Titulus 2

CAPVT I. 1 Canonum conditori, & creatoris vicario, subdite est omnis creatura. 2 Administratores caeterique ordinarii ratione ea suum emergentium licite leges transgrediuntur. Limitatur vt hic. 3 ludex an & quando possit secundum suum beneplacitum iudicare, legem temperare.

CANONVM STATVTA. Non abrogatorum ne sit contra 16 dist. c. 1. & 29 dist. c. 1 & 36, q. vlt. c. vlt. & inf. de purg. vulg. ca. fin. (Ab omnibus) 1. subditis ne sit contra. C. de legi digna. hic enim non est bona gloss. quia conditori canonum, & vicario creatoris, subdita est omnis creatura. (In actionibus) id est, ciuilibus. (Iudiciijs) id est, criminalibus. 25. dist. de libellis. instia de offic. iud. in prin. (Suo) .i. malo, similis expositio. 3. q. 9 puta administratores tamen & caeteri ordinarij, quandoque licite ratione casuum emergentium leges transgrediuntur, vt in Auth. iusiuran. quod praesta. ab his qui accip. circa princ. colla. 3. Hoc nom placet. nam sicut in eadem Auth. continetur vtrique parti tam in priuatis, quam in publicis contractibus iutant seruare iustitiam, vnde dicimus, quod administratori non licet a iustitia discedere. Nec obstat praedicta Auth. vbi diciti seruabo aequitatem secundum quod mihi visum fuerit iustum. Quia illud intelligitur extra iudicium, vt in officiis dandis. Vel etiam in iudicijs in his, quae commissa sunt eius arbitrio, sicut in iudiciis dandis, & similibus. ff. iure deIib. l. 1. 3. q. 3 de iudic. & in dispensationib. 1. q. 8. exigunt. & in poenis saltem extraordinarijs criminibus quamuis. Et idem credimus in ordinarijs, si iudex ex causa eas, viderit temperandas. ff. poe l. aut facta. §. fi. ff. po. capitalium. 1. dist. vt constitueretur. 76. disti. tanta. 22. q. 5. circumcelliones. arg. 2. q. 2. §. notandum.

Sed illud intellige sine causa, vel post sententiam. In sententia enim, & in ordinario crimine poenam temperare potest, vt dictum est, & arbitri etiam leges transgrediuntur. ff. de arbi. qualem. extra de renun. in praesentia. (Suo) C. de sen nemo. 37. dist. relatum. inf. eo. c. fi.

CAPVT II 1 constitio, an & quando liget ignorantem.

COGNOSCENTES. Et inf. (Culpa) fallit in casibus. 22. dist, renouantes, 27. q. 2 qui multorum. inf. de cle. coniu. sane, vel etiam ibi causa suberat & sine culpa, inf. vt lit. non contest. quoniam frequenter. (Dispendiis) nisi sit iuris constitutio naturalis, vel nisi sit expressum in iure, quod praeterita respiciat. 10. q. 1. sic quidam. C. de leg, leges, inf. de vsu. cum tu. inf. de elect. cum in cunctis. (Dispendijs). i. damnis vel retractationibus. Ignorantes) constitutio enim non ligat ignorantem. 32. q. 4. dixit Sara. 82. dist. proposuisti, 21 dist. §. his ita, tamen ex quo est publice promulgata, non potest praetendere ignorantiam. 16 di. quod dictis. inf. de postu. praela. c. 1. Nisi forte dilucide suam probaret ignorantiam.

CAPVT III

TRANSLATO. In Christum, ab eo in successores eius, per illa verba, pasce oues meas inf. de elect. significasti, vel per illa, ite docete omnes gentes. de conse. dist. 4. proprie. (Sacerdotio.) .i. Leuitico, ne sit obiectio de Melchisedech. qui fuit ante legem. (Eadem.) C. de nup. si libertam. 1. q. 1. sicut Christus.

CAP IIII

NAM CONCVPISCENTIAM. (Nesciebam) & sic reprobanda censebam. (Hoc) id est, concupiscentiam prohibere. (Omnia) id est, omnia genera malorum si. 47. distin. bonorum.

CAPVT V. 1 Dictis sanctorum patrum vel aliorum ab ecclesia receptorum, quando stare liceat.

NE INNITARIS (Dicenda.) 37. di. relatum. no. quod dictis sanctorum patrum vel aliorum ab ecclesia receptorum stare licet, & qui dicit, quod ipsi dicunt, no potest de temeritate redargui, nisi ea diceret, quae retractata sunt, sicut Aug. multa retractauit de dictis suis, vel, nisi sint per eccelesiam correcta. 26. dist. c. 1. & 2. & 32. dist. §. 1. in fi. Si vero sancti, diuersas opiniones inter se habeant vt de corpore beatae Mariae assumpto, vel de Salomone damnato, licitum est cuicunque quod vult dicere. Si vero nulla diuersitas inter sanctos inuenitur, necesse est vsque ad vnum iota seruare, quod dicunt. 15. distin. c. fi. postquam opuscula eorum a sancta ecclesia sunt Authenticata. Olim autem antequam essent Authenticata, licitum erat ea tenere, vel non 9. dist. noli. ego quis.

CAPVT VI. 1. In quibus casibus locum hebeat constitutio fauorabilis canonicorum residenitiae. 2. Nunquid praesentes irrequisitis absentibus facere possent bonam & honestiam constitutionem. 3 An quicquid maior pars facit, totum facere videatur. 4 Singularis consuetudo ecclesiarum an sit attendenda in qualitate & quantitate beneficiorum.

