Titulus 42

CAPVT I. 1 Baptismi sacramentum in quo consistat. 2 In sacramento altaris tria sunt, sic etiam in baptismo. 5 Quid sit character. 4 Si i flumine aliquis baptiaatur, ea sela aqua quae corpus tangit est sacramentum.

LITERAS TVAS. ( Baptismus) baptismus a sacerdote debet conferri, & si necessitas est supplere, potest vicem eius diaconus, sed non alius, quamuis constat quod a quocunque collatus non sit iterandus. de conse. dist. 4. constat. 81. dist. si diaconus.

Consueuit autem queri, in quo consistat sacramentum baptismi. Super quo no. triplicem opinionem. Quidam dicunt, quod ipsa aqua abluens est baptismus, vel sacramentum baptismi. Alii dicunt, quod ablutio siue tinctio, passio est baptismus vel sacramentum, & non tinctio actus, quae aliquando est peccatum, & huic opinioni assentit Magister Sententiarum. Alii dicunt quod character est sacramentum vel baptismus, qud in baptiaato confertur. de cons. dist. 4. tunc valere, & non aqua, a vel tinctio quae velociter transeunt. Et exponunt id, quod hic dicitur, baptismus est intinctio. i. character intinctione collatus. Nos dicimus, quod sicut in sacramento altaris, sunt tria, vt sup. tit. proxi. cummarthae. §. distinguendum. ita & in baptismo, vnum quod est sacramentum. set aqua abluens, vel ablutio passio, secundum quod est tantum res sacramenti. lsc. gratiae infusio, & peccati remissio, & ter. tium, quod est sacramentum & res. sc. eharacter. Dicimus ergo, quod aqua verbo domini sanctificata proprie est sacramentum, sicut & species panis & character secundario sicut & verum corpus Christi. Est autem character quaedam passibilis qualitas illuminans animam ad videndum facilius quid sit credendum, & quid faciendum, & quid non: vel potest dici & forte melius, quod est quedam qualitas disponens & habilitans animam ad suscipiendum gratiam, & haec qualitas a quibusdam dicitur sanctitas, quia praeparat animam ad sanctificationem. lo. autem Damasce. dicit, quod character est mentis custodia, eo quod inseparabiliter custodit mentem, & quia eam praeparat & habilitatad gratiam per quem ipsa anima custoditur.

Item no. quod si quoes baptixatur influmine illa solaaqua est sacramentum quae corpus tangit, etiamsi quis eam biberet, aquam sacramentalem biberet, & hoc idem esset, si quis biberet aquam consecratam de fontibus baptismi. Tamem quidam dicunt totam aquam, quae est in fontibus baptismi sacramentum, ex quo secundum ordinem ecclesiae consecrata est, etiam si nullus ibi baptizaretur, quia verbum consecrationis accessit ad totam aquam, quae est in fontibus, & eam totam consecrare intendit, sed secus est si baptizaretur in flu¬ mine, quia stultum esset, nec fieri posstt. quod totum flumen consecraretur, bed me. lius videtur qo etiam in fontibus, illa sola aqua sit sacramentum, quae tangit corpus, nec aqua fontium baptismalium fit sacramentum per verba consecratoria, quaeibi dicuntur, nisi ibi puer baptizetm cum verbis ad hoc ordinatis, nam priora verba sunt tantum de solennitate, & ideom non faciunt sacramentum. inf. e. prox. c. Item cusus rei esset sacramentum, cumnulla anima sit in aqua quae significet infusionem gratiae vel characterem infusum.

CAPVT II. 1 Forma baptismi data ab ecclesia intantumest seruanda, quod eam etiam per aequipollentia verba mutare non licet. & in nua & 3. & in nu. 1 4 Quae sint verba substantialiasformae. et inau 5. ev6. 7 Ecclesia non dicitur infigere ebaracterem, sed solus Deus. 3 Quae requirantur de necessitate ad hoe vt aliquis sit baptixatus. et in ni 10 Nunquid si baptixatus petpt baptismum, sea tamen non intendebat baptiaari, dicatur esse baptizatus.

SI QVISPVERVM. (Ter) idem est si semel. de cons. dis. 4. c. de trina. (In nomine) & intantum seruanda est forma data ab ecclesia, quod eam etiam per equipollentia verba mutare non licet, vt dicat, ego te baptiao in nomine generantis, generati, & procedentis. Item non licet aliquod verbum, vel vulgariter, vel literaliter praeponere, vel inserere, vel postponere in forma intendens illud esse de forma, & sine ipso non esse formam, vt verbi gratia: ego sacerdos baptiao ete. vel, ego baptiaeo te loanmnem etc. vel, ego baptiaxo te in nomine patris & filii & spis ritus sancti & beati loannis: alias autem, si non crederet illam formam esse, vel additam esse de forma, sed ex simplicitate, vel ex deuotione praedicta adderet, baptizatus est.

