Titulus 31

CAPVT I.

NVLLVS. (Tondeatur) vt sit verus monachus & professus. 20. q. 1. illud. tonderi autem, vt sit verus clericus potest in 7. ann. 28. dist. de his. 78. dist. quicunque. in singulis, & etiam si sit oblatus a parentibus. 20. q. 2. per totum. idem tamen est, & si non offeratur, sed tonsuratus manet in monasterio inf. eod. c. proxi.

CAPVT II. 1 m piritualibus ius naturale praestriar positiuo vel ciuili. 2 An missi in monasterio coacti, possint exire ante pubertatem, & quando tempore fiat tis praeiudicium, ssi tacent. in num. 3. &7 4. Profiteri quando quis dicitur vel praesumitur. Puer vsquod ad 14. annum potest exire monasterium, & an & quando dicatur prositeri.

SI QVIS. (Tonsuratus) vt monachus (consensu) si vero consensu eorum tacito vel expresso intrauerit, vlterius reuocare non potuerunt. inf. eo. significatum. 20. q. 2. c. 1. & sic in eo. c. dicitur. & eadem causa. q. 1. audisti. & c. quicunqe. & videtur quod si quis habet patrem & matrem, quod sufficit alterius oblatio, & eadem ratione, si quis habet plures tutores, vnus solus offerre potest, cum similem potestatem habent, quo ad hoc tutores, sicut parentes. 20. q. 2. sicut puella. Contrarium videtur ibi, quod potior sit conditio prohibentis. ff. communi diui. Sabinus. si tamen vnum parentem tantum habet, ille solus offerre potest, & si habet tutores alios quam parentes, tamem parentes inuitis tutoribus eos monasterijs offerre possunt. Item etiam credunt aliqui etiam si sit auus, qui habet filium & nepotem in potestate, quod pater inuito auo, eum poterit offerre, & non econuerso. Et est ratio, quia in spiritualibus praefertur naturale ius positiuo vel ciuili, nec videtur facienda differentia, quo ad hoc, quod offerre & offerri possint inter patrem & mulierem, & eos qui sunt in po¬ testate, vel emancipati ingrediens vel oblatus intra annos pubertatis exire non po. terit. arg. eius quod dicitur in matrimonio carnali. 3. de desp. impu. de illis. Sed tamen videtur, quod sua authoritate ingressus, possit ingredi intra pubertatem. I. e. significatum.

2 Si autem eoacti missi essent in monasterio, dicunt quidam, quod quandocunque volunt, possunt exire etiam ante tempus pubertatis. arg. a contrario sensu. 20. q. 1. puellae. & q. 2. puella. contrarium tamen videtur, quod ante pubertatem exire non possit. 20. q. 1. illud. & q. 2. c. 1. scilicet tunc, scilicet, quando parentes eos offerunt intra 15. annum, & etiam vltra in infinitum poterunt exire, nisi prius voueant vel professionem faciant, vel habitum sumant, qui profitentibus darisoli. tus est. inf. e. statuimus. 20. q. 1. illud. & hoc idem dicitur in matrimonio carnali, scilicet, quod transcursu temporis non fit dis¬. pensatio matrimonii. 3. de despon. impu. attestationes. Nec obst. 3. eo. cum virum. vbi innuitur, quod si veniens ad aetatem legitimam, non contradicat, ratum habere videtur. Sol. non fuit ibi solus transcursus temporis, sed beneficio monachalis recepta fuit in maiori aetate.

Alii tamen dicunt hoc, scilicet, quod sufficit cursus temporis pro ratihabitione, nam siue in maiori aetate sumpserit habitum, & in maiori aetate eum portauerit, cum non sit distinctio habituum, nec alia solennitas fieri consueuit, lapso anno, siue finito tempore probatio. nis perseuerauerit, dicunt hos tacite vide. ri profiteri, & non obstat quod dictum est de carnali matrimonio, quia facilius per alias leuiores praesumptiones praesumitut quis fieri monachus, quam coniunx. Pro hac autem opinione vehementer facit. quia si ille qui per vim mittitur in mona. sterium lapsu anni praesumitur tacite professus, vt hoc capitulum dicit, quanto magis ille, qui sponte ingreditur. item arg. 3. e. ex parte. & c. cum virum. Hoc autem satis posset concedi, quod in monasterijs, vbi consuetudo est, quod certo tempore fit professio vocalis, vel aliae solennitater fiunt circa facientes professionem, quod nisi illae solennitates seruentur, per solam habitus portationem non praesumitur profiteri. ar. 3. e. statuimus. 20. q. 1. illud. Si autem in illo monasterio non est distinctio habitus professorum ab habitu, quem pueri portant, vel nouitii. Dicunt quidam idem sc2. quod per portationem habitus non intelligitur profiteri, cum decre. dicant quod semper aliquod signum distinctionis debet esse inter eos habitus. 3. eo. tit. statuimus. in fi. vnde monachis ingredientibus non est imputandum, nec contra eos praesumendum lapsu anni vouisse ordinem tacite, nisi nouus habitus eis detur ab abbate. Nec obst. 3. quod met. cau. perlatum. quia ibi votum emisit, & professionem fecit, licet protestationem praemiserit, cui protestationi facile renunciare intelligitur.

Item hoc quod dicimus locum habet, vbi certum est, quod non est facta expressa, & vocalis professio. Si autem dubium esset ex portatione habitus, praesumitur professionem praecessisse. 28. dist. quod inter. 20. q. 1. puellae. 5. e. vidua. etiam expressam & vocalem, nec est necesse, quod abbas hoc probet. Praesumptio enim hoc onus. scze. probandi contrarium in monachum portare habitum refundit, & tamen illud probare non potest, cum fit negatiua. Alii tamen dicunt, vt videtur melius, quod profiteri praesumitur, quando non sunt distincti habite, licet per annum portauit, & si ab initio solenniter accepit habitum, quo monachi illius monasterii vtebantur, sicut alii monac hi facere consueuerunt, & cum solita solennitate, & hoc in minore. I. eod. ex parte. & ideo videtur, quod in puero sufficiat pro solennitate oblatio parentum, sed mihi videtur, quod interrogari debent in 15. ann. an velint remanere monachi, aut non. 20. q. 1. illud. & ciedimus, quod licet multo tempore post 1. annum steterint in monasterio, nisi fiat haec interrogatio, non intelliguntur tacite profiteri, nisi aliquid faciant ex certa scientia, quod soli monachi facere consueuerunt. 3. de his quae fiunt a maio. part. c. ex ore. sup. de praeb. dilec. constitutio tamen quae ponitur. 3. eod. is qui in aliquo. huic opi. contradicere videtur. & tu dic sicut ibi dicitur. (Intra annum & diem) 20. q. 2. puella. (Ad principem) id est, Papam. de conse. dist. 1. corpore. vel id est, praelatum forte praepositum ecclesiae. (Ad missum) id est, legatum vel vicarium episcopi. (In clericatu) id est, monachatu. (Permaneat) quo ad hoc, quod parentes reuocare non possint: vt hic. & 20. q. 2. si in qualibet. ipse autem puer, vsque ad 14. annum poterit exire. 3. eo. significatum. & c. cum scimus.

