Titulus 4

CAPVT I.

CONSVETVDINES. grauamen. (Introducere) qualis est illa. infra, de his quae fi. a maio. par. ca. c. ( Remittere) id est, tollere. & non secundum eas iudicare.

CAPVT II. 1 Possessio absquid apprebensione rei transfertur. ldqu fit autboritate iuris consuetudinarii, item per scotationem. 2 Ecclessa habet priuilegium quod res fibilegata, vel vendita, vel donata, competit sibi rei vend.

EX LITERIS. id est, consueuit. Consuetudo erat obtenta contradictorio, quod quando aliquis sub forma scotationis aliquid dat, non solum donare intelligitur, sed etiam possessionem tradere aliter non videmus, quomodo in hoc introduceretur consuetudo. ff. de leg. cum de consuetudine. nec mireris, quod ex consuetudine aliquis fiat possessor sine apprehensione, sed enim possessor habet plurimum iuris: vt in rebus pecularibus per seruum quaesitis. ff. de acqui. pos. l. 1. §. item ac. & l. possessio. l. si me. §. seruus. ff. pro. soc. l. 2. ff. de vsuf. iusto. §. fi. & in gloss. quam hic habes continetur. (Et audientium) & ita videtur quod forma seruari debet in faciendo, & exprimi in dicendo, scilicet, ego do talem rem pro remedio animae meae. (Quae) scilicet, donatio.

1 Possessionis) hic habes quod possessio transfertur sine apprehensione rei. & simile. ff. de acqui. pos. quod meo. §. fi. ff. de contrahen. emp. clauibus. insti. de re. diui. §. interdum. infra, de pac. cum pridem. C. quae res pign. ob. l. 2. ff. de rei ven. quaedam. ff. de acqui. pos. l. 1. §. pen. contrarium arg. ff. de acqui. pos. quemadmodum. & l. qui vniuersas. §. qui per colonum.

Possessionis) hoc est authoritate iuris consuetudinarij. si. 23. dist. in nomine. Item priuilegium est ecclesiae, quod res sibi legata, vel vendita, veldonata, compes tit sibi rei vendicatio. C. de sac. san. eccle. l. fi. in alijs contra. C. de rei vend. seruum. hoc habes per scotationem tradi possessionem. Idem videtur quod per inuestituram. inf. de his quae fi. a ma. par. ca. ex ore.

Nos tamen hoc non credimus de inuestitura. arg. ff. de acqui. pos. si stipulatus. Ac tamen dicebat, quod ex inuestitura hoc ius habet, quod authoritate sua potest ingredi possessionem.

CAPVT III.

AD NOSTRAM audientiam. (Illicite ratis) hic non redarguitur. C. de offi. re. prouin. l. potiores. §5. dist. esto. Incipientibus) hoc non redarguitur. C. de iudi. certi. in Auth. de iud. §. quia vero non. (Consilio) redarguitur plurimum consilium. 20. dist. de quibus. C. de fideicom. lib. l. fi. 24. q. 3. si habes.

(Consuetudo) talis, scilicet, quae est contra bonos mores hic redarguitur, quia eorum responsum habetur pro sententia, vel quod alius quam iudex fert sententiam. C. de sen. ex peri. reci. l. 1. & 2. (Suo iudi.) sicut hic fiebat. C. si a non compe. iudi. l. 1. 2. & 3. infra, de iudi. at si. q. 1. in primis. (Ecclesiasticis) idem est & in ciuilibus.

CAPVT IIII hnecefitate ctum aluom corcedtos Eaebristiam sumere. 2 Baptismauis Sacmmentum in necqflitate ab baeretiro sumi potest. Confessio in necessitate focio fieri potest, sed absolutio non potest fieri per eum. Cbarder sacramenti cbrismatum non confertur per simplices sacerdotes. 2 Ax autem ex delegatione, vel authoritate Papae poterit conferre. vide in nu. 4. 5 An Papa possit probhibere episc opum cbrif. mare, & quid econtra. papae an sit obediendum in omnibus. Probibitio a cbrismando vel a baptixando sine constitutione non valet.

