Quaestio 13

⁋ Distinctionis decimeseptime quest. xiii. Lia est positio tenens quod qualitates contrarie non se compatiantur in gradibus inten sis sed bene in remissis: hoc est summa caIliditas nullum gradum frigoris secum con epatitur: nec summum frigus aliquem gra dum caloris secum compatitur: signetur tota latitudo vnius forme in octo gradibus vel in decem: palam est quod habet statum naturaliter. Ignis enim tan tum caloris producit in aquam aliquo certo tempore: quantum vnquam postea producet: diuidatur ille calor in octo partes equales iam numerus octon arius complectitur totam latitudinem: et eum Scto sint numerus pariter par: contenti illa diuisione vna neamus.

⁋ Uult hec opinio dicere quod vbi sunt quat¬ tuor gradus caloris totidem sunt frigoris: vt in contrariis tot sunt gradus quot in summa latitudine for me.

⁋ Quo fit quod sex gradus caloris vnum gradum frigoris: et sex gradus caloris duos frigoris: et quattuor gradus caloris quattuor gradus frigoris compo tiuntur. sed. vii. gradus caloris repugnant duobus gradibs frigoris: et cuilibet frigiditati vltra vnum gradum: ita quodsi aliquod corpus habeat quattuor gradus caloriet totidem frigoris: illud corpus non est calidum et frigidum copulatiue: sicut scutum cuius vna medietas est calida et alia frigida: illa caliditas non sufficit denoinare sub iectum calidum propter impedimentum contrarium.

⁋ Sed complementum huius latitudinis non debet intelligi in qualitatibus spiritualibus: immo hanc opinionem fouentes dicunt quod scientia quantuncumque remissa non compatitur opi nionem quantamlibet circa idem obiectum propinquum. nec vn uersaliter illud verum habet in qualitatibus corporalipus: patet de aere calido citra summum: primo enim de ge neratione quodlibet elementorum habet vnam qualitatem in summo: et aliam citra summum. Propterea opinio quam nprobare quidam videtur primo de generatione quod aer ex natura sua nullos habet gradus frigiditatis est ratio nabilis: et illius opinio preter rationem: cum enim Aristote les quodlibet elementorum in sua naturali dispositione existentium ponat solum duas qualitates primas habe toporet dicere ergo aerem in sua dispositionem nullum abere frigus: et sic non oportet quodlibet compositum habere tot gradus quot sunt in latitudie summa: sufficit enim vnulla sit incompossibilitas caloris citra summum cum ex parte illarum qualitatum. Sd uando aliquod agens determinat se ad aliquos grad citra summum vt de caliditate aeris nunc dictum est non est constituenda tota latitudo.

⁋ Sed contra istam positio em arguitur sic: alique qualitates contrarie non se compatiuntur: ergo nulle. consequentia est bona licet arguatur a non distributo ad distributum quia equa est ratio in omnibus. antecedens patet: nam scientia et opinio non se compatiuntur: vt patet quartometaphysice.

⁋ Confirmatur: quia in qualitatibus co poralibus albedo a nigredo non se compatiuntur in quibusci que gradibus: et colores medii non erunt compositi ex extri mis: vsriditas enim non est composita ex albedine et nigredine: quia sic purpureus calor et alurgus color essent eiusdem speciei: quod est preter rationem.

⁋ Respondetu negando consequentiam: non est idem in spiritualibus et coporia libus: nec hoc est ponderandum ab aduersariis: cum ips dicant cucumque repugnat vnus gradus caloris eidem repugnant omnes: et tamen hoc non oportet in qualitatibus spi ritualibus (vt in questione precedenti dictum est de dilectione sortis et odio platonis)/ et hoc debet eis suffi cere proisto argumento. nec Aristoteles quarto meta physice vult probare opiniones contradictoriarum incom possibiles: eo quod sunt contrarie absolute.

⁋ Ad secundum respondetur: quod licet aliqui existiment colores medios esse conflatos realiter ex extremis. Illud tamen simpliciter non tamus: sicut est de qualitatibus actiuis et passiuis. Ad hoc est ratio a posteriori propter rationes apparentes concludentes vnum: et probabiliter inferentes aliud quod es absonum.

