Quaestio 2

¶ Sequitur questio. 2. SEcundo circa distinctionem 22. Quero vtrum ad effectus humanos qui sunt mali: concurrat effectiue potentia summi boni.

Quod non. Io 1. Sine ipso factum est nichil. glosa augusti 1 peccatum

¶ Item deus ageret aliquid ad finem indebitum: et non propter seipsum vt finem. contra illud prouerbiorum. 16 Uniuersa propter seipsum operatus est dominus. consequentia patet. de actu quo voluntas fruitur creatura et vtitur deo. contra Isape 26. Omnina opera nostra in nobis operatus es dine. et c. 45. Ego dominus faciens pacem: et creans malum. Item Amos. 3. Si erit malum in ciuitate quod non fecerit dominus

Prima conclusio. Ad productionem entium quae sunt mala: pene non culpe deus concurrit per se effectiue. probatur Eoclesia. 2. Bona et mala vita et mors paupertas et honestas a deo sunt. bona et mala / glo. prospera et aduersa. Item. de malo pene exponit gl. illud Esayi 45. Ego dominus faciens pacem et creans malum. glosa. Malum hic accipitur pro afflictione et bello. sic etiam exponitur per Grego. 3. moralis. ca. 16. Et anselmus de concor. praescientie et libe.ar. ca. 17. vbi sic ait. Malum quod est incommodum aliquando nichil est vt cecitas: aliquand est aliquid / vt dolor. et hoc malum cum aliquid est deum facere non negamus. quia scriptum est Ipse faciens pacem et creans malum. ipse namque creat incommoda quibus exercet et probat iustos: et punit iniustos.

¶ Idem tractatur .2. sminarum distin. 37. ca. vlti.

¶ Item Danie lib. 4. c. 2. cum ait scriptura deum creare mala: et non esse maliciam quam deus non fecerit in ciuitate. Non malorum deum causam demonstrat: sed equiuocum est malicie nomen. quandoque nec quod naturaliter malum est ostendit: quandoque autem quod ad sensum nostrum est malum et laboriosum: vt tribulationes. hec quidem ex estimatione male sunt: calammitose quidam existentes. veritate autem bone conuersationis intelligentibus datrices salutis fiunt.

¶ Preterea. positiuum causabile per se quod est iustum seu quod esse et efficere iustum est potest esse: immo est a deo. malum pene est huiusmodi: vt distinguitur a nalo culpe. Iustum enim est malos puniri penis. Hec est ratio augustini 1 de libe. ar. ca. 1. dist. 9. Deus sit bonus et iustus bonis praemia / et malis supplicia tribuit: qua patientibus mala sunt. quamobrem si iniuste nemo penas luit: quantum diuina prouidentia hec vniuersa regi credimus malorum pene deus actor est. Et idem Augu. 12. ci. ca. 3. Cum in penis est naturaliter viciosa / hoc ibi bonum est: quod impunita non est. hoc enim iustum et omne iustum proculdudio bonum.

¶ Preterea deus est causa effectiua illorum quae efficere congrui pulchritudini et reformationi et reordinationi vniuer si mala pene sunt huiusmodi / per augu. de libe. ar. c. 14. et. 15. vbi declarat quomodo deordinatio et deformitas facta per peccatum reformatur per debitam penitentiam: et illationem malorum pene.

Secunda conclusio ¶ Ad productionem actuum positiuorum humanorum qui sunt viciosi et prohibiti: concurrit deus per se effectiue: quae ad omnem entitatem positiuam per se causabilem effectiue in illis. probatur per auctoritates et rationes positas questione praecedenti: que probant de omni positiuo per se causabili: sed in speciali de actibus nostris qui sunt mali: arguitur primo per auctoritates anselmi de concordam. prescien. et libe. ar. ca. 17. non longe a fine li. sic dicentis omnis quippe qualitas et omnis actio et quicquid habet aliquam essentia / a deo est: a quo est omnis iusticia et nulla iniusticia. Facit ergo deus omnia que sunt iusta: vel iniusta voluntate fiunt id est bona opera et mala. in bonis quidem facit quod sunt et quod bona sunt: in malis vero facit quod sunt: sed non quod mala sunt. et infra. Ipsum quoque velle quod aliquando iniustum est: aliquando iustum: nec est aliud quam vti voluntate et potestate volendi inquantum est bonum est: et a deo est sequitur. Sic itaque facit deus in omnibus voluntatibus et operibus bonis: et quod essentialiter sunt / et quod bona sunt: in malis vero non quod mala sunt sed tantum quod per essentiam sunt.

¶ Idem repetit in libello de praedestinatione et libe. arbi. circa medium: et lib. de gratia et libero arbi. circa finem.

¶ Item Ansel. de casu diaboli. c. 20. Cum diabolus conuertit voluntatem ad quod non debuit: et ipsum velle et ipsa conuersio fuit aliquid: et tamen non nisi a deo et de deo aliquid habuit: qui deus facit omnes naturas substantiales et accidentales: vniuersales et indiuiduas. inquantum enim voluntas et conuersio siue motus est voluntatis est aliquia bonum est et dei est: inquantum veroiu¬ msticia caret sine qua esse non debet / non simpliciter malum: sed aliquid malum est: et quod est malum / non dei: sed volentis siue mouentis voluntatem est. et infra. Quid mirum si dicimus deum facere singulas actiones quae fiunt mala voluntate: confitem mur eum facere singulas substantias quae fiunt iniusta voluntate et inhonesta actione. ItemGilbertus super canti. sermo. 4. Ab ipso deo est vitus et motus virtutis. motus vero intentionis praue et ab ipso habet quod motus est: et ab ipso non habet quod prauus est. Item Augu. 12. ci. ca. 26. Occulta dei potentia cuncta penetrans facit esse quidequid aliquo modo est in quamcunque est. quia nisi illo faciente non tale vel tale esset: sed prorsus esse non posset

¶ Preterea. omne bonum aut est deus aut a deo: secundum Augu. 3. de libe. .ar. ca. 19. Sed omnis actus voluntatis secundum suam essentiam positiuam est aliquod bonum: immo ens maioris nobilitatis quam queque qualitas extra animam: igitur. et hoc ponit Ansel. de gratia et libe.ar. circa finem dicens. Deus igitur habet in bonis quod bona sunt per essentiam: et quod bona sunt per iusticiam: in malis vero solum modo quod bona sunt per essentiam: non quo mala sunt per absentiam debite iusticie.

¶ Preterea ad actus omnes humanos qui sunt boni et virtuosi vel quo sunt indifferentes concurrit et coagit deus per se. igitur et ad actus positiuos qui sunt mali. antecedens probatur vt su pra. quia omne bonum aut est deus aut ex deo. et quia sicut nullum est verum quod non sit cognitum a diuino intellectu: ita nullum est bonum quin sit volitum a diuina voluntate. sed deum velle a / esse est deum producere a / in esse cum eius velle sit omnipotens et infrustrabile.

¶ Probatur iterum quia rectitudo voluntatis est velle illud quod deus vult eam velle. igitur deus vult actum rectum esse. igitur facit ad illum. consequentia principalis probatur. primo. quia actus bonus et actus malus possunt esse eiusdem speciei: et omnino similes et equales. quo ad omnem realitatem naturalem positiuam per se efficibilem. quia actio praecepta vel licita vni: potest esse prohibita et illicita alteri. vel eidem alio tempore. Et quia omnino similis actus quo ad entitatem naturalem qui est omnino viciosus in magis perfecto vel religioso: non est viciosus in alio minus perfecto et seculari: vel dormiente vel demente. et quia contingit similes habitus in intellectu et voluntate esse in homine iusto et in peccatore preter habitum charitatis infuse: igitur possunt elicere aliquos actus voluntatis consimiles. et ita similis actus libere causabilis stat cum gratia et cum peccato mortali. patet iterum. quia actus non est bonus et meritorius ex sua natura nex ex rigore iusticie: igitur potest esse non bonus nec meritorius. et quia posset esse a deo solo: et tunc non esset meritorius. Si ergo voluntas creata cum noticia non est sufficiens causa effectiua actus qui bonus est nisi per se coagente deo: sequitur quod nec est sufficiens causa actus qui malus est: et econtra. si est sufficiens et totalis causa actus positiui qui est malus: poterit es se causa sufficienter effectiua actus positiui qui bonus est secundum illius realitatem phisicam.