Idem dicendum est si ex malitia, vel haeresi diceret, vt si adiiciat, & diaboli & haereticorum, dummodo hoc non credat de forma, & baptixare intendebat, & haed omnia contingunt propter formam baptismi, quae inuiolabiliter est obseruanda, vt alibi no. Item si formam veram dicat, & non credat illam veram formam, sed aliam non erit baptiaeatus, & hoc ideo, quia non intendit baptizare, quo ex eo apparet, quia for¬ mnam vera dicere non intendit, cum tamen sciat vel credat ad hoc certam formam statutam, quia si non crederet certam formam statutam & baptizare intenderet, non obstantibus praedictis adiectionibus, baptieatus esset, quia recidit haee quaestio in primum casum, quando ex malitia vel ex simplicitate ea addit.

3 Sed si quis certus est certam forma praescriptam in baptismo, & praeter illam formam non conferri baptismum, & postea baptizaret, cum ea forma de qua dubitat, an sit vera, nunquiderit baptiaeatus: respond. sic, quialicet dubitaret de forma, intendit eum baptixare secundum illam formam, si est vera, vnde cum sit vera forma, vere baptixatus est. Verba autem quae sunt de substantia formae sunt haec. ise. (Baptixo) nec esset baptieatus si diceret, baptieat te Christus, vel Petrus, vel sacerdos se demonstrato, vel baptiaeatur Petrus a tali, veruntame si aliqua prouincia esset, quae nunquam nostram formam accepisset, & verba dicta vel alia aequipollentia nostris diceret, debent haberi pro baptizatis.

Sed oppones quare non idem dicis, de vna ciuitate, quae nunque accepit nostram formam, vel de singulis sacerdotibusc Resp. quia ibi est iustus & probabilis error, & ideo ad illos constitutio ecclesiae non extenditur, nisi ex quo sciunt formam, & sic fuit diffinitum de Graecis Calabriae, qui hanc formam seruarunt, imo fuit eis concessumilsct quod etiam in futurum baptizantur secundum primam formam, sed in alijs non est probabilis error, & ideo extenditur ad eos constitutio. ar. §2. dist. quod proposuisti. Et haec forma ex constitutione ecclesiae praedictas vires habet, quod ex eo apparet, quia aliquando mutata est haec forma de cons. dist. 4. firmissime a quodam. & c. seq. Item loco huius verbi baptixo, non potest poni, lauo vel balneo, & hoc ea ratione, quia hoc verbum baptixo plus importat ex institutione, quoad sit eius propria significatio, nam baptixare, est in aquam constringere sub certa forma verborum. sup. e. c. 1.

5 Sequitur. In nomine patris & filii & spiritus sancti, nam & haec verba multipliciter sunt de substantia formae, nec possent, mutari vt diceret in virtute, vel in nominibus, nec liceret inde tollere copulatiuam coniunctionem. lsc. & tamen satis credendum est, quod valeret baptismus si diceretur, in nomine patris filiique spiritusque sancti, quia nulla est differentla snter praedictas copulatiuas, sed diligens lector, multas notabit differentias inter hoc nomen virtute, & hoc nomen nomine, & inter singulare, quod indicat vnitatem essentiae, & plurale, quod hoc non facit: & idem est fere inomnibus alijs verbis hic positis. De hoc autem pronomine ego, cum subintelligatur potest dici, quando non est de substantia, sed hoc pronomen te, bene est de substantia, nam expressio est demonstratio per pronomen & actum, quam si loqueretur in tertia persona, vt non diceret, ego baptiaeo in nomine patris & filii & spiritus sancti, & huiusmodi verba sunt de forma verborum, sed in forma facti secus est, verbigratia: nam si quis bis vel ter immergat, vel etiam quater, vel pluries, semper baptizatus esset, dummodo baptizare intendat, etiam si credat vnam vel trinam immersionem non sufficere, sed quatuor necessatias esse. Et haec ratio diuersitatis, quia in forma verbali certa verba sunt, quae sunt de substamtia, & etiam ipsa forma est de substantia, sed in his quae facti sunt, nihil est de substantia, nisi ipsa tinctio aquae, vnde etiam sine immer sione. i. licet non immergatur in aqua, sed tantum super eum proiiciatur baptixatus est, & ideo cum tantum ad solennitatem pertineat eorum omissio, non vitiat baptismum in sententia. de conse. di. 4. c. 1. & 2. & c. de immersione. & eodem modo non est curandum, quoties immergat, sed quicquid dicatur de possibilita6te semper tamen in verbis, & in factis exacte seruanda est forma. De his autem qui corrumpunt verba formae, dicemus inf. e. c. vl.

