Quaestio 5

¶ Sequitur quinta questio distinctionis quadragesime sexte timo quero circa distinctionem quadragesimansextam vtrum omni reuelationi facte a deo de euentu futuri contingentis sit firmiter credendum.

Quod non: quia potest illum subesse falsum: ex quo potest non ¶ Seuenire illud quod reuelatur

¶ Contra. firmiter credendum est reuelationi facte a prima veritate: que nec falli / nec fallere potest

¶ Notandum quod reuelatio potest sumi proprie / et stricte: et sic semper habet veritatem annexam ex sua significatione: quia terminus reuelationis implicat siesse. Si enim denuncio tibi. b. fore / vel fuisse: et non sit ita: non proprie est reuelatio .b. fore / vel fuisse. alioquin quicquid dicerem tibi de euentibus rerum esset reuelatio et sic omnis reuelatio est vera: etiam a spiritu maligno facta. Alio modo potest sumi large pro significane / et insinus tione / et manifestatione. vnde reuelatio est quasi vel lamenti remotio.

¶ In proposito ergo accipitur reuelatio futuri pro insinuatione et praenunciatione significatiua quod .b. eueniet: vel quod .c. non eueniet. respondeo quod sic: dum tamen notum si Ad quastione esse reuelationem diuinam: probatur quia aliter fidelis non teneretur firmiter credere con tentis in sacra scriptura: specialiter quo ad articulos de futuro. Consequens est falsum: quia in symbolo di citur. Hec est fides catholica: quam nisi quisque fideliter / firmiterque crediderit: saluus esse non poterit Sorti existenti in gratia reuelet deus ip Contra. sum fore damnandum: et ipsum fore de numero reproborum prescitorum: sortes non debet cre dere tali reuelationi. Probatur tripliciter primo: quia sortilicitum esset desperare: ymo teneretur despera re. Consequens est falsum: quia licitum / et debitum esse peccare: cum desperare sit graue peccatum. Conse quentia probatur: quia ille desperat de salute eterna: qu firmiter discredit se saluandum: et qui firmiter absque dubitatione credit se nunquam misericordiam / et salute consecuturum: sed oppositum salutis. sicut angelus illustratus per reuelationem de sua beatitudine futi ra firmiter sperat: et sic firmiter credere est sparare. Sed cundo. aut sortes cred ens firmiter se damnandum haberet orare pro sua finali salute / aut non. si primum: contra tum / quia nullus rationabiliter petit a deo quod firmiter / et certi tudinaliter scit deum nunquam facturum: et nunquam velle facere: quia nullus rationabiliter facit petitionem quam certitudinaliter credit esse vanam / et frustratoriam / et deficientem ab intento. tum / quia secundum Augusti. 21. ci. ca. 24. Si ecclesia sciret certitudinaliter: qui sunt reprobi et damnandi non plus pro illis oraret quam pro dyabolo. si vel ro detur secundum. Contra. tum: quia debet diuinis man datis / et documentis obedire: sed mandatum est orare Luce. 18. oportet semper orare: et in oratione dominica oramus. Adueniat regnum tuum: tum quia habet orare pro salutem proximi: ergo pro sua: quia ex charitate debet non minus diligere se quam proximum iuxta formam secundi praecepti. tum / quia habet velle sibi beatitudinem: quia habet velle finem et alia propter finem: et quia debet bene agere / et praecepta custodire: igitur habet velle mereri: ergo habet velle praemium merito correspon dens.

