Quaestio 6

¶ Questio. 6 Ito de ordine cau salitatis prime cause et secunde in generali: videndum est in spatiali de ordine prine cause con currentis: cum secunda causa libera. Et quero / vtrum diuina potentia secundum generalem influentiam concausans voluntati create prius naturaliter agat ad actum voluntatis create: quam voluntas creata.

Quod non: quia coagens alteri agenti / non prius / sed posterius agit: quam illud. coagere enim alteri agenti presupponit illud alterum agens. Coagere enim est cum altero agente agere: et adiuuare illud. Sed deus coagit voluntati nostre Mar. vlti. Dmno cooperante. etc.

¶ Contra. aut deus prius agit / et propositum: aut neutra causa prius agit / et hoc non: quia sunt essentia iter ordinate in agendo. Ordo autem dicit habitudinem prioris et posterioris. Et quia reducerentur ad ter tiam causam priorem: quia non sunt due eque prime cause. Aut voluntas creata prius naturaliter agit / et hoc non: quia derogat diuine dignitati: quod sit causa in causando subordinata et subseruiens alteri cause: et du catur et regatur quast ancilla et pedissequa. Supponitur ex superioribus deum Potandum. per se effectiue concurrere ad actus nostre voluntatis per se causabiles: et queritur de prioritate secundum naturam vel causalitatem iuxta intellectum in superioribus positum. Item. hec questio procedit de actibus voluntatis in generali: non descendem do in speciali ad differentias bonitatis et malicie: quia de hiis fient speciales questiones. Sed proce ditur de actibus voluntatis quo ad suas realitates positiuas et phisicas / per se causabiles: abstrahendo a bonitate et malicia morali vel theologica: et proceditur de causalitate diuina secundum generalem influentiam de quesito. secundus Primus articuluo An ideo voluntas creata agit quia diuina agit. vel econtra.

Prima conclusio. Deo et voluntate creata concausantibus puer se eundem actum volendi non prius causat voluntas creata: quam diuina. Probatur per rationes quibus secunda coclusio primi articuli questionis praecedentis probatur.

¶ Confirmatur. voluntas humana esset liberior quam diuina in huiusmodi concursu. quia voluntas creata precederet vt dominans et principalis: et voluntas diuina sequeretur quasi serua et ancilla. Item consequen ter in opere imperato extrinseco homo esset artifex principalis: et deus agens secundarium quasi instrumentale. Item voluntas creata posset necessitare diuinam: ex quo naturaliter precederet vel preueniret: in per se causando.

Secunda conclusio In causando actum voluntatis nostre deus prius naturaliter agit quam voluntas nostra iuxta intellectum inferius explicandum. Probatur per ratio ones quibus probatur tertia conclusio primi articuli quaestionis precedentis.

¶ Confirmatur. quia voluntas nostra in agendo non minus dependet a deo: nec minus indiget auxilio et influentia eius: quam cause cetere. Item in ordine causarum effectiuarum conuenientius est ponere illam posteriorem in agendo que indiget auxilio alterius: non econtra.

¶ Preterea / si non hoc videretur quia deus necessitaret voluntatem nostram: et ita periret liber tas voluntatis nostre in agendo: sed hoc non valet. Tum / quia pari ratione voluntas creata non est priori in causando: quia necessitaret diuinam. Tum / quia aliqui cau sa potest antecedenter inclinare voluntatem nostram et naturaliter: salua libertate voluntatis nostre. Patet de habitu vel de obiecto alliciente. igitur multo magis deus potest prius causare non necessitando. Et hoc ponit Augu. in de gram. et libe. arbi. circa finem: quod deus interdum inclinat voluntates hominum ad aliquos actus: stan te libertate voluntatis. Ad hanc conclusionem et prio rem possunt adduci rationes et alia media: sed videntur etiam concludere quod deus praeuenit voluntatem nostram in ma lis actibus: sicut in bonis. Que quidem rationes et fi aliquo modo verum concludant: quia possent tamen applica ri ad conclusiones falsas: ideo tangentur in sequentibus vbi specialiter inquiretur de actibus malis.

