Table of Contents
Commentaria super libros quinque decretalium
Liber 1
Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica
Titulus 2 : De constitutionibus
Titulus 5 : De postulatione praelatorum
Titulus 6 : De electione et electi potestate
Titulus 7 : De translatione episcopi
Titulus 8 : De auctoritate et usu pallii
Titulus 10 : De supplenda negligentia praelatorum
Titulus 11 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum
Titulus 12 : De scrutinio in ordine faciendo
Titulus 13 : De ordinatis ab episcopo qui renunciauit episcopatui
Titulus 14 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum
Titulus 15 : De sacra unctione
Titulus 16 : De sacramentis non iterandis
Titulus 17 : De filiis presbyterorum ordinandis vel non
Titulus 18 : De servis non ordinandis et eorum manumissione
Titulus 19 : De obligatis ad ratiocinia ordinandis, vel non
Titulus 20 : De corpore vitiatis ordinandis vel non
Titulus 22 : De clericis peregrinis
Titulus 23 : De officio archidiaconi
Titulus 24 : De officio archipresbyteri
Titulus 25 : De officio primicerii
Titulus 26 : De officio sacristae
Titulus 27 : De officio custodis
Titulus 28 : De officio vicarii
Titulus 29 : De officio et potestate iudicis delegati
Titulus 30 : De officio legati
Titulus 31 : De officio judicis ordinarii
Titulus 32 : De officio judicis
Titulus 33 : De majoritate et obedientia
Titulus 34 : De treuga et pace
Titulus 36 : De transactionibus
Titulus 38 : De procuratoribus
Titulus 40 : De his, quae vi metusve causa fiunt
Titulus 41 : De in integrum restitutione
Titulus 42 : De alienatione judicii mutandi causa facta
Liber 2
Titulus 2 : De foro competenti
Titulus 3 : De libelli oblatione
Titulus 4 : De mutuis petitionibus
Titulus 5 : De litis contestatione
Titulus 7 : De juramento calumniae
Titulus 10 : De ordine cognitionum
Titulus 11 : De plus petitionibus
Titulus 12 : De causa possessionis et proprietatis
Titulus 13 : De restitutione spoliatorum
Titulus 14 : De dolo et contumacia
Titulus 15 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae
Titulus 16 : Ut lite pendente nihil innovetur
Titulus 17 : De sequestratione possessionum et fructuum
Titulus 20 : De testibus et attestationibus
Titulus 21 : De testibus cogendis vel non
Titulus 22 : De fide instrumentorum
Titulus 23 : De praesumptionibus
Titulus 26 : De praescriptionibus
Titulus 27 : Sententia et re iudicata
Titulus 28 : De appellationibus, recusationibus, et relationibus
Titulus 29 : De clericis peregrinantibus
Titulus 30 : De confirmatione utili vel inutili
Liber 3
Titulus 1 : De vita et honestate clericorum
Titulus 2 : De cohabitatione clericorum et mulierum
Titulus 3 : De clericis conjugatis
Titulus 4 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 5 : De praebendis et dignitatibus
Titulus 6 : De clerico aegrotante vel debilitato
Titulus 7 : De institutionibus
Titulus 8 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis
Titulus 9 : Ne sede vacante aliquid innovetur
Titulus 10 : De his, quae fiunt a praelato sine consensu capituli
Titulus 11 : De his, quae fiunt a maiori parte capituli
Titulus 12 : Ut ecclesiastica beneficia sine diminutione conferantur
Titulus 13 : De rebus ecclesiae alienandis vel non
Titulus 17 : De emptione et venditione
Titulus 18 : De locato et conducto
Titulus 19 : De rerum permutatione
Titulus 21 : De pignoribus et aliis cautionibus
Titulus 22 : De fidejussoribus
Titulus 25 : De peculio clericorum
Titulus 26 : De testamentis et ultimis voluntatibus
Titulus 27 : De successionibus ab intestato
Titulus 29 : De parochis, et alienis parochianis
Titulus 30 : De decimis, primitiis et oblationibus
Titulus 31 : De regularibus et transeuntibus ad religionem
Titulus 32 : De conversione conjugatorum
Titulus 33 : De conversione infidelium
Titulus 34 : De voto et voti redemptione
Titulus 35 : De statu monachorum et canonicorum regularium
Titulus 36 : De religiosis domibus, ut episcopo sint subiectae
Titulus 37 : De capellis monachorum et aliorum religiosorum
Titulus 38 : De jure patronatus
Titulus 39 : De censibus, exactionibus et procurationibus
Titulus 40 : De consecratione ecclesiae vel altaris
Titulus 41 : De celebratione missarum, et sacramento eucharistiae et divinis officiis
Titulus 42 : De baptismo, et eius effectu
Titulus 43 : De presbytero non baptizato
Titulus 44 : De custodia eucharistiae, chrismatis et aliorum sacramentorum
Titulus 45 : De reliquiis et veneratione sanctorum.
