Table of Contents
Commentaria super libros quinque decretalium
Liber 1
Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica
Titulus 2 : De constitutionibus
Titulus 5 : De postulatione praelatorum
Titulus 6 : De electione et electi potestate
Titulus 7 : De translatione episcopi
Titulus 8 : De auctoritate et usu pallii
Titulus 10 : De supplenda negligentia praelatorum
Titulus 11 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum
Titulus 12 : De scrutinio in ordine faciendo
Titulus 13 : De ordinatis ab episcopo qui renunciauit episcopatui
Titulus 14 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum
Titulus 15 : De sacra unctione
Titulus 16 : De sacramentis non iterandis
Titulus 17 : De filiis presbyterorum ordinandis vel non
Titulus 18 : De servis non ordinandis et eorum manumissione
Titulus 19 : De obligatis ad ratiocinia ordinandis, vel non
Titulus 20 : De corpore vitiatis ordinandis vel non
Titulus 22 : De clericis peregrinis
Titulus 23 : De officio archidiaconi
Titulus 24 : De officio archipresbyteri
Titulus 25 : De officio primicerii
Titulus 26 : De officio sacristae
Titulus 27 : De officio custodis
Titulus 28 : De officio vicarii
Titulus 29 : De officio et potestate iudicis delegati
Titulus 30 : De officio legati
Titulus 31 : De officio judicis ordinarii
Titulus 32 : De officio judicis
Titulus 33 : De majoritate et obedientia
Titulus 34 : De treuga et pace
Titulus 36 : De transactionibus
Titulus 38 : De procuratoribus
Titulus 40 : De his, quae vi metusve causa fiunt
Titulus 41 : De in integrum restitutione
Titulus 42 : De alienatione judicii mutandi causa facta
Liber 2
Titulus 2 : De foro competenti
Titulus 3 : De libelli oblatione
Titulus 4 : De mutuis petitionibus
Titulus 5 : De litis contestatione
Titulus 7 : De juramento calumniae
Titulus 10 : De ordine cognitionum
Titulus 11 : De plus petitionibus
Titulus 12 : De causa possessionis et proprietatis
Titulus 13 : De restitutione spoliatorum
Titulus 14 : De dolo et contumacia
Titulus 15 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae
Titulus 16 : Ut lite pendente nihil innovetur
Titulus 17 : De sequestratione possessionum et fructuum
Titulus 20 : De testibus et attestationibus
Titulus 21 : De testibus cogendis vel non
Titulus 22 : De fide instrumentorum
Titulus 23 : De praesumptionibus
Titulus 26 : De praescriptionibus
Titulus 27 : Sententia et re iudicata
Titulus 28 : De appellationibus, recusationibus, et relationibus
Titulus 29 : De clericis peregrinantibus
Titulus 30 : De confirmatione utili vel inutili
Liber 3
Titulus 1 : De vita et honestate clericorum
Titulus 2 : De cohabitatione clericorum et mulierum
Titulus 3 : De clericis conjugatis
Titulus 4 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 5 : De praebendis et dignitatibus
Titulus 6 : De clerico aegrotante vel debilitato
Titulus 7 : De institutionibus
Titulus 8 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis
Titulus 9 : Ne sede vacante aliquid innovetur
Titulus 10 : De his, quae fiunt a praelato sine consensu capituli
Titulus 11 : De his, quae fiunt a maiori parte capituli
Titulus 12 : Ut ecclesiastica beneficia sine diminutione conferantur
Titulus 13 : De rebus ecclesiae alienandis vel non
Titulus 17 : De emptione et venditione
Titulus 18 : De locato et conducto
Titulus 19 : De rerum permutatione
Titulus 21 : De pignoribus et aliis cautionibus
Titulus 22 : De fidejussoribus
Titulus 25 : De peculio clericorum
Titulus 26 : De testamentis et ultimis voluntatibus
Titulus 27 : De successionibus ab intestato
Titulus 29 : De parochis, et alienis parochianis
Titulus 30 : De decimis, primitiis et oblationibus
Titulus 31 : De regularibus et transeuntibus ad religionem
Titulus 32 : De conversione conjugatorum
Titulus 33 : De conversione infidelium
Titulus 34 : De voto et voti redemptione
Titulus 35 : De statu monachorum et canonicorum regularium
Titulus 36 : De religiosis domibus, ut episcopo sint subiectae
Titulus 37 : De capellis monachorum et aliorum religiosorum
Titulus 38 : De jure patronatus
Titulus 39 : De censibus, exactionibus et procurationibus
Titulus 40 : De consecratione ecclesiae vel altaris
Titulus 41 : De celebratione missarum, et sacramento eucharistiae et divinis officiis
Titulus 42 : De baptismo, et eius effectu
Titulus 43 : De presbytero non baptizato
Titulus 44 : De custodia eucharistiae, chrismatis et aliorum sacramentorum
Titulus 45 : De reliquiis et veneratione sanctorum.