¶ Con tra has conclusiones possent adduci rationes multe posite questione precedenti: et ponende in duabus que stionibus sequentibus. Sed abstrahendo a bonitate vel malicia actuum: et stando in generali causationem actuum liberorum: secundum suas positiuas entitates arguitur sic. Alle voluntates eque immediate et eque primo con currunt ad / c / effectum: nec vna in causando precedit naturaliter alteram magis quam econtra: quarum quelibet quo ad agere est sic in potestate et libertate alterius: quod si vna vult alteram agere: altera agit / et econtra: et si vna non vult alteram agere: altera non agit / et econ tra. sic est de voluntate diuina et creata. igitur. minor patet per Ansel. de concor. ca. 3. quadam deus sic subde voluntati humane: vt si vult fiant: et si non vult / non fiant. Patet iterum. quia generalis dei influentia sic est exposita voluntati vt vtatur ea si vult: si non non. et si vult ag re / deus paratus est ei coagere: et si non / non. Maior probatur. primo per exemplum. Si enim voluntas mea et voluntas tua sic concurrant ad effectum eundem tertium tunc voluntas tua non preuenit naturaliter meam in causando: magis quam econtra. Et si tua preueniret vt pradinans: iam non esset in libertate mea te agere: sicut econtra. Secundo. quia si vna preuenit naturaliter aliam in agendo: igitur vna precedit tanquam dux et determinans et predinans: altera vero sequitur tanquam illud quod deter minatur et ducitur: et quasi expectans determinationem alterius voluntatis. Iuxta illud Genesis. 2 4. Uoce mus puellam: et queramus eius voluntatem. Si vero vna sit in libertate et potestate alterius / et econuerso: modo predicto sequitur quod vna non magis dominatur nec dicitur quam alia: nec expectat determinationem alterium quasi predominantis. Tertio. quia secundum philosophum 5. methaphi. Prius dicitur cu ius voluntatem sequitur alte rum: vt mouente moueatur: et non mouente non moue atur. igitur in proposito vna non habet magis rationem prioris quam altera.

¶ Secundo principaliter prioritas et preuentio secundum quam deus in agendo precedit naturaliter voluntatem nostram / est tantum causalitas per influ entiam specialem et per auxilium speciale. igitur hec pre uentio et prioritas non est in concursu prime cause secundum influentiam generalem ad actus voluntatis nostre absolute: et in generali. Antecedens probari. Tum / quia talis preuentio non videtur respectu malorum actuum. Tun quia non oramus pro influentia generali que exponitur etia brutis et inaiatis. Oramus autem pro huiusmodi preuention et prioritate dicentes. Actiones nostras quesumus domine aspirando preueni. Et iterum. Gratia tua quesumus domine semper nos preueniat. etc. Tertio principaliter sequitur quod voluntas creata in omni actu suo necessitaretur et tolleretur libertas contradictionis: cuius oppositum nunc supponitur. et probabitur in sequentibus. conequentia pro batur multipliciter. Primo. anima necessitatur ad illam actionem in qua preuenitur a causalitate naturaliter. pripri non impedibili nec frustrabili: et cuius preuention non potest vel resistere vel difformari: et quam non potest impedire non sequi. Sic erit in proposito. igitur. Maior patet. quia anima talem actionem agit necessitate antecedente. quia mediante principio naturaliter prius causante quod non potest non sequi. Patet etiam exemplo inmotu aeris per gladium motum a manu mota per imperium voluntatio quia enim manus praeueniantur ab imperto voluntatio cui non potest resistere. ideo manus vt mouens distinctum pra voluntatem necessitatur in mouendo: nec habet liber tatem indifferentie et motus gladii vt immediate causatus a manu causatur necessario. licet diceretur libere produci in respectu ad causam primam: scilicet voluntas tem libere imperantem. Let igitur voluntas diceretur habere libertatem indifferentie in diuisione aeris vel ligni per se curim: tamen manus vel securis non habet huiusmodi liber tatem: ex eo quod nec potest mouere et diuidere nisi prius moueatur et preueniatur ab imperio voluntatis: et non potest non sequi motionem illius preuenientis. voluntas autem cre ata non preexigit minus in causando causalitatem diuinam quam securis respectu manus in diuidendo. ne minus est illi subiecta nec minus dependens ab ea vel indigens illa. et si securis vel gladius non esset pure instrumentum / sed esset causa per se actiua ad diui sionem: idem sequeretur. Sicut etiam de virtute corpora li executiua in brachio. Sicut etiam si manus mea est set iuncta tue. et non posset se mouere nisi prius mo ta et preuenta naturaliter a manu tua: cuius praeuentio nem et premotionem non posset impedire / vel non sequi Patet igitur maior principalis. Et minor patet. quia diuina causalitas vt actualiter causans praeuenit naturaliter voluntatem in agendo secundum te: et voluntas in agendo no potest illi preuentioni refistere. Quia Roma. 9. Uoluntati eius quis resistit: nec potest illam preuentionem non sequiet ab ea difformari: quia vinceret et superaret illam preuentionem: quia necessario sequitur deus preuenit voluntatem creatam ad agendum b / igitur voluntas agit ad b. Et quia si voluntas creata resistit vel difformatur: igitur non concausant idem. immo voluntas diuina agit ad vnum et voluntas creata ad aliud: quod est impossibile.