CVM OMNES. (Et infra) quod constitutio istorum canonicorum non fuit iusta canonicis, quia futuris in futurum dabant poenam si abessent, sed sibi praesentibus si in futurum abessent, nullam imponebant poenam, & ideo non erat lex communis vel generalis, etiam circa idem, id est, in poenis imponendis in futurum absentibus. Item si istorum constitutio erat aequa in futuris, quin modico tenebantur ecclesiae, quare no erat aequior eis praesentibus, & qui ex perceptione beneficiorum praeteritorum magis ecclesiae tenebatur Item constitutio de vineis, & earum fructibus communicandis in futurum, praemissa ratione non erat iusta, sed ex eo iniustior apparebat, quod ex radice cupiditatis procedebat, quia praeter fructus vinearum suarum per constitutionem suam debent habere partem, etiam de fructibus vinearum decedentium canonicorum.

Sed oppones, quare non potius manedauit, quod omnes seruarent constitutionem hanc fauorabilem, quae tendit ad residentiam, quam faceret seruari consuetudinem antiquam, quae erat residentiae contraria, & maxime cum ad hoc cogi possunt antiqui propter rationem hic assignatam, patere legem, &c. Respondeo, quia nullus erat qui hoc peteret. Item quia non fuerunt vsi hac constitutione, licet fecissent. Et verba cum effectu sunt accipienda. ff. quod quisque iur. l. 1. Vel dic, illud habere locum, vbi lex teneret, licet esset iniusta, sed vbi lex non tenet, sicut hic, quia non poterant facere constitutionem sine Episcopo. inf. e. c. pe. non habet locum illud edictum quod quisque &c. Credimus tamen quod si Episcopus faceret constitutionem istam, quae hic continetur exceptio de vineis, quod bene teneret, dummodo haberet consensum capituli sui & alia quae interuenire debenti, quia haec constitutio tantum ratione constituentium est iniqua, quia per se tantum constituebant, & quia illud constituere non poterent, & non ratione constituti. Non enim iniquum est, quod antiqui canonici in suis consuetudinibus remaneant, & noui qui scientes legem nouam admiserunt ea ligentur, Quia constitutio futura respicit. sup. eod. cognoscentes. 31. dist. ante. inf. e. c. fi.

Fateor tamen, quod aequius esset, quod omnes hac lege ligarentur, nisi scandalum impediret. Si ergo timetur scandalum, benefaceret Epis. qui eos constitutione non comprehendit. Caueat tamen Episcopus, ne & nouis legem imponeret, quae scandatum induceret, si ordinaret, quod illi qui de caetero fierent canonici, a carnibus abstinerent, vel nigrum habitum portarent, num haec constitutio non teneret, vel de facili reuocaretur. arg. inf. de vi. & honest. cleri. Deus. (Quisque) ff. quod quisque iur. l. i.

Coequetis.) Sed nonne isti potentes poterant omnia statuere aliis irrequisitis, vt 10. q. 2. hoc ius. & 7. q. 1. factus inf. de electi. cum inter vniuersas. Solut. bene possunt facere bonam & honestam constitutionem. sed ideo hoc non valuit, quia pro suo commodo in praeiudicium aliorum, & malo zelo, & contra consuetudinem approbatam ecclesiae factum est. 4. dist. erit aliquando enim contra approbatam consuetudinem sine licentia domini Papae facere non licet, Et contemptores consuetudinum quasi praeuaricatores legis habendi sunt. 11. dist. in iis rebus, vel dic melius, quod hoc non poterant sine consensu Episcopi. inf. e. c. pen. & si.

Adhuc obiicitur, quod maior pars facit, totum facere videtur. inf. de his quae fi. a ma. par. ca. c. 1. Tu dic, si aliquid est commune pluribus, non vt collegiatis, sed vt in singulis, non valet quod fit a pluribus, nisi omnes consentiant, siue simul, siue separatim. ff. de ser. rust. praed. per fundum. nisi concedant rem in naturali vsu, quod facere potest vnus solus sociis inuitis & contradicentib. insti. de re. diui. §. religiosum. & nisi in casu. inf. de iure patro. postulasti. Si vero sint plures vt collegium distingue. Aut sint aliqua facienda ex necessitate, vel vtilitate ecclesiae, vt alienationes, electiones, institutiones, & similia, & tune sufficit, quod legitime, & bene facit maior pars inf. de elec. licet. & de his quae fiunt a maiore parte. cap. cum in cunctis. & c. fi. dummodo non contemnant eos, qui vocandi sunt inf. de elec, quod sicut. venerabilem. Sed ex alijs quae necessitate, vel vtilitate non fiunt, sed propter vtilitatem canonicorum tantum, puta cum diuiditur praebenda, non valet, nisi omnes consentiant quia pro eodem est, ac si ageretur de iure quo ad singulos, vt ad singulos pertinet, vt hic, & l. per fundum. Secus autem dicerem si haec constitutio, vel etiam diuisio praebendarum fieret pro vtilitate ecclesiae, quia tunc sufficeret maior pars. inf. de his quae fi. a ma. par. cap. c. fi. & tunc cosentire debent tanquam collegium, non tanquam singuli. inf. eod. eum M. non segregatim, scilicet hodie in vno loco vnus, & cras in alio loco alius. inf. de elect. in Genesi. Haec constitutio non habet hic locum, quia non dicitur, quod omnes canonici no fuerunt praesentes. Coequetis) arg. pro paritate beneficiorum. inf. c. cum M. 16. quaest. 7. c. 1. & q. 2. §. his. in fi. vers. non eius. §. pro socio. & §. sicut tres. contra. inf. eo. c. fi. 12. q. 2. vulterane. & c. nobis, & c. concesso. & c. de reditibus. i. q. 2. c. fi. 64. dist. consuluit.

