Titulus 6

CAPVT I. 1 Duo faciunt congregationem, tres collegium. VLLVS. (Duo) Congregationem faciunt, vt hic, trecollegium aff. de ver. sig. Neratius. & 10. populum. b10. q. 4. vnio. 20. turbam. ff. vi bo. r. p. 1. vlt. §. 1. 4. vel 5. porci. 10. oues gregem. ff. de abige. oues (in congregatione) tunc enim conuentus est electio praelati, nisi aliter in ipsa, quando ecclesia fuit fundata, extiterit ordinatum, vel de consuetudine aliud obtineat. infra, de iurepa. nobis. sup. de consue. cum dilectus. si autem plures essent in ecclesia, non vt collegium, solius patroni est electio. inf. de iurepa. postulasti. (canonicam) eorum si commode vocari poterant. inf. eod. quod sicut (presby. ter) id est, praelatus: de praebendis autem cuius fit collatio, not. inf. eo. cum ecclesia vulterana.

CAPVT II.

OSIVS. (Excusationem) In duobus peccatum fuit in electione hac, quia per laicos fuit celebrata. 16. q. 7. si quis clericus. & c. per laicos. Item propter rumorem populi, vt S. q. 1. c. licet. infra, de pe. dilec. fi. ff. de appel. si constat. 6ur. dist. miramur. cum teneret episcopatum, & quaereretur ab eodem de institutione sua, sic se excusauit literae &c. vel cum peteret confirmationem, hoc pro se allegauit (populi) 92. dist. c. vlt. 18. q. 2. abbas (sIynceram) informatam charitatem. infr de regt iur. estotet arg. contra (laicam) id est, viaticam.

CAPVT III. pOSTOVAM.) Inquirantur) inf. eod. scriptum. non per testes vel iuramentum, vel instrumenta, sed famam tius audiendo: vt nota. sup. de postul. c. 1. & literas testimoniales.

CAPVT IIII. 1 Non debent esectores ante electionem pactionem aliquam vel conuentionem interponere, secus est in conditione.

SIGNIEICASTI. ( Apocrisarijs) id est, secretis nuncijssconditione) simpliciter dicimus quod ante electionem, electores & superiores nullas debent interponere actiones, nullas conuentiones. 1. q. 2. quam pio. & de conditionibus dicunt quidam secus, nam potest bene eligi aliquis sub conditione honesta et iam insolita, & de nouo inuenta. VERPIGRATIA: Eligimus talem in sacerdotem, si promisit quotidie celebrare missam de sancta virgine Maria. arg. hic. sed melius est, si dicat per conuentionem consecutam, scilicet, vt promittat omni die, &c. inf. de praebend. significatum. Istae enim conditiones videntur monitiones ad id, quod de iure tenetur secundum statutum. ff. de tute. mutu. §. 1. promissiones autem & cautiones a iure, vel consuetudine, vel pacto approbatas quae ad eos pertinent, non solum superior & capitulum, sed etiam Rex ante consecrationem petere potest, vt hic. c. di. optatum. 23. dist. quanquam. 63. dist. quia facta imo de nouo tam capitulum, quam superior post electionem potest ex causa nonas vel vtiles & iustas cautiones & promissiones inuenire, & exigere ante consecrationem & etiam forte ante confirmationem. 23. dist. de syracusane. §. q. 3. Artaldus.

Hoc autem est certum, quod statuere possunt aliqui super vacante beneficio, & illud statutum tenebitur seruare electus. inf. vt eccle. benefi. c. 1. in fin. & melius. forte dicitur, quod nec conditio ante electionem rite apponitur, nec illa decre. significatum. dicit, quod apposita fuit ibi conditio, sed fuit statutum, quod ex eo apparet, quia sicut in eadem decr. dicitur Papa confirmat statutum (aiunt) opponendo(Quid est,) respondet (Amplius) scilicet, iuramentum(in aliud) idest, malitia eorum, scilicet, quod non seruant, quod simplici¬ ter promittunt(illo) scilicet, Christo. ( prouide. ) 2. q. 5. c. 1. de con. dist. 1. ego( pro obedientia) 33. dist. quanquam. 1. q. vlt. quotiens. (Pro vnitate) 22. q. 1. vt nouum ( Corporum) id est, ab illis archiepiscopis, qul de corpore sunt beati Petri, id est, Ecclesiae, cuius caput est Christus, & eius Vicarius est Petrus, & eius successores. vel hod vult dicere, quod hoc insignium, scilicet, pallium nullus dat, nisi Papa, & si obiiciatur de Patriarchis. respon. illi dant non sua authoritate, sed Papae iustum est. inf. de mutu. pet. c. 1. & 2. 95. dist. esto. C. de sent. cum Pap. C. de postul. l. pen.

CAPVT V. 1 Chismaticus sine disbensitione eligi non potest.

QVIA DILIGENT IA. (Nullum) si enim a schismaicto ordinem recepisset, non haberet executionem ordinis. 1. q. 1. Arrianos. 9. q. 1. ordinationes (confirmari ad episcopatum ad1 mitti) nam cum fuerit chismaticus eligi non poterat sine dispensatione (ecclesiae) scilicet, Aquilens. (redierit) 1i5. q. 6. nos sanctorum. inf. de haered. sicut. 3. q. 4. beatus. argu, contra. 5. q. 4. huc. & c. consanguineorum.

CAPVT VI. 2 Electus papa a paucioribus quam a duabus partibus, si se pro electo gerat, subiacet paenis buius decre 2 Nemo rei, in quase ius habere credit, renunciare creditur.

LICET. (Constituta.) 23. d. in nomine. 79. di. c. 1. & 2. & 3. (aut) pro & (Nominare) cum intentione eligendi & eli& gendo(Exceptione) nisi haeresis. 11. dist. si Papa. & forte melius est quod accusari b possit, sed non excipi(A duabus) etiam si non computando. de hoc not. inf. eo. cum in iure. inf. eod. cumana. (si receptus) non est ius in receptione ad osculum pacis, siue de obedientia praestita, siue de cathedratione, quia & sine his, dummodo eligatur, vel nominetur animo eligendi, sufficit sibi ad hoc vt ius habeat, & vt Papatum sua authoritate, accipere possit. 23. di. c. 1. (Si quis autt) hoc quod sequitur videtur intelligendum, quando tertia pars, vel pauciores eligunt post primam electionem factam a duabus partibus, nam si alias, scilicet, non facta prius alia electione, tertia pars, vel etiam paucicres facerent electionem, non essent excommunicati, nec subiacerent pradi¬ ctis poenis huius canonis, licet delinquerent.

Sed electus a paucioribus, quam a duabus partibus, si se pro electo gerat praedictis poenis subiacet, vt statim sequitur in versi. se. propterea. & quod electores praedictae poenae non subiacent, quando in discordia eligunt, nec alteruter electorum habeat duas partes, vel etiam, si tantum tertia pars, vel etiam pauciores aliquem eligant, nullo ab alterutra parte electo ex eo probatur, quod huic electioni possunt alii consentire, sicut statim sequitur, quod non esset si electio nulla esset, & electores essent excommunicati(maior) id est, nisi aliquis de illis, qui primo non consentiebant modo consentiant, oportet eos tot esse, quot faciant duas partes. (Voluerit) id est, si se immiscuerit, vel id est, monitus non renunciauerit, sed prius dictum magis placet, quia nemo cogitur renunciare alicui rei, in qua se credit ius habere, & nemini facit iniuriam qui ius suum prosequitur. inf. de elect. cum ecclesia vulter. (praeualere) dummodo forma seruetur. inf. de elec. quia proptersspeciale) non est hic aliqua forma ex necessitate seruanda. imo quocunque modo appareat duas partes consentire in aliquem tantum in electum ius habet & verus Papa est.

CAPVT VII. 1 Scientia requirenda & astimanda est steundum dignitatem, & locum, & ordmem, ad quem quis assumitur. Turpe est aliorum manibus quaerere, quod apud se innenire debet. Illiteratus nom debet ordinari ad aliquem ondinem, secus si parum literatus & spes est quod possit proficere. Scientia eminens quae sit, & qua sit medioeris. Sufficien: est id quod sufficit ad faciendum ea quae sibi imminent. 2 Pectare dicitur ille qui recipit dignitatem vel aliud officium ad quod non babet sufficientem scientiam. Electio & consirmatio quantum tempus requirant. beneficia electi quando possunt conserri: & num. 3. & 4 Electio qui non vult consentire electioni: nec tamen dissentit, debet superior praesigere tempus infra quod, vel consentiat vel dissentiat. 2 Nunquidelectus ante terminum sili praesixum ad consecrandum, si perfecte trans latus esset, habet quietam episcopi administrationem, poterune conferri eius beneficia propria. Et qudsit dicendum de prelatis. 5 Archidiaconus curam animarum habet tamen non prmcipaliter. 6 Sola negligentia electi sufficit in episcopatu: im alus mferioribus necessaria eit admonitio Ordo an sit in notaruis seruandus. 7 Potestas episi opi deuoluitur ad capitulum eo peccante primo loco. 8 Ex delicto episcepi commisso in confirmatione deuoluitur electio ad capitulum. Que casu electio deuoiuatur ad arcbicpiscopum.

CVM IN CVNCTIS. Ministerijs, id est, dignitatibus & officijs (grauitas) 6i. dist. §. It. 1. q. 7. conuenientibus (& literarum) inf. eo. cum nobis olim. 7§. dist. presbyter. 38. dist. quae ipsis. §. q. 1. oportet. 93. dist. his igitur. 38. dist. si officia (in episcopo) 1. q. 1. vilissimus. Ex egerit) secus in secularibus dignitatibus, vbi sufficit annum inchoasse. ff. de mu. 3& ho. ad rempub. (& scientia) est autem scientia requirenda & aestimanda secundum dignitatem, & locum, & ordinem, ad quem assumitur. inf. eod. ecclesia vestra. si enim assumitur ad episcopatum, debet habere scientiam noui, & veteris testamenti, cum sit iudex animarum, & iuris cum ius dicere debeat. 11. q. 1. de persona. presbytero autem sufficit, vt sciat canones poenitentiales, & c. 3§. dist. quae ipsis. Arch. & omnes alii ad quos spectat cognoscere de causis, debent scire iura, quia verecundum est patricio. & c. C. de vet. iure enu. l. 1. & turpe est aliorum manibus quaerere, quod apud se inuenire debet. Cantor debet scire cantum, & sic de omnibus ordinibus, quod satis colligitur ex eis quae eis dantur, & dicuntur in ordinatione. 23. dist. per totum. & ex potestate & officio quod habent exercere tenentur. qui autem omnino illiteratus est, omnino ordinari non debet ad aliquem ordinem. Si tamen ordinetur, potest dici, quod ordinem recepit, & clericus erit: quia inspecta prima origine clericatus, primi clerici dicebantur in sortem domini electi. 12. q. 1. clericus. 21. dist. cleros. si autem sint parum scientes, & spes sit, quod possint proficere promoueri possunt :, si autem non sit spes eorum non debent pro moueri, nisi talis ecclesia quae nunquam debet egere consilio & auxilio eorum, vel nisi sint Monachi, vel Eremitae, qui potius egent contemplatione, quam scientia. Scientiam autem reputamueminentem, quae subtiles quaestiones discutere, & diffinire nouit, & in promptum responsiones habet, ille habet mediocrem, qui sit aliquo modo examinare negotia, quamuis ad omnia nesciat respondere, & qui in libris veritatem eorum, quae sciret tenetur, scit quaerere, & sic in promptu omnia non habet. Haec autem omnia ad arbitrium discreti iudicis arbitrantur, ille enim habet sufficientem, quae sufficit sibi ad faciendum ea, quae sibi imminent.

Item videtur, quod qui non habet scientiam saltem competentem & sufficientem, peccat recipiendo dignitatem, vel aliud officium, ad quod non habet sufficientem scientiam. 3§. dist. omnes. & inf. de aetat. & quali. c. fi. 18. q. 2. si quis abbas. tamen cum istis ex causa dispensandum est, quia imperfectum scientiae &c. inf. de renun. nisi cum pridem. §. pro defectu. ( decurso tempore) trium mensium computandorum a die vacationis, quod sonare videtur. l. dist. post quam. c. di. c. 1. 75. dist. quando generalius tamen intelligitur, quod capitulum habet tres menses ad electionem a die vacationis, & alios tres a die electionis ad consecrationem. 75. di. §. a tempore. & quidam benigne interpretanmtes adhaerent ei. arg. inf. eod. ne pro defectu. non autem dicimus intra tres menses faciendam electionem a die vacationis. l. di. postquam. & a die confirmationis intra alios tres menses debet consecrari. 75. di. quoniam. & si est electus in archiepiscopum, debet obtinere omnia quae sua dignitas requirit puta pallium & huiusmodi. c. di. c. 1. melius dicitur, quod Metropolitanus a die consecrationis habebit tantum tres menses. c. dis. c. 1. licet quidam aliter dicant. Confirmationem autem statim post electionem quilibet electus petet modico tempore concesso ad se vel nuncios praeparandos. 61. dist. cathed. & c. quod episcopus. & l. dist. postquam. Quidam dicunt, quod habet sex menses post electionem ad petendam confirmationem, & sic intelligitur. inf. vt lit. non contest. quoniam. §. quod si secundo aliter forsan. Sed quid si sit electus, sed non vult consentire electioni, nec tamen dissentit, Nam electores variare non possunt. inf. eo. inter canonicos. item quid si consentit electioni, sed confirmationem non petit, nunquid talis electi beneficia conferentur. Ad vltimum respondeo quod si is qui consentit electioni, negligit petere confirmationem, non conferuntur eius be¬ neficia, sed cogetur, vt vel non solum confirmationem, sed etiam consecrationem intra tres menses petat, vel loco cedat, vel etiam si contempserit facere alterum ab archiepiscopatu remouebitur. c. dist. c. 1. 3Ad primam autem quaestionem dicimus, quod a superiore praefigetur sibi tempus intra quod respondeat, ita tamen quod non excedat tres menses a die vacationis. arg. l. di. postquam. & posset dici, quod si intra id tempus non consentiret tacite videtur dissentire. Alii dicunt & forte melius, quod si canonicis requirentibus consensum eius non sit paratus ad consentiendum, quod ipsi possunt eligere alium. arg. inf. eo. cum inter ca. in fin. nam qui tacet, vel obscure a respondet, vbi plene potest respondere, pro confesso habetur. ff. de inter. act. de aetate. §. qui tacuit. & §. vbi habita tamen aliquantula deliberatione. ff. pro soc. quod dicimus, insti. de inuti. stip. §. vlti. arg. contra insti. de verb. ob. §. omnes. ff. de peti. haere. quod si possessori 1. q. 1. non est putanda in fin. Ante tamen, quam renunciet, vel aliquis eligatur, si ille qui consentire distulit electioni de eo factae, saltem modo consentire velit, admittendus est. inf. eod. cum inter canonicos. ff. de adop. l. mancipiorum. (is) id est, praelatus. Idem credo de patrono, & dicimus, quod hi conferre possunt, etiam nulla sententia admonitionis praecedente, vt hic, si autem nouo iure niterentur, secus. inf. de conces. praeb. non va. cum nostris. Vel dic, vt ibi no. nos credimus tunc tantum transactum tempus de consecrandis episcopis, quandocunque fuerit in episcopum consecratus, etiam si primo mense, vel septimana obtinuit confirmationem, & tunc licite possunt eius beneficia conferri. Item & quando omni sua negligentia eiecta, & sua diligentia interuenire potuit consecrari, & si non sit consecratus, vnde si erat sacerdos statim debet dare operam cum consecratore suo, quod eum consecret, & si non erat sacerdos, vel diaconus, vel subdiaconus, laborabit cum ordinatore suo, quod eum successiue sine interpellatione per singula tempora ordinationum ordinet, si fuerit postulatus authoritate eius, qui habet potestatem admittendi postula. det operam, quod quam cito potest fieri ordinetur, & consecretur, & si secundum hoc potest fieri primo mense, & non fiat, extunc possunt eius beneficia conferri, etiam si sine eius negligentia differtur per sex menses, vel annum, vel etiam amplius, non di¬ citur esse transactum tempus de consecrandis Episcopis, nec eius beneficia conferri possunt, si autem per gratiam dispensantium obtineat consecrationem, differri statim credimus eius beneficia posse conferri. argu. ff. ex quib. cau. ma. l. qui mittuntur. & l. seq. Item dicimus, quod ex quo semel fuit in mora, statim possunt eius beneficia conferri, & si non sit transactum tempus de consecrandis Episcopis. alii contra, scilicet, quod semper debet expectari vsque ad tempus decursum. de hoc etiam no. infra, de praeb. de multa. hoc enim tempus praeparatum est ad hoc congruum. ff. de postu. l. 1. §. 1

(Disponendi) quid si ante terminum praedictum perfecte translatus est, & habet quietam Episcopi administrationem, nunquid poterunt conferri eius beneficia propria, videtur quod sic. argu. 21. quaest. 2. si quis iam translatus. 16. quaest. 1. ne pro cuiuslibet. ff. de procu. filius. §. veterani. C. de iur. do. in l. 2. infra, de offi. dele. gratum. credimus tamen, quod ante consecrationem non sufficiat perfecta translatio & quieta administratio, nisi decursum sit tempus, ea maxime ratione, quia adhuc potest excipi contra eum, & remoueri ab Episcopatu, & tamen habebit priora beneficia. infra, de accu. super his. sed si ante tres menses habeat quietam administrationem, & sit consecratus, libere eius beneficia conferuntur. arg. hic. Si vero non possit habere liberam administrationem, ipse tamen est consecratus, non conferuntur eius priora beneficia, etiam post tres menses. Est enim necesse vtrumque interuenire. 92. dis. si qui Episcopi. Alii contra, secus si per electum staret, quominus ministret, quia tunc perinde habetur, ac si administret. Quid de alijs praelatis nunquid ipso iure vacant priora beneficia. Respondeo sic si habeant curam animarum, vel sunt personatus. infra, de praeb. de inuita.

Archidiaconus) not. arg. archi. habere curam animarum, sed non principaliter. vt 16. q. 6. nullus. infra, de offi. arch. cum satis, potest tamen excommunicare. infra, de eo qui fur. ordi. suscep. c. 1. vbi de hoc not. (Annexam.) infra, de app. reprehensibilis. infra, de pe. licet. infra, de institu. cum venissent (annum) infra, de aeta. praeterea.

Admonitio) in Episcopatu sufficit sola negligentia electi. c. dist. c. 1. in caeteris inferioribus necessaria admonitio: vt hic. infra, de aeta. & quali. quaeris. necessaria est sententia admonitionis, veruntamen sine iuris solennitate, vt hic. & infra, de aeta. & quali. quaeris. infra, de conces. praeb. cum nostris. cum enim ista non possunt esse, nisi notoria. infra, de transla. aEpiscoporum. c. 1. & 2. non est ordoa seruandus. 2. q. 1. de manifesta (canonibus) praefixum a canonibus tempus intelligitur, vt singulis temporibus ordinationum accipiat ordines successiue, hoc enim dicit. c. faciendum. vbi necessitas immi net. 77. dis. c. vlt. & hic imminet necessitas, cum dignitas vacat, quae talem ordinem requirit (Remoueatur) per subtractionem beneficiorum & amissionem locorum cogendi sunt ad ordines non praecise. infra, de aeta. quaeris. 60. dist. consuluit (officio) id est, dignitate ( appellationis) infra, de appel. reprehensibilis. (Hoc sane) scilicet, quod promoueatur ad ordines quos dignitas requirit ( promoti) id est, confirmati, sed non ordinati ( Obstant) puta quod factus sit irregularis sine culpa sua post inuestituram (contra formam) puta minoris aetatis (illegitimos illiteratos & malae vitae quae continentur in principio. c. elegerint scienter indignum. infra, eo. innotuit. (priuatos) prima vice tantum. infra, eo. cum Vintonens. & tunc ipso iure. infra, eo. quisquis ( beneficijs) non officijs. nec ecclesia remanet sine seruitio (suspensos) ipso iure. infra, eo. innotuit. circa fi. Alii dicunt per sententiam priuandum beneficio. infra, eo. quisquis. Sed potest dici illam decre. obtinere in suo casu, scilicet, quando quis per potentiam laicalem eligit aliquem, quem timor aliquo modo excusat: hic aus tem loquitur, quando scienter eligunt malignos, qui nullo modo sunt excusabiles (Episcopus) cum ad eum spectat collatio vel electi confirmatio (consenserit) cum ad alios pertinet electio.

Per capitulum) hic habes, quod Episcopo peccante primo loco deuoluitur eius potestas ad capitulum. infra, de conces. praeb. nulla.

Quod intelligimus verum de beneficijs, quae ad Episcopum pertinent proprio iure, nam si ad eum non pertineat collatio ipso iure, sed deuolutio, puta quia propter negligentiam aliorum clericorum, deuoluitur ad eum potestas eligendi aliquem, tunc non ad capitulum, sed ad proximum superiorem deuoluetur haec potesfast ars. infrar eo. pae pro defectu, & est ratio dmersitatis, quia in eis, quae ad eos proprio iure pertinent, est inter eos maior coniunctio quam in alijs quae aliunde obuenient. arg. infra, de test. requisisti.

3 Et per capitulum) tunc deuoluitur electio ad capitulum ex delicto Episcopi commisso in confirmatione tantum, quando primus ad quem pertinebat electio, vel praesentatio scienter elegit indignum, & Episcopus scienter confirmauit, vt si ignoranter esset indignus electus. Item ad primum rediret potestas eligendi. infra, eo. innotuit. & c. dudum. & si primus scienter elegisset indignum, sed Episcopus ignorans confirmasset, tamen post confirmationem cassatam propter indignitatem electi elegit Episcopus, qui ignorauit indignum, & debet iste ad quem deuoluitur potestas eligendi propter delictum aliorum intra sex menses computandos, a tempore quo sciuerunt electum & confirmationem, vel electionem scienter factam de indignis. infra, de conces. praeben. quia diuersitatem.

Eligere) Sicut ille, ad quem deuoluitur propter negligentiam. infra, de conces. praeb. nulla. hic adde quae notantur infra, de conces. praeben. inter dilec. Plus placet nobis, quod nunquam in casu isto, scilicet, quando aliqua minor ecclesia scienter eligit indignum, & Epi scopus scienter confirmat indignum electio ad capitulum cathedralis eeclesiae deuoluatur, sed deuoluitur ad Archiepiscopum tantum, & ista decreta. loquitur, quando eonsensit fieri electionem de indigno interessendo electioni, vt canonicus, & sic loquitur decr. infra, de conces. praeb. postulastis. & quia potestas Episcopi transit in capitulum. ille de quo capitulum prouidet habebitur pro confirmato sicut habetur si Episcopus de eo prouidisset.

CAPVT VIII. AVSAM. (Contulerunt Tempore quo vacat, quia alias non licet. infra, de conces. praeb. constitutus. ( Recipi) quod tenetur recipere abbatissam, non ex vi compromissi, per quod non tenetur, nisi ad poenam, vel interesse. ff. de arb. diem. §. vlt: & l. seq. nisi dictum eius sit omologatum. C. de arb. cumanam. Vel dic quod tenerentur eam recipere, quia ipsi intelliguntur elegisse per Episcopum, qui vice eorum eligit. ff. quod cuiusque vni. l. 2. §. 1. infra, eo: in causis. cum dilecti. in fi. arg. inde est, quod etiam in personam electi dicere possunt compromittentes, quod alias non possunt. ff. de arbi. qualem. & l. diem. §. stari.

CAPVT IX. 1 Potest Episcopas in causa sua ecclesie qse iudex. 2 Non licet iudici aliquid reuocare in sententia dipfinitireeb eo lata

NOSTI (Disponendi) hodie autem in concordia electi in remotis partibus ante confirmationem hoc possunt. inf. eo. nihil. ( Reuocare) quomodo erit hic iudex in causa sua contra. C. ne quis in causa sua. l. 1. item si violenter & sine iudicio occupauerit etiam rem suam cadit a iure suo. C. vnde vi. si quis in tantam, & idem si ius sibi dicitur iure sibi debita. ff. quod me. cau. extat.

1 Item nunquid seruabit ordinem iudiciorum, dicunt aliqui, quod nihil aliud vult dicere, nisi quod seruet ecclesiam indemnem. vel dic Episcopum e posse esse iudicem in causa ecclesiae suae. 2. q. 7. si quis ab Epis. 45. dis. si quis. & procurator fisci in causa fisci iudex est. C. vbi causae fisci. l. 1. & Episcopus dicitur procurator ecclesiae. 12. q. 1. si priuatum. & imperator in causa fisci. ff. de his quae in testa. delen. l. proxi. & tamen res fisci imperatoris dicuntur. ff. ne quid in loco publ. hoc interdictum. Quando possit quis in re sua esse iudex, no. infra, de foro comp. cum sit. & melius infra, de censi. venerabilis. & de verb. sig. ex parte. in his ergo non habent locum leges contrariae, quando sine authoritate iudicis quis sibi ius dicit, & dicimus eum seruare ordinem iudiciorum, nisi esset notorium.

Quidam tamen intelligunt hanc decre. in notorijs tantum, vbi non seruabit ordinem iudex, sed sola monitione praemissa excommunicabit. 16. q. 1. in canonibus. alii supplent hic studeas reuocare, vt debet. & sic debet quasi actor non quasi iudex.

Item in sententijs diffinitiuis, non licet iudici aliquid reuocare, semel enim est functus officio suo. infra, de offic. dele. in literis interlocutorijs autem secas. ff. de re iudi. quod iussit, nisi sit sententia Papae, quae si esset per obreptionem obtenta per ipsum mutari potest. 3 quaest. §. c. siue ante. similiter constitutiones mutare potest. ff. de leg. non est nouum. In contractibus autem mutare licet, si non pariatur alicui praeiudicium, re adhuc integra in contractibus, scilicet, qui alterius gratia tantum contrahuntur. infra, eo. in causis. ff. de procur. ante. & in contractibus innominatis. & ff. de condi. causa da. si pecuniam. In contractibus autem nominatis, qui vtriusque gratia contrahuntur non licet mutare, etiam si non sit praeiudicium & etiam re integra. ff. loca. qui operas. re autem non integra nunquam licet mutare etiam in non nominatis contractibus, & etiam si non interest. infra, eo. in causis. ff. de procu. post litem. & l. seq. & l. quae omnia. ff. de reg. iur. nemo. ff. de adop. post mortem, nisi fauor aliud inducat. ff. de lib. causa interrogata, sed per hanc distinctionem non soluitur contrarium. infra, de fil. presby. veniens. quae est huic contra. 12. quaest. 2. non licet. infra, de praeb. cum non ignores, sed dic quod factum est improbatum a iure, ita non potest allegari contrarium, licet venire contra factum suum, vt in his contrarijs. Sed huic contrarium videtur infra, de cleri. coniu. diuersis. Sed potest dici illud non esse improbatum a iure. §4. di. cum in praeterito. vel illud speciale in poenam Episcopi, & sic intelligitur. infra, de fil. bresby. veniens. quamuis posset ibi responderi, quod fuit dispensatio. Sedadhuc est contra 12. quaest. 2. monemus. sed ibi non potuit reuocare factum suum, quia remotus ab administratione erat alienator, sed de iure bene agit ad reuocandum factum suum. ff. de pac. si vnus. Item nec est argu. contra. C. ad turpil. quamuis. ff. de adul. si maritus. §. si negauerit, quia ibi non reuocat alienator, sed egit ad reuocationem. C. de agri. & censi. quemadmodum, quod quidem licitum est, nam venditionem, locationem, & alios contractus licet reuocare, quia non tenet, vel per beneficium restitutionis vel alijs modis secundum quod quilibet inuenire licet, Sed nec ad reuocationem talium contractuum agere potest, nisi turpitudinem suam alleget, vt si velit reuocare, datur ei ex turpi causa. ff. de condi. ob tur. cau. per totum. infra, de do. inter. sed siturpitudinem suam allegat, tamen nomine ecclesiae potest agere vt hic, cum suis concor. Quamdiu enim toleratur, nomine eius agere potest. 6. quaestio. 4. nonne. nec de malitia personae potest excipi contra ecclesiam. 18. quaestio. 7. si Episcopum.

Ad contraria autem, scilicet, infra, de fil. presby. veniens. & de cleri. coniu. diuersis. Respondeo, vt supra, quid autem iuris sit quando semel approbaui personam vel instrumentum, an scilicet possim vlterius reprobare. not. infra, de excom. cum venerabilis.

CAPVT X Qidrequipatur ad hoc cvt electis facta apar. cioribus consirmetur. 2 Electio nulla quaenam sit. 3 Secunda eledio &x interuallo non vdlet nis electianis tempore notorium esset primam electionem nullam. Electores priuantur quandoque potestate eligendi, licet electio non sit nulla.

CONSIDERAVIMVS. Hanc decreta. intelligo quamdo ex interuallo fiunt diuersae electiones, si non fiant ex interuallo valet secunda electio a maiori parte, vel de persona iuuat a maioribus meritis infra, eo. dudum. 7s. dist. e. vlt.

(Appellationem) No. qued nonpriuantur iure eligendi licet egerint post appellationem, vel contra priuilegium: vel post electionem primam non cassatam, non enim inuenio hoc expressum in iure. Vnde non debeo extendere poenam. de paen. dist. 1. poenae. de hoc not. supra, de po. prae. cap. 2 (Appellationem) recipiendum (Tenorem) forte ne quis aliunde eligeret, vel in certo loco fieret electio, vel de certa ecclesia. supra, de consti. cum dilectus. infra, eo. venerabilem. (qualeneunde) de qua notum non est quod esset nulla.

1 Hic no. quia ad hoc, quod confirmetur electio facta a paucioribus pluribus eligentibus indignum, quod non est necesse, quod tempore electionis esset notorium a pluribus electionem factam esse nullam, vel quod electus abeis esset indignus, vel quod electores priuati sunt ipso iure, vel priuandi potestate eligendi, infra, eo. dudum. Imo sufficit, quod tempore quo ferenda est sententia super electione sit notorium. Vel aliter constat, quod fuerit nulla electio, vel indignus electus: imo plus dicimus, quod sufficit probarealiquid quare prima sit annullata, quando fit in eodem contextu. infra, eo. congregato. Nec est necesse, quod sit notorium, dummodo aliquo modo probetur.

Item hoc est verum quando vno contextu fiunt plures electiones. infra, eod. congregato.

2 Et nota intelligendum sequentia, quod dicitur electio nulla, si egerunt ad dignitatem habentem curam animarum, vel alia quae maiores ordines requirunt patientem defectum in ordinibus, aetate, scientia & vita. vt supr. eo. cum in cunctis. in prin. supra, de postu. c. 1. infra, eo. rescriptum.

Item si irregularem & alias in natiuitate. infra, eo. innotuit. Idem si illiteratum 36. dist. illiteratos. l. di. nemo. vbi habes idem de corpore vitiatis. Idem de laicis. 61. di. Osius. Item si eligatur quicunque postulandus est. de quo no. supra, de post. c. fi. Item si laici interfuerint electioni Episcopi tanquam ius habentes. infra, eo. Massana. Idem si a suspensis, vel si de suspenso facta sit electio. supra, de consue. cum dilectus. multofortius si ab excommunicatis. infra, de app. constitutis. Item si non seruetur forma. infra, eo. quia propter. & c. in Genesi. Item si minor pars maiore parte non vacata processerit ad electionem. inf. eo. auditis. si autem duae partes sint praesentes, & alii contemnantur, nihilominus tenet electio, sed potest cassari petere contempto, & forte non alijs, idem potest etiam ratificare eandem, si consentiat etiam modo. infra, eo. quod sicut. & c. ecclesia vestra. ff. quod cuiusque vniuer. l. nulli. & l. seq. Potest etiam dici, quod non sit nulla, licet post appellationem sit facta annullanda. argu. supra. eo. considerauimus. vel si fiat contra priuilegium, vt ibi dicitur. Est autem annullanda, si fiat tractatus corpore defuncti nondum tradito sepulturae. infra, eo. bonae me. Hoc quibusdam non placet, nec valent excusari, quod ex ignorantia iuris vel facti deliquerunt, siue scienter, siue ignoranter contra praedicta fecerint, electio est nulla, vel annullanda, secundum quod distinctum est. ar. infra, eo. innotuit. Quando vero est ex interuallo, dicunt quidam quod duo sunt necessaria ad hoc, vt teneat secunda electio, scilicet, quod prima nulla sit ipso iure, & quod primo eligentes priuati sunt potestate eli¬ gendi ipso iure. vt no. inf. eo. auditis. Item quidam dicunt, quod tertium est necessarium, scilicet, quod prima electio pendeat, nam si electus renunciasset, vel si cassata esset electio: tunc non posset fieri secunda electio, nisi omnibus vocatis. argu. infra, eo. cum Vintonens. Nec distinguo hic, an sit notorium tempore electionis, primam electionem nullam esse, & primos electores priuatos potestate eligendi, an non, dummodo tempore sententiae constent duo vel tria praedicta. arg. hic. inf. de ap. constitutus.

Et haec intelligo vera, quando alii sunt primi eligentes, alii secundi, nam si iidem sunt, qui primo elegerint & secundo, tunc ab ipso iure nulla est electio prima, licet non fint priuati potestate eligendi, quia primo elegerunt: tamen tenet secunda ex interuaello facta, & etiam si prima non sit cassata. infra, eo. cum terra, quamuis quidam intelligant illam, quando notorium est, primam nullam esse, vt ibi no. imo necessarium est, vt in hoc casu, scilicet, quandeiidem primo & secundo eligunt ad hoc, quod teneat secunda, quod per primam electionem non sint priuati ipso iure potestate eligendi, cum si essent, non tenet seeunda electio. inf. de sup. neg. praela. licet.

Sed contra. infra, eo. cum terra. vbi dicitur, quod etiamsi persona fit vitiosa, quod possunt procedere ad electionem secundam, sed etiam qui talem eligunt ipso iure priuati sunt. supra, eo. cum in cunctis. sed illa decr. cum terra. dicens, quod loquitur cum ignoranter eligunt vitiosam personam, vnde ipso iure non sunt priuati potestate eligendi: vt infra, eo. c. dudum. in gl. quae incipit cirea fi. Si vero eodem casu retento electio sit aliqua, licet possit cassari ex causis praedictis: tunc publicato scrutinio siue statim, siue longiori interuallo, non licet eisdem alium eligere. infr. e. c. publicato. ab alijs autem electio etiam in hoc casu facta, in eodem contextu tenet, secus si ex interuallo. infra, eo. congregato. supra, eo. considerauimus.

Alii dicunt, quod ex interuallo non valet secunda electio, nisi tempore electionis notorium esset primam electionem nullam. arg. ad hoc. supra, eo. consideramus. & sic intelligitur, infra, de app. constitutus. Ex quibus autem causis diximus electionem nullam vel annullandam, & etiam in alios potestatem eligendi translatam propter vitium electi, vel eligentium ex eisdem causis, idem dicimus in pestulantibus. sup. de postu. c. 1. &2. sceus autem si ex alia causa quam propter vitium electi, vel eligentium. infra, e. innotuit. supra, de postu. c. fi. de renun. post translationem. 61. dist. osius. Item si electio fit post appellationem legitimam tenet, sed postulatio non, vt quidam dicunt. infra, eo. proxi.

Et intelligo eundem contextum, vel aliquam fieri eodem contextu, quae fit omnibus canonicis existentibus in capitulo simul, nam si vna pars recedat, & remanentes in capitulo aliquam faciant electionem, cassatur electio, quae fit contemptis recedentibus, quod non esset si esset in eodem contextu facta, vt iam dictum est. infra, e. auditis, nisi forte incontinenti a priore scrutinio, vel compromisso procederent, quia quae statim fiunt &c. ar. ff. si cer. pet. lecta. C. de pact. petens. & habes expressum. ff. de test. haeredes. §. pe. Sed huic obstat praealle. decr. auditis. sed dic, quod ibi non processerunt ex scrutinio priori, vbi in glos. ver. l. consenserant. sed de nouo consenserant in R. Melius credimus, quod si electioest nulla propter eligentes, qui nullam habent, nec habuerunt potestatem eligendi, quia tunc tenet secunda electio. infra, de sen. & re iud. cum Bertholdus. Vel habuerunt quidam potestatem eligendi, sed amiserunt, vt quia sunt excommunicati, vel suspensi ab officio & beneficio non intelligas de suspensione a beneficio, vel forte ab ingressu ecclesiae, vel alia super aliqua singulari suspensione. vide de his supra de consue. cum dilectus. in glos. suspensus. Nec distinguo si sint nominatim vel publice excommunicati, vel interdicti, vel non, quia semper nulla est electio prima, & secunda tenet. infra, de app. constitutis. & intelligo suspensos siue sint suspensi a iure, vt qui negligunt eligere intra tempus statutum. infra, de conces. praeb. c. 2. & qui eligunt indignos vt laicum. infra, eo. sacrosancta. & c. massana. supra, eo. cum in cunctis. siue sint suspensi ab homine, siue a iure. De suspensis autem no. de postu. gratum. Item dicitur nulla, propter personam electam, quae ineligibilis, id est, quae eligi non potest sine dispensatione: & tales sunt omnes postulandi. de quibus no. supra, de postu. c. fi. Item dicitur nulla, propter defectum formae. infra, eo. quia propter. de hac elect. datur regula vera, quod vbicunque electio est nulla, non impedit secundam fieri, siue in eo¬ dem contextu, siue ex interuallo, & hoc probatur per superiora iura, & bene facit. supra, de sup. neg. prael. c. vlt. nam quod nullum est impedimentum, praestare non potest. ff. de verb. ob. si dari stip. Sed caue tibi, quia potest esse, quod secunda cassatur, non quia facta sit, post primam non cassatam, sed quia vna pars capituli fecit eam non vocatis illis, qui fecerunt primam nullam, qui tamen vocari debebant, si scienter non deliquerant in prima, nec facio aliquam vim vtrum tempore electionis sit notum nullam electionem esse, vel electores ipsos suspensos tempore electionis, an non sit notum, sed postea per probationes fiat manifestum, vt hic. Item not. quod aliquando electio est nulla, & tamen electores nec priuati sunt ipso iure potestate eligendi, nec priuandi vt si eligant ignoranter ineligibilem.

Item priuati sunt aliquando ipso iure eligendi, & tamen electio non est nulla, vt si elegerunt criminosum scienter. sup. eod. cum in cunctis. infra, de iureiur. sicut nostris (ad suum) infra, de app. bonae memo. §1. dist. tantis. 11. q. 1. quia res. ff. de li. cum quid. arg. contra. ff. de mune. & ho. gradatim. infra, de matri. contracto contra interdi. eccle. ex literis. Fama) quia non remouetur propter delictum personae. infra, eo. super eo. alioquin contra. ff. de re milit. qui cum vno. §. non omnes. & §. exacto. ff. de his qui no. infa. l. 2. §. si ignominiae. forte & si propter delictum personae remouetur, non esset infamis. infra, de accu. super his. quod verum est quando crimen opponitur excipiendo vt hic (istam,) sed & in ista possit eligi de iure. inf. eo. super eo. sed Papa hic ex speciali causa praeter ius interdixit.

CAPVT XI.

VEERAGANEIS. Ad mandatum. infra, eo. quod sicut contra. §. pe. sol. hoc adeo leue est, quod etiam suffraganei possunt vacante sede sua authoritate facere. 64. dist. quia per illa autem quae ibi dicuntur, vel sunt grauia, sicut conuocare concilium, vel digniora sicut ordinare clericos, & nulla quae pertineant ad ordinem facere potest, cum pallium non habeat in quo est plenitudo pontificalis officii. infra, de vsu pal. cap. 1.

Et intelligo quod ratione suae dignitatis, non potest facere aliqd Episcopale, sed pro alio Episcopo bene posset ordinare clericos. ar. inf. de renunc. ad supplicationem. Sed dices, ipse videtur facere vel consecrare ex quo mandat. inf. de sent. excom. mulieres. sol. illud habet locum, quandomandat, quod ad se pertinet, vel quod pro se fieri vult: hoc autem mandat, quod ad officium eorum spectat, quod est de iurisdictione, scilicet mandare, vt faciat officium suum. arg. ff. de iuris. om. iudi. l. 3. 1. respon. & ideo potest hoc ex quo confirmatus est. infra, eod. ttansmissam. vel dic, quod haec decre. loquitur quando non est in mora petendi pallium. arg. infra, de appel. c. ex insinuatione. illa contraria loquuntur quando est in mora.

CAPVT XII 1 Vitium personae in modum exceptionum probatum praeiudicat in alia electione.

SVPER EO. (AIterius) idem si eiusdem, vt infra sequitur. (vitio) propter cri minis conscientiam, vel iregularitatem.

1 Et no. hic, quod vitium personae in modum exceptionis probatum praeiudicat in alia electione. Contra. infra, de excep. deniqe §. fin. infra, de ord. cog. cum dilectus. ff. de his qui no. infa. Lucius. sol. licet non sit infamis de iure propter crimen sic probatum: est tamen infamis de facto, quae infamia repellit a dignitatibus acquirendis. C. de dig. l. 2. S1. di. tantis ff. de decu. generaliter. §. spurios. C. de inoffi. test. fratres. infra, de accu. omnipotens, quia quod plus est, propter infamiam facti ab obtenta dignitate suspenditur. 2. q. 5. presbyteri. c. si mala. Vel ideo est, quod hic dicitur, quod vitium quod obiiciatur electionem, de qua agebatur tangebat. infra, de excep. denique. Vel est hoc, quia licet hic modus agendi appelletur exceptio, habet tamen pluribus vim & modum actionis. infra, de ac. super his. ff. de decu. generaliter. §. si quis. & aeque bene dicitur accusatio, sicut exceptio. in Auth. de sanc. Episc. §. si quis autem. & §. si autem tempus. in Auth. quomodo & quando oportet. in prin. & S. 1. vnde in hac exceptione necessarium est electum vocari, & litem contestari, & reliquum ordinem seruari. infram, eod. dudum. quae non sunt alias in exceptione necessaria (forte) nam tunc etiam sine vitio suo, puta quia alius aliquid dedit pro eo, non poterit ad eam ecclesiam assumi, nisi ex dispensatione. 1. q. 5. c. 1. & 2. arg. contra. 1. q. 1. c. 1. sol. infra, eod. c. si alicuius.

CAPVT XIII.

VM MONASTER IVM. (Suis) ipsius dommus in qua, fiebat postulatio (in eremo.) infra, de relig. domi. vt Episcopus. & c. inter quatuor. contra. 19. quaest. 2 econtra Paulus, sed hic loquitur de eremitis, qui habent proprium: at hic electus non habebat proprium, & erat monachus, licet in eremo moraretur, alioquin non liceret eum habere in abbatem. infra, eo. officij, sed certe vbi intentione bona quis duceretur tantum, & non ambitione, crederem, quod teneret postulatio, etiamsi non esset professus, & hoc sanare videtur finis decretalis praeallega. ad idem 16. q. 1. presbyteros. Et no. quod licet eremitae possint habere proprium, quia non abrenunciant, tamen ecclesiasticae personae a sunt, & continentiam seruare debent & promittere. 27. q. 2. §. ecce. & de istis habet i6n. quaest. 1. c. qui vere.

CAPVT XIIII. 1 Non valet consuetudo contra libertatem ecclefiae 2 Eligi potest alius non cassata prima electione. 3 Secunda electio expirat obtinente prima 4 Pott publicatam eledionem non cassatam non licet eligere.

CVM TERRA. (Alterius) personae denominatis ( totius) id est, ambarum personarum electarumssancimus) si supra, de consue. inter vos. vbi de hoc no. licet enim patriarcha, si est de consuetudine, possit interesse electioni suffraganei Archiepiscopi, sicut quod minus est suffraga. possunt interesse electioni Archiepiscopi. supra, de postu. bonae memor. modus tamen iste nominandi grauis est, vnde remouendus est. 1 Abolendam) quia grauis erat ecclesijs. supra, de consuet. cap. 1. nec erat praescripta consuetudo, quia si esset praescripta, forte non esset reprobanda in patriarcha. argu. infra, eo. sacrosancta, Vel dic, quod hoc non potest consue¬ tudine induci, quod postquam consenserint in aliquem ipsum eligendo, quod postea per aliquem irritetur, si noluerit consentire, nisi secundum formam iuris Decre. autem sacrosancta. non obest, quia illae personae ibi non erant electae, sed tantum nominatae. Vnde ibi nullum ius erat quaesitum nominatis. Item ibi non probat illam nominationem, sed potius improbat modo, scilicet, quia eligunt postulandum (vel modo) infra, eo. quia propter (diligentiam) id est, diligentem inquisitionem faciant de persona eligendae.

2 Hic habes, quod eligentes possunt alium eligere prima electione non cassata. Contra. supra, eo. considerauimus. sed & contra videtur, quia si eligunt indignum, ipso iure priuati sunt potestate eligendi. supra, eo. cum in cunctis. supra, de postu. cap. 2. infra, eo. innotuit. & idem si non seruauit formam. infra, eo. quia propter. Sol. non videtur hic, quod non cassata prima electione procedatur ad secundam, sed diligentiam habeant inquisitores, scilicet, vt plures habeant paratos ex prima electione, vt si contigerit vnum electum cassari, eligatur secundus. 6o. dist. studii. 75. dist. Florentinum. vel eligant secundum sub ea conditione, si primus cassaretur. arg. in c. Florentinum.

Expirat secunda electio prima obtinente, sicut in substitutione. C. de impu. & alijs subst. post aditam, sed hi modi eligendi per curiam reprobantur, vt no. 61. dist. studij, & est expressum. infra, eo. in electionibus. Sed solue vt hic in eadem gloss. vbi dicit, nos aliter. haec ergo deere. loquitur de ignorantibus vitium, qui non priuantur potestate eligendi. infra, eo. innotuit: sed ad hoc hic non est responsum, cum hic dicitur etiam si in forma sit peccatum, sed responde, quod tempore huius deer. haec poena imposita, nondum erat peccantibus in forma alij, aliter quod tempore huius decre. licitum erat eligentibus mutare vota sua, vsque ad electionem publicatam. infra, eo. cum inter. in fi. & c. auditis.

Et post talem electionem publicatam non cassatam, non licet alium eligere, nec vota mutare, vt in dictis decre. hoc hodie tamen correctum est hic, quia post publicationem scrutinii, non lieet variare vota sua. infra, eo. publicato, nisi forte esse adeo notorium primam nullam esse, quod non contenderetur de iure, nec contendi possit. arg. C. de confir. tu. l. 3. vt si non consentiret electioni, vel si electio nulla esset ipso iure, vt si facta sit, non seruata forma, vel etiam si facta sit ab excommunicatis. argu. infra, de appel. constitutis. nam hi nullam excusationem habent, quare dicant suam electionem tenere, secus si elegissent indignum, quia possent praetendere, quod ignoranter elegissent. infra, eod. innotuit. in fi. item secus si dicant, quod post appellationem, quia appellatio aliquando est admittenda, aliquando non. infra, eo. cum nobis. supra, eo. considerauimus, & sic in omnibus alijs vbi aduersarius potest aliquid contendere de iure, sed melius no. infra, eo. dudum. 2.

Nos autem aliter intelligimus hanc decr. scilicet, vt sit sensus, vt canonici postquam conueniunt in capitulo solenniter publicent factam electionem, & postea superiori confirmandam praesentent, & si superior, vel propter vitium personae, vel formae, eam cassauerit iterum, eligant alium, & sic faciant quousque eorum electio confirmetur, & tunc postquam fuerit confirmata, eam praesentent regi, vel patriarchae: Nec tamen negamus, quod si aliter de consuetudine, vel priuilegijs obtinet, quin possint ante confirmationem, sed tamen post solenniter publicatam electionem praesentare regi. infra, eo. cum inter vniuersos. & c. quod sicut. (propter hoc) scilicet, quod prius non requirantur rex vel patriarcha.

CAPVT XV. 1 Electu non confirmatus, non potest administrare res ecclesia sua. 2 Electus & confirmatus, potest disponere de dignitatibus & aliis rebus suae eeclesiae.

TRANSMISSAM. (Postposito) quod non licet. 20. quaestio. 3. eos in Auth. quomodo & quando oportet. §. semel. & in Auth. de sanc. Epis. §. si vero constanter, & non incidunt in canonem qui tales percutiunt. infra, de sent. excom. in audientia.

(Confirmationem) no: quod electus quam cito est confirmatus sine alia posfessione, vel inuestitura, vel stallatione, statim potest administrare res ecclesiae suae in temporalibus & spiritualibus, tam in colligendis fructibus, quam in actionibus intentandis nomine ecclesiae suae, vt hic: sine confirmatione antem hoc non potest, nisi clerici sint in ecclesijs exemptis, qui sunt in partibus remotis. infra, de elect. qualiter. & c. nosti. Vel nisi aliud sit ibi, quod succedat loco confirmationis, sicut in Cister. sicut est in quibusdam alijs, quibus hoc ex speciali priuilegio est indultum, quod sine aliqua confirmatione benedictione recepta ministrent, imo quod plus est sine aliqua benedictione, si Epifcopus noluerit benedicere ipsi poterunt administrare. infra, de sup. neg. praela. c. 1. vel nisi hoc habeant ex consuetudine.

Quidam tamen dicunt hoc non posse introduci consuetudine, quod graueesset ecclesijs. infra, de reg iur. cum causa. & hoc obtinet in omnibus ecclesiasticis personis habentibus qualemcunque administrationem, etiam si sint canonici, qui habeant administrationem praebendarum suarum, nam in eis aliqui confirmantur, & qui non confirmantur, loco confirmationis aliud faciunt, quod loco confirmationis habetur, scilicet, quod inuestiuntur per Episcopum, vel inferiorem praelatum ad quem hoc pertinet de iure vel consuetudine. infra, de. conces. praeben. proposuit. & de his quae fi. a ma. part. ca. ex ore. vel assignatur ei aliquid loco praebende, & pro canonicatu assignatur ei in choro stallum, & in capitulo locus. arg. infra, de renun. cum inter. de praeb. c. cum dilectus. & c. dilecto.

Et possunt haec habere locum in ec. clesijs, vbi habetur praebendae distinctae, quia quilibet habet suae praebendae administrationem, sed vbi non sunt praebendae distinctae, videtur sufficere loco confirmationis, quod canonici communiter eum recipiant in canonicum, vel Episcopus, vel alius praelatus recipit professionem in manibus suis, vel dat ei pannos altaris, vel campanas, vel aliquid simile. 23. di. quamuis. arg. de re. iur. c. vlt. inf. de ma. & obe. legebatur. isti si agant nomine ecclesiarum dignitatum administrationum, vel praebendarum suarum, non potest eis obiici, vos non estis canonici electi, vel vestra electio non tenet, ex quo si sunt instituti, vt dictum est, facta enim eorum tuitione confirmationis firma manent: vt infra, eo. nihil. Vel potes dicere, & melius, quod isti sic electi & confirmati, per se omnia bona ecclesiarum suarum, vel di gnitatum, vel praebendarum suarum, si non habent contradictores, possunt sua authoritate occupare. arg. C. de aedi. di. Adri. tol. l. fi. ff. de acqui. pos. cum haeredes. Si vero habent contradictores qui bona praedicta possideant, tunc oportet eos ostendere suas confirmationes tenere. Si vero non habeant contradictores, non tenentur aliquid probare de iustitia confirmationis, nec tenentur probare aliquid de iustitia electionis, & hoc ex eo apparet, scilicet, quod illi qui tenent bona ecclesiae, alias non debent res suas sibi restituere, nisi probent suam confirmationem tenere, quia si praedicti electi, id est, confirmati, non essent praelati, vel nisi tuitione confirmationum defenderentur, isti non liberarentur eis solummodo inuestitis.

Et idem quod diximus in confirmatis, idem intelleximus de inuestitis, sed secus intelligimus in illis qui adepti sunt possessionem habendo stallum & locum in capitulo, & in choro iuris Episcopalis, vel iuris canonicalis, vel cuiuscunque alterius iuris siue praeb. ff. si vsufr. pe. l. vlt. istis enim sufficit in possessione esse authoritate superioris. Et est ratio diuersitatis, primi enimastringuntur ad probandum, quia non sunt in possessione, isti autem vltimi ideo non astringuntur, quia non sunt in possessione, & nemo econtra cogitur dicere titulum suae possessionis. C. de pet. haere. cogi. ff. si vsusfruc. pet. vti.

2 (De talibus) ex quo enim aliquis delectus est & confirmatus, potest dare praebendas dignitates, & honores, & alia disponere de rebus ecclesiae. supra, e. nosti. & iuramentum recipere a vasallis. infra, eo. qualiter fuspendere, interdicere, excommunicare, vt hic. (Inquisitionis) vt est audire accusationes clericorum. 16. q. 6. si autem. & c. Episcopus. hoc autem fateor, nam hoc bene audiet electus confirmatus, quod sic probo, quia hoc audiet simplex sacerdos delegatus, ergo non pertinet ad ordinem. l. di. studeat. praeterea quilibet iudex ordinarius, qui habet administrationem & merum imperium audit causas criminales: ergo & confirmatus, qui habet merum imperium, vt hic apparet, quia excommunicat & consilium conuocat. infra, eo. quod sicut. §. pe. (ministerium) ordinare: consecrare virgines: dedicare ecclesias. 68. dist. quamuis.

CAPVT XVI. 1 Nunquid eo ipso quod alia tart non seruat pactum: possit actor redire ad ius pristinum. 2 Penmsicia absa pacto alique dari debent v renunciar: 3 mno negotio non sunt ferendae plurer sententiae diffinitiuae. 4 Excipiens de appellatione non est admittendias: quamdo eius nom interest.

CVM INTER R ( tauitum) Quia deuictum vt instantia precum, vel propter mala, quae sciebat de eo, & obari non poterat non liceret alii, nisi Papae ex plenitudine potestatis. vel inuitum ab initio, sed post volunmtarium de manu, per hoc videtur quod inuestitura det possessionem, sed non est ita vt no. supra, de consuet. c. 2. & infra, de his quae fi. a maio. par. cap. ex ore. (dum viueret) infra, de confir. vti. vel inut. porrecta. contra sol. quod ibi dicitur in prima facie verum est, si certum sit prioratum confirmatum per Papam, tenet vt hic.

2 (Procederent) sed nonne eo ipso quod alii non seruabant pactum, dabatur isti pristina actio. infra, de pac. cum pridem. nam actor qui non habet actionem ex transactione simplici, agit pristina actione, & si excipiatur de renunciatione replicabit fidem non seruanti, &c. C. de pact. cum proponas. & de transac. cum mota. & si reus esset liberatus per acceptilationem daretur condictio obcausam, vt poneret se in pristinam obligationem. ff. de condi. ob cau. da. si quis. vel datur actio praescriptis verbis ad interesse. ff. de condi. causa. da. similiter. ff. de praescri. vt ob eam. Si autem dolo esset inductus ad transactionem, ageretur de dolo. C. de transa. actionem. Vel si non sit alia via succurrendi ei. ff. de dolo. & eleganter. § seruus. & l. seruus. apparet autem, quod sua intererat: ergo iuste potuit appellare. 2. q. 6. non solent. arg. ad praedicta. infra, de iureiur. peruenit. ff. ad Velleia. similiter. C. de inoff. test. fi iure. Sol. dixerunt quidam quod si aetum fuit inter partes, quod si alia pars resiliret a pacto, tamen poena solueretur, & pactis actoris staret. ff. de trans. qui fidem.