¶ Secundo ad confirmationem priorum. Anima non habet in libera potestate et in plena libertate illum effe ctum in quem agendo ipsa dependet: et praedeterminatur a causa priori: que nec in essendo / nec in causando. est in potestate anime: nec subest potestati anime. sic erit in omni actu volendi. igitur. Maior patet. quia quod habet in ple na libertate aliquem effectum aut potest se solo sufficien ter illum producere: aut in eius potestate sunt ea que necessario requiruntur ad illum. vt si voluntas ad actun volendi exigit intellectum vel obiectum: ipsa non habe ret sufficienter in potestate sua liba actum: nisi haberet in sua potestate operationem intellectus. Probatur iterum maior. quia quod est ex se indeterminatum ad di uersa si non ex se determinatur sed ab alio determina to ad alterum illorum non est per se liberum secundum con tradictionem respectu illius ad quod determinatur ab alio. Liberum enim determinat seipsum: nam quod alio priori determinatur / secundum hoc agitur et ducitur. Minor probatur. quod voluntas diuina prius est determinata ad agendum b singularem effectum quam voluntas creata. immo voluntas creata non determinatur ex se ad hunc numero: sed a diuina voluntate predeterminata a qua dependet: ad agendum hunc affectum vel hoc determinate Sed diuina causalitas et preuentio non subest po testati anime. Probo. Tum / quia prius natura non est in po testate posterioris in eo secundum quod est prius / scilicet in cau sando: sed potius econtra. Nec causalitas superio subest virtuti cause inferioris: sed potius econtra. Iam enim superius esset inferius: et econtra. Quod enim habet alterum in sua potestate / est superius illo: et quod subest potestati alterius: est secundum hoc inferius illo. Tum per Aug. 1. retrac. ca. 13. et ponitur .2. senten. distin. 20. ca. 4. In nostra potestate non est / nisi quod nostram sedu tur voluntatem. Tum Ansel. 2. Cur deus homo. ca. 10. Ominis potestas sequitur voluntatem.

¶ Confirmatur In cuius potestate et libertate non est quin ponatu antecedens: in eius libertate non est quin ponatur consequens necest sario consequens. Sed deum preuenire naturalirer voluntatem nostram in causando b / actum: est antecedens ad quod necessan rio sequitur b / actum esse. et deum sic preuenire non est iu potestate nostra nec in libertate voluntatis nostre. vt probatum est. quia prius et presuppositum naturaliter actio ni voluntatis. et quia nichl est in potestate anime nisi sua actio vel mediante sua actione. Sed diuina causali tas preueniens non est actio anime nec est in potesta te ate mediante alia actione anime. Quod enim est in po testate anime mediante sua actione: est posterius illa actu one anime: quia illam actionem anime etiam preueniret di¬ uina causalitas. et ita ante omnem actionem anime esset alia actio anime. Quod enim est in potestate anime mediante sua actione. est posterius illa actione.