¶ Confirmatur. quia idem actus numero propter maiorem continuationem vel propter aliqualem intensionem potest fieri de bono malus et de licito illicitus.

¶ Preterea. actus positiuus qui est malus dum est conseruatur a deo. igitur dum fit causatur a deo. consequentia patet. tum / quia non magis derogat diuine bonitati concurrere ad fieri illius quam conseruareilum in esse: tum / quia conseruatio est causalitas effectiua. patet in superioribus. tum / quia actus voluntatis quamdiu est tandium causatur effectiue: quia dependet in facto esse: a suo efficiente. sicut lumen. tum / quia si nulla causa secunda sufficit sine causalitate diuina conseruare actum postquam habet esse: igitur nec sufficit producere illum de non esse ad esse: quia maius vel non minus est posse secundum quam posset primum. antecedens probatur. quia vt in superioribus probatum est omne ens secundum quandiu est conseruatur per se et manutenetur a deo in esse: et quia actus anime dum est non minus dependet a deo quam a voluntate creata sed ab illa conseruatur effectiue: igitur. et quia pari ratione ipsa voluntas vel substantia angeli non conseruatur a deo: et ita deo substrahente manutenentiam et influentiam suam: nichilominus maneret illa in esse. quod est falsum.

¶ Preterea si negaretur hoc: maxime esset. quia videtur repugnare bonitati divine: sed hoc non valet. Primo. quia nec impedire sed permittere mala esse et fieri: nec substrahere influentiam generalem respectu malorum / cum tamen facillime posset deus illa impedire: non repugnat bonitati diuine. igitur nec illis cocurrere influentia generali.

¶ Se cundo. voluntas creata in conseruando actum malum peccat. et deus conseruat et non peccat. igitur. Similiter. vtraque causa potest producere in suo ordine: et causa secunda peccabit non prima.

¶ Tertio non minus potest deus concurrere causaliter ad actum qui est malus absque hoc quod hoc deroget eius bonitati quam creatura. quia non magis subicitur legibus quibuscunque quam creatura. sed creatura aliqua potest causaliter concurrere ad actum malum. quamuis eius malicia non imputetur illi creature: nec derogetur bonitati illius creature. probo. Tum / quia obiectum vel notitia concurrit ad actum malum voluntatis. et tamen non culpabiliter: nec illa notitia est mala. Cum / quia si mihi prohiberetur trahere nauem. et tibi preciperetur. tunc si simul trahimus nauem / ego pecco trahendo: et tu non peccas non trahendo. Tum / quia traditio christi fuit a seipso. et a deo patre: et etiam bene fuit etiam a Iuda: et iudeis. sed male. secundum August. super epi. cano. beati Ioham. ome. 7. Si autem ita est de concursu suo in opere extrinseco eodem. igitur pari ratione de concursu respectu eiusdem effectus extrinseci.

¶ Quarto. non repugnat / nec preiudicat summe potentie diuine concurrere ad effectum debilem et deformen naturaliter turpemo et imperfectum. igitur et con currere generali influentia ad actum qui est moraliter deformis.

¶ Preterea. si causa prima determinat causam secundam siue causam particularem naturalem ad hunc effectum numero. pari ratione determinabit voluntatem ad hunc actum singularem. quia voluntas est ex se indifferens ad producendum hunc numero vel alium omnino consimilem eque possibilem. quia eque continet hunc vel illum virtualiter: nec ipsa ex sua libertate determinat se ad hunc magis quam ad illum. quia intellectus non precognoscebat distincte hunc futurum magis quam illum.

¶ Preterea. ad hoc videtur articulus paris. dicens "quod omnes motus voluntarii reducuntur in primum motorem error. nisi intelligatur in motorem primum simpliciter non creatum: et intelligendo de mo tu secundum substantiam / non secundum deformitatem". Ex at ticulo fic disposito scu exposito: videtur quod omnes motus voluntarii secundum illud quod sunt substantia liter non secundum deformitatem reducuntur in causam simpliciter primam.

¶ Contra. Sequitur quod simpliciter et absolute concedendum foret quod deus est non solum permittens peccata et mala culpe. sed etiam operator. immo principalis actor malorum culpe. probo consequentiam. quia cuiuslibet actus voluntatis deus est causa effectiua: sed aliquis actus voluntatis est peccatum. igitur alicuius peccati deus est causa et actor vel sic per sillogismum expositorium huius actus deus est actor. hic actus est peccatum vel malum culpe. igitur huius peccati et mali culpe deus est actor. et etiam principalis. quia in nulla actione concurrit vt causa inferior et secundaria. minor patet. quia hec actio est mala et viciosa. quia non bona nec indifferens et quia prohibita / falsitas consequentis principalis probatur per August. Enchi. 77. et allegatur id est lib. dist. 45. ca. n0. Deus sinit fieri mala / sed non facit. bona vero ipse facit.

¶ Item. Ansel. de casu diaboli. 7. Credimus nullum hominem bonam posse habere voluntatem nisi dante deo. malam vero semper habere posse sola permissione dei.

¶ Item. Hugo. li 1 sacra. parte. 4 ca. 5. Bona fecit deus et bene fecit. mala autem permisit et non fecit.

¶ Item. Dama. lib. 4. c. 11. Consuetur do scripture est permissionem dei acctionem eius vocare huius vero verba scripture dicentis mala esse a deo non vt deo agente sus cipiendum: sed vt deo permittente.

¶ Item. probatur falsitas consequentis. Io 1 sine ipuo factum est nihil. glosa Augi ist peccatum

¶ Item. Aug. de libe. arbi. c 1. Deus licet mali pene lit actor: non tamen mali culpe.

¶ Item. super illud Esape. 45. Ego dominus faciens pacem et creans malum. glosa. confundantur qui deum malorum conditorem arbitrantur. hic enim malum non contrarium bono. sed pro afflictione ponitur et bello.

¶ Si dicatur quod dicta sanctorum intelligumtur deum non esse causam peccati seu mali culpe: quo ad deformitatem que est macula et priuatio. sed bene est causa peccati et mali culpe quo ad materiale po sitiuum substratum illi deformitati.

¶ Contra hanc responsionem. arguetur infra. vbi arguetur contra conclusionem sequentem.

¶ Item. contra hanc responsionem. quia simpliciter et absoluto sermone verum esset: et concedendum quod deus est causa / et actor et peccati et mali culpe per probationem consequentie principalis. consequens tamen negant sancti. et quia sequitur quod deus est peccator vel peccans quia qui facit peccatum est peccator et scienter agens contra legem et ordinem iusticie. Sed actor peccati et mali culpe facit peccatum et malum culpe. igitur.

¶ Item: quod illius actionis positiue que mala est deus non sit per se causa effectiua. probatur. primo. super illud Roma. 3. Nunquid deus iniquus est qui infert iram. glosa. illius rei deus vltor est cuius actor non est. non autem ait illius priuationis sed rei. hoc etiam habetur. de libero arbi. ca. 6.

¶ Secundo. Aug. 5. ci. c. 9. Deus omnium dator est potestatum non voluntatum: male quippe voluntates ab illo non sunt. sed voluntas mala non minus est aliquid quam voluntas bona. secundum Ansel. de casu diaboli. c. 8.

¶ Tertio. Aug. lib. 2. de libero arbitrio. in fine: dicit motus voluntarius quo voluntas se auertit ab incommutabili bono ad commutabile bonum quem fatemur esse peccatum. quoniam defectiuus motus est: vide quo pertineat: et ad deum non pertinere ne dubites.