Per vim) id est, tractus & tonsuratus manibus ligatis, & tunc habet locum, quod hic dicitur, scilicet, quod fit sibi praeiudicium, si per annum tacet, & manet in monasterio, & tonsuram portans, & reliquum habitum, si tamen intra illum annum libere exire possit, tunc vsque ad annum non fit ei praeiudicium, & post annum fiet ei praeiudicium, vt dicit haec decre. sed si per metum vouit, vel professus est, vel tonsuram accepit quamdiu metus durat, non fit ei praeiudicium, sed eo cessante, nisi incontinenti exeat, ratum habere videtur. sup. de his quae vi met. causa fi. perlatum. Quidam tamen hic exponunt per vim, id est, per metum.

Sed quaeritur quomodo potest hoc esse, quod si a principio sumpserit habitum per vim, postea stando per annum ratificabitur, sed per se sumendo, id est, non intentione vouendi non ratificatur. Responm. quod quando datus est ei habitus, licet inuito, tamen ea intentione datus est, vt fiat monachus, vnde quod eius nomine factum est, licet contra voluntatem eius, non solum expresse vouendo, sed etiam tacite, in monasterio per annum manendo ratificare videtur. 5. eo. cum virum. secus autem quando nunquam nec ipse, nec ille qui eum habitum induit intendebat, quod deberet fieri monachus, quia tunc quod nihil est tacite per lapsum temporis ratificari non intelligitur. (Clericus) id est, monachus. (Reclamauerint) tacite enim ratum habere videtur. 5. de his quae vi met. cau. fi. perlatum.

CAPVT III

VT CLERICI. Haec decre. &consimiles loquuntur quando conuersi, & non professi, nec profiteri volentes, licet male eundem habitum religionis portant, vel loquitur quando sine solennitate aliquis portat habitum. (Mo. nachi) . 3. de elec. cum causam. in fi. §. 1. vel faciant professionem & sintmonachi vel dimisso habitu monachorum remaneant clerici.

CAPVT IIII. Quae requirantur ad hoc, vt vidua dicatur professa, feu velle fieri conuersa. in nu. 2 3. &5

VIDVA SPONTE. 27. dist. quod interrogasti. secus si co. acte. supra, de his quae vi meti cau. fin. perlatum.

Conuersionis) haec vidua licet velum conuersionis acceperit, vel etiam professionis, id est, qui tantum vel conuersis, vel professis deputatus est, non tamen praesumimus eam velle fieri conuersam, vel professam, nisi aliquae praesumptiones hoc iuuent, puta quia cum solennitate accepit, puta vocatis parentibus, vel de altari, vel in ecclesia, vel si accepit ab episcopo, vel abbate, vel simplici monacho, vel sacerdote cum ea solennitate, qua consueuit alias profitentibus dari, & sic intelligimus. 5. e. ad nostram. & c. seq. 27. dist. quod interrogasti. 27. q. 1. viduas.

2 Est autem necesse, quod sciat quod ex constitutione eiusdem monasterii est eidem habitui annexum, id est, quod habeatur pro conuersa, vel professa, & plus dicunt quidam, licet nos non credamus, quod si habitum etiam sine solennitate recepit, sed ex post facto sequantur praesumptiones, quod intendit habitum cum effectu accipere, puta quia ea facit, quae solae professae faciunt, tacite vouere intelligitur. 3. eod. ad nostram. & hic. & 20. q. 1. quam progenitores.

3 Si vero non sit distinctus habitus probatorum, conuersorum, & professorum, tunc si cum solennitate, quaedicta est, vel consimili sumat habitum, tunc intendo eam sumpsisse habitum probationis, & non professionis. inf. eo. ex parte. ad apostolicam. Item not. quod si cum solennitate sumpserit habitum, etiam si per vim, vel metum, nisi cum potuerit dimiserit habitum, ratum habuisse videtur. infra, eod. cum virumsup. eod. c. 2. sup. quod met. cau. perlatum. si autem sine solennitate, secus supra, eod. vt clerici. sup. de elect. cum causam. Vel dic, quod ille decret. loquuntur, quando in aliqua ecclesia plures sunt tam professi, quam non professi eundem habitum regularem portantes, & hoc ipsum certum est, & portant habitum, quo monachi illius monasterii vtebantur, sicut alii monachi facere consueuerunt, & cum solennitate solita, & hoc in maiore.

Sacrum) non facit pro ea, quod non sacrum velamen accepit, cum viduae velamen non sacrum accipiant. Vel dic, quod ipsa hoc dicebat, sed non credebatur ei, quia si constaret, quod velum non sacrum, vel etiam sacrum sine solennitate accepisset, quamuis postea obtulisset, sicut monialis non videtur, quod professa tacite haberi debuisset, licet aliquae contradicant: vt no. in glo. haec vidua. (Imposue¬ rit) vidua enim per seipsam potest velum conuersionis accipere: vt hic. 27. q. 1. viduas. & a sacerdote. 2o. q. 1. viduas. & ab episcopo. 5. de his quae vi met. cau. perlatum 5Velatas) alludit consuetudini, quae esalicubi, quod velatae offerunt panem ad eucharistiam conficiendam. 27. q. 1. & haec duo, scilicet, velum non sacrum sibi im. ponere, & cum velatis offerre, sufficiunt ad probandum, quod sit monacha vel conuersa. 27. dist. quod interrogasti. alterum autem solum non sufficeret. in Authen. consti. interpretatur consti. inf. de conuer. coniu. charissimus. Si vero ab episcopo vel sacerdote accepisset hoc solum sufficeret. Sacramento) nisi alijs praesumptionibus adiuuetur, quia tunc secus. 5. de his quae vi. perlatum. sed & si alias probationes super hoc inducere velit, non videtur audienda, nisi probet se protestationem ex iusta causa omisisse. (Tenore) id est, protestatione vel intentione.