¶ Tertio pro batur consequentia principalis. Deus potest se solo per suum velle necessitare voluntatem ad agendum vel ad conti nuandum actum: igitur in omni actu necessitat: si in omni praeue nit. Probatio consequentie quia non aliter videtur necessitare se solo nisi preueniendo.

¶ Quarto. Aliqua prioritas et praeuentio causandi in secunda causa necessita ret voluntatem nostram. igitur et preuentio causalitatis di uine. Antecedens patet. vt cum interdum preueuitur aliqua passione vehementi vel aliqua occasione subrepticia preue niente deliberationem: vel dum preuenitur inprimis in tentionibus vel per inclinationem habitus confirmantio vel obstinantis. vel si preueniretur influentia stellarum secundum astronomos. consequentia probatur. quia causalitas actualis diuina naturaliter praeueniens est potentior et efficati or quacumque causalitate cause secunde preueniente.

¶ Confirmatur. Preuentio potentie executiue vel intel lectiue a voluntate seu a velle voluntatis create ne cessitat illam obeditiuam potentiam. igitur et diuina preuem tio necessitat voluntatem creatam. Probatio consequentie. quod illa praeuentio est eque potens et efficax et excedens et voluntas creata non est minus dependens et subiecta

¶ Quarto principaliter sequitur quod actus prime naturaliter reciperetur in voluntate: quam voluntas producat illum. Probo. deus prius naturaliter causat b / actum in voluntate: quam voluntas causet. igitur b / prius causatur a deo in voluntate: quam voluntas causet. igitur b / priest in voluntate a deo: quam voluntas causet. Ex quo etiam sequitur quod voluntas prius patitur / quam agat. nec agit nisi in eo secundum quod prius patitur. igitur non libere agit

¶ Confirmatur. Omne nouum quod sequitur agere dei agitur Sed voluntatem agere erit huiusmodi: igitur voluntas in ed quod agens / agitur et patitur.

¶ Confirmatur ita per Cri sosto. super epistolam ad hebreos. sermo. 12. vbi sic ait Omnina dei sunt: sed non ita / vt liberum in nobis ledat arbitrium. Oportet enim nos primo eligere que bona sunt: et tunc deus quae ab ipso sunt introducit. Non an tecedit nostras voluntates: ne elidatur nostrum arbitrium. Cum autem nos elegerimus vitam: tunc introducit auxili ationem. Pro responsione notandum quod loquendo de acti bus voluntatis absolute et in generali et secundum quod sunt fore et qualitates phisice: et de concausatione diuina secundum nfluentiam generalem deum prius naturaliter causare et in agendo praeuenire voluntatem nostram posset intelligi idrupliciter. vno modo quod prius moueat voluntatem nostram: quam voluntas causet actum volendi: et quod sit alia causalitas diuina effectiua terminata ad aliquod causatum circa voluntatem nostram prius naturaliter actu volendi: et per quod consequeter voluntas nostra agat vel mo ueatur ad agendum. siue illud primo determinans hi iusmodi causalitatem dicatur voluntatem agere: et quod deus faciat voluntatem agere: siue aliter exprimatur. et sic negatur quod deus prius naturaliter causet: vel causaliter preueniat voluntatem. Secundo modo quod deus in aliquo priori signo nature tanquam in quadam mensura reali vel potentiali vel ymaginaria ageret: et in illo signo nature posteriori / voluntas humana non ageret: sed in secundo signo nature posteriori voluntas ageret: ita quod hec signa nature intelligantur quasi quedam mensure ordinis naturalis seu prioritatis et posterioritatis sed naturam proportionabiliter. sicut instantia temporis in te lliguntur mensure: vel signa ordinis secundum durationem seu prioritatis et posterioritatis temporalis. et sic etiam negatur deum in causando secundum generalem influentiam actus nostre voluntatis preuenire actionem nostre voluntatis.

