Quaestio 3

¶ Sequitur tertia questio. dist. 48 TErtio quero utrum ad rectitudinem humane voluntatis requiratur ipsam conformiter velle id quod deus vulto:

quod sic quia ad rectitudinem voluntatis requiritur ipsam conformari prime regule rectitudinis. Contra. iustus volendo se esse beatum cum christo habet recti tudinem voluntatis cum Paulus dicat. Philippe. 2. Cupio dissolui et esse cum christo: et tamen deus non vult eum esse beatum: quia statim beatificaret eum.

¶ Confirmatur: Iustus habens rectitudinem voluntatis vellet se posset luuare petrum indigentem et se intelligere scripturas ad edificationem ecclesie et dei honorem: et tamen deus non vult idem: quia statim illi conferret. Rectitudo voluntatis ac

¶ Potandum cipitur pro iusticia qua vo luntas est simpliciter bona et iusta quomodo accipit Ansel. in multis locis specialiter de veritate. ca. 12. vbi dicit quod iusticia voluntatis et rectitudo volunta tis conuertuntur.

¶ Item suppositis distinctionibus de velle diuino: quae superius posite sunt. dist. 22. q. 2. ponende sunt quedam distinctiones de velle humano. Uoluntas enim humana vult aliqua simpliciter et absolute. Aliqua vero quasi conditionaliter: puta si possent fieri conuenienter. si deo placeret vel non displiceret. si aliud non obstaret vel huiusmodi.

¶ Item creatura rationalis volens aliquid determinate interdum iudicat et existimat deum hoc velle interdum non iudicat nec exitimat: sed vel iudicat oppositum vel dubitat: et est neu tra: vel magis opinatur pro altera parte: vel de hoc nichil cogitat.

¶ Item voluntatem creatam velle idem quod deus vult contingit dupliciter. Aut vult illud idem absolute: aut vult idem et secundum circunstantias sub quibus volitum est a deo. puta velle. .a. fieri eo tempore et loco et modo ex illa causa. et ad illum finem quibus .a. fieri deus vult. Primo modo voluntas vult idem quod deus vult secundum quid et diminute. Secundo modo simpliciter et magis perfecte.

¶ Item huiusmodi circumstantie secundum quas voluntas dicitur velle aliquid possunt se tenere ex parte obiectiue voliti vt volitum est: vel ex parte voluntatis ve lec volitionis tantum. Primo modo voluntas habet eas pro obiecto. puta si non solum in hoc loco est volens .a. fie ri: sed si vult .a. fieri in hoc loco siue ipsa sit in hoclo co siue non. Secundo modo volitio non habet eas pro obiecto nec ratio cui volitio est adequate conformis sicut voluntas vult.a. fieri ex odio vel passione: vel ex intentione charitatis inexistentis: aut vult hoc ignoramte vel meritorie: et huiusmodi: et hoc modo in sequentibus non accipio voluntatem creatam velle conformiter diui ne voluntati secundum circunstantias volendi: quia voluntas creata non potest velle idem quod deus vellet confor a miter secundum huiusmodi circunstantias. Deus enim vult infinite dependenter non meritorie: nec obediendo alteri etc.

¶ His premissis in questione erunt duo articuli. Pri mus de rectitudine vel obliquitate voluntatis volentis oppositum eius quod deus vult.

¶ Secundus vero voluntatis volentis idem quod deus vult.

¶ In primo at ticulo erit inquirendum an ad rectitudinem voluntatis requiratur velle idem quod deus vult.

¶ In secundo an sufficiat.

¶ Quo ad primum articulum.

Prima conclusio conuenit voluntatem creatam licite velle sine iniusticia oppositum eius quod deus vult formaliter et actu aliter. Probatur per Ang. Enchiridion. 8i. Aliquando bona voluntate homo vult aliquid quod deus non vult tamquam si bonus fllius patrem velit viuere: quem deus vona volunta te vult mori.

¶ Preterea deus volebat christum pati mor tem crucis. Discipuli autem et quedam sancte mulieres ex pietate et compassione et amicitia ad christum hoc nolebant vnde sancte mulieres lamentabantur dum christus duceretur ad mortem: et tristes erant apostoli de nece sui domini eodem modo cum martyres torquebantur: et cum homines innocentes iniuste vel a fortuna vexantur.

¶ Preterea patrem meum defunctum vellem licite esse in statu saluti luta esse in celo vel purgatorio: quia oro pro eo: et contingit deum velle illum esse in inferno et deum illi gehen ne penas infligere.

¶ Preterea licite volo me vel po trum esse de numero electorum: et deum esse daturum bea titudinem michi et illi: et tamen deus hoc non vult: sed vult se non esse daturum vitam eternam illi pro futuro.

¶ Con firmatur. nulli haberent absolute velle beatitudinem eternam post mortem. Consequens est falsum: quia habed illum diligere ex charitate: et orare pro eius salute et ei velle gratie perseuerantiam. Consequentia probatur: quia exponerem me periculo volitionis iniuste cum ignorarem an sit de numero reproborum.

¶ Preterea licitum est nichil praediligere illum quem deus non praediligit: et preuel le oppositum eius quod deus preuult. igitur et velle in casuAntecedens probatur: quia licite diligo ex charitate meipsum magis quam sortem: quem tamen deus plus diligit: et deus vellet ma gis me cadere quam illum. ego autem econtra vellem.

¶ Pre terea lapidem qui stat sursum super tectum vellem licite esse deorsum: quia periculose stat: et tamen deus vult illum esse suf sum: non deorsum. Ex hac conclusione sequitur correlarie quod in volendo non vniuersaliter tenemur conformari diuine voluntati in volito: id est volendo id quod ipse vult: quia licitum est in casum velle oppositum.

¶ Con firmatur. tenerer velle deum michi charitatem subtrahere vel subtraxisse et in tentationem et in peccatum cade re permisisse: et ipsum nunquam esse daturum michi finalem beatitudinem: et ita non haberem orare pro oppositotenerer etiam velle michi deum coagere. et coegisse ad actus qui sunt prohibiti.

¶ Item non debeo velle quod deus vindicet me de petro: sed licitum est orare deum vt parcat petro: et tamen deus vult me vindicare de petro.

Contra Illa voluntas in volendo est iniusta et obliqua: quae in volendo difformatur: et ma xime contrariatur prine regule rectitudinis: voluntas vo lens oppositum eius. quod deus vult est huiusmodi. igitur. Maior probatur: quia talis voluntas vult contra voluntatem detir et quia sicut in corporalibus id est curuum et obliquum quod non conformatur: sed difformatur recto: ita in proposito. Minor patet: quia due voluntates non possunt magis difformari et contrariari et discordare quam assentien do contradictoriis.

¶ Confirmatur super illud Psal. a00. Non adhesit michi cor prauum. glosa. Co: tortum habet omnis qui non vult quod deus vult. et Augu. super illum Psal. 93. qui iuxta illam. Omnes qui recto sunt corde: sic au Recti corde sunt qui hoc volunt quod deus vult. parcideus pocitioribus: tu vis vt iam perdat peccatores distorti cordis es: et praue voluntatis. aliud tu vis: aliud deus. ne igiti tur voluntatem dei velis torquere ad tuam: sed tuam cor rige ad voluntatem eius voluntas dei sic est quo modo regula.

¶ Si dicitur quod talis non peccat: quia non difformatur scienter.

¶ Contra. Tum quia difformare regu le recte non minus est tortum si lateat illa difformitas quam si nota esset. Tum quia in hoc peccant putantes non agere difformiter voluntati divine: sed se obsequii praestare deo. Tum quia ille peccat: qui se exponit probadili periculo peccati mortalis. sic erit de omni voluntate .a vel .b. fore: quia probabiliter habet dubitare an deus hoc velit: cum sit futurum contingens.

¶ Secundo principaliter sicut intellectus ad regulam voluntatis: sic voluntas ad regulam rectitudinis: sed ille intellectus est falsus: et erat: qui in iudicando deuiat a prima veritate: et ei difformatur: et qui iudicat non esse id quod intellectus diuinus iudicat esse ve / econtra. igitur voluntas est de torta: quae vult non esse que deus vult esse.

¶ Tertio voluntas volens id quod est de iure diuino et volens con trarium est iniusta: quia est contraria iuri diuino. sic erit in proposito: quia de iure diuino est id esse: quod deus vult esse.

¶ Quarto. voluntas est iniusta quae vult idfieri quia fieri est irrationabile et inconueniens et malum et iniusti sic erit in proposito. igitur. Maior probatur. Tum per magistrum. 2. Senten. dist. 3 4. c. 2. Intelligere mala non est malum. Uelle autem mala: est malum. Tum quia aliter posset deo conuenire velle mala fieri sicut et impedire vel prohibere. Tum quia aliter cum arguimus hominem iniuste agere nisi quia agit quod malum est agere. Minor probatur. Illud enim est iustum et rationabile quod deus vult. Tum per Damas. li. 4. c. 14. Bona est dei voluntas. hoc enim est bonum quod deus vult. Tum quia ex eo quod intellectus diuinus est prima veritas quicquid iudicat esse vel fieri verum est esse. igitur ex eo quod diuina voluntas est prima bonitas quicquid vult esse vel sic ri bonum et iustum est fieri. Tum quia deus vult nisi iustici am et equitatem. igitur qui vult oppositum: declinat a iusticia et rectitudine. igitur vult iniusticiam et iniquitatem.

¶ Quinto. praeponens voluntatem suam divine peccat: et est iniustus. Uoluntas enim creatoris non debet postponi voluntati creature: sic enim creatura di ligeret se plusquam deum. Sic est in proposito: quia deus vult a. esse: et tu vis .a. non esse: et malles .a. non esse quam esse.

¶ Sexto. Alla voluntas est iniusta cui displicet id quod deo placet et econtra. et quo amat et elicit ea quae deus odit et fugit et quo odit: et fugit ea quae deus amat et approbat sic erit: igitur. Maior probatur. Tum quia talis volun tas recedit et se elongat a deo. Tum quia Augu. de vt ra reli. sic ait. Non enim vllum peccatum committi potest: nisi dum appetuntur illa quae christus contempsit: aut fugiuntur que ille sustinuit.

¶ Septimo. Uoluntas quae aduersatur et inimicatur deo est iniusta secundum Augu. 12. ci. c. 3. sic erit quia voluntas habet nolle respectu eius: respectu cuius de pabet velle et econtra. et volutas odit quod deus amat et econ tra.

¶ Octauo. Uoluntas est iniusta: quae quantum est in se et quantum potest resistit et repugnat et recalcitrat volun tati divine: et impediret si posset: sic erit. igitur. Minor probatur: quia voluntas volens vnum contradictorium quantum est in se volendo resistit voluntati volenti contradictorium: vt volens .a. fieri in hoc resistit voluntati. a. non fieri cum volita se interimant: et implicite vult illa frustrari. Maior patet. 1ob. 9. Quis resistit ei et pacem habuit. et Actuum. 7. Spirituisacton semper resistitus et per Augu. super illud Psal. 109. Non adhesit mihi cor prauum dicentem. Rectum cor hominis dicitur quod vult quod deus vult. orat quis vt nescio quid non eueniat subiungat se voluntati divine et non resistat et infra Si rectum cor sequitur deum: prauum cor resistit deo.

¶ Confirmatur. Uoluntas est iniusta: quae quantum est in se nititur diuinam voluntatem conformare sue et trahere et conuertere diuinam voluntatem ad suam non econtra sic erit: quia ex quo vult .a. non fieri quantum in se est vel let nullam causam ponere .a. igitur. deum non velle. a fieri. igitur. Maior patet per Augu. super illud Psal. poet qui iuxta illam. Omnes qui recto sunt corde: tortuosam habent voluntatem qui volunt vt hoc faciat deus quod ipsi volunt: cum ipsi debeant velle quod deus vult. volunt voluntatem dei tortam facere secundum cor suum: et ibidem. Eor dei vis corrigere ad cor tuum: cum tu debeas face re quod ille vult peruerso corde et distorto es quid vis detorquere cor dei rectum ad prauitatem cordis tuiquam tomagis ad rectitudinem dei corrigis cor tuume

¶ Nono principaliter. silicitum est velle oppositum ei ude deus vult: hoc maxime videretur respectu malorum pene contingentium proximo nostro: dum ex compositione no lemus illa contingere: vt patrem mori: sed hoc est falsi Probo primo: quia pctro nolenti christum innocentem pati ait christus. Uade retro sathana. scandalum tu michi es Matthei. 16. et Iohannis. 18. Calicem quem dedit mihi pater: non vis vt bibam illum.

¶ Secundo. Iniustus esset qui huiusmodi mala sibi ipsi contingentia vult non contingere. igitur. et dum vult alteri non contingere. Consequentia patet: quia non minus habet sibi ipsi compati ex charita te quam alteri. Antecedens patet per Augu. super illud. Psal. Non adhesit michi cor prauum. et super illud Psal. Et laudantur omnes recti corde. Ubi dicit quod non recti sed pra ui sunt quibus displicet cum aliquid patiuntur aduersi et clamant deo dicentes. Quid feci: Torti sunt et tor tam regulam putant. vnde Seneca epistola. 76. Uirbo nus quicquid acciderit: equo animo sustinebit. scit enim illud accidisse lege diuina: qua vniuersa proceduni iuxta illud prouer. 12. Non contristabit iustum quicquid acciderit ei.

