Quaestio 2

¶ Sequitur secunda questio distinctionis quadragesimeseptime. timo circa hanc materiam quero. Utrum omne quod est futurum eueniet de necessitate simpliciter absoluta.

Quod sic. Quicquid est deus est necessarium necessitate absoluta: quia est necessario deus: sed presci re eternaliter .b. fore: et prescientia ipsius .b. fore est deus: igitur est necessario deus. ergo per conuersionem deus est necessario prescien tia .b. futuri.

¶ Confirmatur. deum prescire .b. fore aut est perfectionis simpliciter: et ita necessario conuenit deo: aut imperfectionis: igitur non conuenit deo: aut nec perfectionis nec imperfectionis: sed contra. tum quia conuenit sibi ab eterno. tum / quia pari ratione sci re .b. non fore: igitur possibile est neutrum conuenire deo: igitur deus non minus perfectus esset si nec vellet nec sciret aliquam partem istius contradictio nis.

¶ Contra. Per Aristotelem primo peryarme nias: et sexto / et nono methaphisice contra magaricos: licet quedam necessario et semper contingant: tamen quedam sunt contingentia ad vtrunlibet. vt possibile erat hanc vestem incidi / et non inciditur: sed vetustate et vsu consumitur / et econtra. sunt etiam cau se generabilium / et corruptibilium / siue generari / et corrumpi. vt dicit sexto methaphisie deducendo opi nionem oppositam ad hoc inconueniens quod omnia de necessitate euenirent.

¶ Confirmatur. qui intelligit per contingens ad vtrumlibet: si illud quod potest esse pro quodam tempore futuro: et quod habet potentiam ad non fore pro eodem tempore: habetur propositum. si autem illud quod potest esse pro quodam tempore: et potest non esse pro alio tempore tunc solem oriri / vel lunam eclypsari / et effectus causarum naturalium essent contin gentia ad vtrumlibet: quod est contra philosophum insexto methaphisice distinguit contigens ad vtrumlet ab istis

¶ Doctor supradictus Thomas Bradouardini in tertia parte summe cap. 27. dicit quod non omnia eueniunt de necessitate absoluta penitus: nec de necessitate penitus ralsa: sed eueniunt de necessitate respectu pri me cause non autem respectu voluntatis create: aut causarum secundarum quarumcunque. et capite. 29. post multas responsiones ad argumenta facta contra necessitatem futurorum quam ipse ponit. dicit enim quod ad omnia obiecta et possibilia obiici potest. Aliter responderi breuius / et cau tius per hunc modum. si inquit possibile est .a. esse / vel non esse aliqua potentia seu potestate potest concedi simpliciter quod pos sibile est .a. esse: vel quod possibile est .a. non esse aliqua potentia / siue propria potentia hominis / siue aliena siue omnipo tentia dei absoluta. concedendum est simpliciter: quod voluntas potest velle / seu facere .a. vel non faceret secus autem est de necessario: quia si aliqua necessitate significata sit necesse hoc esse vel sit necesse hoc non esse. Non ideo simpliciter concedendum est quod necesse sit hoc esse: quia ex hoc sequitur quod impossibile sit hoc non esse: ex qua sequeretur quod nulla potentia seu potestate possibile est hoc esse: ideo inquit simpliciter absolute nunquam vero concedo / vel concedere intendo: quod necesse sit aliquem facere / vel non facere hoc vel illud. aut quod non sit possibile: aut quod non possit facere vel non facere hoc vel illud / ymo quod possibile est: vel quod potest facere / vel non facere hoc / vel illud. hec iste doctor.