CAPVT V.

IOANNES. (Migrare) causa leuitatis, quia ad arctiorem licet. inf. eod. c. licet. ( Reddatur) & abbas eum recipere tenetur de iure poli, si poenituerit. 18. q. 2. abbates. nisi timeatur quod eius occasione monasterium dissolutionen patiatur. 27. q. 1. si qua modo. & c. si quis rapuerit. deiure tamen canonico non cogitur, cum renunciasse intelligatur. sup. de renun. quod in dubijs. & not. sup. de aeta. & quali. & or. prae. intelleximus. quamuis posset aliud dici in monachis, quam in clericis, quia qui velle non habent, nec tacite nec expresse renunciare possunt.

CAPVT VI.

QVIA IN INSVLIS. Alibi secus. 20. q. 41. & q. 2. si quis in quam. & c. puella.

CAPVT VII.

NON EST NO BIS. (Recipi) neque in monachos aliorum monasteriorum, neque ad hospitium.

CAPVT VIII. Habitus conuersionis impedit matrimonium. non tamen dirimit. Quartusdecimus amnu reduiritur in ingressis monasterium. 5 Putum quid sit, & per quantum tempus firmetur. 6 Isuscipiendo ordinem praecedere debet probatio.

AD NOSTRAM. ( Religionis). id est, professionis. id est, qui deputatus est tantum professis, vel sume inqe roprio sensu, sed ita non sumitur argumentum a contrario sensu, vbi dicit, quod matrimonium teneat. 2 Quia habitus conuersionis licet impediat, non dirimit. Consummationem.) 2 Nota in ingressis monasteria requiri 14. annum completum, non coeptum. inf. eo. cum scimus. 20. quaestio. 1. illud. & qom. 2. si in qualibet.

2 Habitum ipsum) non tamen votum emisit, quia tunc secus. 20. q. 1. firma. 5. eo. sicut. 27. qon. 1. per totum. vel dic, vt quod etiam si votum emisisset, quia tamen ex multis indicijs praesumitur sine deliberatione factum, videlicet quia illectus, quia proximus pubertati, quia sine probatione, qua cito exiuit exire potuit. Sed primum dictum magis placet quibusdam, sed si quis diligenter attendit intentionem Papae, plus acceptabit secundodictum, & quod hoc intenderit Papa constituere, quod non astringatur quis voto emisso sine praecedenti probatione, vel deliberatione, nisi per triduum perseuerauerit sine reuocatione expressa vel tacita, nam si votum non emisisset, sed habitum tantum accepisset, nedum intra triduum, sed etiam vsque ad annum potuisset contradixisse. inf. e. statuimus. nam cum votum sit conceptio animi deliberatione firmati, non intelligitur firmatum votum deliberatione plena, nisi per triduum steterit in eo voto, si probatio non praecessit.

4 Secus autem videtur, si non faceret votum ordinis, sed alias siue solenniter siue simpliciter continentiam, vel quid aliud voueret, nam tunc non expectatur triduum, sed statim obligat votum. Ratio diuersitatis, quia cum in ordine suscipiendo debeat praecedere probatio, non praesumitur quod praecessit deliberatio, si omittitur probatio, sed in alijs, vbi non est necessaria probatio, secus, in morte autem semper praesumitur praecedere deliberatio. inf. eod. sicut.

CAPVT IX. 1 Non debet quis contra suam voluntatem grauari grauiori regula, hoc est verum in ricis non professis, sed in pfessis, secus.

SVPER EO. (Religionis). id est, professionis. secus si probationis, vt statim sequitur, in monachali autem haitu probari debet. 1S. qon. vlti. in monasterijs. id est, volentes conuerti & vitam mutare, & hoc protestantur. ( Professionem) vocalem & expressam. Austeritatem) quid si aliqui int rauerunt monasterium, in quo comedebantur carnes, sed postea correptum non dat carnes, & alias maiores austeritates seruant, nunquid hic monachus eas seruare tenetur, & quidem si loqueris de iure positiuo, vel de iudicio ecclesiae, credimus quemlibet petitum antequam profiteatur diligenter attendere quid promittat, nec se sine deliberatione, vel etiam ad ignota obligare. Si vero essent mulieres, vel aliae personae, quae excusantur ignorantia iuris. Dicunt quidam, quod possunt transire ad aliam religionem, quae non habeat maiorem asperitatem, quam promisit & inuenit.

Melius tamen videtur dicendum, quod ex quo professionem fecit, quod etiam in iudicio ecclesiae, & in iudicio animae semper tenebitur illam regulam obseruare. 20. quaestio. 3. constituit. supra, de his quae vi met. cau. cum dilectus. quando autem dicit, se bona conscientia intrasse, & de spiritu Dei ductum, quando esse debet. I. eod. licet. 19. quaestio. 2. duae. & vnctio docuit eum omnia. supra. de sacr. vnct. c. vlti. aut mala intentione dicit se intrasse, nec de spiritu Dei ductum, & sic non est audiendus. Et est alia ratio, quia praesumitur, quando regulam beati B. vel aliam elegit, quod plene deliberauit de honore & vtilitate eiusdem regulae, imo plus, quia si tunc plene non deliberant, postea deliberare non possunt. §. q. 3. dilectissimi. Confitemur tamen, quod si impotens esset ad ordinem tolerandum, quod potuit secum dispensari de minori religione. i. e. significatum. & non potest dici seductus, quia Deo magis seruire deuouit. 3. de his quae vi met. causa. c. pe. Item sine cuiusque voluntate grauari non potest grauiori regula, hoc forte verum est in clericis non professis, sed in professis, qui renunciauerunt propriae voluntati. 12. q. 1. non dicatis. videtur secus dicendum, scilicet quod licet non possint sine omni voluntate mutare ordinem. S. quod met. cau. cum dilectus. tamen constitutiones austoriores facere possent. ( Assumi) nisi in necessitate vel dispensatione. 16. q. 1. doctos. & c. si quos. (Voluerint) id est, si non habuerunt propositum firmum mutandi vitam, sed tantum probare regulam intendebant.