¶ Tertio probatur per idem: quia sortes firmiter credens se damnandum. aut licite / et secundum rectam rationem vult damnari et esse reprobus: aut non. si primum: contra tum / quia dam nari includit finalem impenitentiam et obstinationem perpetuam in peccatis / et transgressionem praeceptorum: qua nullus potest licite velle habere secundum hugo 1 de sacra. parte 3. ca. 8. et. 10. si secundum. contra: quia scienter difformaret voluntatem suam diuine voluntati: qua deus vellet iustum et rationabile: et quia frustra vellet eque sicut impossibile esset ipsum saluari. Eodem modo arguitu Si deus reuelet alicui in patria quod auferret ab eo cras beatitudinem: si tenetur credere huiusmodi reuelationi. Aut igitur secundum rectam rationem vult manere perpetuo bea tus. aut non. si primum: ergo difformatur et contrariatur voluntati diuine recte et rationabili etiam in volito: et quia tristabitur de opposito firmiter credito: et ita est iam mi ser. si secundum: ergo vult deum non habere: igitur non deum diligit et abiicit volendo ipsum non habere. Eodem modo arguitur si deus reuelet sorti beato / vel viatori iusto quod pla to proximus suus sit damnandus: si non sortes tenetur fit miter huic credere: aut ergo secundum rectam rationem vult pla tonem damnari: et ita non diligit proximum ex charitate: sed odit: quia sibi non vult salutem nec deum / sed miseriam aut non: ergo rebellat voluntati dei scienter. et quia autem secundum rectam rationem habet orare pro finali salute platonis. aut non. si primum. contra vt supra. si secundum / contra: tum quia adhuc possibile est platonem saluari: ergo non est omni no desperandum: sed orandum. Tum / quia si certum est non esse orandum pro eo: tam certum est illum esse de nunc ro reproborum. igitur tam dubium est rationabiliter an oram dum sit pro illo: quam dubium est illum esse de numero reproborum ppr contra conclusioSecundo principalite: nem sorti existenti in gratia reuelet deus quod peccabit cras: sicut petro dixit ante quam gallus cantet ter me negabis: si sor tes debet firmiter hoc credere. aut igitur secundum rectam rationem debet conari ad vitandum peccatum: aut non. si primum ergo licite potest conari scienter ad resistendum prescientie dei: et ad impediendum veritatem diuine reus lationis: et ita ad faciendum deum non esse veracem in suis reuelationibus. si secundum: igitur licite vult pec care: et consentit / et cadit in peccatum.

¶ Confirmatur par argumentum Anselmi de casu dyaboli. cap. 21. quo probatur primum angelum non potuisse prescire casum suum futurum. Si enim deus hoc illi reuelasset: et ab gelus hoc firmiter credidisset: aut ergo angelus habuiset voluntatem cadendi aut non. si primum: igitur iam ma la voluntate cadebat: ergo scina non praecedebat casum pri mum. si secundum: ergo sciens se casurum / et nolens se ca surum erat iam miser ante peccatum. hoc enim est causa triticie: et est quidam modus miserie nolle se casurum et scire oppositum veraciter contingere: et sic miseria pene praecessit miseriam culpe: et vltra vt arguit Anselmus quanto iustior esset: tanto magis nollet se casurum: sed quanto magis nollet se casurum sciens se casurum. tanto miserior esset: quia tanto magis sibi nollet contingere quod sciret sibi contingere: igitur quanto iustior esset: tanto mise rior esset. Ad idem etiam arguit magister lib. 2. distin. quarta. capite primo. nullus tenetur certi Certio principaliter iudialiter credere reuelationi vel apparentie sibi facte si non constat nec constare potest illam esse reuelationem a deo vel a spiri tu bono. patet: quia alteri non est firmiter credendum: sed des hoc non potest homini constare. Probo: quia reueletur tibi. b. fore per .a. apparentiam. vnde constat tibi certitudi naliter quod .a. sit reuelatio facta a deo: non ex hoc quod facta sit modo singulari et non communi cursum naturae: quia similis apparentia potest fieri alteri per illusionem dyabolicam / vel magicam vel actione stellarum: vel ex infirmitate vel indispositione cerebri. Si vero de .a. appare tia sciatur quod sit reuelatio diuina per aliam reumelationem / et noticiam que sit .c. quero vt prius vnde certus es .c. esse reuelationem diuinam. et erit processus in in finitum ante quam sis certus.

