⁋ Secundum communiter loquentes duplex est principium nam est principium quod agit: et est principium quo agens agit. Et emplum primi: in naturalibus ignis est principium quod ignis ge miti. calor est principium quo formaliter ignis agit. In artificialibus artifex est principium quod. principium quo est ipsa res per quam agit

⁋ Quantum ad primum omnes conueniunt quod principium quod / est pater: sed de principio quo quod non generat / sed est illud per quod generat est opinionum varietas: Quidam tenent quod proprietas personalis est illo modo principium gene randi. Alii autem quod essentia diuina est principium quo gene randi filium. hoc beatus Thomas tenuit: quod Egidius / doctor subtilis / et Gecltam sequuntur. Alia est positio nullum ponens principium quo in hac generatione. qui modus nobis amplius placet. Et ponitur hec conclusio.

⁋ Non est aliquod principium quo distinctum a principio quod productiuum filii. Ex illa conclusione sequitur quod essen tia diuina: nec proprietas est principium quo productiuum filii.

⁋ Probatur conclusio: quia producens filium a seipso primo producit: igitur non est aliquod principium quo aliud a principio quod, consequentia patet. si sit aliquod principium quo producens producit: et aliud principium ipsum producens: iam non a seipso primo producit: sed ab alio principio. antecedens patet si non produceret seipso primo scum per se produ cat) produceret per se primo per aliquid sui: aut per aliquod sibi extrinsecum. et hoc dici non potest. cum nihil tale locum habeat in deo. aut per aliquid intrisecum et hoc non: cum deus non habeat partes.

⁋ Insuper si esset calor separatus: vt est in hostia consecrata ponendo quantitatem rem esse quantam: cum ibi sit forma simplex non est signandum principium quod a principio quo distinctum: sed hic est multo maior simplici- tas. ergo non sunt signanda hec principia. bene hoc ad¬ mittimus in calore et in igne.

⁋ Pretera specialiter arguitur de essentia. omne principium generandi est realiter distinctum a generatione: vel a generato. propterea dicit Philosophus primo physicorum. si tantet vnum est: principium non est. essentia diuina non est realiter distincta a generatione diuina: nec a genito. ig tur.

⁋ Sed dices. principium quod debet esse distinctum a genito: non autem principium quo.

⁋ Contra. tunc si hoc esset verum: non magis principium quo esset principium principiati quam econuerso. e sic dicetur quod essentia est principium quo essentie sicut generationis: et quicquid sit de aliis.

⁋ Propter hoc frater Guillermus Gcltam tenet quod propetas non est principium productiuum psius filii. probat. quiapersonalis proprietas / sicut est paternitas vel generatio est omnibus modis idem persone patris: sed pater est principium quod producit: igitur.

⁋ Ex isto sequitur alia conclusio quod sola persona est potentia generandi in diuinis. sola personabatris est potentia actiua generandi. et persona filit nola est potentia passiua generandi. patet. quia illi so li competit vt sit potentia actiua generandi quod po test actiue generare: et soli illi etia conuenit vt sit potentia passiua generandi quod potest passiue generari. sed solum pater potest actiue generare: et solus filius generatur / vt fide credimus. igitur.

⁋ Sed contra istud arguitur. si pater potest generare a non filius esset ali qua perfectio simpliciter que conuenit vni persone que non conuenit aliis personis.

⁋ Ad hoc argumentum dicitur quod perfectio simpliciter vltra acceptiones quas in. ii. distinctione. q. secunda posuimus bifariam capitur. Uno modo pro aliqua perfectione que est simpliciter summa et infinita: et omni carens imperfectione: et omni imperfectioni incompossibilis.

⁋ Alio modo pro aliqua perfectione quae est in quolibet simpliciter perfector seu vere conuenit cuilibet simpliciter perfecto. Primo modo potentia generandi in diuinis seu quaelibet rela tio est perfectio simpliciter: sed non secundo modo. et perfectio primo modo in diuinis conuenit vni persone: et non aliis. secus est de perfectione secundo modo.

⁋ Alio modo dicitur negando consequentiam. sicui non sequitur: hec paternitas non est in filio hec pater nitas est essentia diuina: ergo essentia diuina non est in filio. nisi vna premissarum equiualeat vni de omni. sicut superius in quarta distinctione dicebatur.

⁋ Secundo arguitur: illud est potentia generatiua siue principium generandi in quo genitum assimilali generanti: sicut homo genitus est similis homini gene ranti in natura humana: cuius virtute homo potest ge nerare hominem: sed in essentia tantum filius dicitur assi milari patri generanti. igitur.

⁋ Tertia arguitur ad idem: quia si deus per impossibile generaret alium deu et ille alius tertium: diuinitas esset principium illius et non relatio: igitur a nunc cum deus generat alium ui est idem deus. antecedens patet: et consequentiprobatur: quia quicquid est perfectionis in principio pro ductiuo non tollit ex aliquo rationem principii produ ctiui: sed communicare se in identitate numerali pre ducto videtur esse perfectionis in principio producti uo.

⁋ Respondetur: quod interdum in creaturis genitum non assimilatur patri: patet de asino a mula. Sed quicquid sit in creaturis: in proposito non continet veritatem: eo quod principium productiuum quo debet esse realiter distinctum ab eo cuius est principium: quod non potest esse in proposito.

