Quaestio 12

⁋ Distinctionis septimedecime questio. xii. Equitur tertia positio que ponit intens sionem forme fieri perdepurationem a suo contrario: que nequit intelligi quo ad videatur aliquid de compossibilitate qualitatum contrariarum.

⁋ Circa quod versantur partite opiniones: quarum vnam prosequemur in hac uaesti. reliquam in sequenti.

⁋ Pro huius quaestionis elu cidatione premittamus quod non loquimur de termi nis contrariis qui sunt positiui: et non potentes simul supponere pro eodem copulatiue: sed successiue. Nec extendimus terminum ad priuatiue opposita: sicut corruptibile et incorruptibile sunt contraria decimo metaphysice. Nec loquimur de contrarietate propositionum de opposito modo enunciandi: sed loquimur. de contrarietate rerum.

⁋ Contemplemur ergo quid noins qualitatum contrariarum.

⁋ Qualitates con trarie sunt qualitates quarum naturis specificis non repugnet successiue eidem subiecto inherere: sed non simul inherere possunt naturaliter. Dictum est quorum naturis specificis propter qualitates con trarias in variis subiectis non potentes inherere eidem subiecto: cum acecuens non migret de subiecto inhesionis in subiectum inhesionis. Sed aliis quaelitatibus eiusdem speciei non repugnat sibi succedere. dictum est natura litur / quaecumque enim quaelitates contrarie supernaturalitur possunt eidem subiecto inherere.

⁋ Isto notato ponuntur due conclusiones.

⁋ Quarum prior est. Qualitates contrarie possunt eidem subiecto inherere de potentia ab soluta dei.

⁋ Secunda est. Nulle qualitates con¬ trarie possunt eidem subiecto naturaliter inherere.

⁋ Prior conclusio probatur sic. duo corpura de praedi camento substantie possunt se penetrare: christs enim intrabat ad apostolos ianuis clausis. Et eadem est ratio de corpe albo a nigro a aliis. ergo corpesa album et nigrum possunt se penetrare: quo facto deus potest destruere illa corpsa conseruatis albedine at ni gredine in eodem loco. Et quod penetratiue se habeant confirmatur idem sic. Calor et frigus non possunt se compati: hoc autem est prpoter actionem et passionem illor corporum: sed deus silam actionem potest impedire no coagendo: igitur.

⁋ Secunda conclusio probatur: per diffinitionem qualitatum contrariarum.

⁋ Sed aliqui solent dicere: quod qualitates remisse eiusdem speciei cum gradibus intensis non sunt contrarie: solas enim vo cant contrarias naturaliter repugnantes circa idem obiectum.

⁋ hoc autem est de nomine dimicare: vo cemus qualitates contrarias repugnantes: vel qua sunt eiusdem speciei cum eis: quia sic multi loquentes ter mino vtuntur.

⁋ Contra priorem conclusionem arguisic. quia tunc pari ratione due forme substantiales pos sent eandem materiam informare: consequens est impossibi le: tunc enim idem erit bos a asinus: homo a asinus: et sic asinus beatificabitur.

⁋ Respondetur negando se quelam: binarius enim ex materia et forma bouis est bos: et binarius ex eadem materia et forma equi est equus. et sic non habetur quod bos sit equus: nec quod asinus beatificabitur. Quoa forma equi potest materiam qua litercumque figuratam informare probatur sic: forma equi est in qualibet parte materie equi saltem in quali bet parte materie equi est forma equi. Capiatur forma partialis in oculo: deus potest illam formam in oculo vel in quauis parte materie informatiue aliis parti bus corruptis seruare: sic potest corrumpere qualitatum uam dispositionem forma informante materiam. Et hoc probatur per hoc quod narratur de lingua cuiu dam pagani: que semper dedit rectam sententiam qua anima informauit post mortem vt penitentia et fide sal uaretur.

⁋ Secundo arguitur: si albedo a nigredo sum ma essent in eodem subiecto adequato: tuc non possent videri ab oculo prospiciente: quia vel oculus iud caret ibi esse albedinem vel nigredinem.

⁋ Respondetur: quod qualitates indistincte secundum situm existentes vel etiam simul secundum eandem lineam species suas multiplicantes ad visum indistincte et confuse videntur: quia si lumen multiplicetur per vitrum croceum et per vitrum blaueum sibi inuicem supposita totur apparebit viride. et niger carbo visus per flammam apparet rubeus: et sol mane per grossos vapores ru beus apparet.

⁋ Contra secundam conclusionem ar guitur sic. in aqua tepida sunt caliditas et frigiditas simul: sed ille sunt qualitates contrarie. ergo qualitates contrarie se compatiuntur. maior patet: quia illa aqua calefacit et frigefacit.

⁋ Sed dices (sicut di cendum est) aqua tepida habet frigus in vna parte et calorem in alia: et sic calefacit secundum vnam partem: et frigefacit secundum aliam.

⁋ Sed contra: quelibet pars aque tepide est tepida: ergo quacumque parte data in qua erit caliditas: in eadem erit frigiditas.

⁋ Ulte rius pono quod aqua fuerit calida in summo: et remoueatur ab igne: iam calor vniformiter corrumpetur a forma substantiali aque: ergo in nulla parte erit frigiditas. et tamen ipse adhuc calefacit: quia ibi est calor. et frigefacit aquam ebullientem si cum eam commisceatur. ergo necesse est ibi dare frigiditatem.

⁋ Respondetur. negando quod quelibet pars aque te pide sit tepida: capiendo tepiditatem pro congerie caliditatis et frigiditatis: aliqua enim pars est calida secundum se totam syncategorematice: identidem aliqua pars minuta est frigida secundum se totam: et bi narius est tepidus tali tepiditate.