¶ Contra responsionem quam dicit esse cautiorem: et valere ad omnia con tra necessitatem futurorum quam ponit: ostendo duo. primum quod per hanc responsionem adnichilantur conclusiones sue principales et motiua sua: et contra eum reducuntur rationes sue ecundum quod si dicta sua in tertia parte summe sunt vera: se quitur omnia futura euenire de necessitate simpliciter absoluta: et quod simpliciter / et absolute impossibile est opposi tum euenire. primum ostenditur. nam in responsione ponit quod simpliciter / et absolute concedendum est possibile esse voluntati nostre et voluntatem nostram posse facere hoc / vel non facere hoc vel illud. negat etiam simpliciter / et absolute quod necesse sit voluntatem velle vel facere hoc tali tem pore. Arguitur igitur de. b. actu humano futuro sic. con sequentie necessarie ymo conuertibilis concedens simpli citer / et absolute. antecedens tanquam verum habet concedere consequens tanquam verum simpliciter et absolute: sed hec consequentia est neces saria homo potest non facere. bec. igitur deus potest non vel le nec voluisse .b. fieri ab homine: et antecedens. concedis sim pliciter / et absolute tamquam verum: ergo et consequens. cuius oppositum simplici et absoluto sermone posuit. et multipliciter pro bauit scilicet quod illud quod deus vult / et voluit fore non potest non velle vel non voluisse fore: ymo voluntas diuina ex si et per seipsam intrinsece necessitatur ad velle et voluisse futurum: sicut non potest velle non fuisse quod fuit. Eodem modo arguitur. consequentie necessarie si antecedens est simpliciter et absolute possibile et consequens: sed sequitur homo non faciet. bec. igitur deu us non vult / nec voluit hominem facere .b. et secundum responsionem antecedens est simpliciter et absolute possibile et non nece sarium: igitur et consequens: igitur non tam necessarium est deum vel le et voluisse .b. fore / quam necessarium est velle et voluisse c. fuisse / quod iam fuit. Simplici enim et absoluto sermo ne falsum est quod res praeteritas possibile sit non fuisse.

¶ Item. consequentie necessarie si in potestate alicuius sit oppo situm consequentis / et oppositum antecedentis: sed sequitur / deus vult b. fieri ab homine: igitur homo faciet .b. et oppositum consequentis est simpliciter / et absolute in potestate hominis secundum responsionem: ergo et oppositum antecedentis cuius oppositum dicit supra: et probauit multipliciter

¶ Preterea. sequi tur quod simpliciter et absolute falsum est voluntatem nostram in omni actu suo necessitari ncessitate natu raliter praecedente et necessitari a prima causa cuius omni positum simpliciter et absolute posuit / et probauit. Conse quentia probatur. voluntas non necessitatur ad illum ad tum pro. d. tempore. Ad cuius oppositum non impossibilitatur: ymo simpliciter potest in oppositum pro. d. tempore sic erit secundum responsionem.

¶ Confirmatur. ille effectus non producitur necessario necessitate naturaliter praecedente qui simpliciter potest non produci positis omnibus causis cum dispositione sufficienti naturaliter praeuia ad illum produci erit secundum responsionem.

¶ Confirmatur a deo non necessitatur illa voluntas ad agendum in cu ius potestate simpliciter relinquitur vel agere / vel non agere: sic erit. igitur.

¶ Ex his vlterius sequitur quod .b. effe ctus non est necessarius respectu illius cause a qua simpliciter / et absolute potest non produci. sic erit: quia secundum responsionem .b. est simpliciter possibile non produci. Patet etiam: quia supponitur quod .b. non producetur nisi mediante voluntate creata: sed simpliciter / et absolute contingens est voluntatem creatam non age re. b. igitur vndiquaque possibile est voluntatem nunquam agere .b. et per consequens tam possibile est deum nunquam velle nec voluisse .b. fieri ab homine. Uidetur igitur quod respon sio praedicta repugnat illi dicto quod actus humani sunt ne cessarii respectu prime cause. vnde capite secundo partis tertie. postquam dixerat quod omnis actus humane voluntatis producitur necessario necessitate naturaliter praecedente subdit sic. si dicatur inquit quod hec necessitas praecedens non sit prima causa: quia licet velit nunc .a. esse futurum non tamen est necesse pro nunc ipsum sic velle. si inquit sic dicatur hoc est falsum: quia nunc nulla esset necessitas ntecedens respectu alicuius effectus: nec aliquis effectus erit necessarius necessitate naturaliter praecedente: quia nul la causa secunda potest quicquam nisi cum efficientia prime cause ideo si in illa non sit necessitas antecedens nec in aliqua alia