Vel dic, & melius, quia in beneficijs non habent locum, quae superius dicta sunt, quae sine pacto debent dari, & renunciari. infra, de pac. cum pridem. arg. infra, de transac. super eod. & cap. de caetero. Sed quare non restituitur hic pristina actio, sicut inilla decre. cum pridem: Re¬ spon. quod ibi dicitur, factum est de gratia tantum, sicut & ex decre. apparet expresse, & praeterea ibi habuit possessionem, quod non hic, praeterea ibi non restituitur ad ecclesiam, sed ad interdictum vnde vi. Sed haec solutio non valet, quia pacto sublatum fuit interdictum vnde viff. de pact. si vnus. §. pacta. Praeterea iste iam vestiuerat pactum rei interuentu, puta receptione custodiae & prioratus, vnde decaetero non debebat sibi restitui prin petitio. C. de transact. si pro sundo. ff. & re. permu. l. 1. Superiora autem loquuntur, quando pactum non fuit vestitum, sed tantum simplex transactio interuenit, ille autem clericus de quo loquitur decr. cum pridem. suum pactum nullo modo vestierat (interesse) ex hoc loco satis apparet, quod etiam hi quorum non interest specialiter non admitterentur ad dicendum contra electionem de forma hic. R. senior admissus fuit, contra iuniorem, qui electus est, & dicit electionem non canonicam, quia facta est a suspensis, & super hoc auditur, sicut apparet ex sequentibus, ibi mandat, quod si de hoc constiterit, scilicet, quod sit a suspensis electus, quod cassaretur, quod factum est de eo, & tamen eius non intererat, vt hic dicit. Et quidam hoc confitentur, sed qui contra dicunt, respondent huic decre. & dicunt hunc Rt. seniorem esse monachum huius monasterii, & ideo intererat eius habere bonum abbatem.

Nec obstat quod dicit, quod sua non intererat, quia non dicit sua non interesse, quod se non opponat R. iuniori, qui debet esse suus abbas, sed quia non intererat eius appellare responsione sui iuris, ne alius eligeretur, cum ipse suo iuri renunciasset, hic R. senior prosequebatur appellationem contra electionem R. iunioris, sed hoc stare non potest, cum cassata appellatione, postea de interdicto agere non poterat, sed respondemus quod de interdicto agere potest post confirmationem & benedictionem principaliter agen do. infra, de appe. c. constitutis. 2.

(Illa) mirum videtur, quomodo sententiat per partes, imo sententiauit nullam appellationem, & tamen adhuc remanet quaestio super electione, non enim plures sententiae diffinitiuae in vno negotio ferendae sunt, praeterea super incidentibus quaestionibus sententiandum non est. Respond. non est senten¬ tiandum per partes super principali, puta si petantur centum, non est ferenda sententia super quinquaginta si confiteantur, nisi vellet pars renunciare residuo. ff. de excep. rei iud. l. licet. Sed dic quod vbicunque de aliqua exceptione constare potest sine probationibus facti, scilicet, per iura ne partes fatigentur laboribus & expensis, statim de illa exceptione iudicandum est: vt supra, de consue. cum inter vos. led secus vbi sunt necessariae probationes facti, cum ibi non possunt ita de facili quaerere, sicut in his, quae de iure sunt, cum iura debeant esse nota, vt liceat supplere de iure. Super eo vero quod dicit de incidentibus, sic respondeo, si in modum exceptionis proponatur incidens quaestio, puta vnius defensio quae competebat ex his quae acta erant inter partes, sicut est pactum de non petendo, res iudicata. Sacramenti delatio, in his incidentibus non pronunciatur. C. de ord. iud. leg. 1. & 2. C. de ord. cog. leg. 1. satis enim sufficit pronunciari in principali, vt per consequens videatur pronunciatum in incidenti.

Hoc est verum nisi criminalis incidat ciuilis vel econuerso. C. ad l. Iuli. de adulte. quem Alexand. C. ad l. flaui. de plag. praeses. & sic potest intelligi. l. ff. de praehar. praeuaricationis

Vel dic, quod si quis vult proponere de praeuaricatione debet proponere in modum accusationis, non exceptionis. vnde semper super eo primo pronunciandum est, & sic etiam potest intelligi quod dictum est de alijs ciuili, vel criminali sibi inuicem incidentibus. Si vero quaestiones sunt emergentes, quales sunt, quae emergunt in iudicio. VERbi GRATIA: An dandasit dilatio, nec ne, admittendi sunt testes necne, quis sit in possessione libertatis, vel seruitutis, semper pronunciandum est super emergenti, quia aliter non posset procedi in causa. ff. de li. cau. l. libertatis. §. vlt. ff. vti possi. l. 1. §. 1. ff. de iud. de qua re. nisi conditio iudicii vel rei impediat. C. de ordi. iud. leg. 1. & 2. & talem dicere possumus, vbicunque dicitur aliquam exceptionem non esse admittendam, vel replicationem, vel etiam actionem, vel libellum, vel aliquid tale, illud statim debet expediri, antequam super ipsa exceptione, vel alio proposito probationes recipiantur, cum & si reciperentur non adminicularentur ina tentioni. C. de prob. ad probationem. infra, de testib. veniens. ff. de offic. asses. leg. vnica.

1 Et ita est hic, vbi dicitur nontenere appellationem, & non prosuturam appellanti, etiam si constaret de ea, & ideo non est admittendus excipiens, vel proponens de ea, scilicet, quia eius noninterest: sed & si dicatur appellatio iusta, & ideo impedire quond secutum est, tunc cum principalis quaestio ab illa separata sit causa appellationis super ea sententiandum est, & sic hic erat, prosequebatur enim appellationem, & ideo dicebatur non valere electionem, quae erat sequuta post appellationem. Bene ergo fecit iudex, si sententiauit appellationem iniustam, & per consequens non impedire electionem sequutam. Aliud autem quod propositum erat contra eandem ele. siue in modum exceptionis, siue in modum denunciationis, vel accusationis non diffiniunt, quia sibi non constitit. hic R. senior non prosequebatur appellationem contra electum R. iunioris, sed hoc stare non potest cum cassata appellatione post, ea de interdicto agere non potuisset, sed respondeo quod de interdicto agere potest post confirmationem & benedictionem principaliter agendo. infra, de appel. constitutis (interdicto posito) & non seruato a monachis electoribus: vnde sunt interdicti, quod notandum est & inter eos erat electus R. (suis) scilicet, praepositi & capituli. Isti enim scripserunt domino Papae quomodo Cardinales miserant literas de interdicto, quae quidem praesumptionem inducebant, sed & in contrarium benedictio Episcopi aliam praesumptionem inducebat, scilicet, quod ecclesia vbi benedixerat interdicta non esset, de qua tamen dicebant literae, quod erat interdicta, vel quod R. non esset interdictus, & quia neutra alteram vincebat recipiuntur probationes. argu. ff. de in integ. restitu. diuus. infra, de resti. spolia. literas (literis) hae literae testimoniales inducebantur ad probandum locum, vel monasterium interdictum, & ideo interdictos & suspensos electum & electores, quia ibi celebrauerant ( consulebatur) haec seniori restituta sunt prioratus & custodia vt in integra continetur.

CAPVT XVII.

QVALITER. (Immiscuit) infra, eo. quod sicut contra. & c. nihil. contra. supra, de consue. cum venera. vbi not. de hoc licet permittat se installari propter hoc non dicimus eum se immiscere propter consuetudinem quae hic habet arg. ff. de leg. minime. ff. de acqui. haere. pro haered. C. de tu. qui non satisd. tutor. (tenere) quia non fuit electio confirmata: alias secus. ff. de offi. praeto. Barbarius. infra, de iurepatro. consultationibus.

CAPVT XVIII. 1 Decaro alscmte potest procedi ad electio.

CVM INTER. (Ad decanum) no. quod absente decano, qui est honorabiliot persona in capitulo, proceetur ad elect. infra, de conces praeb. post elec. & ad vocandum capitulum pro eligendo (intimatum) nobis capitulo capuano (cognouerit) nec tamem venire cogebantur si essent in loco vbi citari deberent nisi specialiter vocarentur cum dicat constitutio vocatis qui possunt &c. infra, eo. quia propter. quare enim nuncium expectarent, si non esset dies praefixus. Ille autem qui procurat ne citatio ad eum perueniat: quia latitat vel eo faciente cognosci non potest vbi sit. ff. de euic. sed dictum. §. si praesente. infra, vt lit. non conte. quoniam electionem impedire non potest (assumatis) & alijs absentibus, sed nonne ex quo nuncium miserant debuerunt expectare. infra, de offi. leg. licet. 3. q. 6. multum. Respon. non: quia non debuerunt citari, vel isti etiam in termino ass ignato non iuerunt: sed iterum mandauerunt quod expectarentur. & forte causas absentiae assignabant & habebant iusta excusationem: & videbatur quod ex quo vocati essent semel, & habebant iustam excusationem quod iterum debebant expectari sed hoc non obtinet: quia citatio fiebat de gratia. Item in electione est speciale: vt si legitimo impedimento detineatur quod non expectetur si procuratorem constituat inffa, eo. quia propter.

CAPVT XIX. 1 Valet appellatio quandoqu adhoc ne electio fiat in certo loco vel certo tempore. Si is a quo appellatur aliquid fecit extra iu dicium eontra appellationem id tantum re nocatur & non alia quae fecit post appellationem. 3 Nunquid co ipsem qnod admoniss nolunt redire qui praesentes sunt possune eligere: & an tres citationes, vel vina peremptoria si necessaria. item citatus est quis ad diemque ad quam honam diti expectari debet. vide in nu. 4. & 5. 6 Nunquid existentes omnes de taputulo negligentes vno excepto, an ille solus poterit eligere.

CVM NOBIS. (Appellatio: nem) non videtur quod talis appellatio possit habere locum, quia si sequitur electio canonica non fit contra appellationem, si sequitur electio non, canonica etiam praeter appellationem cassaretur, vt notinf. eo. auditisscanonicae) appellatio enim talis sola ea cassat quae fiunt illegitime. infra, de resti. spo. audita, secus in noui operis nunciatione. infra, de noui oper. nunciatio. c. 1. (nulla.)

1 Haec appellatio bene tenet aliquando ne fiat electio in certo loco, vel certo tempore, vt si tunc temporis, vel eo loco timetur impressio facienda. 23. distinctione. 3. infra, eodem. bonae memoriae Magun. Sed contra. infra, de his quae fiunt a maio. par. capitu. c. cum in cunctis. vbi diximus. quod non valet appellatio facta extra iudicium, si non probetur vera causa, ex qua appellatum est: ergo non valet appellatio, quae fit propter timorem impressionis, nisi sequatur impressio. Solut. iusta causa est quare non fieri debet electio, istius timor impressionis secuturae & imminens non vanus, & si, non sequatur impressio, dummodo verisimile & probabile sit, quod timoris effectus sequatur, si ibi fiat electio, & ideo sufficit probare hanc causam, scilicet, iustum timorem, haec est enim causa, quae iustam facit appellationem. ar. ff. quod metus causa. metum. infra, de appel. bo. memo. Alii dicunt contra, quod non valet appellatio, nisi sequatur impressio.

(Contra formam) hic not. quodsi ille, a quo appellatur extra iudicium aliquid facit contra appellationem, illud solum reuocatur de non alia, quae fecit post appellationem, etiam si iusta est appellatio. Vnde si aliquis appellat ne capitulum procedat ad electionem per compromissum, & capitulumnon obstante appellatione compromiserit, sed compromissum non habuit effectum, vel quia compromiss sariinon concordauerunt, vel quia electus ab eis aliquid noluit acceptare electionem, nam in his casibus si postea capitulum eligat alium vocato praedicto appellante, & contemnente interesse, innitens suae appellationi, tenebit electio. Nam quod factum est illegitime, scilicet, processus compromissariorum cassabitur, & quod bene factum est, scilicet, electio posterius facta erit rata, & eodem modo, si quis appellet, ne capitulum admittat talem, quia est excommunicatus, & capitulum eum admittat ignorans eum excommunicatum, & cum eo ad electionem procedat, electio quidem valebit, quia canonice facta est, quia non est iusta causa appellationis, quare capitulum non debeat procedere ad electionem, vel quod non teneat electio, quia excommunicatus interest.

Sed causa iusta est, si scienter eum excommunicatum admitterent. infra, de procu. c. fi. in hoc autem bene fuit iusta appellatio, quia vox eius non praestaret suffragium, & quantum ad illud bene valet appellatio, & bene transfert negotium ad superiorem. Simile dico si appelletur a mero prouisore, ne det alicui praebendam quae non noceat, & postea det ei canonicatum secundum quod poterat ex vi rescripti, & praebendam non vacantem, quam dare non poterat sola collatio praebendae, quae est iniusta reuocabitur, & collatio canonicatus qui est iustus rata erit. arg. infra, de praeb. relatum. & c. dilectus filius. Et idem est si coram receptore testium appelletur, ne recipiatur testis talis, quia est excommunicatus, & ipse nihilominus recipiat illum & alios, illius receptio cassabitur, & aliorum receptio rata erit, & idem est in omnibus similibus, secus autem est, si in iudicio appelletur, quia tunc qui in vno articulo appellauerit, quia vocatus ad locum non tutum, vel recipit testem quem constabat excommunicatum vlterius quicquid fecerit post talem appellationem in tota eadem causa totum reuocabitur, secus autem esset si coram eodem iudice quis haberet duas causas, etiam si vna esset conuentionis, & altera reconuentionis, licet tamen appellet in vna tenet processus, in alia tamen potest dici, quod etiamsi coram iudice proponeretur, quod esset excommunicatus, & appellaretur, ne reciperetur tamen valet eius receptio, nisi incontinenti haberet paratas probationes. in Authen. de testi. §. si vero. & §. semper, quia non fit sibi praeiudicium ex receptione, nisi iudex sequatur dictum eius. infra, de reg. iur. c. 1. & idem in similibus, vbi non fit praeiu¬ dicium, licet possit fieri & periculum, & damnum est in mora: non tamen contra. Sed contra videtur, scze. quod appellatio haec sufficeret ad cassationem electionis, quia electio non tenuit, cum tamen postulari non debuerit in minori aetate constitutus. infra, eo. dudum. supra, eo. cum in cunctis. Sol. vere allegatio sufficiens est, si habeatur respectus ad veritatem negotii, quia vere minor erat, sed si haberetur respectus ad aduersarios, vera non erant, quia hoc non allegabant, sicut enim hic dicitur nihil contra personam dicebant, vel die, quod licet Papa non confirmauerit eum, non tamem fuit probatum eum minoris aetatis.

(Reuocare) sed nunquid eo ipso, quod volunt redire ad tractandum de electione possunt procedere, qui praesentes sunt, & videtur quod non, nam quis constituit eos iudices super alios, quis dedit eis potestatem citandi cum par in parem non habet imperium. infra, eo. c. proxi.

4 Item an sunt necessariae tres citationes, vel vna peremptoria. 24. q. 3. de illicita

Item si citati sunt ad diem vsque ad aquam horam ediei expectabitur ? Respon. quod non sunt citationes istae, quae fiunt cum canonicis, sed sunt denunciationes, vel monitiones, quas possunt facere non solum iudices, sed etiam pares, vel minores, & illi tentum, qui praesentes sunt licet pauci, & vnus solus, si alii non sunt praesentes, alios reuocabunt. arg. 10. q. 2. hoc ius. supra, c. proxi. & tales sunt hae denuncia, tiones, quales illae quae fiunt venditoribus. ff. de euict. si rem. §. vlt. &. l. si dictum. §. si praesente. & l. Herennius. & dicimus, quod non sunt necessariae solennitates peremptorij, &trium citationum, sicut in ius dicijs, sed statim non venientibus vocatis, possunt procedere praesentes. inf. eo. quod sicut. §. si autem. arg. sup. de postu. bo. memo. vltra medium. inf. de testi. c. 2. De gratia tamen inuenimus, aliquando plures vocationes fieri. 63. di. plebis dioce. Nec propter hoc dicuntur praesentes esse iudices absentium, sed ius hoc, sc2. citandi habent a iure. 65. dist. c. fi. 10. q. 2. hoc ius. ff. quod cuius. vni. sicut. & dicimus, quod si praesentes in die citationis mane celebrata missa spiritussancti procedant ad electionem, non retractari praetextu absentium, nam dicatur debere expectari finem diei. infra, de offi. dele. consuluit. arg. C. de iudi. properandum. 2. quaestio. 6. appellatione. ff. de verb. obl. insulam. ff. de excu. tut. non tantam 16 quaest. 3. placuit

Non est verum propter missam, quae consueuit ibi dici propter sobrietatem, quae ibi exigitur. nam ad ea quae, etc. ff. de leg. nam ad ea, sed consultius facient, si expectabunt sequens mane. arg. decre. consuluit. Nec erit necessaria alia citatio, vt eadem decre. dicit. Alii dicunt, quod debent expectare circa finem diei, vt in decr. consuluit, ita quod nec praecipitanter festinent, nec nimia cunctatione retardent. ff. de admi. tu. tutor qui re. §. 1. Sed omnibus his videtur contra. inf. eod. cum in veteri. vbi cassatur electio, quia vltra terminum, quem statuerant elegerunt, nec expectauerunt consilium consiliatorum domini Papae. Sed respom. quia ibi peccauerunt multipliciter eligentes, nam in tractatu non requisierunt consilium consiliatorum. Item licet poss int eligentes sibi praefigere terminum ad eligendum, non tamen possunt praefigere consiliatoribus a Papa deputatis, quia alio iure quam canonici in electione censentur.

6 Sed quid si omnes negligentes sint excepto vno, nonnne ille solus poterit eligere: Respon. si finis labatur termini statuti a iure ad electionem poterit ipse solus eligere. 65. di. c. vlt. arg.

Hoc est hic verum etiam, si aliqui sint absentes, & non citati, cum ipse solus alijs absentibus non poterit citare, tempus enim a canone statutum interpellat pro eod. C. de contrahen. stipu. magnam. Item qui scit certiorari non debet. ff. de acti. emp. & vend. l. 1. Nec obst. decre. inf. eod. quod sicut. quia loquitur, quando fit electio, an terminum canonis, quia tunc sunt omnes vocandi, & valet ad hoc, quia ius vniuersitatis recidit in vnum. 65. dist. c. fi. ff. quod cuiusque vni. sicut.

Sed nunquid minor pars, vel vnus solus residens ad terminum non statutum a iure, sed quem ipse praefigat alios non residentes, nec ad terminum venientes poterit vocare, & alijs non venientibus eligere. Dicunt quidam quod sic, quia in omnibus recidit in eum ius capituli. arg. 6§. dist. c. fi. Sed tutius est, cum haec sit res grauis, & magna deliberatione egeat, & in mora non sit periculum graue, cum non transeat tempus eligendi, sed si minus quam duae partes venerunt eorum, qui vocandi erant, quod expectent vsque ad terminum a iure praefixum, hoc tamen saluo, quia si ibi est prior, qui velit alios vocare, quod possit, vt not. inf. de maio. & obe. c. 1. (ex officio) not. inquisitionem fieri sine infa¬ mia de hoc no. sup. de postu. l. 1. in prin. (eminentis) de scientia quae sit eminens quae sufficiens no. 36. di. c. 1. & sup. eo. cum in cunctis. (ipsum) scilicet, praepositum (perdurante) vbi, scilicet, eis non liceat variare electionem de alio (concedimus) dispensatiue (administrationem) dicunt quidam per haec verba dari confirmationem. inf. de aeta. ex ratione, sed nos tantum eum visitatori comparamus.

CAPVT XX. Non licet alicui nisi papae dispensare tum illegitimis, vt habeant dignitates, & curam amimarum. 2 Peccat qui defectum quod est in se non patefacit in electione quae sit de persona eius. 3 Decretum debet continere totam seriem & formam electionis nomina eligentium & eorum consensum & subsceriptiones cuiusli bet, & nomen electi debet contmnel re, & ad quam dignitatem est electus, o quod scriptura illa sit facta per publicam manum, vel per duos idoneos viros, & sigillum capituli apponatur. 4 Decretum non est Muthent ica scriptura, vbi lis est super eadem electione ecclesiae. 5 Nunquid si canonici deposito Episcopo eligant antequam recipiant literas Papae de admonitione: Papa vero post literas restitutionis ipsius mittat, valeat electio6 Capitulum cui spectat de iure communi si eli gat antequam Papa, & Papa similiter ad uem spectat de plenitudine potestatis, postea eligat, debet electio capituli con firmari cum sit canonica & suam cassare factam ex flenitudane potestatis.

INNOTVIT. (Distulisti) Sed nunquid Archiepiscopus potuit dispensare sicut in minori etate dispensant Episcopi confirmando minores electos in archipresbyteros. inf. de aeta. praeterea. dispensant Episcopi confirmando filios sacerdotum. inf. de fil. presby. veniens. & cum adulteris, & alis criminosis. inf. de iud. at si. & cum corpore vitiatis. inf. de cor. vitia. c. 1.

Respon. quod nunquam licet alicui, nisi Papae dispensare cum illegitimis, vt habeant dignitates, & curas animarum. inf. de fil. presby. c. fi. imo Romana ecclesia, vt quidam dicunt, quod non est verum, seruat quod solus Papa potest dispensare cum illegitime natis, nam maiores quaestiones, & sanctiones, sicut quae fiunt in electionibus Episcoporum, sedi Apostolicae, seruantur. inf. de transla. Episcopi. inter corpo. de app. vt debitus: 17 distin. de multis.

(Qui conscientiam) nisi dixisset peccasset. l. dist. ex poenitentibus. §. dist. priusquam. si tamen fuisset confirmatus, licet peccasset, quia tacuit irregularitatem, si post dispensetur cum eo, tenet quod factum est. inf. de renun. nisi cum pridem. §. personae.

Et hoc intelligunt quidam, cum ille, qui dispensat habet potestatem dandi sibi dignitatem, vel beneficium super quo dispensat, sicut Papa habebat: si autem non haberet potestatem dandi sibi dignitatem, vel beneficium super quo dispensat, secus dicendum est, quia non intrauit per portam. Quidam tamen contradicunt & bene, quia ex quo ipsi eligendo fecerunt, quod potuerunt quandocunque superior dispensat licite tenebit Episcopatum. inf. de renun. nisi.

3 (Decreto) vbi debet tota series & forma electionis contineri, nomina eligenmtium & consentientium subscriptio cuiuslibet, & debet esse factum tabellionis manu, vel alicuius Authenticae personae, vel sigillatum sigillo cuiuslibet, & credimus decretum de solennitate esse, non de substantia. arg. 61. dist. Episcopus. Item credimus, quod decretum potest fieri incontinenti facta electione, & etiam ex interuallo, & post recessum aliquorum canonicorum, qui forte tantum causa electionis venient, & idem dicimus, quod decretum fit etiam sine subscriptionibus eligentium, vel sigillis. Sufficit enim, quod capitulum ad quod pertinet electio suo sigillo sigillet, vel etiam aliquo alio publico, vel Authentico sigillo faciat sigillari, vel per manum tabellionis Authenticari, est tamen ordinarium, quod electores subscribant, & dicitur huiusmodi litera sic Authentica decretum, quia in ea continetur ordinatio ecclesiae, scilicet, series electionis, deriuatur enim a decerno. i. ordino vel dispono, & credimus, quod melius sit decretum per capitulum quam per compromissarios, quamuis & per eos possit fieri, dummodo illud capitulum approbet expresse.

Item no. quod decretum non est Authentica scriptura, nec sufficiens probatio, vbi lis est super eadem electione ecclesiae, sed tantum est testimonialis litera, sicut ex ipsius tenore apparet. Item arg. ad hoc, quia praeter decretum debent discretae personae mitti, quae superiorem instruant tam super electione, quam de persona. inf. eo. nihil. §. fi. & sup. eo. de postu. bonae memo. in princ. (asserunt) in literis transmissis(consimili) sup. eo. cum in cunctis. (par) 21. dist. inferior. ff. ad Treb. ille a quo. §. tempestiuum.

Et hoc verum est, nisi se ei subiiciat. ff. de iuris: omn. est receptum. 2. q. 7. noscsi in scholis) & contra. ff. de castren. pecu. milites. (in canone) sup. eod. cum in cunctis. (ignorantiam) sup. de postu. c. 1. (petendam) no. procu. non admitti ad impetrandam gratiam, nisi habeat ad hoc mandatum sueciale a domino, alias tamem si fuissent missi ad eligendum simpliciter, bene potuissent postulare. inf. eo. in causis.

(Ordinationem) ar. ad quaestionem dominicalem, qua quaeritur, si canonici deposito Episcopo eligant antequam recipiant literas Papae de admonitione, & post Papa mittit literas restitutionis ipsis, vtrum valet electio? Et quod non valet. arg. hic. 8. q. 4. c. vlti. C. de manda. princ. l. 1. arg. contra. 7. q. 1. eos. ff. de decu. l. 2. C. de accept. neqe. Item nisi hoc decretum praecessisset, statim facta cassatione, poterant alium eligere, secus esset, si esset in possessione corporali, & fuisset depositus, quia tunc cum fuisset in possessione corporali, non est alius eligendus, nisi primo possessionem dimittat, vt no. inf. de conces. praeben. cum nostris. & c. literas. quod non credo, scilicet, quod aliud est si possidet.

Item quod facta electionis cassatione & prohibitione, quod possent alium eligere, cum enim simul, & sic publice casset & potestatem eligendi protrahat, si ante tempus receptionis literarum electionem interim facerent, non teneret, quia scientes hanc prohibitionem praesumerentur inobedientes, & contemptores mandati Apostolici, nec admitterentur probationes eorum, si ignorantiam allegarent propter coniunctionem cassationis & suspensionis, sed si non publice, vel simul fecisset cassationem electionis & prohibitionem electionis, teneret electio quam hic ignorantes fecerunt, quia de iure conmuni eam fecerunt, & mandatum Papae, quod de plenitudine potestatis fecit, non eos ligauit cum nesciunt, nec scire potuerunt, vel debuerunt impediente temporis breuitate, nec enim debent suspicari illi, ad quos de iure communi spectat electio, quod Papa de plenitudine potestatis illa electione vtatur, cum non sit a ea vtendum bgeneraliter, sed tantumex causas. Et ideo crederem, licet in hoc forsitan non credatur a, quod & si capitulum ad quod fpectat de iure communi antequam Papa eligat, & Papa similiter ad quem spectat de plenitudine potestatis, postea eligat, quod electio capituli debeat confirmari, cum sit canonica, & suam cassare, factam ex plenitudine potestatis. arg. inf. de reg. iur. omnis. alias enim valde absurdum sequitur, quod electionem canonicam casset, quod esse non debet. sup. eod. postquam. nam mandatum non debet ligare, nisi ex quo ad eos peruenit. ff. de acquir. pos. qui absenti. & forte alii aliter dicunt, sed si Papa primo eligeret, & postea capitulum ignorans electionem a Papa factam, idem dicunt quidam, & male. Nam in hoc casu cum iusta ignorantia sunt ducti capitulum videtur, quod sit canonica eorum electio. Sed posset responderi, non esse canonicam, quia post aliam facta est licet capitulum non sit in culpa, & quia suspensis ab eligendo electio facta est. Papa enim eligendo alijs aufert potestatem eligendi. Item videtur si dixit animo auferendi sibi electionem, priuamus eos hac vice potestate eligendi, si de hoc constat. Et de hoc satis plene innuit. l. praeal. ff. de acquir. pos. qui absenti. vbi mentem mittentis considerandam ostendit. Hoc etiam ex verbis hic positis satis apparet, quod statim valebit eis auferre potestatem eligendi, etiam ante praesentationem literarum.

CAPVT XXI. 1 Crimen in modum exceptionis probatum is vno iudicio praeiudicat in altero. 2 Electio non est facienda de aliena ecelesia quandiu reperitur idoneus in eadem. 2 An eo ipsan quod quis elegit confirmasse vide4 Non est sufficiens causa appellandi quod de aliena ecclesia quis eligatur.

CVM INTER EA. Inscriptum hoc non sufficit, imo necesse fuit, quod publicaretur electio. sup. eod. cum terra. inf. eo. quia propter, sed sicut ex sequentibus apparet solenniter fuit electus, aliter enim olim non expectaretur consensus eius, quia nihil iuris haberet ex solis consensibus, sed hodie contra. inf. eo. publicato.

(Recusatus) si de hoc constare ineligibilis esset. arg. sup. eo. super eo.

Quod verum credo, si in iudicio repulsus esset, secus si aliter, imo plus dici¬ mus quod si alicuius electio cassaretur propter infirmitatem, vel corporis vitium, & post cassaret illud vitium, non remoueretur a secunda electione, licet a prima remotus fuerit per sententiam, nec contradicit. sup. eod. super eo. quia ibi loquitur de amotione, quae fit propter pactum cum infamia remaneret etiam post sanationem, id est, post poenitentiam. 1. q. 1. vea rum est (nec ad ecclesiam) hic habes, quod non semper praeualet electio, de ea dem ecclesia facta. ad idem. inf. eo. in causis. ad hoc dixerunt quidam, quod si duae partes conueniunt in extraneum, tenet electio extranei, vt hic. Nam duae partes instar totius obtinent. C. de decu: nominationem. sup. eo. licet. ff. de decre. ab or. fa. l. 3. Alii dixerunt, quod semper tenet: electio de eadem ecclesia, dummodo vnum duo eligant. arg. 6i. dist. nullus. & c. obitum. 63. dis. literas. C. de Epis. in ecclesia 7. quaestio. prima. denique. Nos dicimus, quod siue de eadem siue de aliena ecclesia semper tenet electio facta a maiori & saniori parte capituli. arg. hic. inf. e. in caufis. inf. de his quae fi. a ma. par. ca. cum in cunctis.

Est tamen verum, quod semper de eadem debet assumi, si ibi reperitur idoneus, si tamen contrarium fiat tenet (pro parte sua) id est, pro se, solus enim erat.

(Confirmauit) sed nonne eo ipso, quod eligit, intelligendum est confirmasset & dicimus quod sic, vbi eodem iure ad eum pertinet electio & confirmatio. VERBl GRATIA: Quia aliquis ex concessione habet electionem & confirmationem. ar. 63. dist. in Svnodo. ff. de accu. l. 3. vbi vero diuerso iure, vt hic, quia electio ad eum spectabat ex compromisso, & confirmatio authoritate sedis Archiepiscopalis, secus. arg. sup. eod. cum inter vniuer. inf. de conces. praeben. postulastis. inf. de fi. instr. inter dilect. circa fi. ver. caeterum. ff. quando app. sit. l. 1. inf. eod. quod sicut, & eadem ratione, si in consecratione excipiatur contra eum audiatur, quia facit tanquam alius 4. quaestio. septima. §. tria. (discretioni vestrae) haec quaestio delata est ad Papam capitulo nolente recipere electum per Archiepiscopum (consenserit) praeteriti perfecti(epilentico) arg. 33. dist. maritum. (clerici etc.) not. non sufficit appellare extra iudicium assignata iusta causa, nisi sit vera, vt not. inf. de his quae fi. a ma. par. ca. C. I.

(Ex alijs) & sic habes hic, quod non est sufficiens causa appellationis, quod de aliena ecclesia eligatur. (Causis) sed licet ex vi appellationis non possit opponere aliquam de praedictis exceptionibus, quia non licet alias prosequi, nisi alias, quae sunt expresse in app. inf. de app. constitutis, tamen quascunque alias exceptiones tam contra formam, quam contra personam poterit proponere, antequam confirmetur, vel consecretur. inf. de accu. super his. & not. inf. de his quae fi. a ma. par. ca. c. 1. vbi not. quod non sufficit extra iudicium appellare ex causa legitima, nisi & illa sit vera, vt hic. Imo plus dicimus, quod etiam si obtulisset se velle probare incontinenti veritatem causae, tamen non reuocabitur electio post talem appellationem, nisi statim probetur, & veritas causae non obstat. anf. de appel. interposita, quia ibi loquitur de appellatione, quae fit in iudicio, & facit ad hoc, quia quamuis appellans offerat se velle probare, tamen non est coram quo probet, quia capitulum, vt pars capituli, quae contradicit non est in hoc idoneus iudex, quia nec appellans tenetur coram appellato litigare, nec appellati tenentur, si volunt probationes huius recipere, probationes enim superiori & communi iudici reseruantur. inf. de his quae fi. ama. par. ca. c. cum in cunctis. sed si appellan& appellatus conuenerint, quod vel coram ipsis appellatis vel alijs recipiantur probationes super veritate causae, tunc satis potest concedi, quod non valet electio interim facta, quia lite pendente nihil innouandum est. arg. inf. de offic. leg. licet. 4. quaestio. 6. dudum. sed quid si appelletur a confirmatore, ne confirmet, quia morbo epilentico laborat. Respon. idem, quia confirmatio postea facta tenet, nisi veritas causae probetur, sed si coram confirmatore offerret se probaturum veritatem causae, tunc secus dicerem, quia cafsaretur confirmatio, postea habita etiamsi non probaretur veritas causae. inf. de appel. interposita, & est ratio diuersitatis, quia hic confirmator erat legitimus iudex, & ideo poterant coram eo probationes induci, & haec appellatio recte dicitur in iudicio emissa non extra iudicium, sed superior appellatio, de qua hic loquitur extra iudicem emissa est.

Sed quid si ad Episcopum pertinet collatio praebendae, vel dignitatis, & tunc cum Episcopus crederetur paratus conferre alicui criminoso, venit aliquis & dicit domine, intellexi, quod vos vultis tali conferre talem praebendam quem ego dico vobis criminosum, & paratus sum incont inenti probare & appello si de eo prouideatis. Respon. quidam quod quicquid fit post talem appellationem cassandum est, tamen alijs videtur & forte melius, quod cum prouisio, vel collatio quam facit Episcopus, non fiat in iudicio, nec ordine iudiciario seruato, quod quantumcunque proponat iustam exceptionem, & etiam si se offerat eam probaturum, non tamen cassabitur, quod fit post talem appellationem ex ea causa interposita, nisi probetur veritas, secus autem est, quando aliquis petit prouisionem authoritate literarum domini Papae, tunc debet audiri excipiens contra talem, & potest appellari, nisi audiatur. inf. de appel. dilectus. Et est ratio, quia ordine iudiciario procedit. de hoc not. inf. de app. constitutis. inf. de conces. praeb. proposuit. (non compromiserunt) maxime. idem est enim. & si compromiserunt partes, post publicationem enim electionis non est licitum variare. ff. de ser. rusti. praed. l. per fundum. inf. eod. publicatio. inf. de iure patr. pastoralis. & hoc sonat litera sequens consentire volente, idem etiam dicimus in electione canonicorum. arg. 2. quaest. 5. ei qui. ver. nominationes. C. de appel. qui ad ciuilia.

Potest etiam intelligi, quod si compromisissent, tunc quando electus erat negligens in consentiendo, nam tunc, quia electio facta ab Archiepiscopo teneret, etiam si Praepositus modo consentire vellet non possit, nam quia culpabilis fuit in differendo consentire licitum fuit electoribus compromittere, cum nihil iuris haberet electus, & etiam si voluissent iam eligere potuissent, vt no. sup. eod. cum in cunctis. Sed oppones, si hoc est, quare ergo datur eis potestas iterum consentiendi: Respon. hoc est ideo, quia nondum renunciauerat, & tamen quia Episcopatus adhuc vacabat consentire poterat. ff. de op. leg. mancipiorum. C. de repu. haer. l. fi. Vel dic, quod secundum haec iura licebat electoribus non solum post publicationem votorum, sed etiam post solennem electionem ante consensum electi, & sua vota in alium mutare, & super electionem conpromittere. arg. hic. & sup. eod. cum terra. sed hodie correctum est. inf. eod. publicato. (& si) id est, quamuis (volente aliud in postulatione. supra, de postu. bonae. 2.

CAPVT XXIII. 2 Eligentium numerus & autboritas attendi debet. 2 In electo attenduntur merita, quae in scittia, moribus, vita, et aetate consistunt, sitquod de legitimo matrimonio natus. 3 Idignum eligenter sunt ipso iure priuatipotestate eligendi. 4 ludex debet mittere acta causae, ad hoc vtPaa sufficienter instruatur de ea 3 Episcopum dispensare non potest super electo in praeiadicium alterins.

DVDVM. (Conscientias) 2. quaest. 7. si qui sunt. (se asseruit) erat enim commissa causa, vt si displiceret partibus audire diffinitionem eorum causam instructam remitteret(numerus) & licet de numero & zelo, & alijs quae circa electos, & eligentes attendi debent, non possit certa regula dari, quaedam tamen de eis notabimus, vt per eam informetur iudex, quid faciendum, & quid praeeligendum existat.

Igitur circa eligentes attende numerum, qui consistat in quantitate, & attende authoritatem, quae consistit in partibus, & in qualibet dignitate, & in maioribus ordinibus, & etiam prouectiori aetate, & in tempore ordinationis, vt hic. 74. dist. Episcoporum. consuluit. & in religione. 23. dist. in nomine. & sic concurrant adinuicem numerus, & authoritas, numerus maiorpraefert ur, nisi pauciores ita authoritate polleant, quod eorum authoritas sit multitudini praeferenda. inf. de testi. in nostra. inf. eod. ecclesia vestra.

Circa electum attende merita, quae consistunt in scientia, moribus, vita, & aetate, qui natus sit de legitimo matrimonio. sup. eod. cum in cunctis. 38. dist. quae ipsis omnes fallentes. §. quaestio. prima. licet. 2elus autem eligentium sciri non potest, nisi per praesumptiones, sed ex praesumptionibus, vel bonus, vel malus 2elus praesumitur. C. de dol. dolum. Hoc autem scias, quod maior pars semper praesumitur habere bonum zelum. inf. eod. c. fi. nisi hanc praesumptionem elidant impedimenta, quae sunt in electo. inf. e. c. fi. Cum enim diligenter debeant electores de eo, qui sibi praeficitur inquirere. §. quaest. 2. c. fi. praesumuntur scire impedimenta electi, nisi probetur contrarium. sup. eod. innotuit. Vel nisi praesumptionem illam alia praesumptio elidat. inf. de praesump. Quia & consistit zelus in intentione, vt §. quaest. 2 dilectissimus. & non est magua vis in velo quis, scilicet, meliori, vel minus bono zelo, seu affectione ducatur, dummodo non declinet ad malum, puta quia carnali zelo seu affectione eligat indignum, vt hic, & inf. de ap. constitutis. 1. q. 1. sunt nonnulli. & c. seq. sanitas autem eligentium non consistit in intentione tantum, sed etiam in effectu & opere: vt ea pars sanior dicatur, non solum, quae non eligit indignum, sed quae eligat digniorem, vt inf. e. tit. ecclesia vestra. 8. q. 1. licet si tantum. Sanitas enim partium ex meritis electorum, de quibus supra dictum est, probatur & iuuatur, vt in eadem decre. ecclesia, & haec sanitas modicum valet in electione facta ex interuallo, sed valet ad hoc, vt teneat electio facta in discordia, & non ex interuallo, vbi oportet, quod sit facta a saniori parte capituli. inf. eod. ecclesia vestra. & habet locum tantum, vbi eligitur ex vtraque parte dignus.

Dicam autem saniorem partem, quae meliorem eligit, nisi numerus vel dignitas eligentium nimis praeponderet. inf. de test. in praesentia. quod arbitrio boni viri est relinquendum. arg. ff. de verb. obli. continuus. §. cum ita. ff. pro soc. si societatem. ff. de iure delib. l. 1. & ff. de testi. l. si eo. Si vero ex altera parte sit indignus, dicam saniorem partem illam, quae dignum elegerit, vt ipsius electio praeferatur, dummodo pars eligentium indignum ignoranter, non sit duplo maior. inf. eod. scriptum. si vero sit duplo maior numerus indignum eligentium, si scienter elegerunt praeualet electio minimae partis, etiam vnius. ar. eiusdem decr. scriptum. Et est huius diuersitatis ratio, t quia quando eligitur indignus, quotquot scienter eum eligunt ipso iure, priuati sunt potestate eligendi. sup. eod. cum in cunctis. Vnde tunc etiam in vnum recidit ius capituli. 65. dist. c. vlt. quando autem ignoranter eligit indignum maior pars, tenet electio facta a maiori parte, & hoc ideo, quia est sanior. inf. eod. congregato. & hic non autem ea ratione diximus tenere eam, quod in minorem partem reciderit ius eligendi, nam cum non peccauerunt, quia indignum ignorabant ius eligendi non amittunt. sup. eod. innotuit.

Sed quaeres, quare in hac ratione sanioris partis obtinet etiam electus a minori parte quam tertia, vel etiam ab vnoRespon. quod ibi duae partes ratione delicti, puta quia non scienter indienum ele¬ gerunt, non sunt priuati potestate eligendi, & ipsi sunt capitulum, non tertia pars. ff. de decr. ab or. fa. l. 3. C. de decur. rationes. sed ibi tantum maior pars est ex vna parte indignum eligens, sed ignoranter & minor totius ex alia, sed maior tertia parte dignum eligens, illa maior pars, non dicitur capitulum, cum non sint ibi duae partes, nec minor dicitur capitulum, quia non recidit in eos ius vniuersitatis, cum maior pars non deliquerit, & ideo adhuc remanet vnum tantum capitulum tam ex maiori parte, quam ex minori, & hac ratione dicitur praeualere postulatio duarum partium, quia ipsi sunt capitulum totum infra eodem scriptum, & haec electio facta a maiori parte, dicitur praeualere, quia est facta a saniori parte, vt dictum est.

Sed consueuerat hic quaeri, quid iuris sit si minor pars primo eligat dignum, & in eodem contextu maior eligit indignum scienter, vel ignoranter, & videtur quod non valet, cum secundi nondum peccauerunt, vnde non poterat adhuc aliqua potestas esse tranelata eligendi in primo eligentes.

Sed nos non facimus differentiam, qui primo eligant, cum vna fingatur electio, vel vnus contextus electionis a principio Scrutinii vsque ad publicatam electionem. Et quidam dicunt, quod publicato Scrutinio, qui elegerunt indignum, priuati sunt potestate eligendi, et. iam si ad publicationem electionis non procedatur. arg. inf. eod. publicato. imo plus eis videtur, quod ex solis consensibus, qui scienter indignum elegerunt priuati sunt potestate eligendi, si perseuerant vsque ad publicationem. Post talem ergo priuationem tenere debet electio, quae ex rectis consensibus procederet.

Nec obstat, quod primo factum est quam illa, quae ex nullis consensibus insurgit, & quae simul contextu fit. Si autem non ex solis consensibus quaereret ius electus, nec priuati essent electores potestate eligendi, vt est, quando ignoranter nominant indignum, sed ante publicationem electionis sciunt eum indignum, tunc, & fi maior pars a propria nominatione indigni non recedat, sed tamen noneligat, & maior pars eligat dignum, cassabitur electio huius digni. Non enim debent eligere, nisi plures prius eligerent, sed commu¬ niter aliam electionem de nouo facere debuerunt. ar. sup. eo. cum terra. Alii dicunt, quod ex solo consensu in malum sint priuati, quod ex eo probatur, quod secundum iura antiqua, quando non erat necessaria publicatio electionis, sed soli consensus sufficiebant, & etiam secundum Modernos in minoribus dignitatibus, in quibus forma. c. quia propter. non requiritur vbi puniatur quis scienter consentiens in indignum, ergo & hodie hoc idem ius seruabitur, cum non sit mutatum. C. de testa. sancimus. Alii tamen dicunt, quod publicata electione, indigni perditur potestas eligendi. arg. sup. eo. cum terra. saepe enim zelus & sanitas sumuntur pro eodem, in postulatione autem sanior pars dicitur, quae eligit dignum quam quae postulat indignum, nisi postulans sit duplo maior. inf. e. scriptum. (dignitate) forte habebat canonicus aliquam praebendam, cui dignitas adhaerebat, vel erat nobilior vel literatior(tempore) quia ante ordinatus fuit (allegationes) facti puta exceptiones, responsiones ad dicta testium instrumentorum contrarietates & consimilia. Nam de allegationibus iuris intelligi non potest, cum eas habeat in pectore suo. 31. quaest. 1. peruenit.

(Praesentare) culpa fuit iudicis, qui acta mittere debet Papae, & ideo impeditur sententia praeferenda, alias cum omnibus iuribus quaelibet pars comparere debet, nec contumax hic expectari debuit. C. de iudi. properandum. §. sin autem. Vel dic, quod hoc ideo expectatur, quia ex illis actis probatur ius praesentis, & non contumacis, nam si tantum pro contumace etiam facerent rationes eius, quas potuit, & debuit in termino portare: tunc iudex posset procedere eis non expectatis, tamen melius credimus, quod eius absentiam supplere debeat Dei praesentia. C. de iudi. properandum. §. sin autem reus. & inf. de eo qui mit. in pos. causa rei ser. eum qui. siquidem supplicatur etiam iura contumacis ibi continere, quod eum requirere & expectare debet (dicta erant) non dicenda cum esset conclusum (electionis) tempore electionis spectandum est. inf. eo. auditis. inf. de cle. excom. mini. postulatis. in prin. ar. contra. inf. de aeta. praeterea. inf. eo. quod ficut. (In ordinibus) inf. de aeta. praeterea. Contra Sol. hic erat talis, quod infra breue tempus posset ad eum ordinem promoueri, quem dignitas requirebat. Item in dispensatione illud, hoc autem non erat dispensatum, vel dicas licet dispensari posset electio, tamen est nulla, cum tamem debuerit postulari, & ad illos transit potestas eligendi, si scienter talem elegerunt, vnde ex quo alius electus est in praeiudicium alterius non potest dispensare episcopus (Absentia) inf. vt lit. non contest. quoniam. no. quod nec etiam isti iudices quibus committitur causa eum citare debent, imo eo non citato, procedent ad determinandum causam. alii contra ( impedimentis) si impedimentum haberet quare promoueri non posset, non crederetur bono zelo fecisse, nisi aliud impedimentum contra eum probetur.

CAPVT XXIII. 1 Absentes non debent ire, nec dare procuratores, cum timent vim sibi fieri in electione. 2 Appellatio propter iustum metum impressionis interposita tenet. 1 lusuae timot mirusionis suffcit ad reddendum electionem nullam. 4 An recipiens episcopum postulatum ad administrationem, sit ipso iure priuatus eligendi potestate. 35 Ex factorum iteratione mutari non debet quod longam interpretationem recepit. e Super iniusto facto notorio proceditur sine solennitate iuris. 7 Non praesumitur pro iuditis processu in praeiudicium alterius: nisi quatenus constiterit legitimis documentis. e Sententia excommunicationis licet non transeat in rem iud. praesumitur tamen pro ea, & excommunicato incumbit onus probandi eam iniustam. 9 Si qui peccant indignum eligendo & ob id eligendi potestas ad alios transferatur: et si ipsi eodem modo pec cent non trans fertur ad primos potestas eligendi, sed ad dominum Papam tantum vel eius superiorem. 10 Postulatio in concordia non in dissensione fieri debet.

BONAE MEMORIAE MAGNVM. ( Eligentibus) diuersis temporibus & diuersis locis factae fuerunt hae electiones (recepisse) gerens se manifeste pro praelato ecclesiae Magun. (ministrasse) sed fingebat, quod non facerent sicut praelatus, sed quasi minister, cui a capitulo promissum erat, sicut cuilibet extraneo(irritatam) vt sup. e. qualiter, & quia episcopus erat, non licuit ei transire ad illam ecclesiam. inf. de transla. epis. c. 1. Item licet licitum sit ministrare in ecclesijs vltramodo. sine consirmatione. inf. eod. nihil. si tamen praesens sit legatus, non potest. sup. de consue. cum venerabilis. Item huic postulato e: iam absente legato non licuit, quia illa const tutio habet locum in electis canonice & concordia, & non in postulatis, qui non possunt sine dispensatione transire. sup. de consue. cum venerabilis. Item haec postulatio in discordia erat(de vi) hoc est, qua metuebat accedere ad ecclesiam Magun. & impressionem in electione fieri sibi & magis fieret, & ideo appellauit, ne sibi sine ipso & suis alii procederent. (vi) id est, iusto timore violentiae: & iusta causa erat, quare timebant impressionem fieri in electione, & cum in electionibus & in alijs appellationibus extraiudicia libus, necesse sit probari veritatem causae. hic sufficit probare iustam causam timendi impressionem subesse etiam si non sit sequuta impressio, quia nemo se debet periculo exponere, vel expone. de vi. de impressione facta in hac stipulatione, & sic non est obiectio, quia appellatio facit nullam electionem sequentem, vel non quasi eligentes hic priuati sunt potestate eligendi ipso iure, quia hic non facit tantum appellatio quantum causa quae suberat, scilicet impressio per quam elegerunt, vnde ipso iure priuati sunt potestate eligendi. Et haec sol. mihi melior videtur, & veracior. inf. eo. quisquis.

(Constat) si enim constaret de iusto timore violentiae, constat iustam fuisse appellationem ex hac causa interpositam, cui dum deferre tenerentur, si non detulerit, non possent aduersarijs opponere in eodem negotio, quod aduersarii pro suis appellationibus iustis non detulerunt, sup. de rescri. ex parte. inf. de appel. an sit, sed si primo eligentes contra appellationem alterius tertio venirent contra appe llationem eius, quod licite secundo venerit contra appellationem priorum eligendo. cum prima electio eorundem, qui tertio nunc eligunt non tenuerat, quia post appellationem legitimam facta fuit, & tamen si electio superior, vel secunda nulla fuit, quia forte electus irregularis, vel alias ineligibilis est, & tunc bene isti secundi possent opponere contra eorum electionem, vel secundi, cum secundi veniendo contra appellationem priorum vsi fuerunt iure suo, primi autetm in praeueniendo in prima electione & in tertia tantum iniuria vsi sunt, & ideo contra Abb. dici potest. Item no. quod licet in vna electione veniant aliqui contra appellationem aliquorum, & in alia electione, vel negotio alii veniant contra appellationem eoiam bene possunt obieere quod appellatio praecesserit. Habet enim hoc locum, quando tantum de vna electione, vel negotio agitur, nam si in vno negotio, tunc non detulissent, nihilominus tamen aliud negotium quod contra me faceres post legitimam appellationem irritaretur, posset autem esse ea ratione, quare hic non audiuntur electores episcopi Varmacens. proponentes contra electionem praepositi de appellatione praemissa, non, quia non detulerunt simpliciter appellationi aduersariorum, cum si iniusta esset causa appellationis praepositi non sit deferendum, sed est ratio, quia non detulerunt iuste appellanti talis erat appellatio praepositi electi in archiepiscopum, scilicet, iusta. Sed certe & si hoc non sufficeret, tamem appellatio facta contra praepositum, non poterat impedire eius electionem, cum nullam causam allegauerit, nisi quia facta erat post aliam postulationem, scilicet, Varmacens. sed cum eius postulatio nulla esset, puta, quia facta erat post appellationem legitimam, non potuit impedire secundam electionem, & eodem modo, nec appellatio emissa ad conseruationem talis possessionis, quae nulla est, non potuit impedire electionem. Nam licet aliqui non possunt ire ad locum, vbi debet fieri electio propter metum, vel periculum personae, non credo, quod propter hoc debeat retardari electio, nec illi qui sunt in loco debito & electioni deputato, debent ad alios exire, imo absentes tanquam legitimo impedimento detenti, debent constituere procuratores, inf. eo. quia propter, dummodo duae partes vocandorum vel praesentium in loco debito sint. ff. de tut. & cur. l. vlti. ff. quod cuiusque vni. l. nulli.

Plane melius dicitur, quod si maior pars canonicorum consentit, quod eatur ad absentes, ibitur, si iusta causa impediti sunt, si non consentiant, non ibitur. ff. ad munici. quod maior, est tamen vtile, quod plures intersint tractatui. ar. inf. eo. cum in veteri. inf. de arbit. cum olim. 20. di. de quibus. 64. extra. si autem nulla iusta causa, sed tantum voluntaria detinentur, tunc vnus solus toti collegio posset contradicere, ne ad eos iretur. inf. de his quae fi. a ma. par. ca. c. 1. Sed per hoc non soluitur praesens contrarium, vbi dicitur, quod hi absentes appellauerunt ex eo, quod timebant sibi inferri iniuriam, & iusta reputata est appellatio eorum, licet pauciores essent.

Sed potest hoc intelligi, quod non fuit iusta appellatio ex eo, quod non fieret in absentia aliquorum qui iustam causam ha¬ bebant timoris, scilicet, quia timebant ex eo, quod timor erat iustus de omnibus canonicis, & vt electio pura & sine violentia, & a vitio posset fieri in ciuitate, & haec fuit iusta appellatio. 23. di. in nomine (alii) scilicet, electores Varmacen. (ipso) praeposito(deferendum) inf. de app. constitutus. an sit. sup. de rescr. ex parte. vbi de hoc no. (frustra) inf. de vsu. quia frustra. ff. de mino. auxilium. (vnde) id est, hac ratione.

2 Appellatione) & causam, quae suberat, scilicet impressionem quae fiebat in electione, quia sic continetur in integra Philippus dux eueuiae, qui se pro Rege Alamaniae gerebat, istum Varmacens. per vim intrusit. Sed si non intrusisset, sed solus iustus timor intrusionis fuisset, tamen sufficeret ad reddendum nullam electionem, & ad priuandum ipso iure postulantes potestate eligendi, quia pro eodem videtur debere haberi, si impressio facta sit, & si iustus timor impressionis subsit, licet impressio non sit secuta, quam sequi forte non fuit necesse, quia electores scientes eam imminere non expectauerunt eam, quia sine impressione fecerunt, quod cum impressione fecissent, si ibi expectassent, & ad hoc facit infr. de app. bonae memo. quia ibi loquitur de appellatione extraiudi. & tamen sufficit ex verisimili causa appellari.

4 Recipientes) hinc videtur, quod si aliquis receperit episcopum postulatum ad administrationem, ipso iure priuatus est potestate eligendi, videtur enim a postulatione recedere, & eum habere pro electo, & confirmato. cum hoc solis confirmatis liceat, & idem est, si contra appellationem legitimam elegerint. ar. quod tantum priuari debeant. inf. de transla. episcopi. quanto. sed nunquid idem si quis recipiat electum cuius electio non tenet ipso iure. ar. quod sic de similibus est ad similia procedendum. ff. de leg. non possunt.