⁋ Ad aliud nego: quod aqua remisse calida commixta adue calide quouis modo eam frige faciat. nullum enim est ibi penitus frigus: immo contraia qua calida calefacit fri gidam: nititur enim dissimile sibi assimilare. Sed certe bene verum est quod tota aqua commixta apparet frigida: apud sapientes minus calida propter partes intense calidas et remisse calidas commixtas. Nec sequitur quod tota aqua calefiet: vel maneat diu illa ca liditas summa. forma substantialis aque concurrit ad vtriusque expulsionem.

⁋ Secundo arguit quidam sic. aqua tepida calefacit manum impositam: et refri gerat serrum ignitum.

⁋ Capiendo aquam tepidam illud habet verum que est remisse calida. Dicit quod ista ratio facit ei magnam fidem.

⁋ Certe vir iste de facili fuisset fidelis vel firmiter errans: eius enim argumentum probaret contra ipsum: quia tenet aquam calidissimam non compati vnum gradum frigoris: et certe si imponatur in aquam ebullientem ferrum igni tum remittetur eius caliditas: vel saltem non erit ita actiua: ergo ipse assignat non causam pro causa quia data responsione in vno dabitur ei in alio.

⁋ Amplius quando pius est de frigiditate in aqua qua de caliditate: queres seriose ab eo quare non frige facit manum sicut ferrum

⁋ Dico quod argumentum est simpliciter contra arguentem. Illa enim aqua ca lefacit quantum est de se: sed siccitas est connaturalis caliditati conueniens igni qui habet calorem i summo. humiditas autem licet compatiatur cali ditatem secum (vt patet in aere) non est ei ita affe nis: humiditas enim aque pugnat contra siccitatem ferri. et clauduntur eius pori: vt exhalationes non egrediantur. sic indirecte a: tenuatur vigor caliditatis ferri: et si forma ferri maioris fuestt actiuitatis quam resistentia aque frigefaciet ferrum: et ex consequenti aquam ipsam. Tepiditas est aggregatum ex calore et frigore in partibus propin quis: vel est calor remissus. si frigus remissum dicatur caliditas (nomina enim significant ad placitum. accommodande sunt aures vulgariter loquentipus de hac tepiditate.

⁋ Tertio arguitur sic. albedo a nigredo se compatiuntur: et tamen sunt qualitates contrarie. antecedens patet. quando cadit atramentum super papyrum albam: iam albedo et nigredo inherent papyro. Nam quoniam nigredo non est actiua non corrumpit albedinem.

⁋ Et confirmatur sic. in aqua calida manet frigiditas. Quod patet: quia remoto igne producitur frigiditas in aqua: et non nisi a frigiditate.

⁋ Sed dices (sicut dicit quidam corrumpitur illa caliditas a frigiditate circunstante: nec inconuenit illam frigiditatem producere pius frigoris in aquam quam ipsa habeat: potissimum cum passum inclinetur ad susceptionem illius forme.

⁋ hoc non valet: nul lum enim accidens producit intensiorem gradum quam habet: alioquin diceretur sine lege quod vnus gradus caloris producit duodecim: contra Aristotelem primo de generatione: et contra experientiam.

⁋ Amlius quando aer est remisse calidus aqua ebulliens frige fit: aet non a frigiditate circunstante: cum nulla sit: igitur.

⁋ Ad primum negatur antecedens: nigredo inheret atramento cui inbesit: et nullo modo inheret pappro. quia tunc de vno subiecto inhesionis ad aliud migraret quod est philosophiam colaphizare.

⁋ Ad aliud ne go: quod in aqua maneat frigiditas. forma enim substam tialis aque corrumpit calorem: sed non reducit ipsam aquam ad tantam frigiditatem propter contrarium cir cunstans in medio calido sicut in medio frigido: vt patet de aqua quae non est itafrigida in estate sicut in hyeme nisi in fontibus propter antiparistasim. Est contrarietas virtualis inter formam aque et calorem cum producat qualitatem contrariam ipsi calori. vnum formaliter contrarium a aliud virtualiter non pugnant mutuo. licet violente cohabitent simul. Nec inconueniens quod forma aque sine frigore suo instru mento agat in passum cuius est pars.

⁋ Sed contra hoc arguitur sic. quia per illud oportet omnes gradus caloris remoueri ab aqua antequam introducatur vnus gradus frigoris: sed hoc consequens est falsum: ergo a antecedens consequentia est lucida. et probatur falsitas consequentis. quia tunc aqua debet subito produ- cere frigus summum: consequens est falsum. et contra experientiam. ergo a antecedens. et probo consequentiam: nul la enim est resistentia in ipsa aqua: immo summe incli uatur ad frigus. forma aque equaliter applicatur comnibus partibus aque. ergo tantum producit subito quam: tum producere potest per tempus.

⁋ Respondetur negando quod producit subito totale frigus. sed illud on prouenit ex resistentia passi: sed quia talis est conditio qualitatis corporalis habentis contrarium quod non producit suum effectum subito vt experientia docet. Dixi de qualitate habente contrarium propter lu men quod subito producitur: et licet scientia habeat con trarium: non inconuenit tamen ipsam subito produ ci: vt supponitur alibi probatum.

⁋ Quarto arguitur ponendo minimum naturale inter corpus summe ca lidum ex vna parte: et corpus summe frigidum ex altera. sic scilicet: quod vna medietas sit in sphera actiuitatis vnius: et alia medietas in sphera actiuitatis al terius: ponatur illud minimum equaliter applicatum et equaliter dispositum ad susceptionem caloris et frigoris. tunc sic: illud minimum calefiet secundum se totum syncategorematice et idem frigefiet. ergo qualitates contrarie simul cohabitant in eodem sublecto suapte natura.