CAPVT X

SANE. (Canonico) regulari (Fugerat) non tamen causa leuitatis. (Nunc) q. d. licet monasterium vbi fecit professionem institutum fuerit in strictiori regula, & monasterium ad quod transiuit in laxiori, tamen hoc non est attendendum, sed quod monasterium non asit arctius, e. (permanere) 19. qon. 3. mandamus, contra sol. hoc quando bono zelo transiuit, illud dum causa leuitatis. 5. eo. licet. & repete quae diximus. 5. de aeta. & quali. intelleximus.

CAPVT XI.

SIGNIEICATVM. ( Denuncies) si enim parentes obtulissent ante 14. annum, exire non posset. ar. hic a contrario sensusOblat) & post maiorem aetatem ratam habuit oblationem factam a parentibus in minori aetate. ( Factam) sine oblatione parentum. (Ratam) expresse vel tacite vltra tempus morando. (Aliam) id est alium locum eiusdem religionis, vel aliorum arctiorem etiam alterius religionis. 3. eo. licet. Vel dic, quod vbi facit minor professionem ex leui dispensatione etiam epi potest ad minorem religionem transire, & hoc innuit haec litera, ad religionem.

CAPVT XII. 1 Oblatio paterna facit monachum. m VM VIRVM. (A parentibus) idem si a tutoribus. 20. q. 2. puella. (Accepit) non quamdo fuit tradita a parentibus, E sed postea cum facta fuit pubes: vt in hac ea. decr. dicitur (Concilii) 20. q. 1. monachus. (Paterna) paterna deuotio dicitur facere monachum, quia filius deuotus in hoc patri obedit, necessitatem autem non imponit. 20. q. 1. illud. & c. puellae. vel quia in minoribe annis a patre oblatus ante annos 14. exire non pont. S. c. proxi. ( Allegatum) . id est, siue secutus fuit paternam deuotionem, eam ratam habendo post legitimos annos, siue primam professionem, semper ex vtroque ligatus est filius. lsct ex ratificatione oblationis patris, & ex propria professionesinterdicto) illi qui altero prae¬ dictorum alligatus est ad standum in monasterio. (Accepit) scilicet in minori etate (contradixisse). sup. eo. cap. 2. (Ante) sct in minori aetate. (Constitutione) . 20. q. 1. pu. ellae. (vt puellae) non est hic sensus. c. nec verba. sed hic intellectus colledtus est a contrario sensu. (Nubili) certe nec impubes postquam peruenerit ad legitimos annos, sed vsque ad illos exire potest. vt sup. ti. proxi. c. 1. quae ad nubilem aetatem peruenit. (Tunc enim) q. d. si puella quae in minoribus offertur monasterio a parentibus peruenerit ad pubertatem, non cogitut stare oblationi parentum, imo exre potest.

CAPVT XIII 1 Professio quando dirimat matrimonium. 2 Habitus tripliciter dicitur. 3 Solennitates multae enumerantur necessaria ad matrimonium dirimendum. & in num. 4. & §. 4 Profesuio sine abbate non valet, & quando sui firma. num., 6 Vatum quando dicatur simpleae, & quando solenne.

PORRECTVM. ( Reddidit) haec est vehemens praesumptio professionis, licet verba professionis non expresserit, sicut & si reddat se alicui religioni. infra, qui cler. vel vo. insinuante. vel reddere se religioni, idem est quod profiteri, promittere etiam obedientiam monachalem, id est, pro praesenti profiteri. 5. qui cler. vel vo. c. consuluit.

Professio.) No. secundum quosdam solam & semper professionem alicui de regulis approbatis, & de praesenti factam, non de futuro in manibus eius, qui habet potestatem recipiendi professionem, dirimere matrimonium, & facere monachum, sup. de renun. ex transmissa. quandoque autem habitus sumptio, praesumptio est vehemens voti facti, vel professionis. puta si suscipiat in ecclesia: & alijs solennitatibus illius monasterii obseruantiae habitum professionis deputatum, & tempore probationis finito, vel saltem inchoato, sed si ante tempus inc hoatum acciperet, non reputaremus eum pro professo haberi. 27. di. quod interrogasti. 27. quaestio. 1. vidua. supra, e. vidua. & c. super eo. & huic praesumptioni statur, nisi contraria voluntas probetur. supra, de his quae vi met. causa fi. perlatum. cessat autem haec praesumptio si sumat habitum extra ecclesi¬ am, & sine alia consueta solennitate. 5. qui cle. vel vo. consuluit. nisi probetur contrarium, vt hic. &. 1. qui cle. vel vo. insinuante. alii distinguunt triplicem habitum. 2 Primum professionis, quod votum continentiae habet annexum. 27. di. quod interrogasti. 27. q. 1. vidua. sup. e. vidua. Secundum conuersionis, quod habet votum simplex annexum. sup. e. super eo. Tertium est probationis, quod nullum votum simplex habet annexum. sup. de renun. ex transmissa. solennizatur etiam votum per ordinis susceptionem. 84. di. cum in praeterito. Item intelligitur profiteri vnam de approbatis religionibus, si dicit, profiteor ordinem monachatus, licet non dicat ordinem sanctib.

