscripto omni alio a deo ponitur et habetur affirmare et negare et veritatem scire: igitur habetur propositio et non extra deum igitur erit apprehensio diuina. Patet igitur consequentia: sed falsitas consequentis probatur primo. quia eadem propositio erit affirmatiua et negatiua cathegorica et hypothe tica / conditionalis / et copulatiua / disiunctiua / vniversalis / et particularis / indefinita / et simpliciter vera / et contingens. consequens est falsum: quia habent descriptiones / et proprieta tes repugnantes. Consequentia patet: quia si diuina appre hensio est propositio ex eo quod formaliter apprehendit quod .a. est .b. igitur erit propositio singularis: ex eo quod intelligit: et quod hoc est hoc et sic dealiis.

¶ Secundo. cuilet propositioni opponitur contrarie / vel contradictorie alia propositio igitur diuine apprehensioni oppositioitur aliquid con trarie vel contradictorie: ymo sequitur quod ipsa opponitur contrarie et contradictorie sibi ipsi. probo quia ipsa est propositiones contrarie et contradictorie. Intellectus enim diuinus dicit quod omnis binarius est par: vel nullus binarius est par. vel aliquis binarius non est par: igitur est propositio disiunctiua: sed hec disiunctiua continet contradictorias: et cum vna contradictoriarum sit falsa: sequitur quod diuina apprehensio sit falsa.

¶ Tertio principaliter. Cuicunque po tentie cognitiue conuenit scire omne verum: conuenit appraehendere omnino idem aliter / et aliter: sed intellectui diuio hoc repugnat: quia esset alietas in diuina intellectione formaliter: igitur. Maior probatur: quia intellectus intelligens omne verum / intelligit idem nominaliter / et verbaliter. Intelligit enim quod cursus est cursus: et quod currere est currere: et quod currens est currens: et etiam intelligit idem recte et obliqua quia intelligit quod homo non est asinus sed quod hominis est asinus. Intelligit etiam idem singulariter et pluraliter: vt quod omnis triangulus habet tres: et quod omnes trianguli. etc. Intelligit etiam idem affirmatiue et negatiue: vt quod ens est ens: et non est non ens. Intelligit etiam idem absolute et relatiue / et abstractiue / et concretiue et indefinite et particulariter etc. In ipsis autem concipitur omnino idem: tamen aliter et aliter: quia nisi concipere sic et sic esset concipere: tunc he essent synonime. homo est asinus et hominis est asinus et homo est currens et homo est cursus.

¶ Quarto principaliter. Alli intellectui repungnat formaliter scientifice cognoscere omne verum demonstra lilule cui repugnat demonstrare et sillogisare / seu sillogisti ce arguere et probare: intellectus diuinus est huiusmodi: igitur Maior probatur. tum / quia 1 poste. Scire est per demonstratio nem cognoscere et per rationem et probationem demonstratiuam. tum quia scire propter quid est cognoscere causam alicuius: et quoniam est causa illius vt propter quid scire quod homo est risibilis: est cognoscere quod ideo homo est risibilis: quia omne animal rationale est risibile: et homo est animal rationale: sic autem cognoscere vel rum: est cognoscere argumentatiue / et probatiue. tum quia qui non scit per demonstrationem / et probationem aliquod verum non posset id alteri demonstrare / et probare: et non posset illud alteri docere tet et probare arguendo. Minor principalis probatur primo: quia omnino idem sillogismus esset demon stratio propter quid. Et quia et a priori / et a posterio ri: et esset demonstratio a causa communi et remota. et a causa propria / et propinqua / et immediata. et esset demonstratio affirmatiua / et negatiua / et cathegorica / et hypothetica / et vniversalis et particularis.

¶ Secundo. talis demonstratio vel sillogismus in nulla figura esset: et per consequens peccaret in forma. probatur consequentia quia medium non subiiceretur in vna praemissarum: et predici retur in alia: nec subiiceretur in vtraque: nec praedicaretur in vtraque. alioquin esset formaliter alietas in deo. et regu le artis demonstrationis sillogistice essent false in pri mo et potissimo genere: et in modo demonstrandi.