QVANTO DE benignitate. (Et infra consuetudinem.) vt infra, de eo qui du. in ma. quam pol. per adul. cum haberet. infra, de simo. non satis. 32. q. 7. fagitia. ff. de fur. inficiando. §. infans ap.

1 Necessitate) idem est in sacramento eucharistiae ab his, qui sunt extra ecclesiam. 24. q. 1. coepit.

Hoc tamen non fateor, nisi de excommunicatis & haereticis, & sic loquitur. c. coepit. nam ab alijs etiam laicis in necessitate eucharistia sumetur, nam vt quidam dicunt ipsemet assumere sibi potest. 32. dist. §. verum. tamen ille §. loquitur tantum de sacerdotibus fornicatoribus & simoniacis, non est laicis.

2 Sacramentum vero baptismi, & ab haeretico in necessitate sumi potest. 33. q. 1. si quam sorte. Socio autem confiteri quis potest in necessitate. de pe. dis. 1. quem poenitet. sed non absoluetur ab eo, & etiam poenitentes reconciliari possunt a socio.

Quod quidam intelligunt etiam de excommunicato. de conse. dist. 4. sacramentum. Hoc tamen capitulum quidam intelligunt de reconciliatione quae fit per confessionem: non de illa, quae fit ab ex¬ g communicatione, quae non nisi Episcopus vel Sacerdos facere potest, infra, de sent. excom. nuper. in fi. & e. de caetero. vbi. no.

Et idem dicunt in qualibet absolutione vel reconciliatione spirituali: cum hoc pertineat ad potestatem clauium, quae non cadit in laicum. arg. 20. dis. §. 1. 96. di. cum ad verum.

Excipimus in his ablutionem quae fit in baptismo etiam per laicum, propter necessitatem Sacramenti. 33. quaest. 1. si quem. ideman vnctione olei: sed de omnibus quae spectant ad officium presbyteri illud solum licet laicis quod de iure exprimitur.

3 Subeat) hic habes quod simplices sacerdotes non conferunt characterem saeramenti chrismatis. argu. §0. dist. quamuis.

4 Sed nunquid ex delegatione, vel authoritate domini Papae possent conferret & quod possunt est arg. 95. dist. peruertit. & concordant omnes Doc. quod ex delegatione Episcoporum non licet, nec vnquam licuit de Papali authoritate dixit Ala. quod non potest. Siluester dixit quod ex delegatione domini Papae, & ada miniculo sacramenti habiti quilibet clericus potest, quicquid habet ipse conferre, quod vero non habet minime. arg. 1. q. 7. Daibertum. & si dominus Papa primo conferret praesbytero potestatem chrismandi, & postea auferret, nihil conferret sic, sed prohiberet Episcopo, chrismare, & contempta prohibitione confirmaret, imprimeretur character. vt 1. q. 1. quod quidam 9. quaest. 1. ordinationes.

5 Ratio diuersitatis, quia Episcopus potest confirmare ex officio & ordine sacerdos alius ex delegatione & adminiculo habiti sacramenti: mandato ergo sublato, nihil potest: Alii dicunt, quod si Papa prohibet Episcopum chrismare, quod postea chrismando non confert characterem, licet enim Papa non possit tollere sacramentum confirmationis, potest tamen contra illud, vt in forma & in personis, & in diebus, a quibus, & in quibus conferri debeat, suas constitutiones facere. vt not. infra, de bapti. cap. 1. & si potest circa personas conferentes aliquid statuere, ergo certae personae, vel etiam Episcopo potest potestatem auferre chrismandi. Item dicunt in baptismo. Tamen si Papa talia faceret sine causa magna, & alijs nota, non debet sustineri tanquam faciens contra generaleme statum ecclesiae. De Episcopo autem non credunt, quod si prohibet aliquem a baptizando, quod propter hoc minus baptizatus esset, non enim Episcopus potestatem habet super hoc aliquid constituendi, sicut Papa. Hoc autem dicunt, Papam posse per illud priuilegium ei diuinitus datum: Qnodcunque lis aueris super terram &c. qui sic intelligitur, quodcunque ligaueris perconstitutiones vel praecepta. ei enim in omnibus obediendum est in spiritualibus & in his quae ad animam spectant, nisi contra fidem vel his specialiter prohibita sint. Et quidem satis bene videntur dicere in eo, quod dicunt quod possunt facere constitutiones summi Pontificis super praemissis & eis factis si constituatur, quod non valent sacramenta a talibus collata, non valebunt. Item bene fatemur, quod possunt Episcopos prohibere a chrismando, vel Sacerdotes a baptiaando, sed in hoc non valet prohibitio sine constitutione, quod non teneat sacramenti collatio etiam si fiat contra mandatum Episcopi.