Et caue tibi, quia non dicimus, quod ecelesia infigat characterem animae, sed solus Deus, sed ecclesia potest facere constitutiones super baptismo, non quod non sit, vel quod non credatur omnibus, tamen circa baptismi collationem potest sacer. dos constitutiones, & prefigere formas, quas quia Deus ratas habet, & quia bonae sunt, eis infigit characterem, qui secundum tales constitutiones baptizati sunt. Idem facit ecclesia in matrimonio, & in alijs sacramentis, & dispensat in voto & iuramento: & in omnibus alijs fere nisi contra fidem de quibus alias no.

No. quod ad hoc quod aliquis baptixeatus sit: necessarium est quod baptizans intendat baptizare non tantum balneare vel carnes lauare, nec tamen vi¬ detur necesse, quon ad effectum bapusmi, quod sciat quid sit baptismus.c sce. quod ibi infundatur gratia, vel quod sit sacramentum, nec etiam oportet quod credat hoc ipsum, imo & si contrarium credit, & totum reputat truffam & deceptionem: tamen baptismum suum habet effectum.

Item non est necesse quod baptizans sciat quid sit ecclesia, quid baptixeatus vel vnde scit, nec quod gerat in mente facere quod facit ecclesia, imo si contrarium gereret in menteclsict non facere quod facit ecclesiased tamem facit: quia formam seruat, nihilominus baptiaeatus est, dummodo baptixare intendat, vnde si aliquis in casu necessitatis constitutus, vel etiam sine necessitate vadat ad Sarracenum, & dicat baptiza me, & doceat eum formam, & ille Sarracenus baptixet non eredens, per immersionem aliquid aliud fieri, nisi madefactionem, & non intendat eum baptizare, vel etiam madefacere secundum intentionem petentis baptismum. i. vt baptismus operetur, quicquid operari potest, & ipse baptiaeans tanquam minister conferat, quod alii baptiaantes conferunt, licet non credat ipsum posse aliquid operars, verem baptsaatus est, sed si hoc non intenderet non baptixaret, nec est necesse quod aliquis sciat, quid in his ecclesiaintelligat, vel etiam quod sciat vel credat ecclesiam esse.

Sed quid si baptixatus petiit baptismum, sed baptixari non intendebat, nec aliquid per baptismum conferri, & videtur quod non sit baptiaeatus, quianunquam consensit baptiaari, sicut non est matrimonium, vbi non consentit, licet verba consensus exprimat. infr. de spon. tua.

Sed contra videtur, quia nedum fraudulentus, sed etiam coactus accipit baptismum in decre. 45. di. de ludaeis. & fursosus dormiens, si prius erat in voluntate baptiaeandi. inf. e. tit. c. maiores. Sol. hic qui sic ficte acceditad baptismum non est baptiaatus, licet propter ignorantiam ecclesia eum cogat seruare legem baptieatorum.

Nec obest de coacto, quia habuit voluntatem licet coactam, sed si nunquam consensisset baptismo, licet illum verbo petinsset, idem dicimus quod in casu superiori. Furiosus autem & dormiens voiuntatem creduntur haberein habitu, licet non in actu.

Baptisatus) ideo sic exacta forma seruatur de iure positiuo, quae tamen sumpta est de euangelio, quia si formam mutare liceret de facto, in haereses quis labi posset, tamen credimus quod ecclesia posset ex causa aliam formam statuere: sicut aliquando statutum fuit quod in nomine Christi baptixarentur. de conse. dist. 4. a quodam. sicut etiam posset sta. tui, vt quidam dicunt, quod baptizaretur in nomine patris, vel in nomine spiritussancti, quia in ex positione vnius personae, & aliae intelliguntur in sententia. de conse. dist. 5. c. pe. & fin. de conse. dist. 3. e. fin.

CAPVT III.

DE QVIBVS. (Dubium) de facto, nam de iure non potest esse dubium. (Dubium) vehementer: puta quia natus in aptiuitate Sarracenorum, si enim de parentibus & inter fideles natus sit, praesumitur baptieatus. infr. tit. prox. veniens.