Sed contra credimus. Ratio diuersitatis est in gl. quae incipit not. quia postulatio non finitur publicata postula tione, sed tantum habito consensu eius qui postulationi consentire debet, & ideo est, quod si quis medio tempore inter postulationem publicatam & assensum superioris deliquerint, ita priuatus est potestate eligendi, sicut si postulasset indignum, secus autem est in electione, quae finitur ipsa publicata, & ideo si quis postea peccat, licet alias puniatur: non tamen propter hoc priuatus est potestate eligendidindignos) potestate eligendi (notoria) scilicet, de translatione episcopi & receptione ipsorum canonicorum. infra de translat. quanto. (Testes) licet enim factum esset notorium: ipse tamen ignorabat, vnde absente parte, & reliquo ordine non seruato, potuit procedere ad testium receptionem. 2. q. 1. manifesta. infr. de iureiur. ad nostram. 11. q. 3. eorum.

Item no. quod sic seruat totus mundus, quod contingente maleficio notorio statim inquirit iudex generaliter, non contra certam personam, & facta inquisitione vocat nominatos in inquisitione de maleficio, vt se defendant, & quod longam interpretationem recipit ex iteratione factorum mutari non debet. ff. de leg. minime & l. si de interpretatione & l. seq. Item tunc cum maleficium sic notorie factum est, sed quis illud fecerit sit incertum, iudex nullo vocato procedet ad inquisitionem illius maleficij, scilicet, per quos sit factum, & idem si certum sit de aliquibus personis, & de aliquibus incertum. salua tamen remanet defensio illi, de quo dictum est in inquisitione. infr. de offi. ord. c. 1. ff. de offi. praesi. congruit. ff. de custo. & exhi. re. diuus. & l. seq. C. de fer. prouinciarum. in Auth. de col. §. iubemus autem. & est ar. opti. quia si nulla persona nominata sit in inquisitione de statu monasterij, & testes recipiuntur, qui de quolibet monacho testimonium ferent: ipse tamen contra quem dici dictum eius impugnare poterit. infr. de re iudi. cum I. & A. ar. 2. q. 5. saepe interrogant, sic poterit fieri & in maleficijs notorijs, & dicunt quidam, quod haec inquisitio quae fit de incerta persona est tantum praeparatiua alterius inquisitionis, nam contra personam in prima inquisitione nominatam recipietur noua inquisitio, & dicunt quidam, quod iidem testis, qui dixerunt in prima, scilicet, quando contra nullam personam agebatur iterum recipientur in secunda contra certam personam agitur. arg. inf. de test. veniens (archiepiscopi) & eum eligentiumscassauit) iuste ( confirmare) iniuste cum parte altera non citata hoc fecerunt(contra legati) & vere iniuste processerat legatus, quia non citauerat canonicos, licet episcopum citare non teneretur (porrosallegando dicit, quia delictum eligentium non erat sic notorium, qui citari debuerant, & haec est responsio Papae. q. d. praesumitur bene quod legatus citauerit electores Varm acens.

6 Notorius) not. quod iniusto facto, scilicet, transitu episcopide vno episcopatu ad alterum, quod quasi ex sui natura non potest esse, nisi notorium. inf. de transsat. episcopi. quanto. proceditur sine solennitate iuris, securius credimus, quod primo, quam procedet legatus debet illuc mittere officialem, quo videat, scilicet, de fama. & huiusmodi & postea procedere contra eum, veruntamem remanet saluum episcopo, vt possit illud probare falsum, & quod plus est notorium. C. de accu. ea quidem. & si non habeat officialem, sed sit notorium per famam in tali facto ordine iudiciario non seruato, proceditur & ad probationes recipiendas, quod tamem non liceret in alio casu, quod sui natura non esset notorium. inf. eo. venerabilem. de notorijs autem not. inf. de coha. cle. & mu. vestra. Quia ergo sic contra episcopum procedi potuit Papa in hoc confirmat processum legati, id est, cassationem postulationis.

Vel dic, quod cum postulatio tantum gratiae innitatur sine iniuria eo non citato, cum eius non interesset potuit eius postulationem cassare, processum vero contra canonicos habitum non confirmat, cum illa quae opponebantur eis, scilicet, ap. receptio episcopi non esset sui natura, quia notorium, & quia eorum intererat vnde citari debebant, & reliquus ordo iudiciarius obseruari, & ideo tacite legati processum cassat in eo, quod confirmat electionem praepositi, quod ex eo perpenditur, quia non dicit ratam habemus confirmationem legati, sed confirmandam duximus electionem.

Sed dices quare confirmat electionem, respondeo, quia canonice electus erat praepositus a suis complicibus, apud eos deuoluta fuit potestas eligendi propter peccatum postulantium episcopum, quod constitit Papae, sed non constitit legato partibus prasentibus, & ideo non confirmatur eius processus ( examinatione) solemni. inf. de iure. ad nostram.

Praesumitur) inf. de renun. in praesentia. infr. de probat. post cessionem. inf. de re iudic. sicut. ff. de re iudi. res eadem hodie credo idem, postquam sententia transit in rem iudicatam, cum res iudicata pro veritate accipitur, & esset difficillimum super acta causam recensere, antequam autem transeat in rem iudicatam non praesumitur pro iudice, nisi certum probauerit. infr. de proba. quoniam contra. & notat. ibi quod dicit, non praesumitur pro processu iudicis, & non nes gat, quin pro sententia, & maxime post. quam transit inrem iudicatam, debet praesumi. Io. dixit in nullo hodie praesumi pro sententia. ar. decre. quoniam contra.

In sententia autem excommunicationis, quamuis non transeat in rem iudicatam tamen praesumitur pro ea, vnde onus probationis, quod sit iniusta, incumbit exconmunicato. inf. de offi. ordin. ad reprimendam. inf. de sen. exconm. sacro, & nisi sit appellatum, quia si appellatum est, licet excommunicatio omnino teneat de iustitia, tamen excommunicationis non praesumitur pro sententia, & ei incumbet probatio, cui incumbebat ante appellationem. arg. inf. de offi. ord. ad reprimendam, (approbari) pro testes. per confessionem enim posset approbari. inf. de confes. statuimus. (negantis) 6. q. vl. actor. C. de contrahen. stipu. optimam. (per rerum) id est, solitum cursum causarum (cum & si quilibet) ex hoc loco videtur, quod non capitulum, sed singuli singulariter sunt citandi.

Quod fateor verum esse, vbi dubium est, quae pars sit capitulum: secus autm si constaret, & multo magis, vbi est certum ( singulares) inf. eo. cum dilecti. (aduersarij) episcopus & canonici. (ex tribus) scilicet, praesumptione, scilicet, quod virum pastorali preditum dignitate contra formam canonicam, non solum eligere, sed etiam recipere praesumpserunt contemptu, quia postquam procurator eorum vestras literas reportauit quibus mandabatur, quod si Varmacens. episcopus in temporalibus, vel spiritualibus ministrasset, ipsius postulatio cassaretur ipsi postmodum. q. electo suo, sicut ex eorum literis apparet, quibus eum suum electum nominantes temere spreuerunt & blasphemia, quia legatum nostrum, quantum in eis fuit infamantes eum corruptum fuisse pecunia, sunt mentiti. (Quod, contra eum) non ratione sui iuris, puta proponendo, quod electio praepositi non tenebat, quia ipsis contemptis facta fuit. nam propter praedicta priuati sunt potestate eligendi: ideo ratione sui iuris, non poterant petere cassari eis absentibus electionem factam, sed si de crimine agerent, vel exciperent, bene audirentur, vel etiam si vellent, alias sicut quilibet dicere electionem non tenere, quia hoc non prohibetur, vel dic, quod etiam nec admitti debent electores ipsi contra praepositum, & de crimine, vel de minus canonica electione propter malum zelum, quem habere praesumitur. arg. 2. q. 7. accusatio. & c. seq. 3. q. 9. c. fin. Sed hoc tantum intelligo in criminalibus spiritualibus, & ecclesiasticis causis: vt eo. c. sonant. alias enim suam iniuriam & causam quisque potest prosequi. 4. q. 6. omni¬ bus (reddidissent) quod tamen non erat.

(Ad nos) hic habes, quod si aliqui peccauerunt eligendo indignum, & propter hoc transferatur potestas eligendi ad alios, & si ipsi eodem modo peccent, non tranesfertur potestas eligendi ad primos, sed ad dominum Papam tantum, vel ad eius superiorem. Sed contra. inf. eo. cum Vintonens. sed ibi non peccauerunt ambae partes, sed vna tantum, quae elegit illegitime natum, & ideo iniustum esset, quod ab eis qui non peccauerunt, vel non peccauerunt intantum, quod debebant perdere potestatem, & transferatur potestas eligendi ad superiorem. Alii dixerunt, quod si ambae electiones simul fiant, obtinere debet, quod hic dicitur. Si vero diuersis temporibus, contra, sed litera hoc non patitur. (Electionem) non est vera litera hic posita, nec potest tolerari, sed vera litera registri haec est, electionem memorati archiepiscopi duximus supple quondam confirmandam, ne quid &c. pallium etiam concedendum: licet autem. & inf. districte praecipimus quatenus eidem archiepiscopo debitam exhibeatis reuerentiam & honorem. (Confirmantes) de gratia non ex iuribus electionis, cum enim postulatio non esset nulla ipso iure, quod ex eo apparet, quia ratificari poterat consentientibus postea contemptis. inf. eo. quod sicut. & c. ecclesia vestra. procedi non poterat ad secundam, prima non cassata. sup. eo. considerauimus. inf. eo. auditis. & not. de hoc. sup. c. proxi. & sic etiam per consequens non erat ad alios deuoluta potestas eligendi, nisi per sententiam priuarentur, primo quia peccauerunt, vel posset dici, quod de iure confirmauit, quia postulatio nulla erat ipso iure, cum postulatio in concordia fieri debeat, & non in dissensione. sup. de postu. bonae memoriae V. secus in electionibus, vbi non est repraehendenda dissensio. 63. dist. c. vlt. quamuis. hoc non credo. inf. eo. scriptum, vnde secundum eos per consequens tenet secunda electio, cum certum esset, vel esse deberet cuilibet clerico postulationem non debere fieri in dissensione, vtpote iure prohibente, & sic etiam cum scienter deliquerint recipiendo indignum ius eligendi ad alios deuolutum erat, vt praediximus. sup. c. proxi. Vel potest dici, quod appellatio quae praecessit postulationem Varmacens. reddidit postulationem nullam, & peccatum postulantium transtulit potestatem eligendi ad alios, & his bene additur, quod cum postulatio non dicitur perfecta, antequam postulantes po¬ stulent a superiore, sicut ex vi verbi apparet, quia & quiequid postulatur abaliquo postulatur, & quia antequam ab alio postulent, possunt variare. sup. de postu. bonae memo. propter ea quae facta sunt in medio, scilicet, quia transiuit & ministrauit episcopus, nulla est postulatio ipso iure, vt in prin. deer. dicitur, & quia canonici medio tem pore antequam per superiorem admitteretur postulatio ipsum indignum receperunt, & ideo priuati sunt ipso iure potestate eligendi, & ita canonica fuit electio decani facta ab his in quos ius eligendi resederat.

Sed oppones si electio praepositi facta fuit, antequam recipiant postulatum, non debet tenere electio, cum nondum peccassent electores Episcopi, sed dic, cum a principio quo postularunt vsque ad fin. id est, quousque Papa consenserit, intelligatur vnus actus, id est, vna postulatio, & vnus contextus in quacunque parte illius actus peccent eligendi potestas ad alios deuoluitur, vt quae incontinenti fiunt inesse videntur. ff. si cer. pet. lecta. non hocplacet, & solue: vt in glo. quae incipit, id est, in statum.

CAPVT XXIIII. 2 In cono eodem libello de pluribus agi potest. 2 Interdictum vnde vvi comperit pru iuribus incorporalibus subtractis quod declarat vt bic babes. 3 Licet quis per annum vel plures omiserit ex causa petere debitam pensionem, vel si vna vice omisit electioni interesse non propter boc amittit possessionem: quae sine animo non amittitur. 4 Qtanam modo dicatur quis proliari iuribus incorporalibus. Actio furti datur contra consiliatorem furti: si alias furaturus non erat. 6 Possessor sine causae cognitione spoliari non potest. 7 Verbasententiae concipienda sunt in persona procuratoris vel spndici. 8 Interdicio vnde vi habetur ratio fructuum & omnis causae.

QVAERELAM. (Petebat) praetoris agit. Not. quod de pluribus potest agi in vno libello, & quod pro vna re potest agi possessorio & petitorio. inf. de ca. mo. dilectus. ff. de act. empt. & vend. non est nouum. ff. fami. ercis. & haeredes. §. de pluribus. nec sunt contrariae istae petitiones cum ambae competant contra possessorem(remoueri) not. agi ad temotionem alieuius etiam & sine accu¬ satione, vel inquisitione, vel denunciatioone, qui modi sunt. inf. de accu. super his. & c. qualiter. sed illa loquuntur, quando agitur de crimine, hic autem non remouebitur propter crimen, sed quia non habet ius in ecclesia. inf. eo. cum dilectus. infra, de iureiur. quaerelam. Item propter negligentiam quis remouetur. inf. de offi. custo. c. cum tamen negligentia est crimen. 1. q. 1. §. ecce cum honoribus. & 2. q. 7. negligere. (Pleno iure) per haec verba apparet, quod agebatur petitorio, quo ad articulum hunc, & tamen non praeiudicat populo, qui non erat in iudicio, nam res inter alios acta, alijs non praeiudicat. infra, de re iudic. cum super controuersia. C. qui. res iud. non noc. l. 1. & C. res inter alios acta. per totum(petens) ista secunda pars libelli non continet, nisi possessorium, & idcireo in fine salua manet questio proprietatis.

2 (Pensionem,) id est, in statum percipiendi pensionem reduci, quod ex tenore sententiae inf. apparet, & ita habes arg. quod interdictum vnde vi competit pro iuribus incorporalibus subtractis ad idem. infra, de cau. pos. & proprie. cum ecclesia. ff. de mor. infer. l. 1. §. item si. ff. de vi & vi ar. l. 3. §. vnde. & §. pertinet. & S: qui vsufru. ff. de serquoties.

Sed ar. contra. quia non datur, nisi pro rebus soli vel solo cohaerentibus. ff. vnde vi. l. 1. §. inter. & §. seq. Ad hoc respondeo, directum interdictum vnde vi non competere, sed conditionem ex hac decre. & ex ea quae est inf. de cau. pos. & proprie. cum ecclesia. Sed quid dices de alijs iuribus denegatis, de quibus non loquutur decr. praealle. & ideo non competit conditio ex decretali, nunquid vtilis conditio ex hac decre. extenditur ad alia: Respondeo, idem ff. de legi. & con. non possunt. inf. de cap. mo. c. 2. vel potest dici competere vtile vnde vi, & maxime inquantum ad aduersarium peruenit. ff. de vi & vi ar. l. 1. §. si filius. vel officio iudicis (de nouo) Dicunt quidam, quod quis negligendo per annum rem suampossessionem eius amittit alio possidente de facto, id est, per annum, & habent pro se. ar. ff. de dam. infect. si finita. §. non tamemn. Alii dixerunt per io. vel per 2o. annos. inst. de vsucap. §. & cum hoc. ff. de vsucap. l. sequitur. §. si viam. & de acquiren. poss. possideri. §. si seruus. nos hoc tamen reputamus absurdum, quod tantum tempus necessarium sit ad amittendum possessionem, quantum ad amittendum proprietatem, & ideo dicimus hoc relinquendum arbitrio iudicis. ff. de iure deli. l. 1. §. vlt.

Et not. quod licet per vnum annum, vel plures ego omiserim ex causa petere debitam pensionem, vel si vna vice omisi interesse electioni, non propter hoc amitto possessionem, quae sine animo non amittitur, sed quando petam pensionem, si denegetur, tunc aniitto possessionem. argu. C. de ser. & aqua. l. fin. & tunc possum vti interdicto recuperandae possessionis. & in eo veniunt omnes pensiones praecedentium temporum, vt hic, & per simile si vna vice non interfui electioni, non amitto possessionem, sed alia vice interero electioni

Et hoc verum est, quando sum in possessione interessendi electioni, sed secus esset si essem in possessione, quod solus eligerem, quia tunc si alius eligat, & pro electo habeatur a subditis bene amitto possessionem, quia non videor habere animum retinendi possessionem, cum electum ab alio patiar vti dignitate sua, sed cum debeo interesse electioni electio, non fit nomine cuiuslibet canonici singulariter, sed nomine capituli, & ideo non priuatur possessione ille, qui contemnit, & qui non in terest, quia capitulum quod est in possessione eligendi, non priuatur possessione eligendi, nec etiam ille, qui non interest, quia ille non suo nomine hoc ius possidebat, sed capituli, nisi forte essent plures, qui diuersis iuribus deberent interesse electioni, vt erant. inf. eo. scriptum. & c. cum ma. Nam tunc si illi qui vtuntur vno iure excluderent eos, qui alio iure vtuntur, tunc bene possum agere interdict. recuperandae possessionis, quia licet omnes qui conueniunt ad electionem dicuntur, quantum ad hoc vnum capitulum facere, tamen quo ad alia diuersa sunt, & diuersis iuribus veniunt ad hanc electionem.

(Subtractus) dicitur autem quis spoliari incorporalibus iuribus, si qua fuerunt hactenus soluta certis terminis, vel ab homine, vel a iure praefixis eisdem terminis non soluitur. volens ea in posterum non soluere, vt hic, & hoc ipsum, si sit certum, secus autem crederem, si non possit soluere, cum tamen soluere affectaret. & de hoc not. sup. de postu. bonae. argu. ff. si ser. ven. sicut. §. plane. ad idem, quod sicut in ex poliatione corporalium rerum necesse est dolus malus, sic in expoliatione incorporalium. ff. de vi & vi ar. l. 1. §. ad solam. & §. interdictum hoc quod. ff. vi bo. rap. l. 2. § doli.

Sed dices, nunquid si potens erat ille, cui debebatur pensio, & ille non credidit per debitores volentes possessorem priuare possessione pensionem posse retineri, dices eum amisisse possessionem, & expoliatum. arg. quod non, quia non est suspicatus, &c. ff. de vsu. non solum. §. si dolus. & pro his multum facit. ff. si ser. ven. & si forte. §. 1. vbi dicitur, quod etiam dum aedificas, retineo seruitutem altius tollendi & possessionem, nisi sciens patiar. Sed contra credunt quidam, quod debuit suspicari, cum per vim pensionem sibi debitam auferre non possit. ff. quod me. cau. extat. si autem denegaret ante terminos, cum nondum esset debitum, non dicimus spoliatum, & non solum contra eum, qui subtraxit pensionem competit hoc officium, sed etiam contra eum, qui ratam habuit subtractionem eius nom ine factam. ff. de vi & vi ar. l. 1. §. quoties. & multofortius contra eum, qui mandauit denegari pensionem, vel huius subtractionem, vel ius aliud. ff. e. l. 1. §. deiecisse. contra eum autem, qui consuluit non credo dandum interdictum vel conditionem ex hac decre. quia nullo iure cauetur, nisi in defectum. 5argu. ff. de eo per quem fac. erit. l. fi. licet actio furti detur contra consiliatorem furti, si alias furaturus non erat. insti. de fur. §. certe. Idem de seruo corrupto tenetur, qui solum consiliatur. ff. de ser. cor. l. 1. Sed isti casus sunt speciales, & non statim conpetit interdictum, vel conditio post mandatum, sed facta spoliatione, non enim competit interdictum, nisi expoliato. ff. de vi & vi ar. l. 1. in princ. & extunc computatur annus in interdicto: licet secus in conditione. Et licet quidam dixerunt in huiusmodi prohibitionibus, vel denegationibus oriri interdictum vti pos. cum potius vide atur vis turbatiua, quam expulsiua. argu. ff. vti pos. si duo. §. 1. & §. 2. & 3. tamen melius videtur competere interd:¬ ctum vnde vi, ex quo debita pensio dencgatur vel suo iure vti prohibetur. ff. de vi & vi ar. idemque. §. vnde vi. Item quid si episcopus mandet parochianum non in iudicio, nec consulendo, sed si se intendens obligare ex mandato, quod plebano non soluant decimas? Respondeo, tenebitur interdicto vnde vi, vt dictum est, vel conditione, vel officio iudicis, sed non nisi p ro illis qui denegauerunt, & tenebitur ad omne, quod in terest plebani pecunialiter non fuisse prohibitum, vt no. inf. de sepul. certificari. quod ipsum eius iuramento est declarandum. 2. q. 1. in primis. & not. inf. quod met. causa. c. vlti. ius autem vel possessio iuris cum sit res spiritualis aestimationem non recipit, & ita quod est not. dignum expoliato plebano, nec quasi possessio pristini iuris recipiendi decimas restituitur, quia forte iam alius est in quasi possessione, cui rusticus soluit, nec interesse datur, quia interesse e non recipit, ad officium autem iudicis pertinet, vt mandatum factum parochianis reuocet, & quod d simile mandatum faciat, vt plebano respondeat sicut ante inhibitionem de hoc faciebant. ar. inf. de censi. significauit.

Alii contra. cum non possit possessorem spoliare sine causae cognitione. de hoc no. inf. de fil. presby. veniens. Alii dicunt quod si Episcop vel alius iudex processisset sine ordine iudiciario, vel ex impetu, cum sit notorium iuris, quod reuocare poterit possessionem ipsam possessore non vocato, sed si alius quam iudex praedicta mandauerat possessori per suam reuocationem non fit praeiudicium, & idem forte in iudice esset, si extra iudicium eadem praecepisset. Hoc autem certum est, quod contra ipsum possidentem competit vtile interdictum vnde vi, vel vtilis conditio. ff. de vi & vi ar. l. 1. § familiae. dicitur autem quis spoliari iure, si fiat sine eo electio animo spoliandi alium, vel aliquid aliud de quo est in possessione, quod eius intersit. inf. de causa pos. cum ecclesia. & multofortius si eo eiecto de capitulo eligeretur. Sed quid si eiecerunt eum de capitulo vbi tractatur de electione, sed non elegerunt e Respon. eum non expoliatum possessione eligendi, & ideo ad hoc non competere petitionem, sed competere officium iudicis, vt restituatur ad capitulum quo spoliatus est. ff. de vi & vi arma. si plures. §. vlti. Nam sub electione comprehenditur capitulum, vbi de ea habetur tractatus, inf. eod. c. proxi. hoc non multum placet, quia non videtur velle expoliare eum possessione capituli. Sed quid si fecerunt vnam electionem eo eiecto, nonne si postea interfuit alii electioni, cum recuperauerit possessionem amissam, poterit agere ad cassationem primae electionis, petendo restitutionem offic. iu. Respon. sic. ff. de vi & vi ar. idem est. §. qui vsu. & l. 1. §. illud quoque. & §. si fundum a quo. & §. quod ait. & duobus §. seq. & l. merito. Item quid si elegerint non vocato eo, qui erat in possessione, sed non fecerunt fraudulenter, sed ex ignorantia, vel quia credebat eum non praesentem elegerunt. Item quid si in veritate erat absens, nunquid in tali casu propter hoc amisit quasi possessionem. Item quid si cum esset absens, vel in tali statu, quod interesse non poterat, puta excommunicatus, vel suspensus, si tunc eligunt, nunquid amittit possessionem, & an competit ei officium iudicis, & maxime si non intendebant ei subtrahere possessionem.

Ad omnes praedictas quaestiones respon. quod non amittit possessionem, nisi aduersarius habeat voluntatem subtra. hendi ei ius suum vel expoliandi, & hoc ipsum etiam fiat spoliatus, quod eum spoliare intendit, vel ei sua iura subtrahere, cum sicut possessio quasi sic possessio, non potest sine animo amitti. ff. de acqui. poss quemadmodum, sed hunc animum habere debet, quam cito aduersarius ei notificat, quod eum non admitteret, vel quod sibi non vult soluere, vel potius non soluit, volens ei ius suum subtrahere, sed oportet aut eum qui agit probare se fuisse in possessione non precario, vel aliter dic, vt not. sup. de postu. bonae memoriae. & se spos liatum quod satis ex confessione & responsione aduersarii patebit, vel ex factis praecedentibus. Sed quid si dicat, se non expoliasse, nec animo expoliandi elegisse, sed ex simplicitate, vel ignorantia, tunc poterit petere cassari, quod factum est non per interdictum, sed quia non est seruata forma, quia eo contempto facta est. sup. eod. quod sicut. Est autem perpetua haec conditio, sicut aliae conditiones, si autem aliquis prohibuit armis alicui ne ingrederetur possessionem, cuius possessionem primo non deseruerat animo interdictum competit, & idem si prohibuit eum vti iure suo, puta vsufruct. vel administratione, cuius quasi possessionem habebat. ff. de vi & vi arma. idemque. §. vnde vi. & §. pertinet. Si autem non armis, sed verbo tantum prohibuit, & talis fuit prohibens, quod eius prohibitio iustum metum faceret, locum habet interdictum contra eum, si post inuasit illam possessionem intra annum insolidum, eo quod occasione dictae prohibitionis ad eum peruenit, alias non interdictum enim hoc atrocitatem desiderat. ff. de vi & vi ar. l. 1. §. interdictum hoc. §. ad solam. si autem esset in possessione, & exiuit possessionem propter minas, non haberet locum interdictum, sed quod metus causa. ff. quod me. cau. l. metus. 1. respon. si autem antequam veniret ad locum vnde deiectus metu armorum illic existentium discessit contra eos, locum habet interdictum. ff. de vi & vi ar. l. 1. §. idem Labeo. si autem illuc non ibant, verum est possidentem possessionem amisisse solo animo. ff. de vsuca. non solum. §. sed dominus. veruntamen quia dolose non egerunt, vt spoliarent, non tenetur interdicto. ff. de vi & vi ar. idemque. §. si quis armatus. Credimus tamen, quod etiam tunc si acciperent possessionem sic derelictam competit, vel vtile interdictum, vel actio in factum, quia propter vim quam timuit de possessione exiens vacua possessio ad eos puenit. ff. de vi & vi ar. l. 1. §. familiae. & §. sequen. si vero alius occupasset possessionem, & postea deuenisset ad alios, quorum metu exiuit, qui tamen metum non intendebant inferre contra hos, non competit interdictum. ar. ff. de vi & vi arma. l. 1. §. qui a me. (in spiritualibus) similiter& ei de temporalibus reddere rationem debet, cum ecclesiae ad laicos non pertinent. 10. quaest. 1. c. 2. & seq. secus autem est in ecclesijs Monachorum. 16. q. 2. & c. 2. quia ibi non Episcopo sed Monachis ratio reddi debet.

(OEconomi) no. sententiam ferendam in personam procuratoris, quod fatemur siue per eum sit lis contestata, siue non. C. de sen. & inter. l. 1. & 2. ff. de procur. licet. §. pe. & l. qui proprio. 1. respon. & idem dicimus in defensore sine mandato. ff. de neg. gest. liberto. §. vlti. quidam distinguunt, si lis contestetur per procuratorem contra ipsum ferendam sententiam alioquin contra dominum. ff. de his qui not. infa. furti accipere. §. 1. quos confundit. C. de procu. nihil. contra tamen est in crimine iniuriarum. C. de iniur. l. vlt. & idem pont dici in causis materialibus, & criminalibus, vbi non apte possunt concipi verba in persona procuratoris, nos dicimus, quod vbicunque verba apta sunt vtriusqe persona, concipit sententiam posse fieri in personam procuratoris & domini. inf. de proba. licet in fi. contraria autem loquuntur in defensore. de hoc no. mf. qui fi. sint leg. causam quae inter. (in quasi possessione) inf. de iure patr. consultationibus. & c. cum propter. ( Pensionis) mirum videtur, quod cum tantum vnum petierit, scilicet, sibi restitui pensionem subtractam Papa condemnat ad restitutionem iuris, & ad restitutionem penfionis, & ita verba simul posita duplicem videntur recipere intellectum, quod esse non debett Respon. quod quando petiit sibi restitui pensionem intelligitur tantum petiisse restitutionem iuris percipiendi pensionem quod autem additur in sententia quod pensionem, id est, pecuniam subtractam de pensione restituat non fit, quia sit principaliter petitum, sed est accessorium, quia in interdicto vnde vi, & ex quo quis deiectus est habetur ratio fructuum & omnes causae, sed in alijs interdictis, ex quo aedicta sunt non credo. ff. de vi & vi ar. l. 1. §. ex die. Item hic sententiatur censum dandum, quando nullam causam census probauit, & est contra. inf. de censi. peruenit. sed potest dici quod hic probauit causam census, ibi non, vel aliud vnde agitur petitorio, hic autem agebatur possessorio (quaestione) scilicet sit debita, an non.

CAPVT XXV. 1 Secundi electores si peccarent etiam ex internallo quasi eligendi potestate priuati essent, non tamen ad primos, sed ad Papam eligendi potestas deuolueretur 2 I negotis coniundtis sepe aliud accrescit alicui propter socium. 3 Factum vel dolus procuratorum non debetobesse domino. 4 Electio facta in qua admittuntur priuati ad electionem non est confirmanda 5 Pronunciari debet superpetitione nonfuper causa 6 Electio facta, an supensis non vocatis tenet. etiam antequam per sententiam priuentur.

CVM VINTONIENSIS. Prima electio facta fuit per praesumptionem, quia scienter elegerunt indignum, secunda per impressionem, & ideo fuerunt cassatae, & sic continetur in registro, nec mireris, quod secundi qui per impressionem elegerunt non fuerunt priuati ipso iure potestate eligendi, quia nondum erat facta constitutio. inf. e. quisquis. per quam priuati sunt, licet per sententiam priuari poterant, si Papa voluisset: sed noluit sicut hic apparet. Et not. hoc, quod qui primo elegerunt, non debuerunt interesse electioni, quae primo fieri debebat post cassationem duarum priorum electionum, quae factae sunt vno contextu, sicut apparet ex hoc loco, quia hic secundo eligentes, qui non erant priuati, admiserant primo eligentes, qui erant priuati ipso iure de gratia, & non de debito iure, & hoc idem obtinet, vt quidam dicunt, si primo plures electiones fierent ex mteruallo, & non int eodem contextu, scilicet, sup. eod. bonae memo. Magun. in fi. vbi expresse habes, 1quod etiam si secundi electores peccarent ex interuallo, & non in eodem contextu quasi eligendi potestate priuati es¬ sent, non tamen ad primos, sed ad Papam esset eligendi potestas deuoluta, ex quo conuenitur, quod si secundi non deliquissent intantum, quod essent eligendi potestate priuati, quod tantum apud ipsos eligendi potestas remansisset. Alii tamen dicunt, & vt videtur melius, quod si secundi qui non deliquerunt ex interuallo facient secundam electionem, & contingat hanc secundam electionem non procedere, vel quia electus non admittit electionem, vel quia renunciat, vel quia cassatur, nec tamen electores peccant, ita quod debeant potestate eligendi priuari, tunc remaneat electio penes omnes, dumodo sint adhuc intra tres menses:iam enim est reintegratum capitulum, quo ad electiones futuras nec contradicit decre. praealle. bonae memo. Magun. in fi. quia ibi loquitur, quando secundo eligentes deliquerunt tantum quod priuati fuerunt ipso iure potestate eligendi, vel debuerunt priuari per sententiam. In quo casu dicimus bene nos, quod electio vel prouisio tunc transit ad superiorem, quia totum capitulum deliquit. Item not. quod haec decr. dicit, quod prima vice tantum sunt qui peccauerunt eligendi potestate priuati intelligendum est de illa vice, quae occurrit postquam prima electio sit, vbi vna sola facta fuit, siue primae siue plures fuerunt factae cassatae fuerunt, & idem etiam videtur, si non fuerint cassatae, sed electi renunciauerunt in manu archiepiscopi, quod facere potuerunt iuri sibi quaesito ex electionibus, vt not. inf. de transla. epi. inter cor. imo idem videtur si electioni de se factae non consenserunt, semel enim eligendo functi sunt officio suo.

Vnde iterum eligere non debent, quod sic probo. Constat quod haec electio quae imminet facienda post cassationem primae electionis, vel post renunciationem, vel post non admissionem electionis, alia est a prima, cum primam iam ex toto cassauerit. Ergo ab ista sola repelluntur, cum vna sola vice priuari debeant, & ad alias decaetero ad mittentur, vt hic. Item not. quod si illi ad quos est deuoluta potestas eligendi, eligunt talem, quod ipso iure sunt priuati potestate eligendi, non deuoluetur potestas eligendi ad primos, qui propter peccatum in prima electione conmissum fuerunt priuati potestate eligendi, sed ad Papam. sup. eod. bonae memo. Magun. hoc etiam probatur ratione quod fecerunt isti totum capitulum fecisse videtur, cum in eos tota potestas capituli fuerit deuoluta, non ergo a capitulo ad capitulum est deuoluenda potestas, sed ad superiorem, quando autem simul procedunt, sed in discordia, tunc dicitur deuolui potestas a delinquentibus in non delinquentes, qui finguntur capitulum, vt not. sup. e. dudum. si autem isti secundi ad quos deuoluta est potestas eligendi, non eligerent intra tres menses, qui deputati sunt a iure ad faciendam electionem a die vacationis. l. dies. postquam cum intelligatur vacasse ab eo die, quo cassatae sunt electiones, vel ex quo electi renunciauerunt, vel non admiserunt electiones, ex tunc ad Pa. pam vel ad alium superiorem deuoluitur potestas eligendi. inf. eod. ne pro defectu. sed si reddatur electio capituli de gratia, omnes interesse debent, quod satis ex hac decre. probatur. nam cum hic dicatur, quod si non elegerunt intra terminum sibi assignatum a Papa, quod ex tunc omnes simul admittantur & eligendi potestas ad omnes reintegratur, quare non idem esset multofortius in termino iuris, alii tamen dicunt, & forte bene, quod illis qui non peccauerunt non incipit currere tempus a die cassationis, vel renunciationis, vel non admissionis, sed a die primae vacationis, tamen tempus illud quo secundi non processerunt ad electionem, quia forte dubitabant de prima electione, an teneret, vel de primis electoribus, an essent priuati potestate eligendi non computaretur in tribus mensibus deputatis electioni, imo subduceretur. inf. de conces. praeben. quia posset dubitari, quod electio teneret, vel quod non essent electores priuati potestate eligendi, quia forte dubitabant de natalibus electi, vel etiam dubitabant, an habeant dispensationem, & tales dubitationes fanorabiles sunt, vt non satigetur ecclesia laboribus & expensis, quas incurrit ecclesia magis, si fuerint duo electi in discordia quam vnus, fatemur tamen quod si certum esset, quod electio prima non teneret, & quod electores essent priuati potestate eligendi, quia tunc praedictum tenpus non subduceretur, nisi eligerent, electoribus autem non est fauorabile hoc credere, imo contrarium, tamen & si non habent illum de cuius natalibus dubitant, possent habere multos alios, vnde ius praesumit eos scire impedimentum, nisi probent contrarium. sup. eod. innotuit. nec excusantur, si credunt eum habere indulgentiam, nisi in veritate habeat, vt hic ar. 7. q. 2. dilectissimi.

Sed quid dices, si quae factae sunt electiones ex interuallo, sed primo eligentes sunt priuati ipso iure potestate eligendi, vel etiam ipsis currit tempus trimestre. alijs autem, qui non peccauerunt in electione, licet electio sit cassata ex alia causa, non currit trimestre tempus, nunquid in isto casu eligent isti soli, an omnes simul eligent, cum iam in vna electione priuati sunt potestate eligendiae Respon. omnes simul, quia capitulum dicitur admittere, vel retinere electionem, & ipsi in praedictam electionem, quam prosecuti sunt, finguntur capitulum, item saepe in negotijs coniunctis aliud accrescit alicui propter socium. ff. si ser. amit. si commune. ff. de bo. poss. contratab. non putauit. §. in adoptione. & §. sequen. cum suis concor. (elegerunt) istae electiones cassatae fuerunt primo, & postea omnes canonici de vtraque parte, qui erant in curia cum potestatem haberent in omnibus absentibus eligendi simul conuenerunt in vnum ad tractandum de electione & non potuerunt concordare, & hoc est quod sequitur etc. & sic continetur in integra. vel dic aliter, vt in gloss: de vnactractauerunt) primo cassatis superioribus.

Concordes) de vna persona, vtraque tamen pars processit ad electionem quae sibi placuit, quae postea similiter cassatae fuerunt, vel partes discissae eius noluerunt immitti. aliter enim videtur, quod male dicat quod sequitur, quod non secunda, sed tertia imminebat facienda, absurdum enim videtur si quilibet tractatus electio diceretur, & post vnum tractatum habitum illi, qui primo peccauerunt ius eligendi recuperarent. Alii dixerunt, quod post tractatum etiamsi neminem eligant recuperant ius eligendi, & appellant hic secundam electionem & tertiam tractatum illum qui habitus fuit de electione, & totum quod sit in vno termino assignato ad electionem faciendam, & non simpliciter fit, quod vna vice vel duabus, dummodo non perficiatur & soluatur terminus assignatus. HIi tamen electores, sicut omnes alii primum terminum habuerunt a iure, & ita illum elegerunt, & ille terminus hic appellatur prima electio, sed cassatis illis electionibus Papa iterum dedit eis alium certum terminum, vt eligerent, & hic similiter secundus terminus dicitur hic secunda electio, siue elegerint, siue non, & tunc tantum dices secundam electionem factam, quan¬ do terminus vel iuris, vel hominis sic elapsus erat, quod vlterius eligere non poterant, & oportebat eos habere de nouo nouam licentiam eligendi, sed primo dictum verius, & hoc solum, scilicet, quod electiones celebratae fuerunt etiam secunda vice, vel quia vnus terminus electionis transit iustificat sententiam Papae: quia omnes simul censuit ad electionem admittendos.

Quidam tamen dixerunt, quod illud, quod fecerunt non delinquentes ad electionem admittendo delinquentes iustificauit sententiam, reddit enim non delinquentes inhabiles ad excipiendum constra delinquentes. Sed contra videtur, quod factum procuratoris, vel dolus non debet obesse domino. inf. de offic. dele. cum olim. in fi. ff. de procu. ignorantis. quamuis posset respondere, quod iste erat procurator generalis, cuius dolus & factum domino obest. ff. de tribu. procuratoris. sed nos bene dicimus, quod haec ratio Papam non mouit, cum per hoc eorum iuri non praeiudicaret & aliam rationem Papae assignat, & hi, scilicet, prior & suicassea rebant) quando tertia electio facienda imminebat (quod illi) scilicet, Archi. & sui (hominem) scilicet, Decanum Sarrabianens.

4 primam electionem) ex hoc, scilicet, quod priuatos admiserant ad electionem, videtur quod si facta esset electio non erat confirmanda. arg. inf. eod. massana. arg. inf. de offi. deleg. cum super Abbatia. Sed tu dic, quod quando teneret electio, seeus in iurisdictione. Nec obstat decret. massana. quia ibi erant admissi laici scienter. & tanquam ius habentes in electione, qd est prohibitum in iure. 63. dist. Adrianus. hic autem admissi sunt clerici, qui non prohibentur a iure interesse electionibus, & etiam illi, qui de gratia & non de iure vocantur. 63. dist. c. pe. & ideo prior & fui qui de gratia admittebant alios non propter hoc debuerunt priuari potestate eligendi, cum bene potuerint suo iuri renunciare. Vel dic, quod hic Archi. & sui non erant priuandi ab eligendo cum alijs, quia non constabat, quod scienter elegerint indignum, scilicet, Decanum, imo dicebant se credere eum habere dispensationem Papae. Imo plus dicunt quidam, sed male, vt nobis videtur, quod licet scienter eligentes indignum sint ipso iure priuati potestate eligendi. inf. eod. scriptum. sup. cum in cunctis. tamen nisi hoc constat per confessionem solenniter factam, vel per sententiam, siue illis eligere non possunt, cum sint ipsi in quasi potestate eligendi. 8. q. vlt. nonne, & si fecerunt, non tenebit electio, quia cum debeant vocari, & non sint vocati cassari debet eiectio. inf. de cans. pos. cum ecclesia. inf. c. quia propter.

Sed contra, ad quid ergo sunt priuati ipso iureecRespon. ad hoc, quod si in sententia non dicatur sint priuati, vel nos prinamus potestate eligendi, ex quo tamen dicit cassamus electionem vestram, quia scienter elegistis indignum, vlterius ad electionem eos admittere non tenetur, quia facti quidem quaestio etc. 2. q. 3. notandum. & nos etiam haec verba dicimus, vbi agebatur contra canonicos, si autem contra electum ageretur, sic iudicaretur, cassamus electionem de te factam, quia scientea te indignum elegerunt, non paeiudicaret canonicis electoribus, quia res inter alios, etc. inf. de re iud. cum super. Item & si quando agereturcontra electores, Decani & simpliciter petatur cassari electio, & non ex hac causa, quia scienter elegerunt indignum, licet postea iudex hoc in sententia dicat, non eis paiudicat, cum non potuerit prouidere, vt super eo de quo actum non fuerat, se defenderet. Alii tamen dicunt in hoc articulo, quod ex quo generalis fuit petitio, & maxime quia a sententia vbi ex pressit, potuerit appellari: imputandum est eis, si non adducant omnes probationes sibi vtiles, vel ad minus, si non appellant. arg. C. de anna. excep. l. vlt. ff. de iudi. l. solems.

Sed opponas contra, cum ad hoc non sitactum, vt priuentur potestate eligendi, quomodo sententia in hoc potest praeiudicare contra id, quod legitur. inf. de simo. licet. Item super petitionem, non super causa pronunciandum est. ar. praedictae decre. Ad haec duo sic respondeo, quod etsi ad priuandum eos ab electione expresse non agatur, pro consequentia tamen agitur, quia vnum ex altero sequitur, & sic sunt connexa sicut infamia sequitur damnatum furti, licet non ad infamiam irrogandam agatur, sed ad poenam furti exigendam. ff. de fur. non potest. ar. 2. q. 3. §. notandum. 3. q. 6. hoc quippe. Item magna differentia est, ex qua causa damnetur quis, nam si damnetur crimine stellionatus ex causa, vel crimine quod infamet, vt quia dolo aliquid fecit, infamia ex tali sententia irrogatur, si vero cum ex ea causa intentet crimen stellionatus, quae non infamat, vt quia rem obligatam sibi alii obligauit, infamia non irrogatur, quia nulla contraria infa¬ mat. ff. de cri. stel. l. 1. 2. & 3. §. nos autem.

Nos dicimus, quod electio facta asuspensis non vocatis, tenet etiam antequam per sententiam priuentur, quod expresse colligitur. inf. e. bonae. Nec obstat decre. inf. de cau. pos. & proprie. cum ecclesia. vbi dicitur, quod non debet priuari possessione ante sententiam, quia licet suspensi non debeant interesse electionibus, non possunt agere possessorio, vt restituantur in possessionem eligendi, cum sint possessione eligendi priuati, licet non aduocent eos ad electionem(cum illi) illi tamem qui eligunt, bene fatentur eos esse in possessione eligendi, Vel dic, quod praedicta decre. cum ecclesia, non obstat, quia ibi neqe iure eligendi, neque possessione priuati erant, sed hi a iure priuati, erant in potestate eligendi, vt patet ex iuribus praealle. Etsi obiicias, non erant priuati possessione, licet proprietate, vel potestate eligendi? Respondeo, quod in corporalibus hoc ipso fertur sententia contra aliquem, licite enim illud ius denegatur, vt not. inf. de conces. praeben. cum nostris. Item nec ego sine alijs eligendo priuo eos possessione, sed dico, quod in praesenti electione propter delictum suum vocem non habent. Item non ob. c. nonne. quia hi electores nihil subtrahunt, si iure suo vtuntur, vnde crederem quod si suspensi venirent ad cligendum. cum non suspensis quod non deberent eis vim inferre, si eligant, & iure suo vtantur, quia nihil eis obest eorum praesentia, sed faciant protestationem, quod non consentiunt quod electioni intersint, & contra eorum voluntatem intersint. Item illud c. nonne. loquitur in his, quae fiunt ratione publici officij, electio autem ad canonicos non pertinet ratione publici officij, vt no. sup. eo. de consue. cum dilectus. Sed quid dices de occultis excommunicatis, nunquid eis non vocatis procedent non excommunicari. arg. quod non. 6. q. 3. c. 2. & 3eRespon. sicut in superioribus suspensis, scilicet, quod eis non vocatis procederent non excommunicati, praedicta autem capitula non obsunt, quia loquuntur, quando non potest probari excommunicatio, hoc autem intelligimus, quando probari potest, quod sint priuati ipso iure, quia si probare non possunt, tam in primo casu quam in secundo pnnientur. Item nec obstat. 2. quaest. 1. nos in quenquam, quia ibi loquitur de condemnando, hic autem loquimur de iam condemnatis a iure, licet non ab homine. Admiserunt) & ideo interesse potuerunt: quia non sucpensi, sed prior & sui quorum erat electio eis de suo gratiam facere potuerunt, sed si ad Papam vel alium deuoluta esset eligendi potestas, tunc si eligerent non teneret. inf. de suppl. negli. praela. c. pe. (illos) scilicet, Arc hi. & suos (celebrandum) id est, ad tractandum de secunda electione qui tractatus habitus fuit in curia nec habuit effectum, vnde dicitur. supra, infecto negotio vel aliter, vt hic notatur. (concilip) sup. eod. cum in cunctis. (huius) scilicet. quieliguatillegiumos

CAPVT XXVI 1 Sinp niacuo sciontor cliem bentfieqr ectiasticis se reddit indignum 2 Confessio extraiudicialis sufficit ad priuandum quempiam futuris beneficijs. 3 Confessio coram seculari iudice noni sufficit ve quis ab Episcope condemnetutr.

PER INQVISITIONEM. Id est pacta inquisitionis R. (olim) hic solum intantum vitabat electionem ipsius, quod sufficiebat ad cassationem eius, & ad faciendum culpabiles electores hoc scientes. 1. quaestio. 1 nullus. (per ambitum) C. de Episco. si quenquam. ad hoc ipsum etiam sufficit, quod dicitur de precibus amatorum, si essent pro indigno scienter. 1. quaestio. 1. de ordinationibus. & c. ordinationes. (expressis) in actis ipsius inquisitionis (ipsum) R. (seq.) scilicet, Mascaron (primae) bis enim fuit electus in Episcopum, sed prima electio fuit cassata. (credens) scilicet, Mascaron. & sic mala conscientia elegit eum, vnde ad gehenam aedificauit. 28. quaest. 1. §. ex his (ipsemet) Mascaron (eius) R. Episcopi (recipiens) hic commisit furtum contractando rem alienam inuito domino. ( talem) scilicet, R. tam criminosum ( eligendo) ipse Mascaron. Ecclesiasticis.) 23. quaestio. tertia. ecce. & quaestio. prima. subdi. in Authen. de Epis. §. si vero crimem. ff. de iureiur. si duo. C. de libe. cau. iube¬ cta crimina, non solum debet puniri, vt: decaetero ei portae dignitatis non pateant: vt C. de digni. l. 3. sed etiam praeteritis beneficijs in perpetuum spoliari, maxime cum fuerunt magna crimina & manifesta per confessionem eius. 1. quaestio. 7. si quis omne. 15. quaestio. 7. si quis presbyter. l. dist. de his vero. veruntamen oportet cum eo agi suo ordine, vel inquirendo, vt hic. vel accusando, vt deponatur, si enim ad hoc non ageretur quomodo ferretur in eum sententia, quia debet ferri secundum modum agendi. inf. de simo. licet. praeterea confessio facta in alio iudicio non praeiudicat. inf. de iudi. at si clerici. ad idem. inf. de ordi. cog. cum dilectus.

2 Sed nos bene credimus a, quod sola a confessioetiam extraiudicium facta, sufficiat ad priuandum eum futuris beneficijs, cum per confessionem talem incurrit infamiam facti, cuius effectus est abstinere a beneficijs. C. de digni. l. tertia. & etiam ad priuandum iam habitis. inf. de confes: cum suber. inf. de excel. praela. quam sit graue. & ad idem. 2. quaestio. 1. mulieri. ff. ad leg. Aquil. proinde. inf. vlti. inf. de proba. per tuas. C de nonnume. pecu. generaliter.

Et haec sunt vera, dummodo coram non prohibito iudice fecerit confessionem, & est necesse, quod confessio sit ex causa expressa, licet extraiudi. vt in l. generaliter vel solenniter. vt 3. quaest. 6. si debitum. nec facimus vim vtrum scriptura interuenit necne in confessione facta extra iudicium, vt videtur sonare. l. illa generaliter. in prin. quia in fi. eiusdem. l. generaliter loquitur. Item ad probandum alium intellectum confessionis necessaria est scriptura, vt in ea l. dicitur.

Quod tamen intelligendum est, quando confessio aedita erat in scriptis, sed si sine scriptis facta erat sufficiunt testes vel alia probatio sine scriptis. Et non obstat ei quod diximus, quod confessio in alio iudicio non praeiudicat. inf. de ordi. cog. cum dilectus. quia ibi non fuit confessus, sed eo absente & non vocato contraeum probatum est crimen, imo plus dicimus, quod si contra eum agentem & praesentem, & se defendentem probaretur crimem, nisi ageretur de crimine, & criminaliter non debet puniri, cum contra probationes siue sint testium, siue instrumentorum multa possunt obiici, quae etiam si aliquando taceat is contra quem producuntur, non debet puniri, nisi inquantum modus agendi patiatur, sed in confessione, vbi quis non potest propriae confessioni contradicere secus. C. de non nu. pecu. generaliter. in fi. sed infr. de excep. denique. expresse dicit quod etiam si confiteatur nulla poena sibi imponitur, sed solue, vt ibi. Sed quomodo respondebitur decr. at si clerici. dicimus, quod confessio coram seculari iudice, non sufficit vt episcopus condemnet eum, sed vocatus ab episcopo requiritur de crimine, quod confessus est coram seculari iudice, & si vellet variare non admitteretur, nisi probet, quod etiam alio casu intelligatur confessio sua, vt inl. generaliter. velibi a fuit violenter tractus coram seculari iudice, & etiam sic ne in aliquo laicorum iura super clericos approbentur. Item decre. cum super eo, & quam graue est, intelligo vt ibi no. & quenadmodum diximus in iudicio per confessionem necesse extra iudicium factam, si dicunt quidam de instrumento, quod probet in alio iudicio: vt no. inf. de fi. instr. c. 1. de testibus. fi fuerint publicati: vt not. inf. de testi. Albericus, & idem in sententia, siue interlocutoria, siue diffinitiua, siue excommunicationis, nam & in alijs iudicijs obstant. inf. de appel. pastoralis. 4. q. 3. §. item lege. ff. de iu. priua. l. 1. sed solutio praecedens non satiefecit huic decr. cum hic sine aliqua accusatione fuerit motus.

Respondeo, dicendum est ergo hic idcirco condemnauit eum, quia crimen quod confessus est tangebat crimen, de quo fiebat inquisitio, alias autem secus est, vt infra. no. de confes. cum super. vel dic, licet non poscit imponi ei ordinaria poena, potest tamen ei imponi extraordinaria. inf. deexcep. c. 1. vel dic, quod hic de quo agitur confessus est crimen suum, & ita cum sit notorium, iure potest inde puniri, sed condemnari de crimine non potest, cum non sit accusatus criminaliter, sed admoueri bene potest etiam si ciuiliter agitur. inf. de accu. acquisitionis. & maxime ex quo crimen, quod est confessus tangit causam de qua agitur, vt hic. inf. de excep. denique. Vel dic, quod etiam hi deleg. contraMascaron ordine iudiciario procedant, ( amouentur) eo tamem vocato & si vellet ostendere confessionem suam in alio casu intelligi audiretur. C. de non nu. pecu. generaliter.

CAPVT XXVII. 1 Adecclesiam regularem non tenet electio facta de non regulari. fuuuTrvciarur monasterio.

CVM CAVSAM. (Per multa) ista consuetudo est contra bonos mores, & contra ius conmune. 5. q. 1. nemo. & c. presbr teros. iS quaestio. 2. peruenit. & ideo non est seruanda. 12. dist. illa, ad idem supr. de consue. ad nostram. & c. cum venerabilis. (quod sit) os di. legimus. ff. de offi. presid. sed licet. (in bonae.) 16. q. vl. in noua. 1 (Irritetis) quia regularem ecclesiam non tenet electio facta de non regulari. inf. e. officii. (profiteatur ) est autem in optione monasterij, vt clericos illos non recipiat improfessos, si sibi placet, nisi recepti essent in probatione, sed tunc in eorum optione relinquetur. (dimittant) not. quod nullus secularis clericus potest esse cleri cus in monasterio, quod intelligo sic, quod habeat ius in participatione spiritualium sicut est habere vocem in electione prioris & huiusmodi.

CAPVT XXVIII. 1 Pralatorum electioni interesse possunt laici si hoc habent de iurisdictione sua. 2 luraspiritualia in non spirituales et non consecratas personas non honeste cadunt. 3 Imperatores dicuntur eligere vel confirmare vice Papae & non sua. 2 contemptiss volunt possunt facere electionem factam eis contemptis cassari. 5 An si morini sint eligenter: & viuant con tempti: possint electionem ratificare. 6 Venditio iusta vel alius contractus beneficio restitutionis rescindetur. Electio dicitur large, & stricte, & strictius. 8 Electio vix dicitur esse niss omnie iure folennia obseruentur. 9 Ab initio contradicere intelligitur si vsque ad consecrationem cantradicatur. 10 De forma omissa agi petest etiam post confirmationem & consecrationem u Vbicunque circa electionem dolus expressus admissus est semper renunciare tenentur. 12 Quilibet celebrantium celebrat: licet vnus specialiter celebret 13 Potest episcopus absque pallio ordines conferre in episcopatu alteris sicut missam celebrare.

QVOD SICVT. (Verum.)2 Sed quares, quomodo auditur accusatio de hoc crimine. ( quod non fuit canonica electio ees propter nominationes praecedentes post consecrationem contra id, quod not. in hoc c. in gl. quo incipit canonica haec. Respondeo. hoc crimem quod obiiciebatur tale erat, id est, intrusio cum alius deberet esse episcopus, quod si verum esset etiam tunc audiri debebat. Item sicut hic dicitur, quod non fuerunt ad accusationem admissi, sed quae sequuntur, obiciebantur contra armachanum electum, qui de eis accusabatur, vel denun¬ ciabatur, & etiam de contemptu poterat ciuiliter agere implorando officium iudicis, vt eius electio cassaretur. (nihil). 16. q. 7. contra sanctorum. contra. 2. q. 6. ei. qui ver. nominationes.

Hoc secundum iura Inno. intelligo verum, si tractando, vel deliberando tamen nominat aliquem, nansi post tractatum quilibet diceret, ego eligo tamen, bene vim electionis obtineret secundum illa tempora, vt expresse habes. inf. eo. cumin iure. & c. venerabilem(in ecclesia) id est, in illo loco cathedrali. 23. dist. nomine.

