Quaestio 2

⁋ Distinctionis prime Questio secunda Ecundo quero circa hanc distinctionem an possimus eodem actu diligere medium et finem. Non dubitamus an idem actus possit esse latus circa deum et circa crea turam: diligendo illum binarium propter se: sed intendimus querere. An possimus eodem actu diligere sortem propter deum: ita vt ille actus feraur in sortem et in deum tanquam in eius obiectum adequatum et vnum propter aliud. Partita est hic positio. vna tenet partem affirmatiuam: quam sequitur Alexan. halenster. in summa de virtutibus collatione. lx. articu tertio: quam multi posteriores secuti sunt. Alia est huic opposita.

⁋ Sed circa responsionem pono hanc conclusionem ad titulum questionis. Voluntas potest eodem actu diligere medium et finem: et medium propter finem. probat. Non minus est voluntas potens in suo actu quam intellectus in suo: sed intellectus potest habere vnum actum simplicem circa totam propositionem / scilicet assensum distinctum a notitia subiecti / praedicati / et copule verbalis. hoc etiam patet de disiunctiua composita ex duobus contradictoriis dubiis et dissensu ei opposito. Similiter de iudicio propositionis categorice. assensus enim istius homo est animal non conponitur ex partibus diuersarum rationum: quarum vna eri assensus subiecti et alia praedicati / et alia copule. et eodem modo potest habere iudicium quo assentit conclusioni propter principia etc. ergo voluntas potest habere actum sunm circa hoc complexum / deum esse summum bonum. Et eodem modo circa istud diligere sortem pro pter deum. Secundo arguitur ad idem. Intellectus habet conceptum simplicem relatiuum patris et filii qui representat patrem et filium: dato quod duos absolutos habeat de praedicamento substantie de patre e filic alioquin iste terminus pater non erit de praedicamento relationis siue ad aliquid. ergo etiam dato quod voluntas diligat finem et creaturam: potest habere vnum actum quo diligat creaturam propter finem.

⁋ Ex ista conclusione infertur quod vsus est fruitio. patet de actu quo diligo sortem propter deum. probatur sic. est vsus creature: ergo est vsus. est fruitio dei: ergo est fruitio

⁋ Secundo sequitur quod non omnis fruitio est perfectior entitatiue quam vsus: nec magis meritoria. patet: quia idi actus est vsus et fruitio.

⁋ Tertio sequitur quod vsu lic te diligo deum. pobatur. hoc actu licite diligo deum / demonstrando actum quo diligo sortem propter deum: hic actus est vsus: ergo vsu licite diligo deum.

⁋ Quar to sequitur quod fruitioe meritorie diligo creaturam. probatur. hoc actu meritorie diligo creaturam / actu prio ri demonstrato: hic actus est fruitio: ergo fruition meritorie diligo creaturam.

⁋ Quinto sequitur quo hec consequentia est nulla: vsu diligo deum: ergo vtor deo. nam per antecedens solum denotatur quod actu qui est vsus diligitur deus: et per consequens denotatur quod diligitur deus propter aliud.

⁋ Eodem modo se xto inferri potest hanc consequentiam esse nullam: fruitione diligo creaturam licite: ergo licite fruor crea tura.

⁋ Septimo sequitur quod eodem actu pius dilis deum quam creaturam: non pius gradualiter: quia est id actus: sed pius appreciatiue. sit hec analogia: deus eodem actu pius diligit se quam creaturam.

⁋ Octauo sequitur quod idem actus est nolle et velle respectu diue sorum. patet de actu quo nolo peccatum propter dei amatum. Et sic nolitio est volitio copulatim et copu atiue. velle autem nolle respectu eiusdem repugnant Sed sicut diligo sortem et odio platonem in eodem instanti: sic eodem actu odio peccatum et diligo deum: immo idem nu mero simul et semel diligo a odio: vt patebit ex. xvii distinctione huius.

⁋ Nono sequitur quod eodem actu diligo vnam rem propter aliud: et vnam rem propter se immo vnam rem non propter aliud: et eodem actu dilig aliquid propter se et diligo aliquid non propter se Iste non repugnant: quia sunt ambe affirmatiue. sed hanc nego: hoc actu non diligo aliquid propter se: quia non sequitur: diligo aliquid non propter se: ergo non diligo aliquid propter se.