¶ Idem ponit. 12. confe. cap. 3. et. lib. 3. c. 2. inquirit a quo sit motus voluntarius quo voluntas non recte mouetur et respondet quod anima non fit serua libidinis ni si propria voluntate. quia neque a superiori: nec ab equeli. quia iniustum esset: neque ab inferiore: quia non potest. Restat igitur vt eius proprius sit iste motus quo voluntatem a creatore ad creaturam conuertit.

¶ Quarto. non minus esset actor mali culpe quam mali pene. quia mali pene non est actor quo ad priuationem quam formaliter dicit talis malicia.

¶ Quinto. non minus esset causa et actor mali culpe quam effectuum naturalium imperfectorum: nec minus essent attribuenda deo. probo. quia illis et hiis coagit influentia generali quo ad omne positiuum secundum te. Sed malum naturale quod est imperfectio seu carentia perfectionis naturalis conuenientis non est causaliter a deo quo ad priuationem et de formitatem et defectum. quia quod sit deformitas non est ex defectu prime cause influentis: sed secundarum causarum actiuarum vel passiuarum. deus enim non est causa deficiens. et hoc determinat Aug. 83. q. q. 21i.

¶ Sexto. Aug. 83. q. q. 3. hoc probat sic. Nullo homine sapiente actore fit homo deterior. est autem deus omni homine sapiente prestantior multominus. igitur deo actore fit homo deterior. multo enim prestantior est dei voluntas quam hominis sapientis. Sed constat quod non conuenit voluntati hominis sapientis causare effective actum positiuum quo fiat aliquis / siue ipse siue alius deterior. igitur.

¶ Septimo deus obduraret peccatorem non solum permittendo vt deserendo et gratiam non infundendo: sed positiue immittendo: et causando actus et habitus quo induratur. consequens est contra Aug. de na. et. gra et lib. de predestinatione diuina. et ponitur in glosa. Exo. 8. et. 9. cprs. et Roma. 9 Quem vult indurat non impartiendo maliciam. sed non impartiendo gratiam: et indurare dicitur non quod duriciam cordis in homine operetur. sed indurare dicitur quem mollire noluerit. et quod scriptum est. Ego indurabo cor pharaonis. non est intelligendum ad operationem dei: sed ad prescientiam pertinere. ait enim. Ego scios quod non dimittet vos nisi in manu forti. consequentia patet. quia ob duratio fit per habitum de difficili mobilem: et per actus pertinaces.

¶ Octauo. actus exterior prohibitus non est a deo. secundum illud quod est positive. igitur nec interior. antecedens probatur. quia forma artificialis hominis ymaginis in ydolo non est a deo. sed solum ab homine. probatur super illud 1 Corinth. 8. Scimus quia nichiest vdolum. glosa August. super Ioh. Materiam vdoli formauit deus: sed stulticia hominum formam dedit: quecunque facta sunt naturaliter facta sunt per verbum. sed forma hominis in vdolo non est facta per verbum: sicut peccatum non est factum per verbum. Et ponitur. 3. senten. dist. 37.

¶ Nono. August. in sermone. Non te prosequitur quod deus fecit: sed malicia quam fecit homo: omnia quecunque fecit deus: laudant deum. et loquitur de malicia pro actu malo positiuo. quia sola priuatio non persecutionem infert: vel causat cum sit non ens secundum te. actus etiam blasphemie in deum: non laudat deum.

¶ Decimo. Rom. 13. que quod a deo ordinata sunt. sed actus peccandi et blasphemandi non est ordinatus.

¶ Secundo principaliter. contra conclusionem: eorum non est deus per se causa effectiua. respectu quorum non ha bet formaliter et simpliciter velle vt sint vel fiant. sic est de actibus qui sunt mali. ergo. maior patet. quia deus cum sit agens liberum. nihil producit in esse nisi velit formaliter illud esse et fieri. et quia secundum Aug. 83. q. q. 3. idem est aliquid fieri deo agente quod deo volente. eo igitur modo vult quo causat. igitur si simpliciter et formaliter causat sequitur quod formaliter et simpliciter vult. minor probatur multipliciter. primo. quia deus vellet voluntate bumplaciti homines com mittere furta et homicidia cona sena probatur. quia formaliter et absolute vellet. quia formaliter et absolute causaret. et quia velle quod est idem deo est velle bumplaciti. secundum magitur lib. i. dist. 45. c. vlti. et dist. 46 c 1 et si per velle causat illa effectiue. igitur vult illa esse et fieri. aut voluntate bumplaciti et propositum: aut voluntate signi. et hoc non quia ea non precipit fieri. immo prohibet: prohibitio autem non est signum quod velit illa fieri. sed falsitas consequentis probatur. quia bumplaceret ei quod homines comitterent furta etc. quod est falsum. quia displicet sibi: et ista odit et punit. homo autem non punitur nec habet penitere pro actu qui deo beneplacet et quem deus formaliter et absolute vult esse et fieri talem etiam actum displicere deo: et deum formaliter et absolute velle. illum fieri et esse videtur repugnantia. quia velle est complacere. magis etiam placeret simpliciter deo homines facere furta que faciunt quam homines facere bona que deus precipit. quia deus formaliter et simpliciter vult illa fieri: no autem ista cum ista non fiant. probatur iterum falsitas consequentis. quia in articulis parif. Quod deus aliquid reprobat quod ipse vult voluntate beneplaciti error.

¶ Secundo. probatur minor. quia deus prohibet. a. actum fieri et produci. igitur non vult formaliter .a. esse et fieri. consequentia probatur. quia si homini sapienti non conuenit prohibere que formaliter vult fieri. mul tominus conuenit deo. et quia prohibitio diuina esset signum falsum: et deus in prohibendo et statuendo videretur duplex. et fictus aliud habens in mente et voluntate aliud pretendens in signo. quia prohibens aliquid fieri signat se non velle illud fieri. et quia si deus vult fieri ea que prohibet fieri. igitur non illa prohipet ea intentione vt non fiant. igitur facientes excusantur a culpa. quia non agunt contra intentionem legistatoris. vt de leprosis. Math. 9. et. Mar 1st et quia deus faceret contra suam prohibitionem. igitur esset contrarius sibi ipsi et difformis sue prohibitioni.

¶ Tertio. probatur minor: quia deus est nollens huiusmodi actionem. igitur non est volens eam. antecedens probatur. Tum / quia odit illam et punit: et sibi displicet et offenditur pro peccato. sed displicere et offendi et odire est nolle: sicut amare et complacere est species volendi Tum / quia prohibitio et si non sit formaliter voluntas dei. tamen est signum voluntatis divine. secundum magistrum. dist. 45. lib 1 non autem signum quod velit illud fieri igitur quod nollit. igitur si non est nollens / sequitur quoe eius ordinatio prohibitiua est signum falsum. Tum. quia. psalmus. Sacrificium et oblationem noluisti. Et ysa. 66o. Que nolui elegistis. et. cap. 66. Que nolui elegerunt. Tum quia talis actio non foret simpliciter et absolute contra dei voluntatem. ex quo deus respectu illius non haberet nolle formaliter. et ita non esset contra primam regulam rectitudinis increatam. igitur non esset formaliter mala.

¶ Quarto. probatur minor. quia deus est volens huiusmodi actum non esse et fieri. igitur non est volens illum esse. antecedens probatur. quia oppositum precipit. sed deus vult illud quod precipit. probo: quia preceptum est signum voluntatis divine per magistrum vbi supra. et per Hugo 1 sa. par. 4. c. 9o. praeceptum et prohibitio sunt signa voluntatis dei. cum enim precipit monstrat se velle vt fiat cum autem prohibet monstrat se velle vt non fiat. probatur etiam. quia nisi vellet fieri quod precipit. igitur non est necessarium illud fieri. quia non conforme prime regule rectitudinis. scilicet voluntati diuine / nec consequenter dictamini diuini intellectus. quia voluntas diuina et dictamen diuini intellectus sibi inuicem conformantur.

¶ Quinto. sequitur quod deus vellet voluntatem creatam peccare: et facere hominem male agere. consequens est falsum. quia deus vellet voluntatem velle illud: et sicut quod et quo modo non vellet eam velle. quia peccare volendo / est voluntatem velle quod deus non vult eam velle. et quia in articulis parifi. dicitur sic. Quod deus facit quod aliquis peccet. et quod sit peccator / et vult voluntate beneplaciti quod ille sit peccator: error.