Solu. in qualitate & quantitate beneficiorum, singularis consuetudo ecclesiarum attendenda est, quae praescripta est praeualet iuri scripto arg. inf. de praeben. relatum. & de exces. praela. ad haec. & de sepul. certificari. Si vero nulla appareat consuetudo, puta quia quandoque paria sunt benefieia, quadoque imparia, vel quia ecclesia de nouo constructa est, tunc dicas, quod omnia quae de communi cellario exeunt ad quotidianum victum, aequaliter diuidenda sunt & ea quae dantur pro indumentis iuxta personarum meritum, locum & ordinem, plus vni, quam alii diuidi debent. Nec enim est contra 16. quaest. 7. c. 1. expone enim ibi mouentur id est, moueri debent.

CAPVT VII. 1 Nunquid Laici statuentes de rebus ecclesiae malefaciant. 2 Statutum in alterius praeiudicium, an valeat. 3 Lex seu rescriptum in praeiudicium naturalis, an valeat. 4 Ius mere ciuile in quibus casibus tollatur.

QVAE INECCLESIARVM Et inf. Constituerunt)

Malefaciunt Laici facientes statutum de rebus ecclesiae, cum in eis non habeant iurisdictionem. 10. distin. c. 1. 96. distin. benef. inf. de re iudi. cum causa.

Super rebus etiam Laicorum hoc statuere non possent, cum tale statutun esset in laesionem iuris alterius & eius iuris, quod ad aliquem spectat, vel acquiritur de iure naturali, vt sunt dominia, obligationes, & huiusmodi. Et non datur a iure ciuili, vel ab Imperatore vt actiones, vt ff. de iusti, & iure. ex hoc. insti. de rerum diuisi. §. fere. & §. praeterea per illum. Vnde rescriptum vel pragmatica sanctio vel annotatio, concessum in praeiudicium talis iuris, non valet. C. si contra ius l. fin. Nam & naturalia iura sunt perpetua. instit. de iur. nat. §. pen. Et sicut rescripta non valent, ita nec seges vel consuetudines, cum rescriptum sit lex. C. de leg. l. 2. In casibus tamen valet rescriptum in praeiudicium talis iuris. C. de quadri. praescript. l. fi. C. de ven. re. fis. l. 1.

Et dico non valere legem, vel rescriptum in praeiudicium naturalis iuris, nisi iusta causa interueniat, ne sint contraria. C. debo. dan. per totum. ff. de reli. si quis sepul. C. pro quib. causis ser. mit. liber. per totum. Vbi vero rescriptum vel statutum laederet ius alterius in eo, quod ad eum pertinet de iure ciuili, puta in actionibus quae sunt proditae de iure ciuili, vt ff. de origi. iur. l. 2. si ex eo perimatur ius omnino, vel ex toto deneget agen¬ di potestatem non valet, nisi adiiciatur, non obstante lege aliqua. ff. de leg. 3. si quis in principio. C. de testa. Authen. hoc inter liberos. Nam & vltimae voluntates vim legum obtinent. in Auth. de nup. §. disponat itaque. colla. 4. Sed & tunc, vt quidam dicunt, licet sustineatur quod auferat actionem, tamen quin reddat iustitiam, auferre non potest, eum esset contra ius naturale. Si vero non auferatur ius, sed differatur, tenet. C. de preci. Impera. offer. quoties. Idem vbicunque statutum vel reseriptum concedit, quod lex dicit posse concedi. ff. de sena. nuptae. De iure autem naturali dixi dominia ad aliquem pertinere, id est, de iure gentium, quod dicitur naturale, quia ratione inductum est. insti. de reb. diuisi. §. singulorum. ff. de acqui. rer. domi. adeo. §. cum quid. quod etiam dicitur naturale tius, quia apud omnes generaliter est. C. si contra ius. l. fin. insti. de iure naturs. §. ius autem gentium.

Potest autem dici, quod ius mere ciuile modo supradicto tollitur, si ille qui habet iurisdictionem super eo iure, de hoc facit legem municipalem, sicut dicitur de consuetudine, quod illud tollit, vt nota. infra, de consuet. ca. i. & c. cum consuetudinis. Ius autem naturale, id est, gentium, non potest tollere in totum ius ciuile, sed potest distinguere, detrahere, addere, & adiuuare, nam dicit Euangelium: In ore duorum, & c. inf. de testibus. c. in omni. & tamen canones & leges quandoque plura requirunt. 2. quaest. 4. capitu. 1. & 2. C. de testibus testium. C. de testa. l. fi. ad hoc expresse dicunt leges. ff. de iust. & iur. l. ius ciuile. & l. ius autem. § fin. (Legitimo) & in alijs forma seruata. 10. quaest. 2. hoc ius. 12. quaest. 2 sine ex. C. de sacrosanct. eccles. iubemus. sed tunc si laesa esset ecclesia, competeret in integrum restitutio. infra, de in integ. resti. requisiuit.

CAPVT VIII 1 Episcopus cum canonicum an minuere possit praebendas & dignitates. Ecclesia cathedralis seu collegiata, nunquid statutum facere possit sine Episcopi consensu. 3 Rectores ab vniuersitatibus assumpti, an iurisdictionem hebeant, vel vniuersitas ipsa 4 Semel privilegium faciens, an illud perdat.