CAPVT IIII. 1 Tria esse dicuntur in anima pueri nondum buptixati, quae bic habes. 2 De peccato originali bic nonnulla pulebrareferuntur Pueran sit dignus paena aeterna 3 Non est vllus compellendus fieri Cbristimnus. 4 Duplex est via quae ducit nos ad vitam 3 vvni liceat bellum indicere infidelibus et Sarracenis.

MAIORES. (Eum) Petrum (Que: Lrenti) id est interroganti Petrum. Ipsum) Christum. Paruulis) inanima pueri nondum baptizati sunt tria. Pronitas ad peccandum, quae est ex corruptione carnis, & macula quae est quedam sordes animae, quam contraxit in sua infusione ex commixtione carnis, & propter hanc sordem indignum est Dei conspectui praesentari. Tertium est reatus, siue debitum poenae aeternae, & magister Pe. Lombardus in sententijs videtur fuisse in ea opinione, quod praedicta pronitas ad peccandum sit peccatum originale, quae etiam dicitur concupiscentia & fomes. Sed contra eum est, quia illa pronitas remanet post baptismum, & Ita videretur, quod etiam peccatum originale remaneret post baptismum. sed respondebat illi pronitati accessorium esse, quod esset peccatum, propter hoc ferem omnes dicunt, quod peccatum originalenon est fomens, nec pronitas peccati, sed quaedam macula animae annexa fomiti, & illa macula in baptismo deletur, sed qusa slla macula annexa est fomiti, ideo aliquando fomes siue illa pronitas dicitur originale peccatum. Et secundum hoc intelligitur quod dicit Aug. quia peccatum originale transit reatu, sed remanet actu, quia macula quae facit hominem reum poenae aeternae transit, vt decetero ratione illius peccati originalis, non sit poenae aeternae astrictus, sed idem pecca. tum originale, licet minus propriem dicitur remanere actu, quia ibi remanet pronitas, ex qua surgunt actuales concupiscentiae.

Sed dices quomodo sine vllaculpa voluntaria adiicitur poenae aeternaer R esp. haec poena est tantum poena carentiae. ls. quia caret visione Dei, & non est poena actualis, & ideo non puniuntur sine voluntate poena actuali, nisi voluntate peccent,, & malunt sic esse, quam non esse. (Quem per se sortiuntur) . i. qui sine alterius fide vel operatione dant remissionem peccatorum. (Sed ficti) id est adulti non verem credentes.

(Compellantur A.) & sic nullus est, vt fiat Christianus compellendus. Nec obe stat quod seruo dicitur, vt ad nuptias inuita tos compellat intrare, Lucae. 14. 24. q. 4. displicet. ver. repete. quia ibi intelligitur de compuisione facta per instantiam rationis, non per seueritatem gladii matersalis, seu per violentiam temporalem. 453. dist. de ludaeis. quia executio talis gladii est isti seruo. i. ordini praedicatorum, vel Apostolis in persona Petri a domino interdicta. 23. q. 1. §. item cum Petro. Vel dic, quod primo praecepit seruo. i. ordini praedicatorum, qui magnus est in ecclesia Dei. inf. de haered. cum ex insuncto. vt exiret in plateas, & vicos ciuitatis, & pauperes, & debiles, caecos & claudos introduceret, & non compelleret ipsos intrare. Postmodum ei dixit vt exiret in vsas, & sepes, & illos intrare compelleret, quos ibi inueniret, vt in praeal. c. displicet. ver. repete. habetur, innuens per hoc quod ludaei & similes, qui fidem non habent. non sunt gladio materiali ad fidem cogendi, sed introducendi per efficaciam rationis & legis, vt ex suis codicibus conuincantur, vt in praeal. c. de ludaeis. sed illi qui a gremio ecclesiae diuerterunt, vt haeretici & schismatici, ad eam sunt redire cogendi, cum sint de foro ecclesiae etiam per potentiam secularem, vt hic. Nam per hoc quod dicit ipsum exire in plateas & vicos ciuitatis, tangit ludaeos, quitanquam ciues legem Prophetas, & eloquia certa habebant statuta supernae csuitatis, scsentes quos quidem de ciuitate ad nuptias vult vocare sine compulsione, tamen quia nihil ad nos de his qui foris sunt. inf. de diuor. gaudemus. sed per hoe quod dicit, quod exeat in vias & sepes, notat hereticos & schismaticos.

Est enim duplex via, quae ducit ad vitam. infr. de haere. cum ex iniuncto. & quae ducit ad mortem. inf. de spon. inter. & in hac sunt haeretici. Per sepes tamen designat schismaticos, quod schismatici spinis inconsutilem domini tunicam, id est, ecclesiae vnitatem lacerant, & isti tanquam de foro ecclesiae sunt cogendi intrare, & fidemtenere, quam in baptismo receperunt. vt hic.