¶ Tertio modo vt prioritas in causando: sit ex parte prioris independentia et sufficientia causandum et posterioritas in altero sit dependentia et indigentia et exigentia et presuppositio in causando. et sic conceditur deum prius naturaliter causare et preuenire volunta tem in causando.

¶ Quarto modo hec praeuentio intel ligitur voluntas diuina antecedenter quantum est ex parte sui / parata et exposita: et quasi antecedenter initans et offerens.

¶ Ad primum in oppositum. maior est vera: si illud foret ex insufficientia et indigentia alterius ab altera. et si vna non potest in illum effectum sine altera: sicut econtra: vel si vna potest in illum effectum sine altera: sicut econtra. Si autem hoc sit ex mere libera ordinatione alterius voluntatis cum dependentia et indigentia altert us: negatur maior.

¶ Ad secundum negatur antecedens: loquen do de prioritate in tertio intellectu. Ad primam probationem conceditur quod talis preuentio non est respectu malorum actuum vt mali sunt: quia illorum vt sic deus non est causa: nec prius nec posterius causans: sed quo ad realitatem positiuam per se effectibilem potest con cedi deum prius causare in sensu tertio modo dicto licet pluribus modis dicatur deus preuenire et prius age re ad actus bonos: et etiam ad actus causarum natura lium: quibus modis non praeuenit ad actus malos: et secundum realita tempositiuam ipsorum. vt in sequentibus declarabitur.

¶ Ad se cundam probationem. ille conclusiones intelliguntur de alia pre uentione speciali. sicut enim est influentia generalis et influentia auxilii specialis: ita est preuentio et priori tas specialis et generalis.

¶ Ad tertiam: aliqui conce dunt consequens de quo inferius. sed neganda est conequentia. Ad primam probationem maior foret vera de preuentione di cta primo modo vel secundo: sed non tertio modo. Nec est simile de motu gladii vel manus: quia manus prius recipit a priori causa motum et dispositionem ad quam tanquam ad effectum priorem sequitur naturali necessitate motus gladii. Uoluntas enim non mouetur nec recipit aliquid de nouo prius naturaliter: quam actus producatur. Quod autem in minori dicitur voluntatem diuinam esse impedibile et infrustrabilem cui nichil potest resistere hoc est verum: proprie et simpliciter loquendo. quia voluntas dicitur frustrabilis et quod ei potest fieri resistentia: quando ipsa volente simpliciter aliquid agere: et ipsa conante ad hoc et faciente quod in se est et quod potest nichilominus non ponitur effectus ratione alterius impedientis: cum lar ge dicitur voluntas creata resistere. quia libere ponit que dam: vel quedam non aufert: quibus stantibus deus disposuit non agere sic. Unte Acter. 7. spumisacton semper resistitis. Quod autem dicitur quod non potest eam non sequivel ab ea difformari: dicendum quod potest difformari ab eius ordinatione antecedente. Falsum est igitur quod non pos sit non sequi illam preuentionem et causalitatem: immo simpliciter potest non sequi. quia illa preuentio est simpliciter contingens et libera libertate contradictionis et in libertate voluntatis nostre est illam poni vel non poni: tamen secundum quid et in sensu compositionis vel secundum ne cessitatem consequentie. Non potest non sequi. quia hec consequentia est necessaria deus preuenit voluntatem in agendo b / igitur vo luntas agit. Sed hoc non tollit libertatem contradi ctionis in voluntate. quia ita econtra diuina voluntas siue causalitas non potest non sequi causalitatem voluntatis nostre. quia necessario sequitur voluntas agit b: igitur deus agit. Sic etiam deus se solo nichil produceret libertate contradictionis. quia positio effectus non potest non sequi causalitatem diuinam priorem.