¶ Item. quod quemlibet peccantem deus vult peccare voluntate beneplaciti: et facit eum peccare: et quod ille peccet. error consequentia probatur. si deus per suum velle coagit per se voluntati ad. a. actum malum. igitur deus formaliter vult coagere voluntati. ad .a. actum malum. igitur deus vult voluntatem creatam coagere secum ad .a. igitur vult. a. actum esse non ab ipso solo. igitur ab ipso: et alia causa. ergo vult voluntatem agere .a. et voluntatem velle .b. effectum per actum .a. sed voluntatem agere .a. est. voluntatem committere actum prohibitum / et transgredi preceptum: et hoc est peccare. ergo deus vult voluntatem peccare: et faciter eam peccare. quia facit eam facere quod non licet.

¶ Ex hoc vltra arguitur sexto. quod voluntas in nullo actu peccabit. probo. quia aget / et volet illud quod. et sicut deus vult eam agere. et velle: et conformatur formaliter velle diuino quod est prima regula: et mensura rectitudinis licet difformetur voluntati signi i. signo quod est preceptum vel prohibitio. rectitudo autem voluntatis magis consistit in co formitate ad primam regulam rectitudinis increatam et inobligabilem / quam ad quancunque aliam regulam creatam

¶ Confirmatur. quia voluntas diuina determinabit voluntatem creatam ad volendum vel agendum hoc et taliter. probo. quia per ipsum aduersarium prima causa deo terminat causam secundam ad agendum hunc effectum numero nunc et non illum omnino consimile eque possibilem. voluntas autem creata non peccat in illo actu in quo agit et vult conformiter determinationi diuine voluntatis tam in volito quam in modo volendi: quia non deuiat a prima sua regula.

¶ Et videtur quod causa in ferior in agendo non peccat que in actione sua sequitur determinationem et motionem cause prioris et superioris rectissime et quam debet sequi. Si enim mouetur recte: et ad finem debitum ipsa agitrecte et ad finem debitum: et si non: non igitur aut non peccat aut peccatum primo imputandum est cause superiori predeterminanti et premouenti. patet igitur minor principalis quod deus non habet formaliter velle respectu actuum voluntatis create qui sunt mali et prohibiti et ad hoc est magister. lib. 1. dist. 46 vbi post longam disputationem an deus velit / aut nolit malas actiones esse et fieri: finaliter respondet quia non habet velle vt sint: quia illa mala sunt: et ea prohibet. nec etiam habet nolle. quia illa non essent: et dicit quod hec pars est a anior: et magis approbatur sanctorum testimoniis.

¶ Tertio. principaliter contra conclusionem. aut diuina voluntas prius naturaliter agit ad illum actum quam voluntas creata: aut posterius / aut simul naturaliter eque primo et immediate vtrumque improbatur in sequentibus Similiter / aut ideo voluntas diuina agit quia voluntas creata agit / aut econtra / aut neutrum: sed quodlibet in sequentibus improbatur questione de hoc speciali.

¶ Quarto. aut diuina voluntas omnino vniformiter quantum est ex parte sui coagit ad actus malos et ad actus bonos vel indifferentes aut non. Si primum: igitur vniformiter vult mala et bona: et vniformiter sunt sibi attribuenda. Si secundum. contra. primo. quia coagit illis influentia generali. sed non aliter coagit ad actus indifferentes et ad actiones naturales immo ad actiones moraliter bonas. immo etiam ad actus meritorios supposta enim caritate infusa sufficit influentia generalis ad bu agendum secundum inclinationem illius habitus.

¶ Secundo. quia in diuino velle esset formaliter diuersitas: quia hec alietas influentie et causalitas est prior effectu et causa efficiens e Quibusdam videtur consequens concedenAd primum. dum. scilicet quod deus sit ca et actor peccat et mali culpe: et etiam quod faciat maliciam. quia est causa eius quod est peccatum: nec ex hoc sequitur quod sit peccator vel quod peccet. quia peccans seu peccator dicitur non vniversaliter qui causat effectiue illud quod est malum: sed qui agit quod non debet: et vt non debet vel omittit quod debet agere. et qui in committendo vel omittendo se habet difformiter recte rationi et contra regulam cui conformari tenetur concedunt igitur quod deus agit malum sed non male. sicut econtra. 2. ethicontigit agere iustum non iuste. sic etiam conceditur quod deus con seruat actum malum: et terminat eius dependentiam. et tanen in hoc non peccat. sed voluntas in conseruando actum qui dependet ab ea peccat. Similiter conceditur quod deus permittit mala fieri. et tamen non peccat in hoc: sed rector humanus pernittens mala fieri peccaret cum ea prohibere posset conformiter diceretur facere malum: non tamen mala facere nec est idem peccatum facere et peccare: sicut non est idem deum facere cursum: et deum currere. vel deum face re a ctum meritorium et deum mereri: vel diceretur quod deum esse causam et actorem mali potest intelligi dupliciter. Uno modo quod precipiat vel persuadeat mala fieri: et quod statuat et auctenticet leges iniustas: vel quod agit aliquid in quod agendo peccat: vel quod agit contra dictamen rationis. vel quod actio est mala quatenus est ab eo et ab eo habet quod sit mala: vel quod fecit voluntatem vt male ageret. et sic negatur. Alio modo quod est principium effectiuum vniversale concurrens generali influentia ad illud quod est peccatum et malum culpe: et sic conceditur.

¶ Contra hoc sunt dicta sanctorum qui negant deum esse actorem peccati: et facere peccata.

¶ Item. contra hoc sunt articuli supra allegati.

¶ Ite. idem est facere seu committere peccatum et defectum et peccare seu deficere / sicut calefacere et facere calidum: et vtrumque eque male sonat et. eque videtur derogare diuine bonitati.

¶ Item. hec propositio deus facit peccatum vel actum malum importat quod actus habet a deo quod sit malus. sicut natura facit lapidem. sed non facit ymaginem et ec ontra. ars facit ymaginem: sed non facit lapidem: quia illa res habet .a. natura esse lapidem non esse ymaginem: sed quatenus est ab arte est ymago. Similiter. si b. sit genitum ab .a. et sit factum calidum ab .e. tunc licet velrum sit quod .a. fecit .b. non tamen est verum quod .a. fecit b. calidum: sicut .c. non fecit .b. sed fecit .b. calidum

¶ Ideo aliter dicitur ad argumentum principale ab aliquibus quod quamuis de virtute verbi: hec sit falsa: deus est causa et actor peccati: seu mali culpe: tamen de virtute verbi: hec est vera peccati seu mali culpe deus est actor et causa. quia ad veritatem huius sufficit quod illius rei que est peccatum: deus est causa. sed dicere deum esse actorem mali importat formaliter deum esse causam mali vt malum est: et quod est malum / quatenus est a deo: et quod a deo habet quod sit peccatum. et hoc importat deum male agere. quia ly peccatum et malum positum ex parte predicati post terminum causandi appellat suam formam. sic etiam conceditur quod peccati obiectum vel notitia est causa effectiua: non tamen est actor peccati. sic etiam huius ymaginis natura est causa effectiua et generatiua: non tamen conceditur quod natura sit causa effectiua ymaginis. iuxta talem modum loquendi conceditur quod trinitatem esse cognouerunt philosophi: sed non cognouerunt esse trinitatem.

¶ Ex hoc. ad argumentum dicitur. negando consequentiam. et probationes non probant consequens in illa forma. Si autem arguitur sic deus est actor huius entis. hoc ens est peccatum et malum culpe et actio mala. igitur deus est causa peccati et actionis male.

