Caput 17

CAPUTTTTIII Testimonia Patram

VEnio nunc ad postremum nostrum Argumentum, quod in testimoniis Patrum positum est. Patres nostram sententiam luculentissime comprobant, Affero autem Patres, non vt res dubia & incerta. confirmetur, sed vt certa veritas illustretur, & Adversarijs os obstruatur, qui in omni causa Patres esse suos vociferantur. Si Patres consectari vellem vniversos, qui pro nobis in hac causa faciunt, infinitus essem: nullus enim pene Pater est, vix vllus author, qui non nostram causam in hac Controversia tue atur. Atque hic liceret mihi distributione quadam testimoniorum vti. Quaedam enim perfectionem Scripturae probant, quaedam omnem religionem & fidem Scripturis niti debere, quaedam Patres errare, & de Traditionibus inter sese dissentire. Sed ego illa potissimum tractabo, quae Bellarminus recitat, Lib. 4. Cap. 11. quaeque nobis cripere conatur. Probabo ea testimonia, quae ille sibi diluenda sumpsit, esse apta atque idonea ad nostram sententiam confirmandam

Primum testimonium est Irenaei. Is in Lib. 3. Cap. 1. sic scribit: Non per alios deispositionem salutis nostrae cognovimus, quam per eos, per quos Evangelium pervenit ad nos, quod quidem tunc praec oniaverunt, postea vero per Dei voluntatem in Scripturis nobis tradiderunt, fundamentum & celuamam, fidei nostre futurum: In his verbis tria sunt animadvertenda. Humo, Apostolos & Evangelistas Christi Evangelium viva voce praedicasse & annunciasse, vt eis erat a Christo praeceptum: atque hoc integrum erat Evangelium. Secundo, eosdem illud postea scripsisse, &a nobis: in Seris pturis tradidisse, idque voluntate & authoritate diyvmaa Aertim, illud Evangelium, quod ab ipsis scriptum fuit, esser fundamentum, & colum. nam fidei nostrae. Quid ad haec Bellarminusa Nempe aitzomniaessescai¬ pta, quae Apostoli vulgo & palam omnibus praedicaverunt, quaeque fuerunt omnibus necessatia, sed nen aliaomnia: Sic Irenaeum dicere, Apostolos non scripsisse omnia, sed omnia quae populis praedicarunt: nonenim omnia populis praedicasse. Duo ergo dicit. Vnum, Omnia non esset omnibus necessaria. Alterum, Quaesunt omnibus necessaria, ea Apostolos omnibus praedicasse, atque etranini Scripturis reliquisse. Sed vide amus eius rationes. Primo ait, qua dam omnibussimpliciteresse necessaria; cumsmodi sunt Artic uli Symboli: & deceprae cepta; & nonnulla ex Sacramentis; sed non docet quae Sacramenta: reliqua ait sine jactura salutis ignorari posse. Hespondeo: Ista distinctio nullanititur: Scripturae auctioritate aut fundamento; sed ciplane contradicit, atque adversatur vel maxime. Scriptura enim testatur, eadem esse omnibus nec essaria. Non est vna fides. Praesulis sive Episcopi, alia idiotae seu laici, sed eadem ytriusque Symbolum vero Apostoficum, quin & reliqua etiam orthodoxa Symbola, non magis ad populum, quam ad Praesules & Magistros Ecclesiarum pertinent, & in illorum praecipue gratiam edita sunt. Vnam vero esse fidem omnium, testatur Apostolus, Ephes. 4. 5. Unus Dominus, uvna fides, vnum Baptisma, unus Deus & Pater omnium, &c. Quemadmodum. porgomon est vnus Baptismus Episcopi, alius idiotae, sedidem viriusque; nec vnus est Deus Episcopi, alius laici, sed idem vtriusque; ita mec vna fides Episcopi, alia idiotae; sed eadem fides vtriusque. Hic Apostolus vnam esse omnium Christianorum fidem affirmat. Verum ne Papistae putent me hoc Scripturae loco abuti, proferam eos interpretes, quos ipsi quidem non audent respuere. Thomas Aquinas in hunc locum sic scribit: Ona fides (incquit) quia vnum & idem creditur a cunctis fidelibus, unde Cat holica dicitur. Ita Caletanus: Vna fides, quia vnum & idem omnes credimus. Et Catharinus etiam, in eundem locum, eadem pene verba habet. Tta istivnam & eandemomnium fidemagnoscunt. Ergo omnia sunt ommbus ex aequo necessaria. Secundo, cognitionem articulorum, & decalogi, & quorindam sacramentorum concedit esse necessariam. Sed quaeto quam cognitionem intelligat? Certe explicitam necesse est: nam ait, aliorum notitiam: explicitam non esse necessatiam. Iamiquae notitiaexplicita dicenda est? Num posse haec dunt axat recitare ?minime quidem. (Hoc enim quivis praestare fac illime possit. 7 Sed requititur praeterea intelligentia & assensio. Iam quaero, Quii recte intelligit articulos Symboli, id est, qui sensum omnium articulorum intelligit, illorumque veritati totus assentitur, quique idecem praecepta eodem niodo intelligit, num ille perire ullo modo possit, sive sit Episcopus, sive laicus? Minime certe: quia omnia, quae ad salutem pertinent, intelligentia, fideque complectitur. Ita haec prima Bellarmini tatio nullas in se vires habuit. Sed vnde istam distinctionem probat Bellarminus? ex Act. 2. 41. vbi testatur Lucas tria hominum millia vno die baptizata, & Ecclesiae apposita fuisse. Illi procul dubio (inquit) non omnia intelligebant, sed illa tantum necessaria. Quare dicuntur post Baptismum perseverasse in doctrina Apostolorum, hoc est, reliqua didicisse, quae nondum audierant. Respondeos primo, Hoc est Scripturas tractare Iesuitice. Vult enim probare, non omnia esse omnibus simpliciter necessaria; & in hunc finem affert Act. 2. 41. Sed nihil eiusmodi ex hoc loco concludi potest. Num enim sequitur, hinorant quae sibi necessaria fuerunt; ergo non quae omnibus necessaria? Video autem quid velit, non potuisse eos omnia simpliciter necessaria ex vna concione discere; ac proinde ea tantum, quae sibi erant necessatia, didicisse. Sed ille potuit ex ipsis verbis intelligere, hoc fuisse extraordinarium. Nam si fuisset ordinarium, non potuissent tam cito vel illa necessaria discere. Et hoc patet ex 38. vers. vbi Petrus ille dixit, e Accipietu denum Spiritus sancti. Secundo, quod interpretatur, perseverabant, id est, discebant quae prius nescierant, ridiculum est. Nam perseverate, est in doctrina cognita permanere & persistere, non addiscere ea, quae nondum audivimus.

Quidergo( inquiet aliquis) nonne alia in Episcopo, alia in Laico scientiai requititur? Respondeo: Alia scientia non est ad salutem necessaria Episcopo, alia Laico, sed eadem; licet maior quidem in Episcopo, quia ille debet alios docere. Si enim alia esset, tum specie differret: at scientia istorum non diffent specie, sed tantum in eo, quod est secundum magis & minus. Atquehic Jobservanda est Iesuitae ἀυπλονία quaedam: primo, concedit istos necessana omnia scivisse, antequam baptizati sunt: deinde, ait postea eos perseverasse, id est, mysteria Christiana didicisse: at haec quoque necessaria sunt Quorsum vero necessaria aliqua postea discerent, praesertim homines. laici, si antea omnia sibi necessaria didicissent? Deinde, probat idem Bellarminus, ex 1. Thess. 3. 10. vbi Paulus optat venire ad eos, vesupple ret, quae illorum fidei deerant. Respondeo: Antea huic locoresponsum est. Quaero autem vtrum haec necessaria fuerunt, quae Paulus docete voluit, necne? Si nec essaria, tum non debebant baptizari, priusquam haec didicissent. Hoc Bellarminus ipse fatetur de adultis, non debere illos baptizari sine explicita cognitione ac fide eorum, quae sunt nec essaria. Atsi non erant necessaria, tum Apostolus non tantopere ad eos venite studuisset. Neutro modo potest consistere haec responsio, seu potius tergiversa¬ tio Adversarii abienire ergo voluit Apostolus, ut certisadoceret, ea, quae ptius didicerant, & ut fidem ac ceptam, confirmatet, non vinovam fidemeradetetoi, aiuit calidia omomnoi oo milo eniis

Secundo, respondet Bellarminus, Apostolos praedicasse omnibus, quae sunt simpliciter necessaria: sed quae damsolis Praelatis, Episcopis, & Presbyteris. Respondeo. Haec sunt falsissima, & planc haeretica. Nam Tertullianus, in Lib, de Praescript, ait haeretigorum sententiam esse, Apostolos aut non scivisse onia, aut, non omnibus omnia tradidisse. Et Paulus, Galat. 1. 8. 9. denunciat anathema omnibus illis, etiamsi angeli fuerint, qui annunciaverint praeterquam quod ipse praedicarat, & illi acceperant: significans se nihil praedicasse, quod non illi accepissent: & illi erant populus. Populus ergo accepit illud Evangelium, & quidem totum, quod Paulus praeedicavit. Atque hic notanda estinsignis Adversariorim ενηλοκα. Illi dicunt non omnia esse populotradita, quod omnia non sint, populo necessaria. Et tamen proferunt has Scripturas, ex quibus suas Traditiones probent, nempe 1. Cor. 11. 2. Laudovos, quod mei per omnia memores estis, & sicut tradidi vobis, Traditiones retinetis. At haec verba ad populum pertinent, vt patet ex primo capite: Et proferunt etiam 2. Thess. 2. 15. Tenetes Traditiones: At Apostolus haec loquitur laicis & populo, vtpatet ex primoversuprimi capitis, Ergo cum hae Traditiones populo fuerunt praedicatae, non possunt horum locorum testimoniis suas, Lraditiones confipmare. Has vero Apostolum praedicasse populo, ex eo patet, quia aliter non laudaret popuium, quod eas teneret. Si vero fuerunt praedicatae, tum scriptae etiam sunt, ex testimonio Irenaei, & consensu Bellarmini. Praeterea, diligenter animadvertendum est, & memoria tenendum, quod cogitur Bellarminus, necessaria ratione, convictus, fateri, omnia illa, quaes omnibus & simpliciter necessatia sunt, esse scripta: vnde sequitur, Traditiones non esse aut simpliciter, aut omnibus necessarias.