Nominatio, (scilicet episcoporum. 62 di. Adrianus. nam electioni aliorum prelatorum interesse possunt laici, si hoc habent de iurisdictione sua. infr. de iure pat. mobis, Et quidam dicunt idem in episcopis, sed decr. hodie hoc non tantum prohibet in episcopis, sed etiam in omnibus praelatis in ecclesijs collegatis. inf. eo. sacrosancta. mors autem defuncti praelati potest nunciari principi, & eius consensus lrequiri, si de consuetudine, vel priuilegio hoc habet princeps, & si fiat electio contra consuetudinem vel priuilegium cassabitur. 63. dist. lectis. i8. q. 2. abbatem.

Iura enim spiritualia in non spirituales, & non conseeratas personas non omnino honeste cadunt, & hoc est statuere ius naturale suadet. inf. de iud. ca2.

Et hoc intelligitur esse verum, quod non potest interesse electioni tanquam ius habens in electione: quia si haberet potestatem per eum contraheretur matrimonium, vel aliud vinculum inter praelatum, vel canonicum & ecclesiam. sup. eo. cum inter ca. quod esse non debet, praesentare autem ad aliquam ecclesiam non est spirituale, licet annexum sit spirituali, nec contrahitur aliquid vinculum inter praesentatum & ecclesiam, cum nihil sibi iuris acquirebat. inf. de iure pat. pastoralis.

Sed quid dices de imperatoribus, quibus concessum est a summis pontificibus. 63. distinct. Adrianus. & c. seq. Respondeo, quia ibi faciebant vice Papae, & non sua, vel dic, quod per eorum electionem & confirmationem non contrahebatur aliquod & vinculum inter ecclesiam & electionem, ad consecrationem tantum quae per spirituales personas fiebat, & dicemus quod ex inuestitura regum, vel electione non habebant instituti ab eis aliquod ius spirituale, puta quod possent conferre ecclesias, vel canonicatus, vel ordinare clericos, vel huiusmodi potestatem autem horum re¬ cipiebant a confirmatore, vel consecratore, vel quocunque alio ministro spirituali, & ecclesiastico. Per inuestituram autem laicorum potest recipere vasallagia, & alia temporalia(periculo.) Not. quod si quis non possit vacari sine periculo, vel venire, nihilominus praesentes possunt procedere in eorum absentia, sed hoc vltimo casu citandus est, & citatus vices suas potest eonmittere. inf. eo. quia propter.

4 Infirmanda) Notat. hic, quod isti contempti post confirmationem & consecrationem, si volunt, facient cassari electionem factam eis contemptis: & per consequens amouebitur de Episcopatu, licet confirmatio & consecratio rite factae sint, quia ad ea non erant vocandi, sed hoc est ea ratione, quia electione cassata constat omnia consequentia per obreptionem obtenta, & videtur hac ratione, quia amouendus est, quod licet concilium prouinciale de hoc possit cognoscere, non tamem diffinire. inf. de cler. non resi. ex tuae. 3. q. 6. accusatus.

Propter bonum pacis) & si contempti velint consentire, eligentes autem velint resilire ab electione non possunt. sup. de elect. cum inter ea. arg. ff. de ser. rustic. praedi. per fundum. licet sit arg. contra. sup. de postu. bonae. 63. dist. quante. sed quid si mortui sint contempti, dicimus quod si sint tales successores qui suecedunt in honore & onere, vt sunt abbates & praepositi, tales successores, si aliquid factum est in praeiudicium dignitatis, possunt prosequi contemptum praedecessorum, quia tunc potius dicitur contempta dignitas, quam persona, electus enim tali contempto non tantum non reuerebitur personam, sed nec dignitatem, quos reuereri solent electi. 8. q. 2. dilectissimi. ar. inf. de offi. dele. quoniam Abbas. & de offi. or. pastoralis. finguntur enim eedem personae cum praedecessoribus, sed in canonicis secus. Nam canonici qui substituuntur, canonicis non succedunt in honore & onere, sed capitulum eis succedit. inf. de test. relatum. 2. & c. cum consenserit, contradicere nomine eorum non potest. Sed quid si lite pendente moriatur contemptus, vel transeat ad aliam ecclesiam: Respondeo, perit accusatio, nec datur sententia, si reus vel accusator mortuus. fuerit. l. fin.

6 Sed quid si mortui sunt eligentes, & viuant contempti, nunquid possint ratificare electionemedicimus quod sic. quia consensus eorum retrotrahitur, ad tempus electionis. argument. supra, eod. dudum. & quia tenet electio, licet possit infirmari, sed argument. contra. ff. commu. praedi. receptum. sed ibi non tenet priorum concessio quousque sequitur vltima. Et praeterea praecedentes consensus trahuntur ad vltimum, quod non est in electione, sed dices quomodo est electio canonica, vbi aliquis eligentium est contemptus, cum ius praecipiat omnes vocandos, qui volunt & possunt interesse. infra, eod. quia propter. & c. coram dilect. & etiam cum possit cassari contempto persequente contemptum. Et ad hoc respondemus, quod electionem canonicam facit mutuus consensus capituli & electi cum forma seruata, quod hic fuit, nam capitulum dicitur ex quo duae partes praesentes fuerint. ff. quod cuiusque vniuer. notat. l. nulli. & l. seq. contemptus enim non potest renumciare iuri pro se inducto. inf. e. c. ecclesia. Nec ob. quod potest cassari: ergo non est canonica institutio, potest enim quaecunque bona electio cassari propter vitium electi: & tamen non minus est canonica. Item ista venditio vel alius contractus rescinditur beneficio restitutionis, & tamen nihilominus est iustus, vt infra, de in integ. restit. per totum. idem videtur, si per compromissum procedatur, scilicet, quod vnus solus contemptus potest reuocare electionem, alius autem hoc non potest, quia hoc non est contra formam, quod singuli non compromittant, sicut non est contra formam, quod singuli non requiruntur ad scrutinium. inf. eod. ecelesia.

7 Canonica electio dicitur large, stricte, & strictius, dicitur strictius vbi omnia interueniunt, etiam quae sunt de solennitatibus, quae a iure praecipiuntur, & sic loquitur ca. 63. di. c. 1. Stricte dicitur canonica, vbi omnia interueniut, quae sunt de substantia, & non alia, quae sunt de solennitate, puta sine quibus est electio, puta si omittatur forma. infr. eod. quia propter. Laroe autem dicitur canonica, quae scilicet est secundum ius naturale, scilicet, quia nulla est seruata forma, sed tamem consensus electi & eligentium interuenit, & non causa ex quibus fit nulla electio. sup. eo. considerauimus. & quidem secundum primam acceptionem non habet locum regula, quae est 62. dist. c. vlt. vbi dicitur, quod nullus non canonicae electus ordinetur, & sic contra praesumptum fuerit deponatur ordinans & ordinatus. inf. e. ecclesia.

Et ar. est hic quod vix est electio, nisi omnia iura solennia obseruentur, & tamem ideo non est nulla, nec cassatur elect io. In alio autem casu, scilicet, quando ea interueniunt, quare est nulla electio de iure positiuo, sed alia de iure naturali, tunc distingue: quia si dolus vel delictum electi, vel eligentium fecit, quod electio sit nulla etiam de iure naturali, vt quia intrusus est vel simoniacae electus, tunc semper habet locum regula praedicta, scilicet, quod deponatur ordinans & ordinatus, nec tenent ordinationes eorum, quo ad executiones. 62. distinct. c. 1. infra, de simo. per tuas. nec potest tenere beneficium per talem dolum quaesitum. infr. de renune. nisi cum pridem. §. 1. 16. q. 7. si quis de feud. fi autem dolus vel delictum non fuit tale, quod electionem faceret nullam, sed annullandam, vt contemptus alicuius qui electioni interesse debet, tunc non debet renunciare beneficium si quaesitum, nec peccat tenendo contra voluntatem contempti, nisi prohibeatur a iudice, licet enim contemptus possit officium iudicis implorare pro ipsius cassatione: non tamen peccet quousque cassetur. Hoc enim officium iudicis de rigore iuris est introductum, nam de aequitate esset, quod contemnentibus eum imponeretur poena, & non cassaretur electio a maiori parte facta & etiam quod non imponatur illi, qui nullo modo deliquit. argum. ff. ad municip. l. quod maior. vnde sicut condemnatus iniuste ad restitutionem rei suae, non peccat tenendo eandem rem, si non auferatur per iudicem, vel dari praecipiatur, si nec iste, qui iure naturali canonice electus est, scilicet, per consensum eligentium licet iure positiuo cassari possit. arg. ff. de condit. inde lulianus.

Alii tamen dicunt, quod contemptus non habet offic. iudicis, sed tantum exceptionem, vnde tunc tantum competit haec exceptio, quando confirmatio vel consecratio petitur. Postquam autem consecratus est, cum non sit contra quid detur vlterius securus manet. Alii dixerunt, quod semper agere potest, & sic habes expresse, quod semper peccat tenendo contra voluntatem contempti. Si autem ipse erat in peccato, quare cassari poterat similiter sine peccato tenet beneficium acta poenitentia. 6b. dist. sicut semel. nisi esset tale peccatum, quod executionem etiam acta poenitentia impediret, infra, de renunc. nisi cum pridem. si autem deliquit tacendo irregularitatem suam, tunc omnibus modis debet offerre renunciationem suam, & peccat tacendo beneficium, sed tamen dispensabit superior in aliquibus irregnlaribus. infra, de renun. nisi cum pridem. §. personae. sed ordinationes eius executionem habent, quia non erat nulla electio de iure naturali, sed deponendus erat. Si autem nulla sit electio propter formam non seruatam, vel aliud consimile. Consensus tamen legitimus eligentium & electi interuenit, qui solus de iure naturali ad electionem & alios contractus sufficit. infra, de transact. inter corporalia. tunc videtur dicendum, quod nisi ab initio se opponat, postea contradicere non potest. ff. de decur. l. pen. in fin.

9 Et intelligo ab initio contradicere, si vsque ad consecrationem contradicatur, sed de hoc plenius notat. infra, de causa possid. cum olim. & hic ordines confert, & sine peccato in beneficio manet. infra, de sup. neglig. praela. c. pen. & dicimus hunc per canonicam elactionem de iure naturali interesse, nec est verum quod hic non habet fundamentum, & ideo non possit superaedificare in ordinibus & alijs. 1. q. 1. principatus. imo fundamentum habet, scilicet, canonicam electionem de iure naturali, & facile redit ad ius naturale. ff. de pact. si vnus. §. idem dicimus. maxime, vbi non oritur scandalum, nec laeditur honestatis publicae iustitia, nec generalis status eeclesiae, quod esset si rediretur ad illud ius naturale, quod consobrini simul contrahant. inf. de restitut. spol. literas. vel quod irregulares remanerent in ordine, cum ex hoc ordo dehonestatur. Sed ius positiuum de forma seruanda inuentum est propter periculum ecclesiarum, quae erant in litibus, quae iam cessant postquam consecratus est pacifice. Est enim hoc ius positiuum, quasi de rigore iuris inductum, & potest dici in hoc easu, quod post consecrationem de forma non seruata, nihil poterit obiici. argument. ff. de decu. l. pe. in fin. etiam ab his, qui praesentes non erant, & est ratio, quia suum interesse non prosequuntur, quia nullum est, nec interest ecclesiae, cum ecclesia in eius consensu perseuerauerit, nec intersit eius si bonus est praelatus, & etiam, quia semel inquisitum de forma vlterius de ea agi non debet. argum. infra, eod. cum dilect. & no. infra, de caut. pos. cum olim. vel dic, vt Snotat. infr. de dol. cum olim. vbi dicitur plus post confirmationem & consecrationem adi posse de forma omissa.

Nec mireris, quod id, quod nullum est tractu temporis sit ratum, quia haec non est nulla de iure naturali. Item hic non est solus tractus temporis, imo est adita confirmatio & consecratio. arg. in Authent. de nupt. §. quoniam. in fi. C. de donatio. C. si ma. fac. ra. ha. l. fi. & de hoc no. infr. c. bonae. Alii tamen dixerunt, quod electio quae nulla est nunquam ratificari potest, & nunquam potest illud beneficium sine peccato retinere, & ordinationes eius executionem non habent, si autem electio sit aliqua sed peccatum sit in electione, & sit tale, quod verget in periculum ecclesiae semper proponi potest, & debet sicut per electionem fiet executio praebendarum. infr. de praebend. dilectus. si autem metus vel impressio interuenerit, quare facta sit electio, quia affectata est electio renunciare tenetur, argu. inf. quod me. causa. c. 2. tamen quia electio aliqua est quousque cassetur, ordinationes eius tenent. tamen si vnus solus est coactus de electoribus, & non tot, quod etiam ipsis non coactis, nihilominus electio teneret, potest dici, quod hic renunciare non tenetur, sed si ipse culpabilis fuit in violentia inferenda agat poenitentiam. 68. di. sicut.

1 Alii dicunt & forte melius, quod vbicunque dolus expressus circa electionem admissus est, vt in praedictis casibus semper renunciare tenentur, & eodem modo si pro se rogasset de electoribus. ar. supra, eod. per inquisitionem. si autem dolus interueniat in mente conceptus, videlicet de festinatione, vel dilatione electionis, quia aestimabat, quod si modo eligerent, ipsum eligerent, & si differrent mutarent propositum, vel econuerso, vel huiusmodi, vel de obsequijs exhibitis, renunciare non tenetur. inf. de simo. c. vlt. melius videtur, quod si dolus sit in mente conceptus, siue extra ad verba & ad actus transiuit, semper acta poenitentia remanet secure in beneficio, licet enim peccauerit in ingressu propter hoc non tenetur renunciare, vt in decr. praeall. de simo. c. vlt. Nec restringo quod possit agere poenitentiam remanendo in ordine peccatum tantum conceptum mentetimo dicimus, & si sit in verba& opus emissum: & illa decr locum babet in simonia tantum mente concepta, de dolo autem in confirmatione, vel consecratione commisso. notat. infra, de dol. cum olim. metus autem si ex eo principaliter habuerit ecclesiam, facit quod eam retinere non possit, cum non sit ibi liber consensus. inf. de spon. cum locum. Item hunc dicimus solumcontemptum posse agere & excipere de suo contemptu contra petentem se confirmari( missarum) ar. quod in collatione cuiuslibet ordinis debet celebrari missa.

12 Principaliter) per hoc dixerunt quidam, quod quilibet celebrantium celebrat, licet vnus solus specialiter celebret, & dicunt quod etiam si specialiter celebrans, non celebraret, & verba ad conficiendum apta, non dixerit tamen ad verba aliorum conficietur, tamen cauti debent esse celebrantes, vt in verbis confectionis non praecedant principaliter celebrantem, nec nocet, si concelebrantes eadem verba repetunt, sicut nec obesset, si idem principaliter celebrans eadem verba repeteret. Alii dicunt quod sunt tantum ad solennitatem, nec ad verba eorum conficitur corpus, quia ad hoc non intendunt, nec intendere debent. Prius dictum magis placet, quia non video, quare ad preces aliorum non conficiatur corpus Christi, cum ibi sit persona apta, scilicet, sacerdos. & materia, scilicet, panis & vinum, & verba cum intentione (nec diuidatur) 23. dis. quorundam. & 7. quaestio. 1. nihil. & c. illud.

Pallio) id est, antequam habeat pallium, tamen sine pallio potest conferre ordines in Episcopatu alterius, sicut potest missam celebrare. inf. de vsu. pal. ex tuarum. Alii tamen dixerunt, & forte melius, nunquam etiam cum licentia diocesanorum potest episcopale officium exercere, antequam habeat pallium, nisi authoritate Papae. ar. inf. de renun. ad supplicationem episcopos consecrare. sup. e. suffraganeis. contra sol. ibi, (sed tanquam archiepiscopus.) 23. q 4. si ecclesia. ff. de adopt. si pater nec etiam potest. nam cum episcopatum non habeat nec potest episcorale officium exercere. Item in archiepiscopali ecclesia non potest episcopale officium exercere, cum ibi non possit exercere sine pallio, quia in eo confertur plenitudo pontificalis officii. infr. de vsuca. c. 3. & hac ratione dicimus, quod de mandato alterius episcopi, episcopale officium potetit exercere.

CAPVT XXIX. 1 Interest appellantis suam defendere appellationem. 2 Appelationis forma seruanda est in electione. 3 Qot requirantur ad hoc vt electio dicitur canonica. 4 Quilibet de capitulo obicere potest in farmam & personam electi. 5 Electio quae est ipso iure nulla praestat impedimentum secundae.

VDITIS ATTENTATAM. Hic lege decre. finem scilicet nos igitur electionem cum enim) hic incipit narare factum (In R.) archi. de quo supra dictum est. (archidiaconos) plurale debet esse singulare. Haec enim fuit causa, quare male intelligebatur haec decre. & falsa scribebatur(alium) a magistro R. de quo dicitur (nominante) non eligente. vt ex sequentibus apparet. & nihilominus archi. sed illum cum alijs nominabat. Hunc autem so lus (ad electionem) id est, electionis publicationem quae tamem olim necessaria non erat, sed soli consensus sufficiebant. sup. e. cum inter canonicos, alii extrasin electione) R. archidi.

Prorumpit appellans) iam appellationem ist am, seilicet, ne decanus procedat ad electionem sine consensu ma. par. ca. tamen appellans poterit prosequi, quia sua interest suam appellationem defendere. Alii tamen dicunt, quod non ipse appellans sed capitulum vel electus causam prosequatur, quia eligens eligendo functus est officio suo, nec sua specialiter interest, vnde vlterius non habet quid faciat. argu. inf. de offi. iud. dele. in literis.

Nec mireris, si alius prosequatur, cum non appellauerit nomine alterius, quod non est verum, cum enim nomine Ecclesiae faciat electionem, vel eius intersit appellationem, quam emittit Ecclesiae nomine mittere videtur, & non suo, sicut quilibet alius procurator, sed ecclesia e. m exercere poterit, scilicet, capitulum, vel maior pars. argu. C. de appellat. si actor. tamen ad hoc, vt eam exercere possit, necesse est, quod capitulum appellationem ratam habuerit intra decem dies computandos a die qua appellatum est, & idem dico, si quis appellet, ne fiat electio canonica, sup. eo. cum nobis. secus autem dicendum est, vbi eligens pro iure suo appellaret, quia tunc ipse tantum prosequi, & renunciare appellationi suae posset. ar. sup. eo. quod sicut. §. si autem. inf. de appel. constitutus. tamem in hac appellatione modica vis est, quia & sine appellatione, & capitulum & quilibet cuius interest contra electum agere, vel etiam excipere potest, ac si appellasset: vt no. inf. de accu. super his. in hoc tamen valere potest appellatio, quia reuocat negotium ad superiorem.

2 Non valebant) in hoc quidam credunt, valere appellationem talem, appello ne fiat electio, nisi canonica: de qua dicitur supr. eod. cum nobis. vel ne sine consensu maioris partis capituli, vt hic, quia si postea fiat minus canonica, vel alias contra appellationem electio est nulla, quae tamen non esset nulla, sed annullanda, in quibus casibus si appellatio non praecessisset, puta si esset aliquis contemptus. supra, eod. quod sicut. vel si esset a maiori parte electus.

Sed obiicitur, si appellans remittat appellationem, tamem electio, vel ratificaretur, non ergo est nullae Respondeo, hoc ideo contingere, quia ratificatur electio, quia fingitur non appellasse. ff. de ijs qui no. infa. l. furti. in prin. Item obiicitur, quare appellatio faceret electionem nullam, vel alium contractum si fit extra iudicium, non enim debet auferri, vel diminuere posse eius a quo appellatur, quia potius prouocatio quam appellatio dicitur. inf. de ap. cum sitRomana, sed dicunt authoritate huius decr. & sup. eo. bonae. has vires habere appellationes extra iudicium factas, vel potes dicere, quod appellatio hic multum facit in electione ista, quod vt melius videas pone exemplum tale. ao. erant in capitulo. 10. elegerunt alium, ita tamem, quod nulli est ius quaesitum, sed in electione ista seruata est forma, quia non est de forma, quod a pluribus eligatur, sup. eo. dudum. inf. eo. congregato: imo cum in vnum solum possit residere ius eligendi. arg. praedictarum decr. & not. sup. cum nobis. apparet, quod non est de forma quod a maiori parte eligatur, contra hunc electum a 10. potest quilibet de capitulo procedere, tamen si ante lit. contest. vel etiam post lit. contest. aliqui voluerunt consentire in eum, valere poterunt tales consensus, quia electioni quae non est nulla, imo ei quae in veritate tenet accedunt. ar. sup. eo. licet. quamuis cassari potest propter minorem numerum, & sic inuenimus in omnibus decret. quod propter minorem numerum cassantur electiones. & non denunciantur nullae. inf. eo. congregato. sup. eo. dudum. & hoc c. considerauimus. & in multis alijs decre. & ele. cui praedicto modo vota maioris partis accesserunt. Confirmabitur ea ratione, quia facta est a saniori parte, licet non maiori, & quod sit sanior apparet ex eo, quod sequitur, quia postea eis accedunt alii. ar. sup. e. licet. Sed tamencredunt isti, quod ad hoc, quod possit dici sanior pars, oportet quod sit ad minus a principio tertia pars. de hoc no. sup. e. dudum. infr. eod. scriptum. nec credunt isti quod primis votis possint alia accedere lite pendente inter electos. imo quidam dicunt idem, si alius quam electus opponat se electioni. ar. hic. & inf. vt lit. pend. per totum. & de test. causam.

3 Alii tamem dicunt, quod eo tempore quo fit electio, oportet quod priores consensus tot sint, ex quibus possit surgere canonica electio, & sit maior pars & sanior, & innituntur literae decr. inf. eo. propter. sed si contra hunc electum agerent, aliqui canonici suo nomine, tunc si aliqui de canonicis istis, qui conuenerant ad procedendum contra electionem vellent discedere, ab hac contradictione possent, vt no. de postul. bonae. 2. si autem appellatum esset, tunc etiam si vnus solus vellet procedere contra electionem, & cassare ipsam, quia facta esset post appellationem legitimam ab ipso factam dicimus, quia etiam postea nullus consensus potest accedere tali electioni, quia facta est post appellationem, & quicquid fit post appellationem, debet esse cassum, & ita electioni factae post appellationem, quia nulla est, vota postmodum nullo modo possunt accedere quandiu pendet appellatio, sed si ille qui prosequebatur appellationem, ipse renuncietexpresse vel tacite, scilicet, lapsu anni: tunc bene valebunt ei vota adiecta.

Et dicunt, quod hanc appellationem & etiam illam appellationem ne fiat nisi canonica electio potest prosequi quilibet de capitulo, dummodo appellet, etiam sine appellatione, quilibet de capitulo potest obiicere in formam & personam electi: vt notat. infr. de accu. super his. Alii dicunt & forte melius, quod electio decani non fuit nulla ratione appellationis, quae nil in his operatur, sed quia facta fuit a tam paucis, puta tertia parte vel paucioribus. inf. e. scriptum. in fi. vel electionem decani nullam, id est, annullandam, & si quaeres, quare ergo non poterant valere subsequentes consensuse dic vt not. inf. e. ecclesia vestra. & dic, quia nisi electio a principio fiat a maiori parte & saniori, habito respectu ad aliam electionem a minus saniori factam, vel ad alios, qui priuati sunt ipso iure siue in eodem contextu, siue ex interuallo semper nulla est: nec potest ratificari: vt hic expresse dicit. Appellatione pendente) lite enim pendente non potuit illi aliquid iuris accrescere, infra, vt lite pend. c. fin. de test. causam.

Et hoc intelligo ex facto suo, ex facto enim aduersarii potest. ff. de rei vend. l. siue autem. §. 1. ff. de pact. si tibi. 10. §. si pactus. ff. de regul. iur. quod absentes. supr. c. proxi. contra sol. quidam quod haec electio erat ipso iure irrita, quia a minori parte celebrata, & post appellationem legitimam, su pra autem erat aliqua electio, sed annullanda ope exceptionis opposita a contempto non (poterat) quasi dicat, si omittat prosecutionem appellationem possit fieri rata, quod non fatemur hic (post illam) non fuit causa cassationis secundae electionis prima electione nondum cassata, quia cum esset nulla etiam ex interuallo licebat facere secundam. sup. eo. bonae. Sed quia electores non erant priuati potestate eligendi, & expone post primam electionem non cassatam, id est, contemptis electoribus primae electionis non cassatae, vel supple: maxime vel allegando dicit praedicta, & videtur haec vltima responsio melior.

Nondum) haec electio quae nulla est ipso iure impedimentum praestat secundae. arg. ff. ad Trebel. l. 1. §. accusatione. ff. de iniust. rup. test. cum in secundo. ff. de vsuca. pro dona. inf. de spon. iuuenis. & de despon. impu. ad dissoluendum. ar. contra ff. de verb. oblig. si dari stipuler. vel forte posset laudabiliter dici idcireo cassatam secundam electionem, quia facta fuit contemptis electoribus partis alterius, quae erat maior pars, qui vocandi erant ex quo ex interuallo fiebat electiu, cum non essent priuati ipso iure potestate eligendi, sed priuandi. Si autem duo concurrerent, scilicet, quod electio esset nulla, & quod electores priuati essent potestate eligendi ipso iure, vt quia elegerunt indignum, vel per secularem potentiam, vt supram, cum in cunctis. & infra, eod. quisquis. & consimilibus crederem quod teneret secunda electio etiam non eassata prima. infra. de appel. constitutus. inf. de re iud. cum Bertholdus. inf. de sup. neg. praela. c. vlt.

Sed oppones & hic priuati erant ipsoiure, quia post appellationem elegerunt. supr. eo. literae. Respondeo, hic non fuit appellatum, nisi contra decanum, & ideo non sunt priuati potestate eligendi ipso iure, licet elegissent. Item non fuit appellatum vt non consentirent in quos vellent, sed ne publicaretur electio, sed alia ratione patet eos non vocandos, etiam si vocandi non essent ipso iure, quia in eodem contextu videtur facta electio, hic enim quidam negant, quia capitulum exiuerant. Item quidam dicunt, non esse priuatos ipso iure qui post appellationem eligunt, vt notat. supra, de postulat. gratum. & decr. supra, bonae. Respondeo, vt ibi. Vtranque R. qui Archid. & matri R. electus fuit a cantore & parte sua, scilicet electionem, siue nominationem. 5. Archi. quam fecit primo cantor, & hic non confirmat, nec cassat ipse enim de sua electione non continebat: sed inter electos alios tantum erat contentio erat enim nominatus. 5. Archi. non electus. & ideo de iure suo non confidebat. Sed dices cum secundum iura Innocentii statim ex consensibus ius acquiratur. Quare ergo non confirmata electio. 3. Archid. cum esset facta a maiori parte, & saniori, vt hic dicitur. Respondeo, quia non consenserant eligendo, sed deliberando tantum. sup. eo. c. proxi. vnde non acqurebatur sibi ius, hodie enim non sic necesse est publicare electionem. inf. c. quia propter, semper tamen fuit necesse in communi consentire nec valebant si clandestine & separatim fiebant. 2. q. 6. ei qui. vers: nominationes. 63. di. quanto. sicut & omnia negotia vniuersitatis in commun fieri debent non segregatim a. ff. quod cuiusque vni. nulli. sigillatim autem possunt consentire, vbi de rebus communibus non vniuer sitatis contrahunt. ff. de ser. vrb. prae. pe fundum. ff. communia vtriusque iudi. receptum.

CAPVT XXX. Postulatio slatim quod est facta debet publicart capitulo3 cam quu apluribms postalart tenetur nonest vis a quo primo postulet. Non licet postfadtam postalatiorenab cad ceder 4 Mandatum etiam re non existente integra reuocari potesi 5 Electoribus pro cvna vice licet ex toto pote. statem eligendi alii conferr. 5 Non suffitit polo facuio cenuracepelatiereae poteflatis ventre. fed verbo debentn aunciare compromissario, ne vlterius in electione procedat.

IN CAVSIS (abeis.) stilicet canonicis squinque) isti quinque potestatem habent a tapitulo non ab illis duobus, qud eos eligunt. ff. quod cuiusque. vniuer. item §. 1. idem dicimus si quinque debent eligere electores alios ( conuenissent) no. quod ille cui datur potestas eligendi postulari potest. inf. de renun. post transtationem. ar. ff. iudi. sol. iam tamen. §. pe. ff. commo. l. si. ar. contra. sup. e. innotuit. in fi. (electionem) no. episcopus quod eligit in postulandum. inf. de renun. post translationem.

Publicarunt) sic videtur semper faciendum, vt facta postulatione deberet publicari capitulo tantum non populo, nisi primo postularetur a Papa, cum nihil videtur dictum postulamus talem, nisi dicatur a te, & praesente: tamen potest tolerari quod est de consuetudine, vt solenniter fiat postulatio, & etiam coram populo, & nihil aliud est dicere postulamus, nisi eligimus, vel ordinamus postulandum, infr. de renun. post transsationem. & talis postulatio in aliquibus vim electionis habet: quia cum alias nullus debeat esse episcopus, nisi canonice electus hic, vlterius non eligetur, sed approbabitur postulatus. & sic episcopus fiet vel cassabitur, sicut ex hoc eapitulo colligitur. inf. eo. scriptum. & ex omnibus capitulis, quae de postulatione loquuntur, & in hac postulatione debet seruari forma constitutionis, quia propter. ar. 61. di. Ofius. & c. episcopus. potest tamen & aliter, id est, sine solennitate fieri postulatio, de qua habes. 6i. di. Osius. & c. vlt. & §. sed & aliud. & satis est honestum & vtile vbicunque aliquis a laico debet postulari, vel alio quocunque praeterquam ab illo, qui debet confirmare quod hoc vltimo modo fiat postulatio, & postea eligatur solenniter.

Et hoc est verum, quando postulatio est talis cuius electionem tantum illius a quo postulatur consensus impediebat, quales credo libertos ecclesiarum promotos ad sacros ordines, si postulentur ad regimen alicuius ecclesiae, nam aliorum liberti ordinari non possunt, si ibi patronus aliquid retineret. 54. distinct. quod. cunque. & c. vlt. si vero adhuc sit aliud impedimentum, quod eum eligi prohibeat, puta quia aliud impedimentum habet, iterum postulabitur, cum solennitate de¬ cret. quia propter. si vero omne impedimentum potest tollere ille, qui confirmare debet, tunc est vtilius post solennem postulationem facere, vt remoueatur circuitus, & multus labor: & sic fuit factum hic, & fere in omnibus decret. quae de postulatione loquantur non negamus: tamen quin semper in optione postulantium sit, vel cum solennitate, vel sine solennitate postulare.

2 Item non credimus vim constituendam, cum a pluribus tenetur postulare a quo primo postulet, puta vel a praelato, cuius clericus est, vel a Papa qui forte solus dispensare potest, vel ab ipso postulato, & ideo non dicitur matrimonium initiatum quousque omnes qui consentire debent, & quorum consensus necessarius est requiratur & habeatur, alias absurdum sequeretur, quod archiepiscopus matrimonium spirituale initiatum separaret contra. inf. de renun. & inter. quidam tamen hoc episcopum confitentur, & aliter intelligunt illam decr. quidam tamen & forte non male dicunt, quod si a laico facienda esset postulatio de priuato, vt de obligatis conditioni, quod primo sunt petendi dominis & plenam libertatem consequi debent. 34. di. nulli. & in c. seq. & potest haec dubitatio habere locum, & in postulatione ad clericatum, & tunc dicunt quidam, etiam obligatum laico posse solenniter ad clericatum postulari, sed non debet ordinari quousque libertatem consequatur, & sic loquuntur. c. supradicta, & non currit istis spatium trium mensium, & propter has postulationes multas, & etiam non occultas, & non solennes vltra tres menses protrahat electionem. est enim hoc iustum impedimentum nec fuit iterum in mora. infra, eod. ne pro. C. de inoffi. te. l. contra mores. (reuocauerunt) quantum in eis fuit, sed non potuerunt (pulsari). infr. de offic. cu. c. 1. & 1. di. ius mis. hoc signum sufficit ad vocandum praesentes & in minoribus negotijs, in electionibus autem vbi necessarii sunt absentes necessarii sunt nuntii, vel literae. arg. inf. de offic. dele. prudentiam. inf. eo. coram.

Eligit) videtur quod potuerunt recedere a postulatione, cum ex eo non acquiratur ius. supra de postula. c. penul. sed certe vt hoc dicitur, post postulationem factam, non est licitum ab ea discedere, nisi forte omnes communiter discedere vellent, sicut est ar. in eadem decr. vel maior pars. ff. ad municip. quod maior. Sed dices hoc maior pars elegit, Archidiac. Respon. non est verum licet ipsi dixerint, vel dic hoc esse ea ratione, quia licet possent a sua post ulatione recedere, non tamen ab ista ad quam ex fide praestita, & ratione compromissi tenentur, quam non ipsi, sed compromissarii fecerunt. (Quia) hic incipit sententia Papae.

Cum res) videtur etiam quod re non existente integra possit reuocare mandatum. infra. de proc. ex insinuatione. ff. de condi. ob cau. l. dedi. & in l. si pecunia. in princ. ff. loca. cum in plures. & l. mandaui. inf. de iudi. iudicium solum. ex quo tres concordauerunt de vna persona intererat eorum non reuocari mandatum, vnde non potuerunt reuocare, vt in praedicta. l. si pecuniam. vel dicimus quod non est hic purum mandatum, sed cessio iuris, vel collatio potestatis, vt hic dicit, scilicet, quod capitulum transtulit potestatem. & ad idem inf. d. cum dilect. & c. cum in veteri. qua reuocare non licet, sicut nec iurisdictionem. inf. dele. super quaestionum. inst. de dona. vers. certis ex causis. C. de reuoc. do. si donationes. 16. q. 7. visis. 32. q. vlti. c. 1. C. de dona. l. vlt. sed his videtur contra insti. m anda. §. mandatum. ff. de iudi. iudicium & decre. praealle. super quaestionum. etiam contra dicere videtur, vbi dicitur, quod ad delegantem potest appellare, nisi totam iurisdictionem commilerit, & per consequens iurisdictionem delegati reuocare. Idem ergo & hic dicendum, scilicet, quod totum ius eligendi non commiserit, sed tantum hac vice quod illi reuocare possent. Item eodem iure debent censeri isti compromissarij, quoad alios, sed alii ad nihil agere possunt, nisi ad interesse de arbitr. pertuas. ergo nec isti. Ad hoc sic respondemus, quia licet hi quibus confertur potestas eligendi, aliquando compromissarii appellantur, tamen proprius dicuntur donatarij, quia eis eligendi hac vice potestas collata est & donata, & ideo ex quo consenserunt donationi sibi factae, id est, transsati potestatis eligengi, vlterius conferentes potestatem eam nequeunt reuocare isti. de donatio. §. alic. Nec est etiam verum, quod hic a contrario sensu posset colligi, scilicet, quod res esset integra reuocari posset mandatum, quia non semper valet huiusmodi argum. Vel dic, quod electores isti non consenserunt verbo donationi sibi facta: sed facto tantum, scilicet secedendo ad tractatum de clectione, & ideo bene dicit, quia res non erat integra, quia donationi consenserunt ipso facto, & non aliter, sed & si aliter consensissent, scilicet, solo verbo vel alio modo suffecisset. Item non obstat de procuratore cuius mandatum reuocare licet, quia nec similes sunt procuratores, qui nihil sibi honoris vel vtilitatis procurant, sed tantum laborem. ff. de proc. quia omnia & alieno nomine tantum agunt, sed hi electores suum honorem prosequuntur, & suo nomine eligunt, vnde bene dicit decreta. inf. eo. quia propter, quod committatur potestas eligendi aliquibus, qui ecclesiae prouideant. Ipsi ergo sunt qui eligunt, non illi qui potestatem eligendi dederunt. Ex hoc videtur, quod quando publicant electionem, non debent dicere, nos eligimus nomine eorum, qui nobis potestatem eligendi contulerunt, sed suo tantum, vel nec suo vel alieno nomine eligunt, sed simpliciter dicanm nos ex potestate nobis tradita talem eligimus, vel de tali prouidemus ecclesiae, Nec est etiam contrarium de iurisdictione, quae etiam re integra reuocatur ab ordinario, qui vnam causam alii ex toto commisit. ff. de iudicat. iudicium, quia ille delegatus non potest dici donatarius, nec etiam potest dici, quod ordinarius delegansliurisdictionem amisserit etiam in ea, quam commisit, quod ex eo apparet, quia ad ipsum appellandum est. & inde etiam est, quod reuocare potest, & etiam ex eo hoc probatur, quia si aliquis sit delegatus, qui non habet iurisdictionem, nisi in vna causa, & illam iurisdictionem totam alii committit, remouisse a se videtur iurisdictionem & in alium transtulisse. & hic potest dici donat arius. Et ideo ad eum eligentem non potest appellare, nec potest iurisdictionem reuocare. infra, de offi. deleg. super. & hoc est quod dicit. l. ff. de offic. praesi. vbi dicitur, quod praeses non potest a se abdicare imperium.

Quod sic intelligendum est, quia retinendo dignitatem vel vniuersalem iurisdictionem non potest facere, quin semper super omnes habeat iurisdictionem saltem in aliquibus renunciando autem dignitatem, vbi & vt debet, bene amittit imperium, sed secus est in electoribus, quia eis bene licet vna vice ex toto potestatem eligendi alii conferre, vt hic, infra eodem, cum dilecti. & c. cum in veteri. & c. quia propter. Item non obstat quod dicitur, scilicet, quud ex compromisso agitur tantum ad interesse, quia sicut dictum est licet illi electores dicantur compromissarii, da illi qu in eos potestatem transferunt eligendi semper promittunt habere ratum, quod ab eis factum erit, tamen proprius dicuntur donatarij, nec ex tali promissione aliquid potestatis accrescit. imo plus dicimus quod etiam si esset compromissum tamem in spiritualibus non agitur ad interesse sed semt tenet, quod a compromissarijs fit. vt not. infr. de arb. dilecti. hoc credo verius, scilicet, quod fuerint compromissarii & tenentur recipere electum ab eis secundum formam compromissi.

Et credo quod omnes communiter possent reuocare potestatem eis traditam, & hoc credo etiam de vno solo etiam alijs contradicentibus, nam cum non possit compromissum procedere a principio vno solo contradicente, & eadem ratione non procedit vno reuocante, vel aliter vt melius not. sup. de postulat. bonae. 2. tamen hoc speciale credimus in compromissarijs electionis, quod postquam incoeperint tractare de electione, quod nec singuli nec etiam omnes pos&sunt reuocare potestatem, vt hic. (Cum res) non sufficit solo facto venire contra translationem potestatis, scilicet, eligendo, sed verbo debet nunciare compromissario, ne vlterius procedant in electione, alioquin tenebit electio facta a compromissorio antequam sciat electionem factam, an non. ar. ff. de procura. si procuratorem. ff. de iud. iudicium. ff. de instit. sed & si. §. 1. & 2. ( integra) res dicitur non esse integra, cum in negotio compromisso quo ad substantialia ipsius negotii in aliquo est, processerunt: VERBI GRATIA. compromissum est in negotio electionis, cum compromissarii coeperint de electione tractare, puta quod vnus dixit mihi videtur talis bonus, & alius respon. quod sibi placebat, vel displicebat & hoc innuit haec litera, quae dicit, quod hoc modo sit res non integra, sed si de solennitatibus electionis aliquid fieret non minus esset res integra, nec minus reuocare posset, vt si cantassent missam de sancto Spiritu, vel etiam si intrassent capitulum, sed nihil de electione tractantes. ar. ff. de procu. ante lit. & l. se. vbi habetur quod res est integra, quod ad procuratorem quousque lis contestatur, licet multae praecedant vt citationes declinatoriae fori, & alia huiusmodi: alii tamen dicunt contra. Item si compromissarii habuissent tractatum de aliquibus, sed ab eis ex toto recessissent, vel si elegissent & ipse renunciasset cum simpliciter potestatem procedendi haberent videretur res integra. ar. inf. de cleri, non resi. relatum. C. quomodo & quan lo si. alii praeses centra & alibi dicitur res integra quousque sua intersit. ff. de condi. ob tur. cau. si pecuniam: sed hoc non impedit reuocationem dummodo soluat interesse.

CAPVT XXXI. 1 Episcopus non potest vbi praebendae non sunt distinctae eligere canonicos. 2 In electionibus beneficiorum & collationibus consuetudo spectatur.

CVM ECCLESIA VVLTERANA. Quosdam elegit vbi praebendae non sunt distinctae & negligentibus canonicis, non potest episcopus eligere canonicos. inf. de conces. praeben. ex parte. sed ad eligendum potest eos cogere pcen. ecc. secus autem si essent praebendae distinctae, sup. e. cum in cunctis. inf. de conces. praebend. non vacan. nulla. & hoc est ea ratione, quia non dicitur iure, quod episcopus suppleat defectus canonicorum, in his secus est enim si discrete. inf. de conces. praeb. non va. nulla. 9. q. 3. cum fimus. & ar. inf. de sup. neg. praela. Romana. Ab iniuria) id est, ab inquietate episcopus Vulteranus in prima petitione egit possessorioilicet quod canonici non molestarent eum super electione canonicorum. Molestare autem videbantur, cum institutos ab eo inquietabant sup dicta autem petitione, cum vterque probationes induxisset, quia constitit melius probatum & de antiquiori tempore pro canonicis absoluuntur ab impetitione ipsius episcopi, vel erat forte iniuria canonicorum, quod erant ab episcopo instituti, quod institutos ab eo vel electos non recipiebant, vel quod ipsi canonici etiam eligebant alios, nam praedicta faciendo vim facere videtur, quominus quete possideat, & ideo competit interdictum vti possidetis. ff. vti pos. si duo. §. iterum. eodem modo si minus terrerent electos ab episcopo, quominus consentirent electioni ab episcopo factae, vel dic, quod episcopus intentabat negatoria. de quo not. inf. de ver. sig. abbate. (quia non videtur) ff. de iniur. iniuriarum. §. 1. ff. de peti. haere. illud. inf. de ap. bonae. 14. q. 1. quod debetur. 14. q. 3. non sane. 64. di. quia per ambitiones(longe melius) & ideo debent obtinere. inf. de proba. ex literis. & c. licet. vbi not. (in secundo) hic agitur petitoriospaterentur) decaetero (notorium) & pro episcopo nullae sunt probationes aliae. Item rei euidentia vel sententia alia rite laeta. inf. de accu. euidentia. inf. de coha. cleri. vestra. & c. tua. ff. de le. si de consuetudine.

Eligendi quod episcoporum sit collatio praebendarum de iure videtur. 21. di. §. 1. & c. in nouo. in Auth. de mensu. or. info. de pecu. c. vlt. ar. contra. infr. de his quae fi. a praela. nouit. & c. ea noscitur. 93. di. diaconi. sol. in electionibus & beneficiorum collationibus consuetudo spectatur infra, de his quae fi. a prael. sine consen. ca. ea noscitur. inf. de conces. praeben. vel eccles. non vac. nulla. infr. de iure patr. nobis. infr. de cau. pos. cum ecclesia sutrina. inf. de verb. signifi. abbate.

CAPVT XXXII. 1 Electionis confirmatio tenet etiam si electio it nulla. 2 confirmatio semper fieri debet cum causa cognitione. 3 Nunquid confirmatus tuius electio non teet sit praelatus illius ecclesiae. 4 Comfirmatio magis videtursequi vim decreti quam confirmationis. 5 Exceptio doli babiti in electione tam contra consecrationem quam confirmacionem competit 6 In Pirituali caus iuratur de calumniaab excipiente. 7 Potest quis super facto alieno coramse babito iurare. 8 Neganti non incumbit probatio. 9 Sentetia lata in cansa in quisitionis vel donationis seu exceptionis praeiudicat alis de eodem agere volentibus. 16 Sententia interlocutoria transit in rem iudicatam: ita quod super ea postea non auditur.

CVM DILECTI. ( Examinatis) licet enim examinauerit voluntates aliorum, non amen propter hoc obligantur, vt eorum vota sequantur sed liberam habeant eligendi potestatem, vt ex sequentibus apparet (declarando) idem esset & si super hoc non sententiasset, dunmodo praemissa super hoc petitione, inquisitione & electione, eo non obstante confirmaret. arg. ff. de nego. gest. Nesennius. §. fin.

Confirmauit) confirmatio electionis tenet etiam si electio sit nulla, dummodo fiat ex certa scientia confirmationis, & durante voluntate eligentium, vel si ex voluntate confirmatoris pendet, sic est etiam in confirmatione adoptionis. ff. de adop. adoptio. sic etiam est in tutoribus datis ab ijs qui eos dare non possunt, vel qui dati sunt non solenni testamento: vt no. plene in sum. C. de confir. tut. sicut. & sic etiam dicitur testamentum, quod non valet confirmari in illo testamento, quod valet forte non semper proprie sumitur vocabulum confirmationis. & propter hoc con¬ tingit quod post confirmationem non potest dici in forma electionis.

2 Item confirmatio semper fieri debet cum causae cognitione, scilicet, vt semper inquiratur de forma & processu electionis, & de persona electi. inf. eo. nihil. & nisi inquiratur non valet confirmatio. arg. prae. decre. nihil. ff. de transact. cum hi. §. si praetor. & ff. de rebus eo. magis. §. antepe. 24. dist. c. fi. 61. dist. c. fi. 61. dist. episcopus. nec tamen credimus necessariam, nisi summariam cognitionem, licet sit nulla confirmatio, tamen quae dicit, & quae facit quandiu tolerantur valent. §. q. 4. nonnne. ff. de offi. praeto. Barbarius. quamuis posset adici quod illa. l. loquitur quando te net confirmatio, sed melius facit pro his quia quae fiunt a procuratore tenent. ff. de procur. si is. nec potest eis agentibus op. cum non sint canonice instituti: vt not. inf. eo. nihil. sed satis bene creditur alijs, quod possit obiici, quod confirmatio non tene at. arg. de decur. l. vlt. Alii tamen hoc non fatentur probato tamen in modum exceptionis, quod cum confirmatio nulla est non tenebit, quod egit, quia non est communis ignorantia, licet res inter alios acte non praeiudicet.

3 Sed potest quaeri de confirmato, cuius electio non tenet, an sit praelatus huius ecclesiae & certe iurisconsultus interrogatus de ista quaestione non respondit, sed dixit, quod ea quae dicit, & quae facit valerent. ff. de offi. praeto. Barbarius. nobis autem videtur, quod siue electio non teneat, siue confirmatio non est electus praelatus. 6a2. dist. per totum. 1. q. 1. ordinationes, sed in eo quod dicunt, quod quae dicit, & quae facit tolerantur, bene dicunt propter communem ignorantiam, & propter tuitionem confirmationis. arg. sup. e. transmissam. & no. sup. e. nihil. nec valet si obiiciatur, si non est praelatus, quomodo aget, quomodo valebunt quae cum eo qui est praelatus fierent. Respondeo, bene ex bono & aequo animo propter communem ignorantiam, vel quia potestatem administrandi recipit ex confirmatione. supra eo. transmissam. & vide simile, quia si sententietur pro aliquo super aliqua re, quae non fit sua sententia, non facit eim suam: ff. de condi. inde. Iulianus. ff. de rei vendi. cum ex diuerso. ff. si ser. vend. sicut. §. distat. ver. si quaeratur. & tamen rem illam vendicat per publicianam. nec obstat sibi exceptio quod non sit dominus. ff. de pubsunt & aliae. §. 1. ff. de iureiur. sed & si.

Item videtur, quod confirmatio magis sequatur vim decreti, quam confirmationis, quia in ea summarie proceditur, & ex hoc est quod facilius admittatur ad contradicendum: quia est tam contra decre. quam contra sententiam, si quid obreptum est. ff. de re. eo. qui sub tut. l. 1. in princ. & l. magis. §. antep. & hoc etiam locum habet vbi alius eligit & alius confirmat, quia si idem est qui eligit & confirmat, quia potestatem ministrandi tribuit, & hi magis proprie dicuntur prouisores, quam electores, vel quam confirmatores, tunc non est necessaria, quia non esse potest causae cognitio in confirmatione, sed antequam prouideatur debet diligenter examinare personam de qua prouidere debet. 8. q. 2. illud dilectissimi. Item non obstante tali confirmatione, quilibet admittitur ad dicendum & contra personam, & contra formam, sicut admitteretur ante confirmationem. arg. inf. qui ma. accu. pos: cum in tua. sed licet sic admittatur ad dicendum in personam. & in formam, non tamen propter hoc impeditur effectus confirmationis. inf. de appel. constitutis.

Nobis non placet quod dictum est, quod non tenet confirmatio sine cognitione causae, sicut probatur ex decre. quam pro se inducunt. inf. e. nihil. vbi dicitur, quod si sine praemissa examinatione confirmauerit, & postea inueniatur habere defectum, quod punitur confirmans & confirmatus deponitur, ex quo appareret, quod confirmatio tenet, sed reuocatur si male est confirmatus, vel si electio est minus canonica & repete quae notat. inf. de dona. cum olim. Ex aduerso) non fuit sublata exceptio doli habiti in electione per confirmationem, quia tam contra consecrationem quam confirmationem competit. infr. de accu. super his. (& saniori) quod si verum est, nulla est electio: vt ff. mand. diligenter. (recusare) denunciando. inf. de appellat. constitutis. infr. de despon. impu. ad dissoluendum. in modum enim exceptionis non videtur, quod possint procedere, nisi a parte electi peteretur consecratio tamen potest dici, cum intra modicum & certum tempus teneatur petere confirmationem, & consecrationem, quod intra illud tempus etiam si non petat, tamen potest agi excipiendo quandoque dicatur exceptio non solum actionis, sed etiam intentionis est exclusio & electi confirmati intentio est, vel esse debet, quod consecretur. Item haec exceptio est quasi accusatio de hoc not. inf. eod. dudum. inf. de do. & contu. cum dilecti.

6 (A contradictoribus) hic habes, quod in causa spirituali iuratur de calumnia ab excipiente. ad idem. inf. de restitu. spol. literas. infra, de testim. praesentium. infra, de excepti. pastoralis. si hoe est propter praesumptionem, quae est contra eum. alias autem dicunt quidam, & non male, quod in spirituali causa & principali, nisi propter praesumptionem, quae est contra eum, vt hic non iuratur de calumnia. infra, de iura. calum. literas. & decreta. seq. imo plus facit praesumptio, quia qui iurauit super tota lite propter praesumptionem iurat, postea super exceptione. in Authent. de testi. §. si vero. sed certe aliqui dicunt, & non male, quod non est mere spiritualis causa, vbi agitur de testibus spiritualium, sed etiam popularis, si esset mere spiritualis: tamen crederem iuramentum de veritate dicenda non de calumnia praestanda. infr. eod. dudum. sed quando iurat de veritate debet iurare etiam quod si de credulitate quaeretur veritatem respondebit, & sic se habet consuetudo ecclesiae Romanae. Alii tamen dicunt & forte melius, vt nota. infr. de iura. cal. literas. tamen si iuretur propter hoc non debet vitari processus iudicis, & semper raro quaerendus est de credulitate.

Iuramenti) isti non sunt testes in propria causa, sed super facto alieno coram se habito iurant ad idem. C. de fideicom. l. vlti. iusti. de testa. ordi. §. legatarius. nam iudici plusquam alijs creditur, de his quae coram eo aguntur, & his plus creditur qui in toto negotio interfuerunt. C. de adultadulterij. ff. de adult. l. vlti. posset etiam dici quod hoc est propter defectus probationum. ad idem. C. de haered. l. vlti. 4. q. 3. §. item serui. (Respondeo, duo) secus esset, si vnus solus esset, quia tunc non crederetur sibi de hoc quod quilibet nominaretur, nisi alias probaret. argum. infra, de probat. quoniam nec est simile de tabellione, qui recipit testes, cui creditur quod vera scripsit, nisi contrarium probetur quia illud publicam authoritatem, quam habet sicut etiam per praeal. decre. quoniam probatur.

Sed obiicies, quare magis oneratur contradictor probatione formae, vt inf. vbi dicit alioquin quam probatione dicti suit Respondeo, quia illi qui negat non incumbit probatio. C. de proba. actor. hic contradictor negat, scilicet, se consensisse in archid. vnde non incumbit ei probatio, sed insequentibus vbi dicit, quod debet probare formam plus asserebat, quam negabatclsce talem fuisse formamilct quod singulorum vota debent inquiri, & ideo incumbit probatio sibi (singulares) sup. e. bonae memoriae Magum. (cassetis) id est, nulla pronuncietis, nec mireris, quod ad dictum istorum cassatur electio, quia licet probatum sit quod contra formam sibi datam elegerunt, & ideo tanquam peccatores videntur a testimonio repellendi, non tamen constat eos peccasse, quia forte formam ignorabant, vel forte non sunt verae probationes, licet non fuerunt probatae. Item nec ipsis praeiudicat, cum non agatur contra eos, & etiam si sciuissent, licet quod hoc, sicut de alio pacto posset excipi contra eos, & sic repellentur a testimonio, tamen si non exciperetur, bene admittuntur ad ferendum testimonium, si autem falsum testimonium dixissent, non admitterentur, postea contra. inf. de test. sicut.

Item bene dicimus, quod si dicerent isti electores nos amore, vel precio decepti, veletiam ignorantia iuris eum contra formam elegimus, non valeret testimonium eorum ad probat ionem. inf. de test. sicut. 14. q. 3. c. fin. sed hoc intelligetur, quando hoc non dicebant imo se ignorantia vel alio modo excusabant. Alioquin) id est, si contradictor probauerit factum compromissum sub praedicta forma, nec mireris, si ei incumbit probatio, quia ex quo constat de compromisso praesumitur rite processisse. ff. de proba. ab ea. (ad hanc poenam) quod si non fecisset, esset poena in arbitrio iudicis. inf. de accu. super his. inf. de offi. dele. de causis. hic habes quod clericus obligat se ad amissionem praebendae. arg. contra. C. quae res pig. obli. pos. specie. Item obligat se ad poenam ordinis, vel anathematis. 1. q. 7. quoties. de conse. dis. 2. ego Berengarius. Item obligat se sub alia poena. 23. dis. quaedam. 25. quaest. 2. quaecunque. inf. de arbit. cum tempore. de hoc not. inf. de offic. deleg. p. & h.

Iudicata) not. quod sententia lata in causa inquisitionis, vel denunciationis, vel exceptionis, praeiudicat alijs volentibus agere de eodem. Hoc idem videmus circa crimina, & circa populares actiones. inf. de accu. super his. 23. quaestio. 4. si illic. & ff. de popu. act. l. 3. ff. de procura. non cogendus. §. qui ita. arg. ff. nau. cau. sta. l. licet. §. possumus. arg. contra. inf. de sen. & re iu. quamuis. 2. q. 5. mennam. & c. hic habet. inf. de accu. veniens. & hoc est verum, quod in popularibus actionibus absolutio facta praeiudicat omnibus, nisi in duobus casibus, puta si quis prosequit suam iniuriam, & probat se ignorasse, quando primo agebatur. ff. de act. si cui. §. fi. & cum vult docere de colludio prioris accusatoris. ff. priuat. l. 3. ff. de iureiur. eum qui. §. 1. imo in omnibus dicimus, quod ex eadem causa non potest quis agere diuer. sis actionibus. ad idem vt not. inf. de purgcano. cum dilectus. & de collu. detegen. c. fi. melius forsan diceretur, quod speciale est in aetate super qua sententia lata, ius facit, quo ad omnes. ff. de mino. l. de aetate. vel si faciat ius in eius praeiudicium, qui dolo adhibito se probauit maiorem, vt interim non decipiantur contrahentes cum eo. ff. de mino. l. minori. In eius tamen fauorem non facit ius, quin non obstante tali sententia, possit excipi de aetate contra ipsum petentem aliam dignitatem. C. si mi. se maio. dixe. l. 2. vel forsan super dignitate est aliud, propter periculum animae, quod in ipsius detentione incurrit, id autem dicit haec decre. lset ex quo sententia lata est, super aetate, non potest de hoc vlterius quaeri.