¶ Te tio. Deo repugnat sillogisare / arguere / seu probari dyalectice: igitur et demonstrative. antecedens probatur: quia deum esset sillogismus demonstratiuus dyalecticus: et ita omnino idem sillogismus esset demonstratiuus et dy alecticus et ita tantum probabilis et euidens: et vltra pari ratione esset sillogismus sophisticus: quia si deus scit formaliter pro positiones dyalecticas et demonstratiuas non est di cendum quod eum lateant propositiones sophistice: quia non cognosceret defectum / et solutiones illarum. Si vero deus sit sillogismus sophisticus / et probatio sophistica ergo est probatio et argumentatio fallax / et deceptiua / et ab parens et non existens et habens formaliter peccatum / et de fectum in mam vel in forma.

¶ Quarto. Ominis probationis de monstratiue conclusio differt a principiis: igitur in diuino in tellectu erit formaliter alietas. Antecedens patet per diffinitionem sillogismi: et quia conclusio scitur et pro batur per principia. Consequentia patet: quia conclusio et principia non sunt extra sillogismum demonstra tiuum.

¶ Quinto probatur eadem minor principali quia illi intellectui repugnat demonstratiue representa re / sillogisare / arguere / et probare: cui repugnat quo aliquod verum sit ei notius alio vero: quia quod demonstra tiue scitur cognoscitur per notiora: et ex notioribus. pri mo posteriorum. et patet: quia si alicui intellectui non sit .a notius .b. non magis apud illum intellectum scitur / et demonstratur .a. per .b. quam et econtra sed intellectui diuino repu gnat quod vnum verum sit notius alio vero: quia tunc minus par fecte et euidentur cognosceret hoc quam illud: et ita esset imparfectio cognitionis in deo

¶ Sexto. scine dei esset causa et pari quid: quia conclusio scitur per principia et propter principia

¶ Qu to principaliter. Ominis cognitio scientifica est cognitio abstractiua et vniversalis illius cuius est scientia: sed diuina cognitio non est vniuersalis et abstractiua illius cuius est cognitio. igitur. Maior patet: quia primo posteriorum ca. 2 Scire non est per sensum. sensus enim est eius quod est hic: et nunc: et quia primo postetur. et. 7. meih. Singularium non est scinia / nec demonstratio / nec diffinitio. Si intelligitur quod noticia scientifica et demonstratiua est vniuersalis: igitur propositum. si intelligitur quod non significat singularia in communi: nec pro eis supponit: falsum est. Minor proba tur: quia cognitio abstractiua et vniversalis implicat imperfectionem: quia cognoscetur in vniversali est cognoscere confuse et indistincte et est potentiale ad distinctiorem et est ignorare in particulari: et cognoscere abstractive est cognoscetur obscure et enim matice.

¶ Sexto principaliter. sequitur quod eadem noticia sit noticia distinctia quarumndam et sit noticia indistinctima eorundem probo: noticia per quam formaliter cognoscitur scientifice quod omnis tri angulus secundum quod triangulus habet tres equeles duobus rectis est noticia distinctiua triangulorum. vt trianguli sunt a qua drangulis vt quadranguli: quia sunt qui habere tres conuenit omni et soli triangulo: sed eadem noticia diuina erit noticiper quam formaliter cognoscitur scientifice quod omnis figura secundum quod figi ra est .b. et sit .b. propria passio generis figure: et talis noti tia cum sit indifferentur omnis figurarum sequitur quod sit noticia indistictiua omnium triangulorum a quaedrangulis: quia indfernter respectu omnis. sicut ergo impossibile est quod idem conceptus sit conce ptus specificus aliquorum et generalis conceptus eorumdem: quia esset noticia magis distincta et minus distincta eorundem: et magis vniveralis / et minus vniversalis et vere impossibile quod per eandem scinam sciatur formaliter quod omnis homo secundum quod homo est risibil et quod omne animal secundum quod animal est sensibile P dicendum quod deo non conuenit ap Ad primut praehendere incomplexe vel complexe vniformiter et vniuoce nobiscum. sicut. enim secundum commentato rem. 12. meth. commen. 51. nomen scinia dicitur equiuoce de scientia dei et de nostra. ita potest dici quod cognoscere com plexe vel incomplexe dicitur equoce de intellectu diuino et nostro. quicquid ergo est perfectionis in apprehensione nostra complexa vel incomplexa attribuitur deo in infinitum emi nentius circunscripta imperfectione.