Sed videamusiam eiunsrationes, quibus probat eadem non esse omnibus necessaria. Primaratio est, quia alia in scholis docentur, alia in concione apud populum praedicantur: Ergo eadem non sunt omnibus necessaria. Respondeo: Modus alius est tractandi, sed res caedem, tractantur. Eadem enim in Scholis docentur, quae in Ecclesiis, sed alig, modo populariter in Ecclesiis, accurate & subtiliter in scholis. Secunda ratio: sumitur ex Act. 20. 17. 18. vbi Paulus seorsim a populo docebat Presbyteros Ecclesiae Ephennae. Respondeg: Seorsim quidem docebat, sed non alia, quam quae omnes docuerat. Quia enimnon potuit totam Ecclesiam alloqui, ac cersebat Bresbyteros: Nonialia vero docuisse, patet ex Luca, qui summam illius set monis proposuit: Tertia ranosumitut extiCor2. 6. Sapientiam loquimur inter perfectos: Respondeo: Henaeus, Lib. 3. cap. 2. testis, est, haereticos olim hoc testimonio abusos fuisse, in eandemplane sententiam, vel potius amentiam, in quam hodie Papistae, ut anteadictum est. Quarta ratio sumitur ex 2. Tim. 2. 2. Quae audisti ame mmer multos testes, haec committe fidelibus hominibus, qui fint idonei ad alior quo que docendor. Respondeo: De hoc loco satis multa nos anterespondimus. Quiuta ratiosumitur ex Irenaeo, Lib 4. capi43. vbi Irenaeus ait Apostolos cum Episcopatu successoribus charismiae veritatis certum, secundum placitum Patris, tra didisse. Respondeo: Apostolos tradidisse suecessoribus suis charisma scientiae, at non viva tantum voce, sed etiam scriptis: Ant enim, Lib. 3. cap. 1. non praeconiasse tantum, sed in Scripturis etiam traddisse. Iam his refutatis, Irenae i testimoium integrum remanet: Apostolis praedicarunt & scripserunt Evanoetum: totum praedicarunt, totumsenipserunt: ideoque subjungit, illud esse fundamentum & columnam fidei nostrae. Atque ve pateat Irenaeum hoc in loco non de populari Evangelio, hoc est, quod populo tantum conventret, loqui, ait; Dispostionem falutus vostrae nos cognovimus, & ad nos pervenit. At ille Episcopus fuit: Ergoloquitur de illo Evangelho, quod, quae Episcopis etiam necessaria sunt, conneret. Praeterea, auisinmlocis Irenaeus contra Traditiones scribit: Naml Lib. 2. cap. 47. ait, Scripturas perfectas esse, quippe a verbo Dei & spritueius dictas. Et Lib. 3. cap. 2. illam haeretieorum vocemrefeslit, quaaffrmabant, Apostolos quaedam latenter & seorsim tradidisseadquod 3. cap. ciusdem libri fusuus persequitur. Et in Libi 4. cap. 28. ait consumna tae vitae praecepta esse eadem in vtroque Testamento: Ergoomma, quae addoctriuam & mores pertinent, in Scripturis habentur; non quaedam tantum. Ait eim, consummat? vitae. Hoc Papistae negant: Et in Lig? cap. 17. ait, oportere nos ad Ecclesiam confugere, in eius fmuedueati; & ¬ minicis Scripturis enutriri. Tum subjungit? Psantata est enim Ecclesiapaadisus in hoc mundo. Ab omni ergo ligno par adifi esc aν manduc abis; at Somius Dei, id est, ab omni Scriptura Dominica manducare: superetatoσmελρνη¬ sune manhicaveritis, neque tetigeritis omverfam haereticamdsemsmnm, Ergo sicufuullus erat alius cibus squo Vesteretur Adiam inparatiso; nis arborum ffuctus; sic qui in paradiso Ecc lesiae constitutus est tnon debet! alium animae suae cibum desiderate, praeterquam Scripturas: Sie frenaeum. Traditionum non scriptarum adverfarium esse liquet; qui etiamesolitus est nullis contra haereticos armis vtis praeterquam Scripturarum, vt Erasel mus, in Praetat. in en. vere indicavit: Sossi Serθοενναrum ρrρsηqεpρηασ adver sus catervam haereticorum.

Secundus noster contra Traditiones tesuis est Origenes, qui multis in locis cas oppugnat: exempli gratia, in comment. in cap. 3. ad Rom. inhomil. 25. in Matth. in homil. 3. in benesin, in homil. 10 in sacnesin, in homil. 7. in Ezechiel inhomil. 13, in Hdieremiam. Iuhomil. vero 1. in Hieremiam sic scribit: Nec esse est nobis Scripturas sanctas in testimgnium vocare. Sensus quippae nestri & enarrationes sine jt testibus non babent fidem. Et hoc quod dictum est, Inore duorum velirium testium stabit omne verbum, magis convenijad interpretantis probationem, quam ad quorumeunqe hom:num numerum, vi sii mem verbum intellestus mei, accipiens, duos testaes, de novo & vetere Testamentos accipiens tres testes, de Evargelio, de Propheia, de Apostolo. Sic enim stabit. omne verbum. Testatut his verbis Origenes, nosros sensus & enamationes & sententias non habere fidem suie Scripturis, Respondet Bellaminus, eum loqui de abstusssimis quibusdam quaestionibus, cuiusmodi fere non sunt, quae Traditonis tessimonio nituntur. Respondeo. Primo, absurdum est, ea quae in Traditionibus posita sunt, non esse tam abstrusa & obscura, quam quae in Scripturis tradita fuenint. Quae enim ad Praesules tantuim & Epilcopos pertinent, sunt, ne illis faciliora, quae ipsis populis aperte proposita sunt? Quis non videt pugnantia loqui Bellarminum? Secundo: Ongenesloquitur generatim de omnibus quaestionibus sive obscutis, sive apertis. Illud etiam fatet ex tius commentin 3. c. ad Rom. ubi egregiam sententiam habet: aitque Paulum Dectoribus Ecclesiae exemplum praebere, vt ea, quae loquuntur ad populum (non ergo obscuras quaestiones intellexit) non proprus praesumpta sententis, sed diuvinis munita testimoniis proferant Praeterea subiungit: Si ipse tantus ac talis Apostolus authoritatem dictorum suorum sufficere posse non credit, nisi doceat in Lege & Prophetis scripta esse quae dicit; quanio magis nos minimi hoc observare debemus, vt non nostras, cum docemus, sed sancti Spiritus sententias proferamus. Idem in 25, homil. in Matth. sic scribit: Templum gloriae Dei est; omnis Scriptura diuvinitus inspirata, aurum autem positus sensus in ca. Debemus ergo ad testimonium omnium verborum, quae proferimus in doctrina, proferre sensum Scripturae, quasi confirmantem, quem exponimus, sensum: Sicut enim omne aurum, quodquod fuerit extra templum, non est sanctificatum; sic omnis, qui fuerit extra divinam Scripturam (quamvis admirabilis videatur quibusdam) non est sanctus, quia non continetur a sensu Scriptura, quae solet eum solum sensum sanctificare, quem habet in se, sicut templum proprium aurum. Non ergodebemus ad confirmandam doctrinam nostram nostros proprios intellectus iurare, & quasi test imonia assumere, quos vnusquisque nostrum intelligit, & secundumveritatem aestimat esse, nisi ostenderit eos sanctos esse ex eo, quod in Scripturis continentur diuvinis, quasi in templis quibusdam Dei. Stulti ergo & caeci omnes, qui non cognoscunt: quoniam templum, id est, lectio Scripturarum, magnum & vener abilem facit sensum, sicut aurum sacratum. Idem, in homil. 10. in Genesm, in hunc modum scribit, in illa verba, Rebecra vemebat quotidie ad puteos: Animarum (inquit) est ista eruditio, quae te institait, & docet quotidie venire ad puteos Scripturarum, ad aquas Spiritus sancti, & haurire semper, ac plenum vas domum referre, sicut faciebat & sancta Rebecca. Et in homil. 3. in Genesin sic scribit: Circumcisus & mundus est, qui semper verbum Dei loquitur, & sanam doctrinam, Cvangelicis & Apostolicis munitam regulis, profert. Atque haec quidem ex Origene, de quibus testimoniis tam enucleatis, tam luculentis, tam accommodatis ad causam, nullum Bellarminus verbum respondet.