⁋ Non valet dicere: quod altera illarum medietatum calefiet et reliqua frigefiet: quia tunc dabitur calor subduplus ad remississimum calorem quod implicat. supponimus enim illud non esse maius quam requirat extensio caloris remississimi vel frigoris remississimi.

⁋ Dicitur quod nullum agentium illorum aget in illud passum: quia vnum agens impedit aliud: non per effectum suum in passo: sed propter propinquitatem suam: supposita equalitate in illis agentibus sicut patet in hyeme quod aqua supposita igni non ita cito calefit proter aerem vicinu: sicut in estate quando aer non est frigidus.

⁋ Quinto arguitur sic. sortes est bonus et malus in eodem tempore adequato vel in eodem instanti. et illi termini contrarii non possunt verificari de eodem nisi qualitates cotrarie eidem infuerint. Assumptum patet: posito quod sortes sit tenperatus iam est bonus: quia in eo est virtus: ergo est studiosus. sit etiam auarus et timidus moraliter. Iam est vitiosus: ergo est malus.

⁋ Respondetur: negando quod bonum a malum contrarientur. Pro nunc autem supponimus illam opinionem falsam que tenet connexionem virtutum siue in gradu temperantie siue in gradu heroico: sed sufficit argumento de gradu continentie. liberalitas enim et auaritia non contra riantur circa diuersas materias nec circa candem nateriam in actu et in habitu: sed apud loquentes bene habituatus dum modo non constet de actibus: alis / vocatur bonus.

⁋ Potest esse argumentum ad probandum si quis dubitet vel discredat vni propositioni fidei. credendo aliis / quod talis sit fidelis et infidelis.

⁋ Sed dicetur quod fidelis est ille qui credit: et non pertinaciter discredit.

⁋ Sexto arguitur. homo secundum sensualitatem appetit prohibita sibi a deo & illicita: et renuit eadeim secundum rationem: ergo appetitus contrarii sunt in eodem.

⁋ Et confirmatur: quia sortes diligit platonem: et prosequitur odio ciceronem sed ille sunt qualitates contrarie. contrarietas enim est a tota specie secundum hanc positionem. odium Cice ronis et dilectio Ciceronis non se compatiuntur in eodem subiecto primo: modo quicquid repugnat vni indiuiduo vnius speciei idem repugnat cuilibet indiuiduo eiusdem: alioquin ista contrarietas non esset specifica.

⁋ Ad sextum respondetur: negando quod in ho mine sint qualitates contrarie: illud enim argumentum non probat diuersitatem animarum in homine: quia omnia possunt saluari tenendo vnam aimam intel lectiuam esse in homine. Nego autem quod ille qualitates sint contrarie: licet sit actus elicitus liber distinctus ab anima. forte enim nullus est actus naturalis vel sen sualitatis: per quem anima tendat in obiectum. appetitus enim naturalis non distinguitur a re cuius e apetitus. sed bene verum est quod contrario modo tendunt: quia per vnum tendit in prosecutionem obiecti per aliud autem respuit obiectum.

⁋ Ad confirmationem concedo casum: qui dilectio sortis et odium platonis non repugnant. Contrarietas enim est solum specifica in qualitatibus non vitalibus: sicut aduersarii di cerent: licet enim qualitates contrarie se compatiantur in gradibus remissis vel in qualitatibus eiusdem spe ciei cum eis: tamen hoc negabunt in spiritualibus. As sensus enim contradictoriarum sunt contrarii. iiii. Metaphysice. id est non se compatiuntur in quibuscum que gradibus. Eodem modo dicendum est in proposito. Etiam non nego quin sortes posset eundem odire e di ligere secundum diuersas apprehensiones.

⁋ Septimo arguitur. media regio aeris semper est frigida: saltem semper media regio aeris est frigida. vt patet. ii. Meteororum. non alias Philosophus in illa regione ponit generationem pluuie: et aliarum impressionum meteorologicarum. et tamen eadem regio est calida. Quod patet: sol quia calefacit ista inferiora cum ma ior est calor in his climatibus sole existente in signis septentrionalibus quam meridionalibus. igitur calefacit medium. omne enim agens fortius agit in proinuum quam in distans.

⁋ Forte dices (et apparenter. quod sol ista inferiora calefacit suo lumine. et cum hic inferius est lumen directum et reflexum generatur calor a lumine: et tamen licet sit ita magnum lumen directum in media regione aeris vel maius: illic nihil caloris produ cit propoter indispositionem passi quod est frigidum. An ve ro qlibet pars medie regionis aeris sit frigida non constat: et dato quod frigiditas non sit naturalis aeri inquamtum est aer: tamen maior pars illius medie regionis aeris vel tota manet frigida propter impressiones meteorologicas: et finaliter obsalutem homins opus est pluuia

⁋ Dctauo arguitur sic. Aristoteles metaphysice et

⁋ Commentator commento. xxiii dicunt quod omnia media inter contraris sunt composita ex contrariis.

⁋ Et tertio Topicorum dicit Philosophus: quae contrariis sunt impermixtiora: sunt magis talia: vt albius est quod nigro impermixtius est. et quinto Physi corum dicit Commentator commento. xix. quod album non fit minus album nisi ex mixtione contrarii. et Commento. xlv. eiusdem dicit. quod diminutum in omni genere est diminutum per mixtionem contrarii.

⁋ Et confirmatur qui vita consistit in calido a humido. vt patet in libro de breuitate et longitudine vite: et aliqua pars animalis est frigida: ergo calor et frigus sunt in eadem parte sub iecti.