¶ Confirmatur. deus est actor eorum que sunt abpo: sed per te peccatum est ab ipso. igitur deus est actor peccati. Secundo. deus est actor illius quod est malum. igitur deus est actor mali. consequentia probatur. quia malum / et illud quod est malum conuertuntur: et hoc malum / et hoc quod est hoc malum conuertuntur. Si autem aliqua propositio sit vera: ponendo loco subiecti vel predicati alium terminum conuertibilem. adhuc est vera. antecedens patet per te. quia deus est actor illius rei: et illa res est mala Tertio. per te hec est vera: malum faciens est deus: ergo per conuersionem deus est faciens malum.

¶ Ad primum diceretur quod est fallacia figure dictionis vel accidentis sicut dictum est supra. dist. 2. questione 1 vbi respondetur ad tales peralogismos hoc lignum est a nam. hoc lignum est ymago igitur ymago est a natura. vel sic: ymago hec est ab arte: sed hec ymago est lignum. igitur hoc lignum est ab arte.

¶ Item ibi non est forma sillogistica: quia totale medium non sumitur in vtraque premissarum: sed tantum pars medii. Sicut arguen do sic. sortes videt platonem. plato videt petrum. igitur sortes videt petrum. vel sic / sortes est diuersus a platone / plato est diuersus ab albo. ergo sortes est diuersus ab albo. Esset igitur sic arguendum: deus est actor huius rei: sed actor huius rei est actor peccati. igitur deus est actor peccati.

¶ Ad confirmationem. per idem.

¶ Ad secundum negatur consequentia. sicut are non facit illud quod est ymago. tamen facit ymagina et econtra: natura facit illam rem que est ymago: non tamen facit ymaginem. antecedens enim est due propositiones quarum vna notat causalitatem et non alia. consequens autem est vna propositio. et notatur causalitas respectu alicuius / repcum cuius non notatur in antecedente. Ad probationem consequentiae. licet illa conuertantur non infertur propositum Ad probationem verum est si loco totalis extremi subiecti vel predicati ponatur aliquod predicabile vel subiicibile totale. non autem si partiale. quia b. esse: et .b. esse album sunt idem: et conuertuntur vt nunc: et tamen quod facit hoc esse / non fecit hoc esse album. nec econtra.

¶ Ad tertium. licet antecedens posset negari. quia ly peccatum et terminus faciendi et causandi ponuntur ex parte eiusdem extremi quasi determinatio et determinabile. potest tamen negari consequentia. sicut ista / ymaginem causans est natura. igitur natura est causans ymaginem vel trinitatem cognoscentes fuerunt philosophi. ergo philosophi fuerunt cognoscentes trinitatem: et ratio est quia terminus non vniformiter accipitur in conuertente et in conuersa. quia in conuersa accipitur materialiter in conuertente autem formaliter propter naturam ter minorum. aliud enim importat conuertens quam conuersa. antecedens etiam non est predicatio propria et directa: sed per accidens et indirecta: sed consequens est predicatio directa. sensus autem antecedentis proprius et directus non est vel rus nec forma directa foret vera.

¶ Aliter potest dici ad argumentum principale quod quamuis de vi verbi responsio secunda videretur vera. Tu / quia hec propositio peccati deus est actor est in forma enunciandi impropria: et per accidens: et tantum materialiter vera: et quia in hac acceptione facit et pretendit sensum falsum: quia eundem sensum cum ista deus est actor peccati. ideo potest vtraque negari tanquam eundem sensum habeant. et quia in materia fidei cauenda est locutio que male se nat: et est occasio errorum. et communiter accipitur in sensu falso. ait enim August. 10. ciui. cap. 23. Sic liberis verbis loquuntur philosophi: nec in rebus ali quid intelligendum difficilimis offensionem aurium religiosarum pertimescunt. nobis autem ad certam regulam loqui fas est ne verborum licentia. etiam de rebus que hiis significantur: impiam gignat opinionem. hec augustinus. negatur igitur consequentia principalis. quia pro eodem sensu accipiendum vtranque predicationem. Ad probationem consequentie dicendum est vt supra: sed quia improbationes consequentis videntur probare quod illius rei positiue que est actus prohibitus deus non sit causa effectiua secundum realitatem positiuam per se causabilem in illa. ideo ad primam improbatione: cum dicitur illius rei deus est vltor cuius non est actor. dicendum quod non est illius re actor quo modo est vltor. quia est vltor illius quatenus peccatum. non autem actor est: etiam vltor tanquam statu ens et ordinans punitionem non autem ordinans illum actum committi. est etiam vltor tanquam totalis causa vel inferens vltionem voluntati non coagenti. sed inuite patienti.

¶ Ad secundam probationem. patet ex supra dictis.

¶ Ad tertiam. patet ibi quod August. ponit deum esse causam omnis entitatis create. ait enim sic. nulla natura est que non sit ex deo: motus igitur ille auer sionis quoniam defectiuus motus est. omnis autem defectus ex nichilo est. vide quo pertineat: et ad deum non pertinere non dubites.

¶ Dicendum est igitur quod ille motus quatenus defectuosus est et vituperabilis non est a deo. auersio autem non dicit precise substantiam actus: sed notat deformitatem pluribus igitur causis concurrentibus ad aliquem effectum. defectus quoniam que est ratione vnius cause non ratione alterius et inputabilis vni non alteri vt defectus in actu voluntatis non est ex parte cognitionis: nec imputabilis cognitioni: similiter de defectu in prole. interdum enim est ratione patris: interdum ratione matris: interdum ratione influentie alterius.

¶ Ad quartum negatur consequentia. quia est actor mali pene eo modo quo supra dictum est ipsum esse vltorem mali culpe: et quia malum pane quatenus malum pene circunscripta culpa a deo est eo modo quo potest esse ab aliquo quatenus est malum pene. quia a deo habet quod sit afflictiuum anime et punitiuum et reordinatiuum secundum iusticiam. sed malum culpe secundum quod huiusmodi esse a deo est deum agere illicite. malum autem pene secundum quod huiusmodi esse a deo est deum punire hominem.

¶ Ad quintum. negatur conequentia. Ad probationem. licet huiusmodi defectus naturales non sint attribuendi deo tanquam cause defectiue vel insufficiente influenti. tamen ex alia ratione non sunt defectus culpe attribuendi deo: et defectus naturales possunt aliter deo attribui. quo modo non possunt attribui defectus culpe. huiusmodi autem defectus naturales imperfectionis non sunt attribuendi causaliter deo tanquam cau se insufficientis potentie et influentie sicut causis secundis tamen attribuendi sunt deo tamquam cause cuius ordinatione et dispositione ad ordinationem causarum secundarum sequiut naturali necessitate talis imperfectio. possunt et interdum sic sibi attribui quod deus potest esse totalis causa alicuius entis naturaliter imperfecti vel monstruosi ex sua libertate non ex defectu potentie: sed non potest esse totalis causa alicuius rei quae sit viciosa culpabiliter.

¶ Ad sextum. concedo quod deo actore. nemo fit deterior / licet generali influentia conturret ad actum hominis quo homo fit deterior: homo enim non fit deterior per illum actum quatenus est a deo: sed quatenus ab ipsa voluntate hominis obligata ad oppositum. vt si plu res homines concurrant ad idem opus prohibitum vni et concessum alteri. tunc iste non dicitur fieri deterior alio actore quia petrum fieri deteriorem alio homine actore non importat solum quod simul temporaliter agunt respectu eiusdem. sed quod ille cooperatur per modum praecipientis vel consulentis vel impellentis et in ducentis et complacentie.

¶ Ad septimum. negatur consequentia. quia Aug. per immittere intelligit non solum generali influentia ad entitatem positiuam coagere speciali influentia intrinsecus in fundere et spatiali inspiratione inclinare.

¶ Ad octauum. negatur antecedens. ad probationem per formam vdoli non intelligit ali quid positiuum existens in vdolo. quia dicitur ibi quod vdolum nihil est: sed intelligit diuintatem vel dignitatem adorationis quam credunt homines ibi esse et non est: ipsum enim esse deum et dignum adoratione adinuenit opinio hominem siue homines et nihil est.

