Table of Contents
Reportatio A Sentences Commentary
Principia
Principium II
Principium III
Principium IV
de Fide
Lectio 18, De fide
Lectio 19, De fide
de Notitia
Lectio 20, de Notitia
Lectio 21, de Notitia
Lectio 22, de Notitia
Lectio 23, de Notitia
Lectio 24, de Notitia
Lectio 25, de Notitia
Lectio 26, de Notitia
Lectio 27, de Notitia
Lectio 28, de Notitia
Lectio 29, de Notitia
Lectio 30, de Notitia
Lectio 31, de Notitia
Lectio 32, de Notitia
de Fruitione
Lectio 34, de Fruitione
Lectio 35, de Fruitione
Lectio 36, de Fruitione
Lectio 37, de Fruitione
Lectio 38, de Fruitione
Lectio 39, de Fruitione
Lectio 40, de Fruitione
Lectio 43, de Fruitione
Lectio 44, de Fruitione
Lectio 45, de Fruitione
Lectio 46, de Fruitione
Lectio 47, de Fruitione
Lectio 48, de Fruitione
Lectio 49, de Fruitione
Lectio 50, de Fruitione
Lectio 52, de Fruitione
Lectio 53, de Fruitione
Lectio 54, de Fruitione
Lectio 55, de Fruitione
de Trinitate
Lectio 56, de Trinitate
Lectio 57, de Trinitate
Lectio 58, de Trinitate
Lectio 59, de Trinitate
Lectio 60, de Trinitate
Lectio 61, de Trinitate
Lectio 62, de Trinitate
Lectio 63, de Trinitate
Lectio 64, de Trinitate
Lectio 65, de Trinitate
Lectio 66, de Trinitate
Lectio 67, de Trinitate
Lectio 68, de Trinitate
Lectio 69, de Trinitate
Lectio 70, de Trinitate
Lectio 71, de Trinitate
Lectio 72, de Trinitate
Lectio 73, de Trinitate
Lectio 79, de Trinitate
de Caritate
de Libertate
de Incarnatione
Lectio 8, de Fide
Nova conclusio et rationes: quod fides elevat animam
ex quo cum aliis dictis sequitur quod fides elevat roborat et illuminat potentiam supra omnes habitus acquisitos et ex hoc sequitur contra Averroes qui ponit in prologo 3i physicorum quod "leges impediunt inquisitionem veritatis" si similo modo intelligat de aliis legibus a lege christiana verum est propter hoc quod docent corruptiones morum sed de fide et lege nostra falsum est / probatur correlarium scilicet quod fides elevet roboret et illuminet potentiam supra omnes habitus acquisitos quia fides facit veritates arduissimas attingere et post intelligere iuxta illud "Si non credideritis, non intelligetis"
Ad idem arguitur sic fides est supprema dispositio intellectus ergo suppreme debet elevare supra alias dispositiones acquisitas antecedens patet quia maximus vigor intellectus est huiusmodi dispositionem habere
Item fides est lumen expressivum erroris circa felicitatem suppremam igitur est res nobilissima et supra omnes habitus acquisitos elevans roborans et illuminans potentiam antecedens patet quia iuxta proportionem obiectorum est proportio habituum Unde habitus concernentes felicitatem sunt nobilissimi
Item habitui fidei annectitur specialis dei assistentia quae quidam specialis assistentia aliis habitibus non annectitur ergo correlarium verum
Item fides tollit multiplicitatem rationum sophisticorum et errorum circa felicitatem ergo est in intellectu dispositio nobilissima patet consequentia quia non est parva perfectio in intellectu tollere errores circa felicitatem quia quam bonum est bene sentire circa felicitatem tam malum est male sentire circa huiusmodi felicitatem
Languores animae
Pro cuius intellectu ut magis appareat videndum est quae sin langores animae qui per fidem habent curari unde circa istud est advertendum quod patria radix omnium langorum est poena originalis culpae cuius causa fuit peccatum originale
Primus languor: deformatio imaginis Dei
Primus ergo languor est culpa per quam ymago dei scilicet anima perdidit vigorem et divinum in tantum quod sensitivi subiciatur cuius deberet dominari quia secundum philosophum primo politice capitulo 3o si servetur debitus ordo anima dominaretur corporis divino despoticus sic quod corpus ad libitum suum sibi obediret et istud dominum vocatur despoticum Sed ex dei influentia generali mutatur dominum viceversa / ita quod sensus dominatur rationi
et ista est radix ex qua anima constituitur in langore nec ponit movere ad libitum et in hoc detur patitur prima pars ymaginis scilicet memoria unde 2a pars langoris primi est quae per huiusmodi penam perdit iustitiam seu iudicii rectitudinem spiritualia contempnendo et temperantia acceptando et in hoc deformatur