CAPVT V. 1 Capitulum potest locum aliquem interdido suapponere. 2 Sapenss interdido, mn interimposut appellari, &t releuetur intera ctum. 3 In interdicto non licet per priuilegium cantare diuina officia ianuu apertis. 4 Ad Papam pertinet extirpare vitia & malas consuetudimes.

CVM INTER VOS. (generale) quod interdictum generale, quod particulare dicitur. no. infra, de verb. g. cum in partibus. (Ab Episcopo) & ideo admittuntur canonici, vt non solum agant de interdicti sui obseruatione, sed etiam Episcopi, vel potius vt aecusent de violatione, quia haec accusatio publica est, vel actio pupillaris, vel ideo admittuntur, quia aduersarius vult respondere, sed si nollet, non cogeretur.

1 Vobis) hic habes quod capitulum locum aliquem interdicto supponit, fil. & decanus. infra, de appellatio. dilectis. Contra de his quae fi. a ma. par. ca. quaesiuit. infra, de exces. prael. cap. 1. vbi dicitur quod solus Episcopus hoc non possit sine consensu capituli. Sol. nec Episcopus: nec inferior praelatus hoc potest sine consensu capituli, nisi aliud ex priuilegio, vel consuetudine praescripta habeat. arg. ad hoc. 15. quaest. 7. Episcopus nullius. & infra, de his quae fiunt a prae. quanto. & ad hoc no. infra, de exces. praela. cap. (In ciuitate) quando locus interdicitur, clerici in alijs locis celebrare possunt.

Licitum) quid si suspendatur interdictum, nunquid interim potest appellare vt releuet interdictum? Respondeo. non quia licet suspenso interdicto, de gratia possint ibi celebrari diuina, ecclesia tamen semper manet interdicta. infra, de priui. cum & plantare. §. & si templarii. nec enim nouum est posterius interdi ctum, licet interim eius executio suspendatur. arg. ff. de praeca. sed si manente. & ff. de pecu. peculium. §. si ergo. & sic cum maneat interdictum, appellari nor licet

Rumperetur) arg. quod per priuilegium non possunt cantare ianuis apertis. infra, de priui. quod quibusdam: dic vt not. inf. de priui. vt priuilegium. & ideo non valet consuetudo contraria, tan quam quae inducit grauamen ecclesijs. supra, eo. cap. 1. vel quae est contra bonos mores. 12. dist. illa.

Duximus) quomodo est hoc quod licet tantum ageretur ad obseruantiam interdicti: tamen Papa irritat consuetudinem ad quod actum non erat, quod esse non debet. infra, de simo. licet. Sol. cum consuetudo esset notorie mala, vt hic docetur, & domini Papae officium sit extirpare vitia. infra, de his quae fiunt a praela. quanto. non debuit expectare, quod ageretur ad hoc, sed quomodocunque ei innotuerit debet illa eadem remouere. 23. quaest. 3. ecce. & ad hoc est. C. de sac. sanct. eccles. l. nouatione. infra, eo. cum venerabilis. cum consuetudinis. & cap. pen. vbi enim est contentio, an aliquid possit esse de iure nec ne, non est ordo iudiciarius requirendus, qualis est consuetudo talis valeat necne, vt in dictis deereta. arg. infra, de si presb7: qeoniam sacris.

CAPVT VI.