¶ Decimo. si licitum est velle contrarium eius quod deus vult. igitur licitum est facere oppositum eius quod deus vult fieri: et licitum est dicere illud quod vult non dici. Consequentia patet: quia actus exterior non habet maliciam nisi ex velle interiori. Falsitas conse quentis patet: quia nullus peccaret agendo vel loquendo. conceditur maior si difforma tin d primum et contrariatur difformitate et con trarietate opposita conformitate et conuenientie seu concordie: quae est rectitudo et qua voluntas creata debet conformari et concordare divine: et sic negatur minor Non enim vniuersaliter tenetur voluntas in volendo sic conformari deo vt velit idem quod deus vult: sed quod veat id quod deus vult eam velle: et sic eam velle deus vult: quia in hoc consistit obedientia voluntatis create ad diuinam: vt Abraham volebat filium immolare: sed deus non hoc volebat: sed volebat vt Abraham obediens ita bellet. Ad probationem minoris cum dicitur quod due voluntates non possunt magis contrariari et distorquere in volendo quam volendo contradictoria. verum est de contra rietate phisica formarum secundum se sumptarum: et de contrarietate volitionum. quo ad volita et volitorum incompossibilitatem. secundum autem huiusmodi contrarietatem non attend. tur malicia voluntatis: sed alia est contrarietas redellionis et inobedientie secundum quam voluntas vult oppo situm eius quod deus voluntate praeceptiua vult eam velle. cum prima autem varietate potest stare virtualiter et habitua liter conformitas et concordia voluntatum opposita secunde contrarietati.

¶ Ad Augu. loquitur de illis qui ex odio proximi vel indiscreto 3elo vel non recta fi de sentiendo de deo murmurant contra dei guberna tionem et prouidentiam tanquam iniustam vel insipientem et implicite et interpretatiue volunt oppositum eius quod deus vult eos velle et quod sciunt deum velle.

¶ Ad secun dum non est simile: quia veritas et falsitas intellectus at tenditur penes sic esse vel non esse in re obiectiue vo lita: sed voluntas dei ex se recta est. voluntas autem nostra est recta ex de terminata conformitate eius ad illam.

¶ Ad tertium potest dicit quod verum est nolens: ideo quod cum debitum velle est de iure diuino respectu talis hominis sic dispositi et sic negatur minor vel negatur maior si ignorat illud esse de iure diuino ignorantia excusa bili non culpabiliter imputabili.

¶ Potest etiam dici quod maior non est vera de eo quod est de iure diuino non antecedenti sed consequenti et presuppositione culpe

¶ Si enim voluntas vellet illud simpliciter et absolute vellet implicite peccatum et nollendo illud vult illud quod est de iure diuino antecedenti: vt sortem nolle sibi gratiam substrahi: vel nolle esse reprobatum.

¶ Ad quartum otest negari maior: vt patet de Abraha. Sicut igius contingit velle iustum iniuste: ita id quod materialiter et obiectiue est iniustum contingit velle non iniuste secundu Anselmum de casu diaboli. c. 14. Potest etiam negari maior de volitione que est implicite remotiua iniusticie culpe: et que est sub conditione remotiua iusticie penitentie: sicut in proposito. Non enim volo quod petrus saluetur et simul sit finaliter impenitens: sed volo quod non sit reprobus: sic quod tollatur iniusticia propter quam foret damnandus.

¶ Potest etiam negari maior. si illud est iniustum non est ex ordinatione dei prima et antecedente prohibitiua vel praeceptiua: sed tantum ex ordinatione dei consequente et praesuppositiua culpe et punitiua culpe nsupposite. Uolendo enim me non esse reprobum volo id quod deus vult ordinatione antecedente et praeceptoria sed volendo me esse reprobum vel michi gratiam subtra hi: vel implicite me esse peccatorem et iniustum et transgressorem praeceptorum. Ad primam probationem maioris magister intelligit de his quae sunt mala ex dei ordinatione antecedenter praeceptiua vel prohibitiua. Ad secundam negatur consequentia quia consequens includit repugnantiam. eo enim ipso quod deus vellet illud non esset iniustum.

¶ Ad tertiam negatur assumptum si intelligitur quod homo non arguitur iniustus nisi quia opus materialiter et obiectiue est iniustum. Po test etiam dici quod minor principalis non est vera vniuersaliter loquendo de eo quod est vel foret malum et iniustum isti si inesset. Cum enim sortes vult esse non reprobus vel non induci in tentationem vel sibi non subtrahi gratiam hoc non esset ei malum. si inesset etiam cum dicitur illud est bo num et iustum et rationabile quod deus vult verum est ex parte dei volentis: vel concedentis: vel permittentis: vel inferentis per modum pene: sed implicite continet iniuste exi parte creature: non quin meruerit: sed quia culpam implicat vel supponit.

¶ Ad quintum conceditur maior accipiendo proprie praeponere voluntatem propriam pro contem tu diuine voluntatis expresso vel interpretatiuo et implicito et pro actuali vel habituali animo inobedi endi deo: et pro praeponere voluntatem propriam diuine preci rienti vel prohibenti: et sic negatur minor. licet enim velit op ositum eius quod deus aliqualiter vult: tamen ignorantia excusatur hanc esse voluntatem dei vel seipsum debere non sic velle. Deus etiam vult vel concedit ipsum sic velle: et velle oppositum esset implicite velle seipsum vel poximum esse malum et preponere voluntatem creatam vo luntati dei praeceptiue: puta volendo se esse reprobum

¶ Ad sextum non est vniuersaliter maior vera: puta si michi ignotum est hoc deo displicere nec ex iure na ture vel diuino nobis tradito notum est michi me debere velle oppositum et displicere deo me sic velle. nec potest hoc michi constare ex praeceptis vel consiliis di uinis: vel si oppositum placet deo complacentia consequentie et quasi conditionali.

¶ Ad primam probationem ma oris negatur loquendo de recessu qui est inobedientia.

¶ Ad secundum loquitur de his quae christus contempsit tamquam antecedenter prohibita vel dissuasiua vel que fugiuntur contra dei ordinationem praeceptiuam vel consultiuam ante cedenter.

¶ Ad septimum negatur minor: sicut dictum est ad quintum.

¶ Ad octauum accipiendo resistere voluntati divine proprie vel simpliciter pro inobedientia et rebellione seu repugnantia secundum obiectum volitum et secundum modum volendi: scilicet volendo taliter qualiter velle displicet deo negatur minor. Accipiendo vero resistere large et improprie et secundum quid: puta pro discordare in ob iectiuo volito negatur maior: quia subditus interdum cupiens obedire et placere domino suo et cauere inobedientiam resistit isto modo. Item maior conceditur si resistit sci enter explicite vel interpretatiue et non ignoranter ignorantia simpliciter excusabili: et si actuali vel habituali et virtuali animo: et intentione resistendi. Si etiam resistit contennitur: scilicet contennendo resistere et inobe dire: et contemnendo aduertere lan deo paceat sic fieri et ipsum taliter velle: et sic negatur minor. Augustinus autem loquitur de illis qui propter aduersa reputant deum minus iuste gubernare quasi affligendo eos qui non meruerunt vel plusquam meruerunt et murmurauerunt de deo quod contingit contemnentes an placeat vel displice at deo sic esse et eos sic velle.

¶ Ad confirmationem conceditur maior si intelligitur trahere per divine determinationis et ordinationis vel gubernationis repro bationem et reprehensionem: ita quod vellet sic esse quamuis sci ret deum velle et ordinare oppositum: et sic negatur minor. ymo talis habitualiter et virtualiter quod si sciret deum velle oppositum tanquam iustum non vellet. si vero intelligitur diuinam voluntatem inclinare ad suam per humilis suppli cationis subiectionem cum habili animo obedire negatur ma or.

¶ Ad nonum conceditur consequens quod in talibus licitum est in casu velle oppositum licet non vniuersaliter: quia etiam respe ctu patris proprii morientis vel patientis possum velle inordinate oppositum eius quod deus vult. si tamen volo hoc non contingere ex quadam compassione naturali existimans quod deus hoc contingere vult solum ex permissione tanquam autem differens et solum cursu naturalium causarum conti gens: et quod deo non displiceret si oppositum contingeret: nec oppositum esset contra iusticiam nec includeret iniusticiam: sicut iste lapis stat sursum periculose nec deo displiceret si foret deorsum: et non volo hoc ex in terpretatiuo contentu diuine offense. ymo cum sufficienti voluntate obediendi. sic licite volo oppositum eius quod deus vult. Ad primam improbationem consequentis petrus deliquit specialiter pro sedendo in ista voluntate: quia sciebat christum velle pati mortem inferendam a iude is: et sciebat vel scire debuerat christum hoc velle et speciali ordinatione et mandato dei postris et christum hoc velle tanquam expediens ad salutem hominum. Petrus autem vo lebat quod christus refugeret mortem si iudei attentarent illam inferre: et ita implicite volebat christum non ostendere hu militatem et patientiam: et non obedire implendo opus ad quod missus fuerat.

¶ Ad secundam patet ex dicti ad septimum.

¶ Ad decimum negatur consequentia accipiendo consequens quod possim licite facere vel dicere id quod vult me non facere vel non dicere specialiter accipiendo velle diui num vt praeceptiuum vel prohibitiuum: quia non est dictum quod li citum sit michi velle id quod deus vult me non velle. Si vero inferretur. igitur licitum est velle me facere velloqui d quod deus non vult me facere vel loqui conceditur consequens quia Abraham voluit se facere id quod deus volebat ipsum non facere.

Secunda conclusio contingit voluntatem creatam vele iuste id cuius oppositum deus vult formaliter et expresse. Proba tur per Augu. Enchi. 8i. voluntate bona. et qui vt su pra vt allegat magister. di. ista.

¶ Preterea Abraham iuste volebat immolare filium etiam suum. propter enim tale velle commendatus est. patet Gen. 22. Per memet: ipsum dixit dominus. Iuraui quia fecisti rem hanc et non pepercisti. etc.

¶ Preterea August. 22. ci. c. 2. "Multa volunt fieri sancti a deo inspirata sancta voluntate: nec fiunt sicut orant pro quibusdam sancte quae et quod orant non facit deus: cum ipse meis hanc orandi voluntatem spumsacton suo fecerit".

¶ Confirmatur iuste et meritorie ex chari tate orando volo petrum habiturum finalem beatitudinem et praeseruari et non permitti cadere in peccatum et multa huiusmodi quae deus non vult: non enim exaudit orationem.

¶ Nota quod hec conclusio et praecedens specialiter intelligende sunt cum ignoratur ignorantia excusabili deum vel le oppositum: vel de diuino velle secundum generalem influentiam et efficaciam respectu eius quod tam ipsum quam eius oppositum relinquitur et conceditur homini vt lapidem esse sursum vel petrum esse sanum: vel de velle dei consequenti et quasi conditionali et presuppositiuo culpe in praesci entia et esse futuro.

¶ Ex his conclusionibus sequitur correlarie quod ad rectitudinem voluntatis create in volendo non absolute et vniuersaliter requiritur eam com formari divine in obiectiue volito: scilicet velle id idem quod deus. secundam conclusionem possunt reduci Contq multa media posita contra praecedentem Magis enim videtur probare quod tale velle non sit iustum et sanum quam quod sit illicitu et iniustum. Sed iterum arguitur sic. Illud velle non est rectum et iustum quod contrariatur orsitioni divine sic est quod petimus fiat voluntas tua: et iterum fiat quod ipse vult.

¶ Secundo. Alle non iuste et virtuose vult qui in volendo non est amicus dei sic est quod amicorum est idem velle. 9. Ethi.

¶ Tertio in aliquibus eligi dilibus et agibilibus rectitudo volendi requirit velle idem quod deus. igitur in omnibus. Antecedens patet in multis vt meesse castum: humilem: misericordem etc. Consequentia proba tur. Tum quia voluntas dei non minus recta est in volen do hoc quam illa nec minus vult recta volendo hoc quam ila. igitur non minus rectum erit ine hoc velle quam illa. Tum quia non poterit homini constare quando bene vel male vellet et aget. Unde enim notum est quod deus velit me velle ista et non illa. cum deus eque velit ista sicut illa: et eque recte tult volendo ista sicut illa: et eque recta sunt illa sicut ista.

¶ Quarto. Nullum regulabile est simpliciter rectuni: quod positiue difformatur prime regule recte: in quo potest ibi conformari: et secundum quod illa regula est recta: voluntas talis est huiusmodi. Maior probatur. Ad hoc enim quod aliquid sit non rectum non requiritur quod totaliter et in omnibus difformetur regule sue. Sufficit enim quod tantum aliquo. bonum enim constat ex tam integra et perfecta conformitate ad suam regulam. Minor patet: quia si volo a. non esse: et deus vult .a. esse voluntas mea positiue difformatur divine: saltem in obiectiue volito. Diuina autem voluntas recta est etiam in eo secundum quod difformatur mee.

¶ Confirmatur. eorum que sunt eque perfecta et eque primo recta: et quorum vtrumque est eque prima regula re ctitudinis. si difformitas ad vnum et secundum vnum tollit rectitudinem pari ratione difformitas ad alterum et secundum alterum. et si conformitas tantum ad vnum non ad reliquum est tantum rectitudo secundum quid pari ratione econuerso: sed deum velle. a. esse: et deum velle me taliter velle sunt eque perfecta et eque primo recta: et per consequens eque prima regula recta. Diuina enim voluntas eque recta est in eo quod vult .a. esse: sicut in eo quod vult me talter velle. igitur si difformitas voluntatis create ad diuinam secundum vnum tollit rectitudinem simpliciter a voluntate creata. sequi tur etc. igitur sicut plato volens id quod deus vult: et non volens taliter qualiter deus vult ipsum velle non est iustus: ita pari ratione econtra.