¶ Potest igitur dici quod diuina noticia quo ad quedam conuenit cum noticiis incomplexis: et quo ad quaedam cum noticiis complexis. In hoc enim magis conuenit cum noticiis incomplexis: quia est apprehensio simplex non composita ex priorbus incomplexis: nec causibilis ex illis: nec praexigens illas habentes determinatos modos significandi. sed in hoc magis conuenit cum noticiis complexis: quia est noticia formaliter significans hoc esse vel non esse huiusmodi: et per quem appre henditur aliquid praecise non absolute sed in habitudine ad aliud secundum identitatem vel diuisionem et affirmando vel negando: et quia est apprehensio veridica et iudicatiua ideo potest dici quod cognoscit incomplexe secundum simplicitatem. et quod complexe secundum veritatem et iudicium. Conuenientius tamen loquendo vide tur dicendum quod apprehendit incomplexe formaliter: et comple xe equiualentur: et sic negatur maior. Ad probationes dicendum quod contingit apphendere veridice et iudicatiue / si ne complexione et pluritate noticiarum spatialiter quando noticia est infinita equiualens infinite multitudini noticiarum. Dicta autem arist. circa hec sunt accipienda de apprehensionibus humanis finitis.

¶ Ad secundum. negatur maior acci piendo componere et diuidere non pro compositione vel diuisione noticiarum formali et intrinseca / sed pro significare formaliter hoc esse vel non esse huiusmodi: et pro si gnificare sic quod hoc esse hoc infert huiusmodi propositionem esse vera et econtra: cum affirmare et negare et enuncia re componendo et diuidendo dicuntur equoce de intellectu diuino et nostro sicut scina. Ad probationem minoris processit de apprehensionibus finitis et humanis.

¶ Ad pfirmationem negatur consequentia sumendo propositionem vt de pro positione locuti sunt philosophi: et vt vniuoce dicitur de propositionibus nostris. Propositio enim est signum complexum ex incom plexis. vel causabile et formabile ex illis antecedenpresuppositis et significans sub certis et limitatis et praecisis modis / et differentiis significandi grammatica libus et logicalibus et qua nata est esse praemissa et antecedens vel conclusio / et consequens / et ita esse pars alicuius argumentationis. Probationes autem procedunt de af firmatione proprie dicta vt affirmare conuenit intel lectui humano. Procedunt etiam de noticiis humanis limitatis. Diuina ergo noticia est eminenter et equiualem ter omnis propositio quo ad exhibitionem obiectiuam circumscribendo circumstantias et conditiones im perfectionis et con ditiones inter se repugnantes: sicut interdum pluribus signis vocalibus correspondet in manente vnica noticia equiualens omnibus illis in significando et cui in significando subordum natur quodlibet illorum signorum vocalium tanquam signum incom plexum sic pluribus ymo infinitis noticiis. nostris correspondet in intellectu diuino vnica noticia equalens illis in si gnificando semotis imperfectionibus. non igitur est proprie propositio si per ymaginationem intelligitur .b. collectum ex omnibus propositionibus: tunc .b. non esset propositio.

¶ Ad tertium. si per intell gere omnino idem aliter et aliter importetur alietas praecise in ipsa intelligentia et in nullo alio: negatur maior

¶ Ad probationem. licet in noticiis finitis et limitatis in essendo et significando / et modis significandi intelli¬ gere nominaliter et verbaliter etc. sit intelligere aliter et aliter idem: non tamen in noticia infinita et illimitata equiualere pluribus finitis distinctis. Deus enim proprie non apprehendit / nec significat verbaliter / et nominaliter / et recte et obliqui / vt sunt modi significandi determinati / et limitati: sed quodam modo eminentiori continente supereminenter huiusmodi modos. si vero par intelligere omnino idem aliter / et aliter importetur: quod omnino idem intelligibile intelligatur se habere / vel vt se habens aliter et aliter actu et potentia simul / vel successiue. vel quod intelligatur vt ad aliquid / et aliud comparatum / vel secundum diuersas habitudines comparatum: negatur minor.