⁋ Ad tertium dicitur quod quicquid sit de antecedente: consequentia est nulla. quia in casu assumpto essentia diuina distinguitur realiter a productione: sed non est perfectionis in aliquo prmo pio productiuo esse aliquo modo principium eius quod est ab eo indistinctum: quia hoc excludit rationem prit cipii et principiati.

⁋ Insuper secundum Hhilarium quinto de trinitate / vt Magister in quinta distinctione allegat natiuitas dei non potest eam ex qua profecta est non tenere naturam: certum autem est eam non ex alia natura quam diuiua profectam esse: ergo natura diuina principium est ex quo est natiuitas filii. vbi Magister dici quod pater non est potens generare nisi natura eius potentia esset vel essentia. igitur. Et hoc expressius dicit An selmus libro de processione spiritus sancti cap. vige simo quinto asserens spiritum sanctum procedere de diuinitate patris: et non de paternitate. Et addit quod opinio que dicit quod non procedit de diuinitate: sed de paternitate: patenti fatuitate se suffocat.

⁋ Respon detur. natiuitas est profecta ex natura: id est ex pare quae est eadem natura cum filio. Sic Magister exponit beatum Hilarium. patet distinctione quinta capite octa uo: sic inquit: quia hec verba sane vult intelligi ipse idem dicit in quarto libro. intelligentia dictorum ex causis es assumenda dicendi: quia non sermoni res: sed rei est sermo subiectus. hec ergo verba ita intelligi possunt: nihil ha bet filius nisi natum: id est nihil habet secundum quod deus est nisi quod nascendo accepit: et ipse nascendo patris in se subsistentem naturam habuit. Unde ibidem Hilarius ipse addit in quinto libro: eandem naturam habet genitus quam ille qui genuit: ita tamen vt natus non sit ille qui genuit: nam quomodo erit ipse pater cum genitus sit: Et postea Magister prolixe deducit hoc ex verbis ipsius beati Hilarii: vt patet diligenter consideranti Ma gistrum in litera.

⁋ De auctoritate beati Anselmi dicit quidam doctor quod verba illa et alia multa que Anselmus ponit non sunt vera de virtute sermonis: immo sua improprietate se suffocant. Si tamen forte illa fuerit opinio Anselmi: non est vis: nec oportet insistere in expositione dictorum eius. propterea dicit qui dictis eius afficitur aboret eum exponere.

⁋ Sed potest exponi sicut Magister exponit Hilarium. Dicta istius sancti non possunt capi de virtute sermonis in hac materia. patet Mono. xiiii. capitu. vbi de spiritu sancto loquens dicit: non ex eo procedit in quo piures sunt pater et filius: sed ex eo in quo vnum sunt / nam non ex relationibus suis que plures sunt. alia est enim (iquit) relatio patris alia fili sed ex ipsa sua mera essentia que pluralitatem non ad¬ mittit emittunt pater a filius simul tantum bonum. non enim spiritus sanctus aut filius procedit a diuinitate mera aut de diuinitate ipsa: vt pater de diuinitate genuit filium: aut pater a filius spiritum sanctum de diuinitate emittunt: cum tam spiritus sanctus quam filius sit diuinitas ipsa.

⁋ Dubitatur circa hanc distinctionem quis est terminus formalis huius generationis diuine:

⁋ Respondetur quod non omnes conueniunt in ter mino formali. Sed secundum communiter loquentes terminus formalis alicuius productionis: est ille qui secundum se totum capit esse simpliciter per illam productionem

⁋ Ex illo patent corollaria.

⁋ Primum corollarium est: materia interdum est terminus formalis productionis patet: quia si nunc deus produceret materiam: tunc mate ria esset terminus formalis illius productionis: cum ipsa accipiat esse per illam productionem.

⁋ Secundum corollarium: non capitur formale vt est concretum huius termini forma / tam secundum vocem quam secundum significationem

⁋ Tertium corollarium: quando aliquod compositum creatur (vt terra in principio sue creationis) for ma non dicitur magis terminus formalis illius creationis quam materia.

⁋ Quartum corollarium: interdum terminus formalis et terminus totalis distinguuntur interdum coincidunt.

⁋ Quintum corollarium: essentia diuina non est terminus formalis istius generationis diuine. patet: quia essentia diuina non accipit esse per hanc generationem.

⁋ Sextum corollarium: perlona filii est terminus formalis istius generationis patet. quia illa accipit esse per hanc generationem non esse de uouo: quando illa est ab etemo.

⁋ Septimum corollarium: quado angelus creatur idem est terminus to talis et formalis illius creationis.

⁋ Ectauum corollarium: quando totum compositum creatur secundum se et quidlibet sui: materia est terminus formalis: sic est forma: sic est totum compositum.

⁋ Ex quo nono se quitur alicuius productionis plures esse terminos for males quando est vnus totalis.

⁋ Decimo. si materia et forma separatim essent create heri vel a principio mundi: et nunc anima informaret materiam: totum compositum nunc est terminus formalis illius produ ctionis: et nec materia nec forma. quia totum compositum nunc recipit esse: et nulla paro eius.

⁋ Undecimo se uitur: quod quando homo nutritur ille partialis homo productus est terminus formalis illius mutationis. puta homo constitutus ex materia nutrimenti et anima intellectiua illam materiam nutrimenti informante. illud recipit esse simpliciter: quia esse hominem. licet nulla parso eius recipiat esse simpliciter. pars inquam essentialis. est enim terminus totalis: quia non est pars alterius illa productione producti: licet sit pars totius hominis nutriti. propterea dicebatur in quid nominis capiens esse simpliciter per illam productionem.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1