// 2a pars ymaginaationis scilicet intelligentia quae correspondet filio in divinis cui attribuitur intelligentia et in tantum quod detur patitur per quamdam similitudinem ita quod iudicium animae est quod amara sunt dulcia et econverso et in hoc illud quod habetur ysaie "vhe qui dicitis bonum malum" etc Item est 2us langor quae participat philosophi dicentes quod anima mebriatur fluvio letheo scilicet infernali fluvio ubi cum anima fuerit quae prius scivit dicunt horum oblivisci Unde macrobius dicit quod talis fluvius in hac vita reperitur et maxe quando homo ad temporalia convertitur caelestia relinquendo et istud facere anima nisi specialiter a deo iuvaretur
Secundus languor
2us langor principalis animae habens ex primo originem / est ex parte completionis humanae quia in statu innocentiae non fuisset deffectus in completione modo in effusione animae primaria caret anima usu rationis ymmo et diu post nativitatem Et sic corpus aggravat animam propter culpam originalem tamen non dicitur uni?tlis propter christum et virginem beatam
Unde et ista infirmitas ascendit per gradus remissos impedientes operationes nobiles et sic staret esse hominem qui non cogitaret nisi per sensum tactus nec posset aliis sensibus uti / patet quia deffecto non requiritur visus quia multi fuerunt nati caeci nec requiritur gustus quia quilibet potest non esse in homine sed non potest deesse tactus ideo possibilis est quod sit homo qui non habeat nisi vim tactivam Confirmatur quia forma substantialis potest educi sub aliqua dispositione sub qua non potest omnes operationes formare
Aliquae propositiones
Unde ponuntur aliquae propositiones prima non stat formam substantialem esse in materia cum dispositione quin possit cum illa aliquam operationem facere patet quia octium maxime abhoreri debet ideo natura nonquam daret dispositionem sub qua non posset aliquid operari 2a propositio est quod dispositio sub qua aliqua operationem exercere sufficit ad eius nuctritionem et vivere ergo etc // Ex istis potest fundari quod complexio sub qua educitur vel creatur anima illa est immediata disponi sub qua est forma bruti vel vegetabilis // patet / quia stat quod forma educitur sub minima operatione humana et ista operatio esset minima pro operatione rationalis creaturae ergo quaecumque minima daretur esset complexio bruti vel vegetibilis si non sit essentialis ordo
Ex quo infertur quod in gradibus cognoscendi specifice contentis distinctis gradu intellectivo non arguitur diversitas specifica producibilium sub specie humana Aliis tamen voluerunt dicere quod esset ymaginabilis aliqua creatura quae intelligeret confuse / alia componendo et dividendo alia sillogizando et sic ymaginantur quod essent gradus specifice in specie humana causabiles sed istud non potest stare quia diverse operationes possunt esse in eadem specie propter diversitatem organorum Et sic diversitas talium graduum cognoscendi est reducenda ad diversitatem organorum et non specierum
Et si dicatur quod esse volitum sunt denominationes essentiales habentes ordinem ergo una potest communicari sine alia Ista tamen ratio non multum concludit esse volitum non est communicabile sine intellectio et econtra nam esse volitivum est esse appetetivum intelligenter ita quod iste denominationes sunt conversibiles / sed esse volitivum se habet quodam modo passive et ista est 2a infirmitas quae sumpsit originem ex peccato originali et ista infirmitas est intellectu causa ignoscendi ymmo et communis nihil causandi
Tertius languor
3us langor est consuetudo audiendi errores unde commentator in 3o physicorum dicit "consuetudo audiendi falsa maxime impedit" veritatem et tullius in libro de tusculanis quaestionibus dicit quod "natura nos tales genuit ut si ipsam intueremur nos duceret ad vitam beatam sed illos igniculos quo natura dedit mala consuetudine extinguimus" Causa est quia maior pars cum quibus conversatur iuvenes est minus docta Et quia natura a principio est avida Ideo a principio falsitatem pro vero caput et fortissime imprimit et retinet nisi per virtutes expurgetur / et ista fuit causa ydolatrie filiorum israel et vetulae nunc etiam operantur sortilegiis quae habuerunt ortum in egipto Et quia populus vidit cerimonias cepit in ymaginatione et continuavit et hoc fuit quia a puero caldeo viderunt sic facere scilicet a nyerno filio beeli Et sic malum est dare tale exemplum quia in perpetuum continuatur et ista est magna infirmitas animae / Ideo aristoteles "non parum refert iuvenem sic vel sic assuesci"
Quartus languor