Et intellige verum, vbi solenniter inquisiuit, sententiam tulit praecedente inquisitione, nam si non solenniter fecisset, nec de certo crimine, vel defectu solennitatis, vel personae, sed in genere tantum, tunc nihilominus potest de illis criminib. vel defectibus personae inquiri, & agi, sed in defectibus formae electionis, cum de his semper inquiri debeat solennius, non poterit iterum inquiri, nisi secundum formam quam not. sup. e. quod sicut melius. inf. de dolo. cum olim.

Item non credimus necesse, quod in confirmationibus electorum sit seruanda forma aedicti, vel banni, quam habes inf. qui ma. accu. pos. c. fi. imo dicimus, quod non est necesse praedicta proponi, scilicet, quod quicunque vult aliquid dicere contra confirmationem vel electionem, quod vsque ad certum diem veniat, & dicat, tamem bene confitemur, quod si praedictum aedictum fuit propositum, quod vlterius audiri debet, vel non audiri secundum tenorem eiusdem decre. Super hac tamem materia pro magna parte certa forma tradita est. inf. e. statuimus. No. quod interlocutoria transit in rem iudicatam, ita quod super ea postea non auditur, sed hoc est, quando diffinitiue pronunciatum est super principali, scilicet, quod electio confirmata fuit, nec fuit appellatum a confirmatione, quia si esset appellatum, & prosequeretur causam appellationis bene audiretur super expectatione aetatis, licet super ea esset pronunciatum, vt no. inf. de sen. & re iud. quod ad consultationem, hic autem non erat appellatum, sed tanquam contra confirmatum agebatur de fraude in electione commissa propter officium iudicis (legitimam) 2. q. 6. anteriorum. inf. de sen. & re iu. quod ad consultationem. & c. cum inter. inf. de testi significauerunt.

CAPVT XXXIII. 1 Inter electores computamtur consentientes. 2 Ex solis consensibus in aliquem velut in electum directis secundum antiqua iura in telligitur facta electio Episcopi vel Praelati 3 Consensus non cvalet nisi sit in certa perlona. icut nec mat rimonium. 2 In spiritualibus vox propriaalicui prodest.

CVM IN IVRE. (Quem ex se) Etsi hoc dictum non esset, possunt tamen vnum ex seipsis eligere. §. q. 1. in scripturis. ff. de tut. & cu. vbi absunt, sed si in vnum collata esset potestas, non posset seipsum eligere. inf. de insti. c. vlt. inf. de iu. pat. per vestras. 24. q. 1. didicim2. nisi forte iurasset eligere meliorem, & ipse se talem crederet. ff. de tu. & cu. da. praetor. sed vt mihi videtur cum alijs praesumere debeat bonum, & in se culpas debeat agnoscere, vbi non est culpa. 3. dist. ad eius. inf. de praesump. dudum. hic si talis est, potius est repellendus, vt Pharisaeus quam admittendus, vt ludaeus. Dummodo) dicunt quidam quod consentientes inter electores computancur. ff. quod cuiusque vniuer. l. plane. ar. ff. de adop. si consul. Sed quid si ipse consensit in alium, nunquid postea potest mutare in se, vel potius electioni de se factae consentire. ar. quod non. sup. eo. cum inter canonicos. ff. de reg. iur. nemo. veruntamem credimus, quod si sua electione, scilicet, quam ipse fecit de alio, deberet succumbere electioni de se factae patet, non dico mutare, sed electioni de se factae consentire, & tamen consensus eius non sibi, sed illi quem elegit proderit. Aliud est enim eligere se, vel alium, & electioni de se factae consentire. Si vero non deberet succumbere, non haberet mutare, vel suae electioni consentire. ar. sup. de postul. bonae memoriae. 7o. di. si duo. & no. de hoc. sup. eod. c. dudum.

Sed obiicitur aut hic, consentit electioni factae, & hoc non potest esse, cum electio eius, non teneat, quia in eum maior pars non consensit, sicut continebat lex compromissi, aut faciendum, nec hoc debet fieri. inf. e. cum post peritam. Respon. quod hic consensit electioni de se factae, nam secundum antiqua iura ex solis consensibus in aliquem directis, velut in electum intelligitur factam electio episcopi, vel praelati. sup. e. cum inter capitulum. & secundum moderna iura hoc idem hodie obseruatur in minoribus dignitatibe, cum non sit immutatum. C. de testa. sancimus. Vel dic, quod hic consensus tantum est de electione facta, qui tantum post publicatam electionem requirit ab eo, sicut ab extraneo, & bene intelligitur secundum formam compromissi in eum consentire, maior pars ex qua tres consentiunt, quia licet non sit maior numero, quia tamem est sanior, quia eligunt vnum ex seipsis, quod apparet, quia secundum ordinem scripturae elegerunt, qui erat quod primo ex seipsis eligerent & post ex alijs. ff. de vsufr. quoties. Sed dices licet habeat maiorem para tem quam alius, non tamen habet maiorem & saniorem partem de. 7. quod esse debet. inf. e. ecclesia. & c. in Genesi. Responm. quod eoipso, quod dixit ex se voluit ius eligendi tantum residere in 6. si ex se eligerent, & sint pares eligentes, cum electus non possit inter electores numerari, quia nec se nominare, nec eligere potest expresse. inf. de insti. c. vlt. inf. de iure pat. per vestras. nec tacite dicendo. lsc consentio electioni de me factae, vel consentio electioni quam fecerunt tales, quia hoc deterius estclisct ambitio & fraus, quam quando expresseclict quando dicitur consentio in me, vbi est tantum ambitio, nec lex dicit, quod suum suffragium sibi prosit, sicut apparet recte intelligenti.

Sed quaeres, quid si alius praeponderat in meritise Respon. praeponam electum ex se, quia dicimus saniorem partem, nisi inquantum colligitur ex ordine scripturae, cum compromissum sit diligenter seruandum. ff. de arbi. si cum dies. §. plane. quam. uis quidam alii contradicunt, & non male, nisi vbi omnia paria sunt in numero & ordine, quia ambo ex se elegerunt, quia tunc ad merita eundum est.

Sed quid si diceret, consentio in illum, in quem maior pars consenserit, vel quem talis elegerit, dicimus non valere pro electione, id est, vt suffragium praestaret alicui. ar. ff. de procur. l. 2. quia consensus non valet, nisi sit in certam per¬ sonam, sic nec matrimonium. Nec obst. sup. eo. in causis. vbi dicitur, quod dat alijs potestatem eligendi, & sic in certam perlonam non consentitae Respon. quod in certos electores consensit, & in nullos electos. Item ex quo praesens est, non debet alii committere vices suas. inf. eod. quia propter. in fi. Item compromissarius elegit, & non compromittens. Posset tamen compromittere, quod illum haberet pro praelato, quem talis eligeret. sup. eo. in causis. & tunc licet hic, quem compromiss sarii elegerunt, dicatur electus a capitulo, qui est electus a tribus, hoc tamen non est, quia elegerunt, sed ex vi compromissi, vt hic. & sup. e. in causis. pont etiam assensum electioni faciendum praestare, & responde ad decr. inf. e. cum post petitionem. vt ibi solui. Alii dicunt, vt praedictum est, quod eius consensus auget numerum, non solum quando proceditur per compromissum, sed etiam si per scrutinium. Alii quod tunc tantum auget numerum, quando proceditur per compromissum, & non per scrutinium.

Ex praedictis satis patet, quod si quinque vel pluribus, vel paucioribus sit data potestas eligendi sub ea forma, quod nisi omnes consentiant, quod non valeat eorum nominatio, vel electio, quod ipsi nullum ex se possunt eligere, quia ille qui ab alijs eligitur, non potest in se consentire, vt praedictum est. De se) hic habes expresse, quod in spiritualibus propria vox alicui prodest.

Ar. contra. S. q. 1. in scripturis. in pe. gl. sciendum qui Episcopatum, vbi dicitur, quod desiderantibus est negandum, & fugientibus est offerendum. Sol. dic, quod antequam quis eligatur, si quaeratur consensus eius debet dicere, nolo quod me eligatis, & rogo dummodo sit dignitas honoris. ar. inf. cum post. et. c. praealle. tamen non reprehenderem, si quis responderet, non est mei propositi Dei vocationi contradicere. ar. 19. q. 2. duae. sed ex quo electus est, si petitur quod consentiat, etiam cum vox eius praestitura sit suffragium etiam congrue respondetur, volens nolo, & nolens volo, sed si aliquantulum renitatur melius facit, sed & si statim propter Deum, & non ambitionem consentiat forte timens, ne perniciosus aliquis non malefacit, vt hic. Et potest dicere, quod necessitas charitatis ad hoc eum cogit. §. q. 1. sciendum. si autem confirmator, vel consecrator quaerat vis consentire electioni de te factae, debet respondere non est hic quaestio nostra, nec praesentis temporis cum electoribus hoc quae¬ rentibus respondere consentiebam. Si aut quaerat vis confirmari & consecrarit Respon. volo, & peto, quia non ambit Episcopatum, cum per mutuum consensum iam sit initiatum matrimonium, & haec, scilicet, confirmatio & consecratio confirmatiua sunt prioris actus. lse electionis. Ille autem qui in discordia electus est, si consensit prima facie, satis praesumptuosus habetur, vel ad obedientiae meritum aliquid adiicere videtur, vnde nulla est. 8. q. 1. sciendum. vnde huic satis de facili esset dignitas deneganda. §. q. 2. in scripturis, & in hoc casu melius petitur confirmatio per canonicos, tamen si verisimiliter praesumeretur de aliquo malo introducendo, vel alia causa iusta apparet, quare multum posset de suo profectu praesumere, posset legitime consentire & etiam ius suum prosequi. arg. Hieremiae exemplo. sup. vt in praealle. c. in scripturis. 8. q. 1. in postulatione dicimus, quod antequam postuletur, debet contradicere, vt sup. dictum est in electione, sed si canonice facta est postulatio, pulchrius est, quod prius omnium aliorum requiratur consensus, sed & si ipse primo consentiat dicendo, consentio postulationi si placuerit illis, ad quos pertinet admittere postulationem, sed sibi caueat, ne in matrimonium consentiat ne nimia redargutioni subiaceret, nam solennis postulatio licet non in omnibus, tamen in multis formam electionis tenet. sup. eo. in causis.

CAPVT XXXIIII. 1 Quemadmodum in coronatione in quiri potest de vita & meritis coronandi, ita etiam contra eum excipi potest. 2 Imperator ex electtone habet suam authoritate. 2 Necessaria est examinatio in benedictione Abbatum. 2 Imperi electoribus eligere lmperatorem neligentibus Papa eliget. 5 Potest quis propria authoritate contra illicitum iuramentum venire, nequo solum in temerarijs, sed & in illicitis iuramentis licet sine authoritate superioris contrauenire. vt in num. 6.

VENERAPILEM. (In messem) 6. q. 3. c. 1. (altera) 3. q 9. per totum (verum) respon. Papae (in germanos) improprie enim dicitur Constantinopol. Imperator. inf. de ma. & obe. solitae. (examinandi)7S. di. quid est.

Coronamus) arg. quod sicut potest inquiri in coronatione de vita & meritis coronandi, ita etiam possit excipi contra eum. ar. inf. de app. vt nostrum. Et est ratio, quia in vnctione & consecratione fit manus impositio, quae non debet fieri sine inquesitione. sup. e. cum nobis. & in coronatione tribuitur confirmatio, vt hic, & ea sine examinatione fieri non debet. sup. eo. cum dilecti non reputamus tamem absonum, quod aliorum electio qui hoc habent ex priuilegio confirmetur, sine praecedente examinatione, sicut est Cistercien. & Premostraten. Nam sicut dicitur in parte dante tutorem filio emancipato, quia praetor eum confirmat sine inquisitione. insti. de satis. tu. §. sed hoc, quod fit propter confidentiam, quam ius gerit in tutore dato a patre, & idem dici potest in aliquibus, quod tantam fiduciam in his habet Papa, quod eis indulget, quod sine inquisitione eorum electiones confirment.

Credimus tamen, quod si Imperator coronam in loco debito recipere non possit, nihilominus authoritatem ministrandi ab Archiepiscopo Colon. posset recipere, vel suam authoritatem habet ex electione, in pallii autem datione, non credimus necessario examinationem faciendam, nec propter exceptionem differendam, quia consequitur ad priora, & quia ibi fit manus impositio. In benedictione autem Abbatum credimus a necessariam examinationem, cum fiat manus impositio, & ibi ordinandi potestatem accipiat. inf. de accu. meminimus. 69. dist. quoniam. inf. de sup. negli. praela. c. 1. Sed licet Abbates in benedictione plenitudinem officii recipiant, non tamen per eam intelligitur dari confirmatio, vel ad ministratio in temporalibus, quod ex eo apparet, quia ante habet hoc, sicut in Archiepiscopo videmus, qui ex confirmatione potestatem recipit administrandi, tamen dicitur postea in susceptione pallii recipere plenitudinem Pontificalis officij, quod apparet tantum intelligendum esse de spiritualibus, melius dicitur, quod plenitudo officii quandoque sumitur pro confirmatione. inf. e. nihil. §. fi. sed aliquando aliter, sicut apparet in Archiepiscopis, qui in pallii datione recipiunt plenitudinem officij, & tamen ante sunt confirmati & administrant (examinatio) in examinatione venit, an sit criminosus, vel etiam negligens. 15. q. 6. Item alius & etiam an sit canonice electus, vt hiccsacrilegium) cuius familia a sacramentis & alijs actionibus remouetur. 17. q. 4. miror. . q. 4. nulli (obiectioni) ab illo loco verum hucusque est interpiositio (approbando) in praeiudicationibus & alijs collationibus suis & etiam suis literis suadeat (quo ad factum) id est, ex eo quod sit legitime electus, vel in eo, quod alterius electores electoribus alterius essent praeferendi, sed propter demerita ducis, bene dicebat suam electionem nullam (denunciatoris) deniunciabat enim principibus & alijs fidelibus, quos videbat vicinos praecipitio, scilicet, adiuuandum Phil. Ducem. & ad obtinendum imperium, ne iuuaret eum, cum criminosus esset, & tanta dignitate indignus. 23. q. 3. in vnum sunt inquieti. & c. seq. & ar. l. di. c. si duo. nam ad hoc teneretur ex officio, vt 43. di. Ephesijs. & 47. di. quod ad nos. 93. di. diaconi. 23. quaestio. quinta. anima. & illis, qui iuuabant consulebant, quod ab eo recederent, & in hoc pacto non perseuerarent. 2. quaestio. 1. si peccauerit, vel in eo quod Phil. malum. dicebat exercebat officium suum, vel denunciatoris, quia publice peccauerat, vnde publice arguebat. 43. di. sed illum, vel denunciabat sententiam priuationis Phil. quam Papa fecerat, vt inf. sequitur. de hoc no. inf. de app. solicitudinem (indignam) notoria enim erant eius crimina. 2. quaest. 1. de manifesta (& ex eo) hoc enim ipso, quod electores Ducis elegerunt notorium excommunicatum, & alias indignum, & quod alias contempserunt deuoluta fuit potestas eligendi ad alios. inf. e. scriptum. & c. congredato. sup. eod. dudum. vbi de hac materia no. (eos) electores (contemptus) sup. eo. quod sicut (regem) quia sicut Aquisgrani per Colonens. Archiepiscopum fuit coronatus, vt continetur in integra, & ideo cum sit in possessione coronam regni habendo, non est contractus, si est, Regem nominat (quod autem) hucusque factum legatum defendit ex nunc loquitur de suo (admonitionem) quod satis faciat de iniurijs, & excessibus suis, & expectationem ad iudicium, vbi de suo iure cognoscetur (alterius) scilicet, iuste electo(non ali)) id est, illegitime electo reprobato legitime electum, & coronatum pro Rege habere, & iuuare de iure (conuenire) in vnam tantum personam, sed in duas. Et defensorem) ff. de solu. quod si forte. ff. de ritu nup. si quis tutor. quasi dicat non, sed eis negligentibus eligere Imperatcrem Papa eligit, & si plures elegerunt, Papa de iure cognoscet inter eos & diffiniet, & si aliqua partium erit contumax, nihilominus parte altera absente potest procedere. inf. eod. statuimus. (tunc demum) scilicet, post corona¬ tionem. Iuste) cassauit enim Papa, quod factum erat de Phil. Duce sed non confirmauit electorem Regis O. & ideo reseruauit contradictoribus potestatem dicendi in formam, & personam, & tunc interim debent eum habere propter coronam, quam acceperat a Colonen. Archiepiscopo Aquisgrani. Notoria) Respondent tacite ob. q. d. quare reprobasti Phil. vel quare legatus denunciat praedicta, nullis probationibus receptis contra eum, & ideo dicit non reperimus probationes, quia crimina eius sunt notoria(ad eius) scilicet, Lotharii vel Papae. Adherere) cum electus esset a maiori parte & coronats, vbi debuit, & a quo debuit, qui obtinet iura confirmationis quousqe reprobatur, & ei debet obedire, vt hic. 8. q. vlti. nonne, & hoc est quod licite t Papam consuluit (notorio) nihilominus tamen ordinem, qui in notorijs requiritur obseruauit(excommunicatio) hoc est, notorium iuris, & duo sequentia notoria sunt facti, quod non poterat inficiatione celari. inf. de coha. cle. & muli. vestra. vbi no. (progenitores) 36. di. si gens. 15. quaest. 7. cum multae. (excommunicatis) non sequitur quod laesam habeat conscientiam, nisi forte petiisset ad cautelam, quod hic non dicitur (iuramentum) quod fecerat nepoti tanquam Imperatori futuro, dum adhuc pater suus Henricus viueret, vel regnaret (illicitum) propter successionem viuentis. C. de pac. pactum.

Sed hoc non videturobstare, cum voluntas accesserit viuentis. C. de pact. l. vlt. sed illa loquuntur in haereditaria successione, quae non habet locum in imperio. Venire) tali modo sicut fecitclscet vsurpando regnum, nam alias cum fuerit illicitum propria authoritate potuit venire, scilicet, non obediendo, vt Imperatori, nec debuit expectare superioris aut horitatem. ff. de cond. insti. l. fi. § vlti. quia in eo quod necessario defendit, non est necessaria superioris authoritas. ff. de leg. 3. fideicommissa. §. si quis illicite. sed si dubium est, an teneret, debet adiri superior.

Nos aliter dicimus, quod si iuramentum non possit saluari sine interitu salutis aeternae, vt si iurauit corrumpere sanctimonialem, iugulare patrem, & consimilia, debet authoritate propria dimittere, licet debeat poenitere. 22. quaest. 4. c. 1. & sequentibus. si vero possit saluari sine interitu salutis aeternae, sed alias est temerarium & perniciosum exemplo, vel periculosum, quale hoc erat, non debet venire contra sine authoritate superioris, vt inf. de iureiur. si vero & c. cum quidam §. vl. & c. verum. & idem si dubium est, vt sup. dictum est. si autem temerarium tantum esset, & non perniciosum exemplo, nec periculosum, tunc illud seruari debet. inf. de iureiu. si vero debi. 22. q. 4. §. illicitum. in fi. nisi esset metu, vel dolo extortum, quia tunc semper talia iuramenta absoluuntur. inf. de iureiu. verum. & c. cum contingat. & not. inf. quod me. causa. ad aures.

Et no. quod non solum in temerarijs, sed in illicitis iuramentis e, licet contrauenire sine authoritate superioris, si necessitas vrgeat, & non possit haberi superiori a quo petatur absolutio. 11. q. 3. antecessor. & idem est si forte magis vtilitas, vel necessitas spiritualis hoc exigat. Fiducia) quod non eset malum, si ad hoc habet onnam intentionem. 61. di. quid proderit. §. q. 1. in scripturis. vel dic, quod nullus debet aspirare, sed curare debet, ne impedimentum apponatur, quod elegi non possit (de domo) 8. q. 1. Mo) ses. (obstante) 15. q. 6. alius. info. de transla. praela. quanto. sublato enim principali & accessorio. C. de legi. non dubium.

CAPVT XXXV.

CORAM. (omnibus) not. omne qui sunt in prouincia vocandos ad electionem, quod dicitur de pulsatione campanae. sup. e. cum in causis. Intel lige quod illud sit ad vocandum praesentes ad capitulum, non absentes ad electionem, & dicunt quidam, hoc tenere si absentes intra prouinciam non distent vltra duas dietas. arg. sup. de rescri. nonnulli. alii dicunt, quod intra prouinciam & extra vocandi sunt illi tantum, qui commode vocari possunt. sup. quod sicut. & hoc intellis go, vbi non est certa consuetudo. Consuetudinem autem in electionibus praeualere dicerem. ar. 12. dist. nos consuetudinem. & sup. de consue. cum dilectus. inf. de cau. poss. cum ecclesia. & melius, inf. eod. in Genesi.

CAPVT XXXVI In causis electionum non est locus feriis 2 cassatur electio super qua tractatum habntrunt electores 3 Electionis tractatus non inuenitur prohibi. tus ante sep ulturam 4 Quae requirantur ad hoc vt dicatur tractatus. Non est illicitum post mortem praelati communiter truciare de surcessoris electione. 6 Voces corum qui conspiratam personam nominauerunt, non prestabunt rei suffragium.

BONAE MEMORIAE. (Crem.) not. quod qui die statuto comparere non tenetur propter solennitatem, vel aliam causam, tamen postea competenti tempore debet comparere, vel dic quod in causis electionum non est locus ferijs, vt not. inf. de fe. c. fi. & 15. q. 4. placita. tu dic melius quod iste H. nec tunc, nec postea fuit arctatus ex citatione facta ante mortem, sicut apparet ex fine decr. (Archipresby teri.) capitulum enim reputans H. contumacem elegerunt Archipresbyterum in termino male assignato (irritandam) repete, quae dicta sunt sup. eo. dudum. & c. quod sicut ( contradictionis) id est, quod non possit, nec contra personam, nec contra formam obiicere, si iterum eligatur, quia praesumitur malo zelo contradicere, & ideo non admittitur, vel, id est, non obsit ei vox eius, nec alii accrescit, si capitulum, vel maior pars capituli eum iterum volunt eligere. In primo) non quod primus consensus sufficiat, qui fuit illicitus, sed nouus requiritur circa eandem personam. inf. de eo qui duxit in ma. veniens. 63. distin. quanto. ff. communia praed. receptum.

2 Cassauimus) non quod priuati essent electores ipso iure potestate eligendi, quia tunc dicereturirritam pronunciamus, sed quia tractatum habuerunt in causa quare 3cassatur. Sepulturae) cumnullum decretum inueniatur, vbi prohibeatur ante sepulturam tractatus electionis, imo quod plus est, ipsa electio, quinimo cum statim post mortem de iure possit fieni electio, quia morte viri soluta est vxor, id est, ecclesia a lege viri nubere potest, cui vult, ergo & eligere episcopum. inf. de secun. 1 nup. c. pe. & vl. 7. q. 1. sicut. Sed ex his quae in dec. dicuntur apparet, quod tractatus, de quo fit hic mentio, non fuit tantum habitus ante sepulturam, sed etiam ante mortem. & sic iudicatum fuit in ecclesia illerden. scilicet, quod a tempore mortis potest fieri electio. Item licet hic causa assignetur, tanquam quae cooperetur, tamen non fuit haec sufficiens causa sententiae, sed contemptus canonici fufficit ad cassationem sententiae, sic aliquando non sufficiens posita in sententia. sup. e. auditis. in fi. (de ipsa) id est, Archipresbyteri. & haec in integra continetur. Tractatum) commune totius capituli, quod non licet sine authoritate adhuc viuentis, ipse enim potest vocare canonicos, & mouere ad concordiam, & de certa persona consulere. 79. dist. si transitus. sed inuicem deliberare ac cogitare de aliquo bono, qui succedat praesenti cum morietur non est malum, imo prudentia, sed si in capitulo diceretur, & communiter similiter non esset malum, nisi tractaret, vt obligarent promissione, vel poena, quod omnino est illicitum. 79. dist. c. 2. & seq. vel nisi aliud faciat, quod pertineat ad tractatum legitimum, sicut est vocare absentes, nam credimus, quod si per communem tractatum capituli, vel maioris partis sit deliberatum de certa persona, licet non sit firmatum, electio de eo facta post mortem cassabitur. arg. hic decre. 79. dist. nullus. sed ad hoc vt dicatur tractatus capituli praecessisse, oportet quod vel totum capitulum tractauit, vel maior pars.

Item ad hoc, vt dicatur tractatus, oportet quod ibi fuerit discussio, & examinatio personae & etiam aliorum, quae tunc temporis in persona eligenda requirebantur, & dicunt quidam, quod ad hoc, vt cassetur occasione tractatus praecedentis mortem, oportet quod interuenerit citatio, vt hic, vel aliquid aliud, quoa sit de solennitate electionis, sicut est facere scrutinium, vel compromissum, vel aliquid huiusmodi, & creduntetiam sufficere, si ob hunc tractatum fiat capitulum principaliter, & ibi de certa persona deliberetur, & firmetur saltem verbo, vel dicto, nam si secundario, vel incidenter conmisceatur hic tractatus, & ab omnibus non impediret, quin post mortem eligi possit. Item quidam dicunt, quod licet cassari possit electio nominati ante mortem, si tamem alium eligant non cassatur, quia non sunt priuati potestate eligendi, vt hic patet. Alii dicunt, quod omnis electio etiam de alia persona facta, non est irritanda, & ad. huc multum facit, quia si propter personam nominatam in tractatu, & non propter paucitatem eligentium esset cassata praesens electio, non tantus fauor exhiberetur ei in secunda electione, quod sibi contradici non posset: tu dic, quod in cassatione electionis factae de persona nominata, non attenditur eius odium, quia forte nihil sciuit de praesenti nominatione, sed attenditur honestas ecclesiae, & odium contractantium. & ideo statutum est, quod persona prius nominata non possit eligi, vt hic. Item olim propter solennia exequiarum differe¬ batur tractatus vsqoe ad tertium diem post mortem 79. di. nullus. hodie autem statim post mortem licet 7. q. 1. sicut alterius. 3Tractatum) post mortem praelati, non est illicitum tractare communiter de electione successoris, nec diuisim, dummodo nihil ibi diffiniant. Haec enim duo, scilicet, deliberare maxime certum fuit, vel illicita, sed primum per se tantum non est illicitum, & videtur diffinitio, si is cui commissum est dicit. Eligatis talem, vel t talem, siue dicat omnibus simul, siue singulariter, singulis idem videtur, siue vnus solus dicit, siue omnes, vel maior pars dicit, bene sumus omnes concordes, quod talis eligat, quia haec videtur diffinitio vel ordinatio, sed si aliquis, vel aliqui, non ex conditione, vel mandato aliorum, nec ordinando aliquem, nec suam voluntatem exprimendo, & etiam alii suadendo dixerit talis esset bonus ad eligendum, nec crederem peccatum quamuis sit tutius silere. Hoc idem etiam videtur, si duo eundo per viam promitterent, vel diffinirent quod aliquem eligerent, quod puniendi essent. arg. 79. dist. c. 1. Item caueant isti segregati, vel omnes simul, ne super contradicendo alicui malo, vel de promouendo aliquo bono faciant aliqua iuramenta, vel promissiones, vel subscriptiones, quia si fecerint punientur, nec vnquam de facili poterunt praetendere causam, quare fecerint. 11. q. 4. si quis clericorum. & c. praecedentibus. tamen si omnino appareat iusta causa in contrarium valeret, & non punirentur. 16. q. 6. sane. tame quod postea fiet ab istis conspiratoribus valet, nisi facerent factum conspiratum, puta si eligerent personam de qua conspirauerant, nam electionem credimus huiusmodi cassandam, quia fuit contra mandatum iurium praedictorum. arg. 10. di. vides. C. de leg. non dubium. sed nec credimus ipso iure nullam, nec ipso iure conspiratores priuatos potestate eligendi, quia hoc canone non prohibetur.

5 Et arg. hic, sed non sunt priuati potestate eligendi, tamem voces eorum, qui conspiratam personam nominauerint, non praestabunt ei suffragium, non ea ratione, quia priuati sunt potestate eligendi, sed quia lege vel canone prohibente elegerunt, vel nominauerunt. 10. di. vides. C. de leg. non dubium, tamen si illi, qui se obligant praedicta diffinitione, vel scripturis, vel alijs modis praedictis, postea se absoluant, satis dici potest, quod non cassabitur electio, & eorum voces, praestabunt suffragia, iam enim erat in tali statuto, quod lex, vel canon non prohibeat ab electione, & omnis res per quascunque causas, &c. de re. iur. omnis. iam enim desinit esse & praesumitur vnum factum, quod primo praesumebatur, & erat arg. infra, eo. officij. ff. de iud. denique. sed tamen non nego, quin possit puniri pro praeterito excessu. Item si totum capitulum ante mortem ordinauerit de aliquo eligendo, vel & maior pars postea idem illicite ordinauerit separatim ab alijs, & postea simul cum alijs qui praedictis non interfuerint conueniant tempore licito ad electionem faciendam, tenebit electio facta ab alijs, qui praedictis non interfuerunt, si sunt vltra tertiam partem capituli, quia est sanior pars. infra, eo. scriptum. in fi. & no. sup. eo. dudum. & infra, eo. congregato. si autem fiat a minori parte quam tertia, vtraque cassabitur, quia de omnibus simul intelligitur fieri vnum capitulum, nec sunt priuati potestate eligendi, & hoc ideo est, quia si illi iidem qui male ordinauerunt electionem de aliquo faciendo alium elegerint, tenet eorum electio. Et hoc est, quod illi qui peccauerunt in ordinatione praedicta non possunt procedere ad electionem, praedictis non vocatis, nam non sunt ipso iure priuati potestate eligendi plus placet, quod praedictus tractatus, non est conspiratio: quia non est contra aliquem, sed simpliciter potest dici tractatus, quod aliquando est illicitus si ibi aliquid super futura electione certum promittatur, vel diffinitur. 79. di. c. 1. alias licitus. si ibi aliquid est licitum (arcere) cum non teneat citatio.

CAPVT XXXVII.

CVM AD NOSTRAM.

(Traditio) supra, eo. cum causam. sed postulari potest: vt no. supra, eo. cum monasterium. (si vllam spem) principaliter secundario ei licitum est ecclesiasticos honores sperare. 69. di. si officia. 64. dis. consuluit. vel dic, vt dixi supra, eo. venerabilem.

CAPVT XXXVIII. Legatus dispensare non potest vt bomo alteius professionis eligatur Potest monachus praefici secularibus ecclesis.

EFICII. (Et partem) & bene si erat in potestate eius, alias homo liber a se tantum postulandus est. (dispensare) hic habes, quod legatus non potest dispensare, vt homo alterius professionis eligatur, quod apparet ex eo, quod cassatur electio, postulari autem potest, & tunc si postulatur in abbatem, non de facili admitteretur, sed si postularetur ad aliam dignitatem, vt archid. vel consimilem, non oportet ita solennem inquisitionem fieri: quia archidia. regulariter plus oportet scire iura canonica, quam regularia, imo idem dicimus de monachatu, quia clericus ad eum debet postulari non eligi (incontinenti) 30. q. 1. si qua. ff. si cer. pet. lecta.

2 Sed cum monachus possit praefici ecclesijs secularibus: vt 16. q. 1. sic viue. & c. si clericatus, quare clericus maxime qui bene scit regulam non potest fieri abbast Respon. quod licet sciat regulam, non tamen probauit vitam, vel habitum. 19. q. 3. monasterijs. nam cum non sit probatus in regula, non potest fieri abbas, sicut Neophytus, qui non est probatus in clericatu, non potest fieri sacerdos vel Episcopus. 48. dist. sicut Neophytus. tamen quidam dicunt, quod in eadem die qua fit monachus, potest eligi in abbatem. Haec autem electio cassata fuit propter suspicionem simoniae, vel ambitionis (si vrgens) maxime.

CAPVT XXXIX 1 Canonica electio est, licet excommunicati minori excommunicatione sint admisti non excommunicatis. 2 Excipiems: de crimine quod ipss iure non priuat: non est audiendus quando fit electio. 3 Electio non excommunicati praeualet electioi excommunicatorum. 4 Electio excommunicatorum qui tamen non unt per sententiam excommunicati tenet 5 An quod dicitur de electionibus spirituali bus: possit idem dici in non spiritual. bus. ecu sare alium nemo cogi potest.

ILLA QVOT IDIANA. ( Canonicam.) Not. electionem canonicam esse, licet excommunicati minori xcommunicatione sint admisti non excommunicatis. infra, de cler. excom. mi. si celebrat. Quidam dixerunt eam cassandam, quod apparet ex eo, quod dominus Papa dicit hic, quod supplet defectum, si quis fuit, Et ad idem facit, quia cum participare excommunicato sit peccatum mor tale. inf. quod me. cau. sacris. & peccantes mortaliter remouentur a legitimis actionibus temporalibus. inf. de test. super eo. multofortius a spiritualibus. inf. qui fil. sint legi. per venerabilem. sed non est simile, quia eligendo ius suum prosequitur, a quo nullus prohibetur. 4. q. 6. omnibus. sed testificando prosequitur publicum officium a quo repelli debet quilibet criminosus, & sic loquitur decr. super eo. Item in electione non est iudex, qui remoueat illum contra quem dicitur crimen, vel qui est criminosus, sed in receptione testium est iudex qui audiuit exceptiones & alia de iure.

Item licet excommunicatus minori excommunicatione possit per sententiam remoueri, si directe accusetur ab his actibus & alijs, non est tamen ipso iure remotus, nec est audiendus extra iudicium, quod est, quando fit electio excipiens de crimine quod ipso iure non priuat, cum etiam sic probatum non infirmaret, nec priuaret eum iuribus suis. inf. de iudi. at si clerici. nam & alias clericus suspensus est, quo ad se, & quo ad alios. 1. q. 1. sacerdo. tes. & iam contingeret, quod vix aliqua electio esset canonica, cum vix aliquis sit sine crimine. l. dist. quia tua. sed si electus minori ex communicatione ligatus sit, nunquid valebit electio de eo facta, videtur quod sic exemplo Esaiae & Exechielis. 8. q. 1. in scripturis. l. dist. quid est. Et ordinatus in crimine non enormi executionem retinet. 68. dist. sicut.

Sed contrarium verum est, in excommunicato minori excommunicatione, & habes expressum in praeal. decr. si celebrat. sed haec plene non satis facit dubitationi nostrae, cum ex suppletione defectus videatur minus canonica electio, vbi excommunicatus minori excommunicatione interest, sed dicimus hanc suppletionem non esse de necessitate, sed ex abundanti, imo plus dicimus, quod si interfuit exconmunicatus maiori excommunicatione, tenet electio, si hoc ignorauerunt, vel etiam scierint, dummodo protestentur, quia ideo admittunt eum, quia dubium est de exconmunicatione eius. Non autem admittunt eum tanquam habentem ius in electione, si enim scienter admitterent tanquam ius habentem in electione, non valeret electio. ar. inf. de procu. c. vlt. inf. de re iud. ad probandum. inf. eo. massana. inf. deoffi. dele. cum super ab. & idem dico, si admitterent quoslibet alios, quos ius prohibet admitti sicut laicos. infra, eo. massana. Secus si illi, ad quos deuoluta est potestas eligendi alios, qui sunt priuati potestate eligendi, quia indignum elegerunt ad electionem admittant, quia hoc non est contra ius, sed praeter ius, quia ibi fauor non peccantium maxime attenditur, cui renunciare possunt. ar. supr. e. cum Vintonens. Imo plus dico, quod si omnes praeter vnum essent excommunicati, & vnus solus non excommunicatus cum protestatione praemissa admittat alios excommunicatos, tenet electio, quia in eo recidit ius capituli. ff. quod cui. vni. sicut. & no. infra, de offi. ord. inrefragabili.

3 Sed quid si ignorabant eos excommunicatos tempore electionis, sed post probata est excommunicatio ? Respon. si omnes excommunicati elegerunt vnum, & solus non excommunicatus alium, tenet electio non excommunicati. ar. inf. e. congregato. & melius. supr. e. bonae memoriae Mag. & sup. de postu. gratum. si vero exconmunicati, & non excommunicati conueniunt in vnam personam. Distinguunt quidam. inf. licet male, quod si tot sunt exconmunicati, quod excommunicatione semota aliorum electio non teneret, non valet electio. Si vero pauci sunt excommunicati, & plures non excommunicati, tenet electio. ar. inf. c. proximo. in fi. Alii dicunt & bene, quod semper tenet electio, etiamsi vnus solus sit non excommunicatus, quia in eum recidit ius vniuersitatis, vt hic dictum est, & ad hoc facit, quod dicitur duobus tutoribus, quorum vnus est verus tutor, alius est falsus, & praestant ambo authoritatem, nam tenet authoritas. ff. quod cum fal. tuto. l. 1. §. & est ea ratio, quia siue verus tutor solus sit tutor, siue cum alio: tamen & solus authoritatem praestare potest, vnde his casibus vbi in omnem euentum tenet, quod fit ab vna parte, non habet locum, decre inf. de offi. dele. cum super. sicut & est hic in electione. Nam si minor pars esset excommunicata, & maior non excommunicata & eoncors est de aliquo eius electio tenet, siue minor sit excommunicata, & tenet tunc propter vitium minoris partis, & si maior sit exconmmunicata, tunc tenet propter numerum, videtur quod melius dicerent numerum. scz. quod si minor pars sit excommunicata, tenet electio faeta a maiori parte, & hoc propter numeru, si vero maior pars sit excommunicata, tunc electio minoris partis tenet propter vitium maioris partis, at vbi in vnum casum tenet in alium, non sicut in duobus iudicibus deles gatis cum clausula, quod si non ambo &c. secus est, nam si potest interesse, non tenet processus alterius, si autem non possunt, tenet, & tunc habet locum ratio decr. cum sup. 3 Vnde dicerem, quod si tres sunt iudices delegati, cum clausula, quod si non omnes, &c. & omnes tres conueniant ad ferendam sententiam, vnus tamen esset recusatus, vt suspectus, vel excommunicatus teneret sententia. Nec ob. inf. de iu. ad probandum. quia ibi loquitur quando exconmmunicatus sine excommunicato sententiam ferrenon poterat, vel dic & melius, quod decre. praedictae, cum super. ad probandum. de procu. c. vlt. loquuntur, quando exconmunicatus vel alius qui iure prohibetur interest alicui tractatui, vel facto interest tanquam ius habens & authoritatem praestans & ab alijs scienter admittitur, nam in hoc casu totum irritatur.

Haec autem quae dicta sunt intelligimus, quando ignoranter admissus est, & postquam sciunt nolunt illi quos tractatus tangit, quod eius authoritate nitatur, sed tantum authoritate illorum, qui de iure poterant praestare authoritatem. Alii dicunt quod non tenet etiam si intra cetum esset vnus excommunicatus, sed Papa de gratia tenetur supplere, vt hic. Idem quod in electione dicimus, etiam in alijs negotiis siue procuratorum constitutionibus, siue alijs. infra, de procu. consulti.

Alii dicunt, quod etiansi omnes essent exconmmunicati, non tamen per sententiam, quod tenet electio, & idem dicunt in constitutione procuratoris: vt no. inf. de procur. consulti. sed de hoc no. sup. e. cum Vintonens. nobis videtur, quod in hoc pares sunt electores & iudices, qui si ambo admittant scienter personas ad eligendum vel iudicandum, quia de iure interesse non possunt, nec per eorum consensum valet, quod fit ab eis. infra, eo. massana. infra, de offi. deleg. cum super. inf. de procu. c. fi.

Quod tamen intelligo verum, si poterunt eos expellere de facto, & de iure, quod si de iure non possunt expellere, quia occultum est impedimentum, quia interesse non possunt. vel electioni, vel iudicio, licet & coelectores & coniudices hoc sciant secure procedant cum eis, praemissa tamen priuata protestatione, quod ipsi non consentiunt, quod alii qui non possunt interesse electioni, vel iudicio, habeant in eis vocem, vel quando sint eorum electores, imo pro se tantum eligunt, & ex suis votis tantum & consensibus volunt electionem inniti. ar. 2. q. 7. plerique¬ & idem intelligo si de facto non potuerunt expellere, quia tunc simili protestatione facta, & publice si audent, vel occulte. inf. quod met. causa. perlatum. procedat ad electionem.

Hic tamen prudenter attende, vt nihil faciant, quod nihil videatur consentire, quod secum eligant, quia si idonei scrutentur non idoneos hoc ipso videntur cum eis eligere, nec valere protestatio quae contradiceret facto. inf. de app. solicitudinem. nisi forte & hoc ipsum. sez. quod scrutarentur facerent timore. ar. inf. quod me. causa. perlatum. hoc non placet, quia non scrutantur tanquam ipsi, sed quasi capitulum, & ideo praeiudicat ein etiamsi sciant. Per illud autem, quod ambo ad eosdem scrutatores vadunt, vel quod dant aliquibus potestatem eligendi, vel publicandi electionem, vel proferendi sententiam non viderentur contra suam protestationem venire, si autem scienter admittant personas ad eligendum, vel iudicandum, quae interesse de iure non debent, sed tamem de suo consensu possunt admitti, tunc valet quod communiter fit ab eis. ar. ff. pro soc. l. 1. §. 1. sup. e. cum Vintonens. sup. e. in causis. inf. de offi. dele. super quaestionum. §. 1. & c. coram. si autem ignoranter admittant, etiam eos qui nullo modo per eorum consensum possunt interesse electioni vel iudicio, semper tenet quod fit ab eis. ar. ff. pro soc. l. 1. §. 1. quia principalis eorum intentio est eligere, siue cum alijs, siue per se tantum, si alii de iure interesse non possunt. ff. de iniur. eum qui. §. si iniuriam. &. §. seq. Item dic, quod si totum capitulum, vel maior pars illi. lsc. penes quos est potestas faciendi capitulum, vel non faciendi, admittunt scienter excommunicatos notorios, non valet electio facta ab hoc illicito capitulo, etiam ab ignorantibus excommunicatos, & idem est si nonsunt notorii excommunicati, dummodo probari possit, isti non enim ignorantes excommunicatos in hoc illicito capitulo cum consentientibus, debent procedere ad electionem faciendam, sed debent expectare finem termini statuti a iure. Vel dic, quod statim, & in eodem capitulo possunt ignorantes eligere, quia ipsi soli sunt capitulum, cum alii ipso iure sint priuati potestate eligendi. ar. inf. eo. massana. sed certe illa decr. hoc non dicit.

Alijs videtur, quod haec electio ignorantium valet, si sit in eodem contextu, quia aliorum electio est mala, vel nulla. sup. eo. dudum. inf. e. congregato. sed ex interuala¬ lo non valet, nisi vocatis alijs. Non enim cassatur eorum electio, qui eligunt cum excommunicatis, quia priuati sunt potestate eligendi, vel quia voces eorum non praestant suffragium, quia communicant cum exconmmunicatis, qui priuati sunt, tales enim non remouentur ab eligendo. infr. de cle. exc. mi. si celebrat. sed haec est causa, quare non tenet electio eorum, quia intendunt eos eligere, cum excommunicatis, quod esse non potest. inf. de offi. dele. cum super. & videntur etiam si diuersos eligant excommunicati, & non excommunicati, quia scienter admittunt excommunicatos, & cum eis coeligere intendunt, quod non valet electio, etiam non excommunicatorum praedicta ratione, quia coeligere videntur, licet diuersos eligant. ar. ff. de re iudi. duo. & ff. de arbi. si in tres. & l. seq. nec est vis siue capitulum admittat ad eligendum, & sic coeligant siue singulares personae capituli scienter coeligant cum exconmunicatis, quod apparet, si postquam sciuerint in auxilium suae electionis, vtantur vocibus ex conmmunicatorum. Semper enim cassabitur talis electio, quia quod volunt non possunt, & quod possunt nolunt. infra, de offi. deleg. cum super.

5 Item quod dictum est in electionibus spiritualibus, idem videtur etiam in non spiritualibusclicet quod si excommunicati & non excommunicati sunt misti ad aliquod negotium vniuersitatis faciendum, & tota potestas recedit in non excommunicatos, quia nulla ratio diuersitatis videtur, licet aliqui dicant contra, sed si non est factum vniuersitatis, sed alias conmmune. Tamen non recidit potestas in non excommunicatos, quia excommunicatus nomine suo bene constituit procuratorem. inf. de iudi. intelleximus. sed non in factis vniuersitatis, quia non est eius membrum, sed ab ea praecisum cum interdictis, aut non exconmmunicatis, bene possunt alia negotia praeter electiones facere, puta procurationes, contractus, & huiusmodi, qui ab eis non prohibentur, etiam in negotijs vniuersitatis. Si autem non sunt notorii excommunicati, nec probari potest: tunc non solum non sunt expellendi a capitulo, sed etiam vocandi, & haec bene probantur. inf. de procu. c. fi. 6. q. 2. c. 1. & 2. 23. q. 4. iubemus. Si autem capitulum, vel maior pars vocauerit ignoranter notorios exconmmunicatos, tunc valet nihilominus electio facta, vt in isto c. sed tamen in hoc casu propter praesumptionem contrariam, capitulo incumbit probatio, vel maiori parti, quod ignorauerunt. ar. inf. vt eccl. benefi. c. vno. 82. dis. proposuisti. sed in hoc casu, si aliqui sunt in capitulo, qui sciutm aliquos notorie excommunicatos, vel de quibus probari potest, quod sunt excommunicati, nihilominus voces eorum praestabunt sibi suffragia, dummodo scientes excommunicatos non consenserint expresse, quod excommunicati vocarentur ad capitulum, tacitus enim consensus scientium, vel praesentia non obest, cum etiamsi contradicerent, vel protestarent ignorantes, non cogerentur propter dictum eorum, nec etiam deberent cessare a vocatione eorum, & eodem modo si aliqui de scientibus non interfuerunt electioni. Horum enim scientium electio tenet, & voces eorum praestant suffragium, nec eligunt cum excommunicatis, quia hoc non intendunt, sed per se tantum, quia non est in potestate eorum, eos admittere vel expellere.

6 Solu. dices debere eis imputari, qui probare possunt, & non reprobant. Respon. non est verum, quia non est praesens coram quo probent capitulum in hoc non sit iudex. Item nemo cogitur alium accusare. C. vt ne inui. age. l. 1. & sic non cogitur accusare, sic nec appellare, quia non prodest, nisi appellationem, prosequeretur, quod esset agere. inf. de ap. cum sit Romana. Fatemur tamen quod si appellauerit, quia aliquis est ibi notorie excommunicatus, & in causa appellationis probauerit excommunicationem notoriam, quod cassabitur quicquid factum erit post appellationem. Nec valet quod dicant, quod ignorabant eos excommunicatos, quia debebant deferre appellationi ex iusta & vera causa interposita. Secus autem esset si non appellaret, sed tantum capitulo denunciaret aliquos exconmmunicatos interesse electioni, quia tunc non cassaretur, quod fieret post talem denunciationem, in qua nullius superioris examen implorandum. Item dicendum videtur de interdictis, & omnibus alijs, quos ius eligere prohibet, sed non intelligitur de his, quos ius vel iudex ab electione repelleret, sed tantum ab electione non prohibentur. supra, eo. cum Vintoniens.

CAPVT XL. 1 Beneplacitum partium non habetur ad inquisitionem, sed ad diffinitionem cemprorissaem fferi non potest vno salo centradicente. 3 Qando aliquis ex iusta causa electioni interesse non potest vota sua procuratori com mictere licet. 4 Vnus si loca plurium admittitur tantun potest vox eius, quam si omnes voces suadedissent. 3 Susficit postulatum duas bnbere partei. 6 ln postulatione peccante maiori parte, ius eligendi recidit in minorem partem eligentem. 7 An tertia pars eligens dignum: sit dicenda maior & anior, deple postulante indignim

E CRIPTVM EST. (De numerossc2. quod numerus postulantium erat duplo maior (partis) eligentium plebanum (reuocatam.) infra, de censi. olim. (pars altera) clsct postulantium Eradiens. (intentionem) sca. postulationem praeferendam electioni (vbi nati) infr. de praesump. quosdam. Consenserint) quia nisi esset de assensu partium, prius debet constare de defensione partis & reuocatione, cum ex illo constaret, si numerus esset duplo maior necne, Vel dic, quod beneplacitum partium non habetur ad inquisitionem, quam omnibus modis vult fieri, vt supra dictum est, sed ad diffinitionem habetur beneplacitum, quam non vult fieri, nisi partibus placeat, sed si partibus placet, fiat secundum formam quae sequitur (vt praepositi). Isti enim & si alias ius non haberent in electione, quia vtraque pars consensit, quod admitterentur suffragium praestabunt a voces eorum. Per alios) clscet procuratores constitutos ad eligendum, ex his videtur, quod aliqui de electoribus possunt facere compromissarios, & alii non, & quod illi qui non faciunt, tenentur huiusmodi conpromissarios admittere, sed contra videtur, quod vno solo contradicente, non potest fieri compromissum. Item si sunt compromissarij, ergo habent potestatem prouidendi ecclesiae. inf. e. quia propter. quod constat esse falsum, quia nec qui compromiserunt soli habent potestatem. Item secundum hoc videtur, quod haec electio partim ex compromisso, partim ex scrutinio procedat, quod non videtur conueniens. Sol. dicimus quod ibi non fuerunt compromissarii, sed procuratores fuerunt, quibus aliqui vota sua commiserant, quod licet, quando ex iusta causa aliquis electioni interesse non potest. inf. eo. quia propter. & etiamsi solummodo placet alijs coelectoribus, vt hic, & satis apparet ex his, quae dicuntur hic, quia post talem conmissionem votorum debet fieri scrutinium, & non debet attendi in scrutinio, quot sunt voces procuratorum, sed qui sunt illi qui vota sua eis commiserunt, vt hic dicitur. nam si proprie commissarii essent quasi donatarij, & tamen vota eorum attenderentur, & non illorum, qui in eos sua vota transtulissent, cum ex ea translatio¬ ne nihil potestatis in eis remansisset: vt no. sup. e. in causis. Sed quaeres cum saepe contingat, quod in aliquibus ecclesijs electio non tantum pertinet ad capitulum, sed aliquando pro tertia parte pertinet ad capitulum, per alia tertia parte ad clerum ciuitatis, & pro alia ad praelatos, ad hoc cum non omi v nes possunt, nec debeant interesse electionis scrutinio propter inconueniens quod sequereturc ct forte clerici soli plures sunt, quae totum capitulum & praelati, & sic si eorum vota singulariter attenderentur, non solum tertiam partem, sed etiam maiorem in electione habent, videlicet nunquid ergo in hoc casu licebit facere compromissarios Respon. non, sed faciant vt hic feceruntcls. vota sua committant aliquibus procuratoribus, qui postea cum alijs faciant scrutinium vel conpromissum, si compromittendi potestatem habent, & si duobus commiserint vota sua, & tunc vnus poterit consentire in vnum in scrutinio, & alius in alium, hoc non fatemur, quia cum quelibet harum trium partium quasi vniuersitas censeatur ad electionem faciendam per procuratorem tantum quemlibet vniuersitas respondebit, sed illius vnius vox valebit pro parte tertia, alias enim sequeretur absurditas, quod eadem vniuersitas sibi ipsi contradiceret per vnum procuratorem eligendo alium, vel etiam peralium, alium.

3 Nec ob. quod hic dicitur, quod admittebantur singuli, tanquam singulares pro suis ecclesijs, non omnes tanquam vna vniuersitas, quia hic singuli tanquam pro singulis ecclesijs habebant ius, & non tanquam pro vniuersitate ecelesiarum & praelatorum. Imo plus dicimus, quod si diuisim capitulum aliquibus compromissarijs conferret potestatem, & praelati alijs, & clerici alijs: tamen isti quasi compromissarii non possunt eligere, quia in nullos singulariter est translata potestas eligendi, quia nec ipsi trans ferentes soli sine alijs hanc potestatem habebant, sed nec in omnes translata est, quia simul in omnes transferre noluerunt. Fatemur tamen quod si in omnes transferre vellente possunt, & non solum in eodem tempore, sed etiam in diuerso. ar. ff. de ser. ru. praedi. per fundum. ff. comunia praedi. receptum. procuratores autem & simul & diuisim constituere possunt ad hoc, vt vice eorum eligant.

Totque) no. quod si vnus pro pluribus admittitur tantum, potest ille solus siue vox eius, quam si omnes voces suas dedissent, & hoc intelligimus, quod omnes tanquam singuli habeant fingulas voces. Aliud enim esset si vniuersitas praelatorum habeat tantum vnam vocem, vel duas, licet plures essent praelati.

Duplo) . i. duas partes, sufficit enim quod postulatus habeat duas partes, & non est necesse, quod plus habeat. Item videtur, quod etiamsi ab vno solo electio fiat, quod electio debeat praeferri, cum postulatio non tam iustitiae quam gratiae innitatur, electio autem tantum iusticiae. sup. de postu. bonae. 1. sed hoc argumentum non valet, nam potentatio simpliciter innitetur gratiae. 16. q. 3. si quis. & tamen si non admittitur, fit iniuria praesentatio. 16. q. 7. decernimus. & ideo agit contra non admittentem eum. inf. de iu. pat. pastoralis. & idem in postulatione. ar. ad idem. ff. de aqua quot. l. 1. §. pe. & dic ea, quae hic dicuntur locum habere in electoribus, & in iure, quod ad electores ptinet, & quod ex electione & electoribus acquiritur. Ius autem confirmatoris, dispensatoris, vel alterius superioris. non tangitur in hac decre. Imo in optione eius remanet, sicut & ante hanc decr. erat, vtrum velit confirmare, vel dispensare, nec nen. sup. de postul. bonae. (minime) hic habes notabile, quod quando in vocatione aliqua contingit fieri vnam postulationem, ssue vnam electionem, quod non seruatur illa regula, quod is eligatur, qui a maiori & saniori parte fuerit nominatus.