¶ Ad secundam probationem consequentie. causalitatem alterius cause esse in libera potestate huius ad causandum b / effectum: et ad hoc quod illa altera causa agat vel non agat b / potest esse dupliciter. Uno modo simpliciter et proprie per illius alterius cause influentiam et indigentiam et dependen tiam ab ista causa ad causandum b: et per illius alterius cause impotentiam ad impediandum hanc causam et resistendum huic cause simpliciter volenti agere b. et per consequens per huiusmod cause predominationem et illius alterius cause subie cionem: et sic securis est in potestate hominis quo ad effe ctum diuisionis: et cognitio intellectus est in potestate voluntatis quae ad producendum actum amoris vel odii: et sic diuina causalitas non est in potestate voluntatis create: nec subest potestati volunt atis create: sed econ tra.

¶ Secundo modo secundum quid et improprie et large per illius alterius cause concomitantiam liberam et paratam et expositam assistentiam et influentiam: ita vt nec michi desit: nec me violentet aut necessario impellat: et hoc totum fit ex illius alterius cause libera et gratuita ordinatione et sic voluntas diuina potest dici esse in potestate volun tatis create. iuxta illud Iosue. 10. Stetit sol in me dio celi spacio vnius diei: obediente domino voluntati hominis. Ad improbationem primam procedit de esse in potestate alterius cause simpliciter et proprie. Ad secundam. Augustinus intelligit de eo quod est in potesta te nostra per modum effectus causabilis. Ad tertiam. Anselmus loquitur de potestate voluntatis ad actum ex trinsecum imparatum: que est potentia ad aliquid sequens actum voluntatis. vt si dicatur / possum loqui vel ambulare: subintelligitur si volo. Quod etiam in illa ratione tanigitur de predeterminatione diuine voluntatis que determinat voluntatem nostram ad agendum. Sciendum quod loquendo de determinatione ad effectum secundum induiduum demonstratum vt distinctum ab omni alio omnino simi li et possibili. sic prima causa determinat voluntatem nostram. Sed loquendo de determinatione secundum spec em vel secundum differentias indiuidui accidentales. vt secundum intensionem vel remissionem: sic voluntas seipsam deter minat. Item. deum determinare causam secundam ad talem actionem potest esse dupliciter. vel per determinationem limitantem et arctantem ad vnum oppesitorum: et sic deus non determinat voluntatem creatam ad talem actionem. licet sic determinat causas naturales: vel per influentiam actualem et concausationem ad talem effectum non ad oppositum: tamen cum permissione ad agendum oppositum et cum assistentia parata ad oppositum quantum esset ex se. et sic deus determinat voluntatem creatam.

¶ Ad confirmationem negatur minor: accipiendo large esse in potestate alicuius. Ad improbationem. verum est pro prie et per modum effectus: non improprie per modum auxilii parati et expositi.

¶ Ad tertiam probationem principalis consequentie negatur consequentia.

¶ Ad probationem non necessitat solum preueniendo secundum tertium intellectum supra expositum: sed aliis modis vt declarabitur inferius. distin. 45.

¶ Ad probationem quartam. Si infer tur consequens de possibili conceditur. Deus enim potest preuenire aliquo modo preuentionis necessitantis. Si vero inferatur consequens de inesse et de facto negatur consequentia Alia enim preuentio voluntatis naturaliter fit per aliquod ens secundum quod est formaliter dispositio anime formaliter inexistens et afficiens ipsam. ideo anima sic formaliter affe cta mouetur naturaliter ad aliquid. Diuina autem vo luntas licet sit in infinitum potentior: non tamen necessitat cum sit formaliter libera: nec sit formalis affectio anime.

¶ Ad confirmationem negatur consequentia: quia ille acti voluntatis est causa naturalis respectu effectus in potentia mota a voluntate. et illa potentia non est for¬ maliter libera.

¶ Ad quintam probationem. licet prius natura sit b / actum esse in voluntate: quam voluntat est cau sare b / accipiendo prius natura quod potest esse sine alio non econtra. et a quo non conuertitur consequentia et loquendo absolute et in generali de receptione ipsius b / in voluntate tamen loquendo de receptione actus producti a volun tate et de priori natura secundum dependentiam. Negatur consequentia.