¶ Quarto. nullus tene tur certitudinaliter credere alicui complexo de quo penitus ignorat in quo sensu debet intelligi: sed om nis propositio reuelata de futuro contingenti est hu iusmodi. Probo. deus enim multa reuelauit prophetis que ignorabant in quo sensu accipienda essent. vt de ysapya / et Iona secundum Gregorium qui ignorabant an Ezechias esset per orationem impetraturus salutem. aut simpliciter moriturus. et an ninius esset infra quattuor dies simpliciter euertenda. vel si per penitentiam essent niniuite impetraturi remissio nem. Patet Ione quarto. vel an intelligeretur de sub uersione male vite: et mutatione in alteram bonam vi tam secundum Augustinum vicesimo primo ciuita te dei. Ignorabant igitur an esset dictum per modum comminationis. vel secundum absolutam prescien tiam. vel si esset accipiendum sub conditione tanti

¶ Quinto. Alicui reuelationi diuine quamuis sciatu esse reuelatio diuina non potest homo credere: nec discredere: ergo non tenetur illi credere. Antece dens probatur: reuelet deus et denunciet sorti preci se hoc complexum non est credendum reuelationi nee presenti. vel credendum est omnem reuelationem meam factam nunc: etiam hanc esse falsam: vel omnis reuelatio tibi nunc facta etiam hec est falsa. et dicatur hec renelatio / vel denunciatio .a. tunc sor tes non potest credere ipsi. a. Probo: quia si credit se quitur quod discredit. Probo: sequitur. credit / et consentit huic reuelationi: igitur credit ita esse: sicut par eam significatur sed significatur quod est falsa: et quod non est ei credendum. ideo credit quod ipsa est falsa: ergo non credit illi / nec assentit. Et ex opposito si discredit: et dissentit: sequitur quod credit / et assentit. probo. si dissentit: ergo iudicat: et credit .a. esse fasam: sed .a. esse fal sam significatur per eam: igitur iudicat et credit sic esse tut significatur per eam: ergocredit / et assentit illi.

¶ Item. Sicut dissentit conformiter ipsi .a. reuela tioni quero au sua credulitas sit vera vel falsa. si di citur quod sit vera: sequitur quod sit falsa. Probo. si illa credulitas sit vera: ergo verum est .a. reuelationem esse falsam: quia hoc creditur: ergo a. reuelatio est vera: ergo credere illi est credulitas vera

¶ Conformiter potest argui. quod si discredit / dissensus est verus / et falsus.

¶ Item. queritur an credendo sit obediens / vel inobediens. si dicitur quod obediins contra precipitur vt non credat sed credit: ergo est inobediens. quod si conceditur. contra: quia si cre dit illam esse falsam: quia hec significatur per .a. ergo credit quod .a. non est vera: nec est sicut significatur per eam ergo discredit / et dissentit illi: ergo non est inobediens per credere illi. Peridem arguitur quod si discredit sequitur quod discredendo est obediens / et inobediens. ¬ dicendum quod responsio ad questionem Ad primu intelligitur de reuelationibus talilibus quales scriptura sacra et fides catholica testa tur interdum fieri: et quales fieri consonat his quae fiunt et fieri creduntur de potentia dei ordinata. Reue lare autem alicui quod sit de numero reproborum non videtur conueniens secundum leges positas secun dum Anselmum de casu dyaboli cap. vigesimopri mo. tamen si sorti fieret talis reuelatio et sortes sci ret hanc esse reuelationem a deo. potest dicit quod sortes potest firmiter credere reuelationem esse veram in relatione ad intelligentiam diuinam sed potest rationabiliter credere quod possibile est ipsum sortem sal uari absque preiudicio vel determinato veritatis diuine reuelationis: et quod deus potest variis modis hu iusmodi reuelationem verificare: ita vt sufficiat ad illam reuelationem non esse fallacem: ideo sortes de bet agere: sicut si non esset huiusmodi reuelatio facta sibi: ymo diligentius bonum agere: et malum vitare: sed posito quod sortes credat firmiter se esse de nu mero reproborum absolute et simpliciter.