¶ Ad nonum. Aug. intendit quod cum homo vtitur creaturis si qua vtit siue seipso contra te ad nocumentum tui natura hominis vel alia creatura qua vtitur non te prosequitur ex nam sua et ex creatione et institutione sua. sed homo peruersus ex malicia sua vtitur seipso et creaturis contra te et persecuton petiealis ortum habet non ex primario et naturali ordine rerum: sed ex malicia hominem inferentium et sufferentium quia mala pene orta sunt ex malis elspe

¶ Ad decimum. dicendum quod ordinata sunt quatenus sunt a deo. licet quatenus a creatura rationali sunt: fiant inordinate. deus enim omnia ordinat: et per creatiram omnia inordinata reordinat secundum leges iusticie. eli ciens etiam bona et referens in bonos fines.

¶ Ad secundum principale. ponenda est multiplex distinctio de velle diuino. deus enim variis modis dicitur velle aliqua: ni quod in velle diuino sit formaliter alietas intrinseca: sed hec varietas est formaliter in denominationibus formalibus et sumptis a velle diuino. est autem in velle diuino tantum virtusliter et equiualenter. quia velle diuinum est illimitatum et liberum equiualens quo ad variam positionem effectuun et varietatem denominationum variis actibus volendi qurum quilibet esset finitus quibus diuersa diuersimode volumus. Prima igitur distinctio deus respecti quorumdam dicitur habere velle omnimode efficacie. et sic scilicet efficaciter dicitur velle ea que vult esse: nec dependent mediate vel immediate directe vel indirecte ei voluntate creata. etiam que sic vult esse quod non permitteret aliquod impedimentum / et prius se solo poneret illud in esse quam remaneret improductum et omne impedimentum tolleret: et omnem defectum suppleret: si contingeret occurrere ex parte creature. et sic efficaciter voluit mundum esse de hac voluntate. ad Roma. 9. Udluntati eius quis resistit. non autem vniversaliter velle simpliciet absolute est velle efficaciter. multa enim simpliciter et absolute volumus que non efficaciter volumum quedam enim simpliciter volumus facere que tamen non face remus si occurrisset impedimentum etiam vincibile. illud autem volumus efficaciter quod ponimus in esse. si omnino pos sumus et omnia media requisita. ad positionem illius ponimus si possumus: et omne impedimentum tollimus si posumus. ideo si illud non ponitur signum est impotentie in nobis et nata est sequi resistentia.

¶ Secundo modo. deus respectu quorundam dicitur habere velle praeordinationis praeceptorie vel consultorie. et sic dicitur velle ea que precipit vel consulit siue fiant siue non fiant. et hoc velle potest dici velle bumplaciti antecedentis/ quia quantum est ex parte deo antecedenter beneplaceret sibi quod hec fierent nisi voluntas creata sue libertati relicta resistat et ob hoc talis ordinatio que dicitur preceptum vel consilium dicitur voluntas signi non quod sit ipsum velle diuinum: sed est signum quod deus quantum est ex se vellet et approbaret sic fieri. et ob hoc ea quae fiunt contra eius precepta dicuntur fieri contra eius voluntatem.

¶ Tertio. respectu quorunmdam habet velle approbationis et specialis acceptationis et complacentie: et sic dicitur velle bona que fiunt. complacet enim in illis tamquam recte rationi consonis et diuine ordinationi praeceptiue vel consultiue conformibus: et acceptat illa tamquam laude et praemio digna de hac voluntate. ad Roma. 12. Ut probitis quae sit voluntas dei bona bumnplacens et perfecta. et potest dici velle bumplaciti consequentis vel bumplaciti simpliciter

¶ Quarto modo. respectu quorumdam habet velle concessinis et licentie: et sic vult queque sunt licita non illicita¬: vt actus indifferentes.

¶ Quinto. respectu quorumdam dicitur habere velle generalis influentie seu velle non substractionis influentie: et hoc est velle large et in generali.

¶ Correspondenter: deus multipliciter dicitur habetur nolle respectu diuersorum. dicitur enim quedam nolle efficaciter sicut est nollens alium mundum esse.

¶ Secundo. respectu quorumdam habet nolle prohibitionis antecedentis seu contrarie praeordinationis: et sic dicitur nolle mala fieri quae prohibet fieri vel praecipit non fieri. siue fiant siue non.

¶ Tertio. icitur respectu quorumdam habere nolle reprobatiois et detestationis spectalis et displicentie consequentis. et sic est nollens mala quae fiunt. reprobat enim et detestatur illa tamquam recte rationi et statutis suis dissona et ea specialiter deputat ad vituperium et ad penam. sicut igitur dicitur nescire mala vel im los. Math. 25. eo quod reprobat illos. ita et dicitur nolle quod detestari et reprobari econtrario aceptationi. sic intelligi illud Esaye. 1. Quo mihi multitudinem victimarum viverarum holocausta arietum et adipem pinguium nolui. et Oset 8 Ipsi regnauert et non ex me: principes extitert et non cognoui. et tamen secundum est aduersarios deus non habet proprie et simpliciter nolle respcum malorum qua fiunt. quia iam non fierent secundum magistrum. dist. 47. immo quod respectum huiusmodi effectuum habeat formaliter aliquo modo velle. patet per illud Osee. 13. Dabo eis re ge in furore meo. et Danie. 4. Excelsus dominabitur in regno hominem: et cui voluerit det illud. Et Ro. 13. Non est potestas nisi a domino. quomodo etiam respcum ipsorum quas deus reprobat habet deus aliquos nolle et similiter velle. patet. 1. ro. 8. Cum filii isls petierst sibi regem: dominus hoc re probans ait Samueli non te abiecert sed me ne regnem super eos iuxta omnia opera sua. Et tamen ibidem dicit dominus: audi vocem eorum et constitue super eos regen.

¶ Qrto. dicitur nolle negationis et substractois influentie. et sic est nollens ea esse quoe non sunt

¶ Secunda distinctio. deus dicitur velle quadam simpliciter et absolute. quadam vero secundum quid et conditionaliter: vult autem simpliciter et absolute ea quae vult efficaciter et ea quae vult secundum velle approbationis et acceptationis spatalis seu bumplaciti consequentis. et ea quae vult secundum velle concessionis et licentie quae fiunt et ea quae contigunt ex disponne causarum naturalium. dicitur autem velle esse et fieri secundum quid et quasi conditionaliter ea bona quae vult secundum velle ordinationis antecedentis quae tamen non fiunt non enim simpliciter et absolute vult illa esse et fieri quia forent secundum magistrm. dis. 46. et. 47. tamen sic dicitur ea velle. quia quantum esset ex se vellet et mallet ea fieri quam non fieri nisi staret ex parte voluntatis create libe et quantum est ex se paratus est coagere et dedit super hoc signum scilicet praeordi nationem et praemii promissionem. et si illa fierent inagis approbaret et acceptaret. si voluntas creata sue libetati relcta vellet illa facere de illa voluntate 1 Thi. 2 Uul omnes homines saluos fieri. et Math. 23. Quotiens voluogregare filios tuos sub alis et noluisti.

¶ Tertia distinctio. deus respcum quarumdam quae fiunt dicitur habere velle bumplaciti antecedentis vt vult bomoa quae fiunt conformiter iusti cie praeceptive sine conditione vel suppoione culpe vel alicuius implicantis culpam vt diligen et colere deum respcum vero quaerundam quae fiunt dicitur habere velle bumplaciti consequentis et quosi conditionaliter et praesuppositive vt mala pene non culpe quae infert secundum iusticiam punitiuam vel qun statuit et ordinat obfuari praesupposito quod creatura rationatus peccauerit vt confiteri et penitere et satisfacere. et sic et voluit christum pati et si iudei vellent sibi inferre mortem christus non recusaret. hec distinctio habetur per Dam. li. 2o .c. penul.

¶ Ad secundam igitur rationem principalem potest negari maior. quia loquendo de positimo actus qui est prohibitus quod est etitas per se causabilis effective abstrahendo a priuatione rectitudinis seu a deformitate potest dici quod deus licet concurrat ad illud esfective. etita licet aliquomodo formaliter velit illud esse cum non est dicendum quod simpliciter velit illud esse et fieri. sed secundum quid quia habet tantum velle generalis influentie cum admixtione inuoluntarii multiplicis puta cum nolle contrarie praeordinationis seu prohibitionis antecedentis et nolle reprobationis et detestationis et displicentie nolle etiam contrarium concessioni et licentie.