⁋ Decimo sequitur quod odio diligitur deus meritorie: et amore oditur creatura patet: quia idem actus est amor et odium ex octauor: tamen nemo odit deum meritorie.

⁋ Undecimo sequitur quod non inconuenit eundem actum causare tristitiam et gaudium. patet: quia nolle secundum multos (et non est improbabile / causat tristitiam: et velle dilectionem. Nec hoc pius inconuenit quam quod causentur a diuersis actibus. stat tamen dare nolle quod non causat tristi tiam. vt patet de nolitione peccatorum in beatis. et in via nolumus peccata sociorum esse de quibus parum curamus. sed non propterea multum tristamur. Ex istis autem non oportet concedere quod scientia est error: vel bonum sit malum: cum nulla sit ratio concessionis. secus est in conclusione proposita.

⁋ Duode cimo sequitur quod fruitionis ordinate peccatu est obiectum.

⁋ Decimotertio sequitur quod aliqua dilectio dei non posset esse dilectio dei quin sit creature dilectio. patet de dilectione qua diligitur sortes propter deum. potest tamen illa dilectio esse in rerum natura: et non esse dilectio sortis nec dei. patet si poneretur in lapide vel extra subiectum.

⁋ Contra conclusionem arguitur sic. Ex ea sequitur quod fruitio aliqua est imperfectior entitatiue quam aliquis vsus: sed hoc est inconue niens: igitur et fundamentum. probatur. capio dilectio nem dei solum et dicatur a. capio actum quo diligitur sortes propter deum et dicatur b. Arguitur sic. b. est vsus: et b. est perfectior a. igitur. probatur minor. quia habet obiectum perfectius: quicquid enim perfectionis est in obiecto a. idem est in perfectione obiecti b. et aliquid vltra. modo actus capiunt perfectionem ab obiectis. Sed dices. non sequitur b. obiecti continet formaliter aliquid perfectionis quod non con tinet obiectum a. ergo b. est perfectior a. quia obiectum a. eminenter continet obiectum b. vel excessum quo niteris probare perfectionem in obiecto b. supeobiectum a. Sed contra hoc arguitur. b. et a. specie distinguuntur: ergo sunt inequaliter perfecte. species enim se habent sicut numeri. viii. Metaphysice. Et tunc sic. a. et b. sunt inequaliter perfecta: sed b. non est imperfectior a. ergo perfectior. probatur minor ex parteobiecti. Respondetur negando quod b. est perfectior a. dato quod obiectum eius specie distinguatur ab obiecto a. Et causa est: quia impurius fertur in deum: cum b. actus et quelibet paro eius gradualis non solum tendat in deum sed in creaturam. a. autem praecise fertur in deum. Sed contra istud arguitur. b. est imperfectior entitatiue quam a. ergo actus quo diligo deum et duas creaturas est imperfectior b. cum actus ille minus syncere feratur in deum quam b. sit ille actus c. eodem modo d. inuoluens tres creaturas cum deo erit imperfectior c. et sic in abyssum: ergo actus latus in infinitas creaturas et in deum erit infinite imperfectus. et sic aliqua dilectio dei est infinite imperfecta. Respondetur concedendo quod c. est imperfectior b. et d. quam c. et sic sine statu. Non tamen sequitur quod notitia dei et infinitarum creaturarum sit infinite imperfecta: vt crebro dictum est. Secundo potest dici: esto quod b. est alterius speciei ab a. non oportet a. esse perfectiorem b. et hoc quando includitur obiectum infinite perfectum. sicut enim vnum infinitum non est alio maius proprie: sic nec actus includens obiectum infinitum pro odiecto est perfectior actu includente obiectum infinitum cum supplemento obiecti finiti. nolo tamen negare quin stat dilectionem alicuius creature esse tanm meritoriam quam est dilectio dei in casu. sed dilectio vnius creature est virtualiter dilectio dei. Sed quicquid sit de hoc argumento: oculatus bene videt quod hoc argi mentum non est magis contra conclusionem quam su stinemus quam contra eius contradictoriam. vt patet paululum mutando terminos / loquendo de actu quo quis diligit deum et beatam virginem / non diligendo bea tam virginem propter deum: sequendo de dilectione illius binarii: et de syncera dilectione solius dei

⁋ Secundo argumentor. sequeretur quod dilectio alicuius creature esset beatitudo in patria: et creatura esset obiectum beatificum: hoc est inconueniens. pater de dilectione: qua Petrus diligit Paulum propter deum in patria. illa enim est dilectio ipsius dei clare visi¬ ergo est beatitudo.