⁋ Ad omnes has auctoritates diluendas dicit quod color medius dupliciter accipitur: scilicet secundum veritatem et existentiam: et secundum apparentiam solum. primo modo color medius est color secundum essentiam per se vnus cuius quaelibet pars est homogenea cum alia. vt que libet pars viriditatis est viriditas: et quelibet par rubedinis realiter est rubedo. Nam quis recte putans credit viriditatem / rubedinem / et colores medios esse aggregata solum albedinis et nigredinis. Color eim medius ab vtroque extremo e ab his copula tim specie distinguitur. hoc autem patet per Commentato rem. vi. Physicorum textu commenti. xxxii. Sed est a medius per conuenientiam et secundum comparationem. uandum color medius magis conuenit cum vtroque extre no quam extrema inter se. vt patet per Aristotelem. v. hysicorum. fuscum enim comparatum albo est nigrum: et comparatum nigro est album. et est communis modus loquendi hominum in multis aliis materiis.

⁋ Color medius secundum apparentiam nihil aliud est quam varit parui colores collecti in varuns partibus minutis vi cinis: que quia non sunt secundum se distincte perceptibus les: ppterea iuxta positi videntur vnus color medius vt in collo columbe vel cauda pauonis. hoc patet per philosophum in de sensu et sensato. sic dicatur ad si miles auctoritates.

⁋ Ad confirmationem dicitur: quod calor naturalis est quedam substantia vt dicit Mai silius. quest. xiiii. primi de generatione vix opposite partis: et medicus / substatia inquam multu de sper ritum participans: que conseruatur in humido radica li: sicut flamma conseruatur in oleo: sicut dicit Philosophus primo de generatione. et continue general a substantia calida ex humido radicali: sicut ignis nutritur et generatur ex oleo. Vita dicitur consistere calido a humido radicali. quia requiritur quod calor na turalis non superetur notabiliter ab humido radica li: quia tunc ipsum corrumperet. quo corrupto non mane ret vita. Similiter calor naturalis continuo agit in humidum radicale et cibale continuo consumendo: alioquin non indigeremus cibo. Experientia autem do cet: quod animal operationes suas exercens indiget spiritibus: propter quod si iunctura membri fortiter l getur vt per ligaturam aduentus spirituum impedit tur: patitur illud membrum tremorem et deficit. Et cum membrum patitur tremorem non est ob aliud: nisi quia non adueniunt noui spiritus ad vitam necessarii

⁋ hoc idem tenet Iacobus de forliuio questione. iii en prima primi canonis Auicemne. per spiritum enim vitalem procedentem a corde super toto conseruatur vita in eo. per spiritum naturalem procedentem ab hepate perficiuntur operationesnaturales: vt dim gestio / nutritio. Per animalem spiritum qui a cerebro procedit conseruantur operationes animales. vt est sensus a motus: cum spiritus sit corpus vaporosum temporatum generatum er parte subtiliori sanguinis.

⁋ Ex quo concludit iste quod non quodlibet viuens habet spiritus huiusmodi. non tamen nego quin tum calore naturali frequenter sit calor accidens sed non oportet quamlibet partem animalis esse eque calidam formaliter. vt patet de illa parte frigida. hoc vide tur sentire Auerrovs secundo colliget. secundo capitu o de declaratione prorie actionis et passionis in quo libet membro. dicit em oportere speculari quod sit primum corpus quod mouet: et apparet: quod sit calor na turalis qui est in nobis: et hoc forsitan est illud corpus calidum in fine vaporosum in corde inuentum: quod mittitur ab eo. et sequitur. quanquam calor et spiritus idem realiter subiecto dicantur: nihilominus differunt ratione. calor enim dictus est eo quod calefacit / subtiliat digerit / et maturat, congregat homogenea et hete rogenea disgregat etc. talium spiritus autem ab eo quod spirat pulsat illuminat: et virtutem ad suas defert actiones. hoc ipsum Galenus tenet simplicium quinto. capi. v. et facile est soluere argumenta conciliatoris in oppositum differentia. lix. Sufficit autem mihi si. color accidens sit nego quod cum ipso stet frigus: sed solum cum spiritu.

⁋ Nono arguitur: si qualitates contrarie non se compaterentur: tunc sequaretur quod daretur vnum instans in quo subiectum sub neutra formarum contrariarum esset: immo hoc sequitur de contrariis immediatis. consequens est falsum: et contra Aristotelem in post paedicamentis. Inter sanum et egrum non est dare medium. et probo consequentiam signando a corpus frigidum quod per te nihil caliditatis habet: applicetur ei b calidum pure successiue corrumpens eius frigus nia hil caliditatis per positionem erit in a toto tempo re motus et frigiditas a successiue corrumpitur. et go desinit per primum instans non esse: et caliditas etiam successiue producitur. ergo in illo instanti nec erit caliditas nec frigiditas in hoc subiecto Eodem modo de sanitate et egritudine argumenta bor.

⁋ Respondetur: non curando nunc de minimo naturali quod subito producetur: et sic aliqua pars frigoris precedentis subito corrumpetur: sed dando ar gumento omne suum pondus: conceditur illatum. Nec hoc est inconueniens per illud instans. non datur medium inter sanum e egrum per tempus.

⁋ Sed quia potest esse difficultas de nomine sani vel egri que est ad nomen tantum inter Philosophorum et Medicorum principes: sanitas nihil aliud est quam dispositio naturalis viuentis: per quam viuens potest ope rationes sibi debitas conuenienter exercere. hoc colligitur ab Auicenna. Fen prima prime. capi. primo. sanitas est dispositio vel habitus ex qua ope rationes subiecti sani proueniunt. et Fen secuda capit. ii. sanitas est dispositio per quam corpus ho minis in sua complexione et compositione tale exi stit: vt ab eo omnes operationes eius proueniant incolumes.