CVM ACCESSISSENT. Canonici) Isti canonici volentes obtinere primiceriatum pro Archidiacono isto, olim proposuerunt coram Papa de vacatione primiceriatus: Modo autem quia reuocatum erat negotium ad audientiam Papae per appellationem, vel alio modo proponebat Archidia. pro se, & procurator capituli pro capitulo. Prononebat autem dictus Archidiaconus collationem primiceriatus sibi factam, authoritate apostolica confirmari, & procurator capituli contradicebat. Tanto) & nulla iusta causa praepediti essent, infra, de concess. praeben. quia diuersitatem. 28 dist. de syracusane. 2. q. 6. §. anteriorum. & §. ad haec

Sedis) sed nunquid Episcopus cum canonicis posset minuere praebendas vel digntates. arg. quod non. de conse. distin. 1. vasa. 25. q. 1 quae ad perpetuam. & 2. quicunque. infra, eo. ex parte. & infra, de, off. Archipresby. c. fi. ff. de decur. generaliter. § penul. Dic, quod Episcopus eum capitulo ex causa potest minuere. infra, de insti. c. 1. & 2. & infra, c. proxi. & 21. dist. in nouo. Possunt enim dignitates diuidere, diminuere, & mutare. 16. q. 1. praecipimus. ff. commu. prae. si quis duas. & ff. de nego. gest. cum alter. & infra, de praeben. vacante. 63, distin. 2. verum. 63. distin. quorum vices. Item solus Episcopus cum canonicis ecclesiae, potest certum numerum canonicorum statuere. infra, de vita & honest. cleri. quoniam. & etiam dignitates, quas ipsi canonicistatuere, tollere possunt soli canonici.

Quod intelligo verum, vbi collegium pertinet ad canonicos, & vbi dotatae sunt ab eis dignitates: quia si ab alijs sint dotatae, etiam a laicis, sine eorum; id est, laicorum consensu tollere non licet. 16. quaest. 7 monasterium. & c. rationes.

Alii tamen dicunt, & forte melius, quod nullum statutum potest facere ecclesia, siue cathedralis, siue alia sine consensu Episcopi. infra, de consue. cum consuetudinis. infra, de his quae fi. a praela. sine consen. cap. c. nouit. & c. seq nisi forte essent aliqua minima. arg. ad hoc: quia Episcopus est caput cathedralis ecclesiae, & etiam aliarum. infra, de testa. requisisti. & sine capite nihil faciendum est. De aliis tamen vniuersitatibus satis posset dici quod super rebus suis possent facere statuta, arg. ff. quod cuiusque vniuer. l. 1. §. 2. Item arg. ad hoc quod si praeposito suo dant iurisdictionem super se. C. de iurisd. om. iudi. I. fi. ergo per eandem rationem possunt facere statuta, sed arg. contra. C. de monopo. l. 1.

Sed illud potest intelligi de iniquis statutis. ff. quod cuiusque vni. l. 1. § 2. sed poenam non possunt adiicere suo statuto, cum nullam iurisdictionem habeant ipsae vniuersitates, & poenas imponere pertineat ad iurisdictionem, si autem haberet. aliquam iurisdictionem, posset poenam adiicere. arg. ff. si quis ius dicen. non obtem. l. 1. Vniuersitates autem quae habent iurisdictionem, possunt facere statuta super omnibus, quae ad iurisdictionem suam: pertinent, sicut & consuetudinem inducere possunt, ff. de legi, de quibus.

Et est notandum quod rectores assumpti ab vniuersitatibus, habent iurisdictionem, & non ipsae vniuersitates. Aliqui tamen dicunt, quod ipsae vniuersitates, deficientibus rectoribus, possunt exercere iurisdictionem, sicut rectores. quod non credo. c. dilect. de exces praela.

Contrauenerint) hic collige, quod si quis facit semel contra priuilegium, perdit illud. infra, c. proxi. infra, de priuile. pro illorum. 11. q. 3. priuilegium. C. de iure do. l. si creditor. arg. contra. C. de Epis. & cler. I. generaliter. & delictum personae. 16 q. 7. si Episcopum. infra, de arbi. cum tempore. infra, de priuil. accedentibus. Nam vt ibi dicitur, priuilegium non amittitur, nisi praescriptum fuerit contra illud per 40. annos. Sol. notauit hic Vincen. quod priuilegium aut datur ad faciendum, & tunc si is qui impetrauit non vtitur spacio 10. annorum, perdit illud. ff. de nundi. I. 1. Aut consistit in non faciendo, & tunc si Papa reseruauit sibi aliquid iuris, in eo iure quod renunciat, vel eo loco, non potest tali priuilegio expresse renunciari. infra, de arbi. eum tempore. Sed tacite potest spacio 40. annorum. de priuilegijs. accedentibus: vel in tali casu potest opponi priuilegium contra renunciationem vel sententiam, scilicet, non fiat praeiudicium Romanae ecclesiae etiam post sententiam, infra, de priuileg. cum olim. Si antem nihil sibi reseruauerit in eo, potest illi spacio 30. annorum renunciari. 7. q. 1. quam periculosum infra, de priuil. de terra.

Sed Ioan. no. hic, quod si ille, qui impetrauit priuilegium, voluntarie & directe, nullo exigente qui ius eligendi di¬ ceret se habere, faciat contra illud, etiam vnico actu perdit illud, vt hic. &c. proxi. & infra, de priuileg. pro illorum. C. de pac. inter empt. & vendi. commissorie. Si vero non seruat priuilegium, vel non tenetur secus perdit priuilegium legitimo, tempore. infra, de priuile. accedentibus. in illa Auth. Decre. accedentibus. & de terra intelligitur soluisse forte non voluntarie, sed quia forte exercebatur lites. ff. de alie. iud. mut. causa fac. l. Vel quia priuilegium non habebat paratum ad manus. argu. 2 q. 7. plerique. Item conuentus non fecit contra, sed vnus tantum. Item cum ex praesumptione nitamur tantum, non ita de facili praesumitur renunciare decimis, vbi nullam recipit compensationem, sicut priuilegium, dignitatis exclusae, vbi recipit compensationem, quia & si reditus minuantur canonicorum: dignitas tamen augetur magis: delinquit si directe venit contra priuilegium, quam si non vtitur eo, arg. 84. dist quisquis. infra, de senten. excom. contingit. C. de excu. tut, voluntarie. C. de his qui spon. mu. su. I. 1. Iib. 11. quoniam leuiter perdit priuilegium. ff. de diuor. I. finali.

