Lectio 16, De fide

Unde theologia est omnium scientiarum perfectissima tam intensive quam extensive Extensive quantum ad multitudinem veritatum intensive quia nobiliori modo et perfectiori cognoscitur eadem veritas per theologiam quam per aliam scientiam quacumque ut post deducetur et sic quantum ad multitudinem est perfectior aliis scientiis / et iste ordo veritatum non est essentialis ita quin lumen naturale possit attingere veritates per pauca media ad nutum

unde ordo veritatum est in cognoscendo et hoc in ordine ad nos Ita quod a non potest a nobis sciri nisi praesciatur b etc et iste processus est ratione deffectus luminis quia quaelibet veritas relucet quantum est de se in suis principiis et multitudo principiorum est deffectus luminis ergo si augeatur vigor intellectus poterit augeri multitudo principiorum et sic illa propositio a non potest a nobis sciri etc requiret paucas propositiones et sic theologia aliis scientiis est perfectior intensive

Pro maiori tamen intellectu potest theologia describi quod est habitus scientificus cognoscendi deum in se in respectu ad creaturas rationales maxime ad homine ut felicitative unde sicut in lumine naturali cum adiutorio fidei Et dicitur a theo quod est deus et logos sermo quasi divinus sermo

Pro cuius intellectu sciendum est quod ibi capitur theologia pro infimo gradu scientia de qua paulus ait "O altitudo divitiarum quam incomprehensibilia sunt iudicia tua" et talis est infallibilissima et haec soli deo competit et creaturis 2us gradus est theologia animae christi quia christus summus fuit theologicus et suppremus etiam secundum humanitatem quia omnia sapientiae dona christus habitus et iste gradus est aequalis cum multitudine cognoscibilium cum primo gradu quia sicut dicit magister anima christi novit omnia quae verbum et ista est perfectissima cognitio post primam quia est cognitio omnium veritatum et sic habet perfectam theologiam creatam disper tamen est in perfectione quia huiusmodi habitus vel actus est creatus et dependens et quoddam accidens Item in infinitum defficit a comprehensive divinae veritatis

Ubi advertendum est quod multum refert cognoscere rem secundum omnia sua praedicata et ipsam comprehendere ita quod non sequitur anima christi apprehendit secundum omnia praedicata dicibilia de deo ergo comprehendit deum / causa est quia ad comprehendendum rem non sufficit ipsam cognoscere secundum omne praedicatum sed quod cognitio sit ita perfecta in esse cognitionis sicut est obiectum in esse obiecti ut in se ideo nulla notitia quae sit ipsius dei comprehensiva est nisi sola notitia divina Alii possent poni gradus in latitudine scientiarum universalium et beatorum qui omnia cognoscunt / ita quod ista consequentia non valet anima christi cognoscit omnia quae verbum ergo habet supprema cognitionem increabilem quia posset esse aliqualiter alia notitia perfectior unde ymaginabile est quod possit esse infinitae species cognitionis divinae una clarius repraesentet quam alia scilicet suum obiectum / et sic quo ad species in uno genere darentur infinite species

Et ergo ex hoc quod anima christi haberet theologiam representativam cuiuslibet veritatis non sequitur quod sit summa theologia creabilis non tamen quo ad multitudinem repraesentatarum sed quantum ad speciem et nobiliorem modum repraesentandi Tamen propter auctoritatem doctorum dicendum est quod anima christi habet in latitudinem theologorum communium suppremam theologiam creabilem non solum extensive ymmo et intensive patet auctoritatem magni que sonat quod deus sibi contulit quicquid potuit Et per consequens si sic sequeretur quod sibi contulit suppremam theologiam in tali latitudine

Ex quo patet sub theologia animae christi sunt infinitae producibiles quarum quaelibet est aequalis quo ad multitudinem

Alii sunt gradus theologici non repraesentantes singulas veritates et isti sunt diversi unde "in domo patris mei multae mansiones sunt"

Alia esset theologia quae in lumine naturali sumeret evidentiam ut si angulus excedens naturam materiam et reliqueretur suae naturae potest alicuius in veritatem quam nos quia ex quo non esset depressa per culpam haberet magis statum vigorosum quam in statu innocentiae et ergo homo sic in illo statu potuisset in valde alter Tamen in ipso homine cum lumine innato et adiuto per fidem sunt gradus diversi secundum quod fides intenditur / Ex quo patet quod secundum diversos gradus / diversic conceptus correspondent huic termino deus / quia secundum primum gradum correspondet conceptus simpliciter immensus

Secundum alios gradus dividendo diversificatur secundum graduum diversitatem conceptus dei Ulterius secundum theologiam nostram sibi correspondet diversi conceptus unibiles sicut ens primum qui sunt communes