Nos dicimus quod etiam alio modo praeter praedictos solennia atur votum, nam si qua mulier, virgo vel vidua, velum virgis nitatis, vel viduitatis acceperit, & vestem religiosam sumpserit, etiam in scriptis a se, vel ab alio factis, & suo signo signatis, promiserit se perpetuo continentiam seruaturam, credimus quod huiusmodi votum sit solenne, & dirimit matrimonium contractum, post tale votum, credimus etiam idem si sine literis in manibus alicuius religiosi fecit votum, & vestem mutauit, vel alias apparentes solennitates exhibuit. sup. de conuer. coniu. ex parte. vt expresse habes. infra, qui cle. vel vouen. insinuante. infra, de fri. & malefi. frater. nec sunt istae personae de foro ecclesiae. & possunt habere proprium, vt expresse dicit praedictum. c. inlinuante. 27. quaestio. 1. de viduis. Nec videtur, quod quantumcunque publice faciant & conuocatis testibus, quod sit solenne votum, nisi vestem mutaret, & in manibus religiosi fecit votum suum, sed si vestem mutauit, & scripsit in manibus religiosi, vel sigillauit, votum solenne erit, licet in priuato fecerit. argumentum. 27. quaestio. 1. de viduis. 20. quaestio. 2. vidua. Item etiam si in manibus sacerdotis publice voueat continentiam, non est votum solenne sine alijs solennitatibus. infra, qui cle. vel vo. veniens. si contra hoc fecit valet, sed peccat grauiter, & sic loquuntur. cap. 27. quaestio. 1. hae vero qui Christo. & c. fi. Item si sumat velum, & vestem mutet, nisi continentiam voueat, non est votum solenne. infra, qui cle. vel vo. consuluit. Hug. tamen insum. ma sua dicit, hoc vanum esse dicere, quod aliquis magis obligetur ex voto publico vel solenni, quam ex priuato vel simplici, & facit tantum vim inter votum de praesenti, & votum de futuro, & hoc modo soluit contrarietatem. c. quae sunt. 27. quaestio. 1. per totum. Sed certe si Hu. attendisset, quod vtile est introducere distinctiones & solennitates istas propter varias causas, non reputasset hoc vanum, nimis enim esset graue, si quamcito aliquis in corde suo deliberet de continendo, vel etiam si quamcito hoc ipsum verbum exprimit intra seipsum, vel etiam coram aliquibus exprimit statim dirimeretur matrimonium post contractum, vel etiam sic praeci se cogeretur continere. Voluit enim & statuit ecclesia, quod ad hoc vt dirimeretur matrimonium, quod praedictae solennitates, vel aliae maiores secundum consuetudinem patriae interuenirent, & tunc bene fecit ecclesia, quae statuit, quod matrimonium post iam solenne votum contractum dirimeretur propter scandalum ecclesiae. Nec mireris, quod ecclesia talia statuit, cum alias super matrimonio interuenerit vltra consensum forma necessaria, sunt enim verba necessaria. infra, de spon. tuae. & etiam quod plus est in baptismo, inuenta est forma noua ex causa. infra, de baptis. cap. 1. & certam formam inuenit in collatione ordinum. se. quod certis diebus, & certis orationibus fiat. supra, de sa. non ite. cap. 1. & 2. & de sac. vnc. cap. 1. & sic etiam est inuenire in sacramento eucharistiae, & in multis alijs. Viri autem solenniter possunt vouere praeter ingressum monasteriorum eodem modo, sicut mulieres, nisi quia sumunt velum, quod viris non competit.

Ab abbate) nisi esset aliquis, qui posset ei dare regulam, & ipsum corpori ordinis aggregare, quomodo posset profiteri, & sic videtur quod necessarius sit abbas, & sine abbate non possit quis profiteri. Respond. quidam quod cum in professione contineatur obedientia superiori exhibenda. infra, de sta. mo. cum ad monasterium. quod non sufficit intra se profiteri, vel pro voto simplici est habendum, sed si profiteatur in manibus alicuius monachi, vel etiam clerici secularis, vel etiam alicuius laici de mandato abbatis sufficit. infra, e. tit. ad ap. 17. quaestio. 2. Gonsaldus. infra, qui cle. vel vo. insinuante. & idem est, si sine eius mandato, sed eius nomine fit, & postea ratum habuit abbas. infra, de conuer. coniu. dudum.

Idem etiam videtur quibusdam, si in nullius manu faceret, hic tamen agitur, vt ipsi abbati fiat. argumentum. infra, qui cle. vel vo. consuluit. illa tamen decr. dicit expresse, quod tale votum non est solenne, sed simplex. Sed sicut dicimus in matrimonio carnali, sic etiam dicitur in pro. fessione, quam alius recipit nomine alterius. icet quando professio fit in manibus alicuius, qui nomine alterius recipit professionem, sed non habet potestatem incorporandi ordini, nec recipiendi eius obedientiam, quod talis professio non dirimit matrimonium iam contractum, cum non sit monachus, sed de futuro tantum, est huiusmodi professio, sed postquam superior consenserit, tunc solennizatur professio de futuro vel simplex. argumentum. infra, de conuer. coniu. dudum. sicut ratificatur matrimonium accedente consensu eius, cuius nomine contractum est. Videtur etiam dicendum, quod etiam episcopus per se, vel missos suos, vel alias, sed eius nomine potest professionem talium recipere, nam & si non habeant monasterium, in quo morentur, tamen in domo sua habitum portabunt, & sub obedientia episcopi erunt. 27. quaestio. 1. de viduis. infra, qui cle. vel vo. insinuante. infra, de conuer. coniu. dudum. imo plus videtur etiam, quod non sit eius nomine factum, tamen tenet professio velt votum, tamen in hoc casu videtur, quod sit simplex votum, alius tamen praeter episcopum non poterit eos recipere in sua obedientia, nec archid. vel plebanorum, vel aliorum praelatorum authoritate poterunt esse professae in domibus suis, cum hoc specialiter videatur esse concessum episcopis. 27. quaestio. 2. si vir. argumentum. 23. di. nulla. & c. vxor. tamen tenent quidam, quod simplex sacerdos votum continentiae recipere possit, & eo recipiente cum suis solennitatibus solenniz abitur votum. infra, de conuer. coniu. dudum. quia etiam sine sacerdote hoc possunt. 33. qon. 2. admonere.

6 Sed in professione dicunt quidam, quod si aliquis voueat aliquam de approbatis religionibus, vel per se tantum vel in manibus clerici, vel laici qui nomine alicuius ecclesiae recipiat votum simplex est, vnde cogendus est solennizare votum per susceptionem habitus, & nouam oblationem faciendam in manibus eius, coram quo prius vouerat. infra, de vo. & vo. re. per tuas.

Idem intelligendum videtur, etiam si nullius nomine expresso aliqui, qui non habent potestatem incorporandi aliquem ordinem, recipiant professionem alituius, cum videantur recipere professionem nomine ecclesiae. Praedicti autem qui professi sunt intra se tantum, vel in manibus eius, qui non habet potestatem incorporandi aliquem alicui ordini, sicut dictum est, licet non sit solennis professio, tamen cogetur intrare aliquam religionem, & si non inueniat qui recipiat sit sub obedientia episcopi, & monachus eius.