⁋ Secundo arguitur a quodam doctore sic. ca liditas vt sex et frigiditas vt duo in variis corporibus non se compatiuntur: ergo nec in eodem corpore: et per conse quens inter eas est repugnantia. consequentia tenet: quia ita bene applicatur ipsi ad agendnm in eodem corpore sicut in altis variis corporibus. Modo est proportio maioris inequalitatis inter calorem vt sex et frigus vt duo.

⁋ Pri terea arguit iste sic: vel caliditas et frigiditas in qui buscumque gradibus se compatiuntur: vel in aliquibus et in aliquibus non. non primum vt patet ex dictis. si secundum signetur caliditas a: que secum compatitur frigiditatem bi quero vel a precise compatitur secum b: ita quod nunquam compatitur secum maiorem nec minorem vel secum copatitur maiorem et minorem vel maiorem et non minorem vel minorem et non maiorem. Si precise secum compatiturb ita quod nec maiorem nec minorem: sequitur quod si caliditas a intenderetur non remitteretur frigiditas b: quia iam si remitteretur a secum compateretur frigiditatem minorem. Et eodem modo patet quod si remitteretur caliditas a: non intenderetur frigiditas b: quia secum compateretur maiorem: vtrumque tamen illatum est contra dicta: facile autem est alia membra pro equi.

⁋ Respondetur ad secundum: concedendo antecedens: negando consequentiam: quia bene verum est quod est proportio maioris inequa litatis: nullum enim agens naturale intendit aliquid corrumpe re nisi vt aliud generet: modo calor vt sex non intendit producere vnum gradum caloris in proprium passum: cum tunc ageret vltra gradum sue proprie perfectionis: et per consequens nullum gradum frigoris corrumpit. Eodem modo si esset frigiditas vt duo cum calidita te vt sex in alio subiecto: nullum gradum frigoris corrumperet: non enim sufficit sola contrarietas ad agendum: sed cum hoc exigitur quod agens sit aptum natu producere suum effectum in tale passum taliter dispositum

⁋ Ad alid argumentum quod prolixissime deducit doctor iste / de forliuio dicit quod sufficit vnum verbum: et certe ego miror quare sic ad longum deduxit quia regens in reparationibus dixisset. patet. nullus est in eo color patet ex dictis quod calor vt quattuor compatitur frigus vt quattuor et aliquem gradum minorem: quia partem illius gradus. Sed si loquaris de totali forma: calor vt quattuor patitur secum frigus vt quattuor adequate natu raliter: et hoc si capiamus totam latitudinem terminatam in octo. Si teneamus denarium numerum (sicut quia dam tenent) calor vt quinque compatitur frigus vt quinque: et semper intelligo quantum est er parte qualitatum Superius diximus caliditatem aeris intensam vt sex o stare sine frigore: sic stat dare terram frigidam citra a summum sine caliditate: et ita proportionabiliter de aliis qualitatibus elementorum citra summum.

⁋ Ter tio arguitur sic: si contraria simul possent esse in eodem: in eodem potest esse simul durities et mollities: et sic idem erit molle et durum: sed hoc consequens est falsum: secundo enim de generatione. durum est quod non facile cedit conprimenti: et molle quod facile cedit comprimenti.

⁋ Con firmatur: quiabtiuns Augustinus in enchiridio cap. xvii. dicit: nullus cibus simul dulcis est e amarus: nullum cor pus vbi album ibi nigrum est: et ita deducit in omnibucontrariis. Sic dicit quod regula dialecticorum in bono et in malo deficit.

⁋ Ad primum istorum respondetur quod non quelibet durities a mollities denominat cor pus durum vel molle: sicut dictum est de albedine et nigredine.