CVM OLIM Londonensis Episcopus (concessimus) quod tantum cum capitulo suo facere posset. infra, de his quae fi. a praela. quanto. & no. supra, de consti. cum accessissent. (In cessionibus) ff. de al. scri. l. 1. ff. de decu. spurii. 25. dist. perlectis. 17. dist. c. fi. Ecclesiijs eiusdem, hoc verum est, cum talis consuetudo esset generalis in alijs ecclesijs eiusdem prouinciae. infra, de elect. cum ecclesia Vulterana. Si vero diuersae sunt consuetudines, habebit illam dignitatem, quae sine aliorum praeiudicio commodius seruari potest, vt hic sequitur. & 12. dist. nouit. & si essetibi tanta diuersitas, quod bene perpendi non posset, quae esset vtiliter accipienda, recurrendum est ad Metropolitanam ecclesiam. 12. dist. de his. si vero in prouincia non esset talis dignitas, recurrendum est ad vicinas prouincias. infra, de censi. super eo. Et hoc intelligimus, quando iam facto praecedente non possunt concordare de dignitatibus eius. ante enim, vel post, si possint concordare, tenebit quod statuerint super dignitatibus eius. 11. dist. catholica. sed si concordare non possunt, praecentor factus non potest petere modo praedicto. Praeiudicio) ff. de reg. iur. quoties. infra, de censi. ex parte. vel is est sensus. assignes ei quameunqde dignitatent voluerit de omnibus dignitatibus quas praecentores habent in Anglia, non habita distinctione maioris partis ecclesiarum, vel minoris, dummodo ex assignatione tua nulli fiat praeiudicium, nec ei praeiudicetur approbatis consuetudinibus eiusdem ecelesiae.

CAPVT VII 1 Abbates sine licentia Papae transire ad aliam dignitatem non possunt, nec debent sine confirmatione ministrare. Limitatur vt hic.

CVM VENERABILIS frater noster (temeritate) & ideo male. 7. quaest. 1. non oportet. cum multis seq. c. 8. dist. cap. 1. & 2. C. de sacr. san. eccle. quae sub praetextu. & debet hic carere habita & ambita. infra, de conces. praeb. literas. 7. quaest. si quis Episcopus. infra, de transla. Episcopi. c. quanto. tamen ecclesia prima potest eum repetere sivult. 7. quaest . 1. si quis vero. & c. si quis presbyter. Consuetudinem) quae erat, vt tales abbates sine licentia Papae transirent, & sine confirmatione ministrarent, quorum neutrum facere poterat. infta, de elec. qualiter. infra, de transla. eccle: per totum. Hodie autem licet non sit mutatum in Italia in administratione. tamen hodie ex generali dispensatione Papae vltra Italiam constituti, & concorditer electi, possunt in temporalibus & spiritualibus ministrare. infra, de elect. quod sicut. & c. nihil. sed hoc cum in prouincia essent legati a quibus poterat confirmationem habere, non prodest consuetudo.

CAPVT 11I. Vatunte monasterio abbate, licite possunt monacbi etiam de statu monasterii litigare. 2 Mon potest Epise opus statuere, quod vna eccluse cllgat prelatum de alie, pvc eleclieri eorum intersit. 3 In electione continentur plures partes quas bic habes. 4 Saspensus nequ eligere nequd eligi potest, nec potest ex commumicare, nequd potest praeben das dare, nec postulari, nec inuestire. item a quibus rebus probibeatur. Suspensus vel excommunicatus licet nihit valeat quod agat in spiritualibus, tamen valet in temporalibus quam dia toleratur ex ignorantia. 3 Si canonici excommunicati vel fupenst eligant licet tolerentur, potest tamem excipi contra eorum personas. 6 Consuetudo si non est specialiter contra aliquam ecclesiam, sed generaliter contra omnes, sufficit praescriptio 1o. ann. tam contra ecclessam, quam contra alios.