Ex his ergo apparet Sarracenis, vt fiant Christiani bellum indicendum non esse, si tamen terras Christianorum inuasissent, vel occupatas tenerent, vel Christianos hostiliter impugnarent: tunc tam per ecelesiam, quam per principem cuiusque terrae, cui vel subditis damna, vel iniuriae inferuntur, potest eis iustum bellum indici. 23. q. §. dispar. sed si Sarraceni tributum consuetum denegant reddere principi Christiano, & si tune ille princeps eis iustum bellum indicit, non tamem per eeclesiam sd fieri debet, si nec terram Christianorum suis sordibus foedant, nec ipsorum personas impugnant, illis tamem Sarracenis, qui terram sanctam detinent vel impugnant, non solum per ecclesiam, sed per quemlibet principem Christianum potest bellum indici, quia in omnium fertur iniuriam, quod in nostri saluatoris committitur. C. de here. Manieheos. Qui vero verem poenitentes sunt, si occubuerunt in talibus bellis, praeterquam in illo quod pro tributo negato ad patriameuolant. 22. q. 8. omni B.

CAPVT V.

DEBITVM. et inf. (Seipsum immersit) Oportet enim ad hoc vt sit baptieatus quod alius baptizans immergat, nec sufficit si ipse immergat, & alius verba apta dicat, quia qui non immergit, non potest dicere ergo, te bapti2o. sup. e. c. 1. sed si non immergat, nec etu sam eum tangat, sed aquam super eum spargat, dummodo totum balneet, vel maiorem partem, vel solum caput corporis sufficit. ar. ff. de rell. & sump. fu. l. cum in diuersis. Alii dicunt, & forte melius, quod etiam si modica stilla aquae proiectae a baptixante eum tangat, baptixcatus est, & satis hoc videtur consonare iurl & aequitati, licet primum sit tutiuns.

CAPVT VI.

NON VT APPONERES.

CAPVT VII. 1 Derbalas formain baptisno est necessaria. & in num. 2. &3 4 Quamuis intentio baptiaantis & baptiaati impediat sacramentum, non tamen patrinorum intentio vnquam impedit.

LICET GRAECOS. Idest diuersas rationes considerando baptizare dubitasti & distuiisti, si enim introduces re intenderet errorem: puta quia nomine patris intenderet inuocare virtutem diaboli & patris carnalis, vel aliquid huiusmodi non esset baptizatus. Et idem dicerem si expresse diceret verba Romanae ecclesiae. Sed dices idem si dixisset innomine parietis tecti & fundi: cum per hec tria intendat inuocare virtutem patris & filii & spiritus sancti. Respon. non est baptiazatus, quia ad minus oportet eum aliquas principales syllabas retinere vt saltem si non bene: tamen aliqualiter exprimere videat nomina personarum. Sed idem dicendum videtur si diceret in nomine patris & filio & spiritus sancto.

2 Quid si esset Latinus quo baptixaret: sed illiteratus. R espond. idem quod de Graeco: imo plus videtur quod etiam si esset bonus clericus, & sic baptixaret, tamen vere baptizatus esset, tamen superior vehementer praesumet contra eum, quod voluit introducere errorem, nisi certis indicrjs contrarium constet.

3 Sed dices: haec non est forma eroo non est baptizatus. R espon. forma verbalis ex toto non est: sed est quasi forma, vel iuxta formam verborum, & insuper est forma intellectualis integra: quia innomine earundem personarum intelligitur baptizare sicut ille, qui verbaliter plent formam exprimit, & si aliter dieeres opor. teret te dicere, quod mater quae bnptizat filium in necessitate non baptizat, si pet verba vulgaria dicat. Et etiam quod Graecus baptixaare non possit in sua lingua: neque vulgari neque Latinaclisc. vt sacramen. tum baptismi accipsant: sed vt sani sint.

4 Et no. quod licet intentio bapticantis & baptixati impediat sacramentum: vt alias no. sup. e. c. 1. tamen intentio patrinorum nunquam impedit. Sed etiam hic potest dici, quod & si baptizans & baptiaatus non crederent in baptismo ali. quid conferri, nisi sanitatem dummodem baptixare intenderent benem esset baptaeatus. Sed quid si non intenderet aliud per lauationem conferri nisi sanitatem, & tune idem dicerem, quia bapticeare intendit licet malam credulitatem & intentionem habeat de viribus baptismi, sedsi non intenderet conferre baptismum, sed quandam medicinam facere contra infirmitatem, sed verba formae, exprimeret, tamen non crederem eum baptizatum.