Titulus 46 : De observatione jejuniorum
Titulus 47 : De purificatione post partum
Titulus 48 : De ecclesiis aedificandis vel reparandis
Titulus 49 : De immunitate ecclesiarum, coemiterii, et rerum, ad eas pertinentium
Titulus 50 : Ne clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant
Liber 4
Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis
Titulus 2 : De desponsatione impuberum
Titulus 3 : De clandestina desponsatione
Titulus 5 : De conditionibus appositis in desponsatione vel in aliis contractibus
Titulus 6 : Qui clerici vel voventes matrimonium contrahere possunt
Titulus 7 : De eo, qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium
Titulus 8 : De conjugio leprosorum
Titulus 9 : De conjugio servorum
Titulus 10 : De natis ex libero ventre
Titulus 11 : De cognatione spirituali
Titulus 12 : De cognatione legali
Titulus 13 : De eo, qui cognovit consanguineam uxoris suae vel sponsae
Titulus 14 : De consanguinitate et affinitate
Titulus 15 : De frigidis et maleficiatis, et impotentia coeundi
Titulus 16 : De matrimonio contracto contra interdictum ecclesiae
Titulus 17 : Qui filii sint legitimi
Titulus 18 : Qui matrimonium accusare possunt, vel contra illud testari
Titulus 20 : De donationibus inter virum et uxorem et de dote post divortium restituenda
Titulus 21 : De secundis nuptiis
Liber 5
Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus
Titulus 2 : De calumniatoribus
Titulus 3 : De simonia, et ne aliquid pro spiritualibus exigatur vel promittatur
Titulus 4 : Ne praelati vices suas vel ecclesias sub annuo censu concedant
Titulus 5 : De magistris, et ne aliquid exigatur pro licentia docendi
Titulus 6 : De judaeis, sarracenis, et eorum servis
Titulus 8 : De schismaticis et ordinatis ab eis
Titulus 9 : De apostatis et reiterantibus baptisma
Titulus 10 : De his, qui filios occiderunt
Titulus 11 : De infantibus et languidis expositis
Titulus 12 : De homicidio voluntario vel casuali
Titulus 14 : De clericis pugnantibus in duello
Titulus 16 : De adulteriis et stupro
Titulus 17 : De raptoribus, incendiariis et violatoribus ecclesiarum
Titulus 22 : De collusione detegenda
Titulus 23 : De delictis puerorum
Titulus 24 : De clerico venatore
Titulus 25 : De clerico venatore
Titulus 27 : De clerico excommunicato, deposito vel interdicto ministrante
Titulus 28 : De clerico non ordinato ministrant
Titulus 29 : De clerico per saltum promoto
Titulus 30 : De eo, qui furtive ordinem suscepit
Titulus 31 : De excessibus praelatorum et subditorum
Titulus 32 : De novi operis nunciatione
Titulus 33 : De privilegiis et excessibus privilegiatorum
Titulus 34 : De purgatione canonica
Titulus 35 : De purgatione vulgari
Titulus 36 : De iniuriis et damno dato
Titulus 38 : De poenitentiis et remissionibus
Titulus 39 : De sententia excommunicationis
Titulus 19
Titulus 19