Tertium nostrum testimonium est Constantini Magni, apud Theodoret. L. 1. histor. Eccles. cap. 7. qui Patres in Concilio Niceno congregatos, in hunc modum alloquutus est: Evangelici & Apostolici libri, quinetiam veterum Prophetarum oracula, nos plane instruunt, quid de diuvinis rebus sentiendum sit. Ergo deposita omnihostili discordia, lit erarum diuvinitus inspiratarum testimoniis, res in quaestionem adductas dissolvamus. Eυαγγελίκαι ζιζλοι κεποθολελαια τιι ποιαον ωροοητγι τα θεσισματα ζαρς ημας α χι ωρι το θειν ρρονον εκπα¬ δνοσι. τιω πολεμοποιον ουυ ἀπελασαντες κειν, αα τγ θεοππευσαν λόγον λαξαμδν ωε ήτρμθνον τ λυσον. In his verbis duo consideranda sunt. Primum, Scripturas veteris & novi Testamenti docere nos, & quidem σαρως, plane, quid nos oporteat de divinis rebus sentire. Secundum, Ergo oportere nos omnem controversiam ex verbis divinitus inspiratis definire. Objicit Bellarminus, primo, Constantinum fuisse Imperatorem magnum, sed non magnum Doctorem. Respondeo: primo, Fateor quidem non fuisse Episcopum, vel Doctorem Ecclesiae, sed pium tamen, & doctum hominem: fuisse affirmo, & religionis studiosum, & Ecclesiae maxime vtilem. Id patet ex Theodoret. 1. Cap. 24. Dum enim Episcopi lacerarent Ecclesiam, eiusque pacemperturbarent, ille Ecclesiam conservavit, & curavit. Secundo, Hanc Constantini vocem apud Patres Nicenos editam, nullus Episcopus improbavit, vel eorum, qui interfuerunt Concilio Niceno, vel eorum, qui postea in Ecclesia clari extiterunt. At si legitimanon fuisset. aliquis procul dubio aut mox intercessisset, aut aliquando cavendam esse monuisset. Vult ille ex Scripturis Evangelicis, Apostolicis, Propheticis, hanc litem componi. Et Evagrius, 22. Lib. Histor. similem vocema Ioanne Antocheno Episcopo, in Concilio Ephesine editam fuisse, testatur. Atque eam etiam laudavit Cyrillus Alexandrinus. Secunda, obii¬ cit Bellarminus, eorum dogmatum, quae naturam Dei attingunt, ad eamque pertinent, confirmationem posse ex Scripturis deduci; sed verum. sensum Scripturae pendere ex Traditione Ecclesiae non scripta. Respondeo: primo, Fortassis hallucinandi occasio nata est ex his verbis, ωοι τοῦ Sειν. Et ita quidem Hardingus, in libro illo, quem scripsit contra Apologiam Anglicanam, conatur hoc testimonium eludere. Sed turpiter erravit Hardingus: & si in eadem opinione sit Bellarminus, ille etiam turpissime hallucinatus est. Nam ωρι το Sειν non significat tantum, de s, quae ad divinam naturam pertinent, sed, vt Cassiodorus transtulit, de divina voluntate, vel de divina lege, hoc est, de omnibus causis ad religionem & fidem pertinentibus. Ipse interpres, quem sequitur Bellarminus, vertit de rebus diuvinis, & sic omnino verti debet. Ac Theodoretus ipse verbis proxime praecedentibus habet, deι τος θειον ωραγματον, hoc est, de rebus ad religionem fidemque pertinentibus. Deinde ait, nos habere doctrinam Spiritus sancti in scripto, το παναγισ πευνματος διδατκαλίαν αναχρατον ἐγονεας. Praeterea, Constantinus ait; Ex Scripturis sumamus δζητυμηνον τυθλυσν, hoc est, non huius tantum quaestionis, sed & omnium quaestionum solutionem. Secundo. Quod ait, verum sensum Scripturae ex Traditione Ecclesiae non scripta pendere, palam Scripturas Ecclesiae submittit, quod tamen alibi sibi non probarisignificat. Nam si verus sensus Scripturae pendet ex Ecclesia, tum esse maiorem Ecclesiae, quam Scripturae fidem atque authoritatem, manifestum est; cum Ecclesiae Traditionem non scriptam sensus Scripturae verus sequatur. Et Scriptura quid aliud est, quam Scripturae sensus? Quod tertio Bellarminus objicit, Arianos non convictos & damnatos fuisse Scripturarum testimonijs, illud falsum esse, patet ex Theodoret. 8. cap. eiusdem libri, &ζ ἐγνργφον μιι ευσεξειας οννουμζυον λόζεον κα τεκριθεσον: & ex Socrate, Lib. 1. Cap. 6. vbi haec verba habentur, ανατυζαντεσ τuς θείας γξα¬ ρas τολλακις ανετραλαμδν υτός. Evolventes, vel explicantes Scripturas saepeillos evertimus. Quod quanquam Socrates non de Niceno Concilioscri psit, sed de Alexandrino paucorum Episcoporum & Presbytetorum conventu, tamen quis non videt Scripturis apertissime damnati Arianos, nisiforte Alexandriae plus Scripturae, quam Nic eae, valuissentr Atque Athanasius quid aliud fecit, quam ex Scripturis Arium damnavit?

Quartum nostrum testimonium sumitur ex Athanasio in libro contra Gentes, vel Idola: Scripturae safficiunt ad omnem veritatis instructionem sive institutionem. Bellarminus respondet, Chemnicium addidisse illud ( omnem Jde suo. Respondeo: Addidit quidem, sed non commutavit sensum. Id enim Athanasium velle, ex ipso loco manifestum est, qui habetur in principio libri. Deinde, respondet Bellarminus, Athanasium loqui eonis loco de duobus tantum dogmatibus, quorum vnum est deidolis non colendis, alterum vero est de duplici Christi natura, Christum scilicet esse Deum & hominem verum. Respondeo, duo quidem haec tractari in illis ad. Macarium libris. At hoc non impedit, quo minus haec sententia ad omnia alia dogmata valeat & accommodetur, & verba ipsageneraliter intelligantur. Tertio, concedit sufficere Scripturas, sed non sine explicatione Patrum. Res pondeo: At per explicationem Patrum intelligit Bellaminus Traditiones non scriptas. Si intelligeret interpretationem Patrum, minus pugnaremus. Et tamen, non simpliciter sunt necessariae Patrum: interpretationes, quia aliquando nullae erant Patrum expositiones, & tamen Scripturae intelligebantur. Et Athanasius ipse, eodem in loco diserte scribit, veritatem Scripturarum esse notam & Sole clariorem. Tumsubjungit, Scripturae safficiunt; & poste a ait quidem Patres legendos esse, propter perversitatem nonnullorum, qui nolunt manifesta recipere. Unde apparet, cum intelligere, Patres non esse omnino & simpliciter ad intelligendas Scripturas necessarios. Idem etiam, in Lib. 3. contra Arianos, ait; Audiendo Scripturas inducimur in fidem. Hoc illud est, quod nos supra piobavimus ex Rom. 10. Fides ex auditu, auditus vero per verbum Dei. Etini Synopsi sua ait, divinam Scripturam certis libris comprehensam, esse anibo ram & sustentaculum fidei nostrae: Ergo non Traditionibus fides nosti, sed Scripturis suftentatur.