CVM DILECTVS filius. g (iure eligendi) tanquam procurator conuentus, & sic est arg. quod vacante monasterio, potest agi de electione, & de tali quae quodammodo per consequens tangit, quasi statum monasterii, scilicet, quod de alio monasterio eligere ateneantur, si autem directe a status monasterii tangeretur vacante monasterio agi posset. infra, ne se. vac. cap. 1. & vt. vbi not.

Vel potes dicere, quod vacante monasterio abbate, licite possunt monachi etiam de statu monasterii litigare, quia non caret monasterium legitimo defensore, cum conuentus possit fatere syndicum. ff. quod cu. vni. l. 1. secus autem si vacet ecclesia Episcopo, cum capitulum non habeat defendere iura Epifcopi. fuper iure autem suo Guil. proprionomine agebat, & ideo super vtroque fertur sententia, de hoc plene no. infra, ne se. vacan. c. 1. (De iure communi) 18. quaest. 2. abbate. & cap. quam fit. 16. quaest. vlt. cap. vlt.

2(Constitutum) Ioan. dicit quod licet piscopus possit vnam ecclesiam alteri subiicere. infra, de exces. praela. sicut vnire. non potest statuere, quod vna ecclesia eligat praelatum de alia, vel electioni eorum intersit, cum hoc contra ius commune sit. 16. quaest. vlt. cap. fi. infra, de iurepat. nobis. Sed certe non videmus, quare Episcopus cum capitulo suo hoc non possit. argu. infra, de his quae fi. a praela. quanto. & 11. dist. catholica. & est hoc satis expressum. & infra, de ver. sig. abbate. Et est hic argu. secundum opi. loan. quod minus iustus titulus, scilicet, constitutio Episcopi parit causam praeseribendi. ff. pro emp. quod vulgo. ff. pro leg. l. 4. & vlt. infra, de emp. peruenit. Tu dic, quodt hic non est iniustus titulus, imo plus dicunt quidam, quod Episcopus quaecunque statuta vult, dummodo non sint contra ius, potest facere super ecclesia aedificata, vel aedificanda, antequam ordinetur de clericis, & alijs, no n solum quae respiciant praesens tempus, vel etiam proximum, sed etiam remotum in futurum vt hic, sed postquam factae sunt ecclesiae. etiam per consequens habent iura communia, none potest statuere in eis Episcopus aliquid in eius praeiudicium. infra, de exces. praela. ad haec. supra, eod. cum olim. nisi iusta causa subeat: vt no. infra, vt eccle. benef. vt nostrum. in fi. Vel dic, quod monasterio Carofens. hoc licitum fuit Episcopo concedere, cum sicut ex interpretatione Papae colligitur nihil aliud intelligitur concessisse, nisi quod ad eum pertinebat, scilicet, confirmationem quae de iure communi ad Episcopum pertinet, & ideo etiam sequitur, quod sic interpretatur, quod nec iuri communi, nec priuilegio derogatur, & sic etiam non est contra, quia non potest imponere seruitutem rei, quae non est obligata, sed confirmationi quae sua est donata, quod licet Morinens. loci dioc.

Electio) nomine electionis intellige confirmationem, & hoc est, vt statutum iuri communi concordet, habet enim electio plures partes, continetenim serutinium, publicationem, consensum plebis & ipsam confirmationem. argu. 51. dist. qui in aliquo.

Suspensus) suspensus non potest eligere, nec eligi. vt hic, & infra, de aeta. cum bonae. infra, de elect. inter. R. de cle. excom. mini. postulasti. Nec postulari. infra, depostu. c. 1. in fi. Nec inuestire. in. fra, de conces. praeben. & eccle. non vac. quia diuersitatem. Nec excommunicare. 24. quaest. 1. audiuimus. Nec praebendam dare de iure, nisi ratione officii detur ei praebenda, & sit ei annexa. 1. q. 3. si quis obiecerit.

Quidam tamen dicunt, sed non placet, quod excommunicare possit, & praebendas dare, & alia facere quae sunt ex iurisdictione, non de ordine. arg. infra, de elect. ex transmissa.