6 Et iterum habes aliud, quod peccante maiori parte in postulatione, ius eligendi recidit in minorem partem eligentem, & hoc intelligimus si electio non fiat ex interuallo, sed in eodem contextu, vel non potes dicere, non fallere hic regulam, reputatur enim sanior, quae eligit illa, quae postulat, vt no. sup. eo. dudum. ( postulantium) ignoranter indignum. Reprobare) postulatio reprobatur, quia de indigna persona electio, quia non habet tertiam partem capituli, quae ad minus necessaria est, quando alii non delinquunt scienter postulando, vel eligendo indignum. de hoc no. sup. eo. dudum. Maior pars) non intelligas quod licet maior pars postulantium, vel eligentium eligendum eligendo indignum scienter priuata sit potestate eligendi quod propter hoc alii, qui ignorantes eum indignum ipsum eligerent, eodem modo priuati sunt potestate eligendi, sed hoc ideo fuit, quia maior pars postulantium archiepiscopum indignum priuati sunt potestate eligendi, reliqui qui elegerunt plebanum sunt maior pars. Confirmatur ergo electio plebani in hoc casu non, quia illi qui ignorantes Archiepiscopum indignum ipsum elegerunt priuati sunt potestate eligendi, sed qui plebanus maiorem partem habuit non com¬ x putatis scienter eligentibus indignum, sed per hoc videtur, quod non solum si maior pars, sed etiam si vnus solus de duplo numero tolleretur, quia scienter elegissent indignum, quod deberet confirmari electio, quia vno sublato, non remanet duplex numerus. Respon. non est verum, quia licet priuatus sit potestate eligendi, tamen in hac postulatione iuste admittitur, & ideo computandus est ad complendum numerum duplum, licet suffragium non praestaret postulationi, vox eius autem diceremus si primo priuatus potestate eligendi admitteretur ignoranter ad postulationem, quia tunc non computaretur ad numerum duplum complendum.

Nec est dicenda maior, & sanior tertia pars eligens dignum dupla postulante indignum, dummodo tantum in vna, vel etiam in pluribus excedat postulans indignum, dum tamen semper remaneat maior numerus ignorantium indignum, quam scientium, quia licet si non essent cum eis scienter postulantes indignum, tamem praeualet postulationi electio, quia non esset duplex numerus, si subducerentur scienter eligentes indignum, tamen quia eis sunt adiuncti, non praeualet, quia tertia pars, quae elegit non fuit capitulum, imo duae partes, qui postulauerunt fuerunt capitulum, & permanserunt capitulum, licet minor pars de eis deliquerit scienter postulando indignum, sed si maior scienter indignum postulasset, puta ex. 33. 17. tunc desijsset esse capitulum in illis duabus, & fuisset capitulum, vt potius maior & sanior pars capituli qui elegit. nam tantum dicimus vnum capitulum, vel licet maior pars in vnum consentiant, & minor in alium, sed tune dicimus diuersa capitula, vel vnum capitulum, & aliud non capitulum, quando duae partes eorum qui ad electionem vocandi sunt, in vnam personam conueniant & tertia in aliam. Sed quid si de. 32. postulantibus indignum fuerant. 17. scientes dignum, & alil. 15. ignorantes, sed eligentes dignum fuerunt tantum 14. Respondeo. postulationem & electionem cassandam, ex quo duplum numerum habet inter ignorantes, & scientes postulatum dignum, & maior pars est ignorantium postulatum indignum, quam sint omnes illi, qui elege¬ runt dignum, sed potest dici sine subtilitatibus hoc procedendum secundum literam simpliciter seruandum, vt sonat ( enter) de hoc no. sup. eo. dudum. in gl. circa. Indignum) indignitate peccati in quo perseuerat, secus si pateretur defectum, tunc enim non priuarentur potestate eligendi. sup. eo. innotuit. nisi cassatam postulationem iterare vellet. sup. de postu. gratum. (debeant) illi qui scienter elegerunt indignum non alii (priuari) per sententiam si electio fiat ex interuallo. Si vero incontinenti non est necessaria sententia, vt hic. vel melius, id est, priuati nunciari. sup. eo. cum in cunctis.

CAPVT XLI. 1 Sex mensium cursus necessarius est in pastori. bus catbedralium & regularium ecclesiarum. 2 Quae dicatur regularis ecclesia.

NE PRO DEEECTV (Tres menses) hoc est speciale in pastoribus cathedralium, & regularium ecclesiarum. In his enim necessarius est cursus sex mensium. infr. de conces. praeben. nulla. & ibi no. quid sit iustum impedimentum, & istud tempus debet a compromissarijs obseruari, cum capitulum non possit eis plus dare, quam noscatur habere. ff. de acquir. re. do. traditio. & interim capitulo currit tempus. Nec ob. C. de temp. aap. Auth. si tamen. quia ibi a compromissum est de voluntate praescribentis, & eius cui praescribitur, hoc verum tantum de voluntate eius, cui praescribitur, negligentia enim istorum capitulo imputatur, quia perdit quis ius, quo per se vel per alium non est vsus. ff. quemad. ser. amit. vsum. sed cum capitulum in culpa non fuit, seu in mora, quia personae indiligenti conmmiserat, videtur quod si non eligat, tune legitime capitulum sit impeditum ad hoc, vt tempus sibi non currat. inf. de conces. praeben. quia diuersitatem. maxime, quando id reuocari non potest, quia res non est integra. sup. e. in causis. Propter quod dicunt aliqui, quod impedimentum ab alio illatum, non imputatur praedictis quae in ipsum sibi retulerunt, sicut in proximo casu fuit. ff. si quis cau. l. non exigimus. §. quod diximus. quia debuerunt ita progare compromissum, si postea eligere potuissent, si compromissarii negligentes fuissent in eligendo, vel dic melius quod fi sunt donatarii eorum tantum impedimentum attenditur, ita quod impedimentum nihil ope¬ ratur, nec eos negligentia excusat, secus quando sunt compromissarii, quia tunc iure compromittentium eligere debebant impedimentis mutuis se excusant: donatarii vero sunt, quando simpliciter eis prouidendi tribuunm potestatem, sed compromissarii, quando simpliciter vel ad tempus id committunt, vt vice eorum eligant: vt no. inf. eo. c. quia propter (cathedralis) id est, episcopalis.

2 Vel regularis) regularem ecclesiam dicimus, secundum quod hic intelligitur, quamlibet ecclesiam collegiatam, vbi sunt clerici, vel conuersi sine proprio viuentes, dummodo sit collegiata, & collegii sit electio. Non autem hic intelligimus comprehendi parochiales ecclesias, vel dignitates cathedralium ecclesiarum praeter episcopatum, quia litera hoc non sonat. Item non intelligimus hic, quod dicitur de prioratibus qui dantur ab abbatibus, quidam tamen hoc quod hic dicitur, intelligunt de regularibus omnibus, siue electio pertineat ad conuentum, siue ad superiorem abbatem, siue quemlibet alium, & non videmus rationem diuersitatis, de prioribus autem, vel caeteris officijs quae sunt in monasterio suo abbate, eidem monasterio praesidente, bene credimus sub hac regula non arctari, quantum ad terminumtrium mensium, quia non habet principaliter cueram. Iniusto impedimento) secus si iustum esset impedimentum. 28. di. de Syracusane. 11. di. bene. inf. de conces. praeben. quia diuersitatem. arg. C de inoffi. testa. contra maiores. ff. ex qui. cau. ma. l. quod quidem. & si non eligatur transfertur ipso iure electio ad proximum superiorem, nec tenet electio postea facta ab eo. inf. de sup. neg. praelat. licet. & decre. seq. & si postea primus eligat & secundus eodem modo, cum nulla sit ipso iure prima, tenet secunda no. inf. de sup. neg. praelat. c. vlti.

Sed quid dices, si habuerunt iustum impedimentum, nunquid transactis tribus mensibus poterunt eligere sine licentia, vel oportebit eos impetrare in integrum restitutionem, & dicunt quidam, quod sine vlla restitutione eligere poterunt, quia neccurrit eis tempus. arg. infr. de conces. praeben. quia diuersitatem. Alii distinguunt, an tale sit impedimentum quod faciat dormire praescriptionem, sicut excommunicatio, & tunc locum habet opinio supradicta. inf. de conces. praeben. quia diuersitatem. an non faciat eam dormire, sed iuuatur beneficio restitutionis in inte¬ grum, vt absente causa reipublicae, & tunc non poterunt eligere, nisi beneficio petito. & not. infr. de praescrip. ex transmissa. tamen hoc non placet.

Credimus tamen, quod non incipit currere hoc tempus, nisi ab eo tempore, quo sciuit ecclesiam vacare & potuit prouidere, sed ex quo coepit currere sine aliqua retardatione consummat cursum, vnde non videtur indifferenter locum habere haec restitutio in integrum, sed si postquam incoepit currere ante finem, legitimo impedimento detineretur, puta infirmitate, vel alio quo prouidere impediretur, bene consulerem sibi restituendum tempus, quo fuit impeditus, nisi prius esset alii ecclesia illa collata, quia tunc ei non aufertur. arg. inf. de iure. pat. consultationibus. sed eerte tunc ei restituetur electio, & praebenda alii aufertur, licet canonice collata fuerit, quia omnia debent reduci ad eum statum, in quo fuerunt tempore, quo impetrat restitutionem, & bene dicitur, quia eligere debuerunt, nam si omnes in capitulo dissentiant, & vnus vel plures, qui nullum postea elegerunt, dicant cassata electione ab vna parte facta, & transacto iam tempore trium mensium se debere eligere, male dicunt, cum tunc eligere debuissent, & etiamsi vnus solus bene elegisset, eius electio tenuisset. inf. eo. congregato.

3 Sed quid dices, si non debuit eligere, puta postulatus est aliquis bonus a duabus partibus, alii consentire postulationi nolunt, nec eligere, quia non teneret, supra proximo cap. hic sic. Respondent aliqui quod sibi non eligant intra tempus, & postulatio ab alijs facta cassetur: tamen electio eis vltra tempus seruetur, cum eligere non debuerunt, sed contra potius videtur eis imputandum, quod non elegerunt, quia per postulationem non imponetur necessitas superiori, quod approbaret postulatum: vt no. in ea. decr. vel quod refutaret electionem, & videtur idem etiamsi ponas conuersum casum. s. quod si confirmare debet postulationem vlterius non poterant eligere, & quod nisi aliud canonicum obest confirmare debet postulationem, cum alii qui non elegerunt, nec postulationi consenserunt, tanquam contumaces sunt reputandi. Fatemur tamen, quod & in illis officijs vel ministerijs, quae pertinent ad collationem abbatis, & vbi cura animarum non est, Episcopus supplebit defectum abbatis, non intra tres menses, sed intra sex menses. infra, de con¬ ces praeb. nulla. 1§. q. 2. c. 1. (deuoluatur) & ita est correctum. inf. de conces: praeben. dilectus. licet quidam dicant contra( consilio) requirere hoc consilium est de honestate & non de necessitate.

Ipsius) qualiter potest pruideri de eis, cum omnes deliquerint non eligendo: Respon. forte non omnes peccauerunt, vel quia non erant praesentes, vel si erant praesentes milerunt eligere intra tempus.

CAPVT XLII. 1 Quae sint de sorma electionis. 2 Electores ire debet ad requirendum infirmorum vota qui in eadem ciuitate vel claustro eodem iacent 3 Vbi per compromisum sit electio non est netesse fieri collationem vel electionem in capitulo. 4 Si duo vel tres tantum sunt in capitulo quomodo eligent, & quid si sit solus vnus in quem ius eligendi recidit. vide in nu.5 e Scrutatores debent singulos vocare ad seru tinium, nec sufficit generaliter vocare. 7 Necesaria est priuatio per sententiam quando ex internallu fat ienda electio est. 8 Electio facta contra formam est ipso iure nulla. 9 Si aliquis fecit furtum vel rapinam licet ve lit rem furtiuam restituere, tamen ob id non euitabit paenam dupli vel quadrupli. 10 Qui in electione vocem habet si est in loco vnde pocari debet nisi vocetur potest facere casari electionem, quia eo contempio facta est. 11 Quicquid sit lege vel canone probibente pro in fecto haberi debet. 12 Isbiritualibus quicquidsit per obreptione etiam post sententiam reuocatur. 1 luramentum ob incrudelitatem capituli introductum est. 14 Maioris partis iudicio statur: quoniam per plures inelius cveritas inquiritur. 15 g casu possit procurator in diuerses consentire.

QVIA PROPTER. ( Viduatis) propter illud verbum dicunt quidam, obseruandasu in electione cuiuscunque per quam contingit ecclesiam viduari, & etiam in plebibus & capellis, dummodo eaedem plebes, & capellae praelatos habeant, qui generalem praelationem habeant in spiritualibus tam in clericos, quam in laicos parochianos earum ecclesiarum, & hos praelatos bene dicimus sponsos. ar. 21. q. 2. sicut. in canonicis autem, & praelatis cathedralium ecclesiarum, qui non habent curam nec praelationem generalem, sed in certis tantum articulis, & vbi non per mortem praelatorum inferiorum, sed per mortem superiorum. sc2. episcoporum viduantur ecclesiae, non est necesse has formas seruari. Quidam tamen dicunt, quod istae formae habent tantum locum in cathedralibus & regularibus eei clesijs. C. ca. proximo. Praesentibus omnibus) de forma est, quod eapitulum congregetur, & quod de capitulo aliqui non distincto numero assumantur, siue per aliquos de capitulo, siue aliunde, & quod ipsi secreto exquirant, scilicet, non audientibus alijs praeter scrutatores, tamen & praeter scrutatores credimus, quod possent habere duos, vel plures testes. Ex cluditur enim tantum, ne capitulum audiat, & vult quod sigillatim, & non binis simul euntibus vota cunctorum, qui sunt in capitulo exquirant, quamuis non obsit si non respondent, vel captiose respondeant. ff. de inter. act. de aetate. §. qui tacuit. & §. quod autem. & etiam non obest, quominus teneat electio, si aliqui de capitulo non requiruntur, dummodo suum contemptum non prosequantur, & vota in scriptis redigantur, siue per eosdem scrutatores, siue per vnum tabellionem, siue per vnum vel duos viros idoneos, cum alias constare non posset. infr. de proba. quoniam contra. & quod vota scripta, mox publicentur in conmuni. i. capitulo non credimus contra formam, si in capitulo sunt aliqui extranei, puta religiosi, vel etiam alij. 63. di. obeuntibus. & quod collatio habeatur, de qua habetur plenius. inf. eo. in genesi. & quod sequatur electio conmmunis in capitulo, nam haec est de necessitate formae, sed illa, quae fit coram populo, non est de forma, & hoc innuit litera huius capituli, in fin. vbi dicit statuentes quod hoc praeceptum quod vltra formam &c. Alii contradicunt, & oportet quod electio sit communis. i. ab vno fiat qui potestatem de consuetudine, vel voluntate sociorum habeat. ar. inf. eo. in genesi. Vtrum autem valeat, si tradetur haec solennizatio electionis. inf. e. publicato. vota autem scrutatorum inquirent ipsi iidem, nam cum data sit eis potestas inquirendi vota cunctorum, ergo & sua. ar. sup. e. cum in iure. Vel possunt alijs committere, qui scrutatorum vota seruent, sed prius nobis magis placet.

Vota autem infirmorum, qui in eadem ciuitate, vel claustro eodem iacent, ipsi possunt ad eos ire, & requirere, quia praesens ipse esse videtur, qui in hortis est. 2. q. 7. biduum. & quia efficacior est vox eius, quam procuratoris, & dulcius est bibere de fonte, quae de riuulo. arg. 76. dis. c. ieiunium. & credimus sufficere, si in scrutinio re spondeat, nec est necesse, quod postea requratur in collatione, vel in aliis, quae possunt per alios fieri, vel si magis eis placet, possunt prose procuratores constituere, per quos suae voluntates scrutabuntur, vt hic, sed quod scrutatores sint fide digni, non est de forma. Item quod ille eligatur, in quem maior & sanior pars consenserit. sup. e. auditis. & haec licet enim post multi consentiant non valet: vt no. inf. eo. ecclesia. vbi autem per compromissum fit electio, non est necesse fieri collationem, vel electionem in capitulo, sed sufficit quod vbicunque fuerint compromissarii viduatae ecclesiae, prouideant de pastore, & ideo caute dicitur, prouideant non eligant, tamem alii contradicunt, & argumentum habent pro se, quia licet dominus prouidisset de rectore filijs Israel, tamen synagogam vocari praecepit, vt coram ea publicaretur. 8. q. 1. licet. Item non possunt plus iuris in alios transferre, quam ipsi habeant sed ipsi debent eligere in ecclesia cathedrali. sup. eo. quod sicut. in prin. & c. bonae memoriae Mag. 23. dis. in nomine. ergo & illi, quibus dant potestatem eligendi, sed primi respondent, quod coram populo facienda est publicatio, sed illa electio, quae debet fieri coram populo si processum est per scrutinium potest fieri vbicunque, sicut si proceditur per compromissum, quia potius dicenda est prouisio, quam electio. arg. quia illi qui prouidebant olim de iure sic dicebant. 63. dis. lectis: reatina. nobis. cum longe. inf. de app. qua fronte. nam quidam dicunt, illos posse alii prouidere, qui hoc habent iure suo. sc2. consuetudine vel priuilegio, & sic loquuntur praemissa capitula, qui autem ex compromisso procedunt, ibi debent eligere, vbi qui compromiserunt eligere tenebantur, & quia non potuerunt aliud transferre, quam habeant. 16. q. 1. si quis. & hoc est tutius. Assumatur) quare hic circuitus habetur cum sicut conueniunt de electoribus, sic possunt de praelato conuenire. Respon. multi difficilius conuenirent in praelatum, quam in electores, praeterea aliquid timidi malum nominarent in publico, & tamen bonum nominabunt in priuato. Item remouetur appellatio, quam quidam faciebant, ne post nominationem, vel electionem suam alius eligeretur. supra. eo. considerauimus.

Tres) si commode potest fieri, alioquin duo vel vnus. arg. in Auth. de san. Epi. §. 1. Sed quid si tamen tres, vel duo sunt in capitulo, quomodo eligent tres: Respon. illi tres, vel duo conueniant in capitulo, & ipsi & inuicem ipso facto constituant se scrutatores, & vnus alium inquirat, si sunt duo, sed si sunt tres, possunt duo vnum facere scrutatorem. ar. ad hoc. quia si scrutatores inuicem possunt se inquirere, eodem modo praedicti tres vel duo.

Sed quid si vnus solus sit in quem ius recidit eligendi, respondeo ille solus vocatis testibus dicet votum suum, & postea eliget, & electionem publicabit. Vel dic, quod haec constitutio non habet locum, nisi vbi sunt quatuor ad minus, quod ex eo apparet, quia dixit assumantur tres fide digni. Praeterea dicit praesentibus omnibus, quod ad minus de tribus intelligi oportet, vbi igitur pauciores sunt possunt eligere quemcunque volunt, dummodo mutuus consensus hincinde conueniat, & hoc cons stet. & not. quod haec decre. non prohibet, quod si primi scrutatores infirmantur, vel alias secedunt, quin alii scrutatores eis succedant, qui inquirent vota inquisitorum. Item si non potest fieri vna die, fiat in continuata. De collegio) electorum accidit enim quandoque quod huiusmodi collegium non tantum facit capitulum maioris ecclesiae, sed omnes illi, qui de iure vel consuetudine vocem habent in electione. supra, e. scriptum. & supr. de postu. bonae. (cunctorum) vota scrutatorum, vel ipsi inter se inquirent, vel alijs de capitulo committetur.

6 Item hic apparet, quod scrutatores nominatim debent singulos vocare ad scrutinium, nec sufficit generaliter vocare sic. sca. venite ad scrutinium, qui scrutandi remansistis. Item vocandi sunt, non tantum qui sunt in capitulo, sed etiam qui extra capitulum sunt, si videri possunt. ar. insti. de re. di. §. examen. etiam si non possunt videri, & sunt circa capitulum, & illi de capitulo hoc sciuerint, quia si aliter fiet, esset malitia, quae omnino in electionibus est vitanda(redacta) per aliquem ex se, vel tabellionem etiam extraneum sic vidi (Mox) antequam diuertant ad alios actus. C. qui tes. fa. po. cum antiquitus, & de hoc no. inf. e. publicato (publicent) ipsi omnes scrutatores, vel pars eorum, vel ipsum capitulum, non enim est de forma, per quam fiat (interiecto) ne procedatur ad electionem, sed bene posset appellari, ne eligatur, qui est tali crimine irretitus. supra, eo. cum nobis. sed nihilominus electio de bono non cassabitur, nisi probetur malus. infra, de his quae fi. a maio. par. ca. cap. 1.

(Collatione) numeri ad numerum, zeli ad zelum, meriti ad meritum: vt inf. eo. in Genesi. & credimus, quod si facto scrutinio obiiceretur, quod aliqui requisiti non habent vocem in electione, & ideo non augent numerum, plene facienda est collatio, vbi ibidem dicitur (alioquin) id est, si non obiicitur, non est de necessitate iuris, quod plene in capitulo fiat collatio, & si statim potest sciri veritas bonum est tamem & si omittatur collatio plene etiam, quando aliquid obiicitur, nihilominus tenet electio. inf. de his quae fi. a ma. par. ca. 1. seligatur) antequam ad alia diuertatur. inf. e. cum post. solenniter publicata electione in capitulo, & conmmuniter. i. ab vno vice omnium. inf. e. in genesi. (&) pro. i. (forma) inf. e. ecclesia. (Vel saltem) sola prima forma est de necessitate, alias enim non inuenitur etiam vno contradicente, sca. ad compromissum, & hic videmus (viris) etiam extra collegium(non valeat) ipso iure. inf. eo. in genesi. Per inspirationenm haec non est forma, sed vbicunque cognitum fuerit, electionem per inspirationem factam confirmabitur, quia si Dei spiritu aguntur, & c. inf. de reg. & tran. ad re. licet. 19. q. 1. duae. & videtur esse per inspirationem, & si duo vel tres nominauerunt eligendum, nihilominus fit per inspirationem, sed si aliquando interrogetur, vis talem, vel etiam si maior pars nominet sigillatim, non fit per inspirationem Dei, sed hominis instigati7one facta praesumitur (priuentur) necessaria est priuatio, per sententiam, quando ex interuallo facienda est electio, secus si incontinenti. de hoc no. sup. e. dudum. & no. inf. e. cumana. hic dixerunt quidam, quod illi, qui non peccauerunt in electione, etiam si sit minor pars, habent conditionem ex hac decr. vel officio iudicis contra delinquentes in forma, vt priuentur per sententiam in potestate eligendi ea vice, & ad eos solos, qui non deliquerunt detur p eandem sententiamr potestas eligendi. ar. pro eis, quia certum est, quod eligentes contra formam, priuandi sunt potestate eligendi, ergo soli non eligentes sunt reputandi capitulum, quo ad electionem faciendam, & in eos solos recidit ius eligendi. 65. di. c. fi. ff. quod cuiusque vni. sicut.

Item electio facta contra formam nulla est ipso iure, vt hic. inf. eo. in Genesi. ergo non impedit, quin illi, qui non peccauerunt possunt eligere, ergo electio est apud non delinquentes in forma, & inde est, vt dicunt, quod tenet electio ab eis facta, siue incontinenti, siue ex interuallo. ar. ff. de verb. ob. si dari stipuler. Alii dicunt, quod si hi qui non deliquerunt sunt pauciores quam illi, qui deliquerunt contra eligendo, licet electio talis sit nulla, vt hic, tamem ex interuallo non possunt eligere, nisi communicent cum prioribus & delinquentibus. supr. e. auditis. vbi no. & quantum ad hoc satis bene dicere videntur, sed & addunt, quod nomine suo minor pars, quae non peccauit contra formam eligendo nullam actionem vel officium iudici implorare possunt, vt maior pars priuetur potestate eligendi, vel vt sibi detur potestas, sed nomine ecclesiae possunt denunciare hoc superiori, & superior bene tenebitur sibi imponere hanc poenam, sed tamen quod minori parti adiudicetur potestas eligendi, hoc non tenebit per sententiam, quia nec vllo iure hoc cauetur, nec vnquam factum inuenitur.

Sed dices hic oportere dici ex necessitate, quia cum capituli sit electio, & in pauciores non peccantes non reciderit ius eligendi, ergo ipsi eligent, sed ipsi respondent, quod facta cassatione & male eligentes, & bene omnes simul faciunt vnum capitulum, vnde minor pars non potest eligere, nisi maior restituatur potestas eligendi, quia cum maior pars deliquit totum capitulum deliquisse videtur. & ideo voluitur potestas eligendi ad proximum superiorem. Auth. debere san. Epis. §. si quis oratorium. Nec mireris, quod non del inquens punitur propter delinquentem, quia simile habes. sup. e. scriptum. in fi. ar. 16. q. 1. §. verum. 15. q. 4. cum multae. tamem plus rationi consonum videtur, quod minor pars agere possit ad hanc poenam, ex hac decr. antequam prouideatur ecclesiae, sed & aliud adiiciunt, licet pluribus non placet. scae. quod non delinquentis bus debet adiudicari potestas eligendi. imo quod plus est sine adiudicatione hoc ipso, quod maior pars priuatur potestate eligendi, deuoluitur ad minorem. arg. ff. quod cuiusque vniuer. sicut. Sed quaero si maior pars, quae eligit contra formam velit resilire a sua electione, vel quia electus non consentit, vel si consentit, postea renunciat. quaeritur vtrum possit de nouo eligere contradicente, & appellante altera parte ex ea causa, vos non potestis eligere, quia vos estis priuandi, & ad nos est deuoluenda eligendi potestas, & dicunt quidam, quod non valet eorum electio, quia in delictis non prodest poenitentia in forensi iudicio. C. de aposto. is qui. cum suis concor. Item si diceretur contrarium, absurdum sequi videtur, quod in optione delinquentis sit post perpetratum delictum effugere poenitentiam a lege impositam.

Item pro eis etiam est, quod si aliquis fecit furtum, vel rapinam, licet velit rem furtiuam restituere, tamen propter hoc non euitabit poenam duplici vel quadruplici. ff. defur. qui ea mente. ff. vi bo. rap. s. pe. ar. contra. ff. de publ. ca. l. 1. ff. de haere. Manicheos. Item pro eis est, quod dicit, l. quod si res obligata est restitutioni, alienari non potest. C. de fideicom. l. fi. vltra medium. eadem ratione, cum ista electio obligata sit restitutioni, quia debet redire ad non delinquentes vlterius, eligere non possent, ad idem facit. ff. de in diem addi. l. vbi. §. fi. vbi dicitur, quod si ego vendidi fundum sub addictione in diem, puta vt sit melior conditio vsque ad certum tempus offertur quod res esset inempta, si autem intra illud tempus praefixum ipse emptor alii vendiderit, vel obligauerit rem sic emptam, licet teneat talis contractus, quod factus est a domino, si tamen extiterit conditio, scilicet, quod alius meliorem offerat conditionem, reuocato primo contractu, poterit sic rem venditam, vel obligatam recuperare a simili, hic licet posset dici, quod teneret electio facta ab his, qui deliquerunt, quia penes eos erat potestas eligendi, sed tamen illi, qui non deliquerunt, & ad quos debet potestas eligendi deuolui hic poterant, non obstante electione facta ab his, qui potestatem habebant, sed ea prius irritata dabitur ei potestas eligendi, ad idem facit, quia alienata in fraudem patronorum & creditorum reuocantur, licet domini fuerint qui alienarent: vt. ff. de his quae in frau. cre. & de iure pa. c. illud. imo plus est, quia etiam ea, quae non sunt alienata, id est, donata vel legata in fraudem, si tamen fraus est ipso t facto reuocantur. ff. quae in frau. cre. omnes. §. Lucius. Item ad idem facit, quod ex quo semel commissa est stipulatio, vlterius purgari non potest. ff. de arg. celsus.

Alii vero dicunt, & vt videtur melius quod electio eorum tenet, dummodo fiat sine suspicione poenae, nec in fraudem legis fiat, nec in fraudem non eligentium, quae suspicio vix habetur, & hoc ideo, quia facta ab his, qui potestatem habent eligendi, & quia effectum conatus non habuit. ar. opti. ff. de in ius vo. quoduis. ff. de his qui no. infa. qui autem. ff. si quis cau. & si post. C. de appel. l. si quis lib. Item videtur, quasi determinata haec quaestio. C. de do. post con. C. de bo. pro. si quis post hanc. vbi dicitur, quod licet lex praecipiat, quod qui commiserit capitale crimen, bona eius publicentur, tamen si ante sententiam alienat bona sua, tenet alienatio, dummodo alienatio fiat sine suspicione poenae. ff. de dona. si aliquis.

Ista autem suspicio semper videtur, quod esset in electionibus, dummodo de bonis personis prouideant, cum in eis semper periculosa est mora. infra, de app. oblatae. in fi. & ideo non mala suspicio, sed bona fides praesumitur. Item facit pro eis. C. de pac. inter emptorem. l. 1. & 2. C. de dona. ante nupt. cum autem. C. de iure. do. etiam. vbi dicitur, quod si venditur vel donatur res sub tali pacto, quod aliquo casu contingente, res donata, vel vendita perueniat ad donatorem, vel venditorem, tamen si interim emptor, vel donatarius eandem rem, vel aliam alienauerit, tenet alienatio, & transfertur dominium, nec reuocari potest, sed actio praescriptis verbis competit contra alienantem a simili, & hoc tenere debet electio facta ab his, penes quos erat potestas eligendi, sed ipsi electores, si inueniantur in aliquo deliquisse, punientur aliqua poena. Ea autem quae alii per se inducunt, non obsunt nobis: quia bene fatemur, quod in delictis non prodest poenitentia.

Quod verum intelligo, quia si accusentur isti eligentes de crimine, punirentur non hac poena per hanc decr. inflicta. sed aliqua, quam eliget iudex, & eodem modo respondeo ad aliud, quod pro se inducebant, scae. quod ex contrario videtur sequi, quod in optione delinquentis est vitare poenam delicti, quia non sic euitant poenam, quia licet non patiantur hanc poenam, patientur aliam.

Item aliud, quod inducunt de fure & raptore non obstant, imo si quis bene attendat, concordat eis, nam & ibi dicunt, quod si quis post furtum factum ante condemnationem alienet res suas, euacuabit poenam duplici & quadruplici. ar. praedictarum. ll. de do. post con. cum suis concor. in hoc tamen est differentia, quia ibi facilius prasumitur, quod faceret alienationem propter suspicionem paenae, quam in electionibus. Item ibi agenti contra furem nullum ius datur, sed datum tamem declaratur, quod statim furto facto habuit actionem & ius, & quadruplum contra furem, sed hi canonici habent ius in electione, nisi per sententiam detur. Item quasi expressum videtur, quod hi dicunt supra, eo. cum terra.

Item non obstat. l. vlti. C. de fideicom. quia res quae subiacet restitutioni ex causa fideicommissi obligatae sunt, & in potestate fideicommissi.

Item non obstat, quod obiicitur de venditione facta sub pacto. l. commissariae, vel addictionis in diem, vel de alienatis in fraudem creditorum, vel patronorum, quia illa sunt specialia, nec trahuntur ad consequentia. Item non obstat, l. de arb. celsus. quia ibi loquitur de poena commissa certae personae, & in stipulatione hominis, sed secus est in poena legis, quae mitius agit, qua homo. ff. de iu. pat. qui contra. §. 1. ff. de arbi. quid tamen. §. fi. & l. seq. Item secundum alios idem esset priuatos & priuandos, quod est absurdum dicere.

6 Illud autem penitus) super hoc dicimus, quod ille qui habet vocem in electione si est in loco, vnde vocari debet, nisi vocetur, quod potest facere cassari electionem, quia eo contempto facta est. sup. eo. quod sicut. §. 1. & c. venerabilem. & inf. e. ecclesia vestra. Item dicimus, quod non tenetur eum citare, nisi in loco, quo citandus est de iure. i. intra duas dietas, vel consue. quae in his praeualet. sup. de rescri. nonnulli. sup. eo. coram. inf. eo. in genesi. & si citauerint non tenentur eum expectare. sup. eo. cum inter vniuer. Item dicimus, quod si scitur, vbi est infra loco, vnde citari debet, debet citari personaliter, si autem nescitur vbi est, citari debet in loco vbi communiter moratur per publicum edictum. inf. de cle. non resi. ex parte. & c. ex tuae. inf. de fo. compe. ex parte. inf. de eo qui mit. in poss. si aduersarius. vbi not. Item dicimus, quod si tempore citationis erat in loco, vnde citarit deberet, sed electionis tempore erat extra fines electoribus deputatos, non praeiudicat capitulo, quia non interest citati. Item si fuerint tempore electionis infra fines electoribus deputatos, sed tempore citationis non erat ibi. i. tempore quo alii citabantur similiter non obest capitulo, quia habet legitimam excusationem, quod debitam diligentiam habuit in citando eum, sicut alios. Item si vigilans est, puta quia aliquando est intra fines, aliquando extra, licet aliquo die intra illud tempus, quo citationes fiunt infra fines electoribus deputatos, non praeiudicat capitulo. ff. de inst. sed & si. §. conditio. tamen tutius est in hoc casu citare ad domum. Item dicimus, quod ille qui absens est, si est in loco vnde vocari debet, & detinetur iusto impedimento, potest constituere procuratorem, & si non admittatur procurator eius, quod faciet cassari electionem, quia eo absente facta est cum potuerit esse per se, vel per procuratorem, quorum alterum sufficit, vt hic.

Item plus dicimus, quod etiamsi sit in loco, vnde non est vocandus, etiamsi nullum habet impedimentum, eum procuratorem constituere potest ad electionem, & praesentes hunc procuratorem de gratia possunt admittere si volunt. ar. sup. e. scriptum. & c. Vintonens. 63. di. obeuntibus.

11 Item ar. ad hoc, quia si ex toto possunt in alium extraneum transferre potestatem eligendi, multo fortius vnam vocem dare. Sed contra. C. de leg. non dubium. 10. vides fili. vbi dicitur, quod quicquid fit lege prohibente, debet haberi pro infecto, ergo haec procuratio quae facta est hic canone prohibente, pro nulla est habenda, & non solum haec procuratio non valet, nec quicquid ex ea secutum est, ergo nec electio quam ipse fecit, vt in ea. l. dicitur. Sol. vere debent huiusmodi procuratio & electio haberi, pro nulla. i. debent cassari, si excipiatur contra ipsam, quia male facta est antequam procedatur per ipsam, sed si non excipiatur, cum tamen sibi sciant competere exceptionem, tenet procuratio, & quod per eam fit, siue electio, siue aliud, & vides simile, quod secundae literae post primas impetratae, non valent, & tamem nisi excipiatur contra eas, tenet quod fit per eas. sup. de rescri. caeterum. vbi not. ad idem. sup. de rescri. super literis. inf. de appel. oblatae. Item licet non teneat promissio per metum facta, si tamem postea fit solutio non repeteretur. ff. de condi. ob tur. cau. si ob turpem. ad idem. ff. ad mace.

Item si. §. fi. & l. seq. Item dicimus, quod procuratores huiusmodi debent habere speciale mandatum ad iurandum in animam domini, quod dominus credit, quod tempore electionis erat bona fide sine fraude intra fines, qui deputati sunt ad vocationes electionum, & quod iusto impedimento tenetur, quare electioni interessenon potest, modo & credit, vel dubitat, quod eodem impedimento tenebitur, tempore quo electio facienda erit, & hoc dicit hic §. & debent exprimere impedimentum & fines, & nec enim in suo iuramento debent ponere verba iuris. inf. de pur. canoni accepimus. lllud autem non placet, quod possit constituere procuratorem ad eligendum, nisi & det ei potestatem iurandi in animam suam, quia non venit instructus, & inde sequeretur absurditas, quod vel oporteret capitulum congregatum expectare, quousque nuncius iret, & rediret ab eo, vel iterum alium terminum electioni assignari, quae absurditas in simili casu tollitur. 63. di. cum lege. ar. ad hoc. c. di. optatum.

Item videtur, quod post praestitum iuramentum, si alius cui vox eius praeiudicaret vellet probare, quod dominus tempore electionis erat in eo loco, vnde vocari non debebat: vel quod non detinebatur iusto impedimento, quod non sit audiendus. ar. ff. de do. quod si deferente. nisi forte dicas aliud in spiritualibus, vbi reuocatur quicquid fit per obreptionem etiam post sententiam. sup. de rescr. dilectus constitutus. & c. ad audientiam. vbi no. quod si non exegit iuramentum praedictum a procuratore, tunc decaetero non possunt, nec de loco nec de impedimento excipere, quia hanc exceptionem remisisse videtur capitulum, quando sibi iuramentum remisit, & si dicat, quod capitulum deceptum fuit ignorantia facti, quae etiam peritissimos fallit. ff. de igno. iu. l. 2. puta, quia credebat aduersario qui hoc dicebat, dicetur ei, quod supina fuit eius ignorantia, quia ius talibus prouidebit, quod possunt exigere iuramentum per quod tolletur eius ignorantia, & veritas apparebit (priuentur) postquam ille, qui cognouit de electione priuauit eligentes, qui sunt minor pars propter peccatum in forma conmissum potestate eligendi, maior pars eis non vocatis licite eliget. Si autem maior pars sit priuato potestate eligendi, tunc non eligit minor pars, nec etiam ordinarius, qui priuationis sententiam tulit, sed Papa tantum. inf. de conces. praeb. quia diuersitatem. sup. e. bonae memoriae. Alii tamen, quod hoc habet locum, vbi capitulum priuatur, sed vbi maior pars tantum priuatur potestas eligendi, deuoluitur etiam ad minorem partem, quare enim non eligeret minor pars, cum non sint priuati, nec ipso, nec per sententiam, sed tamem bene fatemur, quod peccante maiori parte in for. c ma, quod totum capitulum priuari potest. quia quod maior pars facit totum capitulum facere videtur, secus aut est, quando delinquunt eligendo indignam personam scienter, quia tunc propter delictum maioris partis, non priuatur per sententiam capitulum, cum non possit delinquere. ff. de do. si ex dolo. §. 1. & poenae suos debent tenere authores. C. de pe. sancimus. & infra, de his quae fi. a maio. par. ca. quaesiuit. ( absens) absentem puto etiam si sit in eadem villa, dummodo non possit ire ad capitulum. sup. e. c. bonae memo. (in eo) de hoc no. supra eo. coram (iusto) puta, quia timet venire ad capitulum. sup. bonae memoriae Magunt. vel aegritudine. 5. q. 3. si aegrotans. vel si vocetur ad maius tribunal. de re iud. contra.

3 Si opus) si autem opus sit, relinquetur iudicio capituli, propter incredulitatem enim capituli introducitur iuramentum. ar. sup. eo. significasti. infr. de iureiur. & si Christus. & oportet quod iterum ad eum vadat nuncius, qui eum iurare faciat, cum enim personaliter teneatur iurare, non teneretur illud facere, nisi requisitus fuerit, & si vnus vel plures de capitulo nolint recipere procuratorem sine iuramento eius, sed maior pars capituli velit admittere, valebit vox huius procuratoris, non obstante contradictione minoris partis. ff. ad muni. quod maior.

Et haec dicimus vera, etiamsi minot pars offerat se probaturum coram superiore, quod nullum iustum impedimentum habet, nec est admittenda super hoc probatio coram superiore, quia hoc. st procuratorem eius admittere est arbitrium capituli, vnde si vult eum admittere, non tenentur admittere contradictionem cuiusque, imo etiamsi sciat capitulum, vel maior pars. quod nullum habet impedimentum, tamen procuratorem eius admittere potest. sup. eo. scriptum.

Nec ob. quod hic dicitur. lic. quod interdicimus quod hoc non fiat, quia interdictio fit in fauorem capituli, vnde si vult interdictionem remittere potest, quia in eius fauorem introducta est. ff. de le. quod fauore. alii dicunt contra. scet quia si coram superiore probauerit nullum impedimentum subesse reuocabitur suffragium per eius vocem exhibitum, non autem quicquid factum est post talem contradictionem, etiamsi super hoc esset appellatum, nisi totum quod factum est penderet ex voce eius, quia tunc totum reuocandum esset. Sed opponas, quicquid fit post appellationem, reuocandum est. inf. de appel. cum causam. Sol. illud locum habet in iudice, vbi post appellationem desinit esse iudex, sed secus est extra iudicium, vbi non debet omittere, quin iure suo vtatur propter aliquam appellationem, quantumcunque iusta, & sic hoc non debet omittere capitulum propter aliquam appellationem, quin ad alia procedat. Item licet procedat capitulum post appellationem, non tamen contra appellationem, quae tantum fuit, ne vox absentis per procuratorem admitteretur. sup. eo cum nobis. & idem in similibus est dicendum (faciat) absens canonicus. Ipse enim debet iurare, per se, vel per alium, qui iuret in animam eius, & de eius mandato, nam tunc ipse iurare videtur, ff. de admi, tut. ita. §. gessisse. Col legio) quid si nullus velit recipere vices eius, quidam dicunt, quod cogendus est recipere, Alii dicunt, quod imputari sibi debet, & procedant praesentes ad electionem. Hoc autem, non credimus quod de certa persona debeat scribere capitulo, cum certa persona ante scrutinium non sit exprimeda, & quia sigillatim debent dicere vota sua, procuratori autem suo bene potest t scribere de certa persona.

4 Vicem suam) sed nunquid procurator iste habebit duplicem voceme ar. quod sic. vt sup. e. scriptum. & c. in causis. sup. de rescrip. pastoralis. infra, de testi. licet. ff. de condi. & demon. fundum.

In contrarium videtur quod idcirco statur iudicio maioris partis, quia p plures melius veritas inquiritur. 64. dist. extra. ff. de pac. si plures. C. de fideicommis. l. vlt. nam si pares sunt vtrinque, licet cum vnus plures voces habeat, nec zelus, neqe ratio facit, quod vna debeat alteri praeualere, & haec eadem quaestio potest fieri in pluribus iudicibus quorum vnus alteri voces suas commisit. Ad hoc respondemus quod si est constitutus procurator, qui exprimat consensum absentium, & dictum absentis circa certam aliquam personam planum est, quod duplum valet vox eius, quam alterius, & tunc non est verus procurator, sed nuncius. Alii tamen dicunt, quod non credimus, quod simpliciter debent ei committere vices suas, & nullam personam exprimere, quod allegant pro se, & eadem ratione ipse idem posset capitulo, vel scrutatoribus illam personam exprimere, sed non valet praedicta ratio, quia vota debent sigillatim inquiri, quod non esset si capitulo scriberet, quod si scriberet scrutatoribus, non sufficeret, quod non possunt eum absentem admittere, nisi prius capitulum hoc approbet, & hoc ipsum satis colligitur hic, quia generaliter conmmittat ei vices suasc sc. vt quicquid fecerit ratum habeat. In hoc casu non est intelligibile, qualiter per vnam animam possit exprimere plures consensus, primo licendum, consentio in talem nomine meo, & postea consentio in eundem procuratorio nomine, vel etiam in alium, quod est impossibile simul & semel consentire in diuersos. Tamem licet haec subtilitas suffragetur, potest dici secundum pinguem intellectum constitutum, quod praeualet electio facta ab illo, qui plurium voces habeat, vt iuribus praealle. arg. ff. ad Silla. l. 1. §. vlt. & ff. de ope. lib. l. si libertus. §. vlti. Nec est contra naturalem aequitatem, quod consensus vnius maius suffragium praestet quam consensus alterius.

15 Item dicimus, quod quando est procurator, & non ad certam personam eligendam, quod non potest in diuersos consentire, sed si de certa persona mandatur, tunc potest in diuersos consentire, quia tunc non proprie dicitur ipse consentire, sed ille qui mandauit. Item hic procurator poterit compromittere ei, qui non est ad certam personam, cum in eum totum ius quod habebat transtulerit, sed si fecisset procuratorem ad certam personam secus, quia tunc non intelligitur fecisse procuratorem, nisi ad formam necessitatis. ff. de procu. licet. §. si seruus. ( clandestinas) quae fiunt per insidias, vel se certa conuenticula, vel priuatas subscriptiones. infra, vt eccle. benefi. vt nostrum. 79. di. c. 2. Solenniter) coram populo. est enim coram eis publicanda. 8. q. 1. licet tamen non credimus cassandam electionem si omittatur, cum enim ex electione facta in capitulo sit electo, ius quaesitum sine culpa sua non admittitur illud. 36. dis. satis peruersum. (publicetur) per quemcum que. cum enim haec publicatio non sit de substantia, sufficit per quemcunque fierei, id est, non teneat eam secretam.

CAPVT XLIII. 1 Minori excommunicationi subiacet, recipient inuestituram de manu laici.

QVISQVIS. (Electioni abu sum) nam si de consuetudi ne vel priuilegio haberet secus. 63. di. Adrianus. inf. de ur. pat. nobis. Careat) est enim irrita. 16. q. 3. quoniam. & qui in tantum procedit, vt inuestituram de manu laici recipiat, minori excommunicationi subiacet vsqe ad condignam satisfactionen: vt eo. c. & c. si quis deinceps. & si contra eum agatur de primo, debet excommunicari. 16. q. 7. constitutiones. Dixerunt autem aliqui, quod ineligibilis fit ipso iure. ar. hic: & in praeall. c. sed alii dicunt contra, sed male, vt infra, de iure pa. praeterea. Credimus tamen Episcopum posse dispensare. arg. inf. de sen. excom. nuper. & de iudi. At si clerici. decre. ante alleg. praeterea non contradicit, loquitur enim. quando quis ecclesiam vt proprietatem, non vt beneficium recipit de manu laici, qui non ita punitur, sicut qui recipit vt beneficium, qui vero electionem, id est, quicunque clerici celebrauerint ele¬ ctionem aliquam per abusum secularis potestatis, scilicet, quod clerici in electionibus Episcoporum, vel praelatorum laicos interesse fecerint. inf. eo. sacrosancta. & c. massana. vel si principes laicos super personis eligendis requirant clericos, vt consensum praestent. supra, eodem. cumr terra. & c. quod sicut. vel qui minus potentium aliquem elegerunt. sup. eo. bonae memoriae Magun. (suspendantur) per sententiam(priuati) ipso iure.

CAPVT XLIIII. 2 Sufficit solum decretum ad probationem canonicae electioni2 ciuatis non est neceffria quando petitur elefliocorsir nacienas et bec qred consirme tur. 5 An factum ab administrante, quni post remouetur teneat. 4 Nunquid factum ab iniruso in aliqua ecclesa valet. 3 Sioniaeas eat sufpensias ab offcio & aaninistratione ipso iure. 6 De erimine excipi potest contra serentem testimonium.

NIHIL (EST) quod ecclesiae Dei animaduersione diuersae poenae statuuntur in canonibus circa indigne promotos, & indigne promouentes. 1. q. 1. si qui Episcopi. 36. di. qui ecclesiasti. §0. di. ex poenitentibus. 35. di. nullus. 64. dist. c. vlti. 51. dist. c. 1. Careat) id est, carere iudicetur. Vel dic, quod eo ipso, quod dicitur in sententia superiorem negligentem fuisse in confirmatione electi, hoc ipso sequitur haec poena. Qui siue Episcopi, siue inferiores praelati. sup. de consue. cum venerabilis.

Et hoc verum est in electis, & in postulatis non, nam cum postulasti, non possunt transire sine dispensatione, nec interim administrationem habent, electi autam iam habent initiatum matrimonium. 1 Aut personas) de iure enim est quod solum decretum sufficit ad probationem canonicae electionis. vt supra, eo. innotuit. 61. dist. Episcopus. sed consuetudo Ro. ecclesiae est, quod non confirmat aliquem electum, nisi sint praesentes apud sedem Apostolicam, duo de his qui interfuerint electioni, nisi aliquando ex certa scientia aliquid de gratia faciat.

Item dicimus, quod non est necessaria aliqua citatio, quando petitur confirmatio electionis ad hoc quod confirmetur, vt dictum est, & ita est generalis consuetudo, debet enim quisque qu vult contradicere ire, vt contradicat confirmationi. arg. infra, statuimus. nec valet si dicat, se nescire, quando petiit confirmationem, cum liceat cuilibet praeuenire & denunciare futurum praecipitium, quod fieret, si confirmaretur, vel ordinaretur, sicut est in sponsalibus carnalibus. infra, de despon. impu. ad dissoluendum. Item ad hoc facit, quod mora periculosa est in electionibus. infra, de app. obla. & supra, eo. cum inter vniuer. tamen si citentur canonici, secundum generale edictum, & mittatur vt omnes veniant, qui volunt dicere contra electum, melior est electio, quia difficilius decaetero admittentur: sed solum decretum sufficit ad dicendum aliquid contra electum, nisi de nouo ad eius notitiam perueniret. arg. infra, de aetate. accepimus. Administrent) isti ex sola electione administrationem habent a Papa. 22. dist. in nomine. C. de ver. sig. quidam. circa fi. C. ad Treb. l. pe. & sic administrare possunt, ac si praelati essent confirmati. Alii dicunt quod sunt vt visitatores vel procuratores. supra, eo. cum nobis. & custodes. 61. di. obitum. 7. q. 1. constitutum. sed obedientiam a subditis recipere non debent.

3 Sed pone quod isti, qui sic administrant post remouentur, nunquid tenet quod ab eis factum est: arg. quod tenet. supra, eo. quaerelam. infra, de iure pa. consultationibus. ff. si cer. pe. eius. 8. q. 4. nonne. ff. de procu. si procurator. ff. de offi. praeto. Barbarius. 3. q. 7. §. tria. Arg. contra. infra, de haere. fraternitatis. 12. q. 2. alienationes. 25. q. 1. omnia. 12. q. 2. precarie. ff. de eo. qui pro tut. l. si is. ff. de re. eo. qui sub. tu. quod neqe. Sol. dicimus, quod omnes qui habuerunt canonicum ingressum, licet post fiant haeretici, vel simoniaci, ratum est quod fit ab eis quousque tolerantur, vt in. d. c. nonne. infra, de do. & contu. veritatis, nisi forte essent ordinationes, vel consecrationes, vel alia spiritualia, quae quo ad executionem irritae sunt, nisi interueniat dispensatio. 1. q. 1. si quis ad simonia. 9. q. 1. c. 1. & 2. hoc non placet de simoniacis, vel nisi essent leges, vel ordinationes, quas fecisset, quae in eius opprobrium cassantur. infra, de haer. fraternitatis. multofortius cassantur, si a principio non haberent canonicum ingressum, vt quia simoniace, vel per intrusionem, vel schismatice, vel quia haereticus, vel excommunicatus assumptus est, vel alias etiam contra ius naturale est electio de eo facta, vel etiam non est confir¬ mata. alienationes enim & ordinationes ab eo factae non valent. vt 12. q. 2. alienationes. cum suis concor. simile in procuratore. ff. de procu. si is. &. ff. de re. eo. qui sub tut. vel cu. quod neqe. sed de istis non confirmatis dicunt aliqui, quod si aliqua fecerit in iudicio, vel etiam extra iudicium ex officio, vt emancipationes & similia, quod propter errorem communem, & vtilitatem publicam valet. ff. de offi. prae. Barbarius. Quamuis posset a responderi, quod ibi ideo tenet, quia erat praetor confirmatus a praefecto praetorio, vel ipsa electione, sed non confirmatus, nec electus non est Praelatus, sed fur. ff. de decur. Modestinus. 1. q. 1. ordinationes. & . c. si quis neqe. Alii dicunt, sed non placet, quod quandiu est in possessione episcopatus, etiam non confirmatus valent, non solum praedicta sed alia omnia, quae facit, ne illudatur contrahentibus, & quia tanta subtilitas de facili verteretur in perniciem ecclesiae. C. de ver. signi. l. cum quidam. C. ad Treb. l. pe. ff. de mi. in integ. resti. l. similiter. Sed respondemus, quod ibi erat haeres. Item quod sic t agebat, etc. ff. ad Maced. si quis. & dic illam loqui propter odium Maced. & satis dici posset, id quod facit iste, qui est in possessione de fructibus, & etiam si interim conferret beneficia, quod propter beneficium possessionis bona fide tenet, quia hoc ratione possessionis fit ad commodum possessionis pertinet verum, si bona fide percipiat, quia credit suam electionem canonicam, & se legitime confirmatum, facit fructus suos. ff. vsur. quod scit. praeterea sal. ua distinctione de fructibus, quae est in summa, secus autem si esset malae fidei. C. de rei vend. certum. si autem crederetur praelatus, & non esset in possessione secus inf. de iure pa. consultationibus. alii dicunt tenere, quod facit in recipiendo. set vt liberentur ei soluentes, non autem in dando set quia non acquiritur his, quibus dant arg. ff. si certum peta. eius qui. sed potius videtur, quod siue bonae fidei possessori praelato, non autem confirmato, siue malae fidei quis soluerit non liberatur, etiam si annuas pensiones soluat, quia nemo liberatur soluendo, alii etiam bonae fidei possessori pensionem, nisi forte esset praedo, qui res alterius alicui locasset, quia tunc forte liberatur eolonus soluendo etiam praedoni. ff. de condi. inde. si vrbana.

Nam vbi aliquis est intrusus, in aliqua ecclesia sine authoritate superioris. qualis est omnis non confirmatus, puta quia sua authoritate occupauit, vel aliorum potentum, quicquid facit non tenet, siue alienando, siue praebendas conferendo, siue agendo, siue iudicando, nec liberantur ei soluentes. 16. q. 7. si quis de. sicut etiam non tenerent, si a quocunque extraneo fierent, non enim debet esse melioris conditionis, quia vitiosus est. arg. contra. infr. de iure patro. consultationibus. Sed potest responderi sic, quia bona fide possidebat, & non tanquam praelatus, sed quasi patronus, qui confirmatione non eget, & ideo commodo possess ionis tam in praesentando, quam alii gaudere debebat, hic autem malae fidei, & quasi praelatus, qui confirmatione eget quam non habebat, & ideo non valent, quae agit, nec potest bonam fidem allega re, nisi confirmationem, vel institutionem habuerit superioris praelati. 16. q. 7. sicut. sup. eo. qualiter. & similiter respondeo ad id, quod dicitur, quod possessori haereditatis potest fieri solutio & conueniri. C. de peti. haere. l. penult. §. quia. nam creditoribus haereditarijs, pensionarijs, & alijs, satis videtur licitum ignorare hae redem mala fide possidere, cum debeant eum credere bonae fidei, nisi probetur contrarium. infra, de praesum. dudum. haeres autem sine alicuius authoritate, quando vult, & sola voluntate adit haereditatem, sed in praelato vbi certa forma est possidendi, scilicet per confirmationem superioris nemini ignorare licet. Vel dic, quod nulla lege dicitur, quod possessori haereditatis, vel alii, siue sit bonae fidei, siue malae fidei possessori facta solutio liberet debitorem, sed . l. praealle. ponit quid iuris si sic agit, si autem non sit intrusus sua authoritate, sed confirmatur per superiorem cum ex confirmatione potestatem recipiat administrandi. sup. eodem, transmissam. siue canonica sit electio, siue non, etiam si sit simoniacus in ordine, & in ipso beneficio tenebit, quicquid cum eo fit, & ratione officii ratum est. 19. di. secundum. & est verum hoc quandiu toleratur. 8. q. vlti. nonne. & alijs concor. vel nisi sententia vel inhibitio data esset contra eum. infra, de dolo, veritatis. vel nisi alias esset notorium eum suspensum. infra, de re iud. ad probandum. 32. dis. praeter. optime habetur. infra, de excess. praela. tanta. Nec repellitur talis ab agendo huiusmodi exceptione. qued non sit Episcopus, sed fur, quia non intrauit per ostium canonicae electionis, cum ipse & omnia gesta eius tolerat authoritate, & intentione confirmationis. ar. op. ff. quod cum fal. tut. l. 1. §. pe. ff. deminorib. §. ait permittitur. ff. qui. mo. vsu. amit. l. 1. §. 1. ff. de vsur. in prin. ff. quae in frau. cre. l. 1. ff. de aqua plu. arcen. quod princ. arg. contra. C. de eo qui protut. l. vlt. vbi expresse habes, quod admittitur exceptio contra tutorem agentem, qui non fuit legitime nominatus, sed ibi non tuebantur facta eius magistratu, cum eum non dedisset.