3 Sed dices quare non eodem modo solenniaatur haec professio, sicut votum continentiae, ex quo fit solenniter? vt no. supra, hic in glo. no. Sed respondeo, quia professio non potest esse de futuro, quousque superior acceptet votum, vel professionem, nisi praesens sit ille, qui acceptet, & qui potest eum incorporare ordini, & in sua obedientia recipere, sed votum continentiae bene potest aliquis emitu tere, etiam si non sit qui votum recipiat, vel qui eum alicui ordini incorporet. infra, de confer. coniu. ex parte tua. Aliqui tamen dicunt, etiam talem professionem dici solennem dirimere matrimonium iam contractum: primo dictum plus placet.

Item aliqui distimerunt, an profiteatur in genere, vnam de regulis approbatis sic. s. profiteor regulam beati Benedicti, & tunc habet locum, quod dictum est, an specialiter regulam alicuius loci professus est sic. s. profiteor regulam monasterii Clunens: quia tunc si abbas Clunens. nolit eum recipere, non cogitur alibi sumere ordinem, sed non videtur bona haec distinctio, quia professio quae est de praesenti, non recipit diem vel conditionem. neque tacite, neque expresse. Si autem esset de futuro, vt si dicat, ego promitto quod profitebor in monasterio Clunens. tunc tacite intelligitur, si abbas Clunens. voluerit eum recipere. (Fiat). id est, perseueret quod iam est.

CAPVT XIIII.

CVM SIMVS. ( Contulisset) se reddendo quod vim professionis tenet. supra, c. proxi. (Paterna) legitimam. lsc. 19. q. vl. si qua mulier. quae ingrediens monasterium filium suum priuare non potast, vt ibi dicitur.

CAPVT XV.

SICVT TENOR (Extra se). id est, furiosus. ( Monachali). id est, qui tantum professioni deputatus est.

CAPVT XVI

AD APOSTOLICAM SEDEM. cEieri): 19. quaestio. 2. monasterijs.

CAPVT XVII. SICUT NOBIS. (Habitum) tantum professis deputatum.

CAPVT XVIII. 2 An liceat alicui de vna religione ad aliam transire. & in nume. 2. & quid de clerico, in nume. 3. 4 Punitur monacbus, qui sine causa transiuit de vno monasterio ad aliud. 5 Non debet abbas recipere monacbum sine literis dimissorins prioris abbatis.

LICET QVIBVSDAM. (Transire) supple temerarie: sed si velit discrete transire non obstante priuilegio poterit transire. (Vocatione). id est, in ea religione vel ecclesia.

2 In iacturam). Not. quod si quis vult transire ad aliam religionem, etiam si constet eam arctiorem, tamen non poterit transire, nisi ex suo transitu iacturam grauem, vel infamiam prior ecclesia sustineret. ar. 11. qo. 3. si quis vero. Item quia non debet esse causa scandali. 3. de renun. nisi cum pridem. Item quia communem vtilitatem, quae est, vt non fiat iniuria huic. c. debet praeferri priuatae, quae est, vt sit in arctiori religione. (Postulandam) & causa assignata coram priore suo. & hoc innuit quod sequitur. lisct vt non ficte, etc. (Postula. uerit) & sine causae assignatione transeundi licentiam denegauerit. (Priuata) . id est, spirituali inspiratione. (Publice). idest, iuri communi. (Adimplere) sua authoritate (praelati) quia nullam rationabilem causam suae contradictionis assignat, sed tamem simpliciter contradicit. (Postulare) causa assignata.

Probabiliter) petita licentia, abbas cui eius cura comissa est, debet ab eo querere causam, quare vult transire de loco ad locum, quam si abbas acceptat libere transire potest, etiam si neget licentiam transeundi. Idem dicendum est, si causam eius nolit audire, vel audit, sed non respondet, vel etiam respondet, sed non probabiliter. imo notorie, sed false, vel iniuste, vel malitiose. Si autem probabiliter respondeat abbas, sed monachus in suo proposito perseueret: tunc superior est requirendus, & hoc de monacho.

3 Clericus autem potest transire ad religionem non petita licentia, etiam si contradicatur. 10. q. 2. duae. crederemus tamem, quod posset eum repetere, si ex transitu suo prima ecclesia grauem sustineret iacturam. ar. hic. (Transire) quia homo qui non potest stare sine carnibus, de canonica repulari vult transire ad mona chos.

4 Requirendum) iustis enim causis assignatis, si appellaret abbas, crederemus eum restituendum ante causae cognitionem, dummodo verisimile esset dictum abbatis. ar. 2. de ap. bonae memo. O. & etiam forte idem, si non appellaret, & si tantum de transeunte monacho quaerimoniam detulisset, si monachus velit probare arctiorem religionem, ad eum redibit ad quem transiuit, tamen ante causae cognitionem ad eum redibit. 19. q. 3. mandamus. & intentabitur contra istum, vel rei ven. vel alia: vt no. 5. de ma. & obe. inter. vel officium iudicis, vel condictio ex praedict o canone, tamen hoc vltimum tunc intelligimus, quando sine licentia petita transiuit, vel etiam petita & denegata ex iusta causa, vel etiam nulla iusta causa assignata, cum sufficit superiori licentiam denegare, & ad subditum pertineat causam requirere negationis, & tunc si superior denegaret reddere rationem, ipsi imputandum esset. ar. 36. di. §. ecce. Hoc tamen scitote, quod si monachus malitiose transeat, & sine iusta causa licet ordinem seruauerit debitum in petitione licentiae, quae sibi denegata fuit, tamem abbas monachum suum requirere poterit, etiam si non appellatum. ar. ad hoc. 5. de sepul. fraternitatem. 5. de aeta. & quali. intelleximus. vbi dicitur, quod monachus transiens pont redire, prius ad monasterium, ergo multo fortius reuocari ab abbate pont, & ita punietur monachus, qui sine causa transiuit, cum grauiter deliquerit, & eodem modo abbas punietur si iniuste denegauit, vt hic dicit.