¶ Ad probationem negatur consequentia. Hec enim sic ordinantum secundum dependentiam naturalem vt prius sit deum agere secundo voluntatem agere: tertio effectum esse. vt orde causarum prior sit effectu.

¶ Ad confirmationem patet questione praecedenti. Ad cofirmationem. Crisostomus intendit quod deus non antecedit per modum agentis et mouentis totalis. vt quandm pello vel traho te vt ex citem te vel inducam ad agendum aliquid: vel per modum inclinationis vincentis facultatem voluntatis nostre: libet conaretur in oppositum particulus. quae istarum causalium sit vera / ideo volun Secund. tas creata agit b quia deus agit vel econtra

Prima conclusio. Non ideo diuina voluntas agit b / actum nostrum volendi: quia voluntas creata agit b / loquendo de influentia generali: et de realitate actus positiua per se effectibili: que in bonum naturale probatur vt similis conclusio de causa secunda absolute in quaestione precedenti.

¶ Confirmatur. Non ideo vult deus bil actum esse vel voluntatem agere b / quia voluntas agit b igitur non ideo deus causat: quia voluntas creata causat Antecedens probatur. quia non ideo deus ab eterno volebat b / fore: vel voluntatem esse acturam b / quia b / erat futurum vel voluntas erat actura. igitur nec ideo nunc vult eam agere: quia illa agit. Contra. in actibus qui mali sunt ideo deus agit enti tatem positiuam quia voluntas agit. igitur similiter in aliis actibus voluntatis secundum influentiam generalem. consequentia probatur quia ad actus positiuos qui mali sunt concurrit solum influentia generali: secundum hanc autem concurrit in omni actu vo luntatis. Antecedens probatur. Tum / quia non econtra ideo voluntas agit actum prohibitum: quia deus agit. Tum / quia deus quantum est ex se magis vellet et magis ei placeret volun tatem non elicere huius actum. Unde Ansel. de concor. prope finem. Opera mala facit deus sola culpa hominis quia ea non faceret nisi homo vellet. Secundo voluntas creata determinat voluntatem diuinam quo ad speciem et gradum actus potius quam econtra. Ideo igitur deus agit: quia vo luntas creata agit. Antecedens probatur. quia dei influentia ge neralis est ex se indifferens et parata ad coagendum michi siue in actu volendi siue nolendi: et ad volendum intense vel remisse. voluntas autem creata seipsam ad hoc determinat

¶ Ad primum. Si in antecedente ly quia / sit nota causalitatis realis in voluntate nostra respectu diuine causalitatis seu respectu eius quod est deum agere. Negatur antecedens. Si etiam ly quia sit nota alicuius prioritatis naturalis secundum. per se essentialem ordinem causandi: vel nota alicuius autctoritatis et predinatio nis: negatur antecedens. et sic intelligitur conclusio posita. Si vel ro ly quia / notet quandam concessionem vel permissionem vsus libertatis create et non substractionem influentie generalis: etiam respectu actuum malorum licet deus antecedenter prohibuerit: et licet magis sibi placeret oppo situm. Sic conceditur antecedens: et negatur consequentia. sed tunc ly quia i tenetur improprie et methaphorice: vt in sequentibus de clarabitur vbi queritur specialiter de actibus malis.

¶ Ad probatione consequentiae. licet concurrat influentia generali ad positiuum actus mali: tamen multe / alie rationes et circunstantie concurrunt in concausatione actus mali: et alie contrarie concurrunt in causatione actuum bonorum vel etiam indifferentium vel naturalium. propter quas non dicitur conuenientur quod ideo voluntas agit huiusmodi actus malos: quia deus agit illos sicut de aliis.

¶ Ad probationes antecedentis patebit in sequentibus.