¶ Preterea. secundum responsionem sequitur quod effectus hu mani sunt liberi libertate contradictionis simpliciter non tan tum secundum quid / et quod sunt contingentes ad vtrumlibet simpliciter non tantum secundum quid consequens est contra ipsum in mul tis capitibus specialiter capite quinto. Consequentia patet quia ille effectus est simpliciter et absolute liber / et contingens qui simpliciter et absolute potest nunquam fore: qui etiam potest aliquando fore.

¶ Preterea. homo potest non facere .b. ergo ho mo potest facere deum falsum / et pariurum / et christum fuisse mendacem: et prouidentiam diuinam cessare / et frustrare / et euacuare diuinam predestinationem et numerum ele ctorum minuere: et quod deus non fecerit .a. propter il lum finem et gratia illius propterquem illum fecit. iste consequens fiunt ab ipso: et antecedens est simpliciter / et absolute conce dendum tanquam verum secundum responsionem predictam: igitur et consequens quodlibet: et tamen super istis conseque tiis super falsitate et impossibilitate consequentium fum dauit rationes / et conclusiones suas sic: igitur dicta responsio destruit suas conclusiones / et earum fundamenta ister scilicet quod eis Deinde probatur secunlibudicti: hu ius doctoris sequitur omnia euenire de necessitate penitus et simpliciter absoluta. et quod falsum sit. b. simpli citer et absolute posse non fore: primo sic. Consequen tie necessarie si antecedens est simpliciter / et absolu te necessarium / et consequens: sed sequitur. deus ab eterno vo luit .b. fore: igitur .b. erit: et antecedens simplici / et absoluto sermone loquendo est necessarium. probatur quia ipse absoluto sermodoe sine addito. hoc in multis capitibus posiinit et probat. vnde et capite vige simooctauo responsionem conmunem ad hoc argumentum deus vult .b. fore: igitur .b. erit scilicet quod ibi est tantum necessitas consequentie vel conditionalis: non autem necessitas absoluta / nec necessitas antecedentis / et consequentis reprobat mul tis argumentis. Patet etiam: quia si antecedens sit simpliciter / et absolute contingens destruuntur conclu siones sue principales in hac materia / et earum pro bationes.

¶ Confirmatur. hHec consequentia est necessaria deus non est falsus / nec periurus: et diui na prouidentia non cassatur / neque frustratur / neque impeditur et Christus non fuit prseudo propheta / et finis intentus dominice incarnationis non euam cuatur et deus fecit .a. propter talem finem precise igitur .b. erit hec consequentia sic necessaria. Patet pereum: quia in ea fundantur sue rationes et antecedens est simpliciter / et absolute necessarium secundum eum: quia oppositum est simpliciter impossibile. Simpliciter enim dico quod sine addito dico.

¶ Preterea Entia que realiter fuerunt necessarium simpliciter / et absolute est fuit se: igitur et futura. Antecedens patet: quia oppositum simpliciter et absolute loquendo est falsum impossibile. Consequin tia probatur: quia secundum istum tam necessarium est deum vel le / et voluisse fore ea que fient quam necessarium est velle eum ea fuisse cum fuerunt vt in superioribus patet recitando rationes suas ad hoc

¶ Preterea. si omnia euenirent de necessitate simpliciter et absolute: ergo et nunc. Consequentia probatur: quia tam ineuitabiliter antecedenter est hec necessitas quam ponit quam foreim illa si esset: quia nec distingueretur potentia libera ve luntatis nostre nude accepte: et vt praeuente a superioribus causis.

¶ Preterea. illud est necessarium sim pliciter / et absolute / quod est tam necessarium quanta necessitate posuerunt philosophi celestia corporo moueri perpetuo / et motum / et tempus non deficere: sed secundum istum quodlibet futurum est tam necessarium Probo: quia tam ineuitabile antecedenter. nec est alia ratio / vel modus aliquis derogans necessitati: nisi in hoc quod voluntas nostra secundum eam est libera liber tate contradictionis quantum est ex se: nisi a causa in mouente preueniretur sed philosophi ita posuerunt quod celum quantum est de se natum est quiescere: sed ne cessitatur moueri ab intelligentia secundum commenti torem duodecimo methaphisice.