¶ Ad quartum. sumen do sillogisare / et demonstrare vniuoce / et vniformiter sicut conuenit nobis: et sicut vsi sunt auctores lo gice negatur maior: nisi correspondenter sumatur scina vniue ce cum nostra. Potest tamen dici deum scire demodo tratiue quo ad conditiones perfectionis. quaedam enim imperfectiones conueniunt demonstrationi humans. quamuis enim perfectionis sit quod cognoscimus ita esse puta .a. esse .b. et quod .a. est .b. pro pter talem causam: puta quia .a. est .c. et sic conuenit deo: tamen est imperfectionis quod sint tres propositiones quia est limitatio noticie. Imperfectionis est est quod sciamus .a. esse .b. quia scimus a. esse .c. sic enim causatur nostra scientia: et eam causaliter accipimus quod est notius est sic esse sicut significatur per praemissam quam sic esse sicut significatur per conclusionem: et quod noticia principii sit clarior et certior est imperfectionis apud nostra intellectum: nec hoc conuenit nisi intellectui potenti addiscere et proficere et ignorare et cui conuenit scire scia acquisibili et causiabili: et talis modus probandi et arguendi conuenit nobis non deo Notandum tamen quod non imiliter concedendum est diuinam intellectionem esse sillogismum dya lecticum et sophisticum: sicut esse demonstrationem: sicut. ni quaedam nomina sunt inuoluta cum malicia eo quod ex sua forali significatione vel ex suo formali significato important ma liciam: sic quaedam nomina actuum intellectualium implicant conditio nem imperfectionis ex sua significatione vt sillogismus dys lecticus incertitudinem et ineuidentiam et sillogismus sophisti cus peccatum et defectum in mam vel in forma.

¶ Ad quintum. maior est vera de scientia finita et limitata: qualis est nostra sed diuina noticia non est vniversalis nec abstractima vnifor miter et vniuoce sicut nostra: sed retinet conditiones intur tiue noticie et abstractiue / et vniversalis et particularis: quae com ditiones sunt perfectionis absque conditionibus quae sunt imperfe ctionis. conuenit enim cum abstractiua nostra: in hoc quod non dependet a praesentia / vel existentia obiecti: nec ea indigat: nec eam exigit secundum esse vel secundum veritatem sui. conuenit et cum vniversali noticia in hoc quod non est praecise nec limitate nec ade quate huius singularis: sed indifferenter et illimitate omnium nec ad diuine noticie veritatem exigitur existentia actualis hu ius singularis: sed differt ab abstractiua nostra: quia secundum illam non est ineuidens nec incertum nec obscurum de existentia et ceteris conditionibus rei: sed est noticia euidens et clara et iudicium certum. Differt et ab vniversali noticia nostra: et conuenit cum particulari in hoc quod non est noticia confusa / et indistincta singularium et imperfecta et potentialis respe ctu proprie / et distinctive. Ideo dicit commentator. 12. me commento. 51. quod scina dei non est vniversalis nec particularis quod intelligendum est quia non vniuoce et vniformiter cum nostra. et in fine commenti dicit declaratum est: ergo aliquod ens esse sciens de quo non est fas dicetur sibi. id est deus est scies tale et taliter quod quid et quoliter sciat non est nobis conueniens et licitum determinare: quia nec pos sibile: scit. enim modo ineffabili et incomprehensibili infinite distanti a modo nostro sciendi.

¶ Ad sextum negatur conequentia. Ad probationem. noticia diuina per quam scit quod omne animal secundum quod animalem sensibile non est noticia indistinctiva specierum animalis: quia illa eadem est noticia hominis secundum quod homo et asini secundum quod asinus licet sit indifferenter et illimitate omnis animalium id est non praecise huius vel illius: nec est simile de conceptu hominis specifico in no bis: et de conceptu animalis in generali: quia sunt conceptus limitati et finiti et significantes cum imperfectionibus scilicet modo confuso et indistincto. articulus. Quod in lumine naturalium ra Secundus tionum tanquam probabilius sit ponendum. Prima propositio. Ponendum est tanquam probabilius in lumine naturali deum intelligere formaliter omnem per se quidditatem essentialem et realem et specificam abstrahendo a differentiis imdiuidualibus distinctiuis. probatur. ponendum est deum esse formaliter intelligentem: ergo intelligentem formaliter quidditates essentiales extra se. Consequentia probatur: quia sibi attribuitur esse intellectiuum: eo quod e perfectionis non includens in perfectionem: sicut etiam perfectionis est intelligere quid ditates essentiales: etiam omnes: quia secundum Aristotelem primo methaphisice. Sensus nostros diligimus etiam propter seipsos: quia sunt cognitiui circunscripta indigentia / vel vtilitate consequente / et potentias nostras cognitiuas plurium magis diligimus: ex eo quod sunt perfectius. vel plurium cognitiue: vt inter sensus vsum magis diligimus: quia maxime nos cognoscere facit et plures rerum differentias demonstrat nobis.

¶ Preterea. ponendum est deum intelligere aliqui aliud a se. patet ex praecedenti quaestioe: igitur aliquam quidditatem essentialem specifican et ex consequenti omnem Consequentia probatur: quia pari ratione de qualibet cum sit independens a qualet: et quolibet sit inferior ipso.