¶ Ad secundum. quia voluntas creata non determinat diuinam nec seipsam: immo ad certum indiuiduum actus: et quia ceteranon sunt paria. sed causa secunda dependet a prima: non econtra: ideo negatur consequentia. Item negatur antecedens. Deus enim erat ab eterno determinatus secundum intelligere et velli ad agendum talem speciem actionis in tanto gradu pro tali tempore. Ad probationem. verum est quod influentia genera lis erat indifferens per potestatis illimitationem: et per auxilii generalis paratam et expositam assistentiam: si vo luntas creata voluisset oppositum. Non autem per priuationem prescientie et preordinationis determinate

Secunda conclusio ideo voluntas cre ata agit b / actum positiuum: quia deus agit b. Probatur vt similis conclusio de secunda causa absolute in questione praecedenti. et in telligitur de realitate actus circumscribendo maliciam vel bonitatem specialem.

¶ Contra. sequitur quod ideo voluntas creata non agit c / quia diuina non agit nec coagit. consequentia patet. quia si affirmatio est causa affirmationis et negatio est causa negationis. 1 posteriorum. Falsitas consequentis probatur. quia si modo non ago c / actum quem tamen libere et faciliter possem nunc agere. hoc non est quin dei influentia generalis sit parata et exposita volunta ti mee sicut voluntati alterius ad consimile actum et sicut aliis causis secundis. igitur non ideo non ago c / quia deus non velit agere et influere. igitur non ideo quia deus non igit. patet consequentia per Ansel. de casu diaboli. ca. 3. Prete rea potest argui de actibus malis: sicut supra. Respon deo. Conclusio posita intelligitur non vt ly quia / notet aliquam causalitatem diuinam effectiuam: cuius per se et mmediatus terminus per modum causati sic voluntatem causare qui terminus sit aliquod nouum distinctum et prius actu volendi qui est a deo et voluntate: sed ly quia / notat talem per se ordinem voluntatis create et voluntatis divine in causando. vt ex parte voluntatis create notetur dependentia / insufficientia / et indigentia. et ex parte dei notetur independentia et sufficientia ad causandum et cum plena libertate et potestate substrahendi et impediendi causalitatem voluntatis create.

¶ Ad argumentum igitur potest negari consequentia: quia non vniformiter accipitur lp quia / nec idem accipitur et connotatur per ly quia / in antecedem te et consequente vt consequens accipitur in communi vsu. quia secundum communem acceptionem consequentis non solum notatur absoluta negatio diuine causalitatis esse causa et propter quid ne gationis effectus a voluntate: sed etiam notatur quod detur influentia non erat antecedenter parata et exposita. im mo ex parte dei erat antecedenter respuere et refutare: quamuis ex parte create voluntatis non staret quin poneretur effectus. et quamuis voluntas creata faceret quod posset et quod in se esset de agendo c / si tamen notaretur in comunsequente absolute et precise negatio causalitatis dic vine: conceditur consequens. licet illacausalis non sit ita propria sicut antecedens. De illa regula philosophi videbitur questio ne sequen.

¶ Ad argumentum in principio questionis negatur maior. Ad probationem. cum dicitur coagere alte ri agenti: presupponit illud alterum agens vel ipsum agere. Dicenduum quod illa propositio de vi verbi est falsa: si intelligitur vniversalis. quia equiualet isti omne coagens alteri agenti / exigit illud alterum agens tanquam prius. otest tamen habere intellectum verum scilicet prius est natura li intelligentia b / agere: quam aliquid sibi coagere: id est cognitio qua cognoscimus aliquid coagere b / agen ti presupponit cognitionem qua cognoscimus b / agens non econtra. Si coagere autem accipitur non pro coagente seu pro eo quod est in recto ipsum coagere: sed pro aggregato ex agente et sibi coagente. Sic deum coagere id et illud aggregatum tanquam posterius presupponit cau am secundam agere tanquam prius in quadam similitudi ne ad totum et partem. Non quod secundam causam agere posset esse sine illo aggregato: quia necessario conuertuntur. sed quia secundum quandam similitudinem se habent vt nars et totum: et pars commniter potest esse sine toto: non econtra. Item. hec propositio coagere alteri agenti presup ponit illud alterum agens potest dici falsa in sensu diuisionis: sed in sensu compositionis si sit vera / non infert quod deus posterius agat. alioquin per idem arguitur quod nullum agens agit prius altero sibi coagente. et sic ter minatur ista questio.