¶ Preterea. illud est simpliciter et absolute necessarium: quod est tanta necessitate necessarium quanta necessitate necesse ese est deum esse non ignorantem / nec imperfectum. Pa tet: quia oppositum est simpliciter / et absolute impossibile implicans contradictionem. sed .b. fore est huius modi. Probo: quia tanta necessitate quanta necessarium est diuinam voluntatem et diuinum intellectum determinari ad alteram partem contradictionis: et non esse mutabilem / vel fallibilem / vel frustrabilem secum dum istum.

¶ Preterea. Illud est simpliciter / et absolute impossibile quod non intelligitur possibile: nisi sub quadamlypothesi simpliciter impossibili: et quam reduci ad actum est simpliciter impossibile / et includens contradictionem sic est: quia non nisi supposito quod deus non esset determinatus ad alteram partem contradictionis quo ad velle / et scire / et quod non coageret cause secunde.

¶ Preterea. ea que euenirent a solo deo in mediate euenirent de necessitate penitus absoluta: ergo et ea que enenient a deo simul et causa secunda. Consequen tia patet: quia non minus libere agit se solo immediate Antecedens probatur nam secundum eum effectus huma ni sunt necessarii respectu prime cause: licet sint non no cessarii respectu secunde cause. ita quod sunt contigen tes contingentia ralura scilicet respectu voluntatis create ergo circunscripto respectu ad causam secundam effectus erit simpliciter necessarius: et deus causabit illum no cessitate simpliciter absoluta. Cum enim aliquid alter conuenit secundum quid: puta secundum aliquid partialiter acceptum conuenit illi partiali simpliciter. vt si ethyopi sit albus secundum dentes: sequitur quod eius dentes sunt albi si mpliciter: sed effectus sunt necessarii respectu prime cause: igitur prima necessario causat necessitate absoluta: igitur effectus a solo deo est absolu ta necessitate productus.

¶ Preterea. si aliquod fu turum necessario euenit non necessitate absoluta: sed rila hoc esset specialiter ratione voluntatis create: quan quantum foret ex se nata est agere libertate contrade ctionis / et contingentia ad vtrumlet: sed hoc non impe dit. Probo primo: quod non est contingens simplici ter / sed solum secundum quid est simpliciter necessarium: quia immediate oppositorum / si vnum non inest simpi citer / et absolute: reliquum inest simpliciter / et absolu te. aut igitur absolute necessarium. aut absolute con tiugens non necessarium: sed actus humani non sunt contingentes / et contingenter producti: nisi tantum secundum quid vt ponit iste capite quinto.

¶ Item pue vel demens agit necessitate simpliciter / et absolute lo quendo: et tamen ita diceretur quod eius voluntas quan tum est ex se posset in oppositum: sed preueniretur ab aliqua causa vel dispositione necessitante / et de damnato e obstinato. similiter et de brutis quae simpliciter peccare non possunt.

¶ Item pari ratione. si homo necessitaretur a stellis necessitate fatali: diceretur quod voluntas ex se posset in oppositum: et preueniretur a causa su periori: et tamen hoc non tollit quin moueretur aba solute necessario.

¶ Item. iste effectus euenit neces sitate absoluta et necessitate simpliciter / et absolute ineui tabili: quae eueniet a quadam causa quae non solum ex se ne cessario causat: ymo quae ineuitabiliter necessitat omnes alias ad causandum sic est: quia diuina voluntas non so lum secundum istum est antecedens quae per seipsam intrin seceinecessitatur ad volendum .b. fore. sed etiam ne cessitat omnes causas secundas: igitur. Maior patet. si enim noticia non solum ex se foret causatiua necessario: sed etiam necessitaret voluntatem: sicut dementia incurabilis: tunc actus voluntatis esset simpliciter no cessarius: si dicitur quod ideo dicitur necessitas non ne cessitate absoluta: quia deus de omni potentia absoluta nude / et absolute considerata potest in oppositum.