⁋ Auerrous secundo colliget primo capitulo. sanitas est bona dispositio in membro cum ua ipsum operatur operationem quam habet ope tari secundum naturam: ac patitur passionem quam habet pati secundum naturam.

⁋ Terminus egri udo dupliciter sumitur: primo communiter proqualibet dispositione preter naturam immediate operationes corporis preter naturaliter ledente: siue huiusmodi lesio sensibilis fuerit siue non et taliter capitur ab nostro Aristotele in Postpre¬ dicamentis quod non est dare medium inter sanum et egrum: et certe ipse medicorum princeps sic accipit secundo Aphorismorum. commento quarto. vbi Hippo crates in aphorismo dicit sic. non plenitudo / non indigentia / neque aliud quodcumque maius natura fue rit: nihil bonum. Ubi Galenus in commento cum in praece dentibus vnum quoddam intellexit. in hoc subsequem ti omnia subintroducit: ostendens sanitatem temperamentum esse et equalitatem. Et infert. exiens ergo temperamentum vel equalitatem: proculdubio incidit in infirmitatem: si multum egreditur morbus: si ve ro parum: causa morbi appellatur. Secundo sumitu str icte pro dispositione humanum corpus sensibili ledente. et sic reperitur neutralitas et copus neutrum vbi non est notabilis discratia a bona harmonia con plexionis.

⁋ Decimo arguitur sic. grauitas et leuitas se compatiuntur in eodem subiecto. patet de aere qui est euis in respectu quarto de celo: et aqua quae est grauis in respectu. aer in sphera aque ascendit: et in sphe ra ignis descendit. ergo in eo sunt grauitas et leuitas.

⁋ Confirmatur: quia si qualitates contrarie non se compaterentur in medio: tunc esset transitus de extremo in extremum non transeundo per medium.

⁋ Pre terea: licet forme substantiales elementorum non ma neant in mixto: tamen eorum qualitates manent in mixto: alioquin non esset discrimem inter mixtum et elementum. Non valet autem dicere: quod suntlin variis par tibus mixti: cum quelibet pars mixti sit mixtum.

⁋ Ad primum istorum dicitur: licet grauitas terre et leuitas ignis contrarientur: tamen in acre a aqua non est gra uitas et leuitas: sed est eadem qualitas que facit ae rem conscendere super aquam: et descendere sub igne. sicut eadem virtus trahit ad se cibum et expellit super fluum: retinendo purum et benignum.

⁋ Ad aliud dicsitr: quod non est transitus de extremo in extremum non tram eundo per medium in motu locali: nec in motu alterationis successiuo. sed transit per gradus remissos Sed palam est quod pilus niger efficitur cauus. et tamen non transit per viriditatem vel per calores medios.

⁋ Ad tertium dicitur: nec qualitates elementorum nec eorum forme substantiales manent in mixto: bene tamen manent alique qualitates eiusdem specien in eis. et multa mixta habent calorem in vna parte et frigus in alia: vt animalia perfecta ficut cerebrum et medulle sunt partes frigide. cor hepar spiritus sunt calide. In aliquibus animalibus exanguibus et in mixtis imperfectis parum caloris est: sed de hoc in secundo. vbi queri solet: an elementa maneant in elementato.

⁋ Undecimo arguitur: ponendo a calidum in summo: et b frigidum sic applicata: quod vtrumque sit in sphera actiuitatis alterius: et distent gratia exem pli pedaliter. Iam a agit in ipsum frigefaciendo et omne agens in agendo repatitur. primo de genere tione. et nullum agens naturale agit in remotum quin agat in medium. secundo de anima. ergo tunc illud medium mouetur motibus contrariis. hoc est: erit calor et frigus in illo medio.

⁋ Non iuuat hic currere ad varias partes: ponatur enim a tripedalis longitudinis pedalis latitudinis applicatum secundum latum be fri gido talium dimensionum. Iamsi a agat in partem medii interiecti in b frigidum: eadem ratione per aliam partem: et econuerso. Eodem modo probabo quod erunt qualita tes contrarie in parte repassa ipsius a quae dicatur c ips sa cpars repassa frigefit a b passo: etcalefit a parte non repassa ipsius a que dicatur d. tunc calor et frigus erunt in cparte repassa.

⁋ Non autem valet dicere (sicut dicit quidam) quod in hoc casub agit inc: et quod b introducit aliquam frigiditatem ( prout ly intro ducit facit terminum stare confuse tantum) tamen nulla: frigiditatem introducit.

⁋ Aliter (et philosophice dicit) respondet quod in hoc casu totaliter sicut fri giditas introducitur a b: ita corrumpitur a d: et ideo frigiditas habet hic naturam pure successiui: sicui enim motus nulle due partes diuisim producte simul manent: sed vnaqueque sicut producitur ita corrumpitur. Sic est hic de frigiditate qua in producendo si cut producitur ita corrumpitur: et ideo nulli duc gradus nec aliqua virtus intensionis simul sunt in subiecto eo quod partes paius genite non manent cum partibus posterius genitis.

⁋ Neutra istarum solu tionum sufficit. si enim repassum nullam frigiditatem producit in a agens principale: nihil in ipsum producit: et sic non reagit.

⁋ Insuper non satisfacit ex perientiis: carbo enim ignitus in paruo igne deni gratur per appositionem magni pomi et frigidi vel per appositionem plurium (vt intueri possumus) ergo oportet dicere ibi plures esse gradus frigiditatis in carbonae ex tincto: potissimum cum ipse ponat compos sibilitatem qualitatum contrariarum: et vbi latitudo non completur in vna forma ponuntur gradus al terius forme ad complementum.