¶ Preterea. scit se esse per se finem vltinum omnium quidditatum. Si enim hec nesciret imperfecte seipsum cognosceret: ergo intelligit omnes quidditates: impossibile. n. est cognoscere aliquid secundum habitudinem cause ad alterum. quin cognoscatur alterum.

¶ Dices. intelligit omnem quidditatem in communi / non autem distincte humanitatem vel equinitatem. Contra primo: quia sic cognoscere non minus: immo magis implicat imperfectionem quam cognosce re distincte humanitatem vel equinitatem.

¶ Preterea. Deus cognoscit ordinem essentialem quidde tatum specificarum: igitur cognoscit distincte quiddita tes diuersas. Antecedens / et consequentia probantur quia diuina nobilitas / perfectio et bonitas communi catur magis vni quidditati quam alteri. et differenter et inequaliter participatur ab illis: et magis de propinquo et immediatius est immutabilis ab vna quam ab alia: et secundum ordinem perfectionis essentialis vna quidditas vniuersi accedit vel recedit et distat a deo quam alia. Hanc autem differentem / et ordinatam communicationem et participationem sue essentie non ignorat: quia intel ligere quidditates et nescire huiusmodi differentias est imperfectionis in cognoscendo.

¶ Confirmatur. distincte et perfecte cognoscens / ymo apprehendens aliquam quidditatem cognoscit vel cognoscere po test proprietates per se illius: maxime que sunt per fectionis et nobilitatis simpliciter in illa quidditate Sed deus distincte / et perfecte cognoscit seipsum: immo comprehendit et esse bonitatem / et perfectio nem differenter / et ordinate communicatam / et parti cipatam a variis etiam quidditatibus / et esse finem ad quem attingendum et imitandum differenter / et ordinate a variis quidditatibus sunt proprietates huius essentie / et in huiusmodi per se essentiali ordine consistit bonum vniuersi et decor. igitur.

¶ Preterea. Deus intelligit quidditatem humanam et angelicam distincte a quidditatibus irrationabilis bus. et quidditates vitales distincte a non vitalibus et spirituales a corporalibus: ergo omnes quidditates distincte cognoscit. Antecedens probatur quia nouit se esse ens vitale / spartitmale intellectiuum: et nouit hoc esse conditionem perfectionis simpliciter: et nouit in hoc se eminere quidditatibus non vitalibus / et non rationalibus / et corporali bus. Nouit enim hoc esse conditionem imperfectionis: igitur nouit aliam quidditatem esse corpoream: ergo multo magis aliquan esse vitalem / et spumalem et rationalem: et quod quidditas vitalis intellectiua sit praestantior non vitali. igitur cognoscit differentiam entis intellectiui a non intellectiuo et vtalis a non vita li: igitur cogscit has quidditates distincte ab illis.

¶ Con firmatur. deus cognoscit se esse intelligibile et amabilem super omnia: et tamquam summum bonum et finem vltimum ab aliquo ente secundo: licet non ab omni: igitur intelligit distincte quiddita tes secundas rationales. antecedens probatur: quia hec est nobilissima conditio in ipso quod ab aliquo ente dependente ab ipso est cogoscibilis vt summum bonum: et secundum dictamen recte ra tionnis iudicatur amabile super omnia: et quod est obiectum in quo fe licitatur quaedam quidditas per speculationem et fruitionem. Si enim hec nesciret seipsum imperfecte cognosceret.

¶ Preterea huic concordat doctrina platonis ponentis vdeas in mente diuina / quae sint exemplar quidditatum vt recitat Augusti. 7. ciui. 28.

¶ Preterea hoc arguitur ex dictis conmentatoris. 12. metha. commento. 10. ponit quod omnes forme et omnes proprietates earum qua sunt in potentia in mam prima sunt in actu in arte diuina: sicut res artificiales in anima artificis secundum artem principalem sub qua sunt plures artes etideo nam agit per se et ordinate quasi rememorata a su perioribus intelligentiis. Et commento. 51. dicit quod scientia dei est causa entis. et commento. 37o dicit quod deus est sollicitus circa vnumquodque indiuiduum est aliqua liter verum et aliqualiter non verum est: quaedam secundum quod indiuiduum non habet dispositionem propriam in qua non fiat commnicatio illius speciei. et commento. 52. quidam dicunt quoniam nihil est de quo deus non habeat sollicitudinem. Dicunt enim quo nonlicet sapienti dimittere aliquid sine sollicitudine neque vt faciat malum / et quod omnes actiones eius sunt iuste.