¶ Contra. Hoc non tollit quin simpliciter / et absolute loquendo sit hoc esse necessarium / et oppositum impossibile: quia sic etiam res que fuerunt possibile est non fuisse et deus potest numquam voluisse illas fuisse de potentia dei sic nude / et absolute considerata cir cuncribendo omnem determinationem voluntatis / et intellectus diuini circa exteriora: ymo tali potentia potest non producere spatum sanctum: et vtramque partem contradictionis non velle / et non scire simul.

¶ Item. qualitercumque exponat necessitatem absolutam rufficit pro in conuenienti superius reprobato quod futura euen ant tali / et tanta necessitate / quali / et quanta necessari um est fuisse que preterita sunt / et producta / et quanta necessarium est deum non esse periurum / et infidelem et mendacem / et ignorantem. et quanta necessitate agitur brutum / vel damnatus / vel obstinatus / vel perfecte demens: et quanta necessitate posuerunt quidam gent les philosophi celum moueri perpetuo et homines ag necessitate fatali. Maiorem enim necessitatem futur rorum non posuit aliquis infidelis / vel hereticus. nec ma iorem reprobant sancti. et articuli condemnati siue parisius / siue in anglia / et que abducit homines a bo nis agendis / et malis cauendis: sicut necessitas abso luta secundum suam responsionem / et expositionem. videtur igitur responsio istius doctoris supradicta quam dicit cautiorem et valere ad omnia obieta possibilia non solum repi gnans dictis / et rationibus suis: sed etiam inutilis ad vitandum inconuenientia: sed forte ideo non voluit dici re omnia euenire de necessitate simpliciter absoluta: quia hoc videretur fidelibus male sonare: et nimis expressi dissonare a doctrina catholica: ac per hoc possent fi deles retrahi ab opinione huius doctoris. Michi ergo videtur opinio huius doctoris anglici relinquenda a fidelibus tanquam dissona doctrine et fidei cathol ce: et abducens homines a bonis moribus et in peri culum / et praeiudicium humane politie a igitur respondeo quod omne quod est futu Ad questionem.rum eueniet contingenter sim pliciter / et absolute: quo ad dei potentiam absolutam patet per articulos pariser in superioribus allegatos

¶ Item vnus articulus est iste quod omnia ex necessitate eueni unt: et quod omnia futura quae erunt de necessitate erunt: et con non erunt impossibile est esse: et quod nichil eueniet contin genter considerando omnes causas: error. Sit. b. nomen proprium absolutum alicuius Contra. quod est futurum: tunc sic .b. erit ergo b. necesse erit: et non potest non fore. consequentia probatur: quia oppositum consequentis repugnat antecedenti: nec stat cum antecedente simul in veritate: puta quod .b. erit aliquando: et quod .b. potest numquam fore. probatur mul tipliciter. primo cum veritate / et praescia diuina huius quod .b. erit non stat / nec potest stare praescire .b. nunquam fore: ergo cum illa praescia et veritate necesse est .b. fore et impossibile est .b. non fore ergo cum illa veritate non stat contingentia / et potentia ad .b. non fore. prima consequentia probatur: quia si cum illa pscia non stat nec stare potest .b. non fore: ergo illi praescientie repugnanc est .b. non fore: ergo cum illa praescia est repugnantia. b. non fo re: ergo cum illa praescia est impossibilitas: et non est potentia ad b. non fore. Secundo probatur assumptum. si iste sunt compossibiles in veritate .b: erit et .b. potest numquam fore: igitur stante et permanui te non deposita veritate istius .b. erit hec stat vera .b. potest num quam fore: et hec est possibilis. b. nunquam erit: quia .b. posse numquam fore / et hanc esse possibilem .b. nunquam erit sunt idem: vel equiua lent et conuertuntur. consequens est falsum: quia possibili eo modo quo est possibile posito inesse nullum sequitur impossibile igitur sequitur possibile similis quod.b. nunquam erit: et quod verum est. b. fore.