Item obiicitur, si est simoniacus, ergo est suspensus ab officio, & administratit one ipso iure: vt not. infra, de simo. prtuas. ergo non valent, quae cum eis fiunt, vel saltem excipi potest. Respon. licet sit suspensus a iure, tamen facta eius defenduntur authoritate confirmationis, nisi esset notorius simoniacus, quia tunc licet subditis ab eo recedere. 32. dis. §. verum. alia etiam de hac materia notantur infra, de offi. dele. cum super. excommunicato autem propter periculum excommunicationis poterat obstare agenti, siue sit confirmatus, siue non, sed facta ab excommunicato tolerato non retractantur. inf. de dona. inter dilectos.

5 Sed contra praedicta. inf. de testi. super eo. vbi dicitur, quod contra ferentem testimonium excipitur de crimine. Respon. quod illud, scilicet, reddere testimonium licet sit publicum officium. ff. de test. l. 1. ff. quemadmo. test. ape. si quis. tamen testis illud non reddit ratione publici officii quod habet, vel cum redderet testimonium, non contineatur sub confirmatione in illo, non tuetur eum praetor, quin contra eum excipiatur, & idem dico in accusatore. 3. q. 5. accusationes. 2. q. 7. quaerendum. Item dicunt quidam, quod de quocunque capituli crimine damnatus fuerit decaetero sibi obediendum non est vt praelato, nec valet quod facit arg. op. ff. de his qui not. infa. l. quod ait. §. miles. ff. de testi. leges. tuitio autem praetoris valet his, qui contrahunt cum tali praelato & ecclesijs, sed non valet malo praelato.

CAPVT XLV. 1 Necessariae impensa dicnntur illae siue quibus electionis negotium non valet expediri. Quid agendum vbi maior pars quae elegit in dignum velit expensas hebere & mnnet similiter quae elegit dignum. 3 Qua requiruntur ad boc vt capitulum possit expensas petere. 4 Electorum capitulum licet de pluribus ecclesijs constituatur: debet tamen solum capitulum ecclesia cathedralis electionem prosequi.

ET PRAETERITAE. ( necessariae) necessariae impensae sunt, sine quibus non valet electionis negotium expediri, vt est mittere pro consensu electi, & pro confirmatione, & pro aduocatis, causam tamen habeat & generaliter, ex quo ius dat ei officium prosequendi electionem omnes expensas, quas sine dolo malo facit recuperabit. ff. de bo. au. iud. possid. praetor. §. 1. & 2. dummodo probabilem modum non excedat. ff. de dam. infec. l. inter quos. §. vlt. & l. sequen. praeterea non faciet delicatas. ff. de pig. act. si seruos.

Et ex his apparet, quod & si succubuerit in causa, cuius electionem prosequitur capitulum, tamen repetet expensas, quas sine dolo malo fecit, & implorabit officium iudicis pro his expensis, vel condi. huius decre. Si autem alius praeter capitulum, siue sit maior pars, siue minor negotium electionis prosequuntur, habebit actionem. neg. gest. non dico, si sine dolo malo agat, vt dixi in capitulo. Sed si vtiliter ad minus ad principium agat. ff. de neg. gest. sed an vltro. in fi. & l. Pomponius. nec sufficit quod bona fide egerit, vel quod maior sit numerus, & ideo praesumitur pro eo, quia nec sic habebit expensas, nisi vtiliter egerit, vel ad minus incoeperit vtiliter agere, nec enim propter hoc vtiliter agit, licet hoc credant, vel etiam ab alijs praesumatur, vtiliter autem dicitur agere, qui male electo, vel electioni contra formam attentate contradicit, non autem sic credimus, si non prosequitur contemptum, vtilius enim agetur ecclesiae negotium, si alias canonicae electioni consentiret. ar. contra. ff. de reli. l. 1. & l. at si quis. §. Labeo. vacante autem Episcopatu, nihil accipient, sed postea accipient has expensas: vt dictum est, & si ante acceperint, patiuntur hanc poenam. arg. ff. quod met. cau. extat. quidam tamen dicunt, & melius, quod interim poterunt accipere expensas. ar. hic. & infra, de haeretic. ad abolendam. & not. infra, de ma. & obe. hisque quicquid autem sit Capitulum faciet expensas, & post repetet, vt hic.

Sed quid asi maior pars, quae elegit indignum velit habere expensas, & minor eodem modo, quae dignum elegit: Respon. cum apparet post diffinitionem maiorem partem vtiliter gessisse, habebit act. neg. ge. l. sic autem capitulum eodem modo repetet expensas conditione ex hac dec. quamuis malum elegerit ignoranter, quia sufficit, quod dolus malus obfuerit, secus autem si elegissent scienter indignum. ar. praealle. l. ff. de bo. aut. in. pos. praetor. §. 2. imo plus dicimus, quod capitulum, id est, maior pars scienter eligens indignum restituere tenetur ecclesiae, cum ei licitum non fit male alienare, vel dispensare res ecclesiae.

Item no. quod ad hoc, vt capitulum possit petere expensas, non sufficit, quod maior pars, vel etiam tres partes, quae elegerunt vnum illam electionem prosequantur, sed est necesse, quod iterum conueniant, & vocentur omnes canonici praesentes, tam isti multi, qui vnum elegerunt, quam pauci qui alium elegerunt, & tunc diffiniet capitulum, quam electionem velit prosequi, & illi, qui a capitulo destinabuntur, pro illa electione prosequenda expensas habebunt, & si minori parti placet, quod capitulum etiam iure suae electionis portaret per superiorem diffiniendam credimus, quod tenentur facere & forte nisi faciat, non habebit expensas, si succumbat in electione, quam prosequitur, quia superfluas expensas fecit, nam alias nisi conueniant, & diffiniant seu ordinent, non dicentur expensae per capitulum factae, & sic non possunt petere expensas huius decre. beneficio etiamsi sint tres partes, quae vnam electionem prosequantur, nam dicitur hic quas capitulum etc. nisi vtiliter prosequantur, tunc petentur act. neg. ges. vt supr. diximus.

Capitulum) nota, quod licet capitulum electorum constituatur de pluribus ecclesijs, solum tamen capitulum ecclesiae cathedralis prosequi debet electionem, sicut colligitur ex decre. quam habuistis supra, eod. rescriptum. vbi habes, quod multi praepositi conueniebant ad elec. & ex hac decre. vbi istud ius soli capitulo cathedrali reseruatur (negotio) vel mittendo pro confirmatione, vel ad electum vt consentiat (occupent) vacante enim episcopatu omnes res ecclesie inuentario facto, vel apud canonicos, vel apud aeconomos custodientur. 12. q. 2. si qua. & c. non liceat. 16. q. 7. in noua. de hoc no. inf. vt eccle. benef. vt nostrum, de om. cum vos.

CAPVT XLVI.

CVM POST. (petitam quandiu) id est, intantum, quod diuertant ad alios actus, vel id est, post obtentum consensum electi, & ideo cassatur, alias ex causa liceret differre. ar. inf. e. publicato. ar. contra. ff. de vsufr. sciendum. ff. de admi. tu. tutor qui. §. 1. Requisitum) per capitulum & male, quia aut dissentit, & ita non potest eligi tanquam dissentiens, aut consentit, & sic notabitur de ambitione, quod esse non debet. 1. q. 6. sicut. C. de episco. fi quenquam. secus si per aliquem de canonicis, hoc non placet, quia non est nul. la electio, licet protrahatur. inf. eo. publicato, vel etiam si ante requiratur eius voluntas, quia bene potest respondere illud, per quod cognoscitur eius voluntascilict quod consentiat nec est malum, vt ecclesiae laboribus parcat & infamiae, hoc autem ideo cassatur, quia antequam esset electioin capitulo publicata consentit electioni, ac si facta esset, & si non fuit seruata forma.

CAPVT XLVII.

CONSTITVTIS. ( exprimere) & bene ex quo enim petebant se debere interesse electioni, debuerunt dicere causam petitionis. ff. de excep. rei iudi. & an eadem. §. actiones. Sed forte dices in possessione erat eligendi, & petebat cassari electionem factam eis non vocatis, vnde non debebat cogi, dicere titulum suae possessionis. C. de pet. here. cogi. Sed respon. regulam illam fallere propter praesumptionem contrariam. C. de proba. siue. conuentus enim interest electioni de iure. 16. q. 6. c. vlti. & praesumebatur contra abbates istos, cum nihil debeant iuris in prioribus monasterijs retinere. inf. de reli. do. ne nimia. (deberent) petebant autem isti abbates ratione personarum suarum, non ratione monasteriorum suorum se debere interesse electioni abbatis Fiscanens. (indultum) quod non potuerunt inf. de relig. do. ne nimia. alias autem, si essent canonici seculares, possent hoc alijs concedere. ar. sup. eod. scriptum. infr. eod. Cumana. 63. di. adeuntibus. Sed potest dicere potestatem concedendi esse datam ecclesijs, non personis, sed & personis videtur specialiter concedi. sup. eo. cam Vintonens. 33. di. in nomine. laicis authoritatem concedi non potest, infra, de insti. c. 2. 16. quaest. 7. in noua. nec clericus alterius professionis. supra, eo. officii. Sed hoc vstimum non eredimus arg. 22. dist. in nomine. 65. dis. c. penul.

CAPVT XLVIII.

ECCLESIA VESTRA (Maiorem) arg. contra. ff. de verbo. sig. maiorum. sed istud propter constitutio nem, quae dicit, quod maior pars consentire debet. supra, eo. quia propter. (ad electionem) solennem de qua habuistis supra, eo. quia. ( consentientium) quia nec etiam formam seruauerit, quia non elegerit, & quia non habebat maiorem & saniorem partem capituli: vt supra dictum est. vel alia causa abfuit quam hic scriptam non habemus.

CAPVT XLIX CVM IN MAGISTRVM.) Tales abbates in ecclesijs regularibus & monasterijs fuere. supra, eo. officij.

C APVT L. 1 palat electio uimore factaniss prius protesta rentur electores se eam timore ducti facere, & quid si non proteslantur, vide in num. 2. 2 Ex non contradictione non videtur quu approbare protestationem: nisi expresse consentiat. 4 Protestationis modum & formam habes hit. 3 Anplura mandata praesentanti obediendum sit. 6 Electionis commodum & omnis alius frudus est veri domini etiam non poffidentis.

HVMANA. ( protestatione.) Haec protestatio prodest, nam canonicis vel quibuscunque alijis nocet, si non protestantur, quod timore faciunt, cum sit ibi violentia etiam non magna, vel occulta forte, quia laici se ingerunt electioni violenter, & hi ad quos pertinet eligere, non audent eos repellere, quia si non protestarentur, consentire videntur, & non tenet electio. infra, eo. massana. infra, quod met. cau. c. 1. sed si esset magna, quae caderet in constantem virum, etiam post non praemissa protestatione proponere possunt.

Rationem huius distinctionis non videmus, quia ibi nisi fuerit magna violentia, scilicet, quae caderet in constantem virum, nec cum protestatione, nec sine protestatione excusat canonicos. infra, de spon. cum locum. sed si fuerit magna violentia, protestatio bene ostendit animi dissensum. Si vero non protestarentur canonici hoc, scilicet, quod non fiat eis praeiudieium licet violenti, & tales, qui non habent ius in electione, vel qui sunt excommunicati intersunt electioni, vbi aliqui ratione possessionis interesse debent electioni non ratione proprietatis, vel quia interesse non debent, quia sunt excommunicati & suspensi. Occulti & immiscent se electioni, non praeiudicat his non protestantibus, quia etiamsi protestantur, non prodesset eis, quia quandiu tolerantur sine denunciatione, vt sunt in possessione, non possunt nec debent expelli. §. q. vlti. nonnne. inf. de cau. pos. cum ecclesia. Si autem dubium est, an sint in possessione necne, vel an sint publice suspensi, vel excommunicati, vel si sit certum, vel si timetur scandalum, vel si quacunque iusta causa subest, propter quam periculosum esset eos expellere, ab electione bona erit protestatio haec, scilicet, si sunt in possessione, vel si non sunt excommunicati, vel suspensi, valeant voces eorum. Sed protestatio quae ponitur hic in decre. periculosa fuit capellanis, & clericis cum si sine protestatione ista interfuissent electioni, & elegissent aliquem canonice, licet non de iure, neque de consuetudine praescripta interesse deberent, tamen ad hoc, quod electio teneret, sufficeret quod essent in possessione. infr. de iure pat. consul. Nec est contra. infra, de cau. pos. cum ecclesia. quia ibi illi, qui erant in possessione neminem elegerunt, nec dicetur ibi eorum electio cassata, sed canonicorum sibi aduersantium quod potius pro nobis. Et secundum hoc hic habes arg. quod si aliquis protestatur aliquid contra alium, & ille non contradicat, videtur approbare protestationem, quod non credimus, nisi expresse protestationi consentiat, nam protestanti praeiudicat, si protestando aliquid contra se dicat. ar. ff. de interrog. ac. de aetate. §. 1. alias no. de hoc. sup. de consti. cum M. hic autem concordes fuerunt de protestatione, & ideo vterque praeiudicat. Item non videtur, quod talis protestatio sibi debeat prodesse, cum factum contradicat protestationi. infra, de app. solicitudinem. sup. de consti. cum M. sed haec iusta causa fuit protestandi, & ideo valet st dubietas iuris illius, quod se habere debeant capellani. infr. quod met. cau. perlatum.

Sed ecce aliquis fatuus aduocatus afacit protestationem suam isto modo, Protestor quod non intendo consentire in iurisdictionem vestram, tanquam indelegatam, vel subdelegatam, vel ordinariam, & saluis his protestationibus a quibus propter aliqua, quae dicam, vel dico recedere non intendo, peto mihi fieri copiam iurisdictionis, & libellum etc. non dicimus quod iudex sapiens debet dicere, & ego vos, vel te statim authoritate, qua fungor contumacem reputo. 11. q. 3. certum. & ar. inf. de iudi. c. 1. & tex. est. inf. de verb. sig. ex parte. ad intelligentiam. ver. quod si citatus noluit stare iuri etc. vnde potest excommunicari cum maior sit iusta contumacia, quam aliqua aliarum, sed bene dicit, non intendo consentire, nisi quantum de iure fuerit & necesse est.

Protestatione) si simul concurrunt ad interessendum, electioni duo, quorum vnus dicit, quod est in possessione bona fide vacantis praebendae, & alius, qui dicit quod non est in possessione, sed ius habet eius praebendae, & prudenter faciet capitulum, si vtrunque admittat cum protestatione, quod vox eius praestet suffragium, si praestare debet, & non aliter, sed postea, quando coram iudice petetur confirmatio, si constiterit modo. licet tempore petitae confirmationis sic fuisse tempore, quo electio fiebat, licet tunc non constabat, & licet modo quando petitur confirmatio aliter si vox possidentis bona fide praestabit suffragium, & non vox veri domini, quia istud commodum pertinet ad possessorem bonae fidei. supra, eod. querelam. infr. de iure patro. consul. & non ad dominum. inf. de causa pos. cum ecclesia. quia electio facta a vero domino cassatur, quando nulla facta erat a possessore bon ae fidei, si autem tempore electionis constitisset sic esse, sicut dicebat, tunc possessorem bonae fidei admittere debet, si autem constaret capitulo, quod alter esset possessor malae fidei, non debet eum vocare ad electionem, sed si venit non vocatus, non est eiiciendus. infr. de resti. spo. in literis. imo plus est, quia si admittatur, tamem vox eius non praestat suffragium, quia nullum commodum pertinet ad malae fidei possessorem. C. de condi. ex. l. mala.

Nec comparo istos illis, qui plura madata praesentant, quorum nulli obediendum est. sup. de rescri. cum contingat. nec comparamus eos agentibus duobus vti possidetis, vbi ambobus aequaliter probantibus, iudex supersedet sententiae. Et est huius dicti ratio, quia in neutro praedictorum posset vnum admittere, & alium repellere, vel etiam ambos repelle re, quin alicui fieret praeiudicium, sed in casu nostro propter protestationem potest ita prouideri, quod nemini fiet praeiudicium. nec comparo eos depositario, & domino simul concurrentibus ad deposi tum repetendum, quia loquitur, quando constat, quod est dominus, quia facienda est ei restitutio, sed hic dicimus, quando non constat.

Nec ob. si opponatur, quomodo potest vox illius, qui non est in possessione, praestare suffragiume Respondeo, quod commo dum electionis & omnis alius fructus est veri domini etiam si non possidet, si nullus alius est in possessione, vel si sit quis in possessione, sed malafi. vt no. inf. de iurepa. consul. iste enim vtitur hoc modo, non vt possidens, sed vt dominus, haec autem vera videntur in illis possessoribus malae fidei, quorum facta non tuentur confirmatio. Vel aliter, vt not. de iurepat. consul. (maiorem partem) non computatis capel. & clericis de quibus non fuit probatum, quod debeant interesse, item cum inter canonicos & abbates, de quibus constabat, quod interesse debeant essent. 21. & tantum 10. consenserunt in Archi. & 9. in archiepiscopum neuter habebat maiorem partem, de 21. canonicis. vox autem ipsius Archi. sibi suffragium non praestabat, imo oberat, quia alium non elegerat, se enim eligere non poterat, sed & si sua vox non prodesset, nec obesset, tamen consentientes in archipres. qui in arch. non consenserat similiter erant 10. ( probatum fuerat.) dicta enim testium interpretanda sunt, secundum quod nulli, vel minus sunt captiosa. infra, de test. cum tu fili. ff. de iureiurand. quamuis ( elegisse) aliud est dare scrutationes, & aliud eligere (de iure competere) quod oporteat propter protestationem alias non (priuantes) supra, eodem. quia propter.

CAPVT LI.

SACRO SANCTA ( nominandos) hic vult dicere, quod abbas debet nominare duos meliores priores totius ordinis, & de illis duobus debet eli gere vnum dictus comes, & potest dici, quod cum in fauorem militis esset hoc inductum, si alias esset de iuro ad arbitrium militis, deberet illos duos nominare abbas. C. de lega. quod fauore. si tamem miles nominaret minus bonum, cum etiam in fauorem ecclesiae sit factum hoc pactum, abbas non nominabit eos, sed bonos, &ipsi prioratui conuenientes. Alii dicunt, quod ad arbitrium boni viri recurrendum est. ff. pro so. si quis so. collegiata, idem est in non collegiata, si sic intelligas vt electione acquiratur ius spirituale, non obstante. contra inf. de iurepa. nobis. sed solutio est. sup. e. quod sicut.

CAPVT LII. 1 compromissum electionis requirit capituli consensum, idque ante compromissum. vt in num. 2 3 Reprebensibile est compromissum factum absquoe consilio consiliariorum 4 Inscrutinio singulorum consilium est requirendum. 5 Tempus non competens quod dicatur.

CVM IN VETERI. (cum consilio) per haec verba voluit Papa potius, quod in tractatu electionis essent, & suum con silium praeberent, quam consensum, qui de iuris necessitate expectandus non videtur, & quia non requisierunt, vt debuerunt, non tenuit electio tanquam postposita forma mandati: vt inf. de ar. cum olim. ff. de admi. tut. cum plures. Eligentis) per scrutinium, vel compromissum, vt hic colligitur, nam hic non redarguitur compromissum, sed quod non fuit consilium requisitum, sed queres, quan do debuit requiri eorum consilium, & a quibusclscet a capitulo, an a compromissarijs, & videtur, quod a capitulo, cum ipsis scribatur, quod eorum consilium requirant. Item videtur, quod ante compromissum esset eorum consilium requirendum, cum etiam in compromissarijs eligendis posset esse periculum, sicut ex tenore decr. huius colligitur. Item videtur, quod sufficiat si compromissarii eorum con silium requirant. ar. ff. de admi. tut. ita. §. gessisse. nec est necesse, super compromisso requiri consilium eorum, & sufficit quandocunqe requirere, dummodo non nimis tardet vt hic. Alii dicunt, quod super omni¬ bus accessorijs electionis requirendum est consilium eorum, ex quo in principali requirendum est, arg. inf. de offi. dele. praeterea. ff. iud. sol. iam tamen. §. in hac ar. inf. de ar. cum olim. nec possunt eligere p compromissum, vel etiam scrutinium secretum in hoc casu, sed publice consiliarijs praesentibus dicent vota sua, nam cum hic sint speciales delegati, non est necesse seruari formam, sicut si etiam ibi Papa. ar. C. de testa. omnium.

3 Nec obstat, quod dicitur hic non reprehendi compromissum, cum dicamus reprehendi, nisi factum sit de consilio consiliariorum, vnum enim quod sequitur in tractatu electionuns innuit consilium requiri, & ante & post, quando tractabitur, alias enim dicitur clandestina electio. arg. 69. di. si quis Papa. prius dictum magis placet, nec videtur necesse eos admittere ad tractatum, cum sufficiat competenti tempore consilium requirere, & expectare etiam post tractatum compromissariorum, secus si diceret tractetis, & eligatis cum consilio talium, & ita loquitur decr. inf. de ar. cum olim.

Partem forte posset dici, si mandaret, celebretis electionem, vel eligatis cum consilio talium, quia tunc non solum de persona, sed & de forma, &omnibus alijs consilium requiret. arg. ff. de admi. tu. cum plures. sed quia haec decr. videtur contrarium innuere, contrarium tenet.

4 Si autem per scrutinium, tunc requirendum est consilium in communi antequam ad scrutinium procedant. Nec obest si dicas, quod postea alium eligeret, quia in nullo casu tenetur eorum consilio stare, sed si post scrutinium eos in collatione requirant laudo, sed si ante nollet requirere, tunc tantum non crederem sufficere, cum tunc videretur eorum consilium delusorium, cum hi qui in scrutinio maiorem partem habent, debeant eligi. inf. e. publica. sup. e. quia propter. sed si mandaretur, quod cum eorum consilio assen5su obtento eligerent, tunc satis videtur, quod non astringantur ad formas constitutionis. Alii tamen dicunt, quod postquam consilium eorum obtinuerunt de certa persona, tunc illum elegerunt per vnam de formis (Causa de leg.) hanc metam non redarguimus ( sociorum) sed & si ipsius abbatis sancti Begni. consilium requirere debuerunt, secundum formam literarum domini Papae, consilium autem si requirerent, nulla esset postea electio. supra, eodem. cum post. Alii tamen dicunt. non esse requirendum consilium abbatis sancti Begni. quem eligere intendebant. (proponente) & bene. Vno) pro se & pro alijs, vel pro se tantum, nam & si alii vellent consentire, quod eorum consilium in tractatu non requireretur, tamen tertius non te netur stare eorum voluntati, cum quilibet teneatur implere mandatum Papae, etiamsi alii nolunt. vt no. sup. de rescri. eam tesfestinanter) & bene. ff. de admi. tu. tutor qui re. ff. de vsu. sciendum. ( Requisitum) competendi tempore, etiam responsum interpretatur. vt inf. sequitur (in tractatu) inst. de Auth. tut. §. tutor. 12. q. 2. sine exceptione.

Non competenti) non competens tempus appellat omne, quod est ita breue. quod cum deliberatione consilium dare non possunt, vel non competens esse dicit omne, quod est extra tractatum, vel quod est dum durat potestas prouidendi, sed requiritur tali tempore, quod delusorium videtur, scilicet, postquam concordarunt de certa persona eligenda statuerunt.

CAPVT LIII.

CONGREGATO. Qui, scilicet, cantor (in eum) scz. cantorem (alium) scilicet, decanum (postmodum) antequam diuerterent ad alios actus procedentes tamen ex eodem scrutinio, & durante eodem contextu electionis, alias non deberet fieri secunda, prima non cassata, vt sup. eo. considerauimus. & not. de hoc. sup. e. c. dudum. vel dic, vbi prima nulla est ipso iure, si fiat secunda ex interuallo tenet. Preficias) dicunt quidam hoc contingere, quia plures scienter elegerunt indignum. sup. e. innotuit. sed nos dicimus idem, dummodo in eodem contextu fiat vtraque electio, etiam si ignoranter elegerunt indignum. arg. sup. eo. scriptum ipso enim facto apparet minorem partem saniorem, vnde eius electio praefertur. sup. e. dudum. arg. inf. ecclesia vestra. nisi forte numerus in duplo excederet, tunc enim non confirmaretur electio minoris partis, nisi probaretur eos scienter elegisse indignum. vt sup. eo. scriptum. & not. de hoc. sup. eo:. dudum.

CAPVT LIIII. 1 Electoribus se opponentes possunt excipere vel agere etiam nullo pro electo agente. 2 Excipiens debet contestationem vel exceptionem suam dare in scriptis 1 An valet paenitentia recepta ab eo qui habebatur pro praelato cum non esset. 4 Soli sedi Apostolicae est reseruatum difpensare: episcopus autem commendare potest. enet collatio facta ab eo ad quem pertinet: etiamsi ex iusta cansa appellaretur Quae ad processum minime sbectant: post appellationem cassari non debent. 7 Possessionis oblatio pertinet ad iud icem: estu de processu iudicii 3 Electum vocari non est necesse, si contra electores ageretur quod indignum elegerint. Electo non vocato potest procedi vbi agitur de cassatione electionis propter peccatum processiss. 10 Litis contestatio dicitur esse necessaria super exceptione facta contra electum. 11 In petitione consirmationis vbi tantum superioris officium imploratur non est necessaria litis contestatio. 12 Tempus electionis speclandum est. 13 An dispensatio sit semper necessaria vbi excipitur vel accusatur contra aliquem 14 Electio non semper cassabitur, etiamsi in modum exceptionis probatum fuit crimen de quo egit vel egisse praesumitur. 15 Indulgentia sicut rescriptum ob vveritatis suppressionem & falsitatis expressionem redditur in ualida, 16 Quo casu valeat dispensatio facta de mandato Papae. 17 Rescripta ad beneficia debent facere mentionem de omnibus tam maioribus quam minoribus. is Dipensationes restringi debent, & vltima voluntates ampliari. 19 Dictio praeter, de sui natura est exclusiua.

DVDVM ECCLESIA Rothomagen. (procuratore) no. electores petere confirmationem sic. sup. eodem cum inter dilec. & c. cum dilecti. sed & ipse electus potest petere. supra, eo. cum inter R. Electionem) not. illos qui se opponunt electoribus, posse excipere, vel agere etiam nullo agente pro electo, siue postulando confirmationem, siue consecrationem, hic enim nullus agebat, vel aliquid pro electo petebat, sed contradictores tantum se opposuerunt, quod ex eo apparet, quia non dicitur hic, quod aliquid opponerent contra petitionem confirmationis vel consecrationis, sed opponebant contra electionem quae iam facta erat, & quia responsio electi sequitur oppositionem contradictorum, & hoc melius apparet. inf. in eo. decr. quia ibi dederunt libellum, ad idem facit. sup. e. cum dilecti. inf. de ap. constitutis. 63. di. nullus inuitis. & potest esse ratio, quare hoc fit. ls. periculum vocationis ecclesiarum. ar. infra, de app. oblatae. est enim contra generalem rationem, cum exceptio tantum competit contra actionem, vel intentionem. ff. de exce. l. 1. C. de non nu. pe. si quasi. de hoc no. sup. e. cum dilecti. Item potest dici, quod hic non excipiebant, sed agebant, nam ex eadem decre. habes, quod libellum dederunt contra electum eundem, in quo ex certis causis electionem cassari petierunt, & est quasi popularis haec actio, quae tuetur ius populi, & ecclesiae Dei. ff. de ac. populari. l. 1. nec tamen vere popularis dici potest, cum in ea procurator constituatur. inf. de ac. super his. & praetextu criminis, vel infamiae non repellitur. vt no. in praeall. decr. super his. quod non fieret, si popularis esset. ff. de popu. act. popu. & potest dici anomala, secundum hunc modum agendi a canonibus introductum, qui autem ad hoc admittatur, no. infr. de acc. super. & vt nobis videtur aeque bonum est hoc modo vltimo petere, vel agere quam primo modo excipere, cum nihil p exceptionem consequi possit, quod non consequetur per hanc actionem, & nulla exceptione potest repelli ab agendo, qua non repellatur ab excipiendo, nec aliquo onere grauatur agens, quo non grauetur excipiens. sup. e. cum dilecti. inf. de exce. denique. & inf. de acc. in c. super his. haec enim exceptio quasi vim actionis obtinet. sup. de post. c. 1.

2 Aliqui tamen dicunt, non esse admittendum excipientem, nisi ex parte electi petatur aliquid, & semper qui excipit contestationem, vel exceptionem suam, debet dare in scriptis. arg. in Auth. de temp. non so. §. cum testatione. col. 8. Item potest contra eum agi in modum denunciationis. vt no. inf. de desponm. impu. ad dissoluendum. Additio. haec sunt vera, quando electores petunt confirmationem, non tamen sunt vera, quando petunt ordinationem vel consecrationem electi, nam tunc nulla exceptio, velactio, vel denunciatio admit. tenda est contra petitionem eligentium, nisi vocetur electus cum per confirmationem iam sit matrimonium confirmatum, & iam non ab obtinendo repelleret, sed a non obtento. Et ideo est necessaria inscriptio ad poenam, infr. de acc. super his. & infra, de transla. Episcopi. c. licet E. ( dimisso) non est vis, siue ante electionem Archi. dimisit siue post (an eodem consilio) inf. de praeben. de multa (cupiditatis) inf. de praeb. cum iamdudum (furtum) . ff. de fur. l. 1. §. vlt.

Deceptae) potest dici animas non deceptas, cum ab omnibus habeatur praelatus, & valet poenitentia ab eo recepta, veniam enim meruit, quia ignorans deli. quit. §. di. consuetudo. sed si sciat antequam moriatur, credimus quod de nouo debet ire ad verum sacerdotem, & ab eo absolui. infr. de poeni. omnis. in prin. & idem dicimus in poenitentia, quod in ordinante diximus. inf. de simo. per tuas. vel potest dici, quod vere absoluitur quamdiu toleratur a superiore. 8. q. 4. nonne. Per concessionem) soli enim sedi Apostolicae hoc est reseruatum. sce. dispensare. inf. de preben. de multa. commendare autem potest episcopus. 21. q. 1. qui plures. inf. de accu. si constiterint. vbi no. nam tunc non habet in ecclesia ille, cui commendatur, nec in fructibus, nisi ad colligendum, gubernandum, & erogandum pro vtilitate ecclesiae, & ad custodiendum clericos hic etiam dicitur visitator. ar. 6i. obitum. & in c. Cathinens. & c. vlti. 12. q. 1. quoniam Velina. v0. di. c. 2. 7. q. 1. quia. & c. constitutum. & c. remoto. & potest reuocare hanc conmendationem, quando vult. ff. de posi. Lucius. (excusationem) sea2. de ar. concessione. alias autem excusationes. set de dispensatione Papae, & quod Archi. Ambianens. non habebat curam animarum, non excusauit hic (nullatenus) quod haec excusatio non erat de iure, ideo tanquam de notorio iuris statim fert sententiam. de hoc no. sup. de consue. cum inter (retinent) tanquam titulatas. Dispensatum) quidam dicunt, quod ex quo coram iudice aliquo ordinario vel del. admittitur, vel exceptio, vel probatio alicuius, qui dicit se tenere canonice duas curas, vel etiam si admittatur contra eum exceptio, quae iniuste tenet, extunc non licet illi ad quem pertinet collatio alii conferre, & si conferat, non valet. arg. inf. de arbi. c. ex parte. Alii dicunt, quod lis mota vel receptio probationum non impedit, quin ille, ad quem pertinet collatio primae ecclesiae possit eam conferre, cum motio litis non auferat sibi ius suum.

Et hoc dicunt esse verum, etiamsi ille ad quem pertinet collatio primae ecclesiae sit ille, qui monet litem quod iniuste detinet duas curas. Sed hi dicunt, quod si ab alterutra partium appelletur ad Papam, quod extunc non potest eam conferre, quia iam videtur causa huius ecclesiae ad se. ap. relata. ar. sup. de post. bonae me. circa fi. inf. de offi. leg. licet. & no. inf. de praeb. inter ceteras.

Alii dicunt, quod etiamsi appellaretur siue ab ipso ad quem pertinet collatio, siue ab alio, & est iusta causa, puta quod partibus non assignabat locum tutum, quod semper tenet collatio ab eo facta, ad quem pertinet, nec obstat decr. de ar. ex parte. vt ibi dicemus, nec ob. quod ibi dicitur de appellatione, quia per appellationem causa defertur ad Papam, & non potestas conferendi ei defertur, vel alii defertur, vel alii aufertur.

Item non valet, si dicit quod cassandum est, quicquid fit post appellationem legitur, quod illud intelligitur de his, quae pertinent ad iudicium, vel ad causae processum, vnde bene dicimus, quod si post talem appellationem recepisset testes, vel sententiam protulisset, vel inter locutionem, vel diffinitiuam, quod illa bene cassarentur, sed collatioecclesiae non, quia non pertinet ad processum causae, quia non confert ecclesiam, quasi litigans, sed quasi alius, quia saepe contingit, quod alius quam ille, ad quem pertinet collatio, obiicit quod habet iniuste plures curas.

Item bene concedimus, quod pendente causa, & maxime appellationis, non auferetur sibi possessio, quia illud. lic. auferre possessionem pertinet ad iudicem, & est de processu iudicij, sed conferre ius praebendae habet quis ratione iuris sui tantum, & iudex nemini debet tollere ius suum, etiam pendente lite. inf. vt li. pendem. a memoria. 3. q. 2. quia ea.

3 Partibus) si agatur contra electores, quia sunt priuati potestate eligendi, quia indignum elegerunt, non est necesse vocari electum, si autem electores petant confirmationem electi quod possunt, vt hic. inf. de causa pos. cum ecclesia. si obiiciatur, quod propter crimen electi non sit confirmanda electio, non est procedendum, cum ex hoc maximum praeiudicium possit generari electo, si est ineligibilis. sup. eo. super eo, nisi vocato electo. vt not. inf. de procu. in praesentia. vel nisi sciret causam agi, & non curaret interesse. ff. de re iu. saepe. inf. de reg. iu. quamuis. Alii tamen dicunt idem & si sciat causam suam agi, tamen in hoc casu non credimus sufficere eius sententiam, imo tota sententia reuocabitur de facto, quae tamem de iure nulla est, vt nec electo noceat, nec electoribus, & propter conmnexitatem. ff. quemadmo. serui. amit. si communionem Si tamen citatus noluit comparere, nec se defendere, tunc habet locum decre. super eo.

Et haec vera sunt, & si consenserit electioni, quia timore probationum videtur fugere iudicium. 3. q. 9. decreuimus. sed si consensisset, quod maxime contingere posset in pestulatione, nec vocari debet, nec sibi praeiudicat, si postulatio non admittitur. arg. inf. de dolo & contu. cum dilecti.

Si vero propter peccatum processus tantum petatur cassari electio, & quia alias connexa sunt iura eligentium, & electi pont procedi etiam non vocato electo, quia alias nullum sibi fit praeiudicium. arg. decr. superius allegatae super eod. cum inter vniuersas. Quidam tamen dicunt, quod in hoc casu electus ignorans causam suam agi iterum causam reuocare potest, nisi citetur. inf. vt lite non contest. quoniam, quod non credimus. Et quod hic diximus satis in hac decre. innuitur, nisi a principio procedebat causa sine electo. sed obiectis criminibus electus abfuit causae. lllud autem constat, quia electores compromittere non possunt super facto electionis, vel renunciare. sup. eod. cum inter canonicos. quod autem diximus, quod quando opponitur in persona electi, quod debet vocari, videtur habere locum, quando contradicens non expressit in appellatione de crimine, quod electo obiicere intendebat, quod si expressisset, non est necesse vlterius eum vocari. sup. e. statuimus. quidam tamen idem dicunt, quod si non expressit, quod contra personam aliquid dicere vellet, nos dicimus, quod licet praedicta sint vera, quando electores petunt confirmationem, non tamen vera sunt, quando petunt confirmationem, & consecrationem electi, nam tunc nulla exceptio, vel accusatio, vel denunciatio est admittenda contra petitionem eligentium, nisi vocetur electus, cum per confirmationem iam sit matrimonium confirmatum, & iam non ab obtinendo repellatur, sed ab obtento, & ideoest necessaria inscriptio ad poenam. arg. inf. de accu. super his. inf. de transla. epis. licet. luramento) not. in causa spirituali iurari de veritate dicenda. de hoc not. sup. e. c. cum dilectus.

Contestatione) not. contestationem litis necessariam super exceptionem factam contra electum, super ipsa autem electione, puta si electus petat confirmari, vel si de gratia Papae, vel alterius quis petat beneficium, non est necessaria litis contestatio, nec libellus. inf. vt lite non contest. quoniam. §. 1. vel dic, semper idem in vtroque, scilicet, quando agit de electione facta, vel exceptione, quia si praesentes sunt facienda est litis contestatio. sed si sunt absentes contumaciter lite non contestata proceditur. inf. vt lit. non contest. quoniam. §. 1. secus autem quando authoritate literarum papae petit beneficium, quia cum tune sit potius executor, quam cognitor, licet exceptiones aliquas admittere debeat. sup. de rescri. constitutis. & c. capitulum. liti non contestata proceditur. Item quia nihil potest petere, nisi quod contenetur in rescripto Papae, ne alia causa, & a ideo illud sufficit pro libello 2. arg. inf. de dila. praeterea. & contradictio est pro responsione, tamen securius est dare libellum. Item quando petitur confirmatio, nec habet aduersarium, sed tantum superioris officium implorat, non est necessaria litis contestatio, nisi cum in alijs vbicunque imploratur officium iudicis, nec aduersarius se opponit, cum enim non possit esse lis, nisi inter plures, non potest esse litis contestatio, vbi lis non est. Item in confitentem nullae sunt partes iudicis. ff. ad le. Aquil. pro me confiteri autem intelliguntur illi, ad quos pertinet contradicere si moniti tacent. ff. de inter. ac. de aetate. §. vlt. interest (proposita) C. de lit. contest. in l. 1. (tandem) si post cassationem processus praedicti decidenda. Danda) super processu electionis, & super omnibus quae non sunt criminis, puta si esset irregularis, sed super criminibus non debet iurare de veritate dicenda, cum si a quolibet inquireretur de suis criminibus occultis, vix quisquam sine criminibus reperiretur. l. dist. quia item nemini dicendum est, vt se prodat in publicum. 2. quaestio. 1. si peccauerit. Sed contradicere videtur litera sequens, vbi habes, quod requirebatur ab hoc electo, an haberet plures curas, quod constat esse peccatum, vt probatur sup. in hac eadem decre. Ad hoc respondent quidam, quod licet sit peccatum plures curas habere sine dispensatione, non tamen plures curas habere simpliciter est peccatum, & fic de alijs quae sequuntur. Non enim peccatum est excommunicare, interdicere, visitare, & similia, de quibus inquirebatur, sed certe haec responsio non placet, quia licet haec non sint crimina, inducuntur tamen ad probandum id, vnde remouetur tanquam criminosus. nam modus agendi vel excipiendi diligenter attendendus est, nam cum isti intenderent remouere electum propter crimen, quia plures curas animarum habebat, & ad probandum, quod dignitas curam animarum habebat faceret positionem, quod excommunicabat, interdicebat, & similia, sicut non tenetur respondere, an sit criminosus, sic nec illis positioni¬ bus, per quas peruenitur ad iilud, sed si no deberet dignitatem habere curam, quasi esset crimen, sed agitur contra aliquem, quod non sit ei ius excommunicandi, interdicendi, & similium, tunc bene interrogabitur. Ad hanc autem decre. respondemus, quia non coactus, sed voluntarius respondet, item de his iuste debuit interrogare, cum essent talia quae non possunt esse nisi notoria. inf. de translat. quanto: qualiter autem facti, talia notoria sunt, dicimus tamem eum cogendum respondere, an sit infamatus de aliquo crimine, vel condemnatus. peccaret enim si grauaret aduersarium in hoc probationibus, & si confessus fuerit se diffamatum, vel etiam probatum sit, inquiretur ab eo, an crimen commiserit, quia si negauerit bonum est, cum famam suam clarificauerit, si vero confessus fuerit, & hoc ¬ militer bonum est, vt infamatus non premoueatur. C. de dig. l. 3. lib. 12. Item dicut quidam, & non male, quod de omnibus, quae impediunt executionem officii post actam poenitentiam interrogari debent, cum sic bonum eius procuretur. ar. 23. q. 5. prodes. Item nec iste prodest se in publicum, quia tantum de his quae nota sunt quare.lsict infamia & condemnatione, non de crimine occulto, nec etiam dicitur, quod manifestet crimen, sed si verum est, quod cedat iuri & liti, & non respondebit, nisi velit, secus autem in testibus, quia nec de his respondere coguntur, quia accepta poenitentia non peccant testificando, idem credo etiam quod principales personae non coguntur respondere, si ad aliam poenam quam spirituale agatur.

Electionis tempore) quod electionis tempore tenuit, nihil facit ad rem cura & si ante tenuisset, cum peccauerit sufficeret ad cassationem de rigore iuris. 25. dis. primum. nec videtur obesse, si dicas, quod si ante habuisset & dimisisset, quia praesumitur poenituisse, quia idem dicere debes, etiam si post electionem habuit, sed resignauit cum propter quod electus est peccator non minus valet electio, vt not. inf. eod. ecclesia. vel dic, quod ideo dicit tempore electionis, quia sicut, vel ante etiam, scilicet, quando electio imminebat facienda, vel etiam post electionem renunciaret, praesumitur simulatam, & fictam facere poenitentiam, vel propter honorem quem primo desiderabit, & ideo non prodest ei, tunc temporis facta resignatio, sed si constaret veram poenitentiam eum agere, & non affectione honoris eum resi¬ gnasse, siue ante, siue post resignauit, dicunt non admittendam exceptionem de officijs iudicis in criminibus, vbi est necessaria dispensatio, licet de rigore iuris posset admitti. arg. ad hoc. 2. q. 7. quaerendum. nam apparet eos mala intentione accusare eum, qui veram poenitentiam egit, nisi prosequeretur suam iniuriam. 3. q. 6. omnibus. vtrum autem necessaria est dispensatio necne, & in quibus criminibus hoc locum habet, dic vt not. inf. de temp. ord. ex tenore.

3 Alii dicunt, quod semper vbi excipitur, vel accusatur contra aliquem, semper sit necessaria dispensatio, siue sit enorme crimen, fiue mediocre, siue modicum, cum illa distinctio quam posuimus, super illa decr. ex tenore. habet locum, quando non accusatus petit ordinari, vel etiam ille, contra quem non excipitur, & per hoc patet, quod delegatus admitteret omnem exceptionem cuiuslibet criminis, cum dispensare non possit, tamen antequam procedat prudenter faciat, si retulerit deleganti, vt per eum dispensetur, sed alia ratione videtur hoc non posse stare. Sicut enim pendente lite, non valet impetratum priuilegium. inf. vt lit. pen. c. vlt. inf. de testib. causam. eadem ratione, nec dispensatio pendente accusatione, vel exceptione.

Sed hoc fateor verum esse, si ex dispensatione alteri fieret praeiudicium, sicut ex priuilegio, nam & si ex priuilegio nemini fieret praeiudicium, valet lite pendente impetratum. Item non mireris si dispensetur cum eo, cum quo crimen probatum non est: sic inf. de cle. excom. mi. Apostolice. argu. inf. de exce. Apostolice. inf. de sent. excom. c. venerabili.

Et haec vera sunt si obiiciatur crimen praeteritum, de quo poenitentiam egerit electus, si autem crimen, in quo perseuerat electus, scilicet, de quo poenitentiam non egit electus, semper admittitur exceptio. l. di. c. absit. 24. dist. c. 1. 25. dist. c. vlt. Item prudens iudex attendit dignitatem, ad quam vocatur, quia facilius dispensabit in minori, quam in maiori. Item facilius cum illo, qui alias plures gratias habet, quia literatus, eloquens, prudens, & sic de alijs, quam cum minus gratioso, item facilius ab obtinendo repelleretur quam ab obtento. Item licet dispenset cum accusato de crimine, vel cum eo, contra quem excipitur, vt repellatur a promotione, non tamen dispensatur cum eoi contra quem excipitur, vt repellatur a promotione ab accusatione, vel testimonio in causa criminali, quia illius illaudabilis intentio est. 2. quaestio. 7. si quis Episcopus. quia fieret in eius praeiudicium, contra quem testis inducitur, vel accusator. Item in huiusmodi exceptionibus semper probationes, & dicta testium in meliorem partem interpretari debemus. VEREI GRATIA: si dicat clericum electum venatorem debemus interpretari, quod causa, scilicet, recreationis hoc agat. Item si dicit eum irascibilem, vel indignantis naturae interpretabitur, quod ex iusta cauo sa hoc faciat, & sic de alijs. inf. de re. iudi. c. 2. & not. sup. de rescript. causam. 1. quaestio. 7. sancimus. inf. de ele. excom. mi. proposuit. inf. de scruti. c. vno. nisi in contrarium aliae probabiles praesumptiones mouerent, quae colliguntur ex personis, & ex multis circumstantijs. inf. de praesump. quia verisimile. vbi not. haec autem interpretatio latior fiet, quando excipitur contra aliquem, quam quando accusatur, vbi vterque patitur aequale supplicium, & vbi quis prosequitur suam iniuriam, vel suorum, & non videtur, quod in excipiendo plus sit admittendus ille, qui prosequitur suam iniuriam quam alius, qui non prosequitur, quia non agitur, vel vindictam illius iniuriae, sed vterque agit ad eum repellendum, vel dignitate in testimonio, vel quouis alio, imo plus a di. cimus, quod ecclesiasticus iudex etiam accusando non debet admittere illum, qui libidine vindictae accusat, quia peccat. 23. quaestio. tertia. lex. & c. seq. & quaestio. quarta. in prin. cum si libidine vindictae non facit omnibus est praeferendus, quia melius & fidelius prosequitur negotium, quia melius scit. 4. q. 6. omnibus. 2. q. 1. si peccauerit.

Item dicunt aliqui, & forte non male, quod si in modum exceptionis probatum fuit crimen, de quo egit, vel praesumitur egisse poenitentiam, non semper cassabit electionem, sed aliam poenam imponet ei, puta si modicum est crimen, nec est tamen inde scandalum ortum. sup. eod. quod sicut. 63. di. Salonitane. sarchi.) ideo inde constituit in Arch. Ambianens. non propter ipsum, qui ante renunciauit, sed quia quantumcunque illum receperit post concilium, cum prius haberet plures curas animarum, videtur prioribus ecclesijs renunciasse, & si per consequens fur & ambitiosus probatur illas re¬ tinendo, illas autem cum retineret tempore electionis, sibi obesse debuit. (suspendi) hoc tamen videtur plus spectare ad iuris ordinem, quam ad curam animarum, quae videtur in secreta confessione consistere. de hoc not. inf. de offic. ordi. cum satis. (De personalibus) inf. de praeben. de multa. & repete quae diximus ibi.

Inualidam) not. indulgentiam, sicut rescriptum inualidam esse propter expressionem falsitatis, vel suppressionem veritatis. argu. ff. de nata. resti. l. secunda. de hoc not. sup. de rescri. cum dilecta.

Inualidam reputamus) hoc intellige verum, vbi falsitas est expressa, vel veritas tacita, de his quae sunt circa dispensationem obtinendam, quibus tacitis vel expressis, non habuisse dispensationem, qualia sunt quae hic ponuntur, scilicet, quod habebat ecclesias super quibus dispensabatur canonice, si enim dixisset, quod non canonice haberet, nunquam dispensationem obtinuisset, sicut si non dixisset, quod exiles prouentus haberet, non habuisset dispensationem, sed si simpliciter dispensasset, non habita mentione de exilitate beneficiorum satis videtur, quod valet t dispensatio, dummodo non esset nimia pluralitas, quia tunc videtur talis veritas tacita, quam si expressisset non habuisset dispensationem, quamuis videatur posse dici, quod nec tunc vitiaret dispensatio, propter multitudinem beneficiorum, sed in veritate peccat multiplicando beneficia, & propter multitudinem beneficiorum procedetur ad depositionem eius, vel cassabitur eius electio, & non propter hoc, quod plura beneficia receperit habentia curam, & hoc ex eo apparet, quia si dimitteret priora beneficia, & esset contentus tantum vno quod prius habuerat, & altero, quod de nouo post dispensationem receperit nullo modo peccat, & ea licite tenet, idem videtur, quod si iste qui habebat plura beneficia minus canonice impetrauit dispensationem, quod sibi liceat habere plura beneficia, & non exprimat de obtentis, quod dispensatio valet, licet dispensatio nihil sibi prosit, quo ad plura beneficia. Sed valet quo ad futura si ea licite quaesierit.

Idem videtur etiam si dispensator dicit, indulgemus, vt tibi liceat personatum vnum recipere, & fimul cum obtentis retinere, nam si prius vnum beneficium habebat canonice, & alia non, bona est dispensatio, & poterit retinere prius licite, cum de nouo quae sit idem videturi quod si indulgentia dicit, & liceat tibi plures personatus recipere, si tibi canonia ee offerantur, & postea receperit ea non canonice, licet enim iste peccet, & posset eontra eum procedi, quia male tenet praedictos personatus, non tamen peccat, quia plures tenet, idem si in indulgentia continetur, dummodo personatum in quo non resideat faciat idoneae seruiri, licet postea non obseruet conditionem, nihilominus tamen valet dispensatio, & personatuum receptio & collatio, sed debet illis priuari, conditio enim non fuit apposita, neque dationi indulgentiae, neque receptioni personatuum, sed fuit monitio, vel mandatum, quod post receptionem personatuum seruire debet. sic. ff. de tute. muto.

Item & si papa e mandat alicui, equod dispenset cum aliquo, non valet dispensatio, nisi sit sublimis, vel literata persona, quia mandatum Papae & potestas data referenda est ad ius. inf. de praeben. de multa. secus si Papa dispenset, quia de factis eius non licet iudicare. 17. quaestio. quarta. nemini. & §. praecedenti. Item si quis habet dispensationem super duobus beneficijs, cum cura obtinendis, bene dispensatum intelligitur super duobus beneficijs, quae primo obtinuit, sed si illa. vel aliquid illorum amiserit, non licebit ei aliam, vel aliud recipere sine noua dispensatione. argum. ff. de leg. 3. fideicommissa. §. si quis decem. & ff. de condi. & demon. haec conditio. & ff. de verb. sig. bhoues. §. 1. in fi. argum. quia indulgentiae ambitiosae restringendae sunt. C. de sena. con. l. 1. quaestio. prima. principatus. Alii aliter dicunt (assecutus) quia nec ante concilium Lateranens. vel tantum fuit licitum habere plures curam animarum habentes. inf. de ele. non resi. quia nonnulli. & c. relatum. Sed ante constitutionem de multa poterant Episcopi dispensare, posteanon: hic autem electus, nec dispensationem probat, nec allegabat per plures. inf. de aeta. eam te. 70. dist. sanctorum. 21. quaest. 1. qui plures. de hoc not. inf. de praeben. cum iamdudum. (haberet) vel ex dispensatione.

beneficijs) not. arg. quod rescripta superbeneficijs debent facere mentionem, non tantum de vno beneficio vel maiori, sed de omnibus & etiam de minoribus. Item non solum de beneficijs, sed etiam de reditibus ecelesiasticis, tamen posset responderi aliud esse in dispensationibus, quae sunt restringendae. inf. de consan. & affi. quod dilecto. aliud in rescriptis beneficialibus quae sunt amplianda. ff. de man. prin. benef. (de nouo) id est, non intendebamus dispensando, cum eo super eo quaslibet sibi denominatas ecclesias retinere, de nouo sibi concedere aliquod ius in ipsis ecclesijs etc. q. d. dispensatio nostra, facit quod non obsit sibi plures curas habere, sed non operatur, quod alias eas canonice possideat, non enim eas concedere intendebamus cum prioribus. argumen. contra. ff. de ann. leg. Seio. §. vxori.

Sol. dispensationes restringendae sunt, & vltimae voluntates ampliendae, & sic obtinuit contra praepositum Argentinum, qui habebat dispensationem, quod praeter obtenta posset aliud beneficium curam habens recipere libere, ac licite retinere. Fuit enim iudicatum, quod per hoc in obtentis non erat dispensatum, & potest responderi ad illam. l. Seio. §. vxor. quod ibi testator donationis causa concesserat vxori annuum a se viuo, secundum aliam literam percipiendum, vnde cum in testamento praedixit post annum, & ame viuo, & etiam potest aperte intelligi volentis adiicere ad libertatem, non autem detrahatur intendentis.

Sed adhuc obstat. ff. de procu. sed hae personae. §. praeter satisdationem. Si ibi constat, quod tenetur procurator de iure ad illam satisdationem praestandam, vnde non potest intelligi haec dictio praeter excludere satisdationem, quamuis includat, & idem respondit ad l. emp. Pomponius. §. sed si his. vbi apertius apparet ista solutio.

Alias autem haec dictio, praeter, de sui natura semper habet excludere, & ideo caute videtur lex dixisse, quod qui obligauit aes pignori affirmans aurum esse, tenetur pignoratitia praeter stellionatum, & subiicitur in litera, quae fecit a superfluo, ponetur si non de natura sui haec dictio praetere excluderet, & est ad idem. ff. de diuor. nullum. arg. tamen contra. C. de ser. fur. l. quarta. §. si ad praedictam, sed ibi potest eodem modo responderi, vt sup. dictum est, & haec dispensatio fuit, quod liceret ei Archi. ad quem vocatus erat licite retinere, non vt liceret ei alia accipere.

CAPVT LV. 1 In omni electione necessaria est collatio, & ea plene facienda est, vt nu. 2. & quid agendum, vbi in ea oritur dubium, vel non oritur: vide etiam in nu. 3. 4 An valeat electio vbi non tractaretur aaliquo absente de quo tractandum esset. 5 Non contradictio pro consensu habetur, vbicunque expressus consensus non requiritur. 6 Communis electio a quo & per que verba fiat. 5 ludicer si concordant quod vmus pro omnibus sententiam ferat sufficit omnes esse praesentes. Consensus qualis requiratur ad hoc, vt faciat electionem canonicam. S Et si duo contempti esent non casatur eledio, nst suum prosequerentur contemptum.