Titulus 46 : De observatione jejuniorum
Titulus 47 : De purificatione post partum
Titulus 48 : De ecclesiis aedificandis vel reparandis
Titulus 49 : De immunitate ecclesiarum, coemiterii, et rerum, ad eas pertinentium
Titulus 50 : Ne clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant
Liber 4
Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis
Titulus 2 : De desponsatione impuberum
Titulus 3 : De clandestina desponsatione
Titulus 5 : De conditionibus appositis in desponsatione vel in aliis contractibus
Titulus 6 : Qui clerici vel voventes matrimonium contrahere possunt
Titulus 7 : De eo, qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium
Titulus 8 : De conjugio leprosorum
Titulus 9 : De conjugio servorum
Titulus 10 : De natis ex libero ventre
Titulus 11 : De cognatione spirituali
Titulus 12 : De cognatione legali
Titulus 13 : De eo, qui cognovit consanguineam uxoris suae vel sponsae
Titulus 14 : De consanguinitate et affinitate
Titulus 15 : De frigidis et maleficiatis, et impotentia coeundi
Titulus 16 : De matrimonio contracto contra interdictum ecclesiae
Titulus 17 : Qui filii sint legitimi
Titulus 18 : Qui matrimonium accusare possunt, vel contra illud testari
Titulus 20 : De donationibus inter virum et uxorem et de dote post divortium restituenda
Titulus 21 : De secundis nuptiis
Liber 5
Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus
Titulus 2 : De calumniatoribus
Titulus 3 : De simonia, et ne aliquid pro spiritualibus exigatur vel promittatur
Titulus 4 : Ne praelati vices suas vel ecclesias sub annuo censu concedant
Titulus 5 : De magistris, et ne aliquid exigatur pro licentia docendi
Titulus 6 : De judaeis, sarracenis, et eorum servis
Titulus 8 : De schismaticis et ordinatis ab eis
Titulus 9 : De apostatis et reiterantibus baptisma
Titulus 10 : De his, qui filios occiderunt
Titulus 11 : De infantibus et languidis expositis
Titulus 12 : De homicidio voluntario vel casuali
Titulus 14 : De clericis pugnantibus in duello
Titulus 16 : De adulteriis et stupro
Titulus 17 : De raptoribus, incendiariis et violatoribus ecclesiarum
Titulus 22 : De collusione detegenda
Titulus 23 : De delictis puerorum
Titulus 24 : De clerico venatore
Titulus 25 : De clerico venatore
Titulus 27 : De clerico excommunicato, deposito vel interdicto ministrante
Titulus 28 : De clerico non ordinato ministrant
Titulus 29 : De clerico per saltum promoto
Titulus 30 : De eo, qui furtive ordinem suscepit
Titulus 31 : De excessibus praelatorum et subditorum
Titulus 32 : De novi operis nunciatione
Titulus 33 : De privilegiis et excessibus privilegiatorum
Titulus 34 : De purgatione canonica
Titulus 35 : De purgatione vulgari
Titulus 36 : De iniuriis et damno dato
Titulus 38 : De poenitentiis et remissionibus
Titulus 39 : De sententia excommunicationis
Titulus 46
Titulus 46
Caput 1
CAPVT I. 2 Ieiunium quid sit, & vnde dicatur. 2 Quotuplex sit ieiunium. 3 leiuniorum quaedam dicuntur generaliter. quaedam specialiter indicta. 4 Qualiter dicatur quis soluere ieiunium. & in nu. 3. G v7.
EX PARTE VESTRA. lesunium est parsimonsa victus, & abstinentia ciborum, & dscitur ieiunium a quodam intestino, quod vocatur seiunsum, quod semper est vacuum & subtile, & iesunum siue medsa viscera vacua, & exinansta dimittit.