¶ Confirmatur id est lud est compossibile. alicui quod est possibile illo stante / permanente / et non deposito: sed stante / et non deposita veritate istius b. erit possibile est. b. nunquam fore: et hec est possibilis .b. num quam erit secundum te: quia vtrumque est verum secundum te: ergo. b. nunquam fore est compossibile isti .b. erit: et hec sunt compossibilia .b. num quam erit: et .b. erit.

¶ Tertio. sit .c. hoc intelligibile sor tem esse sessurum cras pro. d. hora: tunc sic. nulli intelli gibili inest / seu conuenit potentia ad sibi impossibile / et repugnans vt est sibi impossibile / et repugnans: sed potentia ad sortem ambulare cras pro. d. hora: et potentia ad impossibile et repugnans ipsi. c. igitur huiusmodi potentia non conuenit ipsi .c. nec stat nec concomitatur ipsum .c. Maior probatur: quia impos sibile dicit negationem potentie: et ita alicui conuenire potentiam ad sibi repugnans: et impossibile dicit proprie repugnantiam contradictionis. et quia alidiceretur quod quelibet potentia conuenit cuilet: et quod cum hoc quod est hominem esse stat potentia ad esse irra tionale: licet esse rationale sibi repugnet.

¶ Quarto potentia ipsius .b. ad fore: aliquando et potentia ipsius. b ad nunquam fore sunt potentie contrarie: ergo non conue niunt simul eidem. Antecedens probatur: quia vna est po tentia ad .b. fore pro aliquo tempore: alia est poten tia ad .b. non fore pro eodem tempore. sed potentia ad fore / et potentia ad non fore idem pro eodem tempore sunt contrarie et repugnantes. Probatur: quia super isto fundatur ratio aristotelis 1 Celi / et mundi prode finem vbi probat quod omne corruptibile necessario cor rumpetur: et quod nullum perpetuum est corruptibile ar guendo sic: si .b. est perpetuum: et tamen est corruptibi le: ergo erit pro omni tempore futuro: et potest non esse pro quo dam tempore futuro. ponatur ergo pro illo tempore futuro non esse: tunc semper erit: et pro quodam tempore non erit: ergo simul erit / et non erit pro aliquo eodem tempore quia ponebatur fore pro omni tempore: et iterum per pos sibile ponitur quodam tempore non fore. Hec ratio non valet si aliquid habet potentiam ad fore pro aliquo tempore et simul habet potentiam ad non fore pro eodem tempore. Aliter enim ratio Aristotelis pecca ret secundum compositionem / et diuisionem. et patet par commentatorem ibidem commento. 120. vbi dicit quod aristoteles vult ostendere quod sic est de potentiis ad oppo sita: sicut de ipsis oppositis: quia sicut duo opposita non congregantur in simul: sic et eorum potentie non con gregantur in simul: sed potentie succedunt in subiecto sicut opposita / vel contraria. Et consimiliter ponit commento. 122. et. 125. Patet etiam super illud philosophi tertio phisicorum posse sanare / et posse labora re alterum est. laborare namque / et sanari idem esset. vbi commentator commento sexto. Potentie rerum contra riarum sunt contrarie.

¶ Confirmatur. Ille potentie nulle sunt: quae nec simul nec successiue reduci possunt ad actum: sed potentia ad .b. fore aliquando et potentia ad b. nunquam fore sunt huiusmodi: igitur.

¶ Quinto. probatur assumptum per argumentum commentatoris. 1. celi et mundi. et c. methaphisice: sic .b. erit .b. numquam erit: ergo. b. simul erit et non erit. Conclusio est non solum falsa: ymo et impossibi lis: ergo aliqua praemissarum est impossibilis: quia licet ex false possibili sequatur interdum falsum possibile: non tamen falsum impossibile: quia possibili posito in esse nullum sequitur impossibile: sed maior non est impossibilis: quia vera supponitur: ergo minor est impossibilis. igitur cum .b. fore non stat potentia. ad .b. non fore.