¶ Alivero contradicunt: quoniam inueniuntur mala: et non deberet sapiens dimittere ea: et isti dicunt quod nulla est ei solli citudo omnino et respondet contradicens et veritas in hoc est quod sol licitudo est et quod si aliqua sint sine sollicitudine proueniant ex necessitate materie non ex diminutione agen tis: et hoc mouit quosdam ad dicendum esse deos quorum vnus creat bona: et alius mala. hec commentator: patet igitur conclusio etsi non euidenter demonstrata / tamen tanquam probabilior quam opposita / et ea quae accepta sunt ad probandum videntur probabiliora quam eorum opposita.

¶ Contra. se quitur quod in lumine naturali tanquam probabilius ponendum esset deum esse infinite intellectionis formaliter: et consequentr esse infinite virtutis: et intelligere distincte omnia singularia / cuius oppositum inferius ostendetur. consequentia probatur: quia intellige ret infinitas quidditates specificas nunerorum et figurarum igitur haberet infinitas intentiones / vel vnam equiualentem infinitis alterius rationis. patet est consequentia de infinitis conceptibus infinitorum numerorum vel figurarum: et de infinitis acti bus intellectus et voluntatis possibilibus secundum reflexio nem

¶ Secundo. deus intelligit omnem quidditatem specifi cam: igitur hanc essentiam sortis singularem / et indiuidua lem. consequentia probatur: quia hoc esse huius hominis est quidditas specifica: aut enim quidditas specifica nichil est actu / vel potentia / vel est aliqua entitas singularis. consequens est falsum: quia in lumine naturali ponendum esset deum intelligere distincte quodlibet singulare: cuius oppositum infe rius ostendetur.

¶ Ad primum negatur conequentia. Ad probationem. nuneri non sunt realitet quidditates specifice essentialiter distincte magis quam quidditates numerabiles: immo si quidditates numerabiles vt humanitas et equinitas. etc. non sunt infinite actu nec potentia: sequitur quod nec sunt numerorum quidditates specifice infinite essentia liter distincte. ternarius enim equorum non est essentia liter et realiter nisi tres equi: et binarius equorum non est realiter nisi duo equi. Et si vnitas esset accidens additum enti adhuc binarius equorum non esset quidditas alterius rationis essentialiter a ternario equorum: quia iste ternarius / et ille binarius componuntur intrinsece ex par tibus eiusdem rationis precise. Eodem modo de figuris quia non sunt nisi linee / et superficies.

¶ Dicuntur ergo quidditates specifice alterius rationis solum in quadam similitudine et proportione: quaedam enim praedicata per modum passionis praedicantur de conceptu binarii / siue respe ctu equorum siue hominum / qui non conueniunt ternario: sicut quadam conueniunt quanto pedali / quae non conueniunt quanto semipedali.

¶ Et cum arguitur de actibus anime est dicendum quod in lumine naturali non est possibilis processus in infinitum in reflexionibus secundum actus alte rius rationis: quia intellectus humanus est finitus.

¶ De aceptibus autem num erorum dicetur: quod non differunt quid ditatiue / et specifice: nisi secundum quandam similitudinem et proportionem ad alia distincta specie suppositis rebus numeratis eiusdem rationis. vel si sint alterius rationis non est possibilis processus in infinitum in huiusmodi conceptibus loquendo in lumine naturali: quia intellectus humanus esset infinitus: aut deus esset infinite potentie: et adiuuaret hominem contingenter / et supernaturaliter in huiusmodi processu: quod non est ponendum in lumi ne naturali.

¶ Dices. deus intelligit formaliter bina rium distincte vt binarius / et ternarium similiter. et sic de singulis: quia non est ratio quod sit status in aliqua specie numeri.

¶ Respondeo. stando in lumine natu rali diceretur quod sicut doctori habenti perfecte scien tiam arismeticam non est necesse cognoscere forma liter / et distincte omnes mumeros: sed sufficit quod aliquos cognoscat formaliter et distincte et illorum passiones et proprietates / et simile iudicium foret de ceteris si procederetur vlterius in infinitum: et esset superfluum et vanum semper vlterius procedere: quia nichil addisceretur: quin prius in simili et equiualenti esset praescitum: ita in proposito: vt infra dicetur.