⁋ Potest dici quod agens in agendo repatitur ad hunc sensum: quia mi nus agit in conspectu sui contrarii: non quod aliqua pars agentis repatiatur suscipiendo qualitatem illius passi.

⁋ Sed contra hoc arguitur sic. quando pomum ponitur in ignem calefit: et corrumpit partem ignis vici- nam: videmus enim carbonem pomo vicinum denigra tum: et hoc non esset nisi quia frigiditas a humiditas pomi reagit. Idem potest ostendi per guttam aque frigide cadentem super carbonem ignitum.

⁋ Iste ra tiones non vincunt: quia illud non fit a frigore: aqua enim calida vel pomum calefactum hoc facit: sed est propoterea quia erant exhalationes ignite in poris illius partis que non poterant habere exitum obingressum illi partis aque: ita quod ille exhalationes coguntur ingre di illos poros. Nec valet experientia de ferro calefacto in aquam misso quod aqua calefiat et ferrum fri gefiat.

⁋ Potest enim dici quod ferrum ignitum non calefacit illam aquam frigidam: licet enim aqua appareat esse calida tamen non est. In ferro enim ignito erant alique exhaltationes que appetunt ascendere sursum: et quia non possunt facile diuidere aquam pro tempore manent commixte aque: et sic apparet aqua realiter frigida et calida.

⁋ Secundo dicitur: quod caliditas ferri corrumpit frigiditatem aque sed frigiditas aque non corrumpit frigiditatem fer ri. ferrum enim in fine apparet frigidum: quia aqua ingressa poros ipsius ferri prohibet ne amplius pos sent eleuari exhalationes in illis poris ferri inclu se: et sic corrumpitur calor ferri. Et quod ita sit patet: quia eodem modo frigefiet in aqua calida: sic etiam ignis extingueretur in fornace bene clausa: in quam aer non ingreditur. Propterea facientes carbones ligneos relinquunt vnam discoperturam: vt ignis non extinguatur:

⁋ Sed contra dices: non solum erant exhalationes ignite incluse in poris ferri: sibed et ipsum ferrum erat calidum. Modo aqua calida illum calorem non corrumpit: ergo ferrum in aqua calida manebit calidum: et in aqua frigida erit fri gidum. ergo calor et frigus erunt simul in eodem subiecto. Non dubitamus quin vnum agens potest agere in aliquod passum per vnam qualitatem illi calori non contrariam: vtputa humiditas aque et siccitatem ignis.

⁋ Si dicas: pomum frigidum frigefacit manum et calesit ab eadem.

⁋ hoc negatur: frigiditas enim pomi corrumpit alique calorem manus: et postea transmittitur multum caloris naturalis vt calor corrumpat frigiditatem pomi: et tunc frigiditas pomi nihil agit in illum calorem. Et eodem modo de glacie vel niue in mnu inclusa dicatur: et forte aliqua corpuscula pomi ingre diuntur poros manus et ipsa non est realiter frigida.

⁋ Sed contra istud arguitur: vel istud corpus frigidum est alicuius actiuitatis vel nullius: secundum non est dicendum: quia tunc nullum frigidum ageret in quodcumque calidum: si alicuius actiuitatis sit: tunc stat calorem esse minoris resistentie: modo ab omni proportione maioris inequalitatis fit actio. vii. physicorum. Quod non in conueniat (immo quod verum est. quod calor sit maioris actiu tatis quam frigus et minoris resistentie quam frigus probatur sic: quia alioquin non videtur modus possibilis de actione et reactione per medium: et quod aliqua pars passi repatiatur contra Aristotelem et commentatorem primo de generatione: vbi dicit Arist: quod omne agens in agendo repatitur: et commentator tertio physicorum commento. xvii dicit quod omne agens communicans in materia in agendo repatitur. et ille est communis modus in philosophia

⁋ Insuper aliquid patitur quod non agit: et aliquid agit uod non patitur: ergo non inconuenit dare eandem qualitatem que agat a patiatur: que tamen magis agat quam patiatur: et contra.

⁋ hoc ipsum pobatur experimentis. homo enim aquam frigidam multo tempore sustinet in manu sine lesione: et non ebullientem: et hoc non nisi calor esset frigore actiuior: humiditas etiam sen sibilius et in breuiori tempore humectat quam siccitas desiccat: aqua enim non desiccatur sensibiliter: quia humiditas et siccitas sunt maioris resistentie quam calor et frigus: patet secundum Aristotelem. ii. de generatione et quarto meteororum: qualitatum primarum due sunt actiue scilicet caliditas et frigiditas: et due passiue humiditas et sicci citas: et facilius curatur lapsus ad humidum in corpore sanabili quam lapsus ad siccum: et facilius mouencorpora sicca per corpora humida quam econuerso: diff cilius etiam frigida calefiunt quam calida frigefiant: pa tet de aqua calida quecito infrigidatur a non cito calefit et de manu. Ex sibilabis modum laurentianum vndecimo capite primi libri qui negat siccitatem esse qualitatem: dicit enim quod est priuatio a solum carentia humid tatis. inscite inquit traditur a physicis esse in corpo ribus nostris quattuor humores.

⁋ Et ista tenende patent aliqua.

⁋ Primo quod in qualitatibus primis du plex est latitudo: scilicet actiuitatis et resistentie: et vtragu illarum latitudinum quadrifariam scinditur in actiuitate inchoando a caliditate frigiditate humiditate vel sicci tate: in resistentia econtrario.

⁋ Secundo patet: quod con uenientissime a deo hoc ordinatu est vt ignis maxime actiuitatis minime esset resistentie: ne alia corrumperet. Caurentius dicit si vna pars vnius elementi aliam alterius corrumperet ia esset vacui vel penetratio cor porum. gratiose certe disputat.