Sed quid dices in alijs abbatibus, ad quos transeunt, nunquid statim tales mona¬ chos recipient ad eorum solam petitionem an cognoscent de causis, quae hincinde assignantur. Respon. quod abbas nunquam debet recipere monachum sine literis dimissorijs prioris abbatis. 19. q. 3. statuimus. sed abbas ad quem accedit monachus, qui vult transire, poterit ad priorem abbatem mittere, & ipsum requirere, quare eum non licentiet, & tunc si nullam, vel manifeste iniustam causam assignet abbas, tunc secure ipsum recipiet. Si vero iustam causam assignet abbas, sed monachus eam velit probare falsam & incontinenti, tamen secundus nullo modo cognoscet, sed monachum priori abbati dimittet. ar. ad hoc. sup. de rescri. cum contingat. nisi malitia abbatis negantis notorie falsa esset, quia tunc non esset ordo iudiciarius requirendus. sup. de coha. cler. & mu. c. vestra. & hoc idem dicimus & similiter procedendum, sicut dicit hic gl. petita licentia ab abbatibus Cisterciens. cum ordinarii eorum subditis abbatibus negant benedictionem impendere. supra. de sup. neg. praela. c. 1. & idem dicimus in priuilegiatis, qui habent priuilegium, quod si eorum ordinarii negauerint malitiose suos monachos ordinare, quod liceat eos a quibuscunque catholicis episcopis ordinari, & idem in alijs similibus. (Transmigrauerit) licentia petita & sine causa denegata. ( Derogaret). id est, quod non fuit in derogatione vestri ordinis.

CAPVT XIX 1 Non estseruandum iuramentum, can vergit in interitum animae. 2 Quando liceat mulieri venire contra proprium iuramentum. & in num. 3. 4 Quo casu in matrimonio competat restitutio.

VENIENS. ( Praestitit) non tamen intentione seruandi continentiam, quod bene liceret. 33. quaestio. 5. quod de eo. sed si ea propter odia & vt liberius posset cum alijs adulterari, quod non licet. sup. de iureiu. tua. (In arcto loeo) non tamen vouens, quia vouere non poterat, viuente vero marito, quia eam repetere poterit, & econtrario: quia paria, etc. 5. de adul. c. pe.

Praefatum) hoc iuramentum non potest seruare sine interitu salutis aeternae, & ideo non debet seruare. supra, de iureiu. si vero. nec valet si dicat, nullus eam repetit, quia cum suo iuramento occasio¬ nem dederit adulterio mariti, non est ex cusabilis, nisi quicquid facere potest faciat, vt eum ab adulterio reuocet. 27. quae stio. 2. si tu ab.

2 Sed quaeres, si huic non est licitum in trare religionem, quare viro datur licer tia, vt sequitur? Respon. non datur ei li centia, nisi mulier consenserit, vel dic & meliusc licet quod mulier admittitur, vt veniat contra proprium iuramentum, & non est in sui fauorem, sed mariti. lsct vt maritus ab adulterio reuocetur, nam si diceret mulier, peto eum mihi restitui, quia continere non valeo, non admitteretur contra proprium iuramentum, nisi ex magna dispensatione. C. de leg. quod fauore. at gumentum. supra, de iureiur. si vero.

3 Et hinc est, quod si vir adulterium committat, propter quod est iusta causa per quam mulier agit ad repetendum con tra proprium iuramentum, quia sicut dictum est in petitione mulieris, non attenditur fauor mulieris, sed viri. lsct vt dimittat adulteram, non est cogendus ad eam redire. scet quia suspectus est, quia fraudulenter ad tempus, vt effugeret disciplinam ecclesiae, hoc faceret, cogitur intrare monasterium, vt hic. Aliud tamen diceremus, si haec mulier in trasset monaste. rium de licentia viri etiam calumnioss & cum peccato obtenta, nam tune viro adulterante non deberet exire de monasterio, nec redire ad virum adulterinum, tamen per adulterium mariti solenniaatur votum vxoris. infra, e. c. proxi. & c. constitutus. & c. veniens.

1 Recipiat) No. in matrimonijs, quod ibi voluntaria est separatio: tamen competit petitio restitutionis vni contra alterum, vel officium iudicis, vel condictione ex hac decre. plus dicimus quod compe teret viro restitutio, etiam si eam eie is set. ( Matrimonium) praedicta G. & E. (Migrare) haec concedit apa viro. lt quod possit transire ad religionem, quia hoe volebat mulier: quia si muliet nollet, praecise cogeretur eam recipere. Nec obest si dicat eam adulteram, quia & vir similiter adulterat, & paria delicta pari recompensatione delentur. infra, de adult. c. 2. & sed: vel dic vt in glo. quae incipit haec saeramenta.

CAPVT XX. Habitus probationis solennixat propositum Non est cogendus quis ad ingrediendum monasterium, licet votum fecerit de boc, in &ume. 3.

CONSVLTI. ( Nouitii). id est, probationis. (proposuerit) & de hoc proposito potest constare, vel per confessionem suam, quam modo facit, vel quia intrauit sic protestans. lset quod vult mutare vitam & habitum, & si de his constiterit hic habitus solenniter susceptus, dirimit matrimonium iam contractum, haec enim protestatio, siue intentio cum susceptione habitus probationis, habetur pro tacita professione.

1 Et est hic argumentum, quod habitus probationis solenniaat propositum, & multo fortius votum tale, quo abrenunciat seculo. Secundo solenniaatur capiendo habitum probationis. argumen. 27. quaestio. 1. cap. 1. votum autem continentiae solius sufficit, vt solennizetur votum, si mulier postea habitum alicuius religionis solenniter receperit. infra, qui cle. vel vo. insinuante. & idem forte esset dicendum, si abrenunciet proprijs. lct quod post. ea accipiendo habitum probationis videtur solennizare votum primum de abrenunciatione propriornm, quod erat simplex, & matrimonium non dirimebat, cum abrenunciatio propriorum, sicut continentia sit de substantia monachatus. infra, de sta. mon. cum ad mona. secus si voueret non comedere carnes, vel seruare vigilias monachorum, nam licet post tale votum acciperet habitum, non crederemus solennia ari votum. Ratio quare praedictis modis videtur solennizari votum est, quia ex quo praedicta vouit cogendus est ea seruare etiam si habitum non accepisset.