⁋ Ad aliud potest similiter dici quod nullus ci bus simul dulcis est et amarus. Non enim quilibet gra dus dulcedinis sufficit denominare subiectum dulce

⁋ Quarto arguitur sic: Aristoteles in praedicamentis capitulo de quantitate dicit quod nihil est quod videatur contraria iustinere: et substantia susceptibilis contrariorum esse videtur. sed non suscipit in vno a eodem tempori nam nullus simul sanus et eger: albus et niger: et infert: nihil quaem aliud, contraria sustinet. Et per hoc taln quam permedium notum probat magnum et paruum non esse contraria: quia idem simul potest esse magnum et paruum. Et primo physicorum textu commenti vigesimi vbi dicit contra anaxagoram ponentem vnum contrarium fieri ex altero: quod contraria possunt esse in eo¬ dem in potentia sed non in actu.

⁋ Insuper contrarie tas est a tota specie. x. metaphysice.

⁋ Ad primum istorum potest dici quod loquitur de terminis contrariis vi patet de istis terminis magnum e paruum: quae sunt relatiur opposita modo oppositio relatiua conuenit termis.

⁋ Aid istud primi physicorum (quod videtur multum expres sum contra hanc positionem) conceditur quod contraria non sunt simul: voluit enim dicere quod gradus remissi non sun qualitates contrarie: modo Anaxagoras posuit quodlibet in quolibet: ergo posuit intensum calorem cum intenso frigore.

⁋ Ad illud decimi metaphysice dicit quod est a tota specie cum tali intensione graduali.

⁋ Pont esse argumentum quod qualitates contrarie posiunt esse in eodem subiecto simul: vt denotetur simultas potentie et non potentia simultatis: et licet concedatur in sensu diuiso: non tamen oportet illam concedere in sensu composito in terminis pluralis numeri.

⁋ Quidam doctor et aliqui ante eum contra istam positione disputarunt tenentes priorem positionem: sed eorum argumenta possunt solui ex dictis.

⁋ Comparans istas duas positiones mi tuo iudico priore veriorem a magis conformem menti philosophi et beati Augustini. Qualitates enim contrarie spirituales in nullis gradibus se compatiuntur (vt sanior tenet positio) / et expresse. iiii. metaphysice probat Aristoteles opiniones contrarias non posse se compati: ec quod sunt contraria: patet consideranti literam: licet superius ter giuersatio data est quod non esset de contrarietate in commi ni. Similiter qualitates non actiue et passiue vt albedo a nigredo pugnant in quibuscumque gradibus (vt sanior tenet modus opinandi argumentum autem nullum est alicuius ponderis contra priorem positionem: argumentum enim illud de actione et reactione equaliter mordet con tra vtramque: vt patet de parte repassa.

⁋ Nunc desci do ad modum Simplicii: occasione cnius has duas opi niones instituto necessarias premisimus.

⁋ Ex his liquet quod ille modus dicendi no valet vtrobique: quia patet multe sunt qualitates non habentes contraria vt de lumine: visione et ceteris id genus constat: hoc ipsum li quet in qualitatibus non actiuis nec passiuis corpora libus vt de albedine et nigredine. hoc etiam patet de scientia et opinione contrariis quae non permiscentur: ergo ii illis non potest saluari intensio forme illo modo. Etia magis probabile est quod non secompatiuntur contrarie qualitates in gradibus quantuncumque remissis: sed hoc non concluditur alium modum esse inopinabilem.

⁋ Sed dubium es in quo sensu vir iste ceperit: quia hoc pot habere multos sensus quod intensio forme fit per hoc quod vnum contrariorum minus vocetur suo contrario. Uno enim modo potest in telligi sic quod caliditas vel queuis alia forma inteditu quia habet contrarium corporale actiuum ipsa non aucta per hoc quod ipsa purgatur o suo contrario: et tunc condemnabis insolubiliter duas positiones praecedentes de inten sione forme hunc modum eradicabis. Si intelligas quod forma intenditur per hoc quod minus miscetur suo contrariohoc est ipsa intenditur ad corruptionem sui contrarii: et ill sensus est probabilis et secundo de celo a mundo ne mod est damnandus gratis: et non debemus ferre senter tiam parte opposita non citata: hunc modum inipresen tiarum relinquo.