¶ Dicitur igitur illud positiuum velle secundum quid et quosi conditionaliter quia quantum est ex se magis vellet illud non poni. tamen si voluntas creata vult omnio illud ponere et non obedire divine ordinationi deus non vult substrahen influentiam et magis vult voluntatem creatam sue libtati reliqui et per consequens suam generalem influentiam expositam et paratam esse et ex malis si contingat elicem bomona quam omnio voluntatem creatam impedire vel necessaritatur. sic est proiciens merces in mari dicitur velle illam proiectionem non simpliciter et absolute. sed secundum quid et conditionate. quia magis vult diuitiis priuari quamsubmergi. si et gutur trahens nauem prohibet filio praesenti trahere. filius autem trahit cum patere: tunc pater videns hoc coagit filio: nec tamen proprie loquendo pater vult simpliciter filium trahere. in mo displicet patri. tamen non desinit filio coagere. quia fi lius non posset trahere sine auxilio patris. pater enim magis vult trahere quam non coagendo filio nauem in medio fluminis relinqui de huius commixtione voluntarii: et inuoluntarii. 3. ethi. c 1 negandum est igitur deum simpliciter et absolute velle huiusmodi positiuum. licet con currat effectiue: sed potius absoluto sermone dicendum quod deus est nollens fieri illud / vel permittens illud fieri. vnde Treno. 3. Non enim ex corde humiliauit et abiecit filios hominum quasi diceret inuite quasi contra cor suum. Et ysa 1 Heu heu consolabor su per hostibus meis. Et Ezechie. 18. Nunquid voluntatis mee est mors impii et non vt conuertatur et vinat. et. cap. 33. Nolo mortem impii: sed vt conuertatur

¶ Ad probationem maioris. cum dicitur quod cum deus non agat nisi per suum velle / eo modo vult quo causat / et agit / et influit. igitur simpliciter vult. Responsio. eodem modo vult quo causat per negationem alietatis et distinctionis in re inter deum velle et deum causare: sed non eodem modo id e non cum eadem determinatione et modificatione attribuitur et vere putatur velle et causare cuius ratio est eadem. quia determinatio addita variis determinabilibus varia importat: et difformiter accipitur vt deus scit simpliciter et non vult simpliciter hominem esse reprobum vel peccaturum. Simi liter vult eternaliter et causat temporaliter. Similiter mercator proiicit simpliciter merces in mari: et tamen non vult simpliciter. Dicendum igitur quod deum velle simpliciter .b. fieri a sorte importat deum velle approbatorie et acceptatorie et complacenter / aut secundum velle concessionis et licentie vel preordinationis antecedentis / vel sine permixtione inuoluntarii et displicentie et prohibitionis seu contrarie preordinationis: quod est falsum. dicere vero quod deus ad .b. agit etinfluit simpliciter non importat que dicta sunt: sed quod est causa non per accidens / sed per se requisita par se attingens ad essentiam effectus a qua per se dependet effectus.

¶ Contra: deus ad actum viciosum vult coagere secundum velle approbationis et complacentie. igiturtur vult actum huiusmodi simpliciter esse et fieri. antecedens probatur. quia deum coagere ad illum est bonum et iustum et rationabile quia attribuitur ipsi deo. Rempono. negatur antecedens. Ad probationem non infert antecedens: nisilin ante accipiatur approbatio etcomplacentia non respectu termini: sed precise respectu diuine causalitatis et volitionis. et tunc negaretur principalis consequentia. videtur tamen hugo. lib 1 de sacram. parte. 4. c. 10. concedere tanquam verum quod deus vult malum fieri. et esse: licet non sit cominter dicendum quia simplicibus posset esse occasio erronee opinionis. dicit enim ibidem sic bene et sine scrupulo dicitu deus vult bonum: et cum dicitur bene sonat. Si vero dicatur deus vult malum / graue est auditu et non facile recipit pia mens. cum enim dicitur. deus vult malum videtur hoc solum dici. quia deus malum diligit et approbat quod prauum est et amicam sibi re putat iniquitatem: et gaudet quasi de consimili et putat bonum quod malum est et ideo refutat hec pia mens. scilicet quod deus vult malum. non quia quod dicitur non bene dicitur sed quia quod bene dicitur / non ban intelligitur hec ille.

¶ Ex hiis videtur quod verum est deum velle mala. et loquitur ibi de malis culpe: licet non publico sermode sit ita loquendum. quia videtur non bene sonare apud male intelligentes et huic sonare videtur quod dicit Magister. lib 1. dist. 28. ca. 3. Quedam inquit sunt que non tante sunt religionis et auctoritatis vt eis oporteat semper confitendo aut recipiendo inseruire verum silentio preteriri que nunc aliquando nec illius tamen sunt peruersitatis quin cum opor tunum fuerit eis vti liberum habeamus.

¶ Item. Ansel. de casu diaboli. c. 1 postquam dixerat quod deus non est causa nisi essendi et boni: et non est causa mali: vel non essendi subdit cum in diuinis libris legimus: aut cum secundum illos dicimus deum facere malum: aut facere non esse: ne putes quia negem propter quod dicitur aut reprehendam quia ita dicitur sed non tantum debemus inherere improprietati verborum veritatem tegenti quantum inhiare proprietati veritatis sub milntiplici modo genere locutionum latenti hec ille. videtur ex dictis istis posse concedi deum velle et facere mala: sed vt supra ab Aug. est allegatum non est nobis fas loqui nisi cum regula et discretione ne offendantur aures religio se. et ne detur occasio erroris. videtur etiam / aut ex vi et impositione verborum: aut ex communi vsu et acceptione rationis importari sensus falsus. ideo conuenientius est non concedere simplici et absoluto sermone quod deus velit actus malos fieri. est quo ad positiuum in eis causabile: sed vult tantum secundum quid et conditionaliter et cum admixtione multiplicis inuoluntarii. Sed quia improbationes minoris videntur probare quod deus nullo modo habet velle formaliter respectu huiusmodi effectuum. ideo ad probationem primam minoris negatur consequentia. quia modus quo deus dicitur velle huiusmodi effectus positiuos non est velle bumplaciti antecedentis / nec bumplaciti consequentis. quia non est velle praeordinationis vel licentie / nec est velle approbationis et complacentie. Quod enim non sit concedenm dum deum velle huiusmodi voluntate bumplaciti. patet per articulum 36. in posterioribus dicentem. sic quod deus aliquid reprobat quod ipse vult voluntate bumplaciti error. negatur etiam consequentia. quia nomen furti et homicidii. etc. inuolutum est cum malicia ex sua enim significatione notat circumstantiam deformem. ideo prasequens importat deum habere formaliter velle respectu mali vt malum. Ad probationem primam consequentie patet supra. Ad secundam conceditur quod velle bumplaciti est idem cum deo. non autem voluntas signi quae est preceptum vel prohibitio. et hoc intendit magitur. Ad tertiam. dicendum quod non vult illa fieri voluntate signi: sed potius est nollens illa esse secundumnolle signi dat enim antecedeter et consequeter signum quod illa reprobat. et quia antecedenter pronibet illa fieri et consequeter punit illa: nec dicitur proprie et simpliciter velle illa voluntate bemplaciti. quia non est simpliciter dicendum quod illa sibi banen placeant: sed vult illa secundum velle generalis influentie seu non substractionis influentie. Si autem hic modus volendi dicatur velle bumplaciti debet dici velle bumplaciti secundum quid conditionalis et ex suppotione. quia ex quo voluntas creata non vult obedire ordinabilibus antecedentibus deo magis placet volutatem reliqui sue libetati et suam generalem influentiam non substrahi et ex malis bona elici et per iusticiam punitiuam malefacta reformariquam voluntatem creatam impedire vel necessitari. Ad secundam probationem minoris principalis. si consequens accipitur simpliciter et absolute velle conceditur. si autem accipitur quod nullo modo est formaliter vo ens illud positiuum esse negatur consequentia. aliquid enim potest esse formaliter. aliquale tamen secundum quid. Ad primam probationem consequentie velrum est de velle simpliciter et absolute cum sapiens quidem prohibet respcum quorum non habet simpliciter omnio nolle. immo respcum quorum habet aliqualiter velle: vt cum pater coagit filio ad tractum nauis. cui tamen prohibuit trahere et quem reprobat et puniendum iudicat. Ad secundam probationem. dicendum quod illa prohibitio non est signum falsum nec fictum. sed verum neque oportet quod sigificet deum simpliciter et absolute velle illud fieri vel velle non fieri secundum magitrm nec oportet quod significet deum vnous habere velle cit ca illud. sed significat quod deus reprobaret et detestaretur illud sifieret tanquam dissonum recte rationi et regule rectitudinis et dignum punitione. et ita quod deus respectu illius aut non habet velle. aut secundum quid et quasi commixtum cum innoluntario.