Alii dicunt, quod si priuilegium est odiosum, perditur per vnum actum, si fauorabile, non perditur nisi legitimo tempore praescribatur contra priuilegium, vel melius, si priuilegium datum est fauore persona, si semel facit contra prinilegium perditur, si datum est infauorem Ecclesia vel religionis, non perditur, nisi contra illud fuerit praescriptum legitime, plus placet quod not. infra, de priuile accedentibus.

CAPVT IX 1 Nunquid valeat protestatio proprio facto contraria. 2 Canonica quid sit, & quid praebenda 3 Laicus canonicus esse non potest, licet praebenderius esse valeat. 4 Recepti in canonicos & fratres, an electionibus & aliis capituli tractatibus interesse debeant. 5 Pactam de iure factam, an simoniacusm sit. 6 Electio ad vacaturas praebendas, an valeat. 7 Praebende quo casu communicari non debeant. 8. Diligentia alicuius in re aliqua, an sibi obesse possit. 9 Nunquid contra ius innouata valeant. 10 Volentaria alienatio rei litigiosae, licet prohibeatur, an prohibeatur etiam necessaria.

CVM. M. Sociis) Quorum procurator erat. Venientes) ff. de leg. & com. de quibus supra, c. proxi. haec allegatio est partis, quia non venerat contra constitutionem praebendarum: licet canonicos elegerint vltra numerum praebendarum. Vel dic, quod constitutio erat quod tantum 14. essent canoniciDuos) & male vnde non tenuit electio. infra, de praeben. maioribus, & c. tuaeQuamuis ibi loquatur de electione praebendarum, & non iure canonicatus, in quibus est magna diuersitas, vt not. supra, de praeben. dilecto. Vnde illis capitulis non obstantibus, videtur tenere electio. Si enim non teneret haec electio, quare infra mandaretur de eorum prouisione, (ad eam) id est, vt vacante duos elegerunt: non enim elegerunt ad praebendam, sed simplicrter in canonicos, alioquin cassanda esset electio, infra, de praebend. tuae. Nec etiam praebenda inter eos diuidi debebat, alioquin cassaretur electio. infra, de praeben. dilecto. Vel dic, quod praebenda inter eos diuidi debebat, sed non erant electi ad praebendam diuidendam, sed simpliciter electi in canonicos, & postea separatim simpliciter ordinauerunt de praebenda diuidenda, quod fuit illicitum. infra, de praeben. c. vacante. & sic tenebat, quod factum est de electione, & non quod factum fuit de diuisione. Non enim se contingunt praedicti actus, scilicet, actus electionis, & actus constitutionis illius, scilicet, quod simul fructus praebendae inter se diuiderent. infra, de re. permu. ad quaestiones. plus placet quod no. infra, de praeben. dilectus filius T & c tuae. (Alium) de quinto non fit hic mentio, quia forte capitulum non confitebatur de electione eius, vel melius ideo inferius supprimitur de quinto, quia vna praebenda vacabat, quae vni ex quinque poterat assignari.

Praeiudicio) haec protestatio non prodest, quin infringatur numerus canonicorum, sed numerus praebendarum non fuit infractus, vt hic apparet, quia & si sine protestatione elegissent, non fuisset infractus, vt hic patet infra, de praeben. relatum. & c. dilectus. & vt not. de app. solicitudinem. argu. infra, quod met. cauperlatum. 31. q. 2. Lotharius. ff. quib. mod. pign. sol. si. debitori. infra, de in integr. resti. c. 2. Solu. vbi quis per contrarium factum contradicit suae protestationi. nec se simul protestatio & factum compatiuntur non valet protestatio, nisi iusta causa interueniret, vt in c. perlatum. & 22. q. 2. nec artificioso. & aliquando plus valet protestatio, quam appellatio. C. de fil. fa. l. 2. lib. 10. Valet ergo protestatio, vbi dupliciter aliquid intelligi potest, vt in responsione rei facta narratione actoris, quae potest fieri animo contestandi litem, vel animo tantum instruendi iudicem. argi. ff. de pac. l. iurisgentium. §. quod fere. Vel vbi crederet suo iuri renunciare, vt si protestetur, quod velit dicere in personas testium. infra, de testi. praesentium. ff. de relig. & sump. fune. at si quis. §. interdum. & §. plerique,

Canonicos) aliud est canonia, aliud est praebenda. Canonia est quoddam ius, quod prouenit ex electione, & receptione, & institutione in fratrem, vt hic, & infra, de praebend. dudum dilecto. Praebenda est, quae procedit ex institutione & officio, quia ex quo habet quis officium, debet habere & beneficium, & si perdit vnum, debet perdere alterum. infra, de priuil. inter caetera, 71. distinct. si quis sacerdotum. & c. eos. ad hoc facit, infra, de rescrip. eam te. vbi dicit: recipiant in canonicum & in fratrem, & praebendam conferant. Et forte posset dici, quod vbi certus est numerus canonicorum, & praebendae distincte, si quis simpliciter eligatur in canonidum vltra numerum, tenet electio, & non debet habere partem in praebendis distinctis, sed si aliquid est in bonis ecclesiae praeter praebendas, de eo debet sibi prouideri, vt hic & infra, de praeben. inter caetera. dilectus filius T, vel vt primo se facultas obtulerit, vt ibidem. Si vero eligatur ad prebendam quae, non vacet, vel plures eligantur ad praebendam non tenet, quia vel est contra concil. Turon. vel Lateran. infra, de praeben. maioribus. & c. tuae. vel ibi loquitur de rigore hic de misericordia.