4a infirmitas est affectio prava quae est sui obiecti ostensiva sub ratione boni quia amor et odium pervertunt iudicium ideo boetius in fine primi de consolatione docet fugere passiones si velit bene videre verum unde sapientiae 2o "malitia eorum excaecavit eos" ut eos ut veritas appareat falsa et econverso Et psalmista "iniquitates meae supergressae" etc et sequitur et "lumen oculorum meorum non est mecum" Et isti sunt langores quos incipit anima ex peccato originali
Aliquae conclusiones
Et tunc istis visis sit haec propositio / anima cum ali influentia dei generali derelicta est plus movetur falsitas apparentia quam veritatis exceptis primis principiis evidentissimis et hoc tetigit philosophus in theologicis scilicet quaedam falsa quibusdam veris pro?ra hoc est ex animae corruptela quia verum non movet nisi ad verum nec assensus verus nisi ad assensum verum / unde falsitas assentit quaelibet veritas movet assensum verum et quaelibet falsitas assensum falsum
2a propositio attenta animae vulneratione indiget fide etiam in quasi et naturali investigatione veritatis et istud testatur philosophus in primo elenchorum dicens "oportet adiscentem credere"
Unde quae in philosophia quaedam recipiuntur principia quasi pro fide quae non sunt evidentissima ymmo mathematice sup?ut credita / licet sunt in supremo gradu certitudinis / et sic geometria indiget fide quae certissima est inter scientias humanitus adinventas Unde ptolomeus in libro almagestis supponit epicyclos esse licet nonquam fuerint probat probante creata et sic indignitus fide Etiam supponit aliqua alia a quodam alia doctore antiquo Ulterius dici potest quod maxima pars scientiae humanitus adinvente est quaedam fides pro deffectu rationis ad oppositum vel ad probandum illud unde anima ex vigore proprie communi nihil ponit cognoscere Unde inquit bradouardin quid cognoscimus non minima aquae gutam quia ibi sunt infiniti numeri infinitae proprietates quantitatis ibi infinitae formae et tamen solum finitas cognoscimus
Et sic quantumcumque magis cognoscimus rem tanto magis dubitamus circa eam Et sic posset poni quod cognoscere se modicum posse congoscere est nobilissimum naturaliter omnium cognoscibilium Ideo de caelo venit notizelitos id est "teipsum cognosce" quia hoc maxime disponit ad fidem
/ Ideo ad hanc veritatem veniens maximus philosophorum ?ondam reputatus scilicet socrates quando satis didiscit cognovit se communi nihil scire unde dicit hoc "unum scio quod nescio"
dico ergo particulariter quod licet geometria sit de quantitate continua propter quod daemones sunt evidentissime dico quod humanitus non est scibile de aliqua re praecise proprie quanta sit Et quod non sit possibile probatur quia vel hoc esset per aliam quidditatem et hoc non quia non ponit constare quin sit excessus quia non sequitur non partitur excessus ergo non est Item de quantitate applicata quaeritur quo?us est nota nisi dicatur est de se nota quia pluries visa sed istud non sufficit quia omnis conti?tus fit semper per aliud Ponamus ergo quod sit aliqua quantitas quae sit tibi notissima tunc ponitur quod omnes res praeter istam subduplentur tunc tu iudicabis istam esse maiorem quam sit vel quod erit dupla ad primam vel ponatur quod augeatur tunc iudicatur minor vel ponatur quod mutatur cum aliis iudicabitur aequalis quia aliae efficiuntur minores quam ante intellectus iudicabit ipsas esse maiores remanente in sua quantitate Alia duplatur videtur minor quam ante nec scimus contingere motum quia si motus velocitur et potentiae motivae staret quod sortes non viveret nisi per modicum tempus et tamen viveret per centum annos quia in tempore in quo fieret motus unius diei propter velocitatem posset fieri in tanto spatio quod posset fieri centum aliarum et sic vixisset per centum Et de istis resolubilis ponatur unum gratum Ponatur quod planetae capiunt influentiam ab ultimo caelo ideo moveretur contra motum diurnum et sic quam totius moventur planetae tanto meliorem influentiam reciperent et sic salvatur divinitas annorum nunc / et annorum tunc quia tunc elevata elevat memoria sicut influentiae melioris quam nunc Quod in scriptura habetur "dabis eis caelum ferreum" quod forte fit propter motus retardativus Et sic ex dictis patet de infirmitate humani iudicii Sed videbitur deo iuvente de curatione eius per fidem et hoc pro nunc de lectione