Et haec intelligimus vera, nisi suspensus est ab officio & beneficio, vel officium tantum cum ratione officii competat beneficium. 81. dist. si quis sacerdotum. & c. eos. 3 Quid si esset suspensus ab ingressu ecclesiae vel a Pontificalibus, cum pro qualibet re possit interdici prout visum fuerit superiori. vt infra, de offic. sane. & cap. pastoralis. in prin. argu. ff. de poe. moris. dicimus quod ab his solis prohibentur quae sunt interdicta sibi, & quae dependent ab illis, & non ab alijs, cum poenae fint moliendae &c. de paeni. dist. 1. poenae.

Item dicunt quidam quod licet non valeat in spiritualibus, quod facit excommunicatus vel suspensus, valet tamen in temporalibus quamdiu toleratur ex ignos rantia, quia forte sunt suspensi a iure, non per sententiam, & ideo omnia eius facta tenent. arg §. quei 3. nonne.

Sed hoc verum non credimus in his quae ratione publici officii faciunt. argu. ff. de offi. praeto. l. barbarius. alias secus.

Vnde si canonici excommunicati, a vel suspensi eligant a licet tolerentur, & etiam non sunt nominatim excommunicati vel suspensi, tamen excipi potest contra personas eorum. C. de ori. iur. l. 1. & cassatur quod fit abeis, quia non dicitur quilibet canonicorum habere publicum officium, sed capitulum potest dici habere publicum officium in electione & alijs, quae ad illud pertinent (per illud) infra, de praescri. causam. vbi not. de hac materia iatra, de do: inter fraternitatem. de testi cum tu. C. de inoffi. dona. l. 1. de paeeni. dist. 1 periculose. (Talis) scilicet, rationabilis. infra, e. c. fi. & praescripta. infra, de cau. pos. & pro. cum ecclesia sutrina. in fi. &c est necessaria praescriptio 3e. anno. in ecclesia. vt in Autb. huius consti. inter pri. & con. & in auth. de eccl. ti. §. partem. In alijs sufficit ie. vel ao anno. ff. si. ser. vend. si quis di. ff. de aqua pli. arcen. l. 2. in fi.

Et haec vera sunt si quod praeseribitur, & assuescit habet continuam causam. ff. de ser. vrb. praedi. foramen.

6 Item credimus, quod si consuetudo non est specialiter contra aliam ecclesiaam, sed generaliter acontra omnes tam contra ecclesiam quam contra alios, sufficit praescriptio 10. annorum, sicut contra alios, ita contra ecclesias. Alijautem distinguunt inter ecclesias & priuatos. (Alioquin) scilicet, si non habet continuam causam, necessaria est praescriptio cuius non erat memoria. ff. de aqua quoti. hoc iure. §. ductus aquae. & not. quod non semper debet allegare titulum, sed probare tempus. ff. de vsur. cum de in rem. de hoc plene not. infra, de praescri, si diligenti. (Praeiudicet) scilicet, quod Carofens. eligebant & confirmabant.

CAPVT IX. 1 Vbi alicuius consensus requiritur non restrt vtrum consentiat, quando fit id, cui consentire debet, am pestea.

CVM CONSVETVDINIS. (Vsus) quia spiritualium personarum. ( Nouitates. ff. consti. prin. in rebus. dist. quis nesciat: infra, de cau. pos pastoralis. infra, de reli. do. ine nimia. Consensu) not. quod vbi requiritur consensus alicuius, non est vis, vtrum consentiat, quando fit illud cui consentire debet, an postea. infra, de elec. cap. quod sicut. dummodo a principio teneat id cui consensus accedit, quia alias ei, quod nihil est consensus accedere non potest. infra. de elect. auditis.