Et no. hic Vincen. quod laicus non potest esse canonicus, licet posset esse praebendarius. arg, infra, insti, in ecclesia. Quidam tamen dicunt contra. Credo tamen quod licet habeat laicus aliquam praebendam, vel reditum sicut pauper, vel peregrinus, vel alia de causa, vt 16. q. 1. possessiones. non tamen habebit iura, spiritualia, scilicet, quod intersit electionibus, vel alijs contractibus, qui fiunt de spiritualibus. arg. 16. q. 7. in nona. infra, de elec. causam. nisi esset conuersus.

Sed queritur, an huiusmodi recepti in canonicos, & in fratres, debeant interesse electionibus & alijs tractatibus capituli? Respondeo, Si eis est assignatum stallum in choro, ea facient in ordine suo, quae ad chorum pertinent: puta lectiones legent, cantabunt, & similia, & si est eis assignatus locus in capitulo, ea facient in ordine suo, quae ad capitulum pertinent: puta electionibus intererunt alienationibus, & alijs huiusinodi. Nam cum per hoc appareat eos esse de conuentu, vel de congregatione electioni interesse debent. argu. huius, quod dicitur de clauibus datis, & instrumento reddito. ff. de pact. leg. 2. ff. de contrahen. emp. l. clauibus. & not. infra, de consangui. cap. 2. & argu. infra, de elect. cap. 2. 16. quaest. vlt. cap, vlt. 18. quaest. 2. abbate. & cap. cum sit. infra, de priuil. dilecto.

Nisi contraria esset consuetudo. Si autem nulla esset consuetudo de installando, sed tantum simpliciter eligitur. tune credo, quod ex electione & confirmatione sit canonicus. & ob hoc ipse omnia iura canonici habebit & quotidianas distributiones. infra, de praeben. dilectus.

Perciperent) nec fuit pactum istud simoniacum, quia de iure est, ex quo non habet praebendam, nec de communibus prouentibus, vel aliquibus temporalibus debet habere partem: Quia secundum easdem partes intelliguntur diuisa omnia temporalia communia, secundum quas diuisae sunt praebendae. Sed hoc non placet & expresse contradicit. infra, de praeben. dilectus. Dic ergo, quod bene fuit simoniacum, si intellexerunt hoc verbum, vt de canonia, de praebendis diuisis, & alijs communibus prouentibus nihil percipient. Si vero intelligebant tantum quod de praebendis diuisis nihil percipient: tunc erat ibi pactum id, ad quod etiam sine pacto tenebantur, & idcirco licitum est, non simoniacum, infra, de praeben. cap. significatum. Vel dic melius, quod hic nullo modo potuit esse simonia, quia nulla interuenit inter electores & electos pactio, vel conuentio.1. q. 2. quam pio, sed tantum electores statutum hoc fecerunt, scilicet, quod nihil perciperent: in faciendo autem statutum, siue bonum, siue malum non commiserunt simoniam, licet alias peccauerint, sed si postea quando sibi nunciauerunt electionem, nunciarente vnanimiter & statutum vel constitutionem, & ipse tunc seruare promitteret, tunc esset simonia. 8 quaest. 3. Artaldus. & praealleg. cap. quam pio. Sed si non peteretur ab eo, quod promitteret seruare statutum, nec promitteret licet statutum seruaret, propter hoc non esset simonia: licet enim cuique ius suum proponere.

(Derogationem) quantum ad numerum canonicorum cui derogatum est, cum plures elegerunt, non quantum ad distinctionem praebendarum, cui nullo modo derogatur, vt not. infra, de praeben. dilecto.

Vacaturas) vacaturas autem eis dare intendebant: non tamen eos eligebant sic: Eligimus vos ad vacaturas praebendas, quia tunc electio non teneret, & non mandaret dominus Papa eis prouideri de superexcrescentibus reditibus, sed electionem cassari. infra, de praeben. tuae. Vbi autem simpliciter & pure eliguntur in canonicos, sed promittuntur futurae praebendae, quod licitum est tenet, scilicet, receptio in canonicum, sed promissio vacaturae non valet, imo non primam, sed quam cito obtulerit se facultas, habebit praebendam. infra, de praeben. dilectus & c. relatum. vbi de hoc no. Vel hic loquitur de misericordia, aliter autem de rigore obtinet. plus placet quod no. infra, de praeben. dilectus filius T.

Integritate) sed quare non communicant eum alijs, eum ipsi venerint contra constitutionem suam, vnde non debet gaudere constitutione. supra, eo. cum accessissent. & non debet canonicus carere praebenda, infra, de praeben. relatum? Respon. quidam dicunt communicationem istam iustam esse, sed hic non fuit facta impediente peritione eorum: petierant enim tantum superexcrescentes reditus, sicut ex litera apparet. Vel dicas, quod non debebant communicari praebendae, licet super numerum praebendarum canonicos elegissent, cum statutum esset tantum super numero praebendarum contra quem non venerant. Sed quaeres, si non venerant contra numerum praebendarum, quare superexcrescentes reditus fuerunt; eis assignati, & non communiter asignati sicut statuerant? Respondeo, quia conditio statuti extiterat, scilicet, nisi pro¬ uentus adeo excre. &c.