¶ Ex his arguitur quod re hugnantia est me velle oppositum eius quod deus vult me velle repugnantia etiam est deum velle .a. esse et deum velle quod velim .a. non esse: quia deus vellet voluntatem me am difformari sue: et voluntas mea esset iusta et non iusta.

¶ Item si recte volo facere .a. et tamen deus vult menon facere .a. sequitur hec contradictio quod recte facerenm a. si possem: et non recte facerem .a. quamuis possem. Prima lars probatur: quia quod recte efficaciter et toto conatum vo lo facere recte facerem illud si possem. sed vo untas effi caciter et iuste volens aliquid poni poneret illud iue te si posset: quia ad ponendum non plus quam requiritur ex parte eius quam velle efficaciter. Secunda pars probatur: quia quod deus simpliciter vult et ordinat me non facere non recte illud facerem: quamuis possem.

¶ Confirmatur. Repugnantia est quod deus velit me facere. a. et quod velit me non facere .a. igitur repugnantia est quod deus velit me non facere .a. et velit me facere .a. et ita non est verum quod deus vellet abraham non immolare filium: et quod vellet abraham velle immolare. Consequentia patet: quia vtrobique est difformitas tantum in obiectiue volito. Antecedens probatur: quia deus vellet impossibile vel impossibilia. me enim libere facere .a. includit vel supponit et exigit me velle facere. a.

¶ Per idem arguitur quod non stat deum velle petrum facere b. et deum velle quod vellet petrum non facere .b. quia non stat quod velit me facere aliquid et velit me velle non facere illud.

¶ Confirmatur. non stat deum velle me facere aliquid et deum velle quod non velim sed nolim illud facere igitur pari ratione non stat quod deus velit me pati aliquid et deum velle quod velim non pati illud.

¶ Quinto sequitur quod voluntas creata iuste et virtuose posset velle im possibile vel incompossibila. Consequens est falsum. Tum per Philoso. 3. Ethico. licet enim voluntas sit impossibilium: non tamen electio. Tum quia velle simul stare incompossibilia et conari ad impossibile est frustra et irratio nabiliter velle. Tum quia vel sic volens nouit illa esse incompossibilia: et ita non prudenter vult aut ignorat. igitur non virtuose nec prudenter vult: quia deest recta ratio et adest ignorantia. Ad virtutem enim requiritur prudentia et ratio recta et scientia practica Consequentia proba tur: quia .a. esse et deum velle a. non esse sunt incompossibilia: et per te sortes vult primum. quod autem possit recte velle secundum supposito quod deus velit .a. non esse. Probatur: quia sortes potest ratione velle vt deus velit quicquid placet sibi velle: et quicquid iustum est et rectum est deum velle: sed deo placet quod ipse deus velit .a. non esse: et dignum et iustum est deum sic velle. ymo qui vult deum non velle ad quod ipse deus vult: sed quod ipse homo vult ille quantum in se est vult rectificare: dirigere et corrigere voluntatem dei. Confirmatur. volens recte et rationabiliter antecedens. et con sequentiam habet vel potest licite velle consequens. sed sequitur .a. est igitur. ergo deus vult .a. esse: et tamen vis antecedens: et habes velle consequentiam: quia secundum veritatem fidei tenenda est ne cessaria: et quia aliter velles deum non esse omnipotentem. igitur po les recte velle consequens: et tanmen deus vult oppositum consequentis. igitur recte vis deum velle aliter quam sibi placet et quod sibi non placet. ymo quod sibi non placere scis: quia sequitur .a. est igitur deus vult .a. esse. et antecedens scis esse verum.

¶ Sexto si tu vis .a. non esse: et deus vult .a. esse. aut igitur recta et vera ratio humana dictat .a. non esse producendum aut oppositum: si primum. igitur iudicium diuini intellectus non est rectum. si secundum. igitur tu vis contra dictamen recterationis. igitur non iuste et virtuose.

¶ Septimo sequitur quod voluntas creata iuste et rationabiliter toto conatum resisteret et resistere vellet diuine voluntati et ordinationi: et eam iuste impediret et frustraret vel impe dire et frustrare vellet si posset. similiter diuinam influ entiam et causalitatem iuste impediret et impedire vellet: et quanto magis niteretur impedire et frustrare diuinam voluntatem et ordinationem et causalitatem: et ei resistere tanto iustior esset. Consequens est falsum: quia talis resistentia et conatus ad impediendum est rebellic et inobedientia: et quia voluntas iuste reprobat et oditet detestatur id cui iuste resistit: et quod iuste nititur tollere Consequentia probatur: quia iuste et rationabiliter volens aliquem finem et terminum iuste vult poni media necessaria et requisita ad illum et iuste resistit impedimentis et iuste reprobat et detestatur et odit impedimenta et repu gnantia et iuste est volens illa impedimenta tolli: et illa abiicit et tollit iuste si potest: sed per te voluntas iuste et rationabiliter vult .a. non poni. licet deus velit .a. po¬ ni. Medium autem requisitum ad .a. non poni est deum velle .a. non esse: et non influere ad .a. et impedimentum huius est deum velle .a. poni et influere ad .a. igitur iuste pdit reprobat et detestatur velle diuinum et eius causalita tem et influentiam et quanto efficacius vellet voluntas. a. non poni tanto iustior esset. ex quo tale velle est iustum et quanto autem efficacius iuste vult aliquem terminum tanto igitur est vel esse potest iuste respuens et nolens impedimenta: et quantomagis est iuste nolens aliquem terminum tanto magis potest iuste conari ad respuen dum et odiendum et tollendum media quibus tolleretur ille terminus.

¶ Octauo. maxime hoc videretur de vo litione qua quis vult quedam mala non coutingere sibi vel proximo non esse eternaliter puniendum vel patrem non mori: sed hoc est falsum. probo.

¶ Primo: quia beati conformantur diuine voluntati in volito respectu istorum. Non enim compatiuntur damnatis: sed congaudent iusticie punienti. Psal. Letabitur iustus cum viderit vi dictam. Si autem iustum esset velle oppositum et esset consonum sequitur quod beati vellent aut velle possent oppositum.

¶ Secundo: quia nulla volitio iusta et virtuo sa facit hominem magis miserum. nulla etiam nolitio viciosa facit hominem minus miserum: sed velle ista non con uenire seu nolle ista conuenire facit hominem magis mi serum. Auget enim malum pene: quia tale nolle est afflictiuum et non habere nolle respectu istorum contingen tium praeseruat a maiori miseria. Unde Augu. libro de vita beata dicit quod aduersa irruentia in sapientem miserum non faciunt quo modo namque miser erit cui preter voluntatem nichil accidit. negatur minor. Ad proba

¶ Ad primum tionem intelligitur de his qua deus vult velle preceptiuo vel consultiuo vel prohibitiuo antecedenter: quae scilicet sunt iusta et sancta sine implicatione culpe: vt sancte viuere.

¶ Ad secundum negatur minor. Contingit enim in casu amicos velle recte contraria: vt si vnus ignoret quid velit alter vel in vnus velit probare vel ostendere fidelitatem alterius quomodo deus tentauit abraham.

¶ Dictum autem philosophi intelligitur cum amicus nouit plene voluntatem alterius. Non est etiam simile de homine comparato homini et comparato ipsi deo. Uterque enim homo subiectus est legibus dei. Homo etiam subiectus est deo vt summino domino cui interdum aliud contingit velle aliud creare: vt dicit Augu. Enchiri. 8i.

¶ Ad ter tium negatur consequentia. Ad probationem. sciendum eorum respectu quorum voluntas dei habet velle vel nolle quedam sunt bona: quedam mala: quedam neutra. Bonorum quedam sunt etiam bona meriti vt precepta vel consulta: quadam vero premit scilicet premissa bonorum meriti: seu praecepti: seu consilii. quedam sunt a deo volita antecedenter non ex praesuppositione culpe nec sub conditione respectiua culpe: vt diligere deum et bene viuere. Quedam sunt volita consequenter: et quasi sub conditione et praesuppositione culpe: vt penitere et satisfacere inlurias iniuste illatas ferre patienter et humiliter.

¶ Item malorum quedam sunt mala pene et culpe. quedam vo ma la pene: et istorum quedam sunt mala pene que implicant et habent annexum malum culpe vt gratiam subtrahi tentatione vires excedente impugnari eternaliter cruciari. Quedam vero sunt meritoria: vel quittati ua et satisfactoria.

¶ Ad propositum habemus velle hec quae sunt precepta: et licet possibile sit deum praecipere homini id quod non vult ab illo homine fieri: vt de Abraham: tamen quicquid deus precipit vel consulit credendum est ipsum velle quantum esset ex se: nisi aliunde constet de reuocatione sicut in Abraham.

¶ Item habemus velle ea quae promissa sunt per modum premu vt finalem beatitudinem et habemus velle medium ad illam: licet non constet deum velle illam praebere. Deus enim vult illam prebere quantum est ex se voluntate antecedente: quia hominem ad illam creauit et praecepta dedit: per quorum obseruantiam acc reretur beatitudo: sed voluntate consequenti vult ea non dare petro: quia praeuidet eum non seruare media

¶ Item homo habet simpliciter nolle sibi prohibita: scilicet mala culpe et etiam mala pene quae includunt mala culpo sicut velle ea esset implicite velle esse peccatorem.

¶ Pre terea. de malis pene que non includunt nec praesuppo nunt culpam in homine cui contingunt potest quis habe re rectum velle et rectum nolle secundum quod est volens vel nolens huiusmodi mala pene sub variis circunstantiis: sci ex naturali compassione vel ex charitate et ad bonum: bel ex odio vel cupiditate: vel inordinato amore: vel absolute: vel sub determinata conditione. et iuxta pre dicta possent poni multe conditiones in praesenti ma teria.

¶ Ad quartum negatur maior si illud secundum quod non conformatur non per se facit ad rationem talis regulabi lis ab illa regula: ideo secundum illud per se est attendenda conformitas ad hoc vt sit rectum: vt si regulabile non sit a genteum sicut regula vel non sit tante longitudinis vel latitudinis vel profunditatis: sic etiam in multis potest esse dissimilis voluntas nostra diuine. Ad probationem maioris verum est quo ad ea secundum que attendenda est regulatio et conformitas rei regulabilis ad regulam.

¶ Ad confirmationem per idem. negatur enim maior si rectitudo rei ad hoc quod sit recta esset per secun dum ad vnum: non ad reliquum. Et si conformitas ad alterum sit impertinens: vel per accidens spectans ad re gulationem.

¶ Ad aliud cum probatur repugnantia intel illa duo: quia sequitur quod iuste facerem .a. si possem etc. conceditur quod iuste facerem .a. si possem non super ueniente noua noticia: sed stante eadem dispositionem rerum: sed non recte facerem. a. adueniente noua cognitione de velle diuino.

¶ Ad confirmationem si accipitur fa cere pro praesenti negatur consequentia. si facere pro futuro negatur antecedens. licet enim ime velle facere nunc .a. et me non velle nunc facere .a. repugnent nec deus ista precipiat tamen nunc velle me facere cras .a. et me non facere cras a. non repugnant: ideo potest praecipere primum: licet non vel lit me facere cras .a. quia iterum reuocabit preceptum vel disponet aliud.

¶ Ad aliam confirmationem per idem.

¶ Ad quintum negatur consequentia. Ad probationem negatur quod sortes recte volens .a. esse velit recte tunc formalite et expresse deum velle .a. non esse. Ad probatiounem dicendi quod si communi volitione et in generali volo deum velle quicquid sibi placet ipsum velle non ex hoc sequitur quod velim re cte: aut quod veli absolute formaliter et expresse quod deus velit .a. non esse. quamuis ita sit in re quod deus vult .a. non esse. Non enim est consequentia necessaria ab vniuersali ad singularem cum termino volendi: et quia licitum est aliquid velle et dicere in generali quod non in particulari et spe cialiter cum illud particulare non per se et necessario con tinetur in illo generali: sed potest saluari illud generale sine hoc particulari sicut in proposito. stante enim quod recte velim deum velle quicquid sibi placet velle et quo velim deum iuste velle et iusticiam seruare potest simul stare quod velim deum non reprobare me: sed deum velle me ede numero electorum. Deum enim non reprobare me: est deum velle quicquid sibi placet velle non sunt per se opposita: sed tantum secundum quid et per accidens.

¶ Ad confirmati nem conceditur primum consequens: et negatur vlterior consequentia accipi endo consequens de vi verbi. non enim sequitur. Uolo choriscum venire: sed ipsum venire est ipsum venire claudicando et inuite. igitur volo ipsum venire inuite et claudicando. sumendo tamen consequens vltimum improprie quasi in sensu du uisionis et loquendo de placere secundum velle generalis in fluentie conceditur. Uellem enim quod oppositum placeret sibi: tamen semper cum animo et intentione obediendi suen voluntati.