Arg. Contra. ff. de ser. ru. prae. per fundum. ff. communia. prae. receptum. vbi dicitur, quod si multi habent aliquem fundum, & sigillatim quilibet concessit alii seruitutem in eodem fundo, quando vltimus consentit confirmantur concessiones omnium aliorum, qui prius concess serant, & tamen praecedentium concessio, vel saltem vnius solius, quia principio concessit non valuit. Sol. dicimus quod quilibet pro parte sua potuit concedere, & tenuit eius concessio, ita quod vlterius contra eam venire non potest, secus tamen in alienationibus rerum ecclesiae, vbi non tenet, quod a paucioribus fit nisi maior pars ibidem residentium contra¬ ctum inierit. 10. quaest. 2. hoc ius. 12. quaest. 2. sine exceptione. imo & tractatus praecedere debet alienationem. vt praedicto c. sine exceptione dicitur. Et haec vera sunt vbi requiritur consensus, sed vbi requireretur authoritas, tunc non sufficit eius consensus qui authoritatem praestare debet, sed sicut verbum sonat authoritatem praestans. author & principalis esse debet in ipsa venditione. instit. de autho. §. tutor. 17. quaest. 4 in venditionibus. de hoc plenius not. infra, de rebus eccle. non alie. dudum. Constitutiones) quae tangunt episcopum, & iura eius vel communem statum illius ecclesiae, & idem esset si consuetudo esset super rebus magnis vel negotijs ecclesiae. infra. de his quae fi. a praela. quanto. supra, de consti. cum omnes. vbi de hac materia not. Innoc.

CAPVT X. 1 Consuetudo an & quando hbabeat vim abragandi legem & interpretandi. 2 Consuetudo quandoqu parificatur pacto. Mator par: quod consenserit, omnes consensisse videntur. 3 Laudabilus consuetudo etiam si non st praescripta est seruanda. Consuetudo derogat legi, si est inducta de consensu illius qui babet potestatem factiendi leger mrnicipaeler siper ile re &e.

EX PARTE CONSVETVDINIS. argu. contra. tquia magis authoritas consuetudinis est. est enim legis abrogatrix. ff. de legi. de quibus est interpretatrix. ff. de legi. nam ad ea. & hic est etiam adiutrix. instit. de iur. nat. §. ex non scripto. sed quidam dicunt hanc praedictam authoritatem olim consuetudinem habuisse, quando populus condebat leges. insti. de iur. nat. §. lex. at hodie consuetudo populi, non est tantae authoritatis, cum transtulerit potestatem hanc in principem. instit. de iur. na. §. sed quod. Nam cum legislatoris suffragio leges scribantur, eiusdem tacito consensu abrogantur. ff. de legi. de quibus intelligas. C. quae sit lon. consue. l. 1. & inf. eo. c. fi. vel leges primae, scilicet, quae dicunt, quod consuetudo est abrogatrix & interpretatrix & conditrix loquuntur de legibus municipalibus, quas quisque sibi populus statuit, quas etiam a contraria lege, vel consuetudine tollere potest. Lex autem generalis, & imperialis tantum lege imperiali tollitur, & sic loquitur hic & lex cod. Vel in legibus primis loquitur de generali consuetudine, quae ex certa scientia legislatoris, scilicet, principis inducitur. Lex autem codicis & hic, loquitur de speciali consuetudine, quae & si ex certa scientia principis inducitur, tamen legem non abrogat, licet in eo loco seruetur. ff. communia praed. venditor. §. constat.

Sed contra. ff. de sepul. vio. l. emptor. 6 diuus. Sed distingue, vtrum consuetudo praecesserit legem: & tunc lex derogat, an econuerso, & tunc lex abrogatur, nisi lex consuetudinem prohibeat admitti, vt in vsura & in reuerentia. infra, de praescri. cum non liceat. & casibus quos no. supra, in 1. c. Vel nisi sit consuetudo per errorem introducta, quia tunc in eo loco non abrogaret. ff. de legi. quod non ratione, licet quidam hic & illam. l. aliter intelligant. & ad idem. 12. di. omnia.

Alii distinguunt, an sit talis lex cui derogari possit per pactum, qualia sunt quae in fauorem aliorum introducuntur, vt si conuenerit, quod amisso pignore, non teneatur debitor. C. de pig. act. quae fortuitis. tunc consuetudo abrogat legem in eo loco, vbi est consuetudo, si vero talis sit lex cui non possit derogari per pactum, qualis est infra, de for. compe. si diligenti. & C. de pac. si quis in conscribendo. & in casibus ibi no. tunc non possit per consuetudinem abrogari. Et videtur merito consuetudinem parificari pacto, quia ipsa consuetudo tacitus consensus dicitur. ff. de leg. l. de quibus.