Quintum testimonium est Basilij Magni, in lib. de confessione fidei, ubil sic scribit: Manifestum est infidelitatis & arrogantiae crimen, vel rejcerediquid, quod scriptum est, vel addere aliquid, quod non est scriptum, ωανeργ dο¬ σις πισεως κι ωρηρανιας κατηγορια, ι αθετεῖν τι τξχεχζαμμδαον, ἐπειπανεν θοα νερζαμαηνον. Locuis inptimis egregius. Bellarminus respondet hunc Basisijlocum intelligi, non de Apostolicis Traditionibus, sed de ijs, quae sunt Scriptuis contrariae, quaeque a privatis hommibus inventae sunt. Respondeo, haec veba Scupturae perfectionem luculentissime confirmare. Nam pauloprius ait fla silius: Ego ἀπρ ἔμα τον ακ τ θετενευσς χαρῆς, quae ex divina Scripturarmus haec vobis pro beneplacito Dei ad communem vtilitatem proponereus enim Dominus ipse, in quo beneplacitum est patri, in quo sunt ommuiesum, supientiae & scientiae absconditi, qui omnem potestatem & omnequdicuma. Patre accepit, Mandatum, inquit, mihi dedit, quid dicam, & quiddoanaο iterum, Quae igitur ego loquor, sicat dixit mihi Pater, sic loquor; & Smus sanctus a seipso non loquitur, sed quaecunque audit abipso, haec & loquium, quanto magis nobis ἐυσεδες α ἀσρδιεε, pium simul est & cautum, hoc sentire & facere in nomine Domini nostri Iesu Christi. Postea vero ait, Si fidelis est Dominus in omnibus verbis ipsius, & fidelia sunt omnia mandata illius, confirmata in saculum seculi, facta in veritate & aequitate. Tum subiungit illa verba, quae nos prius introduximus, nempe, Manifestum est perfidiae & arrogantia crimen, vel res puere aliquid eorum, quae Scriptura habet, vel inducere quicquam, quod scriptum non est. Tum sequitur, Cum Dominus noster Iesus Christus dicat, Qves meae vocem meam audiunt, & praemiserit, eAlienum autem non sequuntur, sed fugiunt ab illo, quoniam non norunt vocem alienorum Et Apostolus per humanum exemplum vehementer prohibeat; aliquid I diuvinis Scripturis vel addere, vel demere, cum dicit, Hominis tamen Testamentum corroboratum nemo reprobat, aut aliquid illi superstruit; Proinde quamcunque alienam a doctrina Domini vocem ac mentem ita nos semper, & nunc, fugiendam esse cognovimus. Testatur ergo Basilius omnia, quaecunque illa sint, fidei dogmata, in Scripturis reperiri, illos ergo violare Testamentum Dei, qui alia quaerunt dogmata extra Scripturas. Damnat ergo alia omnia, tanquam peregrina, ζeνa & αιοτεια. At Bellarminus ait Basililum eodem in loco dicere, se contra haereticos coactum esse vti sermonibus non scriptis. Respondeo. Vsus quidem est non sermonibus, sed vocibus non scriptis, quae tamen a Scriptura eiusque pio sensu alienae non etrant. Non nova dogmata, sed nova tantum vocabula quaedam adhibuit. huiusmoditamen quae sensum peregrinum non inducerent. Nam ait, has ροvas non fuisse ἀπεζεναμηυας τχι χαρην ευσεζῆς διανίας. Etsi illa vocabula Seva erant λζει, tamen non habebant ζενον νοu, sed servabant διώνοιαν ἐγ¬ xειαθίυιν τς γοαρς Illa ergo omnia statuit esse ζiva, & falsa, & respuenda, quae non habent sententiamin Scripturis insitam. Ergo intelligit palam non dogmata, sed nomina quaedam αγζαρα, cuiusmodi est qμήσον, & huiusmodi alia, quibus disputans contra haereticos vti solitus est. Alius locus Bafilij est in Epist. 89. ad Eustathium medicum, ubi Basilius in hunc modum scribit: Non putamus aequum esse, vt quae apud ipsos obtinuit loquendi consuetudo, pro lege ac Canone habeatur rectae doctrinae. Si enim ad probandam doctrinam rectam valet consuetudo, dicet & nobis omnino hac in re illos imitari. Stemus itaque arbitratu inspiratae a Deo Scripturae, & apud quos inveniuntur dogmata diuvinis oraculis consona, illis omnino veritatis adiudicetur sententia. Bellarminus ait eum loqui, non de aliqua Traditione a tota Ecclesia recepta, sed de particularibus consuetudinibus. Respondeo: Quaestio magna hoc loco tractatur & agitatur, nempe vtrum liceat dicere τεις οτεσει κι μιαν θεθτηα. Quidam consuetudinem afferebant atque vrgebant, sed ille ait non aequum esse, vt consustudo sit regula, γομος κικανον το ὀρθο λόγη, Tum ait, Θυκουσ η θεοποδσος ημιν διαετεσάτυγξαοη: & tum pulcherrime, χπαρ δις αν ἐυρεθς τα δξγματα ζυυωα τυις θειοις λόγοις, ἐτῆ τοτοις κζει παντως τ δηηθειας η διῳ ο. Stemus arbitratu diuvinitus inspiratae Scripturae, & apud quos inveniuntur doomata diuinis oraculis consona, illis omnino veritatis adiudicetur sententia. Ubi primo ostendit, sermones divinos & ipsas Scripturas esse idem: secundo, dogmata illa, quae consentiunt cum Scripturis, esse recipienda, alia vero rejicienda esse. Et de Basilijtestimonio hactenus.

Sextum nostrum testimonium est ex nonnullis Chrysostomi sententiis. In Homil. 11. in Matth. ait, Scripturis opus esse, quia multi doctrinam corrumpunt. In Homil. 13. in Genesin ait: Scriptura non sinit auditoremerrare Tum subiungit, Sed quia plerique, non vt commodi quippiam ex sacris literis. aucupentur, sed voluptatis gratia aures accommodant his qui taliatractant, & propterea non eos, qui magis prosunt, sed qui magis oblectant, vt audire possint, quaerunt; oro igitur, vt omnibus illis praeclusis auribus, ad amussim. Canonem sacrae Scripturae sequamur. In Homil. 32. in 217. Epist. ad Thessalonicenses ait, omnia in Scripturis manifesta esse, quae sunt necessaria. Ad haecomnia Bellarminus nihil respondet, nisi, quorsum haece Respondeo, & ostendo quorsum: Nempe si ideo scriptum est Evangelium, ne comumperetur, tum omnia sunt scripta, quia nihil debet corrumpi: Si Scriptura literis mandata est, ne erremus, tum omnia sunt scripta, quia nulla inteerrare debemus: Si ad hunc Canonem Scripturarum omnia referri debent, tum Scriptura omnium actionum nostrarum & dogmatum perfectaregula est: Si in Scripturis omnia necessaria sint manifesta, tum nihil necessarium est extra Scripturas. Idem in 49. Homil. in opere imperfecto in Matth. sic scribit: Tunc cum videritis abominationem desolationis stantem? in loco sancto, id est (inquit) cum viderit is haeresin impiam, quae est exercitus Antichristi, stantem in locis sanctis Ecclesiae; in illo tempore, qui in ludaeasunt, fugiant ad montes, id est, qui sunt in Christianitate, conferant se ad Seripturas. Sicut enim verus Iudaeus est Christianus, dicente Apostolo; Nonquiin manifesto Iudaeus est, sed qui in occultos sic vera Iudaea Christianitas est, euius nomen intelligitur confessio. Montes autem sunt Scripturae eApostalomam aut Prophetarum, de quibus dictum est, Illuminas tu mirabiluer aamibus: eternis: & iterum de Ecclesia dicit, Fundamenta eius in montibus sanctis μe: spondet Bellarminus, non Chrysostomum, sed haereticum fuissetharum homiliarum authorem. Respondeo. Re vera quidam existimanthas homili asesse Maximini cuiusdam, qui fuit Arianus: sed vtilis liber est, & haec sententia pia est, non modo Scripturis, sed & aliis Patribus consentiens. Augu¬ stinus, cap. 12. de Pastoribus ait, Audite vocem Pastoris: colligite vos ad montes Scripturae sanctae. Et ratio, qua vtitur, comprobat huius sententiae verit atem, quae sequitur illo in loco: et quare (inquit) iubet in hoc tempore omnes Christianos conferre se ad Scripturas? Quia in tempore hoc, ex quo obtinuit haeresis illas Ecclesias, nulla probatio potest esse verae Christianitatis, neque re fugium potest esse Christianorum aliud, volentium cognoscere fidei veritatem, nisi Scripturae divinae. e Antea enim multis modis ostendebatur, quae esset Ecclesia Christi, & quae Gentilitas: nunc autem, nullo modo cognoscitur, volentibus cognoscere quae sit vera Ecclesia Christi, msi tantummodo per Scripturas. Quare? Quia omnia quae sunt proprie Christi in veritate, habent & haereses illae in schismate, similiter Ecclesias, similiter & ipsas Scripturas divinas, similiter Episcopos, caeterosque ordines clericorum, similiter Baptismum, similiter Eucharistiam, & caetera omnia; denique ipsum Christum. Oolens ergo quis cognoscere quae sit vera Ecclesia Cbristi, unde cognoscat in tantae confusione similitudinis, nisi tantummodo per Scripturas? Et in eandem sententiam plura sequuntur apud eundem authorem. Alius locus Chrysostomi habetur in homilia sua, in Psal. 95. vbi sic scribit: Non oportet quicquam dicere sine testibus, solaque animi cogitatione. Nam si quid dicitur absque Scriptura, auditorum cogitatio claudicat, nunc annuens, nunc haesitans, & interdum sermonem vt frivolum aversans, interdum vi probabilem recipiens. Derum ubi eScriptura divinae vocis prodist testimonium, & loquentis sermonem, & audientis animum confirmat. Haec Chrysostomus. Nihil ergo extra Scripturam dicendum est, ne auditorum cogitatio claudicet aut vacillet. Bellarminus respondet, hic prohiberi, ne quid ex nostra inventione dicamus, quia non tam fatise persuadetur, quod ex inventione nostra dicitur, quamquod exScripturis confirmatur. Respondeo: Quam hoc ridiculum subterfugium Nam quod ex propria inventione dicitur, ommno respuendum est. Sed Chrysostomus ait, nihil oportere dici sine testibus, & sola cogitatione, & sine Scriptura: indicans id sola animi cogitatione, & sine testibus, & ex propria inventio ne dici, quod sine Scripturae testimonio dicitur. Nam si quid eiusmodi dicetur, incertum erit, & animos auditorum in ancipitem haesitationem inducet. Idem etiam Chrysostomus, in Homil. 13. in vν. Epist. ad Corinth: sic scribit: Quomodo non absurdum est propter pecunias alijs non credere, sed ipsas numerare & supputare, pro rebus autem amplioribus aliorum sententiam sequi simpliciter, prae sertim cum habeamus omniumo exactissimam trutinam, & gnomonem, ac regulam, divinarum ( inquam) legum assertiorem. Ideo obsecro & oro omnes vos, vt relinquatis quidnam huic velilli videatur, deque his a Scripturis haec omnia inquirite. Bellarminus miseram & ineptam responsionem adhibet. Ait eum loqui de ijs, qui opes paupertati anteponunt, cum Scriptura secus doceat. Respondeo: Non de hac tantum re loquitur Chrysostomus, sed ait nos habere ἀπαίτον, omnium exactissimam trutinam, & perfectissunam regulam, σεθρατν ττν θειον νομον, assertionem legum divinarum. Quam vero assertuo. nem intelligat, post ostendit, quando ait, ωζα τῶχεαρον ταθτα ταθταπον: θεiνeθe. Ergo admonet ne τῶς τον τολλῶν ωριριρωυαν δοζασ, sed omniaigeτωιοο, idque silitudine illustrat: Nummos ἀριθμα & ιρῳ explorare solemus: at hisce de rebus nos multo magis solicitos esse convenit.