Superexcrescentes) C. de alluuio. Ieg. vt contra. vbi dicitur, quod paludes melioratae cura cultorum non debent separatim censeri, & istorum canonicorum diligentia non deberet eis obesse, vt quod cura eorum actum est, alijs assignaretur, sed hoc est propter fauorem cultus, diuini in seruitoribus ampliandi. Si autem reditus superexcrescentes non sufficerent ad tot praebendas, quot sunt canonici: tamen eis communiter assignabuntur illis reditus, quia si concedit eis quod plus est, scilicet, quando sufficiunt ad omnes praebendas, multo fortius concedere intelligitur, quod minus est. 16. q. 2. c. 1 & si de istis reditibus fiant praebendae, ruptum est priuilegium, quod habebant de certo numero canonicorum & praebendarum, sed si non fiant prabendae, non rumpitur priuilegium praebendarum.

Nos credimus contra: quia ex quo tot fructus crescunt, vnde potest fieri, vna praebenda statim rumpitur priuilegium, & hoc satis probatur per hoc capitulum, vbi dicitur: quod in priuilegio subintelligitur nisi tantum possessiones &c. & si contra hoc impetrentur, literae non facta mentione de certo numero valent, nec aliqua exceptione elidi potuerunt.

Reuocatis) cognitione praemissa quae sint contra innouata, vel non, quia, lite pendente, non debet pars aliqua priuari commodo possessionis. 11. quaest. 1. quia. 16. quaest. 4. volumus. infra, de iure pat. consultationibus. C. de proba. l. 2. quamuis argumenta sunt contraria. ff. de peri. haere, diuus. ff. §. pe. ff. qui satis. cog. si fideiussor. 2. q. 7. quoties, nec sunt talia reuocanda sine causae cognitione diligenti.

Sed videtur contra. ff: de aedi. edic. quod si nolit. §. si mand. & l. aediles. §. sciendum. vbi dicitur, quod ea quae contingunt post litem contestatam &c. Etsi hoc dicas habere locum, quando idem est iudex qui reuocat, & quo cognoscente aliqua sunt innouata, non bene dicit, quare eodem modo procedere debet successor, & primus iudex. ff. de iudi. mortuo. C. de iudi. properandum. Sed dic illam. l. aediles, non dicere, quod summatim cognoscendum de his sit, quae post litem contestatam accidunt, sed quod ea pertinent ad cognitionem iudicis, quae post litis contestationem accidunt, & non pertinent, si ante litem contestatam accidissent, nisi expresse peterentur: Hic mandat Papa reuocari ea, quae innouata essent ab alterutra partium circa praebendas suple quae vacauissent post receptionem horum. puta reuocanda erat collatio praebendarum talium, si per capitulum essent collatae alijs, siue antiquis, siue etiam nouis canonicis sine causa: Vel si aliquis de istis canonicis, qui agebant eas specialiter cepissent: & idem mandat etiam de possels ionibus superexcrescentibus. Sed si possessiones essent alienatae, penitus in extraneos, in quos per venditionem vel alio iusto titulo transissent dominium, ab eis reuocari non possunt. quia motio li tis personalisa, non facit rem esse litigio&sam, cum per actionem personalem non contendatur de dominio. C. de litigio. in Auth. litig. & ad praebendas de nouo vacantes non competit, nisi conditio ex hac decre. infra, de praeben. relatum. & similiter ad reditus vel possess iones superexcrescentes non competit, nisi conditio ex hac decre. vel officium iudicis quae personales actiones sunt tantum.

Aliqui tamen dicunt, quod etiam si sine causa capitulum daret praebendam a de nouo vacantem alicui canonico, quem qde nouo reciperent, quod haec collatio non reuocaretur. arg. infra, de praeben. dilectus filius G. & de conces. praeben. ex parte Astens. nec est contra. infra, de praeben. inter caetera. quia ibi est speciale, ex quo authoritate Papae fiebat permutatio praebendarum, & per consequens videbatur inhibuisse illis ad quos pertinebat collatio earum, quod eas non conferrent, vt hic not. sicut & dicimus, quod ex quo receptus est aliquis in canonicum authoritate Apostolica, non tenet collatio praebendae illius, quae sibi secundum receptionis suae ordinem debetur, licet nullum ius habeat in praebenda, sed tantum personalem actionem, scilicet, conditionem quam habet ex canone illo. infra, de praeben. relatum.

Sed oppones ex quo praebendae istae non sunt litigiosae, quare non tenet collatio de eis facta canonicis antiquis, sicut & nouis, vel aliam sicut quibuslibet extraneis? Respondeo, quia antiquus canonicus cum esset membrum capituli, cum alias capitulum tenebatur istis, qui agebant conferre nouas praebendas, vel reditus superexcrescentes nisi iusta causa in contrarium suaderet: ergo male faciebat si ea recipiebat: ergo iuste ab eo reuo cantur, si acceperit. infra, de verbo. signi. ius dictum. Item modica vis videtur liue post motam litem coram Episcopo, siue ante mutata sint aliqua circa praedicta, nisi quia post motam litem videtur maior mutantium malitia. gloss. autem hic positae, scilicet, cognitione praemissa. & quia ex quo modicum faciunt ad int eilctum decreta. licet bona & vera contineantur in eis, & generaliter dicimus, quo quandocunque quis dicit aliquam rem sibi deberi, siue corporalem, siue incorporalem. vt ius praebendae, vel praebendam, semper ille a quo peritur, illam alienare potest sine periculo litigiosi. Et idem est si petatur confirmatio electionis: secus est autem si quis dicit rem suam esse, & de dominio vel quasi dominio eius agit, si quis agat. qud confessoria ad aliquam remvel praebendam, quam alius tenet, in qua dicit, se ius habere, & suam esse, & ideo sibi deberi. Nam hic bene dicimus, quod si ille a quo petitur eam alienet, quod ipcidit in vitium litigio, nec est contra, dicitur quia iura non sunt in bonis nostris, quia sunt in quasi bonis.