⁋ Tertio patet quod siet hec actiuitas ignis sit maior actiuitas quam sit resistetia: tamen non est res maior cum vna et eadem res nunero sit actiuitas et resistentia. potentia actiua et resistitiva.

⁋ Qual to patet quod licet resistentia caloris sit vt octo gradus tamen solu resistentie vt qnattuor: patet si actiuitas signetur ad octo a resistentia subdupla: iam resistentia est octo gradus. Quod patet: quia hec actiuitas est octo gradus: et hec actiuitas est haec resistentia. igitur.

⁋ Si ponas quod diminuantur ille latitudines vniformiter: iam quando erunt quattuor gradus actiuitati nullus erit gradus resistentie.

⁋ Respondetur: non est possibile quod vniformiter remittantur sed bene eque proportionabiliter: sicut homines dicere solent de euidentia premissarum et conclusionis.

⁋ Quinto patet quod male dicunt frigiditatem esse tante actiuitatis quante resistentie: et ita in aliis qualitatibus et male saluant aliqui reactionem: quod totum reasit in partem totius: quia habet dominium super illam partem.

⁋ hoc non valet: quia si parum frigoris agat in partem hu ius parui ignis aget in totum ignem categorematice.

⁋ Item pars magis resistit in suo toto quam extra suum otum / quia iuuatur a reliquis partibus circunstantibus.

⁋ Insuper hac via non esset dabile ita paruum frigus quin ageret in maximum calorem: quod est inconueniens: patet quia si pars in toto non sit maioris actiuitatis quam sepa rata iam infinite parue resistentie dabitur vna pars totius.

⁋ Possumus ergo dicere quod omne agens in agendo repatitur a suo contrario: dum modo eius contrarium sit actiuum et eius actiuitas exuperet resistentiam agen tis principalis / et ipsum agens fuerit in sphera actiuitatis ipsius passi. Stat enim passum esse infra spheram acti uitatis ipsius agentis quando agens non erit infra spheram actiuitatis ipsius passi: et tunc ad punctum argumenti quo probatur quod idem medium moueretur motibus contrariis: similiter quod e pars repassa simul calefiet et frigefset: vtrumque negatur. Corpus enim frigidum producit species frigiditatis ad a calidum vsque: et corpus calidum producit species vel calorem ad b passum vsque: species frigoris ipsius b passi corrumpunt calorem vnius partis agentis scilicet c. licet non sit contrarietas formalis inter species frigoris et calorem nec inter species caloris et frigoris quenadmodum est de speciebus albedinis et nigredinis: lamen est virtualis contrarietas inter species frigoris et calorem: sicut inter formam substantialem aque et calorem: vel sicut inter lumen et frigus. Modo species frigoris reflectuntur ab a calido a si multum vniuntur illic corrumpunt caloremc partis: et sic nec est contrarietas in medio nec in c parte rapassa.

⁋ Sed contra hoc argui tur: d pars non repassa agit in b passum modo omne agens naturale fortius agit in propinquum quam in di stans: secundo de anima: ergo si d pars agat in bpassum impediet species frigoris producere frigus cin partem: et si frigus esset productum remitteret et eradicaret.

⁋ Respondetur concedendo quod omne agens naturale fortius agit in propinquum quam in distans ceteris paribus: modo hic cetera sunt imparia: species enim frigoris pro pe corpus calidum reperiunt contrarietatem et vniuntur et fortificantur per antiparistasim: sicut generatur ignis in radiis vnitis in speculo concauo e reflexis non autem in alio loco prope corpus luminosum. similiter media regio aeris est frigidior in estate quam in hyeme. Quod pa tet: quia generantur grandines in estate at non hyeme. vt patet. ii. meteororum. hic cauerne stre calidiores in hyeme sunt quam in estate. et secundum hypocratem aphorismo xv. particula prima: ventres et vrma calidiores sunt in hyeme quam in estate: et sic cetera sunt imparia. d pars non repassa continue agit in b passum ipsum ei assimilando quoad ipsum attenuauerit sic quod non potest reagere: et tunc corrumpit fiigus in ec partem repassam et ipsam ei assimilat.

⁋ Sed contra hoc arguitur: species albedinis non producunt albedinem: ergo nec species caloris calorem.

⁋ Ulterius d pars non repassa erat ta fortis a principio sicut nunc: ergo si ante non corrumpebat figus cpartis repasse: neque nunc.

⁋ Respondetur quod argumentum non est maioris ponderis: quam si diceres at bedo non producit albedinem: ergo neque calor calorem. deus enim qualitatibus actiuis dedit instrumenta ad eas supplendas et producendas: non autem aliis: hoc partim ratione partim experientia constat.

⁋ Ad aliud conceditur quod d erat potens sicut nunc: sed b passum manu tenuit species suas et do non poterat agere. Etiam dicitur quod talis est natura agentis vt parius reducatur passum ad impossibilitatem reactionis quam restituat se pristine integritati.

⁋ Undecimo arguitur sic: idem ascendit a non ascendit in eodem tempore secundum quamlibet partem sui naturaliter. ergo ec. antecedens patet. proiiciatur faba sursum cui occui it molaris tunc faba quiescit in puncto reflexionis. quia omne quod reflectitur in puncto reflexionis quiescit: octa uo physicorum: sed non quiescat sed continuo descendat cum primum molari obuiat: patet: quia alioquin non ab omni proportione maioris inequalitatis fieret actio quod est falsum.