IN GENESI. (Cum) haec constitutio suspenditur vsque ad finem(ibi nos hic) etc. (in concilio) sup. eo. quia (plene) sed perfunctorie vel studiose seimiplene. plene) collatio in omni ele ctione est necessaria. sup. eod. quia. sed si fiat electio in discordia, siue duo eligant, siue vnus solus, sed alijs contradicentibus, tunc adhibenda est plena collatio, scili cet, numeri ad numerum, zeli ad zelum, in quo intelligimus etiam venire collationem, & de sanitate & meriti ad meritum, quod qualiter fiat, notat. sup. eo. dudum. & si omittatur collatio alicuius ho rum, dicunt quidam nullam esse electionem. argument. ff. de transact. cum hi. §. si praetorii. Alii tamen dicunt sufficere talem qualem collationem, & solius vnius ad haec, vt forma seruata videatur.

Item dicimus, quod in tantum plene facienda est collatio, quod si de aliquo articulo oriatur dubium, de illo tractandum erit, & discutiendum vt hic, non vt diffiniant aliquid vel probationes recipiant, vel tanquam iurisdictionem habentes, sed ad veritatem inueniendam, sic sup. de rescri. cum contingat. sed quicquid fiat, postquam discussum est hac occasione, scilicet, quia quod venit in collatione non sit seruandum, non est cassanda electio. Sed si non sit motum dubium, sufficit quod collatio fiat in genere, puta nos habemus 10. vos habetis 5. nos habemu 2elum, quia elegimus virum religiosum, vel simile, vos non, qui elegistis clericum secularem, electus noster habet scientiam, vester non, sed si dicatur ex aduerso, lice tuus habeat numerum, noster habet sci entiam, vester non, vel in tuo numero sunt excommunicati, vel infames, de his erit plene discutiendum, vt ar. hic arg. C. de fal. falsi. Sed obstare videtur, quod hic dicitur, scilicet, quod non fuit hic tractatum, & tamen videtur innuere, quod debuit discuti. Sed dic non fuit tractatum conferendo in collatione plene, alias bene fuit dictum, quod ex eo apparet, quia vnus ex eis emisit protestationem.

Sed quid si notorium esset aliquid, vnde videretur tractandum de aliquo absente, videtur quod nihilominus valet electio, etiam si non tractaretur. inf. eod. ecclesia. quamuis posset dici contrarium. Nec obstat decre. quia ibi non dicit non habitam collationem de absente, melius videtur, quod licet omnis discussio & tractatus omittatur, nihilominus valet electio. Sed si vnus solus in concordia sit electus, tamen de necessitate est collatio, non numeri, quia pater, sed zeli & meriti.

Collatio) sed licet collatio, & communis electio sit de substantia electionis, non tamen est de substantia, quod singuli faciant collationem, vel expressum consensum dent in collatione, vel communi electione, cum sufficiat tacitus, non contradictio enim pro consensu habetur, vbicunque expressus consensus non requiritur. l. dist. si seruus. ff. de pig. fideius. §. pater. C. de dona. praesens. & l. si censura. ff. de decur. honores. §. fi. C. ad Velleia. si sine. maxime in re concupiscibili, & meritoria, sicut est, quod per canonicam electionem prouideatur ecclesiae, secus aua tem esset, si res onerosa a esset, quia tunc necessarius est expressus consensus, ficut est, quod quis affirmat officium procurationis, vel quod res sua seruiat. ff. de procu. filius. §. inuitus. ff. de ser. vrb. praed. inuitus. 2. Item si collatio, vel communis electio fit in absentia aliquorum, possunt eam ratam habere, quia ius non dicit, quod in ea alicuius praesentia vel solennitas requiratur, & ideo potest haberi ratum. insti. de act. §. praetor. ff. de acquir. pos. si quis mihi. §. iussus. C. de condi. inde. l. indebiti. ff. ad mace. l. fin. secus autem in scrutinio, vbi requiritur expressus consensus & praesentia saltem maioris partis. sup. eod. quia propter. ibi singulorum vota expirant, & vbi dicit praesentibus omnibus etc. vbi dicitur, vel saltem aliquibus etc. Et idem dicunt quidam in publicatione electionis, quae fit in capitulo, quia nullus debet eam publicare, nisi prius committatur sibi ab alijs, & hoc videtur hoc modo fa¬ ciendum, quia si non est certa persona, ad quam ex officio pertinet haec pronunciatio, a singulis debet requiri, per quem volunt hanc pronunciationem fieri, vel si est persona ad quam hoc pertineat ex officio, non debet prorumpere ad hanc pronunciationem, vel electionis, nisi cum ordinatum fuerit, quod fiat electio communis. argumen. hic sed primum dictum magis placet. Item videtur quod si in scrutinio vel compromisso vota eligentium inueniantur diuersa, quod neutra pars debet requirere illos, qui consenserunt in alium, vt consentiant publicationi electionis suae, vel etiam si contingat vnam partem post scrutinium apertum, & post electionem ab vna parte publicatam velle nouum scrutinium, vel compromissum facere, non debet alios requirere, vt intersint scrutinio, vel compromisso, non possint a prioribus suis votis recedere, nisi communiter omnes, vel maior pars recederent. sup. de postu. bonae. & not. inf. eod. publicato. Tractatum) in collatione, sed alias perfunctorie tractatum erat, scilicet, quia non computaretur in numero, & esset indiffinitum, sed noluerunt, imo contempserunt attendere, vel inquirere rationes, quare expellendi non essent (communiter) id est, ab vno vice omnium, vel ad minus vice partis, quae bene eligit, vel canonice singuli, qui consenserant in Seum, consensissent in scrutinio. Singularis electio, vt quilibet) diceret, ego eligo talem in Episcopum, vel etiam in plurali dicendo, nos eligimus, nisi esset talis, qui habet hoc ex officio, vel quia sit ei collata potestas, & tunc siue dicat in plurali, siue in singulari, semper intelligitur communis, sed quid si aliqui hanc potestatem, nemini dari velint, respondemus, quod cum sit tale, quod per vnum exercere necesse sit, stabitur maiori parti. inf. de his quae fi. a ma. par. cap. c. 1. & no. sup. de consti. cum venisset. Item licet hic assignetur haec ratio est, quae est in decretali, melior tamen & verior est, quia si liceret cuilibet prorumpere in eligendo, quilibet etiam malus, vt acquireret sibi gratiam electi festinaret eligere, & illa locum auferret collationi.

Singularis) sicut etiam, quando sunt iudices, si concordant, quod vnus pro omnibus debeat ferre sententiam, sufficit quod omnes sunt praesentes. ff. de re iud. non tantum. & l. cui autem. Nec est contra. C. de sent. ex peri. reci. l. 2. quia non licet per alium ferre, qui pervnum ex se feruntm, cum censeantur vnum corpus, vel vniis iudex, iure negamus, qui omnes simul fere possint, licet non concordent, ambo sententiare debent. in Authent. vt iudi. non ex. sa. ius. §. 1. col. 9. Si autem aliquis non concordat, vel discordat, sed dubitat si iurauerit, quod sibi non liqueat, eo quiescente, alii iudicabunt. ff. de re iudic. si vnididem) scilicet consensus scrutinium. Numero) licet haec subtilitas satis inutilis seruetur in electionibus episcoporum, & aliorum, in quibus est forma seruanda, quam habes infra, eod. quia propter. non tamem seruabitur in alijs electionibus, nisi ferma non requiratur, nam ibi sufficit dicere cuilibet separatim, consentio in talem, vel eligo, quia sicut in matrimonio carnali mutuus consensus contrahentium, vel per verba expressus sufficit. infr. despon. tuae. sic & eadem ratione in matrimonio spirituali, idem consensus etiam separatim praestitus, sufficere videtur. infr. de translat. episcopo. inter corporalia.

Et si quaeratur quis consensus facit electionem canonicam, vel primus vel vltimus: Respondemus quod illius consensus, qui vltimo consentit, sine cuius consensu non valeret electio praecedens, consensus confirmat. argument. ff. si ser. ven. receptum. ff. de seruitu. rusti. praedi. per fundum. hoc non placet, quia simul aconsentire debent non diuisim, quia vt collectum consentiunt nonvt singuli, Alii tamen dicunt, quod nunquam valet electio coram eorum, qui sine solennitate formae eligendi sunt, nisi post habitus consensus fiat communis electio, vt hic dicitur (vel communis) in capitulo( suae partis) id est, quod ipse eligit, vel quod pars ipsa eligat aliquem (excludi) ab eo, quod computaret in matrimonio, vel ab electione, publicato enim scrutinio, dixerunt & diffinierunt, quod duo non debebant computari inter electores, & ideo non dici electionem vuiuersalium a minore parte factam.

Item non intelligas quod electio cassaretur, licet duo contempti essent, nisi illi prosequerentur suum contemptum: vt notat . sup. eod. quod sicut. sed ideo cassatur hic, quia de eorum exclusione, vel absentia non habuerunt plenam collationem, & intelligimus non plenam, dummodo ex studio, vel procurata negligentia aliqua manifestatiomunibus omittant. Vel dic verius, quod idem vim facit in exclusione horum duorum, quia si in veritate exclusi essent, & iuste, tunc bene haberet praesens electus maiorem partem totius capituli, sed istis computatis non habebat maiorem totius capituli, & ideo etiam non prosequentibus suum contemptum cassanda erat electio, tanquam a minore parte facta, nam propter subsequentem eorum consensum, non ratificatur electio. sup. eod. auditis. & c. quia propter.

Et est notandum, quod etiam ad numerum computantur absentes, qui deberent citari, & fuerunt contempti, propter omissam autem collationem absentiae eorum, non videtur cassanda electio, cum pari ratione, de omnibus quae circa electionem & electum aguntur, deberet habere parem tractatum, & hoc quia triginta erant canonici computato cum protestatione ad. misso, & absente qui debuit vocari 15. elegerunt Gaui. & hic fuit a maiori parte capituli electus, sicut protestatione admissus iuste fuisset exclusus, & absens non debeat computari, & quia nec iuste fuit exclusus, & absens debuit computari, ideo non habuit maiorem partem.

Protestationem) quod eius vox valeret, quantum de iure valere deberet, & tunc deberet valere vox, dummodo sit in possessione, secus si dixisset, valeat vox eius, si de iure interesse debet. sup. e. Cumana. ( absentes) de hoc not. sup. eo. coram. Cconcilii) quia omissa collatione, & quia non habuit maiorem nec saniorem partem, & quia non fuit communis electio.

CAPVT LVI.

ASSANA. (Per laicos) sut eod. quisquis. vbi de hoc not. multofortius quando ipsi soli prohibentur. sup. eo. qued fic. vbi not.

CAPVT LVII

1 An valeat factum absente eo qui contempsis interesse termino ei statuto. Citatus ad testes recipiendos vel ad alium articulum spiritualem, licet sit contumax, nibilominus tamem postea ad articulos, vel ad sententiam cvocandus est. Qui cam assignatur terminus, praesens est: non debet postea vocari si se absentat. Consensus contempti qui de iure vocandus erat, v quando valeat. 4 Nunquid absentes qui vocari tenebantur, ratum habere debeant si praesentes dignum elegerunt Ratum haberi potest etiam non suo nomine gestum: & vide etiam in nu. 6. Quod capitulum facit a maiori parte fieri dicitur. 8 Quo casu liceat a nominati electione discedere. 9 An publicato serutinio liceat cuipiam variare. 16 Qodammodo electio que cassatur vel nulla est iterum reuiuiscere valeat. 11 Qaindo possint electores compelli ad publicandam electionem.

ECCLESIA VESTRA. (Interesse,) scilicet, termino statuendo, cum licet canonicus noluerit interesse. Canonicus) nihilominus tamen vocari deberet postea ad electionem, dummodo nesciuerit terminum assignatum, forte quia ante exiuit terram, quam termi nus statueretur, vel alia de causa, qui enim contempsit interesse statuendo in termino, quo ad termini assignationem, tenet illud, quod factum est eo absente, sed electioni non interesse contempsit, cum de ea tractatus non haberetur, & est hic ar. quod licet aliquis citetur ad testes recipiendos, vel alium articulum spiritualem, nihilominus postea ad illos articulos, vel ad sententiam vocandus est, licet primo contumax fuerit. arg. C. quomodo & quando iud. ea quae.

Et hoc dicimus esse verum, nisi ideo recesserit a capitulo, vbi assignatur terminus, vt ignoraret diem electionis, & non notificaretur ei in illo capitulo, nam in hoc casu fingitur procurasse nescire, vnde debet sibi imputari. 37. dist. §. vt itaque. si procurasset ne ad eum peruenisset citatio. infr. vt lit. non contest. quoniam. secus si pro alia necessitate sua recessisset etiam fraudulenter, non tamen in fraudem citationis. ff. ex qui. cau. in pos. ea. l. Fulcinius. §. quid sit. sed videtur, quod etiam si recessit, ne diem sciret, tamem reuocari deberet, nam si primo fuerit malitia eius, vitando scire terminum, modo est malitia capituli, quod non citat, & vltima malitia preponderat. ff. de peri. & commo. rei ven. l. illud. sed non negamus malitiam siue negligentiam capituli, cum certum sit de malitia absentis, quam semper durare praesumo, quousque veniat, sed si veniret, & non admitteretur, nisi priuaretur per sententiam, tunc esset malitia capituli vltima, & imputaretur. ca. etiam sic loquitur. ff. de peri. & conmo. rei ven. illud. cum enim certa sit malitia absentis in hoc articulo, scilicet, tvitandam electionis scientiam, non est locus coniecturis super malitia. ff. de re iudic. & contumacia. secus si in vno articulo fuisset contumax, nihilominus in alio citaretur.

De hoc autem scias, quia hi praesentes sunt, quando assignatur terminus alijs, non deberet postea vocari, si se absentauerit, quia si scit, certiorari non debet. ff. de acti. empti. & vendi. l. 1. secus est in illo, qui sciuit ecciesiam vacare, qui bene citandus est. supr. eod. cum inter vninersas. (absens existeret non vocato) & male, licet enim contempserit capitulum in termini assignatione, non tamen consensit, quin vellet interesse electioni: vt nota. sup. eo. cum nobis.

Adiacere) & dicit male, consensus enim contempti, qui de iure vocandus erat, etiam post scrutinium & post electionem valet in hoc, vt decaetero non possit cassare electionem. supr. eod. quod sicut. non autem in hoc, vt aliquod suffragium sibi auferat eius vox, cum tantum ex priori scrutinio sit procedendum, & ex votis in primo scrutinio habitis electio iudicetur canonica, vel non. Absurdum enim esset, si ex superuenientibus votis hoc penderet, cum incontinenti facto scrutinio, & collatione debeat eligi ille, in quem omnis vel maior, vel sanior, etc. sup. eo. auditis. & c. quia propter. est praeterea in electionibus tempus electionis spectandum, sup. eod. dudum.

Roborare tamen potest maiorem partem si autem aperto scrutinio veniret, & contemptus peteret scrutinium de nouo fieri, exaudiendus est, cum notorium iuris, quo est male factum vel processum. argument. supra. eod. cum terra. ipsi autem per se, vel alius hic petens, non sunt exaudiendi, perfecta autem electione, hoc non posset esse, contempto petente, cum electio teneat ipso iure, licet possit cassari, vt notat. supr. eod. dudum. sed si scrutinio facto veniret aliquis, qui vocem haberet in electione, & tamen non fuit in eo loco, vnde vocandus esset, non crederem consensum huius aliquid afferre, cum publicato legitimo scrutinio, procedendum sit ad electionem. infra, eod publicato. sup. eod. quia propter.

Sed ad collationem admitteretur, & idem dicimus etiam si omnibus legitime vocatis compromissum esset in aliquos ab his qui praesentes sunt, & postea veniret aliquis de canonicis absentibus, antequam publicaretur electio, ille superueniens, nisi adhuc rem integram inuenerit, non poterit reuocare compromissum. argument. sup. eo. in causis. ar. 6. q. 1. factus.

4 Sed nunquid si praesentes elegerunt dignum, absentes in locis, vnde vocari debent necesse debent habere ratum. ar. quod sic. quia vtiliter gestum est negotium eorum. ff. de nego. gest. Pomponius. & l. sed an vltro.

Sed contra verum est, & hoc est ea ratione, quia nullus dari debet inuitus. 41. dist. & quia in electionibus vocari debent omnes qui volunt & possunt commode interesse. sup. eod. quia propter. & quia non est absentis negotium, sed ecelesiae

5 Item nota. quod quis ratum habet etiam non suo nomine gestum, quod etiam est in omnibus spiritualibus, 2. quaestio. 1. in primis. 9. quaestio. 3. Lugdunen. infra. de iure pat. cura. alias forte secus. ff. de procurat. si seruus. (denique) hic potest incipere responsio Papae, vel est allegatio electorum magistri Ber. (Ad contemptum) imo plus dicimus quod etiam si praesentes aliqui non vocentur ad scrutinium, nihilominus tenet electio. argument: hic sufficit enim seruare formam, scilicet, quod serutinium fiat, sed ibi vota duarum partium de praesentibus, vel de his, qui vocari debent & interesse volunt, & scrutarentur non teneret. ff. quod cuiusque vniuer. plane. & possunt variare illi, qui primo elegissent, & alium eligere, & sic intelligitur. 63. distinct. quanto. sicut enim ibi dicitur, quod oportet duas partes esse praesentes, & sic oportet easdem duas partes scrutari. Sed quid si omnes volunt ratam habere electionem a paucis factam, nunquid possunt vel ad minus canonicam: Respondeo, cum forma sit de substantia & electio a paucioribus quam a duabus partibus celebrata, vel alias minus canonica sit nulla, necesse est eos eligere de nouo. argumen. praedicti. c. quan6to. Item hoc notat. quod ille cuius nomine gestum non est ratum habet. Contra. ff. de precar. si seruus. sed dic, quod ille qui consentit ratum habet nomine ecclesiae, & pro ecclesia ratum habet, & ille qui eligit, & si non nomine contempti, tamen nomine ecclesiae eligit, vnde hanc electionem, contemptus potest ratam habere ex quo nomine eius procurator, cuius fingitur facta est.

Item no. quod computandae sunt duae partes, ita quodin parte absentiumnon eonputentur illi, qui vocari non debent, sed nec ex parte absentium videntur esse computandi illi, qui nolunt, & contemnunt esse in illo termino assignato, contumacia enim repraesentat absentes, nec malitia eorum debet eis prodesse. sup. de rescr. ex tenore. nisi maior pars eorum, qui vocandi erant, & interesse volebant ad electionem abessent, quia tune minor pars procedere non posset ad electionem, & est ea ratio, quia sicut per capitulum praefixus est terminus electionis, ita per capitulum dicitur facere, quod maior pars facit. ff. ad munici. quod maior. si autem alius quam capitulum vocaret ad electionem faciendam, qui de iure hoc facere posset, tunc forte posset dici, quod etiam: si minor pars sit praesens, tamen proceditur ad electionem, & valebit quod facient praesentes, sed nos hoc non credimus aliter, nisi sicut si vnus canonicos citasset, nec tamen negamus, quemlibet contemptum posse facere cassari electionem. sup. eo. quod sicut. & not. in gloss. hic posita quae incipit & male.

Item hi dicuntur habere ratum quando electioni terminus praefixus est ante finem term ini a iure praefixi, alias enim secus est, vt notat. sup. eod. cum nobis. Alia quae ponuntur ibidem) quae alias poeuas imponebant delinquentibus in electione.

Sed non semper electionem irritam nunciabant, si autem ex omni peccato in electione commisso, irritabitur electio ipso iure, iam omnes aliae poenae & omnia iura in eis prodita euanescant, & paucae electiones sine cassatione euaderent, vel hoc dicit, quia multa alia necessaria, vel vtilia sunt in electione, quae tamen non sunt de forma, sicut est quod eligatur de eadem ecclesia. 61. di. nullus. vel quod sit sine crimine, qui eligitur. 25. dist. §. nunc autem. & c. vlti. vel quod sit legitime natus, vel sufficientis scientiae. sup. eo. cum in cunctis. & sic de alijs multis. Vno) . C. de inof. test. si quando. vel is est sensus, si tu vis dicere, quod vocare singulos est de forma, & per consequens reddat irritam electionem, & idem etiam dicas de singulis, quae ponuntur in constitutione concilij, & eadem etiam ratione quod nihil sit addendum, & si contra fiat, quod electio sit nulla, certe ad hoc sequitur, quod vix aliqua electio erit valida, quia vix est, quon aliquid addatur, vel detrahatur, & sic etiam per consequens frustra laborauerunt, summi Pontifices in iuribus faciendis, per quae prouideretur ecclesijs, quodita difficile erit hanc constitutionem seruare concilij, quod nunquam aliqua electio erit valida, vel dic, quod iura quae loquuntur de ratificatione absentium vacuatione abutuntur, de quibus tamem non proprie dicitur, quod fint multis vigilijs excogitata, quia pauca sunt, & haec est allegatio cardinalis, qui contentus erat cassatione vtriusque, cum nollet dimittere cardinalatum propter episcopatum.

Publicato variare) sigillatim. supr. de postu. bo. me. vbi de hoc no. sed nec etiam in omnibus in conmmuni variare licet, nisi notorium esset per sententiam, vel rei euidentiam aliquem casum, vel impedimentum subesse, quare nominatus eligi non potest. Nam in hoc casu cum post electionem publicatam liceret aliam facere: vt notat. sup. e. cum terra. & c. dudum. multomelius est. non publicare, sed quid si non sit nulla, sed annullanda, puta, quia aliquis contemptus est, vel alia causa dicimus, quod procedere debet ad electionem, & ad hoc conpelli, & est ratio, quia nescimus an superior velit eam cassare, an non. Item nescimus, an contemptus velit prosequi contemptum, cum non cogatur. sup. eo. quod sicut. nec aliter debet cassari, nisi per superiorem, vel. ad petitionem aduersariorum, & non ad petitionem eligentium, sed ad petitionem contempti poterit reincipi scrutinium, si non sit processum ad electionem publicandam, si autem aliquis diceret, quod paratus est procedere ad probationem alicuius impedimenti contra electum, & ideo peteret non publicari electionem, & propter hoc etiam appellaret, non audiremus eum quousque scrutinium eius sortiretur effectum, scilicet, publicari electionem, vt hic. arg inf. de conces. praebemn. post electionem. infr. de app. constitutus. nisi diceret incontinenti paratas probationes, 1 quia cum tunc possit facere notorium per probationes, recipiendi sunt, ne ecclesia gratuetur laboribus & expensis, nec vocatur nominatus in scrutinio ad has probationes, sed in modum inquisitionis procedetur, & tamen si non admittatur contradictio, vel appellatio illius, qui vult probare coram capitulo crimen contra nominatum in scrutinio, & non admittitur, tamen non cassabitur electio sequens, nisi probetur crimen. infra, de his quae fi. a ma. par. ca. cu. supra eodemicum inter ca. &c.bonae.

Sed quid dices, nunquid cum scrutinium publicatum non est, licitum est alicui variaret Respondeo sic antequam recedant de loco, vbi inquiruntur vota aliorum, sed secus, postquam inde recedunt, cum non sit iam res integra, quia cessauerunt inquirere, & exiuerunt a loco inquirendi, & intrauerunt capitulum, vt illud aperiant. argument. supr. eod. in causis. sed tunc dicunt quidam, quod si capitulo toti, vel maiori parti placeret, quod destrueretur illud scrutinium, posset etiam sine aliqua causa, cum capitulum illud quod fecit possit destruere, & cum non sit alicui factum praeiudicium, nec etiam infamia aliqua oriatur nominato, cum clausa sint vota. Sed alijs hoc non placet, imo dicunt, quod cuilibet de capitulo licitum est superiorem adire, & petere capitulum cogi ad publicationem scrutinii electionis, vt hic. Sed hoc capitulum non facit ad rem, cum loquatur publicato scrutinio & quaestiones fiant, quando non publicato scrutinio & volunt reuocare: non tamen credimus, quod aliquis de capitulo debeat audiri petens publicari electionem, nisi sit maior pars. argum. hic, sed cum superiore agat. Item quia debet esse communis electio. supra, eod. in genesi. Item argum. a contrario sensu, quod ante variare possunt, quod est validissimum. ff. de offi. eius cui mand. est iurisd. l. 1. §. huius rei. inf. de praesump. nonne. argu. supr. de bo. col. nonnunquam.

Et intellige quod hic dicitur, si scrutinium est legitime factum, & ex votis exceptis apparet alicui nominato ius acquisitum, si autem secus esset, posset iterum ad scrutininm, vel ad compromissum procedere. & de hoc not. sup. eod. cum terra. & c. dudum. in glo. hic habes. quid enim si nullus habet maiorem partem, repetant scrutinium. sup. eod. in genesi. sed quid si publicato serutinio electores peccent in communi electione, vel in collatione eam committendo, vel aliter, certum est, quod haec electio non valet. sup. eod. quia propter.

Sed nunquid iterum debebunt eligere eundem, in quem consenserunt in scrutinio. Solut. dixerunt quidam cum vnus actus sit electionis, licet habeat plures partes, scilicet, initium in scrutinio vel compromisso, & medium in collatione, finem in publicatione electionis, & in omnibus istis actibus nihil ha¬ beat facere electus, sed electores tantum ipsorum peccatum sufficit, vt cassetur quicquid factum est, & etiam fit praeiudicium electo, ne decaetero eligatur, quia cum vnus sit actus, qui in vno peccant, in toto peccare videntur. Alii tamen dicunt. ar. huius decre. quod licet, quando post apertionem scrutinii peterent, vel in collatione, vel in communi electione cassanda sit electio, tamem remanebit electio saluum ius quaesitum ex votis publicatis, sed contra, quia ex nominatione non quaeritur ius. sup. eod. quod sicut. in prin. 2. q. 6. nominationes. sed ipsi dicunt illa locum habere, quando nominationes non fiunt solenniter & communiter & animo obligandi se, quia tunc bene quaeritur ius ex nominatione. sup. de postu. bonae. 1. sup. e. cum in iure. & hoc hic expresse videtur dicere, sed non sic est, si post consensum compromissariorum faciant prouisionem, quam non tenerent, quia tunc ex votis compromissariorum nullum ius quaeritur, sed ex compromissione tantum, quia nec etiam compromissum est, nisi super eo, quod eum habeant pre praelato de quo prouidebitur.

10 Sed contra, quomodo electio quae cassatur, vel nulla est iterum reuiuiscet. Sol. hoc licet, quia non est nulla, nisi propter defectum solennitatis. Item contra quod nominatus etiam a minori parte debet praeferri, postquam in eodem contextu fiutet ambae electiones. sup. eo. congregato. Sol. illud habet locum, vbi ex prioribus votis, non est ius quaesitum electo a maiori parte, forte qui est criminosus, licet occultus, vel quia alium defectum occultum habet, vel quia peccatum fuit in scrutinio, & inde ex eo non est ius quaesitum. Item contra quomodo eligetur iterum cum electores sint priuati potestate eligendi. sup. eod. quia propter. Sol. ipsi iidem eligent, si non priuentur per sententiam, vel si priuentur, superior & maximePapa, qui eligeret eis suspensis. infr. de conces. praeb. quia diuersi. eliget eum, sicut hoc ipsum fieret, si inter scrutinium & electionem electores morerentur, vel alias amitterent potestatem eligendi per excommunicationem, vel alio modo.

11 Compellantur) incontinenticlicet antequam diuertant ad alium actum, & ita non est contra. sup. e. cum post peti. vel posset dici, quod possent compelli, quando malitiose differunt publicare electionem, puta quia vellent ab electo extorquere promis¬ siones, vel pecunium, vel aliquid simile, non enim est malitijs hominum indulgendum. ff. de rei vend. l. in fundo. & forte non petet hic nominatus, cum sibi ex nominatione ius non acquiratur. sup. eod. quod sicut. & ne notetur de ambitione. 1. q. 5. sicut. C. de epi. si quanquam. si aliqui de canonicis, vel dic, quod etiam si publicatio in capitulo differatur per multos dies, non propter hoc est nulla electio. decret. autem. Respond. vt ibi. & hoc credimus melius (compellant) contra. sup. eo. cum post petitam. vt ibi.

CAPVT LIX.

SI ALICVIVS. (Illa vice) id est, in ea vocatione vnde si ad archiepiscopum deuoluatur electio, non potest eum lla vice eligere, sed alia vice potest. Episcopi) nisi forte cum episcopo esset simonia perpetrata. 1. q. 5. praesentium. Contra. 1. q. 5. quicunque solutio. ibi de scienter simoniaco, vel ibi vocatbeneficium dignitatem, conmmune autem credimus ambobus, quod fiue dignitatem, siue beneficium sic obtineat ad eandem dignita tem, siue beneficium reassumi non poterit sine dispensatione. inf. de renune. post transla§. rursus.

Alii tamen contradicunt, & hoc innuit decret. quod aliud sit in beneficio, & aliud in dignitate, & quod potest bene episcopus dispensare in beneficio non in dignitate.

CAPVT LX.

HIS QVIBVS. (Interdicitur) quia priuilegium habent aliqui, ne alii eligant, nisi eis requisitis, sicut plures reges, ecclesia Rauennas, quae non eligit, nisi consulto primo Papa, vel etiam per speciale rescriptum mandaretur aliquibus, quod aliquo inconsulto non eligerent, Haec enim impedimenta cum sint praeter ius & quasi incognita non praeiudicant, sicut si electores essent excommunicati, vel interdicti, vel longe remoti a loco, vbi celebrari debet electio. infra de conces. praebend. quia diuer. secus est in tempore, quod expenditur in vocandis electoribus ad electionem, quia illud tempus bene praeuidit conditor canonis, & per hoc & alijs impedimentis consimilibus dedit eis terminum trium mensium.

CAPVT LXI. 2 Electio redditur nulla tam ex parte electi quam eligentium. 2 Appellans iustam sua appellationis causam praesigere debet. 3 Quo casu simul agi possit causa printipalis eappellationis coram diuersis iudicibus. 4 Nunquid bi qui se opposuerunt: sed tamen non appellauerunt debeant vuenire & appellationem prosequi. 5 An posst aliquis cuias incerest praeter appellantem assistere appellantibus. 6 Electi petitio admitti non debet, nisi vocatis bis quos res tangit. 7 Principales personae & capituli procuratores instructi debent accedere ad superiorem. 8 Qui terminus detur appellanti ad iter arripiendum. 8 Nunquid possit appellans vltra terminum ibi a iure praefixum: appellationem pro v10 An testes ante lit. contest. recebti legitine recepti sunt. 11 Haec clausula, sicut de iure procedendum fuerit procedatur, quomodo intelligenda. 12 Anad cassationem sufficiat vt vnum solum de multis obiectis probetur.

STATVIMVS. ( prouisionem) ante confirmationem, post confirmationem autem non habet locum haec constitutio, nisi forte simul fieret prouisio & confirmatio, nam tunc credimus quod haec constitutio locum habet. inf. de causa pos. & propri. cum olim. vbi no. (Impugnat) si autem nullus se opposuit electioni, tunc superior ad quem pertinet confirmatio sine vllius temporis expectatione inquiret de forma electionis & meritis electi. supr. eod. nihil. nec est necesse, aliquem citari, vel publice aedictum proponi, vnde credimus, quod etiam si hanc ipsam inquisitionem omitteret, de qua dictum est, scilicet, de forma electionis & meritis electi, nihilominus teneret confirmatio, eo saluo, quod si per errorem aliquid fieret procederetur, sicut nota. infr. de causa pos. cum olim. & idem dicimus in consecratione & ordinatione, quod est necesse aliquem vocari, sed solenniter fieri. 67. di. reliquidin persona) electa vel eligentium, cum vtraque reddat electionem nullam. supr. de consue. cum dilecti. hoc non placet quantum ad eos, qui obiiciunt in personis eligentium, cum hoc singulariter loquatur, scilicet, in personam: nec est bona ratio, vitium eligentium reddit electionem nullam, ergo poenam pati debent huius constitutionis, nam & cum peccatum est in forma, nulla est electio. sup. e. quia propter. & tamen qui obiicit in formam, non patitur poenam vltimae partis huiusmodi constitutionis, sed licet non teneatur poena huiusmodi constitutionis, tenetur tamem ire, vt agat causam appellatiomuns, & potest haec obiectio melius dici contra formam qua personam, & propter hoc bene dicit propter hoc iustam enim causam suae appellationis praefigere debet appellans, alioquin nullum processum siue electorum, siue confirmatorum impediet appellatio, nisi forte esset de electione episeoporum, & magnarum abbatiarum, sicut est hodie expeditum per constitutionem Alex. 4. de app. dilectus. quia tunc etiam sine assignatione causae valet appellatio, & sic intelligunt quidam finem decr. inf. de app. vt debitus. & solam causam expressam proseaqu poterit. inf. de app. dilecto. f. g. & c. cordi. Item videtur, quod haec appellatio & ius huiusmodi decr. habet locum in iudicio, & extra iudicium, & est hoc spirituale in casibus, vnde ait haec decr. qud ap. obtinet vim citationis termini, sicut expresse dicit hec decre. etiam in appellationibus, quae fiunt extra iudicium, quod alias secus est: vt no. inf. de app. cum sit. post talem autem appellationem non debet dimittere electores, quon ad electionem procedant, nec praetextu appellationis cassabitur, quod postea factum erit, nisi alias vera sit causa appellationis. sup. eod. cum inter ca. sed confirmatores & etiam quicunque alij, procedere non debent, ratio diuersitatis, quia causa appellationis deuoluta est ad iudicem appellationis, sed non electi, iudex autem appell. elapsis terminis, hic statutis, hoc modo procedet, si alterutra partium fuerit absens, nam si fuerit absens appellans, & examinata electione confirmabit, vel infirmabit, vel remittet electum ad suum ordinarium, appellanti imponet poenam huiusmodi constitutionis, si vero appellatus fuerit absens, tunc si appellatum est extra iudicium, inquiret de appel lante, an sua intersit appellare. 2. q. 6. non solent. & si inuenit quod sua intersit, quaeret anex iusta causa appellauerit, & non de verit ate causae, quam si inuenerit iustam cassabit, quicquid factum est per quoscunque in praeiudicium huius appellantis. inf. de appellat. si duobus.

Nec ob. decr. inf. de ap. interposita, quae dicit quod non reuocatur, quod fit a iudice a quo appellatum est, nisi probet veritatem causae, vel nisi offerat se probaturum causas, ex quibus appellat, quia ibi loquitur, quando dubium est, an reuocari debeat iurisdictio a iudice, a quo appellatur, an non, quia si inueniatur quod causa appellationis non sit vera, remittitur ad priorem iudicem, at hic certum est, quod ab eo ad quem appellatum est nec de iure, nunquam causa remittetur ad priorem iudicem, & sic cum plures essent appellantes, vnus appellauit ad proximum ordinarium, alius ad Papam, nihil valet quod fit ab inferiori ordinario. infr. de app. si duobus. si autem in iudicio appelletur, bene habet locum decre. praealle. interposita. Hoc non placet imo idem dicimus in appellationibus emissis in electionibus, & in alijs appellationibus emissis extra alias iudicium de quibus nota. inf. de his quae fi. a ma. par. cap. c. 1. vel etiam in iudicio, de quibus no. inf. de ap. Romana. §. causa autem. in glo. quae incipitist vero iudex. quae dicimus enim quod nisi subsit veritas causae appellationis, tenebit processus habitus abordinario, sed si vera est, & iusta causa appel. lationis non tenebit, quod fit ab electoribus, nec quod fit ab ordinario, sed tenebit quod fit a iudice appellationis.

Caueat ergo appellans, ne coram iudice appellationis petat infirmari electionem factam ab appellatis, quia tunc contingeret eandem causam agi coram duobus, scilicet, causam confirmationis coram ordinario, & causam infirmationis coram iudice appellationis, quod esset iniquum, sed debet petere suam appellationem pronunciari legitimam, & cassari quicquid factum est post suam appellationem, & per hoc obtinebit quod cassabitur sententia, & totus processus habitus coram ordinario.

3 Sed oppones, quomodo simul agetur causa principalis & appellationis coram diuersis iudicibus: Respon. bene propter ignorantiam, quae est an vera sit causa appe. vel non, sed cum postea apparuerit causam veram esse ppellationis, patebit processum iudicis ordinarii iniquum, & si apparuerit causam esse falsam appellationis approbabitur sententia ordinarij, sed quid si coram ordinario probetur falsa causa app. & coram iudicibus appellationis, probabitur vera. VERpi GRATIA: appellatum est, ne elidatur Petrus, quia occidit talem tali die, & postea coram ordinario probatum est indirecte, quod non fecit illud homicidium, coram iudice autem appellationis probatum est, quod fecit Respondeo, stabitur sententiae, & probationibus habitis coram iudice appella¬ tionis, nec obest ei probatio vel processus habitus coram ordinario, nec etiam sententia ab eo lata, cum ille processus, vel sententia non fuerit habitus inter appellantem & appellatos, quia appellans nunquam debet coram ordinario litigare, quia sic suae appellationi renunciaret. inf. de app. soliciti. inf. de offi. dele. gratum. & relatum, sed processus appellationis vere est inter appellantem & appellatos, quia alias non valeret processus habitus coram iudice appellationis, nisi habitus esset partibus praesentibus, vel per contumaciam absentibus. appellatus autem potest causam principalem prosequi coram iudice a quo appellatum est, si appellatio non fuit legitima, & potest etiam prosequi causam appellationis coram iudice app. cum coram vtroque asserat appellationem non valere, & ideo coram vno agendo, non videtur renunciasse iurisdictioni alterius, si autem iudex app. pro appellato ferat sententiam, scilicet, quod non valuit appellatio, nec iudex a quo appellatum est ferat sententiam in causa principali pro appellante, licet absente & contumace, quia vere apparet eum contumacem fuisse ex quo iudicatum est eum iniuste appellasse, tenebit vtraque sententia, quia si bene inspexeris concordat. Appellari) idem est & si alio modo, quam per appellationem negotium electionis ad proximum superiorem deferatur, & coram ipso aliquid obiiciatur contra formam vel personam, sed hoc ideo dicit, quia quasi semper per appellationem huiusmodi negotia electionum ad sedem apostolicam deferuntur, vel ideo, quia si Papa non sit proximus superior, & vna pars vadit ad proximum superiorem, alia ad Papam, tunc ille praelatus procedit in causa, qui prius citauerit. inf. de app. vt debitus. hoc non placet.

Tantis) is igitur qui se opposuit, & qui appellauit venire, debet vel mittere, vel prosequi appellationem: alioquin patitur poenam, quae infra sequitur, sed nunquid alij, qui se opposuerunt, sed non appellauerunt venire debente: Respon. illi soli venire tenentur, vel mittere, qui appellauerunt, vel quorum nomine appellatum est, vel qui appellationem alijs interpositam expresse ratam habuerunt, & si non venerint punientur, vt hic: alii vero qui se duntaxat opponunt, non tamem appellant, nec appellationem ab alijs interpositam ratam habent, non tenentur venire vel mittere, sed eorum oppositio vel absentia processui non obstabit, videntur autem nolle agere, & quodamodo ei quod factum est consentire, vt ff. de appel. l. scio. tunc enim appellandum est, cum ordo decretum electionis interponit: vt ff. quando appell. sit. l. 1. §. solent. Sed fateor, quod appellatum prosecutio & victoria non appellantibus, vel appellantibus, sed non prosequentibus prodest, vt C. si vnus ex plu. ap. l. 1. & 2. & infr. de appellat. vna.

Sed quod si is, quo prosequitur, vt prosequatur ex fide, sed cum aduersario colludat nunqud alius, qui appellauit, & non prosequitur, vel quo se opposuit, sed non appellauit, causae prosecutionem assumere potest inuito eo, quo ficte prosequitur, puto quod sic, vt ff. de appella. l. ab executione. §. alio condennato. sinteresti 5aliae personae quarum interest praeter appellantem possunt assistere appellantibus, & etiam per se si innuerit appellatos procedere in causa prouisionis, quia curia conmmune forum est, sed non poterit ad eorum petitionem procedi contra appellatos absentes, secundum tenorem huius constitutionis, sed si aliquis appellasset contra electionem alicuius, quia esset facta eo contempto, vel quia esset facta in eius praeiudicium, cum prius esset canonice electus, & in alijs consimilibus casibus, satis videtur, quod & capitulum, & qulibet alius debet comparere sine alia citatione, vt super praedictis dicat, quicquid dicere potest, & si non compareat, decaetero non admittetur ad dicendum aliquid de his super quibus appellatum est, puta quod ille, qui appellauit habuit ius, vel quod appellatio est iusta, sed si ex alia causa qua ex qua appellatum est, velit ipse appellator, vel etiam alius dicere electionem non tenere, vel cassandam esse, bene audiretur, nec imputatur ei, si super his non compareat. argum. ff. de insti. acti. habeat. inf. de appe. constitutus. & c. dilecto.

Item si electus vellet dare petitionem suam, peto electionem meam confirmari sine alia adiectione, non debet admitti talis petitio, nisi vocatis omnibus, quos res tangit, si fiat non praeiudicet eis. ff. de mi. etiam. §. fi. licet dicamus bene valere confirmationem, si electio est canonica, etiam si nullus citetur, vt not. supr. eo. cum dilec. item ille idem, qui appellauit ex alia causa, potest dicere contra electionem, sed si det petitionem talem, peto tali appellanti imponi silentium super contradictione sua, ex ea causa, ex qua appellauit, bene auditur, si autetm non arripuit iter intra mensem, vel si non expectauerit per 20. des pes pefer lecem preceses ltetit constitutionis.

Instructos) instructi debent venire & principales personae, & capituli procuratores cum decreto, & cum omnibus instrumentis factis de electione, & sup contingentibus, & sup appellatione, & super eo, quod immiscuit se administrationi, & consimilibus. item debet portare instrumenta sup his, quae vult probare sine alterius obiectione, sed si ad obiectionem aduersae partis expediat eum habere aliqua instrumenta, quae secum non habet, ad hoc dabitur sibi dilatio. C. de temp. in integ. rest. petendum. 1. Respon. testes autem secum ducere non tenetur, sed & sup instrumentis, si qua iusta causa moueret iudicem, iterum dabit dilationem. ff. de eden. si quis ex argen. §. fi. & l. seq.

5 A die obiectionis) haec obiectio fit extra iudicium, quod ex eo apparet, quia coram nullo iudice agebatur, item potest habere locum haec decr. in appellatione, vel eontradictione, quae fit ante electionem. VERPI GRATIA: appello ne eligatis talem, quod est morbosus. sup. e. cum inter dilectos. vel ne eligatis sine me, quo debeo interesse electioni huius, sed si electione facta, dixit: domine ego appello ne vos pro electo geratis, quia electio vestra non valet, propter talem defectum formae vel personae, & haec appellatio secundum formam non potest habere locum in exemptis, in non exemptis autem bene posset haec appellatio habere locum, etiam in iudicio, vt puta si electus peteret confirmationem, a suo ordinario, & tunc aliquis obiiceret, quicquam in formam vel personam, & propter hoc ante sententiam, vel post appellaret, locum haberet decre. & tunc debet arripere iter intra 20. dies computandos a die obiectionis finitae per appellationem, vel alio modo finitae coram iudice, coram quo proposita fuit. Et videtur quod haec obiectio possit fieri nonsolum ab eis, qui vocem habent in electione, sed etiam ab omnibus qui possunt praedicta obiicere, vel comra electum excipere, de quibus not. inf. ue accu. sup his. sed si facta communiter & concorditer electione postea aliquis appellet, nihilominus sit electus, non obstante eius appellatione, vel contradictione administrabit. arg. sup. eo. nisi. in §. fin.

Iter) hic datur terminus ad iter arripiendum. & inf. de senten. & re iud. cum causam. alibi ad iudicem adeundum: vt inf. de appel. personas. alibi ad prosequendum. vt inf. de app. cum sit Romana, ex ratione. c. saepe contingit. & c. oblatae. ali. ibi ad prosecutionem perficiendam. & in Authem. de his qui ingre. ad appel. §. sancimus. C. de app. in Authen. ei qui appellat. 2. q. 6. si quis appellat, nisi per iudicem steterit: vt C. de temp. appella. l. cum anterioribus. §. illud. etiam quo casu, vel appellanti restitutio indulgetur: vt. ff. ex quib. cau. l. sed & si per praetorem. vel tempus ipso iure non cedit: vt in Authent. vt spon. lar. §. hoc quoqe. & maxime si appelletur ad summum Pontificem, vel ad principem, in quo casu locum habet, quod legitur. 2. q. 6. anteriorum. §. ad hoc. in Authent. de appel. & infr. quae tempora. §. ad hoc sancimus. sin autem non arripuerit iter intra mensem, vel si non expectauerit per 20. dies, non habet locum processus huius constitutionis. Item videtur, quod debet habere locum, quantum ad hoc quod veniat instructus, vbicunque a iudice praefigitur terminus ad prosequendum negotium prouisionis, etiam si alterutra partium hoc non petat propter periculum morae. inf. de appellat. oblatae. & c. cordi. Alii aliter dicunt, quod non inuenitur expresse cautum.

5 Intra mensem) quidam dicunt, quod vltra terminum istum non potest prosequi appellationem. inf. de appella. personas. licet alias non prosequendo appellationem possit & in formam & personam dicere, quod vult. inf. de appel. constitutus. & vltra habet terminum. Alii dicunt, & vt videtur melius, quod etiam vltra terminum prosequi potest appellationem, dummodo sit res integra, quia iste terminus non praefigitur appellationi tantum, sed appellationi & negotii principalis prosecutioni, licet modica, vel nulla differentia sit, siue prosequendo appellationem, siue alio modo opponat se electioni.

Intra mensem) iste mensis computatur a die appellationis publice emissae, etiam ignorantibus appellationem emissam, quod ex eo apparet, quia Papa voluit prouidere contra vacationem ecclesiarum, credimus tamen, quod si diceretur electio nulla vel irritanda propter indignitatem personae electae, quod non praeiudicaret personae electae, quin adhuc eligi posset.

Nec ob. sup. eo. super eo. quia ibi loquitur quando ipsemet tractauit causam suae electionis, vel quande sciuit ab alijs tractari, quamuis melius videretur dici, quod scientia sola sibi obesse non debet, sicut nec testi. inf. de ordi. cog. cum dilec. Item haec decre. habet locum, vbi quis publice appellat contra electionem, sed si non esset appellatum, sed alias aliquis iret ad superiorem propositurus aliquid contra electionem, expectari debet aduersarius, contra quem agitur per sex menses, & etiam amplius ex iusta causa, puta si esset vltra mare, vel etiam minus longe, & sic loquitur. inf. vt lit. non contest quoniam. §. quod si forsitan. & hoc plus placet, quam quod continetur in gl. quae incipit, idem est & si. & tamen non multum contradicunt. Ad hanc materiam vide. c. eausam, de elect.

Absentia) & si processum fuerit ad aliquod de illis, ad quod non proceditur nisi lite contestata, puta ad receptionem testium, vel huiusmodi, si postea veniat & petat libellum, vel fieri litis contestationem, non est audiendus, quia eius contumacia fecit, vt lis habeatur pro contestata, & si contrarium diceret, sequeretur absurditas, quod testes recepti non valerent antequam ante litis contest. recepti. quod esset absurdum cum legitime sint recepti authoritate huius decre. Item non est cogendus probare mandatum procuratoris, si per procuratorem egit, & dicatur non tenere quod factum est, quia non erat procurator ratione praedicta. ff. de procu. Pomponius. §. rati. sed dicunt quidam, & est securum, quod dicunt, quod licet de his qui egit in absentia partis, non est cogendus probare mandatum: tamen vlterius iudex non admittet eum agentem procuratorio nomine, nisi probatum mandet: tamen cum hoc videatur esse de aequitate non scripta tantum. argu. praedictae. l. Pompon. satis videtur, quod si in remotis partibus ageretur causa, nec de facili posset probari procuratio, quae forte amissa est, quod & tunc non probata procuratione procederet iudex vsque ad finem causae, & idem dicimus, si peteret aduersarius de nouo veniens rescriptum commissionis, contumacia enim sua facit, quod vlterius non potest declinare eius iurisdictionem, sicut & praesentia hoc faceret, & proponere negligeret: vt no. inf. de re iu.

Et haec vera sunt, vbi petit copiam rescripti ad declinandum iurisdictionem iudicis, sed si peteret, vt videret, an per commissionem sibi factam posset cognoscere de his, de quibus vult cognoscere, tunc bene esset ei facienda copia rescripti, si illud amisisset. ff. de edend. si vnus. §. fi. & l. seq. sed licet praedicta probare non cogatur, tenetur tamen probare exhibitionem eorum per acta. inf. de proba. quoniam. vbi nota. Per 20. dies) intra hoc tempus petet suam electionem confirmari, & electionem aduersarii infirmari, dummodo eodem tempore factae sint ambae electiones, quia si di¬ uersis temporibus factae sint transacto tenpore huius primae electionis, poterit petere suam electionem confirmari, & super confirmatione, vel contra poterit sententia ferri, sed non poterit petere electienem post factam infirmari, nisi transacto tempore huius constitutionis a die secundae electionis, & hoc satis probat litera praesens, & praeiudicabit sententia praedicta secundo electo, nisi postquam sciuerit sententiam pro primo electo latam, appellet intra decem dies, & nisi intra tempus huius constitutionis prosequatur. inf. de re iudi. cum super. (Absentia) quandoque contingeret siue ab initio, quia non venit siue ex postfacto, scilicet, quia venit ac contumaciter recessit. infr. de eo qui mit. in pos. c. 1. infr. vt lit. non conte. quoniam. §. porro. & §. quod si forsitan.

Absentia) bene dicit, sicut de iure procedendum fuerit procedatur, de iure autem sic procedendum est, quia si appellatus fuerit praesens, in optione eius erit, quod cognitio appellationis praecedat cognitionem electionis, an omissa causa appellationis, procedatur tantum in causa electionis, nam hic idem est in alijs causis, vt not. infr. de app. cordi. sed hoc est speciale in causa electionis, quia etiam si non sit terminus assignatus ab homine, nec fit delatum appellationi, tamen literae impetratae ab appellante intra terminum huius decre. non valent, & talibus literis non obstantibus, nec obstante etiam absentia appellantis, proceditur in curia Papae, vt hic. Si vero appellans tantum & non appellatus fuerit praesens, non poterit procedi in curia, nisi prius cognoscatur de causa appellationis, quae si probata fuerit iusta, proceditur in curia in negotio electionis, & si appellatio apparuerit iniusta, remittitur ad iudicem a quo appellatum est. inf. de app. cum speciali. in fi. & hoc obtinet, quando appellatur in iudicio, quia si extra iudicium appelletur, semper alterius partis absentia non obstante proceditur in curia.

Defecerit eius) dicunt quidam, quod si plura obiecit, licet plura probauerit, si in vno solo obiectorum defecit, sufficit ad hoc, vt haec poena sibi imponatur. arg. sup. de rescrip. cum a Deo. & alii dicunt, & forte melius, quod sufficit vt vnum solum de multis obiectis probet, quod sufficit ad cassationem, & hoc ea ratione, quia cum hanc poenam patiatur excipiens praeter ius commune. infr. de accus. super his. in odium illorum, qui impediunt ordinatio¬ nem ecclesiarum, & ex hoc, quod vnum de multis probauerit, patet quod non habuit hanc fraudem, nec est hac poena astringendus maxime, quia poenae sunt mitigandae. de poe. dist. 1. bene. & habet locum haec poena siue obiiciat crimina, siue defectus, siue irregularitates. decre. enim generaliter loquitur. Item non admittitur procurator super criminibus, nisi hoc expresse contineatur in procuratione, sed & bene admittitur etiam si ibi non exprimantur crimina.

CAPVT LXI. 2 An votum conditionale sit validum vel non.

IN ELECTIONIPVS. (Oritur) id est, legitime factis quasi dicat, si alias scrutinia essent male facta, non recideret ius eligendi in alios ( conditionalia) puta consentio in A. si est legitime natus, vel si nouit iura & huiusmodi, vel eligo si habet maiorem numerum ( alternatiua) puta eligo A. vel B. vel sic eligo A. & si. 10. voluerit B. (& incerta) puta eligo illum, in quo maior pars consentiet, vel eligo eum, in quem consentiet decanus.

In alios) hoc intelligitur, quando in eodem contextu fiunt duae electiones, vna ab illis, qui huius vota etiam probata emittunt, & aliam ab illis qui bona vota emittunt, si enim omnes huius mala vota emitterent, vel etiam maior pars, sed minor pars neminem eligeret in eodem contextu, tunc in reliquis reddit eorum vox, imo plus dicimus, quod si ipsi iidem eligent, antequam priuarentur potestate eligendi, tenet eorum electio, nisi hoc facerent suspicione poenae. arg. ff. de dona. post contractum. de hoc in simili casu not. supr. eod. quia propter. in gloss. hoc dixerunt.

Item haec decre. loquitur quando vota eligentium sunt conditionalia, sed si electi votum est conditionale, puta consentio electioni, si Papa dispensauerit mecum, vel si tali placuerit, talis consensus nullus est, cum electiones purum consensum requirant, sicut ipsi in eum pure consentire tenentur, & electus non pure, sed conditionaliter consentiat, vnde statim eligere possunt, nisi forte ex gratia ei velint dare aliquem modicum terminum, imo plus videtur quod si electores tunc consentiant electo, scilicet, qui sub conditione consentiat electioni, tunc & eorum vota similiter conditionalia reprobata sunt, vnde ex illis votis non debet effectum sortiri facta electione, nisi fiat de nouo.

Et haec vera videntur, etiam si sub conditione talis electus recipiatur ad osculum pacis, etiam si recipiat obedientiam a subditis, vel stallum in choro, vel alias administraret, cum haec & similia traditio dominii & possessionis bene possent fieri sub conditione. ff. de acquir. pos. l. qui absen. de iure dot. in dotis fruct. §. fi. ff: de donat. l. 2. §. si pec. Sed dices nonne in his contradicit protestatio, vel conditio eius facto, quia protestatur se non recipere ecclesiam, nisi sub conditione, & tamen facit ea, quae praelati vel electi sunt. infra, de appel. solicitudinem. Sol. hic non contradicit protestatio facto, puta bene sic de concordantia possunt recipere aliquem ad osculum pro praelato, & quod praelatus recipiat obedientiam a subditis, & administret etiam ius praelaturae, & non esse prelatum, postquam placet partibus, imo idem est, & si non consentiant ambae partes: sed vna tantum dicit, & tunc illi qui eum recipiunt ad osculum, non tenentur eum habere pro praelato, nec illi qui promiserunt obedientiam tenentur, nisi conditio extiterit, nec ea quae gessit, quasi gesta a praelato. arg. eius quod dicitur de haerede, qui aliqua gerit protestans, quod non gerit pro haerede. ff. de acquir. haere. pro haerede. nec contradicit. inf. de appel. solicitudinem. quia illa duo de quibus loquitur ei simul concurrere non possunt, scilicet, petere absolutionem vel excommunicationem, & non renunciare appellationi quam inde emisit.