¶ Ad sextum conceditur quod ratio dictans. ad esse producendum est vera et recta: siue ipsa sit nota in tellectui humano: siue non: sed non est ratio antecedenter praeceptiua vel consultiua homini: sed enunciatiua de futura actione: sicut ratio dictans quod pater meus est moriturus vel eternaliter puniendus: et cum infertu quod tunc sequitur me velle contra dictamen recte rationis Dicendum quod non contra dictamen rationis dictantis de velle meo: non contra dictamen rationis cui in vo ende debeat conformari voluntas mea. ymo tali rationi recte conformatur mea voluntas in volendo: quia ratio dictat michi sic esse volendum. conceditur tamen quod materialiter e obiectiue est contra dictamen cuiusdam rationis recter sed hoc non impedit rectitudinem volitionis.

¶ Ad se ptimum negatur consequentia. Uoluntatem enim resistere velle diu ne voluntati et impedire eam importat quod voluntas si posset preualere aduersus diuinam potentiam vellet ea impedire: et vincere etiam stante et scito quod deus vellet on positum et quod deus reprobaret voluntatem sic velle et sic niti. Ad probationem consequentie si iuste volo. a. conce ditur quod recte tollerem omne impedimentum scitum esse impedimentum: stante semper rectitudine mee volitio nis: et stante obligatione mee voluntatis ad sic volen dum. Si autem impedimentum sit iustum: et scito ipso imp dimento tollitur rectitudo volitionis mee: quatinus con trarie impedimento illi negatur illud assumptum: vt si vo lo .a. fieri: quia praelatus vult et iubet nec aliter vellem tunc pralatum reuocare praeceptum esset impedimentum impler tionis volitionis mee: et non habeo illam tollere vel re spuere: quia talis reuocatio posita et cognita tollit rectitudinem prioris volitionis: et sacitlliam iuste cessare non igitur sequitur quod recte vellem resistere vel impedire volitionem dei: quia scito quod deus vult simplciter oppositum non stabit quod recte velim habere .a. quia aliter habeo tollere impedimenta et querere media necessaria quam resistendo voluntati dei et eama impediendo: puta r gando ipsum vt velit hoc vel tollendo hoc ex parte creature propter quod deus modo sic vult: et faciendo quod di us velit non oppositum: vt si volo habere beatitudinem post mortem: et deus hoc non vult: quia prescit finalem impenitentiam debeo sic tollere diuinum velle vt tollan finalem impenitentiam: et hoc non erit resistere voluntat dei: sed potius consentire.

¶ Ad octauum negatur m nor. in casu enim respectu talium licitum est velle oppositi eius quod deus vult secundum velle generalis influentie: licet etiam respe ctu talium possibile sit habere velle inordinatum. Ad primam probationem sicut in firmis et in perfectis aliquid conceditur quod non conuenit firmioribus et perfectioribus: ita aliquis modus volendi conceditur viatoribus in praesenti qui non conuenit beatis. eis enim et nobis conuenit aliud et ali ter velle. Ad secundam negatur minor: nisi intendendo de nolle inordinato cum indignatione et impatientia ei mentali et murmuratione contra deum sicut loquitur Augu. Non autem de nolle essentiali cum passione veconditionali explicite vel implicite. si deo placeret vel non displiceret: et cum actuali vel habituali voluntate obediendi et cum probabili existimatione quod si oppositum contingeret non esset dei offensiuum: nec a deo reprobatum

Tertia conclusio Non est iustum nec in citum voluntati create scienter velle absolute oppositum eius quod deus vult absolu te et per se et directe voluntate praeceptiua tamquam iustum et mi ritorium. probatur: quia velle inobedientie non est iustum nec licitum sed scienter velle non facere quod deus praecipit facere est velle in obedientie.

¶ Item velle transgredi praeceptum et velle trans gressionem praecepti est illicitum: sed velle non facere quod deus vult fieri voluntate praecepti est huiusmodi. igitur.

¶ Item si deus michi praecipit facere .a. igitur implicite michi precipivelle facere .a. igitur si nolo facere .a. sum transgressor precepti.

¶ Item quod licite nolo: licite possemn obmittere nullo nouo adueniente praecepto vel praecepti reuocatione. igitur licite possem obmittere quod mihi praeceptorie iniungitur. Ad hoc etiam faciunt aliqua tacta arguendo contra duas concluisiones praecedentes.

¶ Contra conclusionem primo. quia christum mortem a iudeis illatam vel inferendam non refugere: sed spoiti te et humiliter suscipere et sustinere deus paitur volebat vt bonum et meritorium. ymo vt maxime meritorium. et super hoc habebat mandatum christus a patre: quia in hoc fuit obediens deo pri. Phili. 2. et Io. 18. Calicem quem dedit michi paster non vis vt bibam illu. et tamen scienter christus voluit oppositum hu ius: quia voluit vt non pateretur. Probo. Marci. 1 4. Co pit iesus pauere et tedere. et Matthei. 26 Tristis est anima mea vsque ad mortem. hic pauor et tedium et tristicia proueniebant ex nolitione mortis imminentis. Pone enim quod anima velit .a. fieri non tristabitur quod .a. fiat: quia secundum August. 22 ciui. dei. c. 15. Tristicia est de his quae nobis nolen tibus accidunt.

¶ Dices forte sicut dicit magitur. 3. senter. di. 17. quod hec tristicia non erat in parte rationali: sed in parte sensitiua: nec erat ex affectu mentis et rationis seu anime secundum rationem: sed ex affectu sensualitatis seu anime secundum sensualitatem quae naturalis refugit mortem secundum igitur affectum men tis et rationis volebat mori conformiter voluntati pastris: sed secundum affectum sensualitatis non volebat: sed refugiebat vnde christus ait. Spositus quidem prioptus est: caro autem infirma Talis autem passio naturalis in sensualitate non est vitio sa et demeritoria: etiam in nobis quo ad esse et inchoatio nem licet etiam quo ad progressum possit esse vitiosa.

¶ Contra. christus habuit etiam in voluntate et parte rationali volitionem difformen a voluntate pftris in obiectiue volito. Probo. quia christus orauit. Transeat a me calix iste. Orare autem prartinet principliciter ad mentem et partem rationalem. Hec igitur oratio procedebat a voluntate qua volebat non mori: quia omnis orans vult quantum in se est impetrare id quod orat: aliter ficti cia et simulata videtur oratio.

¶ Confirmatur. christus ait. U runtamen non sicut ego volo: sed sicut tu vis. igitur christus pri habuit aliquod velle discordans a velle postris: licet postea vel simul habuerit aliud velle conforme voluntati patris.

¶ Item si christus affectu sensualitatis refugit mortem et affectu mentis et rationis vult mori. igitur in christo caro concupiscit aduersus spiscum. igitur in christo fuit imperfectio ipsius virtu tis. Talis enim pugna non est sine imperfectione. ymo non est sine peccato secundum Augu. 19. ci. c. 4.

¶ Item si appe titus sensitiuus et appetitus rationalis in christo apetunt omni posita quare christus secundum partem rationalem orat vt fiat sicut a petitus sensitiuus appetit: nisi pars rationalis consentiat in idem nisi enim pars rationalis in idem consentiret non oraret. Ttranseat ei me calix iste. ymo oraret vt non fiat conformiter intlima tioni appetitus sensitiui. orans etiam condescendendo legi canis se habet repugnanter legi spositns.

¶ Item si nobis imperfectioribus non conuenit quod huiusmodi motus sensualitatis crescat. igitur christo perfectissimo non conuenit vt in eo nascatur aliter diceretur quod christus non voluit simpliciter et absolute non mori sed conditionaliter: puta si deo placeret. ait enim. si possibile est transeat a me. etc.

¶ Contra. primo. quia dixit Ueruntamen non sicut ego volo. igitur habuit aliquod velle repugnans in volito voluntati postris. Tale autem sic conditio natum non repugnat.

¶ Item cum dicit. si possibile est. aut loquitur de potentia absoluta aut de ordinata. si primum constabat christo quod sic erat possibile. igitur simpliciter volebat non mori. si secundum. igitur frustra sic orat sub conditione quam scit esse vanam et non exaudibilem. ymo quam scit esse ipos sibile. aut igitur videtur frustra orasse. aut videtur de conditione dubitasse et ignorans esse. Per idem arguitur de ista conditione. si deo poastri placet: quia si sciebat illud deo placere vel esse placiturum. igitur sciebat huius conditionem esse veram igitur simpliciter volebat non mori: quia volens sub conditione quoniam scit et vult esse verum vult simpliciter illud. si vero sciebat illud esse fal sum. igitur frustra et minus rationabiliter orat sub conditione quan scit esse nullam. si vero dubitat igitur ignorans: aliter diceretur quod christum mortem non refugere deus pater voluit non velle praecepti uo et obligatiuo: sed quasi consultiuo et persuasiuo ideo non est eont conclusionem positam: et christus sine pecato poterat velle non mo ri: tamen voluit consentire voluntati potris persuadentis.

¶ Con tra. Ioham. 1 4. Sicut mandatum dedit michi pster sic facio. et Luce. 24. Oportebat pati christum.

¶ Item si erat tantum consilium et si christus poterat licite velle non mori. igitur petrus licite poterat inducere christum ad velle hoc. consequens est falsum: quia petrus ex hoc reprehenditur tamquam sathanas.

¶ Item culibet fideli quantumcuque perfectolicitum omet in omni per secutione fidei et veritatis catholice mortem fugere et non suscipere pro honore dei et defensione fidei et iusticie et ita vitam corparalem praeponere honori dei et defensioni veritatis quod est falsum: quia Iohannis. 10. Bonus pastor animam suam ponit pro ouibus suis. mercemnarius autem etc. sed fugit. Item consilium quod non obligat imperfectiorem obligat perfectiorem. christus autem erat perfectissimus.

¶ Item quamuis velle christi q volebat non mereri nec esset peccatum quia non contra praeceptum sed tantum contra consilium. igitur saltem non fuisset meritorium: sed vanum. et ita christus elicuit velle non meritorium: sed vanum: sic igitur patet quod non vniuersaliter velle etiam scienter oppositum eius quod deus vult velle praeceptiuo est iniustum.

¶ Item arguide apuolis qui sciebant voluntatem dei esse vt christus susciperet mortem: quia nouerant christum reprehendisse petrum de hoc tamten volebant eum non pati nec passum esse: quia tristes erant apiulilir de nece domini sui.

¶ Dices quod conceditur quod peccabant in hoc

¶ Contra. quia Ro. 8. Si compatimur et eum regratiabimus et quod beata vergo numquam peccauit actualiter: et tnmn voluit christu non pati mortem: quia super hoc habuit vehementem tristiciam ita vt animam eius doloris gladius partransiret.

¶ Secundo principaliter contra conclusionem arguitur sic voluntatem velle sicut deus vult eam velle non est iniustum: sed contingit voluntatem velle id: et sicut quod et sicut deus vult eam velle volendo oppositum eius quod deus praecipit. igitur etc. Minor probatur: quia deus pecipit non interficere innocentem et prohibitum erat iudeis interficere christum: et tamen olendo interficere christum volebant id quod deus vo lebat eos velle: et volebant facere id quod deus volebat eos facere.

¶ Preterea volens vnum conuertibilium habet velle reliquum scitum esse conuertibile volens etiam antecedens et conse quentiam si vult rationabiliter et volens consequens esse scitum et non est volens oppositum consequentis: quia vellet incompossibilia. sed sequitur. christus sustinet mortem illatam a iudeis. igitur iudei inferunt mortem christo: et deus vult consequentiam: quia est necessaria. Uole bat etiam antecedens: quia volebat christum mortem pati. igitur pati ab aliquo. igitur a iudeis vel ab aliis: et illud valet in proposito. igitur iudei volentes occidere christum volebant facere id quod deus volebat eos facere: et volebant id quod deus volebat eos velle.

¶ Tertio. Alla voluntas est in volendo eque in sta vel non magis iniusta: quae simpliciter magis et perfectius con formatur diuine volantati. sed contingit voluntatem quae sciente vult oppositum eius quod praeceptum est. magis et perfectius conforma ri simpliciter voluntati diuine quam conformetur voluntas scienter volens idem ceteris paribus. igitur Minor probatur. praecipiai deus equaliter sorti et platoni facere .b. cras: et tanmen nullus sit facturus .b. siue per obliuionem futuram culpabilem siue ex¬ cusabilem: siue per crastinam custodiam praecepti reuocationem et pone quod sortes modo velit facere cras .b. plato autem modo velit se non facturum cras .b. vel sit modo neque volens neque nolens se facturum cras .b. probatur quod voluntas plate nis modo simpliciter magis et perfectius conformatur voluntati diuine quam voluntas sortis: quia ex quo .b. non est cras fu turum sequitur quod deus formaliter et simpliciter non est volens .b. fieri et esse cras: quia sequeretur .b. fore. Deus igitur aut vult formaliter b non fore: aut neque est volens neque nolens .b. fore: igitur voluntas quae vult formaliter .b. non fore vel quae est neque volens neque nolens .b. fore magis conformatur divine in vo litione respectu .b. quam illa quae formaliter vult .b. fore cras.

¶ Dices. voluntas sortis modo magis conformatur: quia deus modo vult eam sic velle.

¶ Contra. voluntas platonis vult idem quod deus: et vult etiam sicut deus vult eam velle. probo: quia deus volebat hunc actum fore in voluntate platonis. igiu vult ipsum non esse in voluntate platonis: quia vult influere et verl luntati coagere. ad illum igitur vult voluntatem platonis sic velle: et ita conformatur in volito et modo volendi. aut si vo luntas platonis nichil velit circa .b. tunc nec vult op positum eiusdem quod deus vult: nec vult aliter quam deus velit eam velle. igitur non tam difformatur divine voluntati: quam volun tas quae vult oppositum eius quod deus vult.

