Quaestio 1

⁋ Post hec considerandum est quantum a talibus quales nos sumus: intelligi potest.

⁋ Distinctionis tertiedecime questio vnica. Veritur circa hanc distinctionem tertiam decimam. an processio spiritus sancti sit generatio.

⁋ Questio potest hatre multos senfi sus secundum quod verbalia in io euntia praesent su mi passiue vel actiue. et adhuc isti termini praesent capi vniformiter: quarendo an spiratio acti ua filii sit gnatio actiua: et potissimum respectu filii et similiter an generatio passiua sit generatio actiua. et de istis sensibus quaerimus: si enim difformiter termini ca perentur non esset difficultas.

⁋ Respondetur per conclusionem negativam. Probatio non est nisi vnus filius genitus: sed si spiritus sanctus esset generatio passiua / esset genitus: quod est falsum. Nam doesiter Ioannis tertio. Sic deus dilexit mundum vt filium suum vnigenitum daret. propter quod in symbolo Apostolorum confitemur vnicum dei filium. et quia filius: vtique genitus vt dicit Augustinus. v. de trinitate. ca. vi.

Contra hanc conclusionem arguitur sic. omnis productio vi uentis a viuente eiusdem nature numero vel specie est geneatio: spiratio est huiusmodoi: igitur. maior patet per locum a diffinitione generationis. minor patet secundum fidem. Nam spunssanctus est viuens et eiusdem nature cum patre: et non minus quam pater a filius sunt eiusdem nature. tius productio est productio viuentis etiam similis. p consequens non solum erit generatio sed vniuoca

⁋ Difficultas ista semper acerrima reputata fuit apud maiores: et merito secundum illud Esaie. liii. GEe nerationem eius quis enarrabit. pariforma de processione. Quapropter dicit beatus Augustinus. xv. de trinitate. ca xxv. contra Maximinum. quod est ei imposi sibile illud explicare. Et Io. Damascenus. libr primo. de orthodoxa fide. ca. x. sic dicit. filius vero a patre nascibiliter. speius autem non nascibiliter: sed processibiliter. Et mox sequitur. generationis et proce sionis differentiam esse didicimus. At quis differentie modus: nequaquam. Meatus Augustinus xv. dtrinitate. ca. xvii. et Ansel. mono. lv. hoc insequentes dant hoc discrimen. quando filius est ab vno tantum spiritus sanctus autema duobus. filius autem nullus potest esse duorum: nisi vnus sit pater. et alter mater. quod trinitate imaginari absurdissimum est.

⁋ Ista ratio egre est sufficiens: quia vbi productum eodem modo pnitus est a duobus: nec aliter ab vno quam ab altero nec ab ambobus quam ab altero tantum: ibi productio ex hoc precise quod est a duobus non videtur minus debere dic generatio quam ab vno tantum et ceteris simul concurrentibus. vnitas enim et pluralitas producentium non variat rationem productionis. Quod patet: productio enim vnius ignis a duobus non minus diceretur generatio: quam productio vnius ab vno. spunssanctus autem quaeuis sit a duobus: eodem tamen modo penitus est ab vtroque: vt superius dictum est.

⁋ Et ex hoc patet: quod non sequi tur si spiritus sanctus esset filius duorum: quod esset vnius tanquam patris: et alterius velut matris: cum filius non sit vniformiter ex patrea matre. Alioquin non esset vnus pater a mater potius quam alter: vel econuerso Et istud potest roborari: quia si idem semen numero es set in duobus hominibus / ex quo debeat generari proles vterque illorum generantium esset pater. Potes pro bto Augustino dicere quod licet istud verum habeat creaturis: tamen verum non habet in diuinis.

⁋ Alii vadunt ad principium quod et principium quo. Sed hec principia hactenus respuimus. Beatus Augustinus dat alium modum. v. de trinitate. ca. xiiii. ex diuersitate modi procedendi: quorum vnus procedit quomodo natus alter quomodo datus. sed cum illud non declaretur quomodo spiritus sanctus non procedat quomodo natus: manet res caliginosa.

⁋ Frater Gregorus de Arimino. dicit quod non est ei possibi le intelligere hanc materiam: licet confiteatur se credere. Quam responsionem quidam doctor posterior dicit esse scandalosam: vere enim turpe est theologo materiam tractanti nihil penitus discriminis dare. Sed iste doctor posterior dicit quod explicatio fic ri non potest nisi per hoc quod generatio est ab vno tantum: spiratio autem a duobus.

⁋ Item filius est ab vno solo a non spiritus sanctus: et spiritus sanctus est a duobus: quorum vnus scilicet pater dat alteri puta filio: quod spiritus sanctus procedat ab eo. sic etiam potest explicari quomodo spiritus sanctus procedit vt datus: sed non vt natus. Sed hic doctor imponit terminos ad placitum: et videtur petere principium in re sipsa.

⁋ Dicetur itaque quod generatio proprie capiendo (vt dicatur respectu filii) est productio non de nihilo alicuius viuentis cognoscentis ab aliquo eiusdem nature numero vel specie siue res habeat esse post non esse: siue semper habeat esse: sic scilicet quod res producta quando est generatio vniuoca potest sic facere in pro ductione sicut res generans. Ponitur non de nihilo / ad secludendam creationem quae non est prorie genratio. Doaiter viuentis et cognoscentis: quia sola ho generant hominem secundo Physicorum. sed homo non est fili solis: nec sol eius pater. quia sol non viuit nec cogn scit. Ultima particusa separat spiritumsanctum qui non generatur. palam est quod est productio vniuoca in personis diuinis: nulla persona in diuinis est alia perfe ctior: sed sunt eadem res: non modo specie: sed nume ro. illa que assimilantur patribus propriissime vocantur filii. potere a Philosophus quarta particula problematum problemate. xiii. causam reddit: quare vermis genitus ex nobis: vel aliud animal: ex nostris humoribus vel carne non vocetur filius noster: et tamen sortes vel plato vocatur filius. prpoterea dicit Commen tator ibide cum filius multum patri assimilatur: dicimus prouerbialiter sic ei similatur: ac si eum spuisset. et sic mulus vel mula secundum modum illum non vocal filius asini et eque: sed satis bene apud diffinitionem quam damus. Diximus in productione vniuoca / ad se cludendas mulas a mulos: quos filios reputamus. semper vtrobique res producens et producta sunt eiusdem speciei in creaturis: si res producens potest producere aliquid: res producta potest simile producere: vel ei non repugnat: si non proueniat impedimentum ac cidentale. patet inducendo in singulis. modo filius i diuinis maxime patriassimilatur. sicut pater producit filium: sic filius producit spiritumsanctum. et in hoc patri assimilatur producendo personam eiusdem peri fectionis secum: sicut pater a filius. Adieci in generatione vniuoca. Aristoteles enim putabat mulos generare nequire: quorum asini sunt patres apud loquentes. nisi aliunde fiat orbatio accidentaria propter frigidos a huiusmodi. Et nephas est hoc spunisancto attribuere. Placet Theophrasto es plerisque aliis quod muli generent: et ita frequenter (vt aiunt) in asia compertum est. et sic quodlibet viuum productum a viuente cognoscente iterum generare potest: et sic quoquo versum potest iterum generare quia tale apud loquentes cui hoc non conueniret non vocatur filius vel pater: siue fuerit generatio vniuoca siue equiuoca.