¶ Ad prer mam improbationem. desperatio potest sumi precise pro dissensu intellectuali respectu propositionis de futuro: circumscripto respectu ad actus / et habitus voluntatis: sicut medicus dicitur desperare de salute infirmi: et sic non accipitur a doctoribus cum dicitur es se peccatum. Alio modo pro quadam qualitate et affecctione voluntatis inordinata erga deum / et in respectu ad bonum futurum. sicut enim spes proprie est habitus vo luntatis: et sicut timor est actus vel passio voluntatis: ita desperatio est inordinata qualitas voluntatis / et diffidentia de dei bonitate / et misericordia / et inordinatus recessus a dei bonitate / et mina contrarius spei que est ordinata fiducia / et tendentia in deum. Est igitur despe ratio affectio voluntatis respiciens inordinate bonum tatem / et misericordiam dei tanquam deus sit crudelis: et non talis / et tante bonitatis / et misericordie: vt paratus esset vnquam misereri: quamuis homo faceret quod in se est. Ex hac autem desperatione sequitur contemptus agen di bonum / et voluntas exposita ad mala. isto modo sortes non necessario desperat: ymo possibile est quod seipsum committat deo: et habeat in animo velle quic quid ab eo secundum deum est volendum: sicut si creature rationali producte in puris naturalibus deus insinuaret quod eam subiiciet penis perpetuis. Quod autem ortes non teneatur sic desperare probatur. quia reueatio facta platoni quod sit de numero eleetorum non necessario inducit presumptionem que est vicium ex tremum contrarium desperationi: ergo reuelatio repro pationis non est necessaria causa desperationis vitiose

¶ Item plato cui reuelatum est quod sit electus habet bene agere ne cadat: quia in eo stat libertas / et potentia ad oppositum vt beatitudinem auguentet: igitur similiter in proposito.

¶ Item viator scit quod deus nouit certitudinaliter alteram partem determinate esse veram / et tamen ex hoc non habet viator desperare / vel praesumere: igitur. nec si ipsemet scirem certitudinaliter alteram partem determinate.

¶ Ad secundam im robationem dicendum quod habet orare pro salute sua finali: saltem in genere scilicet vt bene viuat secundum deum et perueniat ad finem: ad quem secundum diuinam or dinationem creatus est.

¶ Ad primam improbationem dico quod non scit certitudinaliter quo modo deus ve lit: et intendat reuelationem intelligi / et verificari: vel negatur assumptum: ex quo scit illud esse possibile pro quo orat / et scit actum orationis non esse prohi bitum: sed potius praeceptum generali mandato commu ni omnibus: nec est actio vana / sed sancta / et meritorio et est exercitatio in bene se habere: et est declinatio ma li: et nullum bonum est irremuneratum.

¶ Ad secum dam. Si sciret ecclesia quod homines talis insule sunt reprobi: adhuc non esset inconueniens orare pro praeseruatione eorum a peccato in presenti / et bonitate nite / et pro obseruantia mandatorum dei ad eius gloriam. et vt deus sit illis misericors. et pro liberationem torum a damnatione simpliciter / vel tenta. quia secum dum Augustinum de correctione / et gratia ante finem vite huius de nullo est desperandum.

¶ Item. deus scit qui sunt reprobi: et tamen non iudicat orationes nostras pro illis esse vanias.

¶ Item. ecclesia tene quod multi sunt reprobi: et pauci electi. et de Antichristo tenetur quod erit reprobus: et tamen ecclesia docet orandum generaliter / et indistincte pro omnibus tam idelibus quam infidelibus: docet etiam diligere omnes.

¶ Item Augustinus dicit ibidem: quod quamuis multi sint reprobi: tamen ecclesia nunc orat pro talibus: quia nunc est tempus penitentie fructuose: sed hec ratio etiam haberet locum: si certum esset qui sunt reprobi.