Item not. quod licet prohibeatur voluntaria alienatio rei litigiosae, non tamen prohibetur necessaria b. ff. de revendi. is a quo. & l. seq. de hoc etiam no. infra, de arb. ex parte (Episcopo Ferrariens.) quia ex quo de praebendis his, vel possessionibus agebatur coram Papa, vel eius delegato, eius negotium ad se reuo casse videtur, & ideo alii inferiores non debent se de eis intromittere. infra, de offi. leg. licet. 3. q. 6. quamuis. Sed certe si essent pares iudices, licet vnus super aliquam rem cognosceret, nihilominus teneret, quod ab alio fieret super eadem re, licet pro magna parte ad eundem iudicem mittendi sint, si pars peteret, & diceret, quod causa super eisdem posses sionibus vertitur coram tali iudice: Vnde peto, quod remittatis nos ad eundem iudicem c, quia posset mihi multum praeiudicare diuersus processus eorundem. Item laboriosum nimis esset mihi, si coram duobus de eadem re litigarem & si ob hanc causam appellaret, iusta esset appellatio. ff. de quib. reb. ad eun. in l. 3. arg. ff. de cau. lib. si pariter. Sed si pars non peteret, credo quod legitimuesset processus coram vtroque iudice habitus. arg. ff. de peti. haeredi. l. penul. ff. de rei ven. is a quo

Nec videtur nobis verum, quod Papa vel superior incipiendo cognoscere propter hoc videatur ad se reuocasse causam, quae inter alios vertebatur, sed inter eosdem tantum. & sic loquuntur praealleg. c. licet quamuis. & sic etiam hic loquitur, scilicet, de partibus tantum. Item decreta. loquuntur, quando aliquod negotium ex certa scientia ad se reuocat, & non quando ordine iudiciario procedit, sed secundum hoc superflua est gloss. quae ineipit. cognitione praemissa, quia de iure constat, quod reuocandum erat, quicquid a partibus fit nouum, ex quo coram aliquo iudice lis mota est.

CAPVT X 1 Nunquid laici possmt derebus Ecclefiae tenporalibus vel spiritunlibus disponere.

ECCLESIA SANCTAE MARIAE. (Statutum) Nam laici de rebus ecclesiae temporalibus siue spiritualibus disponere non possunt. infra, de re. eccle. non alie. c. cum laicis. Ius eligendi in collegiata ecclesia in eos non cadit, etiam si sint patroni. infra, de elec. sacrosan. & c. cumana. Nec de re a spirituali in eis compromitti a potest. infra, de arbi. contingit. c. Nec iudicare. infra, de iudi. decernimus. Haec decreta. sumpta est de canone. 96. dist. bene quidem. (Sibi) id est, monasterio.

CAPVT XI 1 Aliud est smpliciter aliquem exciudere, &¬ aliud in perpetuum excludere. 2 An perpetuo remouere, & simpliciter remouere idem sit.

EX LITERIS. (Vestrae fide praestita) quod statuta nostra seruarentur. ( Perpetuum) dicit hic Innoc. alind est aliquem simpliciter excludere, & aliud in perpetuum. si. 33. quaest. 4. non oportet. & 1. q. 4. sunt nonnulli. infra, de dona. pastoralis. ff. pro soc. cum focietatem. arg. contra. ff. de pen. seruus. Ex quo enim tempus diffinitur, non est de quolibet tempore vel perpetuo intelligendum. 1. q. 1. eos. ff. de euic. si rem. §. fi.

2 Item inuenio quod idem est, perpe¬ tuo & simpliciter remouere. 1. q. 1. reperiuntur. in fi. 69. dist. si quis ex ipsis. 11. q. 3. si sacerdotes. 27. q. 1. de viduis. Vnde de clerico, qui si a Papa deponitur, perpetuo intelligitur esse remotus, satis potest dici, quod vbi sententia super aliquo delicto ferretur, perpetuo amoueri intelligeretur, quamuis in sententia non diceretur perpetuo, sed vbi propter contumaciam tantum amoueretur, quae vt dicit hic, poenam perpetuam non meretur, sed quousque poeniteat, vel satisfaciat, tunc iuramentum & priuatio, ius temporalis intelligitur, id est, quousque satisfaciat, quia iuramentum est secundum ius intere pretandum. infra, de iureiur. ad nostram. (Canonici) infra, de ver. sig. cum olim.

CAPVT XII.

EX PARTE. (Diminuti. Et sic non fuit iusta causa huius statuti, & ideo non tenuit. ff. de man. princ. in nouis. (Constitutione) no. infra, de maio. & obe. statuimus. ( Confirmationem) in generali forma obtenta, scilicet, quod non facerent mentionem de priori statuto, reditibus non diminutis, & de assensu Episcopi neglecti. infra, de consue. cum consuetudinis.

CAPVT XIII.

QVONIAM CONSTITVTIO. (Omnes.) & supra, eod. cap. 1. (Obscurum) dist. 4. erit. (Praeferendis) de hac materia no. supra, eo. cum omnes. (Maioribus) id est, prius ordinatis. 17. dist. §. vlti. (A minoribus) id est, posterius ordinatis. (Cum leges.) supra, eo. c. 2. C. de legi. leges &c.