Septimum nostrum testimonium est Epiphanij, in haeres. 61. Hoc profert! Bellarminus. Sed est illustrius testimonium, haeres. 69. vbi Epiphanius ostendit, cur librum αἀγμυρωτὸν inscripserit, quia ex Scriptura vniversa congregavit doctrinam Dei, veluti anchoram. Erco Scriptura est anchora fideimostrae. Et in eodem loco, aliquanto post, ait Christum dici lapidem angularem, quia construxit nobis vetus & novum Testamentum.

Octavum nostrum testimonium est Cyrilli, in libro de fide ad Reginas, vbii haec verba habet: Necessarium nobis est sequidivinas literas, & innullare discedere ab carum praescripto. Bellarminus ait eum tantum affimare, non nova dogmata proferenda esse Scripturis contraria. Respondeo: Cyrillus nos adScripturae praescripta, tanquam perfecta, revocat. Nam sufficere Scripturas, aperte ait in lib. 12. in loann. cap. 68. Non omnia, quae Dominus ficit, conscripta sunt, sed quae scribentes tam ad mores, quam ad dogmataputarunt sufficere, vt recta fide & operibus ac virtute rutilantes ad regnum colorum: perveniamus. Idem etiam, in homil. 5, in Levit. in hunc modumsctibit: Ego (prout sensus mei capacitas habet) in hoc biduo puto duo Testamenta posseistelligi, in quibus liceat omne verbum, quod ad Deum pertinet (hocenimest; sacrificium) requiri & discuti, atque ex ipsis omnem rerum scientiamacapi Si quid autem super fuerit, quod non Scriptura divina decernat, nullamaliam debere tertiam Scripturam ad authoritatem scientiae suscipi, quae hic dus tentia nominatur, sed ignitradamus quod superest, id est, Deo reservemis. Respondet duo Bellarminus. Primo, Cyrillum non fuisse harum homilianman thorem, sed Origenem, vel nescio quem, qui vt sensum suum mysicumsin quit) stabiliat, literam passim destrut. Respondeg: Sivae Cyrilli, sneuge nis sit, non multum interest. Par enim authoritas vuriusque. Consectaturre vera allegorias, vt alij Patres, sed haec sententia vera est & pia. Secundos aiti non damnari hic omnem non scriptam doctrinam, sed tertiam; Scripturam quae se pro divina venditat, cum humana sit. Respondeo: verba manifestasunt: non modo tertiam Scripturam rejicit, sed clare affirmat, in duobus Te¬ stamentis omne verbum requiri posse, quod ad Deum pertineat. Ergo quae non possunt in his duobus Testamentis inveniti, ea nullo modo ad Deum pertinent. Ad quem igitur Traditiones non scriptas pertinere exisiimemus?

Nonum nostrum testimonium est Theophili Alexandini, Ism a Paschali sic scribit: Diabolicis piritus est, extra Scripturarum sacrarum authoritatem diuvnum aliquid putare. Bellarminus ait, eum loquide libris Apociyphis, quos nonnulli introducere conatisunt. Respondeo: Verba sunt aperta, nihil divinum esse extra Scripturas: At Traditiones sunt extra Scripturas: non ergo divinae sunt,

Decimum nostrum testimonium est Apollinaris cuiusdam, de quo Euseb. lib. 5. cap. 15. Ille ait se distulisse scribere diu contra Montanum, ne videretur aliquid addere Evangelicosermoni. Respondet Bellarminus primo, haec verba non reperri in omnibus libris. Respondeo: In Graeco codice reperiuntur in cap. 16. in versione Christophorsoni & Musculi in cap. 15. Et libri: qui non habent, sunt vitiosi. Secundo, ait eum non dicere Evangelico Dei verbo scripto, sed tantum Evangelico Dei verbo. Respondeo: At intelligit: verbum scriptum, vtpatet ex verbis. Ait enim se veritum esse, ne videretur. επσθγγργφειν, vel θεδιατάωσεο ττ τκ ευαγγρισ καυῆς διαθικηλόγα: hoc est, addere aliquid ad Evangelium scriptum. Deinde, non potuit veteri, ne scribendo aliquid adderet doctrinae non scriptae, sed libris scriptis. Tertio: ait eum intelligere contrarium dogma Scripturis, & cavisse ne contrarium aliquid scriberet. Respondeo. Hoc facile cavere potuit, ne contrarium scriberet: sed ille verebatur, ne librum ab eo scriptum quisquam putaret addere aliquid ad Canonem, vt multa Mentanus addidit. Tum subiungit: Non potest quisquam veladdere, vel detrahere Scripturae veteris & novi Testamenti, μῆτε ωροδειναι, μητε αρθειν δυνατον, Ergo perfectam esse doctrinam Scripturarum constat.

Ondecimum nostrum testimonium est Tettulliani (jam enim venio ad Patres Latinos, Jex libro contra Hermogenem haereticum, vbi haec verba habentur: Adoro Scripturae plenitudinem, quae mihi factorem manifestat & factaIn Evangelio vero amplius & ministrum atque arbitrum rectoris invenio sermonem, An autem de aliqua subiacenti materia facta sint omnia, nusquam adhuc leci. Scriptum esse doceat Hermogenis officina, aut timeat vae illud, adicientibus, aut detrahentibus, destinatum. In his verbis duo sunt consideranda. Primum est, Scripturam esse plenam ac perfectam, quod patet exhis verbis, Adoro plenitudinem Scripturae. Alterum est, quicunque aliquid afferunt aut tradunt, quod non sitscriptum, iis timendum esse illud vae, quod habetur Apocalyp. 24. 18. Non illos tantum timere vult, qui afferunt aliquid J contra Scripturas, sed & eos etiam qui aliquid afferunt, quod non sit scrptum. Bellarminus ait Tertullianum loqui de vno tantum dogmate, nempe Deum ex nihilo, non ex praeexistente aliqua materia, omnia condidisse. Scriptura (inquit) satis perfecta est ad hoc probandum. Aes pondeo: Tractat, quidem Tertillianus eo in ibro hanc causam, sed verba ista generalia sunt, de omni causa religionis: neque ad hanc tantum causam, sed ad aliis omnes pertinent. Nisi vero hoc oporteret valere in omnibus causis, nihili dixisset. Potuisset enim Hermogenes illi objicere, non esse in omnicausaad Scripturas recurrendum: & quorsum moneret metuendum esse vae illud, destinatum adiicientibus, aut detrahentibus, nisi scriptum esse ostenderet, si non sumeret pro concesso, scripta esse omnia. Disputat enim Tertullianus negative ab authoritate Scripturarum. Hennogenes non potest docere hoc esse scriptum; ergo timeat vae illud: quod nullarum, virium argumentum esset, nisi Scripturas esse plenissimas & perfectissimas & nullum dogma suscipi debere, quod non sit in Scripturis traditum, constaret. Et idem etiam alibi, in libro de praescriptionibus advera sus haereticos, sic scribit: Nobis vero nmhil ex nostro arburio indusgerelicet, ) sed nec eligere, quod aliquis de arbitrio suo induxerit. Apostolos Dominihas bemus authores, qui nec ipsi quicquam ex suo arbitrio, quodinducerent, elege, runt, sed acceptam a Christo disciplinam fideliter nationibus, assignaverut Itaque etiamsi eAngelus e coelis aliter evangeli zaret, anathema dicereturanobis. Apostoli disciplinam Christi fidelicet nationibus tradiderunt, idest) non paucis, certisque personis, sed vniversis. Et paulo post ait, omnia Deis mini dicta omnibus posita esse. Ergo non quaedam quibusdam (utvultde suita) sed omnia omnibus. Idem, in Lib. de resurrectione carnis, haeneneos. voc at lucifugas Scripturarum. Quod quidem nostris. Papistis aptissime convenit. Qderunt enim Scripturarum lucem, & sive scribentes, siuedise putantes, volunt nos a Scripturis ad Patres, vel Traditiones, vel aliatestimonia traducere. Et in eodem libro ait: Aufer haereticis quecumfibuim, sapiunt, vt de solis Scripturis questiones suas sistant, & stare nonpessuntademi de Papistis dici potest: Nam si illi cogantur omnia dogmatasuadeθσ pturis sistere, actum erit de Traditionibus, totoque Papismo-Sie Tequsse anus ybique Scripturis suam perfectionem atque authoritatem dendicat, quamdiu Catholicus esset. In libro de Carne Christi, Sinonprohasinquit) quia nec scriptum est. Et mox, Sed nihil de eo constat, quia Scripuranos exhibet. Et iterum, Non recipio quod extra Scripturam, de tuoinferis,