¶ Ad dictum ergo Augustini potest intelligi quod non est orandum pro tali: vt illi detur finalis glo ria stante quod sit reprobus: et finalem impenitentiam ha biturus cum ista oratio implicite contineat quod quamuis sit finaliter impenitens: fiat tamen ei misericordia et detur sibi post mortem indulgentia et gloria. Alio mo do non est orandum absolute pro finali glorificatio ne illius: ne videretur paruipendi / et falsa reputari re uelatio diuina: sed cum determinatis circunstantiis et conditionibus esset licite orandum: puta si diuine misericordie placuerit: et quod sit ei misericors secundum ordinationem sue sapientie / et libertatis: et cum huiusmodi rectificationibus: ita quod non in omnibus est simile de dyabolo: et de tali reprobo: sed solum simile quo ad absolutam petitionem beatitudinis. Alio mo do / si ecclesie certum esset illos esse deputatos ad ignem eternum sicut dyabolus est deputatus: scilicet cun obstinatione irreuocabili / et cum impossibilitate ad penitentiam et ad bonum agendum non plus pro illis esset orandum.

¶ Ad tertiam improbationem. dicendum quod sortes non habet simpliciter et absolute velle sed nolle damnari: nec in hoc difformatur diuine voluntati vt preceptiue: quia deus non vult sor tem velle seipsum damnari licet difformetur voluntati divine: vt volitiue.

¶ Ad secundum principale dicendum debet conari ad vitandum peccatum. Ad improbationem negatur: quia licet credat illam re uelationem esse veram secundum interpretationem et arbitrium diuini intellectus. potest tamen dubitare an sit dictum comminatiue et ad cautelam / vel sub alia conditione et modificatione sibi ignota: et habet cre dere quod possibile est ipsum non peccare absque hoc quod diuina reuelatio sit falsidica. Unde petrus videtur credidisse se non peccaturum sic: quia respondit. Et si oportuerit me mori tecum: non te negabo. Non igitur resistit divine prescientie: nec impedit verita tem diuine reuelationis. Diuina enim prescientia vel reuelatio non necessitat: nec impedit ad peccatum.

¶ Ad argumentum Anselmi. intendit quod non potuit prescire etiam per reuelationem de potentia dei ordinata: quia non videtur conueniens quod ange lo ante omnem culpam deus infudisset aliquam co gnitionem / que esset inductiua ad desperationem. vel tristiciam et desolationem secundum naturalem ordinem causarum secundarum. nec est simile de pe tro / cui predixit Christus. Ter me negabis: quia illa predictio facta Petro erat de casu ad tempus cum possibilitate / et spe ad resurgendum. Casus autem angeli non erat reparabilis.

¶ Item. predictio facta petro erat ad cautelam / vel occasio ad citius resurgendum post casum. Cum enim dominus respe cit petrum: recordatus est Petrus verbi domini: et euit amare. Petrus etiam erat in statu presenti na ture lapse: quem concomitantur multa mala pene. angelus autem erat in statu ante omnem culpam: cui non conueniebat aliquod malum pene. Si vero argumen tum Anselmi reducatur ad probandum quod simplici ter / et absolute impossibile erat deo reuelare primo angelo suum casumfuturum. quod facta tali significatione in po Respondeo testate angeli foret velle se casu rum: et sic statim caderet quodam casu in potestate pro eius esse. vel tunc actu / et formaliter velle determinate / et directe circa hoc: sed suspendere velle / et nolle in generali se committere diuine dispositioni poterat etiam nolle se casurum: nec sequitur quod doleret / et tristatur: quia deus posset ipsum ab his pre seruare. vel ad hoc non coagere. Sed et si sequeretur tristicia vel displicentia non est hoc repugnans diuine iusticie vel potentie: quia deus de potentia ab soluta absque iniuria posset inferre penam creature ra tionali create in puris naturalibus ante culpam: cum etiam ipse Christus multa passus fuerit I potest enim Ad tertium. negatur minor. constare tantum / et taliter quantum / et qualiter sufficiat se cundum rationem ad credendum.