¶ Ad secundum negatur consequentia nisi in consequente sumatur quod intelligit singularem entitatem secundum quod talis quidditas abstrahendo a differentis accidentalibus distinctis indiuiduorum. Secumnda propositio inquirem da. an in lumine naturali ponendum sit deum scire formaliter omne verum per se scibile / et demonstrabile. Et are guitur quod sic: quia sicut esse intellectiuum attribuitur deo ita quod est conditio perfectionis non includens imperfectionem: ita scire est verum per se demonstrabile.

¶ Preterea. omnis veri scibilis et demonstrabilis abetur vel haberi potest scientia demonstratiua ab aliquo intellectu. Sed plurium veritatum scibilium et demonstradilium non habetur / nec haberi potest scina demonstrati ua ab intellectu humano: igitur ab aliquo intellectu superiori / et si a secundis intelligentiis: pari ratione a pri ma intelligentia. Prima pars antecedentis patet. sicut enim intelligibile dicitur in habitudine ad intellectionem ta scibile / et demonstrabile in habitudine ad scientiam et demonstrationem et omne verum eo modo quo verum est intelligibile: et eo modo quo intelligibile est etiam natum esse obiectum intellectus Et quia potentie passiue correspondet potentia actima: et quia nam egisset aliquid frustra / et ociose si veritates ex nam sui scibiles nulli intellectui essent vnquam scite: et quia nec essent veritates scibiles et demonstrabiles: quia potentia est impossibilis: ymo non est potentia cuius actus est impossibil / et quo est ad actum impossibilem. secunda pars antecedentis probatur. Multe. enim sunt veritates ex nam rei et obiecti scibiles: et demonstrabiles: quia naturaliter procedendo non possunt euidenter et certitudinaliter demodo strari / et sciri a nobis. vt de quadratura circuli de eternitate mundi actuali vel potentiali et de immortalitate anime de speciali et finali beatitudinie anime de paritate vel imparitate stellarum de virtutibus stellarum / herbarum / et la pidum / et de actionibus / et effectibus eorum / et de proportionibus mixtionum phisicarum de propriis differentiis et passionibus quidditatum specificarum de ordine / et proportione earum secundum essentialem perfectionem: et si sit species supre ma actu et potentia / et aliqua infima / vel aliquae immedia te / et multa huiusmodi quae sunt ex nam rei scibilia et demonstrabilia. probatur: quia omne verum vniversale necessarium et media tum est scibile / et demonstrabile quantum est ex nam rei¬

¶ Confirmatur. omne causatum et generaliter / omne verbum habens per se causam / et propter quid est scibile per suam causam quantum es ex nam rei.

¶ Confirmatur. Aliquae veritates quae ex natura rei sunt maxime scibiles: sunt nobis minime sciter igitur non est negandum supradictas veritates esse scibiles ex se et demonstrabiles ex hoc quod non sunt scite nec demonstrate ab homine. Antecedens probatur: quia secundum Aristo. et commentatorem. 2. metha. intellectus noster se habet ad ea que sunt manifestissima ex nam sua: sicut oculus ve spertilionis ad lucem diei / et causa difficultatis ad sciendum quandoque est non in rebus sed in nobis. Et 1. meth. dici yr maxime scibilia sunt qua sunt prima: et causae aliorum et pridixerat quod fere difficillima sunt homnibus ad cognoscen dum quo maxime sunt vniversalia: quia sunt a sensibilibus remotise: sima.

¶ Preterea ad principale cognoscens perfecte causaet propter quid alicuius veri scibilis et demonstrabilis cognoscit aut cognoscere potest illud verum scibile. sed deus perfecte con gnoscit causam et propter quid veritatum scibilium de entibus secundis igitur. maior patet: quia talis causa et propter quid est conueniens medium ad cognoscendum est a priori illud cuius est causa et pro pter quid. Minor probatur: quia deus et seipsum co gnoscit / et comprehendit. ipse est enim causa finalis et efficiens per modum artis aliorum a se: et quia est causa et propter quid homo debet deum diligere summe: et hec causa quaere in dei specu latione et dilectione stat felicitas humana.

¶ Confirmatur. In essentialiter ordinatis posterius et causatis est medi um cognoscendi causam demonstratiue: quia et a posterio ri: igitur. econtra prius et causa quantum est ex nam obiecti natum est esse medium sciendi propter quid et a priori: si igitur inteliectus noster a posteriori ex creaturis cognoscit propriasi perfectiones dei: intellectus diuinus ex perfecta cognitio ne sui vt cause poterit cognoscere proprietates quid ditatum creatarum.