¶ Confirmatur. illa voluntas quae nullo modo est contra voluntatem vel volitionem est deus est: et qua nullo modo contrariatur vel difformatur voluntati quae deus est: non est magis iniusta quam illa quae aliquo modo est eon voluntatem quae deus est: et qua. etc. patet quia sola voluntas quae deus est est prima et summa ralsra rectitudis per conformitatem vel difformitatem ad quam attendenda est rectitudo vel tortitudo vo luntatis create: sed sic est de voluntate platonis respectu voluntatis sortis: quia voluntas sortis saltem in obiectiue vel lito difformatur volitioni quae deus est: et qua formaliter deus est volens: sed voluntas platonis licet sit contra praeceptum dei: non tamen contra voluntatem quae deus est: nec contra volitionem quafor maliter deus est volens. probatur: quia secundum magistrum senten. di. 47. c. 11. licet peccatores faciant contra voluntatem signi quae non est ipse deus. nichil tamen in argumento nostro constitutum fit conmtra voluntatem dei quae est ipse deus. Alla enim voluntas semper imple tur ad hoc allegat Augu. in Enchi. c. 3. allegans Augu. super psal. dicit quod et si quaedam fiant contra dei praeceptionem vel prohibitionem: non tamen contra eius voluntatem quae ipse est. Idem ponit di. 46. c. 3.

¶ Quarto principaliter ad confirmati onem rationis praecedentis retento casu priori sic illa voluntas in volendo non est iniusta: quae non est contra dei bumplacitum: nec difformis diumo bmplacito sed conformis. et quo qst usta secundum dei bumplacitum. patet: quia talis volitio bene placet deo: sic est de voluntate platonis. probo: quia voluntas divini bumplaciti semper impletur: et nichil contra eam fit. Nam 1 senten. di 45. c. vlti. dicitur quod voluntas beneplaciti est ipse deus: et est eterna. voluntas vero signi non est proprie: sed electus et signum voluntatis dei. et subdit quod bumplacitum dei seu volun tas bumplaciti et effectus rerum non discordant. sic enim fit omni quod bumplacito vult fieri: et omne quod vult non fieri voluntate bumplaciti nequaquam fit. Et dicit di. 46. c. 11. quod dei vo luntas quae est ipse deus: et vocatur eius buemplacitum cassari non potest: sed semper impletur sicut scriptum est Omnina quaecumque voluit deus fecit in celo et in terra. et dist. 47. c. 3. Dum mali praecepto aut consilio dei resistunt ea faciunt. vn voluntas eius qua ipse est impletur: quae dispositio vel bumplacitum vocatur. Et nota quod forte super dictis istis fundabant se illi qui ponebant errores parisius condemnatos in articulis posterioribus: quiaum vnus est.

¶ Deus facit quod aliquis peccet: et vult voluntate bumplaciti quod ille sit peccator.

¶ Alius error. Deus aliquid reprobat quod ipse vult voluntate bumplaciti.

¶ Alius error Aliquis facit omnino vt deus vult ipsum facere volun tate beneplaciti et peccati negatur minor. christus enim non voluAd primum it simpliciter et absolute non mor nec eius tristicia proueniebat ex huius velle. Tristicia enim non semper nascitur ex velle quo anima simpl rvellet obiectum tristicie non esse: vt sortes tristatur de malo praeterito: lice non velit simpliciter et absolute illud non fuisse: quia scit hoc et medium impossibile vel quia existimat taliter velle esse pecatum et d splicere deo. christus etiam non habuit pusillanimen timorem moriendi: quia ad hoc venerat et sua libera voluntate moriebatur. oblatus enim est quia ipse voluit. et praedicauerat discipicitur s mortem non timere: et petrum suadentem oppo situm reprehenderat. Potest igitur dici quod huiusmodi tristicia fuit determinata alteratio corporis qualis naturaliter surgit in homine iortem imminentem expectante.

¶ Potuit etiam esse determinata passio in voluntate et non oriebatur ex absoluto velle non mori: sed vel oriebatur ex velle quo conditiona liter vellet aliter fieri: scilicet si deo placeret cum euidentia mortis eminentis quae est vltimum malum pene et generali inclinatione partis sensitiue ad fugam mortis vel huiusmodi tristicia orta est: non propter mortem proximam. non enim ait. Tri stis est anima mea propter mortem proximam non enim sed vsque ad mortem. Orta igitur est ex quibusdam quae ei displicebant: scicic propter scandalum et desolationem discipulorum et aliorum iustorum qui eum secuti fuerant et in eum crediderant propter casum petri in terna negatione propter damnationem et eiectionem popult iudaici et subuersionem ciuitatis et propter delicta huana magis quam propter sua vulnera.

¶ Notandum autem quod quamuis praedicta sint naturaliter inclinatiua ad tristiciam: tamen huiusmodie tristicia non est propter ista in christo orta naturali necessitate: sed spoiontanea libertate secundum Augu. 1 4. ci. c. 9. et super 3o. Home. 60. et secundum Damasce li. 3. c. 18. et. 20. Manc igitur tristiciam quae est malum pene et non culpe: christus libere nasci permisit et voluit. prio vt veritatem humanitatem in christo ostenderet: tam quo ad corpus quam quo ad animam: et in ipso due voluntates esse: quorum opposita nouerat futu ros hereticos dicturos.

¶ Secundo vt mala nostra peno perfectius assumendo maiorem charitatem nobis ostenderet et ad maiorem sui dilectionem nos exc taret et pro nob mul tiplicius mereretur.

¶ Tertio. vt perfectis et imperfectis suis se formam et exemplum veritatis praeberet: quod si membra sua imminente mortis passione non tristarentur: non desperarent nec diffiderent se relictos esse a deo vel se a iusticia excidisse.

¶ Responsio igitur magistri supposita est vera quo ad hoc quod huiusmodi tristicia non proueniebat ex affectu men tis et partis rationalis: ita vt secundum partem rationalem vellet simpliciter non mori: sed ex affectu sensualitatis quia sensualitas humana naturaliter resugit mortem imminentem: et ide sequitur in nobis naturaliter tristicia. Ideo christus infirin tates nostras suscipiens parmisit libere huiusmodi motum et affectum sensualitatis nasci et consequentr tristiciam causari

¶ Ad primum contra responionem magistri non orat sic quod velit absolute non mori: sed conditionaliter. hunc ent modum orandi habuit. Primo. vt fideles fu: uros doceret non nimis de se praesumere et confidere nec passim et indistincte passionibus et persecutionibus se immittere et ex ponere: sed discrete deliberate et caute.

¶ Secundo vt fi deles suos in persecutione punitos doceret inualescente psecutionis molestia ad deum clamare et modum orsitionis docuit: quoniam et si inclinantur appetere liberationem: tamen in oram do subiciant se diuine volutati petentes liberationem conditionaliter. scilicet si possibile sit secundum bumplacitum dei et quod sicut voluntas eius et sicut ipse vult.

¶ Tertio vt fideles suos doceret quod si in tentatione persecutionis ad hoc ducerentur vt deum negarent pro liberatione non ex hoc desperarent tam quam putantes se inordinate velle et orare et tanquam re cessisse a reo et a iusticia. ymo vt signaret quod deum roga re super liberatione est licitum: dum tamen orans submittat vountatem suam diuine.

¶ Ex his patet quod non vana fuit eius orom: quamuis non absolute vellet non mori.

¶ Ad secundam probationem dicendum quod ille verba verumtamen non sicut ego vo lo: sed sicut tu vis non sunt sic accipienda quod christus habue rit primo volitionem contrariam voluntati postris: qua vellet absolute non mori: et postea illam mutauerit et retracta uerit vel correxerit dicens verumtumen non sicut ego volo: sed sic sunt accipienda quod mori volebat tantum conditionaliter: scicec si deo placeret. simpliciter autem et absolute volebat illud quod poiter quasi diceret. vellem non mori: si tibi placeret: tamen simpliciter volo quod tu vis.

¶ Primum dicit veritatem humanitati ostem dens: et mala suis persecutoribus et populo iudeorum inde futu ra attendens.

¶ Secundum dicit attendens reuerentiam et obedien tiam deo debitam et vtilitatem sue passionis et nostram redem ptionem. aliter etiam potest intelligi non sicut ego volo id est non sicut velle communiter solet infirmitas humana et voluntas propria: et amor priuatur secundum illud Io. 5. Descendi de celonon vt faciam voluntatem meam: sed voluntatem eius qui misit me et Io. 5. Non quaero voluntatem meam: sed voluntatem eius qui misit me.

¶ Ad tertiam probationem negatur consequentia. Talis enim tupatio vel alteratio corparis quae fuit in christo non erat carnal concupiscentia et motus illecebre contra sposaitum. de quibus dicit Augu. quod non sunt sine peccato. Illa aut corporis turbatio non est orta ex necessitate vel voluntatis imperfectionem sed ex libera christi voluntate: non ex pusillanimitate. vnde super illud PRsal. 100. Non adhesit michi corprauum. Augu. paulus miles christi exultat: quia moriturus dicens bo num certamen certaui: cursum consummaui. etc. et terum cupio dissolui et esse cum christo. et christo. tristis est cum quo paul se esse futurum letatur dominus et imperator tristis est: quia mori turus est. igitur melior seruus quam dominus sufficit sfruo si sit sicut dominus eius.

¶ Quid igitur erat illa voxnisi sonus infirmitatis nostre. Illud igitur deus non propter se: sed propter nos dixist patur si fieri potest transeat. Et quantum ad alias patet ex dicit Ad improbationem secunde responsionis dicendum quod intelligit de potentia ordinata: nec tamen ignorauit vel dubitauit de voluntate patris vel de exauditione oritinis nec frustra prauit: quia non orabat vt impetraret absolute non mori: sed propter rationes praedictas. Ad illud additum de apostolis potest dici quod quamuis apostoli timuerint et scandaligati fuerint et deli querint tamen tristicia quae tristes erant de nece sui domini pote rat esse non peccatum: quia non oportebat vt nasceretur ex vel le quo absolute vellent christum non fuisse mortuum cum hoc vete possibile: sed poterat nasci ex naturali compassione et ex humana dilectione et charitate ad christum cum noticia mali penalis positi in esse: vel ex velle quo non ita esse si foret possibile et reuocabile et non rationi difforme: sicut de po nitente super peccato praeterito.

¶ Consimiliter de tristicia beate vergis.

¶ Ad secundum principale negatur minor. Ad probationem conceditur quod volens antecedens simpliciter non secundum quid tantum: et volens antecedens absolute non conditionate. et volens antecedens integraliter non partialiter et volens sine permixtione inuoluntarii et sine praesumptione vel implica. tione alicuius conditionis displicibilis vel consequens scitum esse praseqens si vult consequentiam et velit rationabiliter.

¶ Aliter vero negatur interdum enim in consequente infertur directe id quod implicatum in ante non erat volitum: nec secundum illud erat antecedens volitum. ymo ratione illius erat velle mixtum cum in voluntario et velle secundum quid. Iode velle consequens esset per se et directe velle id quod in antecedente erat volitum.

¶ Ad tertium negatur minor specialiter loquendo de conformitate penes quam attendenda est rectitudo et iusticia voluntatis. Ad probationem conceditur responsio ibi posita. Ad improbationem si per voluntatem platonis sic velle intelligitur voluntatem velle difformiter procepto et rationi recte negatur quod deus platoni sic velit velle. si vero intelligitur voluntatem velle positiue tale obiectum tali specie actus sic non est concedendum quod simpliciter et absolute velit platonem sic velle: sed vult secundum velle generalis influentie cum nolle prohibitionis antecedentis et cum nolle reprobationis concomitantis Difformitas autem ad voluntatem ordinis antecedentis est ratio ma litie ex parte sortis difformitas inobiectiue volito est impertinens ad maliciam.

¶ Ad confirmationem negatur minor ad probationem aliquid concurrere contra diuinum velle seu contra voluntatem quae deus est potest accipi proprie et stricte: scilicet contra velle secundum quod deus simpliciter et absolute vult aliquid esse vel ipsum non esse: et sic intelligitur magitur nichil enim fieri quod deus simpliciter et absolute velit non fieri. nichil etiam obmittitur quod simpliciter et absolute velit fieri et respectu malicie culpe non habet deus sic simpliciter velle vel nolle secundum magistrum di. 46. c. vlt. et sic negatur quod illud non sit iniustum quod non est contra voluntatem quae deus est. ex quo non est secundum voluratem qua deus est et contra voluntatem signi. Alio modo minus stricte sclicet contra velle secundum quod deus vult talem ordinem aeceder esse. et secundum quod vult et determinat hominem obligari et debere facere hoc vel cauere illud: et secundum quod deus quantum in se est vellet et ma let hominem facere hoc. et sic peccor committit contra velle quod deus est. Deus enim respectu bonorum qua praecipit et respectu malorum qua prohibet se habet secundum voluntatem non pure negatiue et priuatiue. ymo formaliter et intrinsece et positiue habet re spectu illorum aliquem modum volendi vel nolendi sicut si vellem et mallem quantum est ex me quod tu faceres .b. et ad hoc te exhortor: tunc respectu huius habeo formaliter et positiue aliquem modum volendi: licet non veli te simpliciter artare ad faciendum .b. vnde sicut veli te simpliciter intellectus noster habet diuer sos conceptus verbales secundum diuersos modos verbi quisunt. modus indicatiuus: modus imperatiuus: modus optatiuus etc. ita voluntas nostra correspondenter et proportionabiliter habere potest varios modos volendi vel nolendi vt actum voledi correspondentem conceptui verbali indicatiui modi enunciant simpliciter sic esse vel non esse. Et secundum talem actum volendi volun tas simpliciter vult ita esse. habet etiam modum volendi proportionabiliter correspondentem conceptui imperatiui modi vel optatiui: quem modum volendi explicamus dicendo fac hoc vel vellem sic esse: vel vtinam sic esset.