1 Obligatus etiam cum iuramento alicui ad seruiendum, an possie ingredi religionem. PLIGATIS. Pone aliquem obligatum etiam iuramento alicui curiae, vel alii ad sera uiendum, vel in propria perona, vel ad scribendum librum, vel ad regimen ciuitatis, nunquid poterit ingredi religionem? Respon. si nulla fraude ducitur, scilicet, vt fugiat laborem, vel expensas, sed sola charitate Dei secure ingrediatur, quia qui lege Dei, etc. 19. quaestio. 2. duae. inf. de re. & transeun. licet. tamen de bonis eius, quae habet, vel etiam quae obuenient post ingressum monasterii satisfiet illis, quibus obligatus erat. 19. q. vl. si qua. C. de epis. & cle. Deo nobis. §. 1. vel etiam si scribere scit, vel aliquod opus facere, quod possit exercere sal¬ ua regula, & officio non neglecto, de illo satisfaciet. ar. 91. di. clericis. primo tamen deducet expensas, ne sit monasterio onerosus. arg. 16. q. 6. de lapsis. sed illud loquitur de missis in monasterium ad agendam poenitentiam, in alijs autem dicunt non deducendas expensas, quia qui altari seruit, etc. 21. q. 2. ad ratiocinia(. Debitores ) ex causa mutui, vel alia huiusmodi promoueri possunt. ff. de mu. & ho. reos. item curiales, qui sena exercent, vt tabelliones in ciuilibus causis. 60. dist. Osius.
Caput 1
CAPVT I. 1 Laici existetes generales administratores fferi non debent clerici, nisi prius reddiderinn rationem suae administrationis. 2 Laicus si in canonicum assumi debet: debet befelripresertim ari retioeinis obligatus fuait. 3 As genera personarum non debeamt promaueri. 4 Clerici non possunt publita vectigalia conducere. clerician posit esse procuratores & talia officia exercere.
MAGNVS EPISCOPVS. (Dixit) id est, quaesiuit ( Procuratores, actores, executores, seu curatores) generalis am procurator, quam ac. exe. & cur. Pupillorum) contra administratores pupillorum, & maiorum absentium si eligantur, vel postulantur in clericos, quilibet de ecclesia excipiens contra eos admittitur, sed si essent administratores maiorum praesentium, non admitterentur, alii contra eos praeter ipsos, quorum administratores fuerunt, nec ipsi intra tempus statutum. sup. de elect. statuimus.
Ordinari) haec decreta. dicit, quod laici qui sunt generales administratores, non debent fieri clerici, nisi prius reddiderint rationem suae administrationis, sed hoc non dicit, quod clerici qui gerunt generales administrationes etiam laicorum prohibeantur eligi ad dignitates. Et est ratio diuersitatis, quia in primo casu illi, quorum negotia gerunt grauantur, quia sui administratores forum mutant, in secundo autem casu non mutant, sed contra. 21. quaestio. 2. c. 1. & 2. vbi dicitur, quod clerici non debent tales administrationes suscipere, & si acciperent aut dimittant, aut deponantur, sed certe si recte inspicias, non contradicunt, quia ibi non prohibetur quin possint eligi, dum tolerantur. (Dixit) id est, respondit (honore) praedictorum officiorum.
2 (Postulati) not. quod laicus si debet assumi in canonicum, debet postulari, & maxime qui fuit ratiocinijs obligatus, & dicimus eum postulandum a iudice sub quo debet reddere ratiocinia. C. de epis. officiales. vocatis his quorum negotia acta sunt, & quod laedi possunt tali concessione. ff. de adop. Nam dicimus etiam solum consensum ad liberationem illius sufficere, cui obligatus est. 54. dist. si quis quicunque.