¶ Preterea. Intelligit distincte omnem quidditatem ex praecedenti quaestione. igitur omne verum scibile de illa quia perfecta cognitio quidditatis est medium vel ratio sufficiens cognoscendi proprietates.

¶ Preterea. scit aliqua vera scibilia et demonstrabilia de quidditatibus secum dis: ergo omnia. Antecedens patet auta. quia scit naturam intellectiuam magis imitari ipsum et conicare et participare bonitatem dei: et magis accedere. Et secundum commentatorem. 12. meth. commento 30. scientia / et vita dicuntur proprie de deo. consequentia probatur quia rationes quae improbant de aliquibus eque improbant de omnibus

¶ quia deus imIn oppositum arguitur. telligeret formaliter et distincte infinitas veritates: et per consequens in lunine naturali esset ponendum quod deus est virtutis infinite: cuius oppositum ostendetur in sequentibus. consequentia patet: quia verita tes scibiles sunt infinite: patet de numeris / et figuris.

¶ Respondeo. veritatum scibilium et demonstrabilium quaedam sunt vniverales et priores: alie vero sunt inferiores et posterio res et contente in vniversalibus et deducibiles ex illis vniversalibus prio ribus. huiusmodi autem veritates contente in illis vniversalibus sunt in triplici differentia: quaedam enim se habent ad illas vniversales priores per additionem noue et differentis passionis demonstra bilis: itaque in scientia conuenienter deducuntur et demodn strantur ex prioribus vel ex independentia primi entis probatur esse ens immutabile et ex immutabilitate probatur esse intellecti uum. Quedam vero se habent ad illas per modum inductio nis et exempli: ita quod sciens veritatem vniversalem posset inferri quasi infi nitas conclusiones quae se haberent quasi exemplum et inductio. vt scito quod trium terminorum continue proportionabiliter se habentium proportio primi ad tertium / est proportio primi ad secundum duplicata. Ex hoc possent inferri varie conclusiones in variis nuneris / et figuris / et continuis. Quedam vero veritates contente viratualiter in prioribus veritatibus se habent ad illas per mo dum iterationis et repetitionis. vt scito quod omnis homo est risibilis potest inferri quod propositio vocalis hec signi ficans est vera: et de propositione scripta et mentali. Et vlterius quod propositio dicens secundam esse veram et demodo strabilem est vera. et sic sine statu. vt ponitur. 4. metha phi. et sic communiter ex quibusdam conclusionibus demonstra tis possent inferri euidenter quasi infinite: sed vanum et superfluum esset vlterius procedere ad inferendum eas: quia sufficientur sciuntur in illa veritate vniversali: nec scientie pro cedunt explicite ad tales conclusiones deducendas.

¶ Diceretur igitur ad propositum loquendo in lumine naturali: quod deus scit formaliter et explicite omnes veritates scibiles quantu requiritur et sufficit ad perfectam sapientiam intelligentis: quasdam autem veritates posteriores scibiles quas superfluum esset et huiusmodi sapienti / et perfecto vlterius expli cite deducere cognoscit deus virtualiter in suis prin cipiis. quantum autem / et qualiter sciat non est fas neque conueniens nec possibile naturaliter nobis declarare / seu determinare / vel certitudinaliter scire.

¶ Ad istud. est illud quod dicit arist 1 metha. vbi tangens conditiones et differentias sapine ab aliis scientiis. dicit sic Itaque primum existimamus sapientem omnia maxime scire vt con tigit accipiamus non autem singularem eorum scientiam habentem. et ifra. Omnina autem scire inest maxime habenti scinam nversalem. Hic enim nouit omnia aliqualiter subiecta. Et infra hec sapientia est maxime diuina / et maxime honoram da quam. nim maxime deus habet: dea scientiarum est. Et infra Talem sapinam aut maxime / aut solus deus habet.

¶ Ad idem. et videtur commentator. 12. metha. commento. 19. vbi ponit quod omnes forme et omnes proprietates formarum quo mam prima sunt in potentia. sunt in actu in primo motore: qui modus essendi assimilatur aliquo modo illi modo essendi quo res sunt in anima artificis secundum artem prin cipalem sub qua sunt plures artes.

¶ Ad rationem in principio quaestionis concesso consequente. Ad improbationem orcedit de intellectu finito accipiente causaliter scientiam. talis enim discurrit etc.