¶ Conformiter est in deo equiualenter et virtualiter.

¶ Dico igitur quod praeceptum vel prohibitio est signum cuiusdam modi volendi in deo et contra hunc est actio mala.

¶ Ad quartum negatur minor. Ad probationem dicendum quod velle diuini bumplaciti sumitur dupliciter. Unous proprie et stricte pro velle secundum quod deus vult mere simpliciter aliquid esse vel ipsum non esse sine inuoluntarii per mixtione et sine alicuius displicibilis conditione vel psup positione vel implicatione: et sic vult bona quae fiunt et quo approbat approbatione speciali tamquam iusta et ea quae contigunt secundum cursum et ordinem cauarum naturalium diuina dispositione istitutum: et sic intelligit magitur quod voluntas diuini bumplaciti semper impletur: nec aliquid contingit contra illam: sed ex hoc non sequitur quod quicquid contingit contigat secundum illam et conformiter illi: quia non sequitur quicquid deus simpliciter modo praedicto vult fieri fiet. et quicquid sic simpliciter vult non fieri non fiet. igitur quicquid fit deus vult istomod simpliciter fieri: sic igitur negatur maior quod .b. actio iniusta sit conformis voluntati bumplaciti. licet enim non sit contraria illi: tamen est secundum illam et est contra voluntatem praeceptiuam. Alious minus stricte: scilicet pro velle secundum quod deus vult et deteriat hominem per iustam legen debere agere .a. et secundum quod mallet quantum est ex se hominem facere .a. et bmen placeret sibi quod homo faceret .a. si vellet: et hoc approbaret: et hoc est habere formaliter et expresse aliquem modum volendi respectu eius et sic omissio vel commissio vitiosa dicitur esse contra huius vel le: non quod tollit illud: sed discordat ab illo.

¶ Secundus articulus de rectitudinie vel obliquitate voluntatis volen tis idem quod deus vult.

Prima conclusio contingit voluntatem male et iuste velle volendo simpliciter id idem quod deus vult. non dico quod deus aliquid velit re spectu cuius non possit creatura rationalis habere aliquod velle non iustum: quia de hoc in quastione sequenti: sed dico quod aliquod velle est illicitum et iniustum quo voluntas simpliciter vult id idem quod deus vult. Probatur per Augu. Enchi. 8i. dicentem fieri per vt homo velit hoc voluntate mala: quod deus vult voluntate omiona. velut si malus filius velit mori patrem velit et hoc deus

¶ Preterea deus vult mevindicare de petro: et tanmen contingit me peccare volendo quod deus vidicet me.

¶ Preterea deus vult permittere sortem induci in tem: ationem in qua periet: et tamen sortes hoc simpliciter volendo vellet iniuste cum habeat orare oppositum dicendo. Et ne nos idu. etc.

¶ Preterea sit .b. actus in sorte transgressiuus praecepti: tunc deus vult influere vel influxisse sorti generali influentia ad .b. actum: et tamen sortes hoc formaliter et simpliciter etiam volens peccaret: quia hoc esset impli tite velle transgredi et complacere in transgressione preterita et eque approbare.

¶ Preterea deus vult sortem reprobum deputari ad penam aeternam: et vult se non esse daturum beatitudinem ei: et sortes idem volens abso lute peccaret cum habeat otare oppositum nec priuatio glourie esset ei mala. ex quo iuste vellet priuari illa.

¶ Secunda conclusio ad voluntatem cretam iuste volendum non suficit velle id idem quod deus vult. Etiam volendo illud esse ex eadem causa ad eundem finem ex qua et ad quam illud fieri deus vult et esse eodem loco et tempore et modo: et sic de aliis circumstantiis quae sunt voliti vt volitum est. Prima pars patet ex praecedenti conclusioe et quia deus pater voluit christum tradi et pati: et christus idem voluit iuste. Iudas autem et iudei vo luerunt idem iniuste vt habetur in glosa Roma. 8. Pro nobis omnibus tradi dit illum. et super illud Ephe. 5. Tradidit seipsum pro nobis.

¶ Item diabolus iniuste voluit iob tentari: et tentandi licentiam ei concedi. deus autem illud voluit iuste.

¶ Item idem habetur per Ansel. de similibus bne vltra medium. Quo ad secundam partem conclusiois probatur primo: quia contingit velle idem esse ta i loco et tali fine etc.

¶ Preterea contingit peccatorem vel infidelem velle idem esse sic et cum eisdem circumstantiis quae ster voliti vt voltum est: et quos habet vo litio pro obecto: quia potest infidelus velle hunc lapidem esse sursum.

¶ Ex hac causa et gratia huius finis etc.

¶ Preterea contingit velle sic. b. esse: tamen contr conscinam vel non secundum consciam: vel infidelitate: puta intellectu iudica te non esse sic volendum: vel dubitante an deus velit hominem sic velle. conclusio. Ad iuste velle seu ad rectiudinem volendi rec Certia ritur et sufficit voluntatem velle id quod deus vult ea velle: et sicut eam velle deus vult loquendo de diuino velle: vt est preceptum vel persuasiuum et specialiter approbatiuum. et intelliigitur vt ly sicut determinet ly velle: non ly vult et vt ly: sicut noter modum volitionis et volendi in voluntate creata: non modum volitionis divine. deus enim vult independenter et immutabiliter quicquam vult. Pro batur primo: quod requiritur quia diuina voluntas vt ordinatiua non esset prima regula et mensura rectitudinis actuum nostrorum quod est contra Augu. igitur illud psal. Rectos decet collaudatio. recti corde sunt qui dirigunt cor suum secundum voluntatem dei: quae est rlura.

¶ Et super illud. et qui iuxta il lam omnes qui recto sunticorde. Augu. Ne voluntatem dei velis torquire ad tuam: sed tuam corrige ad voluntatem illius. Uoluntas enim dei sic est quomodo ralsra quod etiam sufficiat probatur: quia aliter diuina voluntas vt ordinatiua non esset sufficiens respectu rectitudinis humane: quia ad rectitudinem humane actionis non sufficeret conformitas ad diuinam voluntatem vt ordinatiuam et approbatiuam.

¶ Contra. si non sufficit sit igi tur. b. illud quod vltra requiritur. aut igitur deus vult et approbat .b. in esse sorti volenti. a. et ita non vltra requirebatur sed continebatur. aut reprobat: et ita sortes non vult recte. aut non approbat nec reprobat igitur propter positionem illius non erit voluntas sortis magis iusta vel diuina voluntas est insufficienter et diminute regula mensura recte tudinis.

¶ Preterea voluntatem velle vti debet est eam recte velle: sed vo luntatem velleid quod et sicut eam velle deus vult est eam velle vt daet: quia homo nulli est alii debitor: nisi quatinus deus vult ipsum sic debere Preterea Ansel. de li. arbi. ca. 8 et de concordia. c. 12. Iusticiam qua iustus est aliquis constat esse rectitudinem voluntatis quae est recti tudo. tunc enim est in aliquo cum ipse vult quod deus vult eum velle

¶ Contra. sequitur quod omnis voluntas in volendo est recta et recte vult. Probo respectu huius quod est voluntatem sortis velle .a. aut deus hb formaliter et intrincese actualiter et expresse velle sicut habet cognosci re et propositum: quia sortes vult id quod deus vult eum velle: aut habet forma liter et intrinsece nolle sicut habet intelligere respectu illius. et ita non est opsatus. aut eius voluntas est intrinsece et formaliter neutra ad velle et nolle formaliter et intrinsece. et hoc non: quia deus non coagen ret nec causaret formaliter. et positiue respectu huius: quia non agit actualiter ad extra nisi secundum velle.

¶ Dices respectu huius habet tantum velle generalis influentie: non autem velle signi: sed habet nolle signi et non le prohibitionis tantum: quia prohibet sortem velle. a.

¶ Contra. deum nolle vo luntate signi sortem sic velle: et deum voluntate signi velle sortem non sic velle. aut est deum formaliter et intrinsece velle et actualiter vell sortem sic velle. aut est deum formaliter et intrinsece velle sortem non sic velle. aut est deum formaliter et actualiter velle aut nolle oppositum aut nec sic nec sic. Et redit argumentum.

¶ Item contra responsionem maior est rectitudo voluntatis create conformari illi velle diuino secundum quod deus vult formaliter et simpliciter et expresse quam conformari illi velle sed quod deus non vult formaliter et simpliciter: sed secundum quid et conditionaliter: sed deus formaliter et simpliciter vult ea esse qua vult secundum velle generalis influentie et causalitatis: quia formaliter et simpliciter vult coagere et influere re spectu illorum conformiter et simpliciter agat et influat respectu illor velle: aut aliquid fieri tantum voluntate signi non est velle formaliter et simpliciter quia tale velle habet respectu illorum qua numquam sunt nec erunt: sed respectu eorum qua consulit et praecipit qua non est formaliter volens esse: licet quantum est ex sevellet coagere si voluntas creata vellet illa facere.

¶ Secundo pricipaliter si deus se solo causet in sorte actum volendi voluntas sortum vult id quod et sicut deus vult ipsum velle: et tamen voluntas non esset secundum illud iusta nec iniusta secundum Ansel. de casu diaboli. 14.

¶ Ten tio furiosus vult id quod deus vult ipsum velle: et sicut deus vult ipsum velle: et tamen non habet rectitudinem et iusticiam in volendo.

¶ Quarto sta tur quod deus posset huius rectitudinem auferre a voluntate inuita et quod voluntas posset perdere huius rectitudinem non spositnte nec libere. Con sequentia probatur: quia deus potest omne velle auferre a voluntate et illam luntas non libere cessabit ab actu: voluntas etiam per ignorantiam potest velle aliquid quod non vult eam velle deus. et ita perdit rectitudinem si pri habebat et non spositiete et libere: quia contingit quod sit nolens velle aliquid et voluntatem dei seu aliquid quod deus non vult eam velle.

¶ Et quia. 3. Ethi. c. 3. Inuoluntarium est quod fit propter ignorantiam. Falsitas consequentis proba per Ansel. de li. arbi. c. 8 et de concor. c. 12. et ait sic. Si deus auferret rectitudinem a voluntate inuita. aut igitur nolens. et patet quod non: aut volens. igitur. vult illam voluntatem non esse rectamet non habere rectitudinem: sed hoc implicat contradictionem. Probo: quia voluntatem esse rectam et habere rectitudinem est eam velle quod deus vult eam velle: et per oppositum voluntatem non esse rectam est eam velleid quod deus non vult eam velle: vel est voluntatem non velle id quod deus vult eam velle. si igitur deus vult voluntatem non esse rectam sequitur quod deus vult volunt tem velle id quod non vult eam velle: aut quod deus vult voluntatem non velle id quod vult eam velle quod implicat contradictionem: et ita videtur quod Ansel. loquitur de rectitudine voluntatis in volendo.

¶ Confirmatur falsitas consequentis: quod sequitur quod vtraque istarum sit impossibilis deus vult voluntatem non essere ctam: et deus vult voluntatem esse rectam. consequentia patet: quia ex prima sequitur quod deus voluntatem vult velle id quod non vult eam velle: et ex secunda sequitur quod deus non vult voluntatem velle id quod vult eam velle: sed consequens principale est falsum: quia prima est possibilis. Deus enim voluntatem et volitionem damnat vult non esse rectam. Et quia possibile est quod deus velit aliquam voluntatem esse neutram et indifferentem: et quia pari ratione hec esset impossibilis. deus vult asinum non esse iustum: quia vt tu arguis deus vellet asinum velle idem quod non vult asi num velle vel quod deus vellet asinum non velle id quod vult eum velle. quod secunda etiam non sit impossibilis: scilicet deus non vult me esse rectum probatur: quia eius opposita esset necessaria: scilicet deus vult me esse rectum ex qua sequitur me esse rectum. igitur necessario essem rectus et non possem peccare.

¶ Ad primum negatur consequentia. Ad probationem si velle.a. sit voluntates prohibitum: et tamen voluntas velit .a. tunc respectu huius quod est voluntatem velle .a. deus non habet formaliter et intrinsece velle quo simpliciter dicendus sit velle voluntatem habere.a. nec habet formaliter et intrinsece nolle secundum quod dicendus sit simpliciter et absolute nolle voluntatem habere .a. sicut declaratum est supra. di. 22 q. 2. tamen respectu illius habet formaliter et intrinsece aliquem modum volendi et aliquem modum nolendi: quia habet velle generalis influentie: et habet nolle prohibitionis antecedentis et reprobationis consequentis: quia opponitur ipsi velle bumplaciti antecedentis et consequentis. Ad in probationem responsionis patet ex dici

¶ Ad aliud negatur minor: non enim dicendus est velle simpliciter et absolu te quodlibet respectu cuius habet velle generalis influentie: puta quaerebi velle huius cum permixtione inuoluntarii et displicibilis et cum nolle antecedentia ordinantis: et cum nolle detestationis et odii consequentis.