(Munerari) obligati ratiocinijs non ecclesiasticae, sed secularis personae, vel quia sint, & perseuerent procuratores generales, vel domorum, vel actores causarum, vel executores negotiorum, seu curatores pupillorum, & multo fortius aliorum, alii etiam officiales generales non debent promoueri, vt hic, imo si promoti fuerint, aut dimittent officium, aut remouebuntur. 21. quaestio. 3. c. 1. & 2. inf. ne cler. vel mona. c. 1. & no. quod non nominat tutores, nam si tutelam, vel curam egerit, vel quae necessaria sunt a legibus imposita aliquis gerat, non credo quod impediatur eius promotio, cum etiam promotus possit eam suscipere. 86. dist. peruenit. sed & aliarum personarum miserabilium procurationes & administrationes susceperint, tamem authoritate episcopi eius promotio non impeditur, quod etiam promotus suscipit. S6. dist. peruenit. similiter & ecclesiarum. 80. dist. iudicatum. 17. q. 6. noua.
Et sunt haec vera eo in officio permanente, si autem deposuit administrationem, adhuc tamen obligatus est ex ea, & siquidem sunt publica ratiocinia, non debet promoueri ante ea reddita, imo reuocari debet si promoueatur. C. de epis. offi. 31. distin. praeterea. Si vero sunt priuata ratiocinia, si in ipsa promotione mouetur sibi quaestio, aut primo mota est. distinguo, aut conuenitur de dolo & perfidia, aut de culpa. Si conuenitur de dolo, & perfidia ante finitam litem, promoueri non debet. arg. 81. dist. tantis. 23. dist. illud. & sic etiam potest intelligi hoc. c. si de culpa tantum conuenitur, promoueri indistincte potest: si autem non sit conuentus eodem modo promoueri potest, nisi infamia sit eum de dolo teneri, tunc enim ex officio iudicis inquiret. 6. q. 1. infamis. Alii non distinguunt inter publica ratiocinia, & priuata. Nec an conueniatur de dolo, an de culpa, cum haec distinctio nullo iure nita¬ tur, imo omnia iura in contrarium sonant, scilicet, quod pro quibuscunque ratiocinijs siue publicis siue priuatis astringatur, promoueri non potest, nisi prius ratiocinia sint reddita, vt hic, quod autem dixi non possunt esse procuratores causarum, scilicet, vel actionum intelligo coram iudice seculari, nisi pro ecclesia, vel miserabilibus personis & consanguineis, & his quorum negotia de iure gerit. ff. de postu. l. 1. §. 1. & l. seq. & idem videtur dicendum in procuratore, quod in aduocato not. inf. de postul. c. 1. coram ecclesiastico enim possunt, & pro laicis. ar. eius quod dicitur de aduocato a contrario sensu. inf. de postul. c. 1. 2. & 3.
Item clerici non possunt esse conductores. 21. q. 3. c. 2. & intelligo publicorum vectigalium, vel vbi conducant vilius vt locent carius, quod non licet. C. loca. milites. alias vnam possessionem pro opere manuum suarum licitum est conducere miserabilibus personis, & consanguineis, quorum negotia de iure geruntur. Authem. de sanct. epis. §. si autem. 91. dist. clericus victum.
Sed non credo quod possit conducere villarum reditus, sed solummodo quod pro suis manibus operetur. aliter autem cadit in vitium quaestus cupiditatis. inf. ne cle. c. 1. Arg. contra ne praela. vic. su. c. vlt. sed loquitur de ecclesia, a qua non est prohibitum conducere. Vel dic, quod vbicumque inuenitur, quod clerici non possunt esse procuratores, vel haec officia exercere, intelligendum est generaliter, nam vnum negotium clericorum vel laicorum, procurare, vel administrare non prohibentur.