¶ Ad probationem. Licet passim / et sine deliberatione non sit de qua libet apparentia speciali credendum firmiter talem esse a deo. Tamen post deliberationem potest secundum magis / et minus haberi certitudo quod sit a deo per naturam et qualitatem talis reuelationis / et materie de qua est reuelatio per qualitatem vite et perfectionis illius cui fit reuelatio nec erit processus in infinitum sed erit vnica reuelatio: aut forte due / quarum secum da ex speciali dono dei mouebit ad credendumiprio ri: et tollet dubitationem. negando maiorem potest dici Ad quartum. quod talis tenetur firmiter credere illi denunciationi in sensu quem facit: nihil mentaliter addendo: sed stando in precisione reuelationis facte: tunc enim non falleretur: quia ad quemcun que sensum referretur a deo et in quocunque sensu verificaretur illa diuina reuelatio verificatur etiam cre dulitas conformis et correspondens. ad hoc autem vt non fallatur conuenientius est stare in huiusmodi generalitate et indeterminatione abstrahendo a quibuscumque determinabilibus que non continentur expresse in lla denunciatione. Ad quintum. si illa reuelatio referatur ad seipsam quo ad significanem / et suppionem huiusmodi reuelationem fieri a deo non est possibile de potentia ordinata: sicut nec reue lari contradictoria simul verificari. vt reuelari quod homo est irrationalis / et inaiatus. sic enim .a. reuelatio praedicta in plicat contradictionem et significat se esse falsam: et se esse veram. sicut si .a. sit nomen huius propositionis. tantum in aliqua cedula hec propositio scripta / hec est falsa: demodo strando per subiectum ipsammet propositionem. a.

¶ Ad ratio nem. negatur antecedens. Ad probationem. dicundum possibile est quod sor tes credat conformiter ipsi .a. et quod credat .a. esse veram: et quod omnino ita sit sicut .a. significat. et sicut ad eius verita tem requiritur. possibile est enim quod discredat ipsi. a et quod credat a. non esse veram. si autem discredat: tunc fides eius est vera. si vero credat: eius fides est falsa: et per eam implicite credum tur contradictoria: et ideo si formaliter et explicite credat ipsi. a. sequitur quod implicite et virtualiter discredit ipsi .a. quomodo homo credens formaliter ipsi propositioni quae implicat contradictionem discre dit implicite illi: posito est quod discredat / et dissentiat ipsi a. non sequitur quod credat.

¶ Ad probationem. concedo quod iu dicat et credit .a. esse falsam in sensu quem facit apud homines. et cum dicitur .a. esse falsam: et quod credendum sit .a esse falsam significatur per .a. concedo: sed et cum hoc implicite significatur quod .a. sit vera: quia .a. implicite significat se esse veram et se esse falsam: et quod credendum sit ipsam esse veram / et ip sam esse falsam: ideo discredens ipsi .a. et credens / et iulicans quod sit falsa: non credit / nec iudicat conformiter illi. a. nec omnino sic esse sicut significat: nec sicut .a. exi git / et infert esse: et consequenter dicendum quod non est obediendum tali denunciationi: quia non est preceptiua nec obligatoria: sicut si in intellectu alicuius imprimere tur hoc precise credendum est hanc propositionem esse veram et falsam. si autem ponatur quod sortes credat ipsi .a. licet eius cre dulitas sit falsa: non tamen sequitur quod discredat formaliter psi .a. nisi tantum implicite in hoc quod credit habitualiter con tradictoria simul verificari. Ad probationem. concede quod credit formaliter .a. esse veram: et credit formaliter quod omnino sit ita sicut significatur per eam: et cum dicitur quod per eam significatur quod .a. sit falsa: et quod ei non est credendum igitur credit quod est falsa: et quod non est ei credendum: ne gatur consequentia: quia ex vna credulitate non sequiur alia credulitas: et ex habitione illius credulitatis fal se non scitur habitio illius alterius credulitatis vera sicut non sequitur. iste credit formaliter quod hec sit vera omnis homo est animal: et quod ita sit sicut significat: sed significat sortem esse animal: igitur iste credit formaliter / et ex pli cite quod sortes sit animal. non enim sequitur quod habeat formaliter credulitatem conformen illli singulari propositioni.

¶ Ad rationem in principio quaestionis negatur assumptum