¶ Respondetur ex falsis possibilibus et compossibilibus non sequitur impossibile: tamen ex falsis possibilibus disim / sed incompossibilibus interdum sequitur impossibile.

¶ Contra. sicut se habet hec potentia ad hunc actum: et illa potentia ad illum actum sic hec et illa potentia ad hunc / et illum actum: sed hac posita in esse / nullum sequitur impossibile: et hac. etc igitur hac / et illa posita nullum sequetur impossibile

¶ Confirmatur. nullum possibile est alteri possibil incompossibile: sed tantum impossibili. Probo pri mo. nichil est incompossibile: nisi ei cui opponitur / et repugnat: sed possibile non opponitur possibili: sed possibile / et impossibile opponuntur.

¶ Secundo. sicut verum ad falsum / sic possibile ad impossibile: sed nullum verum est alicui vero incompossibile: sed tantum falso est incompossibile / et oppositum: igitur nullum posi sibile est oppositum / et repugnans possibili: sed tantum impossibili.

¶ Tertio. sicut necessarium ad necessari um / sic possibile ad impossibile sed nulli necessario est repugnans / et incompossibile ad necessarium: igitur.

¶ Sexto. principaliter probatur assumptum: si cum veritate istius .b. est futurum. deus potest facere .b. non esse fu turum. aut ergo hoc esset aliquid faciendo / et producendo. aut aliquid destruendo: aut nec sic / nec sic. si primum / non erit nisi faciendo .b. et propositum. si secundum / patet quod non. si tertium / igitur omnino vniformiter sine quacumque differentia deus se habet circa .b. futurum / et circa. c. ad producibile eiusd rationis non futurum: sed deus non ponitur fecisse .c. non esse futurum: ergo nec fecit .b. non esse futurum.

¶ Ad illud argumentum negatur consequentia: et concedo quod cum vel ritate istius .b. erit stat potentia ad nunquam fore: quia ac tus / et potentia ad actum oppositum stant simul: licet actus oppositi non stent simul: nec possent stare simul.

¶ Ad primam probationem assumpti negatur prima consequentia. vel concesso antecedente potest consequens dupliciter intelligi. Uno modo vt negetur compossibilitas / seu notetur incompofibilitas istius prescientie: et huius quod. est .b. non forre: et sic conceditur prima consequentia et negatur secundaAlio modo vt negetur compossibilitas seu vt notetus incompossibilitas prescientie illius / et potentie ad b. non fore: et sic negatur prima consequeutia. Licet enim non sit potentia ad hoc copulatum deum prescire .b fore: et .b. non fore: tamen cum actu sciendi: b. fore stat potentia ad propositum illius actus

¶ Ad probationem consequentie illius conceditur prima consequentia: et ne gatur secunda: nisi consequens secunde consequentie distinguatur vt prius Ad secundam probationem conceditur consequens de vi verbi: licet possit accipi dupliciter. vnus sensus esset quod veritas istius b. erit: et potentia ad .b. non fore simul stant et permanent et sic conceditur: et notatur concomitantia futuritionis et po tentie ad non fore. Alius sensus esset quod possibile sit hec duo simul stare et permanere scilicet veritatem huius .b. erit: et b. non fore: vt notetur potentia ad hoc totum coniunctum: et sic negatur consequens: et iste sensus magis exprimetur sic dicendo .b. potest non fore stante veritate istius .b. erit: ita quod ex vtraque incompossibilium ponatur post terminum potentie Concesso igitur consequente in primo sensu ad improbationem com cedo quod possibili posito in esse eo modo quo poni in esse est possibile: nullum sequitur impossibile. et negetur vlterior consequentia quia licet stante veritate istius .b. erit: simul stat potentia ad .b. non fore stante veritate istius .b. erit. tu autem argui is ac si esset potentia ad permanentiam illiua totius con luncti. potest etiam dici quod possibile est ponibile cum aliqua circunstantia et modificatione: et tamen posito illo in esse cum eadem modificatione sequetur impossibile: sicut cum sessione stat potentia ad ambulandum pro futuro: et tamen non est possibile quod simul stent sessio. presens et ambulatio futura. Cum igitur dicitur possit bili posito in esse eo modo quo est possibile nullum sequitur impossibile: si ly quomodo referatur praecise ad possibile negatur si referatur ad poni in esse quod ibi subintelligitur conceditur quod possibili posito in esse eo modo quo poni in esse est possibile. nullum sequitur impossibile. In proposito autem non est possibile .b. non fore stante simul veritate istius .b. erit.