Deo decimum nostrum testimonium est Cypriani, in Epist: τ4e ad pompeium contra Stephanum, de rebaptizandis ijs, qui ab haereticis ad Ecs clesiam redierant. In illa vero Epistola sic scribit: Unde est ista Traditio? virumne de Dominica & Evangelica authoritate de scendens, an de eApostelorum mandatis atque Epistolis veniens? Ca enim facienda esse, quae scripta sut, Deus testatur, & proponit ad lesum Nave dicens; Non recedet liber Legishuius ex ore tuo, sed medit abris in eodie ac nocte, vi observes facere omnia, quae scripta sunt in eo. Item Dominus eApostolos suos mittens, mandat baptizari Gentes, & doceri, vi observentomnia, quaecunque ile praecepit. Tum subjungit, Si ergo aut in Evangelio praecipitur, aut in Apostolorum Epistolis aut eActibus continetur, vt a quacunque haeresivenientes non baptizentur, sed tantum manus illis imponatur in poenitentiam, observetur divina haec & sancta Traditio. In his verbis duo animadvertenda sunt. Primo, omnem. Evangelicam & Apostolicam Traditionem esse quaerendam in Evangelijs, Actis, aut Epistolis. Secundo, Omnia illa, quae non possunt in his libris reperiri, rejicienda & contemnenda esse. Respondet Bellarminus, primo, Cyptianum, quando hanc Epistolam scripsit, fuisse in errore, & erorem defendisse; quare more errantium ratiocinari. Respondeo: Erravit quidem: sed argumentum fuit bonum ad causam non bonam confirmandam. Non in propositione erravit, sed in assumptione. Sic enim ratiocinatus est: Non scripta non sunt recipienda. Hoc quidem verumest. Tum assumit illud, quod Stephanus tenuit, non esse scriptum, nempe baptizatos ab haereticis non esse rebaptizandos. Illud vero falsum fuit. Ergo bonum argumentum ad malam causam accommodatum fuit. Secundo, ait Bellarminus Augustinum, in Lib. 55. de Baptism. contra Donatist. Cap. 23. hanc Epistolam refellere. Res pondeo: Befellit ille quidem & damnat, non propter hanc sententiam, sed propter ipsum Epistolae scopum, quia in illa Epistola contendit, rebaptizandos esse eos, qui ab haereticis baptizati i siant. Imo Augustinus approbat & laudat hanc Cypriani sententiam. Nam in eodem libro, Cap. 26. Omnino hoc optimum est (inquit) quod dixit I Cyprianus, Redeamus ad fontem. Si fecisset Cyprianus, quod ipse monuit esse faciendum, id est, ad Scripturae Canonicae Traditionem sesetotum! contulisset, nequaquam in hac opimone permansisset, aut baptismum, quantum vis abshaeretico homine collatum, repetendum esse contendisset. Ergo disputat Bellarminus a non causa ad causam. Tertio, in hunc modum respondet. Etsi damnat (nquit) hanc Traditionem, nontamen: damnat alias Traditiones. Respondeo: Cyprianus non vnam modo, sed omnes damnat Traditiones, quae non possunt ex Scripturis confirmaii Evangelicis & Apostolicis. Et in Epist. 63. ad Cecilium, idem ait, Christum selum audiendum esse, & nullum praeterea; illud faciendum esse, quod ille fecit, & quod faciendum esse mandavit. Ubi revocat nos ad Christi vocem, eamquescriptam. Et in eadem Epistola ait, dandam nobis operam: esse, vt cum Christus venerit, inveniat nos tenere quod monuit, observe quod docuit, facere quod fecit. Et paulo ante ait, Dominicam Traditionem, nobis sequendam esse. Nullam vero aliam Traditionem intelligit, quam Scripturam, vt in Epistola ad Pompeium. Ergo si volumus Dominicem? Traditionem servare, ad Scripturas semper solas redeundum est.