⁋ Respondetur negando antecedens: et ad probationem icitur quod faba per nullum tempus proprie quiescit: sed quiescit quiete improprie dicta: hoc est instantanea: instans enim contactus est primum instans non esse motus sursum: cum eius non datur vltimum instans esse: et est vltimum instans non esse illius motus deorsum. Aristoteles intel igit quod detur tempus medium si fuerit reflexio ab intrinseco. et hoc patet si quis proiiciat graue sursum cuius resistentia intrinseca sit vt duo a medium resistat vt vnum virtus impressa ab impellente mouens sursum vt quinque ille lapis continuo mouetur sursum donec illa virtus remittatur ad tria: tunc cum virtus erit vt tria lapis quiescet: quoniam tunc resistentia intrinseca et extrinseca erunt equalis potentie a non statim incipiet descendere: quia tunc virtus vt tria resistit ne fiat motus deorsum e me dium resistit vt vnum: erit ergo resistentia vt quattuor ne fiat motus deorsum moues erit solum vt duo. et cum non fiat actio a proportione mi oris inequalitatis opivirtutem vt tria remitti ad vnum: vt incipiat lapis iste descendere: sed latitudo viitutis a tribus ad vnum vsque non potest deperdi subito: ergo deperdetur in tempore in quo graue datum quiescet: et hoc innuebat philosophus.

⁋ Sed dices sol mouetur ab oriente et occidente in eodem tempore: et illi motus contrariantur. Respondetur quod cum illi motus sunt super diuersos polos (super polos mumdi ab oriente ad occidentem versus describendo equato rem: et ab occidente orientem versus super polos zodia ci non contrariantur.

⁋ Duodecimo arguitur de musca. iscendente super lanceam descendentem: iam musca ascen dit ea descendit: et tanta est repugnantia quod idem conscen dat et descendat sicut quod qualitates contrarie se compa tiantur. igitur.

⁋ Simile potest fieri de cera cuius vna medietas descendit per rarefactionem: et alia ascendit celum versus: et de homine in naui currente quiorientem ver sus currit naui contra mota.

⁋ Respondetur negando quod musca ascendat et descendat. vel enim musca magis appropinquat celo e tunc ascendit simpliciter: vel econuero a tunc descendit. si equaliter nec descendit nec ascen dit: non curamus de corpore quod potest esse motum extra vniuersum bene tamen potest ascendere in respectu lancce. Ascendere simpliciter est pius appopinquare celor opposito modo descendere. si cera magis lucretur sursum que deorsum conscendit simpliciter: si contra descendit: si equaliter nec ascendit nec descendit copulatiue: bene est ascendens et descendens copulatim: quia hoc ascendens et hoc descendens demonstrando duas medietates eius. Sic potest solui argumentum de illo qui mouetur n naui: vel enim est magis in oriente quam erat a principio vel non: vel equaliter. Si primum: mouetur ad orientem sim¬ liciter. licet ad occidentem respectu nauis. si secundum mouetur simpliciter ad occidentem: si tertium nec mouetur ad orientem nec ad occidentem: nec aliam differentiam positionis versus nec currit: quemadmodum: homo mouens nembra continuo in eodem loco non currit: vt patet de condente canabem vel linum: bene enim fatigatur ac si curreret: non tamen currit.

⁋ Si lancea quinque vlnarum habeat vnum extremum in cetro a ipsum penetret semper descem dit lancea quo ad medietas lacee tangat centrum terre quia semper magis recedit a superficie concaua celi: sed si posthoc continue moueatur semper ascendit.

⁋ Pontesse difficultas de angelo qui potest esse in loco decem pelum qui forte potest se retrahere circa centrum sui loci ma nendo simpliciter in vno pedali: an tunc potest conscende re et descendere.

⁋ Sed potest solui per illud quod dictum est de rarefactone cere quando ita foret: sed non est omnino idem quia cera secundum varias partes mouetur sursum et deor sum: et angelus non habet partes: sed nunc non insisto.

⁋ Sed dices: tunc aliquid quiescit cuius quelibet nmedietas mouetur: patet de cera cuius vna medietas ascendit a reliqua descendit: centro illius equaliter distante a centro mundi tunc hec cera non ascendit simpliciter: upposito quod vna pars tantum ascendat quantum altera descendit: nec mouetur hec cera totalis ad occidentem orientem vel ad aliam differentiam positionis versus. Quod um concedas: arguitur sic. hec medietas mouetur: et illa medietas mouetur: ergo he due medietates mouentur: et he due medietates sunt hec cera: ergohec cera moue tur.

⁋ Si dicas (sicut dicendum est) quod consequentia est nulla: quia omportet concludere hec cera est partes mote: sed cera quiescit simpliciter a motu deorsum: et quiescit simpliliter a motu sursum. nec sequitur vna medietas illius cere mouetur deorsum simpliciter: ergo hec totalis cera: altera enim medietas tantum impedit. sicut non se quitur: hec medietas huius corporis est alba: ergo hoc corpus est album.

⁋ Si dicas: hic binarius mouetur dic binarius est hec cera: ergo hec ceramouetur: vide praedicatum maioris a ipsum inferas in conclusio ne a illatio est optima et semper reperies conclusionem concedendam velmaiorem falsam cum conclusione. si enim in maiore intelligas res mota: iam maiorem inficis. Si intelligas motus binarius: tunc conclusio hoc modo inferendo conceditur.

⁋ Ex hoc soluere potes casum glebe descendentis ad centrum remoto prohibente quod ipsa non quiescit donec centrum eius sit centrum mundi: quod vna pars ascendat reliqua descendente: sed infinitum tarde talis gleba descendit: quando vna centesima pars est extra centrum illa cogitur ascendere sursum ab aliis et resistit et cum post continue erit maior pars ex altera parte centri continuo erit maior resistentia.