¶ Ad secundum. voluntas in illo causaum non vult id quod velle deus eam vult praeceptive vel consltrtive: quia ceptum non est respectu pure patientis nec patiens vt pure patiemhabet libertatem in illo igitur in illo casu deus vult voluntatem illud velle qui secundum velle generale vult lapidem esse qui est vel lapidem videri ab asino ideo secundum illud velle voluntas non est iusta neque iniusta proprie.

¶ Contra: volun tas in habendo charitatem se habet iuste et sicut deus vult voluntate praece ptiua: et tamen respectu charitatis se habet pure passiue. patet de peruulo baptimato. igitur voluntatem se habere pure passiue non impedit cama esse iustam vel iniustam: nec impedit ipsam se habere conformiter vel difformiter voluntati dei: vt praeceptiuo. patet iterum de paruulo nascente cum peccato originali: respectu cuius non se habet actiue.

¶ Item si in patria actus beatificus sit a solo deo sequitur secundum responsionem quod non facit beatum se habere iuste: nec iuste et virtuose tendere in deum quod est falsum: quia inter bona iusti et honesti creati illud tenet summum gradum.

¶ Ad primum enim non est simile de actu et opere et de habitu: quia secundum leges dei ordinatas quilibet homo est debitor habendi charitatem et licet secundum leges ordinatas nullus viator vult et operatur iuste simpliciter: nisi agat libere nec implet praeceptum vel consilium de faciendo aliquid dissimile. est etiam de actu et habitu: quia actus in nobis causatur et conseruatur libere. habitus autem causatur naturaliter ab actibus nec libere per se conseruatur: nec ad libitum voluntatis tollun tamen non videtur absolute impossibile diuine omnipoten tie vt ordinet voluntatem esse rectam quae haberet talem actum etiam a deo: et illam acceptaret ad vitam eternam cui daret talem actum: quod etiam additur de peccato origina li non est simile: quia est priuatio habitus iusticie debite proueniens ex culpa actuali priori.

¶ Ad aliud nega retur consequentia. Tum quia alie leges sunt pro statu vie et meriti. Alie pro statu patrie et termini et premii. Tum quia secus est de actu meritorio et de actu premiati uo: et de reddito a premiante. Tum quia voluntas be ti toto conatum complacet et delectatur in huiusmodi actibus et toto conatum tendit in deum vt potest. Uidetur tamen quod ad dilectionem dei concurrat prius ele uata per supernaturale lumen visionis. secundum enim Augustinum in patria perfecte impletur preceptum de di lectione dei ex toto corde etc.

¶ Ad tertium principa le respectu furiosi non habet deus velle preceptiuum operandi.

¶ Ad quartum loquendo de potentia or dinata negatur consequentia: sed de potentia absoluta conceditur consequens: sic quod voluntas desinet esse recta et iusta secundum velle: licet non cadat in difformita tem et maliciam contrariam ad improbationem consequentis: quia videtur procedere. Etiam de potentia dei absoluta dicendum quod deus aufert huiusmodi re ctitudinem volens eam separare: et nolens seu volens eam conseruare vel voluntati inesse. Ad improbationem conceditur quod hec propositio vt est mere cathe gorica et negatiua et neutra potest esse vera. Deus non vult me velle id quod vult me velle: quia sequitur deus non vult me velle. igitur non vult etc. .a superiori Vel a toto in modo. Et quia si nichil volo verum est quod deus non vult me etc. et quod propositio illa est falsa. Si vero propositio dicta accipiatur vt implicite copulatiue conposita ex vna cathegorica affirmatiua: et ex vna nega tiua sic implicat contradictionem: vt sit sensus. Aliquod obiectum puta b. deus non vult mevelle: et ipsum deus id idem obiectum vult me velle conformiter. hec propositio Ego non video id quod ego video vt est pure cathegorica negatiua est vera. vt autem esset equiualenter copulatiua implicat contradictionem. Eodem modo de ista. Deus vult me non velle id quod vult me velle. si sit cathegorica affirmatiua quo ad puram et principalem copulam tantum sic quod nichil implicetur affirma ri per totum id quod sequitur negatione sic est vera: quia sequitur. Deus vult me nichil velle. igitur vult me non velle etc. Si non denotetur aliquid affirmari etiam id quod sequitur negationem sic implicat deum velle contra dictoria: quia sic est eternaliter et implicite propositio co pulatiua composita ex vna cathegorica pure affirmata ua: et ex vna cathegorica affirmatiua de principali co pula et implicante negationem post principalem copulam Equiualebit enim isti copulatiue. Deus vult me non velle illud obiectum: puta .b. et deus vult me vel le illud idem. Hec autem simpliciter necatur. Deus vult voluntatem velle id quod non vulteam velle.

¶ Similiter ista. Deus vult volun tatem velle id quod vult ea non velle.

¶ Ex his patet quid concedendum et quid negandum in obiecta ratione: et ad conse¬ quens similiter.

¶ Nota tamen aliud est voluntatem non esse rectam per sola negationem rectitudinis: et per affiramationem malicie et iniusticie opposite. Et aliter de scribitur et potest intelligi secundum Ansel. quod deus non potest auferre rectitudinem a voluntate per casum per impositiuam sortitudinem iniusticie: nec potest auferre totam rectitu dinem quin maneat rectitudo quae est ordinate se habere secundum dispositionem a deo institutam: et quin mala rectitu do que est inuoluntaria et immunitas a peccato.

Quarta conclusio. Ad rectitudinem et iusticiam voluntatis create requiritur et sufficit eam viuere et se habere conformiter diuine voluntati vt ordinanti et praecipienti vel persua denti et speciali approbatione approbantisic viuere non dico quod requiratur velle conformiter ordinationibus diuinis cum contingit voluntatem sine actu esse iustam. Probatur conclusio: quia illa conuertibiliter se inferunt: alioquin diuine voluntatis et intellectus ordinatio et determinatio non esset prima et sufficiens regula re ctitudinis et iusticie et in vita crature rationalis non esset lex sufficiens ad salutem.

¶ Item Ansel 1 Cur deus homo c. 1i.

¶ Ominis voluntas creature rationalis debet esse subiecta voluntati dei: hoc est debitum quod debet angelus et homo deo quod soluendo nullus peccat: et omnis qui non soluit peccat. Hec est iusticia et rectitudo voluntatis quae iu stos et rectos facit corde: id est voluntate.

¶ Contra. Probo quod non requiritur: quia in beatis est simpliciter rectitudo et iusticia voluntatis: et tanmen non est ibi conformi tas ad diuinam voluntatem precipientem vel consulentem: quia beatis pro statu beatitudinis non dantur leges et praece pta vel consilia. Probatur. Tum quia obseruantia pce pti divini est meritoria: et fuit meritoria in christo.

¶ Tum ue frustra dantur ineges et praecepta his qui sunt inobligabi les secundum illud ad Gala. 3. Lex propter transgressionem posita est. et 1. Thi 1. Lex iusto non est posita: sed iniusto Si dicatur quod proprie loquendo non eis dantur le ges et praecepta: quia hoc derogat statui perfecte liberta tis. Tamen ibi sunt ordinationes et dispositiones di uine: quibus conformiter viuunt et se habent beati.

¶ Contra: quia tunc in bestiis et rebus inaimatis esset rectitudo iusticie. Bestie enim viuunt et se habent sicut deus vult et ordinauit et disposuit eas viuere. ymo to tus ordo naturalis rerum procedit conformiter diuine or dinationi et dispositioni Psal. Ordinatione tua perse uerat dies: quoniam omnia seruiunt tibi. Secundo quod non sufficiat quia contingit creaturam rationalem se habere in viuendo quomodo deus vult eam se habere: et quomodo lex dei exigit illam se habere: et tamen non esse rectam et iustam. Probo. Creet deus .b. aiam vel ange um in puris naturalibus substantialibus: tunc .b. non est usta nec iniusta: quia non habet charltatem nec actum nec habitum aliquem: nec habuit: nec vnquam vsa est libero arbitrio: nec vnquam obseruauit et impleuit aliquod praeceptum vel psilium: sicut nec trangressa est: et tamen viuit sicut deus vult eam viuere: et vt lex diuina et ius divinum exigit illam se habere se habet: quia a deo est sic se habens.

¶ Dices. licet non viuat contra ie difformiter legi dei: tamen non viuit positiue conformiter praece ptis vel consiliis dei. Ideo licet non sit iniusta: non tamen est iusta.

¶ Contra. Tum quia viuit non difformiter. igitur confor miter probatio consequentie: quia positiuum putabile et conformabi le alicui regule si est ei non conforme est ei difforme. tum / quia vel se habet sicut illa dictant et exigunt. Aut se habet aliter Tum quia vel obseruat illa vel non obseruat: cum tuc subii ciatur et ligetur illis.

¶ Contra. Adam vel angelus ante peccatum viuebat sicut deus volebat eum viuere: et vt ius diuinum exigebat: et tamen non erat simpliciter iustus: quia non erat dignus ptitudine: nec in statu digno beatitudine: nec erat etiam incharitate et gratia gratum faciente secundum magitrm. li. 2. di. 2 4

¶ Tertio principaliter conformitas voluntatis create ad diuinam non est aliud a voluntate creata: sed rectitudo voluntatis create est aliud ab ipsa voluntte: igitur tur rectitudo non est huiusmodi conformitas. Maior proba tur: quia circumscripto omni accidente possibile est absolute voluntatem esse conformen legi et voluntati diuine. Pro bo. si. b. angelus creetur in puris naturalibus et dato et obseruato praecepto aliquo possibile est eius voluntatem in viuendo et ie habendo esse conformen voluntati diuine circunscripto omni actu vel habitu. Minor principalis probatur. primo per Ansel. de concor. c. 12. Aliud est voluntas: aliud rectitudo: qua recta est.

¶ Secundo volun tas non est separabilis a voluntate: sed hec rectitudo est separabilis a voluntate secundum Ansel.

¶ Tertio. hec vo luntas non est maior quam prius. hec rectitudo est maior quam prius. igitur hec rectitudo non est hec voluntas.

¶ Quarto. hec voluntas non est maior quam illa volutas igitur. Minor probatur. hec rectitudo est maior quam illa rectitudo. illa rectitudo est illa voluntas ecundum te. igitur hec rectitudo est maior quam illa voluntas. Mic discursus est de inesse et de praesenti.

¶ Quinto rectitudo seu iusticia contrariatur vel opponitur et repugnat iniusticie: non autem voluntas quae est compossibilis iiusticie. igitur nullus habitus est idem ei cui compossibilis est priuatio illius habitus: quia habitui non est compossibilis priuatio ipsius: sed priuatio iusticie et rectitudinis eius possibilis voluntati.

¶ Sexto. voluntas est causa si concessa minore huius tertie rationis principalis nege tur maior. dicendo quod huiusmodi conformitas et rectitudo sit habitus causalitatis et iusticie infuse et gratie gratum facientis.

¶ Contra. Primo: quia vt probatum est circumscripto omni habitu et omni accidente voluntas potest esse fecta de potentia dei absoluta: et conformiter divine voluntati viuere. igitur habitus non est id quo forma est recta et conformis deo.

¶ Secundo deus posset se solo au erre rectitudines viuendi et essendi a voluntate etiam inuita vel non libere et sponte voluntate perdente: quia potest subtrahere huiusmodi habitum. Consequens est falum: quia illo habitu subtracto a solo deo sine culpa aliqua adhuc voluntas viuit et se habet in essendo et viuendo sicut deus vult illam se habere non minus quam prius igitur viuit et se habet vt non minus iusta quam prius. igitur est recta.

¶ Tertio secundum magistrum. lib. 2. dist. 24. Momo in statu innocentie erat rectus et bene viuens: et tamen non habebat huiusmodi charitatem: quia non erat digni beatitudin e nec poterat proficere in merito vite eterne per dona accepta.

¶ Quarto non est impossibile de potentia dei absoluta talem habitum in esse voluntati: et voluntatem non esse rectam: quia posset informare animam quo peccauit: et nondum penituit. ymo quem deus intendit dam nare pro culpa praeterita cum etiam ratio stet cum iniusticia veniali hec voluntas non iniuste et recte viuit per illud respectu cuius se habet pure passiue. Probatur: quia est causa sue voluntatis: quia nichil imputabile est sibi ad laudem respectu cuius non se habet libere nec actiue: nec causaliter sicut nec imputabile est sibi ad vituperium vel culpam.

¶ Sexto. omni habenti charitatem promittitur beatitudo: quia ipsa sola diuidit inter filios regni et fi lios perditionis: sed non omnibus iustis promittitur beatitudo. Probatur per Ansel. de gratia et libe. arbi. ca. 4. dicentem. Non omnibus promissa est vita eterna: sed tantum illis qui sunt iusti sine omni iniusticia. Aliquis autem est iustus non sine omni iniusticia.

¶ Quarto. principa liter contra conclusionem. Rectitudo voluntatis est a voluntate diligenda et seruanda propter seipsam. Conformitas autem voluntatis create ad legem et voluntatem dei non est huiusmodi. igitur. Maior patet per Ansel. de gratia et libe. arbi. c. 3. Iusticia est rectitudo voluntatis propter se seruanda: qui enim propter aliud solum illam seruat non eam diligit: sed illud propter quod illam seruat: et ideo non est dicendus iustus. Idem ponit de concordia. c. 12 et de veritate. c. 12. Minor probatur: quia conformitas hu ius est creatura: et ita fruendum esset creatura: et quia videtur esse relatio voluntatis create ad increatam. Relatio autem non est diligenda propter se: sed propter aliud tanum: quia est per se ad aliud.