⁋ Respondetur hoc argumentum est vtrique positioni commune. quod patet ponendo quod petra diligat paulum et deum vnico actu non relatiuo. et aliqua circa hoc in xlix. distin. iiii. questione. v. diximus: et hic sic potes dicere. Contra dicentes autem bea titudinem a solo deo causari / argumentum istud non habet apparentiam. sed tenendo quod in loco allegato tenuimus / argumentum multifariam diluitur. Nam pri mo beatitudo est actus tantum circa deum. secundo esto sit beatitudo: non sequitur quod diligens sortem propter deum et deum vnico actu sit beatior intensiue quam diligens tantum deum. illi enim actus specie distinguuntur: ergo non se intendunt. Sed quia dices quod extensior beatitudo causat plus gaudii. Dicas tertio quod non est actualis relatio in patria creature in deum per eundem actum: nec deus ad hoc concurrit: vt beatitudines proor tionentur meritis et sacramentis.

⁋ Tertio arguitu dilectio finis causat dilectionem medii: ergo si idem actus sit dilectio medii proter finem idem causabit se. sicut premissarum intellectus causat notitiam scientificam conclusionis: quae nullatenus potest cum ea identifica ri.

⁋ Respondetur: nolumus concedere quod scientia cau sata abintellectu identificetur cum eo: sedpotest esse vnus alius assensus quo intellectus assentit conclusioni propter premissas: qui est tertius assensus distinctus a prioribus. Et si intellectus haberet plures propositioes sese inferentes (vt contingit de conclusionibus Eu clidis) potest esse vnus assensus simplex respectu omnimEt quia estatus propositionum in capacitate actiua inte lectus naturaliter: status erit in iudicio multarum propositionum. nam assentimus assensu simpli. huic consequene si asinus volat asinus habet alas: sed intellectus potest habere vnum iudicium respectu omnium illarum propositio num quae deducuntur ex seinuicem. at non negandum est qui sit aliqua dilectio creature distincta adilectione dei dilectio enim dei potest esse ca quare quis prorumpat in diectionem creature. palam est autemquod ille dilectiones non identificantur vt de aliqua scia diximus. Non tamen oportet semper dilectionem dei causare dilectionem creature. patet. nam si dilectio creature causaretur a solo deo in voluntate mea sine concursu dilectionis dei: iam illa dilectio eet meritoria. Insuper trequenter dona gra tuita a naturaliter nobis data a deo sunt ca dilectionis dei: quia sicut dicitur super illo psalmi Incli naui cor meu ad faciendas iuitificatioes tuas propotiretributionem: quando dicimus quod voluntas diligit aliquid ppter finens propter dicit cauam finalem: et non efficientem nisi per accidens. bene enim stat dilectionem medii propter finem praesupponere dilectionem finis et dile ctionem medii. dato quod ab eis causetur. non tamen cum eis identificatur: sicut notitie absolute priami e he ctoris prrequiruntur ad notitiam huius paternitatis et hui fiuiationis.

⁋ Quarto arguitur. Illud est causa alicuius per quod conuenienter respodetur ad quaestionem pro pter quid alterius. propter quid enim notat causam. Et tot modis dicitur causa quot modis dicitur propter quid. ii. physicorum. et. v. Metaphysice. Sed si petatur quare diligitur sortes conuenienter respondetur qui diligitur deus. Insuper tertii Ethicorum quinto probat aristoteles quod electio non est voluntas: quia voluntas est respectu rinis: eiectio aute respectu eorumquae sunt ad rinem. propterea concludit ibidem quod tlectio non est voluntas.

⁋ hec ratio non valet. nam idem actus potesse finis et entis ordinati ad finem. imo electio qua est respectu entis ad finem esset etiam respectu finis.

⁋ Ad primum dicitur neganlo assumptum. si enim petatur / propter quid homo est risibilis: dicetur euestigio / quia est rationalis: modo pa lam est quod rationale non causat risibilitatem cum iden tificetur secum: quia sicut rationale est risibile: sic rationali tas est risibilitas. Similitur si petatur / propter quid Iudas erat reprobatus a deo: dicetur quia erat praeuisus de cessurus sine gratia. Ad aliud dicitur / argumentum solum probare quod electio a voluntas non conuertibiliter se pabent.