2 Igitur melius est, quod si per se sine habitu fecit illud, quod facere tenetur suscipiendo habitum, quod vlterius habitum deserere non permittatur, argumentum, contra. 17. quaestio. 2. Gonsaldus. vbi dicitur, quod qui vouit se fieri monachum, non est ad hoc cogendus, ergo nec habitum accipiendo videtur solennixaare votum. Sol. ibi, votum emisit mente alienata, vel ibi, nullum votum emisit, nec professionem fecit expresse, nec etiam ex presse praesumitur fecisse, quia ibi nullum habitum suscepit. Hic autem primo propositum habuit, & postea habitum suscepit, & ideo suscipiendo habitum illud solennizat. Gonsaldus autem qui promisit se facturum monachum sine praefenti susceptione habitus, licet peccet, si non fiat. 17. quaestio. 1. qui bona. non tamen votum fecit, nec profiteri intelligitur, nec etiam cogitur postea fieri monachus. argumentum. 3. de renun. ex transmissa. ff. si cer. pet. qui mutuam.

3 Alii autem dicunt & melius, eum esse cogendum, & in praedicta decre. ex transmissa. nullum votum vel propositum certum habuit, sed tantum habitum probationis petiit, vt ibi no. nullo voto praecedente. (Seculariter) portando arma vel viuendo luxuriose. argumentum. 20. qon. 3. eos. matrimonium autem licite contrahunt, & vestes & tonsuram secularem por. tabunt, cum dicta regula quod in veste qua intrabit exibit. supra, eo. super eo. arg. supra, de cle. coniu. Ioannes. & quia sub conditione intrauit. argumentum. infra, de spon. de illis. Alii dicunt sed male, quod sumendo habitum probationis, intelligitur simpliciter vouisse, vnde impedit matrimonium contrahendum. inf. qui. cle. vel vo. rursus.

Protestetur) & tamen si non protestetur, poterit ad seculum redire. 5. eod. statuimus. nisi contrarium appareat. iscet quod voluerit mutare vitam, licet videatur esse in culpa, cum protestari deberet, & non protestatus fuit, & ideo sibi imputari debet, sed ideo hic excusatur a protestatione, vel ideo non cogitur ad protestationem, quia si cogeretur fere omnes protestarentur pro ingressu, & sic multi postea haberent occasionem facilius, & sine rubore exeundi, quia cuilibet concessum est hoc de sua conscientia testificari, & solus Deus cognitor est secretorum. Introductum est, vt quicquid dicit de hoc credatur sibi, imo plus dicimus, quod si per confessionem eius fieret praeiudicium matrimonio, non crederetur ei. Item aliqua causa est, quare etiam non exprimat, non praesumitur contra eum, quia praesumitur quod ex rubore omiserit protestari, quod si regula ei displiceret, liceret sibi ad seculum redire, vel forte ideo excusatur, quia timet si protestaretur, quod non darent sibi habitum probationis.

CAPVT XXI

POSTVLASTI. ( Nouitiorum) . id est, probationis. ( Reuersi) quando non intrauerunt animo mutandi, vel fuiendi seculum. supra, c. proxi.

Ab ipsis ecclesijs) si clericus de licentia episcopi acceperit habitum probationis intra annum, seruabuntur sibi sua beneficia. ar. 3. de cle. cum incunctis. si autem sine licentia proceditur secundum formam decr. sup. de cle. non resi. ex tuae. Hoc non placet, quia decr. illa, loquitur de clerico latitante. sca. qualiter contra eum procedatur, & credimus quod etiamsi si sine licentia episcopi transiuerit, quod debet ex pectari per annum, quia ex quo habet hoc de iure, quod etiam sine licentia praelati possit transire ad religionem. 19. q. 2. duae. & quod per annum sit in probatione tali conditione, quod possit ad priorem vitam redire, ergo & beneficia recuperare possunt, vel potius non amiserunt, sed poterit episcopus moderari eis rescissius tempus, & maxime duorum mensium. 3. tit. proxi. ex publico. Vel dic, quod ipso iure vacant. ar. 2. de renun. ex transmissa. hoc non placet, & potest dici illud fieri propter expressa signa renunciationis quae ibi fuerunt.

CAPVT XXII.

EX PARTE TVA. qabitum) quem cum solennitate solita receperunt, alias secus, vt not. e. eod. vidua. hic non erant distincti habitus probationis & professionis, quia si essent distincti, quantocunque tempore portaret habitum probationis, non cogeretur illam regulam profiteri. Vel dic, quod etiam si non profiteatur, & etiam sint distincti habitus, quod hoc ipso, quod vltra tempus probationis moratur, cogitur esse in ordine, licet non in illo, sed hoc non placet. (Habitus) . S. eod. porrectum. Per annum) praesumitur enim causa probationis vsque ad annum portasse, post annum autem quasi professus portasse videtur. de hoc not. 3. c. 2. tamen haec litera potius innuit contrarium, quod non habeatur pro professo, sed vt negare non possit vt cogitur viua voce profiteri, vel posses dicere, quod loquitur vbi habitus sint distincti, quod non placet, quiatunc nisi solita solennitas obseruetur pro susceptione habitus, nunquam habetur pro professo. arg. i. c proxi. & no. §. eo. c. 2.

CAPVT XXIII.

STATVIMVS. (Nouitios) nullum votum emittentes, alias secus. infra, qui cle. vel vorc. vlt. (Religionis) profes¬ sionis. (Posse) & si quis eos medio tempore verberat non incidit in canonem: quia non est persona religiosa. Appareat) forte, quia confitentur modo, quod quando in. trauerunt habuerunt animum fugien. di seculum, vel quando sumpserunt habitum, hoc ipsum protestati sunt, & sic non tollitur per hanc decr. superior. scze. consulti, sed eam interpretatur, quia cum ibi non diceretur quis probare deberet in foro ecclesiae, an haberet animum reuertendi, vel quod ipse cogatur probare, quod eo animo intrauit sibi liceret ad seculum redire, & haec litera decre. magis innuere videbatur, vel quod non si nihil probaret, posset redire propter praesumptionem, quae eum iuuaret, & hoc modo in hac decre. determinatur. scz. quod vbi apparet, & per confessionem eius, vel alio modo, quod non habuit animum reuertendi, quod libere poterit ad seculum redire. (Benedicantur) & haec benedictio facit, quod ille habitus sit censendus professus.

CAPVT XXIIII.

NE RELIGIOSI. (Priores) etiam extra capitulum generale constituti. (Suis) vt locis primis. (In locis) non cum lijs monachis, sed forte ad seruiendum, vel alio modo. (Ministren. tur) a primo monasterio. arg. 16. q. S, de lapsis alii ab alio in quo moriantur.