Venio nunc ad Hieronymum & Augustinum, qui soli restant exiis, quos Bellarminus recitat. Decimum tertium ergo testimonium nostrum est Hicronymi, in comment. in 1. cap. Epist. ad Titum, in comment. inag. cap. Matth. in comment. in Prophetam Aggaeum, in comment. inDsaloo & aliis locis. Haec vero, quae recitavimus, sunt omnia testimonia Hie: ronymi, ad quae respondet Bellarminus. In primo vero testimonioHieonymus ait: Sine authoritate Scripturarum garrulitas fidem nonhabet. Bellarminus ait hoc quadrare in nos: homines gartulos non invenire fidem apud vllos, nisi suos ermores ex Scripturis confirmare nitantur. Respondeos, At his verbis Traditiones palam removentur, & garruli esse pronunti antur, qui sine Scripturarum authoritate aliquid defendunt, quodetiam, ipsa Bellarminiana horum verborum expositione confirmatur. Num enim haeretici viderentur garruli, quando aliquid sine Scripturis docent,? nec fidem apud vllos invenirent, nisi quaevis doctrina esset authonate Scripturarum confirmata? Secundus Hieronymi locus habeturinaeius, coniment. in 23. cap. Math. Quod de Scripturis authoritatemnonhabeus eadem facilitate contemnitur, qua probatur. Loquitur vero destathanai occiso inter templum & altare, quem quidem patrem loannis Baga tistae esse, statuebant ex Traditione. Respondet Bellarminus, eum loqui de particulari quadam Traditione, ex quodam Apoctypho libro de sumpta. Respondeo: At loquitur generaliter, e a omnia facilereiiciposse; quae Scripturis non nituntur. Quid enim, eesi illa Traditio fueratinapocrypho libro perscripta, num ideo sequitur, eam fuisse reficiendama, quasi vero Papistarum vllae Traditiones in Canonicis libris habeantus Tertium Hieronymi testimonium habetur in Comment. indeapi Haggaei. Verba sunt huiusmodi: Sed & alia, quae absque authoritasgusti moniis Scripturarum, quasi Traditione Apostolica, sponte reperiunt atquecons: fingunt, percutit gladius Dei. Per gladium vero Dei Scripturas intelligit Respondet Bellarminus, eum agere contra illos, qui exsuo ingemo, gonfingunt aliquid, & volunt id videri Apostolicum. Sic Hardingus etiamd respondet, in libro suo, quem scripsit contra Apologiam Anglicanam, sted spondeo: Hoc testimonium Papistas maxime attingit, & contra ipsos facit. Nam illi multa confinxere, quae authoritate Scripturarum non possunt confirmari, & tamen volunt Apostolica haberi. Et vtmelius adhuc constet, quid intelligat Hieronymus; subiungit omnem laborem eorum, & ieiunia, & observationes varias, & χαμινίας, id est, humi dormitiones damnati. Haec quidem non sunt palam Scripturis contraria, & tamen haec ait percuti glactio Dei. At his omnibus Papistae vtuntur, & magnam pietatis ac religionis partem iniis ponunt. Manifestum ergo est Hieronymum damnare omnia, quae non possunt apertis Scripturae testimonijs probari. Alius locus Hieronymi est in Psal. 86. Etsi Erasmus quidem & alij Commentarios illos in Psalmos non esse Hieronymi putant, sed alterius cuiusdam. Sed Bellarminus non vtitur illa exceptione, neque minuit: huius libri authoritatem. Sic ergo Hieronymus in illo loco: Videte quid dicat: Qui fuerunt, non qui sunt: vt exceptis Apostolis, quodcunque aliud postea dicetur, abscindatur, non habeat postea authoritatem. Quamvis ergo sanctus sit aliquis post Apostolor, quamnis disertus su, non habet authoritatem; quoniam Dominus narrat in Scriptura populorum, & principum horum, qui fuerunt in ea. Bellarminus respondet, rejici ea, quae Scripturis contrana & repugnantia sunt, non alia. Respondeo: VerbaPsalmi, quae tractat Hieronymus, haec sunt: Narrabit Dominus in Scriptura populorum, & principum horum, qui fuerunt inea. At quomodo natrabit? inquit Hieronymus. Non verbo, sed Scriptura: Ergo verbum omne non scriptum abscindendum & amputandum est. Sed Bellarminus haec verba omisit, quia contra illum faciebant. At quare Scriptura populorum dicitur? inquit Hieronymus: quia populis omnibus legitur, vt omnes intelligant. Quaret principum? quia ea Apostoli & Evangelistae, principes Ecclesiae, scripserunt. Et ait, Fuerunt, non sunt, vt nihil iam addatur. Accedonunc ad Augustinum, ex quonostri multa testimonia proferunt. In 28. lib. de Doctr. Christ. cap. 9. sfic scribit: In iis, quae aperte in Scripturaposita sunt, inveniantur illa omnia, quae continent fidem moresque vivendi, spem scilicetatque charitatem. Respondet Bellarminus, Augustinum loqui de dogmatibus; quae funt simpliciter necessaria omnibus. Respondeo: De hoc ante nonnulla diximus. Et hoc quidem merum est iniferumque subterfugium. Loquitur: enim Augustmus de ijs dogmatibus, quae non tantumomnibus, sed cuivis necessatia sunt: Et ait imprincipio huius: capitis? In his omnibus libris timentes Deum, & pietate mansueti, quaerunt voluntatem Dei. Atque vt Dei voluntatem rectius quaeramus, duo praecepta tradit. Primum: est, vt noscamus, legamus, & memoriae etiam mande¬ mus libros Canonicos. Secundum est, vtea, quae in illis aperta sunt, investigemus. Tum subiungit haec verba: In js enim (inquit) quae aperte in Scriptura posita sunt, inveniuntur illa omnia, quae continent fidem moresque vivendi, spem scilicet atque charitatem. Tamen non est contemnendum, quod haberiin Scripturis Bellarminus omnia dogmata omnibus simpliciter necessaria fateatur: ex quo colligi potest, nullas Traditiones esse omnibus. simpliciter necessarias. Sed Augustinus aperte concedit, in Scripturis tradi aperte, quae cunque fidem simpliciter moresque ivendi continent. Quam vero illud impium atque ἀθεολογον est, quaedam esse simpliciter necessaria omnibus ad salutem, quaedam non omnibus? Quasi fides aliasit Praesulum, alia populi. Atque eiusmodi est, quod ait in Lib. 2. de paeccatorum merit. & remission. Cap. vltimo: Illudcredo (inquit) quod enam hinc (id est de hac re) divinorum eloquiorum clarissima authoritas esset, siho mo illud sine dispendio promisse salutis ignorare non posset. Ubi affirmat; ea quae non possunt ignorari sine jactura salutis, aperte in Scripturis inveniri. Loquitur enim de quaestione satis difficili, quomodo scilicet tueri possimus, Deum non esse authorem reatus peccati, sianima non sitex traduce. Ex hoc loco Augustini duo colligo: Vnum, in obscura aliqua quaestione inter nos & Papistas, vel alios aliquos Adversarios; qui deresi gione disserunt, oportere nos assensionem cohibere, nisi res certis & claris Scripturae testimoniis confirmetur. Sic enim Augustinus ait verbis, proxime praecedentibus: Ubi de re obscurissima disputatur (inquity nonadi vantibus divinarum Scriptur arum claris certisque documentis, cohiberesedi bet humana praesumptio, nihil faciens, in partem alteram declinando.Aεque hinc quidem consequitur, omnia ex Scripturis probanda esse Muerumt hinc colligo, eorum omnium, quae nesciri nequeunt sine dispendio salus tis, clara testimonia in Scripturis haberi. Valeant ergo Traditiones, vtpote nullo modo necessariae ad salutem. Alius locus Augustinihabetur in 3. Libr. contra literas Petiliani, Cap. 6. vbi in hunc modumscribita Proinde sive de Christo, sive de eius Ecclesia, sive de quacunque aliarequa pertinet ad fidem vitamque nostram, non dicum sinos, nequaquam, comoa ei qui dixit, licet si nos, sed omnino quod sequutus adiecit, si eAngelsdecas vobis annunciaverit praeterquam quod in Scripturis Legalibus & Evanesim, accepistis, anathema sit. Respondet Bellarminus, Ego antea ostenduallu, praeterquam idem valere quod contra quam. Respondeo: Et ego antenosten damnari omnia dogmata, quae non Scripturis Evangelicis & Legasibus nitantur. Proferunt praeterea nostri ex Augustino alia testimonia, vtera Lib. 19. de civit. Dei, C.18. vbi sic scribit: Credit etiam (scilicet civitasDemi Scripturis sanctis & veteribus & novis, quas Canonicas appellamus, unde sides ipsa concepta est, ex qua justus vivit, per quam sine dubitatione ambulamus, quamdiu per egrinamur a Domino, qua salva atque certa de quibusdam, rebus, quas neque sensu, neque ratione percipimus, neque nobis per Scripturam ! Canonicam claruerunt, nec per testes, quibus non credere absurdum est, innostram notitiam pervenerunt, sine iusta reprehensione dubitamus. Proferunt etiam praeterea alia multa adhuc testimonia, vt ex tractat. 2. inEpist. Ioan. ex 163. Epistola, ex Lib. de Pastoribus, Cap. 14. ex 6. Libro confess. cap. 5. Bellarminus ad haec omnia testimonia respondet, nihil in his dici contra Traditiones, sed Augustinumid tantum affirmare, quando haberi possunt testimonia Scripturarum ad dogmata aliqua confirmanda, ijs vti nos potius debere, quam aliis. Praeclara vero responsio: Tum Scripturae proferendae sunt, quando possunt proferri. Sic certe Papistae faciunt in suis causis defendendis: quando habent Scripturas, (quod rarum est) proferunt. Sed quid tum demum faciendum est, quando non possunt proferri testimonia Scripturae? Scilicet tum ex hac responsione, non multum curandum aut laborandum est, quibus testimoniis vtamur. Sed Augustinus in omni re testimonia vult ex Scripturis proferri, quemadmodum ex ipsis locis patet, quae nos singula proponemus, vt huius responsionis futilitas & falsitas appareat. In primo igitur testimonio (quod desumptum est ex Lib. 19. De Civit. Dei, cap. 18) ait: Ecclesiam Dei credere libris veteris & novi testamenti, Ex quibus fides concipitur, qua iustus vivit. Ergo quaerunt novam fidem, qui praeter Scripturas aliquid quaerunt, quandoquidem haec illa fides est, quam omnes Christiani tenent, qui & re, & professione Christiani sunt. In secundo vero testimoniosquod sumitur ex secundo tractat. in Epist. loan.) ait Deum, contra insidiosos errores voluisse ponere firmamentum in Scripturis, contra quas nullus audet loqui, qui quoquo modo se vult videri Christianum. Hic ergo Scripturae finis est, vt defendat nos contra emores. In tertio testimonio(quod depromptum est ex eius Epistola 163) ait Canonicos codices. praesto esse debere, ex quibus (caeteris postpositis) si qua proferri potuerint ex utraque parte documenta, res ad inquisitionis terminum perducatur. In libro vero de Pastoribus, cap. 14. (unde quartum testimonium depromitur) sic scribit: Lege hoc mihi de Propheta, lege de Psalmo, recita de Lege, recita de Euangelio, recita de Apostolo. Inde ego recito Ecclesiam toto orbe diffusam, & Dominum dicentem, Quae sunt oves meae, vocem meam audiunt, & sequuntur me. Et paulo post ait: Auferantur chartae humanae, sonent voces divinae: Ergo vox divina, quam oves Christii¬ audiunt, in Scripturis sonat, & Traditiones non scriptae nihili sunt ab ovibus aestimandae. In sexto vero libro Confess. cap. 5. ait se hac persuasione inter reliquas a Manichaeis abductum esse, quod credere coepisset, Deum nullo modo fuisse tributurum tam excellentem Scripturae peromnes terras authoritatem, nisi & per ipsam sibi credi, & per ipsam se quaeri voluisset. Alius Augustini locus aBellarmino citatus sumitur ex L. de hono viduitatis, c. 1. estque huiusmodi: Sancta Scriptura (inquit Augustinus) nostrae doctrinae regulam figit, ne audeamus sapere plus, quam oportet sapere, sed sapiamus (ut ipse ait) ad temperantiam, sicut unicuique Deus partitus est mensuram fidei. Non sit ergo mihi aliud te docere, nisi verba tibi Doctoris exponere & de iis, quod Dominus dederit, disputare. Bellarminus vult eum loqui ibi de illo tantum vno dogmate, nempe de professione viduitatis Respondeo: Augustini verba sunt generalia, sacram Scripturam doctrinae nostrae regulam in omni sano dogmate figere. Non enim ait huius tantum dogmatis, sed doctrinae nostrae regulam figit: Ne audeamus sapere plus, quam oportet. Hoc (inquit) contra illos dictum est, qui proprio iudicio aliquid fingunt. At Augustinus ait, in Scripturis figi regulam doctinae: Ergo sive nostro iudicio, sive vteunque aliquid doceamus, quod nonsit. positum in Scripturis, alienum est a regula doctrinae. Alius Augustinilocus habetur in L. 3. contra Maximin. Arian. c. 14. Verba sunt huiusmodi, Nec ego Nic enum, nec tu debes Ariminense, tanquam praeiudicaturus, proser¬i re Concilium: Nec ego huius authoritate, nec tu illius detineris. Scripturarum autboritatibus, non quorumcunque propriis, sed vtrisque communibus testibus, res cum re, causa cum causa, ratio cum ratione concertet. Respondet Bellarminus, haec verba videri posse contra authoritatem Conciliorum aliquid facere, sed non contra Traditiones. Res povdeo. Quando provocat Augustinus a Conciliis ad Scripturas, certe Traditiones multomagis rejicit, quia Conciliorum authoritas proxime ad Scripturae authoritatem accedit. Atque si Traditiones quidem parem cum Scripturis authornitatem haberent (quod Papistae dicunt) tum earum Augustinus mentionem fecis¬t set, & dixisset, Scripturarum & Traditionum authoritatibus. Sic enimi Augustinus saepe rejicit alia omnia, & Scripturas proferri subet. Incomese ment. in Psal. 57. sic scribit Augustinus: eAuferantur de medghi nostrae, procedat in medium codex Dei, audi Christum dicentem, audivema tem loquentem. Ubi in humanis vocibus numerat omnia praeterScris pturas. Similia verba sunt in Lib. de Vnitat. Eccles. capitibus, 3.6. 10.4. 16. 20. Alius locus Augustini est in lib. 2. de Merit. & Remiss. peccat cap. vlt. qui locus antea propositus est. Atque haec illa sunt testimonia, quae eludere conatur Adversarius. Liceret nobis multo plura proferre, tum ex Augustino, tum ex aliis: ac proinde non valet, quod primo notati Bellarminus veluit. Ait enim primo duplo plura esse testimonia, quae pro Traditionibus citavit, quam quae nos contra Traditiones. Respondeo: prina, Victoriam non conistere in multitudine & numero testimoniorum, sed in veritate, Misse homines a centum saepe fugatos esse legimus. Secundo, Dico & nos etiam posse duplo plura proferre testimonia, quam ille protuit. Serundo, notat Bellarminus illorum testimonia expresse docere, recipiendas esse Traditiones, at nostra non docere, tejiciendas esse, ea presce, sed per malas consequentias. Res pondeo: Fateor Patres multa de Traditionibus commemorare, sed in illorumtestimoniis haec quatuporsunt, observanda. Primo, Traditionis nomen atiquando doctrinam scriptam significare, & dogma aliquod, quod firmo Scripturae testimonio nititur. Secundo, illas Traditiones, quas Patres commemorant, esse fere omnes liberas consuetudines, non necessaria dogmata. Tertio, aliquando deceptos fuisse ipsos Patres. At hoc fortasse contumeliosum Patribus videri potest. Sed res patet, quia inter se dissentiunt. Quarto, abrogatas iam esse abipsis Papistis multas ex his Traditionibus, quas Patres commemorant. Aliqua ex his quatuor observationibus sufficiet ad singulaBatrumtestimonia solvenda. Postremo ait, nos concedere, a Patribus esse defensas Traditiones, illos autem non concedere esse ab ipsis oppugnatas. Respondeo: Nos concedimus, defensas esse Ttraditiones a Patribus, sed eo modo, quo dictum est. At quod ait, Patres nonoppugnare Traditiones, illud falsum est. Nam qui dicunt Scripturas esse perfectas & sufficientes, & omnia dogmata religionis ex Scripturis petenda esse, ij Traditiones rejiciunt.