Alii magis proprii sibi correspondent utrum tamen complexi vel incomplexi alias deo duce videbitur / nam quidam cognotativi vere aliis vero connotatvi false unde quidam habuerunt conceptum de deo eis immediate significantem rem corporalem Alii habuerunt conceptum de deo connotantem aliquod de deo repugnans ut motor secundum primum limitatum et necessario monentem Et tunc de istis dicitur quod omnis propositio affirmativa de inesse et de praesenti formata de illis conceptibus in qua subicietur aliquis talis conceptus erat falsa ad eorum intellectum Et secundum hoc salvatur hugolinus quia intendebat quod aliqui habuerunt conceptum de deo connonante aliquid sibi repugnans

Tamen de aristotle non debet sic sibi applicari quia videtur quod habuerit conceptum abstractam sumitur nec valet hoc ponitur in diffinitione dei ab aristotle aliquid repugnans ergo connotativus non est illius rei verus conceptus Ex quo patet quod aristoteles potuit habere connotativum verum de deo et tamen diffinitio quam sibi attribuisset repugnasset

Tunc dico quod conceptus dei potest esse considerationis theologice vel connotat vel est medium immediate inferendi ex completione vel natura sua quod deus est summum bonum universaliter perfectum Et secundum istam considerationem dicitur quod deus est proprie subiectum in theologia qui sibi competit omnes conditiones subiecti quia quicquid ibi conservatur hoc est in ordine ad ipsum

Ulterius sequitur quod deum esse est primum principium nostrae theologiae Ubi est advertendum quod de habendo huius conceptum fuit diffinitum apud antiquos in tantum quod dixit rabi moyses quod "conceptus affirmativus non potest haberi de deo ymmo non habetur nisi removendo imperfectiones creaturarum sicut deus est immutabilis" "Et quanto pluribus negationibus deus cognoscitur tanto cognoscitur perfectius" et istius oppinionis fuit sanctus thomas Ulterius rabi moyses in summa contra gentiles parte prima quod istud nomen tetragrammaton fuit nomen affirmativum de competens et nullum aliud non quod sumatur naturaliter sed personaliter

Ulterius sequitur quod non est possibile habere conceptum de deo mere theologicum vel sine fide vel sine adiutorio speciali et quia deum esse in ordine omnium veritatum est primum verum ideo potest inferri quod omnis veritas cuiuscumque scientiae fuerit est theologice considerationise Pro quo notandum est quod sicut alibi dicitur quod eadem res consideratur in naturali scientia et metaphysica Ita in theologia quae licet res potest considerari tamquam exemplata primi principii 2o potest considerari primum principium tamquam conferens ad vitam beatam et etiam quaelibet veritas ut est directiva intellectus in summum bonum est theologice considerationis Et etiam potest considerari tamquam regula prima / et cum quaelibet veritas habeat ad deum habitudinem quaelibet es theologice considerationis

Unde ymaginandum est quod sicut voluntas quolibet bono debet uti per modum usus relati in finem et alias non et referre actus vel habitus / ita intellectus debet uti qualibet veritate in deum relata Et sicut bonitas est theologice considerationis ita etiam et quaelibet veritas

Ulterius sequitur quod theologia nulli scientiae subalternatur nec alias scientias sibi subalternat / quia differunt in modo considerandi sed veritates aliorum considerat in ordine ad summum bonum

Ulterius sequitur quod plures scientiae non habentes ordinem adinvicem possunt reperiri quam sint non subalternantes / antecedens patet ex inventibus modis et variis ab aliis et non co?incibus

Ulterius sequitur quod licet quodlibet verum sit theologicum non tamen esse verum est fidei / quia iuxta autissiodorensis fides est praecise circa articulos concernentes bonum et spirituale regimen / modo theologia de similis considerat Ex quo patet quod minus benedictum est fidem se extendere ad qualibet veritatem formatam vel formabilem quae sunt inperti?tis veritatibus particularibus ad salutem

Sed respondendum est ad rationem quae fit pro ista positione / sicut ista / capiatur quod deus praecipiat alicui quod levet festucam tenetur hoc facere ymmo et credere ex fide quod debet facere tunc fides est nunc respectu veritatibus istius propositionibus ergo et ante quia fides non mutatur per praeceptum dicitur quod possibile est quod aliqua propositio incipiat noviter subiacere fidei quia illa propositio incipit habere aliquam rationem quam prius non habebat

Ulterius sequitur quod quaelibet res perfectius cognoscitur per theologiam quam per aliam scientiam quia philosophus naturalis non cognoscit per duplicationem rei nec conservationem quia nescit quod creetur et quod speciali modo conservetur et quod immediate movetur ad suam operationem nec quod eius operatio sit augmentabilis vel divisibilis nec non agere agente et passo adinvicem applicantis Ex quo patet quod quicquid scitur per alias scientias / potest sciri per theologiam et per eam scitur qualiter causalitatem eius potest augere suspendere vel etc / et sic profundationes veritatis ymmo profundiores per theologiam cognoscitur de rebus magis quam per scientiam naturalem