Sed hoc non videtur verum, quia secundum hoc furiosis & infantibus qui consentire non possunt non obesset. ff. loca. qui ad certum. Sed forte dices & male, quod cum maior pars consenserit, omnes consensisse videntur. ff. de vi & vi ar. l. pe. ff. ad muni. quod maior. Sed illa regula vera est in obligationibus & vt vniuersitas possit conueniri: talis autem consuetudo inducitur non tantum ad hoc, sed etiam detrahit singulorum patrimonio, & per eam etiam singuli conueniuntur, quod per pactum esse non potest, nam & si millesies paciscerentur extranei, quod ego conueniar, vel aliquid dem, non obest mihi. ff. de ver. ob. ffipulatio ista. §. alteri. & §. si stipuler. Alii distinguunt, an lex sit sola & consuetudo contraria, & tunc legem abrogat, an lex lata per consuetudinem sit roborata, vel sicut contraria consuetudo postea inducta lege vincatur. arg. probant quod de venditione dicitur, quae solo dissensu dissoluitur, si traditione non fuerit roborata, alioquin contra. C. quando lic. ab em. di. l. 1. Vec dic quod hic loquitur, quando consuetudo est laudabilis, tamen quia praescripta nonest, iuri praescripto non praeiudicat, sed vbi non est scriptum ius contrarium i8. quaest. 2. seruitium.

3 Seruanda est consuetudo laudabilis etiam si non sit praescripta. 11. dist. in his. ff. de leg. diuturna. §. sed & ea. vel dic melius, quod haec decret. determinat contrarietatem, scilicet, quod tunc consuetudo generalis legi praeiudicat si est praescripta, alias non. Item not. quod non aliter consuetudo derogat legi, nisi sit inducta de consensu illius, qui habet iurisdictionem & potestatem faciendi legem municipalem super illa re, & contra illam, de cuius consuetudine agitur, nam qua ratione super illa re & contra eam habet potestatem faciendi constitutionem, & eadem ratione inducendi consuetudinem. arg. ff. de. leg. de quibus, non est vis siue ipse dominus consuetudinem inducat, vel subditi eius consensu. Alienant) male. ff. de fun. do. leg. 1. & l. iu. & hoc intelligas in dote, scilicet, quod ibi no. tenet alienationem in rebus personalibus distinguitur, an sit translatum dominium in maritum, vt tunc teneat alienatio, an non. ff. de iure dot. si ego. §. dotis. & tunc non tenet. (Bonis) imo dotem amittet. in Auth. vt lice. ma. & auie. §. quia vero plurimas. vbi etiam continetur, quod de rebus adultorum fieri debeat. & ad idem in Auth. vt nulli iudi. §. si quando.

CAPVT XI. 1 Rationabilis consuetudo quaenam fit.

CVM TANTO. ( naturali) 32. quaest. 7. fagitia. ( derogare) potest tamen addex re, diminuere, & distinguere. ff. de iusti. & iu. l. ius ciuile. & l. ius autem, & est videre in testibus, nam & in Euangelio legitur: in ore duorum vel trium &c. inf. de testi. in omni. tamen per canones & leges alicubi requiruntur plures. 2. q. 4. c. 1. C. de testa. l. fi. & qua ratione ius ciuile hoc faciat, consuetudo facere potest. ff. de leg. de quibus contra. 18. q. vlt. c. sed potest dici illud ex permissione, vel indulgentia fieri, non de iure. (Consuetudinis) bonae & non praescriptae. (Praeiudicium) quia praescria pta non est. arg. 11. dist. in his. Rationabilis) dicitur omnis consuetudo, quae non obuiat canonicis institutis, vel etiam quam ius sustinet etiam contra canonica instituta, irrationabilis est quae a iure improbatur. supra, eo. cum venerabiles. (Praescripta) 40. annis, vt not. supra, eod. cum dilectus.