¶ Ad tertiam probationem non est victum quod simpliciter velit illa fieri que prohibet. et ideo prohibet ea intentione id est ad hunc finem vt homines caueant. Si vero legatur deus interdum prohibuisse aliquos actus / quos tamen fieri simpliciter volebat vo luntate licentie. et quos positos in actu non reprobat. vt de leproso mundato. Marci 1 et de. 2. cecis illuminatis Mathei. 9. quibus christus prohibuit reuelare. illi autem publicauerunt. nec tamen legumtur culpabiliter publicasse. Si autem in hoc non deliquerte nec preceptum christi transgressi sunt. tunc dicendum secundum glosas. ibidem quod prohibitio erat signum documenti istius. scilicet vt exemplo docereti iactantiam fugiendam nec propriam gloriam querendam in collatione beneficiorum. Ad aliam probationem. negatur consequentia. non enim prohibet sibi ipsi coagere secundum generalem influentiam. ideo: etc. Ad tertiam probationem minoris principalis. negatur antecedens. loquendo de nolle simplici / et absoluto. etiam secundum aduersarios. Ad primam probationem. nolle potest sumi proprie pro quadam tendemtia. et quasi nisu voluntatis ad repellendum et tollendum tale obiectum. Alio modo. pro quadam reprobatione et detestatione contraria acceptationi et complacentie seu pro quodam consensu voluntatis conformi ad rationem reprobantem tale obiectum.

¶ Secundo modo. odium et displicentia dicuntur nolle non primo modo nisi secundum quid.

¶ Ad alias probationes. patet ex supra dictis. Ad quartam probationem minoris negatur antecedens quia secundum Magistrum. dist. 4. 7. Uoluntas dei non esset omnipotens ad probationem non semper preceptum est signum quod deus simpliciter velit illud fieri quod praecipit fieri. sed interdum est signum quod vellet quantum in se est nisi voluntas creata rebellaret quam tamen non vult impedire nec coagere necessitate. signum est etiam quod simpliciter vult aliquid circa illud. vult enim doctrinam regulatiuam dari homini: et suam dominationem et iusticiam suam ostendi: vt mali sint inexcusabiles: et iuste appareant punien di et boni ex obedientia premiandi. sic licet immolati: onem non vellet quam Abrahe precepit. et postea illam prohibuit. Gene. 22. tamen simpliciter volebat Abraham velle obedire. volebat etiam Abrahe fidem probari. et eius obedientiam manifestari et remunerar et exemplum obedientie nobis dari. potest etiam dici ad ista quod diuina voluntas precipiens a. fieri: et prohibens b. fieri habet formaliter quendam modum volendi et nollendi circa .a. et .b. sicut enim intellectus noster habet diuersos conceptus verbales differentes secundum modos significandi grammaticales qui dicuntur modus indicatiuus / imperatiuus / optatiuus. etc. Sic voluntas nostra habet circa huiusmodi obiectum varios actus conformiter et correspondenter differentes. et sicut conceptus complexus verbalis in modo imperatiuo correspondens isti orationi fac hoc / non est propositio veridica vel falsidica. nec enunciatiue significat aliquid esse vel non esse. Sic actus voluntatis nostre correspondens non est actus quo simpliciter et absolute velim hoc esse: sed est actus imperatiuus et ordinatiuus quo impero hoc esse. velle igitur diuinum infinitum et illimitatum et liberum equiualens infinitis actibus nostris continet vritualiteri omnes huiusmodi denominationes varias secundum quas dicimus quod deus precipit vel prohibet vel vult .a. fieri eodem modo de nolle imperatiuo et ordinatiuo repectu prohibiti. sicut de velle respectu precepti. Sic igitur preceptum est signum alicuius modi volen di. quo deus est aliqualiter volens formaliter / et actualiter et expresse intrinsece.

¶ Ad quintam probationem. negetur consequentia. quia nec habet deus forma liter velle respectu mali vt malum est. quod tamen importatur per consequens. et quia non habet simpliciter velle / respectu positiui quod est prohibitum ad probationem consequentie si probationes intelligantur de velle simpliciter negantur. Si vero de velle formaliter secundum generalem influentiam tantum. licet secundum quid. et cum admixtione inuoluntarii. negatur vltima consequentia. nec valet discursus. sicut dictum est ad primum principa e contra conclusionem. deus enim licet secundum generalem influentiam se habeat causaliter respectiu. illius positiui. et illud positiuum concomitetur deformitas ex carentia circunstantie debite et imputabilis respectu voluntatis create. non sequitur quod deus causaliter se habeat respectu illius deformitatis vel illius actus vt est deformis.

¶ Ad sextam probationem minoris principalis: negatur conequentia. Ad probationem. non se habet conformiter velle diuino: vt preceptiuo et imperatiuo: licet conformiter se habeat velle diuino vt generaliter influenti quo ad positiuum causabile per se. sed in prima conformitate: vel contraria difformitate consistit rectitudo vel malicia voluntatis non in secunda: vt de filio trahente cum patre contra prohibitionem patris.

¶ Ad confirmationem. patebit in sequentibus vbi queritur an deus prius agat ad actus voluntatis malosquam voluntas Ad dictum magistri. dicendum quod conuenientius loquendo. dicendum quod deus nec vult simpliciter mala fieri: nec est simpliciter volens illa non fieri / vel simpliciter nollens illa fieri. quia secundum et tertium / notant imperfectionem divine potentie: et primum notat quod non solum habeat simpliciter velle respectu positiui prohibiti. immo respectu difformitatis et quod causaliter se hapet respectu actus mali vt mali: et quod approbet et acceptet actum malum: et diligat et concedat. ideo conuenientius dicitur quod illa permittit. quia et hoc est verum nec male sonans. sicut etiam de hiis que volumus secundum quid et cum admixtione inuoluntarii dicimus illa permitti: vt eger non dicit se velle secari: nec nolle omnino. sed dicit permittam.

¶ Ad tertiam rationem principalem: contra conclusionem. patebit infra in questione speciali de hoc.

¶ Ad quartam. dicendum quod vniformiter vniformitate secundum identitatem et indistinctionem principii effectiui. quod est in deo formaliter: sed non vniformiter secundum modificationes et determinationes istius causalitatis. nec secundum consimiles circumstantias causandi siue actiue / siue passiue. vt declarabitur in questione speciali de actibus bonis / et de actibus malis. scilicet an deus prius concurrit quam voluntas vel econtra.

¶ Ad argumentum in principio quaestionis intel igitur quod deus nofacit peccatum nec est causa peccati. quia actus vt malus nullous est a deo causaliter.

¶ Ad aliud negatur consequentia de fine per se intento a deo agente. Ad probationem licet voluntas creata non intendat finem debitum in illa actione nec referat in finem debitum actionem illam. non deus illum effectum positiuum refert et ordinat in finem debitum. sciens bene vti malis. et illa reordinare per iusticiam. et ex illis bona elicere.