2 Et est triplex ieiunium. Primum est cuius libet diei, & cuiualibet res aedibilis abstinentsa, secundum propriam voluntatem, & non secundumaliquod statutum, vel scriptum, vel consuetudinarium, & secundum hoc etiam, si quater in die comedat & abundanter, tamen si ab aliquo cibo placito abstineat, dicitur facere leiunium. i. cibi abstinentsam. Secundum set iunium est, quando quis abstinet a eibis humectantibus, vt si tantum comedat sicca, vt panem, & nuces, & poma, non carnes, non pisces, non olera, & hoc sesunium dicitur xerophagia, a xeron quod est sica cum, & phagin quod est comedere. Tera tium iesunium est abstinentia victus secundum ordinationem ecclesiae, siue scripto, siue consuetudine approbata. Hloc ieiunium est necessarium omnibus sanae mentis & doli capacibus potentibus ieiunare, cum ipsi peccare possint, & peccata de¬ ferre. inf. de deli. pue. c. 1. dispensatiue tamen cum impuberibus, & etiam in masoti etate poterit dispensari, vt ab indictis ieiunines absoluantur, & idem dicimus in se. nibus, sicut & infirmis & debilibus. Mulseres ensm propter prohibitionem virorum indicta sesunia non debent dimittere, licet votiua & voluntaria dimittere debeant. 33. q. vl. manifestum. licet cumhis forte propter scandalum vitandum posset sacerdos dispensare etiam in indictis, nam propter scandalum vitandum legltima est dispenfatio. 50. di. vt constitueretur. inf. de cler. excom. mi. latores. non credimus quod ista iesunia possint redimi pecunia, vel alio modo, nisi causa vel necessitas in seiunante subsit, voluntaria autem iesunsa etsam sine causa quae in sesunante subsit, dummodo sit alias vtile, redimi possunt authoritate superioris. 22. di. c. fin. Sunt autem seiunia indicta & necessaria quatuor temporum, quae a vetersbus initium habuere. 76. di. c. seiunium. Item in vigilijs natiuitatum, natiuitatis Domini & beati loannis. Item in vigslsa omnium Sanctorum. Item in vigslia Assumptlonis. Item in vigilia beati Laurentij. ltem in quadragesima. Item in sexta fersa praeter exceptuatas, quae sunt post Pascha, etiam si natiuitas Domini in ea venire contingat. inf. eod. cap. fi. 76. di. non autem. Dicunt tamen quidam & non male, quod hoc non est iesunium necessitatis, quia si esset, non liceret Cisterciens. illud mutare nisi quo ad carnes. Voluntaria autem ieiunia sunt, ad quae aliqui voto vel proposito se astringunt, vel etiam quae sacerdos praeter indicta propter magnitudinem peccati imponit. e2. ds. c. fi. & hoc licet commutare & redimere, etiam si nulla causa subsit in seiunante, dummodo vtilior sit compensatso. ar. de vo. & vo. redem. c. 1.
Item no. quod inter indicta ieiunsa, quedam sunt indicta generaliter, vt praedicta, alia specialiter, vt seiunium aduentus, quod nee in omnibus prouinciijs celebratur, nec ab omnibus illius prouinclae fit. inf. eodem cap. 2. tale etsam erat, quod matronae Romae consueuerant ieiunare in Sabbato. 11. di illa. Item no. quod licet ieiunia indicta non debeant commutari, vel redimi sine causa, tamen ea possunt mutari, sicut ieiunium festi quod est die lunae fit in sabbato. Et dicitur, quod in quibusdam locis Franciae scilicet vbi sunt ecclesiae sancti Quintini non ieiunatm in vigua lia omnium Sanctorum, sed tertia praecedenti die. Item circa haec indicta ieiunia ci edimus posse statui, quod bis, sed parum comedatur in die, sicut etiam faciunt Cisterclenm. quiad remouendumscandalum & charitatem conseruandam statuerunt, quod illi qui faciunt aliquid praegustent, nec soluunt ieiunium ab ecclesia indictum. Item ex causa liceret statuere, quod etiam cibis quadragesimalibus non vterentur. inf. e. c. 2. §. cum autem.
4 Item credimus, quod si carnibus vtatur, quos in ieiunio indicto soluit ieiunium, & eodem modo, si plus quam semel comedat, nisi vbi aliter est ex causa statutum, sicut est in Cistercienm. tamem & hoc ea ratione dicimus, quia sic vsu ieiunantium approbatum est, sed si alias vel horam anticipat, vel latius capiat, vel si belluas marinas comedat, vel si nimis ardenter comedat, non credimus quod propter hoc soluatur ieiunium, sed in his & alijs excessibus eum peccare credimus, & sic intelligitur de cons. dist. 1. solent. & dist. 3. quicunqu. Item licet ieiunium sit abstinentia victus, tamem credimus eum ieiunare qui in praedsctis consuetudinem obseruat, licet ad ingurgitationem comedat, & quiequid sibi placet, quia in ieiunio non tantum abstinentia attenditur, sed consuetudo ecclesiae. Alii tamen dicunt, nunquam esse ieiunium, nisi & ibi sit victus abstinentia.
Item non credimus solui ieiunium indictum, si quis comedat in ieiunijs indictis, nisi in quadragesima oua & caseum, sed tamen peccat, & sic intelligitur dist. 4. deniquo. alii tamen contradicunt. Credimus tamem, quod ex causa in aliquibus prouincijs possit prouideri, quod & his vtantur sine peccato, cum haec tantum ex constitutionibus & obseruationibus hominum processerint. Electuarijs autem dedicatis non credimus, quod aliter liceat vti, nisi sicut alio cibo delicato.
5 Medicinam autem pro remouenda infirmitate, vel fugienda accipere licet sine peccato in die ieiunij, sed pro conseruanda sanitate tantum, vbi non est signum infirmitatis, non credo. Alii tamen dicunt quod pro nulla medicina, nec pro electuarijs soluetur ieiunium. Pro potu autnt vel ante cibum vel post cibum non credimus solui seiunium, sicut videmus constitutum esse in consuetudine ecclesiae ieiunantis. Senescalos vel portantes encoenia, vel quoscunque alios seruien¬ tes praegustantes cibos ante dominos timentes de toxico, non credimus soluere ieiunium, & idem credimus de medicis praegustantibus medicinas: & in his casibus credimus, quod monachis licet praegustare carnes, & hoc dicimus propter generalem consuetudinem, quae sic obtinet.