¶ Ad confirmationem. concessa prima propositio ne discursus non valet: quia secunda propositio no debite sumitur sub priori.

¶ Ad tertiam probationem per idem arguitur quod sorti sedenti nunc non comn uenit posse cras ambulare. negatur igitur minor in sen su diuisionis: sicut et ista potentia ad ambulandum cras est potentia ad repugnans / et incompossibile sorti qui est cras sessurus: vel qui est nunc sedens. In sensu au tem compositionis conceditur conclusio si exprimatur debita forma scilicet quod sortem qui est sessurus cras non con comitatur potentia ad ambulandum cras cum sessione loquendo de potentiasubiectiua quo manet actu po sitiue sub terminis oppositis. licet maior sit vera: non tamen loquendo large de potentia obiectiua: quia esse sortis est in potentia ad non esse.

¶ Ad quartam pro bationem. deductio aristotelis non valet nisi precise stando in ordine causarum naturalium circumscribendo cau sam voluntariam liberam. de hoc dictum est distinctione quadragesimaquinta. questione sexta

¶ Ad confirma tionem negatur maior. sufficit enim quod vna reducatur ad actum ex quo sunt ad opposita immediata: quaelibet etiam diuisim est reducibilis ad actum.

¶ Ad quintam. ita po test argui. sortes laborat feria secunda: sortes laborat feria tertia: ergo simul laborat feria secunda / et tertia

¶ Respondetur ergo sicut ibi. Ad primam improbatioem. negi tur maior quo ad reductionem ad actum: licet sit similitudo quo ad vnitatem et pluralitatem comparati ad comparatum

¶ Ad confirmationem conceditur quod nullum possibile est alteri possibili incompossibile per incompossibiiltatem potentia rum: tamen contingit possibile esse alteri possibili incompossibile per incompossibilitatem actuum ad quos sunt ille potentie / et possibilitates.

¶ Ad primam probationem nega tur minor sumptis terminis personaliter sic quod due propositioneso praeponantur: quarum tamen qualibet est possibilis esse vera: et duo praedicabilia respectu eiusdem subiecti sunt predicabilia opposita: et tamen quodlibet diuisim verificari de aliquo subiecto. Ad secundam. illa similitudo imtelligitur sumptis simpliciter. vel intelligitur quo ad oppositionem / et impossibilitatem in generali non quo ad praecisionem / et conuertibilitatem incompossibilitatis.

¶ Ad tertiam. similitudo intelligitur quo ad conuenientiam in hoc necessariam vel possibile: sed etiam fal sum se habet ad falsum: et impossibile ad impossibile: et tamen aliqua falsa sunt incompossibilia. non ergo valet si militudo quo ad simultatem vel diuisionem.

¶ Ad sextum dicendum quod proprie deus non faceret .b. non esse futurum quia hoc nichil est facere: sed large loquendo dicendum quod non producendo aliquid: sed non producendo nunc nec in futuro quod producet pro futuro: si .b. esset futurum: et ideo deponitur non pro praesenti: sed etiam pro futuro aliquid quod ponebatur poni pro futuro: non sic de .c.

¶ Ad argumentum in principio questionis conclusio in sensu compositionis est falsa: et committitur figura dictionis. In sensu autem diuisionis conceditur conclu sio. et debet sic conuerti. quod necessario deus est praescientia .b. futuri.

¶ Ad confirmationem dictum est supra distinctione quadragesimaquinta. questione vltima.