⁋ Quinto arguitur. Ille actus non est dile ctio finis formaliter quo manente stat voluntaten non diligere finem. sed dilectio entis ad finem est duiusmodi. quod patet: quia si aliquis propter amorem deus incipiat aliquod opus aggredi et propter deum: voluntas potest per seuerare in illo opere non cogitando de deo. igitur vult aliquid propter deum non cogitando de deo.

⁋ Et confirmatur. non magis illo actu diligeretur medium propter finem quam ediuerso: cum actus sit comnino indistinctus / et ex natura sua non minus termi etur ad hoc obiectum quamad illud.

⁋ Ad primum dicitur quod non manet actus secundum quem volebat vel imperabat illud opus propter deum fieri: tamen conti nuatur opue vertute alicuius notitie at habitualis amoris dei. et adhucdicitur fieri propoter deum. vt frequem ter contingit quando in principio dicere volumus horas propter deum actualiter: postea dicimus adhuc ex habitu dicendi quem habemus. Similiter qui vult ire Romam qui eam nunquam vidit: sed volebat a ctualiter ire propter deum quando de deo non cogitat / ad huc transit. Et petatur ab aduersariis quomodo illud contingat. vel si aduertat: a habeat actum voluntatis dicitur: quod ille est alius actus a priori: et non relatiuus si de deo non cogitet. sed impossibile est abere illum actum relatiuum quin voluntas simul velit finem et medium: quae sunt eius obiectum. Etiam est possibile voluntatem simul habere duos vel tres actus: quorum vnus erit relatiuus / secundus medii tantum / ter tius ipsius finis tantum: et tunc desinente actu relatiuo quis vult dicere horas de deo non cogitans per actum solius medii. non enim inconuenit habere plures actus specie distinctos circa idem obiectum. modo actus relatiuus specie distinguitur ab actu medii praecise.

⁋ Ad confirmationem negatur assumptum vt patet de volitione diuina. nam aliquis actus siue intellectus siue voluntatis habet ex natura sua ferri super aliqua obiecta determinato modo: et alius actus super eadem obiecta alio modo etiam secundum aliam habitudinem.

⁋ Sexto argumentor. Pro pter vnumquodque tale a illud maius. primi posterio rum. ii. si enim conclusio scitur propitero primissas: primisse magis sciuntur vel intelliguntur. sed diligimus medium ropter finem: ergo finem magis diligimus quam medium.

⁋ Pretere a vel quis tantum meretur per actum re atiuum quantum per duos actus: quorum vnus est fi nis / et alter medii. sed neutrum est dicendum. igitur.

⁋ Ad primum conceduntur maior / minor et coclu sio. magis enim eodem actu diligimus finem quam medium: sed non maiori actu.

⁋ Ad secundum stat dare ex cedens et excessum inter illos actus. vnus namque actus potest esse duobus intensior vel ediuerso. Sed ponis actum relatiuum esse duorum graduum e alios duos a ctus sic se habere quod alteruter horum est duorumgra luum: tunc videtur quod duo actus vni prestant: cum inclu dant quatuor gradus. Si voponas quemlibbet duorum actuum sem vnius gradus: tunc potest dici esse equalitas in meritis: pui ta quod binarius istorum actuum equiualet vni actui re latiuo.

⁋ Septimo arguitur ponendo vnam consequentia cuius maior est euidens: minor opinata vel credita iam conclusio sequitur debiliorem partem. ibi sunt multi assensus: vnus maioris / alius minoris / tertius conclusionis / quartus bonitatis consequene: quintus quo ar sentitur primissis et conclusioni propter primissas: iam erit vnus et idem assensus euidens et ineuidens: quia ille assensus erit maioris / minoris et conclusionis.

⁋ Re spondetur concedendo illatum. est enim euidens respectu alicuius / et ineuidens respectu alterius: sed non respe ctu eisudem. sicut idem actus est velle et nolle respectu diuersorum: sed non respectu eiusdem. Et set assensus quo quis assentit conclusioni propter praemissas ab assensu ex tremorum causetur: sicut conceptus relatiuus a conceptibus absolutis: non tamen est assensus praemissarum et conclusionis causa sufficiens et adequata in productione as sensus talis. sicut de notitia reflexa et aliis dicere dabemus Propterea frequenter habemus assensus promissarum et alium assensum distinctum non habendo vnum assensum simplicem: quo assentimus conclusioni propter premissas.