Sed: quia testimoniorum paucitatem nobis exprobrat, placet nonnihil adhuc progredi, & plura testimonia cumulare. Origenes in cap. 16. ad Rom. lib. 10. sic scribit: Oide quam proximi periculis fiani hi, qui exereeri indiuvnis literis negligunt, ex quibus solis (sic enim subiungit) huiusmodi examinationis agnoscenda discretio est. Chrysostomus, in homil. 58. in principium decimi capitis Evangelij secundum loanasic scribit: Merito ostium Scripturas appellat, quoniam nos ad Deum ducunt, & eius nobis cognitionem aperiunt: ipsae oves faciunt, ipsae custodiunt, neque lupos inrumpere permittunt. Tanquam enim ostium firmissimum haereticos arcert, & in tuto constituunt, neque nos, modo velimus, aberrare sinent. Tum subiungit: Qui sacranonvtitur Scriptura, sed ascendit aliunde, id est, non concessa. via, fur est. Magnificae certe Scripturae laudes in illo locohabentur. Ait esse ostium cognitionis Dei: ait oves facere, & factas custodise: ait nos per illas dirigi, ne incidamus in errores: ait illas nos defendere ab haereticis, & ipsos arcere: ait denique eos, qui ascendunt aliunde (hoc est, qui aliis ytuntur testimoniis) fures esse. Ergo Papistae quales (quaeso) homines sunt? Idem, in homil. 9. in epist. ad Colossen. ait: Noli expectare alium magistrum, habes verba Dei. Nemo potest te sic docere. Et paulo post ait: hoc malorum omnium causam esse, quod Scripturae ignorantur, μη ωριμεινας ἐταρον διδατκλγον, εχεις τα λογια το δες τοτο παντον ἀπον τῆς κακον τό μι ειδενασ τuς ζαρας. Ubi ergo illi sunt, qui contenti Scripturis esse nolunt, cum iubeat nos Chrysostomus nullum alium magistrum expectare? in quo satis aperte indicat, omnia necessaria in Scripturis inveniri. Hieronymus, in epistola ad Ctesiphontem in fine, sic scribit: De caeteris non est huius temporis scribere, neque enim a me librum, sed Epistolam flagitasti, qui dictandus est ex ocio, & omnes oblatrationes eorum Christi auxilio destruendae, quodnobis sanctarum Scripturarum testimoniis asserendum est, in quibus quotidie credentibus loquitur Deus. Ex quibus verbis duo colligo. Primum: Omnia, quae vllus Doctor Ecclesiae asserit, ex Scripturis examinanda esse. Secundum: Deum nunc etiam in Scripturis loqui. Idem, in comment. in 1. cap. Micheae, ait Ecclesiam habere vrbes Legis, Prophetarum, Evangels, & eApostolorum, & non egressam esse de finibus suis, id est, de Scripturis sanctis. Ubi diserte scribit, Ecclesiam esse Scripturae finibus circumscriptam, extra quos egredi ei non liceat. Ambrosius, in comment. in 16 cap. Lucae, explicans verba mulieris Chananeae ad Christum, Vtique Domine, nam & catelli edunt de micis, quae cadunt de mensa Dominorum suorum, sic scribit: Micae istae de illo pane sunt: & quia panis Derbum est, & fides Oerbi est, micae velut quaedam dogmata fidei sunt. Iam ne Verbum aliquis de non scripto Verbo interpretetur, Aquinas in Catena aurea, inhaec verba, eadem plane allegoria vsus, ait mensam parabolice significare sacram Scripturam, micas esse minima praecepta vel internamysteria Scripturarum, quibus sancta Ecclesia pascitur; catulos veroessefideles. Sensus ergo est, fideles praeceptis fidei pasci, sed illis tantum, quae cadunt e mensa Domini, id est, e sacra Scriptura sumuntur. Itaquefideles illis tantum dogmatibus pascuntur, quae in Verbo Dei, id est Scriptur tis, traduntur. Idem etiam Ambrosius, in Lib. 1. ad Gratianum defide, c. 4. in hunc modum scribit: Nolo argumento credas (Sancte Imperatorθu nostrae dis putationi: Scripturas interrogemus, interrogemus Apostolos; intera rogemus Prophetas, interrogemus Christum. Augustinus, in 112. aepistesic scribit; Si divinarum Scripturarum, earum scilicet, quae Canonicam Ecclesiat nominantur, per spicua firmatur authoritate, sine ulla dubitatione credendum est. Alijs vero testibus vel testimoniis, quibus aliquid credendum esse suadetur, libi credere, vel non credere, liceat, quantum ea momenti ad faciendam fidem vel habere, vel non habere, perpenderis. Haec Augustinus. Quibus verbis docet, singularem quandam esse Scripturae authoritatem, vt quicquid ex ea confirmetur, sit continuo recipiendum: at caeteros testes & caetera testimonia non habere tantam authoritatem, sed oportere illa examinare & tantum iis tribuere, quantum ex insa examinatione tribuendum esse intelligemus. Ergo falsissimum est, quod Adversarij dicunt, parem esse Scripturarum ac Traditionum authoritatem: quia Scripturis sine vlla dubitatione credendum est, reliqua vero testimonia, qualiacunque tandem fuerint, diligenter perpendenda & examinanda sunt. Idem etiam alibi, in Lib. de natura & gratia, Cap. 61., sic scribit: Ego solis Canonicis Scripturis debeo sine recusatione consensum. Quanti hic (quaeso) Traditiones aestimavit, quando dixit, se solis Scripturis Canonicis debere consensum sine recusatione? Vincentius Lyrinensis author antiquus, cuius libello Papistae maxime confidunt, in Cap. 41. sic ait: SolusScripturae Canon sibi ad universa sufficit. Sed apertius in Cap. 2. Solus Canon Scripturae ad omnia satis superque sufficit. Non video quid apertius dici possit. Ait Scripturae Canonem satis superque sufficere, ad omnia sufficere, & solum sufficere. Theodoretus in 2. Dialog. contra haeret. sic ait: Non audeo dicere aliquid, quod tacuit divina Scriptura. ἐχετυσ ειμι θρασυσ, ωσε φανασ τ σεσεγημδιον ωοα τς δεια γαρς Audaces ergo sunt, qui aliquid extra Scripturam dicunt: Damascenus, in Lib. 1. de Orthodoxafide, Cap. 1. sic scribit: Nos ea omnia, quae tradita sunt & per legem, & perProphetas, & per Apostolos, & per Evangelistas, recipimus, agnoscimus, colimus, approbamus: tum subjungit: Nihil praeter haec aliud quaerentes, ὕσον ποργετερω τάτον ἐπζετοντες. Idem etiam in Lib. 4. de Orthodoxa fide, cap. 18. sic scribit: Quemadmodum arbor plantata secus decur sus aquarum, sic anima divina irrigata Scriptura impinguatur, & maturum fructum, affert, τισιν δξθυδοζον, και θεαρισκς ωραζεις, fidem orthodoxam, & semper virentibus folijs decoratur id est, deo placentibus actionibus, eAd actionem enim studiosam & contemplationem synceram ex diuvinis Scripturis apti evadimus. Nam virtutis omnis exhortationem, & omnis vitij aver sionem in illis comperimus. Hugo de Sancto Victore, in Prolog. Lib. 1. de Sacrament. Cap. 2. comparat Christum Regi, qui medius incedit, vt Rex, inter satellites suos, stipatus veteris & novi Testamenti Sacramentis; & ait materiam Scripturarum esse opera restaurationis, opus autem restaurationis esse verbi incarnationem cum omnibus suis Sacramentis. Ubi diserte testatur, omnia Sacramenta in Scripturis contineri, contra Papistas, qui volunt quaedam Sacramenta peti ex Traditionibus. In 7. Cap. illius libriait, dicta Patrum in corpore textus non computari, eosque non addere: aliquid ad Scripturas, sed explanare manifestius, & tractare latius, quod in Scripturis continetur. Docet ergo non esse quaerendum aliud in Patribus, quam in Scripturis, quia illi tantum Scripturas interpretantur, non addunt aliquid de proprio. Scotus, in prologo in Lombardum, ait Scripturas sufficienter continere doctrinam viatori necessariam. Atque ita Thomas in Comment. in 2. Tim. 3. Cap. ait Scripturas facere hominem Dei perfectum. Antoninus, 3. part. tit. 18. cap. 3. in Summa: Materia congrua praedicationis est sacra Scriptura. Semel enim loquitur Deus (inquit Iob. 22. )loquitur autem Deus in Scriptura sacra, & ita copiose, vt Gregor, exponis 22. Moral. quod non oportet Deum iterum loqui aliquid nobis necessarium, cum ibi omnia habeantur. Driedo, in 1. Lib. Cap. 1. de Catalogo, ait Scripturam instrumentum vocari, quia instruit hominem quid debeat credere, sperate, agere. Sic ad exitum huius Controversiae pervenimus, atque ita sententiam Scripturae, quam nobis initio proposuimus, satis explic atam esse arbitramur. Hactenus illos Papistarum errores refutavimus, qui Propheticum Christi munus attingunt: iam illi proximo locosequuntur, qui ad eius Regium munus spectant.