¶ Quinto. Ominis voluntas volens habere rectitudine habet rectitudinem et est recta: sed non omnis voluntas volens habere conformitatem ad legen dei est recta vel habens rectitudinem sibi. Mi nor patet: quia aliquis existens in mortali vel aliquis in fine vellet voluntatem et vitam suam esse conformen volunta ti et legi divine: similiter peccans ex ignorantia. Maior habetur per Ansel. de gratia et li. ar. c. 3. vbi probat eam. Uoluntas volens rectitudinem ratione: recte vult: sed volun tas que recte vult habet prius rectitudinem quam recte velit. igitur. Ominis voluntas volens rectitudinem iam prius naturaliter habet rectitudinem. Maior patet: quia peccaret eam nolendo: vel oppositum volendo. Minor probatur: quia sicut visus non ideo est acutus: quia acute videt: sed econtra. Alla voluntas non ideo est recta: quia recte vult: licet ideo recte vult: quia est recta. hec Ansel.

¶ Sexto. Nlulla voluntas creata potest habere rectitudinem a se ipsa: sed potest illam habere conformitatem. igitur. Ma ior patet per Ansel. de gratia et li. arbi. c. 3. vbi probat tam sic. quia aut haberet rectitudinem nollendo aut volen lo. non primum patet nec secundum: quia nullus potest velle fectitudinem nisi eam prius habeat: vt per ipsum probatum est. Minor patet: quia voluntas sponte hoc eligens diuino praecepto conformat seipsam isti: non autem se con formaret si huiusmodi conformitas non sit ab ea nec valet dicere quod non habet rectitudinem a se sola: sed a deo coagente. Ratio enim Ansel. quod nec a se partialiter: quia eius actio recta praesupponit rectitudinemiam praehaditam: et quia etiam nec a se sola habet actus indifferentes. N accipiendo large et generaliter Ad primum i lege et preceptu dei pro ordinati pne diuine voluntatis respiciente vitam creature ra tionalis et obligante creaturam rationalem negatur mi nor: licet enim beati sint immunes a multis preceptis an tique et noue legis que data sunt pro statu vie. Ta men diuina voluntas determinat et ordinat multa fieri a beatis quibus beati obediunt obseruando sins coactione vel prauitate ad oppositum: sed summa li pertate et complacentia. Cum etiam preceptum de dile ctione dei impleatur in patria secundum Augu. de perfectione iusticie. Ad probationem minoris dicendum quia talibus non dantur leges et precepta vt coherceantur a malis ad que proni sint vel vt excitantur ad bonum ad quod inuoluntarii vel tardi sunt vel vt non ignorent quid agendum vel fugiendum vel ad merendum: nec etiam dantur precepta speciali expret sione et impositione vel id quod sciunt deum sic ve ssic velle: sed arge loquendo habent leges et precepta vt se habeant secundum ordinem iusticie et virtutem obedientie perfecte ad deum. Et eum dicitur quod lex propter transgressionem posita est intelligitur quod quia omines transgredicbantur precepta legis nature addita est specialis obligatio per dationem legis commi nantis penam transgressoribus et promittentis praemia fuantibus vt homo magis cognosceret se esse transgressorem cum esset transgresso: et vt magis exercitaretur ad obseruantiam et cum vltra dicitur lex iusto non est posita / non intel¬ ligitur quod iustus nulli legi subiaceat aliter non posset peccare nec obediendo mereri: sed intelligitur / quod si omnes homines viuerent et vixissent non darentur leges speciali impositione et comminatione cohercentes: sed sufficeret insinuatio voluntatis ad merendum ex obedientia. leges igitur speciales sunt extrinsecus imposite et occasionaliter propter iniustos tamen ligant omnes si per illo verbo. dicit glosa. Iusto non est lex posita id est imposita vt super illum sit et ei dominetur non enim est sub illa: sed potius in illa et cum illa quia amicus iusti tie et qui timore pene non peccat vel secundum glosam ibidem lex moysaica non est posita iusto et non est da ta ad hominis iustificationem nec ex ea iustificatus est: sed ex fide christi et qui iam iustificatus est ex fide christi vel in fide non eget obseruare illam legem.

¶ Ad secundum negatur antecedens intelligendo quod se habeat sicut lex dei exigit illam se habere ad hoc quod sit iusta non tamen ad hoc vt non sit iniusta. Ad probationem dicendum quod .b. tunc se habet quo modo illam se habere deus vult secundum velle approbationis generalis: quomodo approbat ordinem vniuersi quem condidit et instituit / non tamen se habet quomodo eam se habere deus vellet et quo modo lex dei exigeret vt esset actu et proprie iusta viratuose. Ad primam improbationem responsionis ibi po site. negatur consequentia accipiendo difformitatem pro transgressione et accipiendo conformitatem pro volunta te virtuosa et obseruantia positiua et libera nec est simile de rationabili corporali et spirituali. omne enim corpus corpori recto comparatum vel est ei configurabile ve non et ita vel est rectum vel alterius figure: sed aliquod rationabile spirituale potest esse quod nec sit conforme precepto legis per obseruantiam et impletionem positiuam formalem nec difformen per transgressionem. Ad secundam improbationem dico non est sufficiens: quia potest viuere sicut illa precepta concedunt vel permittunt

¶ Ad tertium non obseruat proprie et positiue nec transgreditur. precepta enim affirmatiua non obligant ipsum ad agendum pro tunc vt supponitur precepta etiam negatiua: licet improprie dicerentur obseruare priua tiue: quia non facit quod prohibetur nec transgreditur sed hoc non est proprie obseruare: quia nec asinus trans greditur proprie. igitur obseruare est velle obserua re quod deus prohibet facere.

¶ Ad confirmationem homo erat in statu innocentie rectus et iustus non solum per carentiam peccati: sed per positionem habituum a deo datorum qui modo perficiebant et ordinabant animam quam nunc virtutes morales per positionem:. etiam actuum et tendentiam ordinate in deum et conformam tium iuri diuino et naturali licet non esset iustus perfecte iustitia accepta ad vitam eternam: sed iustitia dispositiua ad gratiam dignificantem vita eterna.

¶ Ad secundum potest dici quod nunc de facto et quod mul tipliciter loquendo rectitudo voluntatis create est ha bitus gratie et iustitie infuse: quia ea habita homo est iustus et non habita non est iustus et sola diuidit iustos viatores ab iniustis et ea minori existente volun tas est minus bona et maiori magis secundum Augu. enchi. 90. Et est etiam virtus qua habitualiter anima recte se habet ad diligendum deum vt finem vltimum et alia propter ipsum ordinate: sed quia de potentia de absoluta posset voluntas esse recta et iusta sine huius modi habitu: immo sine quocumque accidente pro tunc existente.

¶ Ideo potest dici rectitudo voluntatis recte non necessario est aliud realiter a voluntate / si cut transeunte actu peccati et deleto etiam habitu remanet voluntas iniusta. maior igitur negatur loquen¬ do vt vnunc est de facto: probationes autem procedunt de possibili absolute minor autem negatur si intelli igitur de necessario absolute. Ad primam probationem aut intelligit Ansel. de rectitudine que nunc de facto est iustitia infusa vel intelligitur quod est aliud vel quasi aliud: quia anima contingenter et per accidens est recti tudo et non est per se et necessario idem rectitudini: sed est recta quasi rectitudo esset accidens separabile.

¶ Ad secundum minor in sensu diuisionis et proprio est falsa: sicut ista rectum est separabile a voluntate sumendo terminos improprie et quasi in sensu compositionis vel sumptis terminis simpliciter vt implicite sic enunciatio de actu signato conceditur: quia est possisibilis voluntas est non rectitudo et rectitudo non est voluntas creata et possunt vere de se inuicem ne gari.

¶ Ad tertium negatur mino: proprie de vi verbi quia id quod realiter est rectitudo non est maior etitas vel res quam prius. licet ipsa sit maior rectitudo et magis recta quam prius. Et sic discursus non valet ad in ferendam illam conclusionem vt declaratum est. distin. 20. quest 1 sed solum infertur quod id quod realiter est rectitudo non est maior voluntas nec maior res quam prius¬

¶ Ad quartum negatur maior. Ad probationem ne gatur maior proprie loquendo vt prius.

¶ Ad quintum si subiectum supponat simpliciter non concluditur nisi distinctio signorum si vero termini stent personaliter maior est falsa nisi vt equiualet cuidam propositioni negatiue de possibili que in sensu compositionis foret vera / et in sensu diuisionis: foret falsa. vt declaratum est. disii. quaest. i.

¶ Ad sextum conceditur maior loquendo proprie de habitu qui est formaliter inherens subiecto cuius carentia dicitur priuatio vt lumen et tenebra: sed ne gatur maior loquendo impropie sicut negatur quod est cre ancedens non sit idem ei cui compossibile est cessare sub actione. Ad probationem illa propositio in sensu diuisionis falsa est.

¶ Ad septimum negatur proprie loquendo de causalitate actuali et presenti: tamen large dicitur causa rectitudinis: quia causa actionis obseruatiue praecepti qua recedente stat voluntatem ad hoc esse rectan sicut econtra de iniusto.

¶ Deinde ad primum quo probatur quod charitas infusa non sit iustitia et rectltudo vo luntatis. patet ex dictis.

¶ Ad secundum conceditur consequens. Ad improbationem non se haberet / sicut deus modo vult voluntatem se habere ad hoc vt sit iusta accipiendo esse iustum secundum leges ordinatas: sed esset non solum recta rectitudine generali secundum dispositionem et ordinem institutum a deo. sed etiam secum dum innocentiam et immunitatem ab omni iniustitia. de us enim non potest se solo sic auferre rectitudinem. vt ex hoc voluntas necessario cadat in malitiam et in iu stitiam oppositam: quia sic auferendo charitatem liberaret et absolueret voluntatem a debito habendi illam.

¶ Ad tertium non erat iustus perfecte sicut viator nunc existens in gratia et charitate.

¶ Ad quartum non pro bat quin de facto per illum sit recta secundum leges ordinatas: quia secundum illum se habet habitualiter ordina te ad diligendam finem et non datur de purgato ab omni culpa mortali et accepto a deo et amico dei.

¶ Ad quin tum negatur maior ex quo est perfectio habitualis per modum virtutis secus est de actu. secundo qui est actualis operatio.

¶ Ad sextum negatur minor loquendo de iu stitia et rectitudine: similiter autem Ansel. loquitur de iu titia secundum quid.

¶ Ad quartum principale si ly propter se sit nota cause vltime non reducibilis in deum nec in cludendo deum negatur maior. Si vero sit nota cause vel time concludentis deum vel cause vltime in ordine causarum finalium creatarum per exclusionem alterius cause create vlterioris non reducibilis in deum conc ditur maior et sic intelligit Ansel. vt si quis seruat caum stitatem vel facit opus praecepti propter commodum tem porale vel laudem humanam vel timorem pene et non quia hoc iustum et bonum est et diuine voluntati cons num: et sic negatur minor nec est fruitio creature eo modo quo virtutes et bonum honestum dicuntur dili gi propter se.

¶ Ad quintum conceditur maior de vel le rectitudinem ordinate propter se vel propter deum et de velle efficaci quod offert omnem obicem vt potest: et cir cumscripta ignorantia aliquo modo imputabili opposi ta scientie necessarie ad salutem: et sic negatur minor loquendo vero de velle inefficaci quo mo multi pecatores vellent esse liberati ab omni peccato. negatur maior. Ad probationem negatur maior accipiendo vel le recte simpliciter. Ita vt illud velle sit simpliciter bo num et iustum. Ansel. autem intelligit primo modo / vel Ansel. intelligit quod omnis volens rectitudinem est re ctus saltem secundum quid quia hoc velle est rectum secundum quid et voluntas praecipiendo huiusmodi velle est secundum quid recta: vel Ansel. intelligit de velle simpiciter iusto et meritorio: hoc enim presupponit voluntatem esse rectam per habitum charitatis et iustitie infuse

¶ Ad sextum maior conceditur de rectitudine secundum quid: nec voluntas est simpliciter iusta: quia illa est habitus gratie infuse: et sic intelligit Anselmus / et sic ni gatur minor. tamen deus absolute posset condere le ges in quas obseruando voluntas esset recta recti tudine quam haberet effectiue a se partialiter. Et tunc ad probationem maioris conceditur quod volens habet eam Et cum dicitur quod velle recte praesupponit naturaliter re ctitudinem voluntatis diceretur quod non praesupponit du ratione nec natura iustitiam aliam prius iufusam vel acquisitam per priorem actionem. sed si praesupponit re ctitudinem voluntatis hoc non est nisi eo quod actus est rectus: quia voluntas recte produxit illum: sicut hec cau salis est vera hic actus est malus: quia voluntas male pro duxit illum / nec est simile de acutie visus que est dispositio praecedens in potentia visiua et causa visionis vel dispositio actiui nata existere ante omnem visionem non sic autem de rectitudine voluntatis que foret secun dum leges possibiles / quicquid sit nunc de rectitudine secundum charitatem infusam.

¶ Ad rationem in prin cipio questionis non oportet in hoc conformari quod est velle idem sed velle obedienter et conformiter pre ceptis.