Titulus 9

CAPVT I. LITERAS TVAS: ET INFRA.

CAPVT II. 1 Non extenditur iuramentum ad ea de quibus in iuramento cogitatum non fuit 2 Beneficium licet petere quis non possit, tamem potest ea per re, quae fpectat ad beneficium.

CVM INTER P. (Beneficio) id est, iure ratione beneficii contingente (non petendo) inf. de iureiu. si vero contra. Sol. dicunt quidam, quod hoc ideo est, quia hoc iuramentum praestitit spoliatus. inf. de resti. spol. solicite.

Sed hoc verum non est, nec decre. hoc dicit, nam spoliatus dummodo sponte renunciaret, tenetur seruare iuramentum suum, sicut eadem decre. sonat, Alii dixerunt, quia praestitit non suo iudici, & ideo non tenetur. arg. 6. q. 3. deniqe.

Sed nec hoc verum est, quia etiam temerarium iuramentum seruandum est, quousque absoluatur. inf. de iureiur. cum quidam. in fi. sup. de elect. venerabilem. Alii dicunt, quod iurauit non petere ex priori iure vel facto, quod hic non faciebat, sed ex posteriori inuestitura petebat, cui petitioni iuramenti exceptio non obstabat. ff. de vul. subst. ex facto. §. 1. ff. de except. rei iudi. si mater. §. eadem. & l. cum quaeritur. cum l. seq. & an eadem. ff. de insti. acti. l. habebat. vel quod melius est, cum iurauit capitulo non petere, non fecit contra iuramentum recipiendo ex canonica electione canonicorum, qui potuerunt absoluere a iuramento, quod eis fecerat, nec facit contra iuramentum si accipiat ex inuestitura Papae. ff. de vulg. & pup. substi. ex facto. §. 1. arg. inf. quod met. cau. ad audientiam. Et not. quod licet non posset petere beneficium, tamem ex quo canonice adeptus est beneficium, potest petere ea, quae spectant ad beneficium, puta stallum in choro, & similia. Vel melius dic, quod etiam beneficium posset petere, & de eo litigare & contra capitulum, quod de nouo eum eligit, & contra aliquos litigatores, si autem solus Papa dedisset sine consensu capituli, adhuc credo quod non posset petere agendo contra capitulum, nisi Papa expresse de iuramento retulisset. arg. sup. de rescrip. constitutus. sed si de iuramentoPapaea referret, & necessitas vel vtilitas subesset, posset recipere, & etiam contra capitulum agere propter potestatem dispensandi, sed si non subesset iusta causa, quandocunque dispensaret Papa, non consulerem clerico quod ageret eontta capitulum.

CAPVT III. 1 An statim quod quis assumit habitum probationas intelligatur renunciare prioribus beneficiis.

EX TRANSMISSA. ( Abbatis) secularis clericus est ( clericus) eiusdem ecclesiae ( habitum) probationis, qui tanen non fuit sibi datus, quia ibi non erat. expone ergo sic, id est, dixit quod volebat apud sanctum saluatorem habitum accipere, & postea iuit & accepit (gratia complendi) id est, vt staret in probatione eo animo, quod si sibi placeret religio remaneret, & votum suum & professionem faceret, non tamen fecit, quod ex sequentibus apparet (restitui) contra. 12 quaestio. 2. nulli. 17. quaestio. 4. sunt qui opes. contra sol. hic non poterat repetere, sed ecclesia sancti saluatoris potuit ei restituere, sed forte debuit de iure poli, licet non iure fori. 17. q. 4. c. vlt. in Authen. de mona. si vero. ad idem. 16. quaest. 6. de lapsis. vel res ist ae erant datae sub conditione vel ea intentione, vt eo inde recedente res sibi redderentur. inf. de cle. coniug. quoda te.

1 Receptionem) arg. quod eo ipso, quod assumit habitum probationis, intelligitur renunciare prioribus beneficijs, de hoc no. inf. de re. postulasti. & hoc plus praesumitur, scilicet, quod pro derelicto habuit primam ecclesiam, tam propter hoc, quia omnia bona de ecclesia abstulit, quam propter susceptionem habitus probatio¬ nis (acceperant) populo (recipiant) cum non fuerit professus, nec apparet eum quandoque voluisse seculo renunciare nam si hoc appareret, oporteret eum aliam religionem intrare. inf. de reg. consul. & e statuimus.

CAPVT IIII. 1 Adoris probationest admittedae sunt supeimplicita assertione. 2 Spoliatus si per duos testes violentam probappoliationem, non valet aduersario ali qua probatio super spontanea volun tate. 3 In actione de dolo vel quod metus causa, a idem seruari debeat quod in actione po¬¬ sessore 4 Nunquid is qui metu coactus renunciauiamiserit possessionem. 3 An quod dicitur in renunciatione ecclessaPofit etiam dici in renunciatione iuris alterius. 8 Probationes rei super causit coloratis ab eo propositis audiendae sunt. Qi pecuniam pro beneficio dedit non potest illud sine dispensatione retinere. Acoris tantum probationes admitti debent super violentia.

SVPER Hoc. (vtrum prima quaestio est, quia sup. queritur an ex quo constat aliquem beneficium resignasse, vel adiurasse, si dicat spoliatus quod coactus fecit, an sit audiendus, & videbatur quod non, maxime quod abiurauit, de qua abiuratione tantum continetur in quaestione, cum iuramentum semper sit seruandum. inf. de iureiu. si vero sane. quaero cuius probationes sint primo admittendae, vel actoris spoliati, vel rei, vel vtrius. prima quaestio est, an exceptio spontaneae resignationis simpliciter sine adiectione iustae causae sit admittenda, & respondet quod non, vt inf. de app. constitutus.

Reposcentibus) hoc vult dicere haec decre. quod si aliquis repetit beneficium suum, & reus opponat exceptionem spontaneae adiurationis, non est audiendus excipiens, nisi probabilem causam assignet resignationis, & quod testes sunt admittendi actoris, non rei, si actor velit replicare, quod coactus resignauit non sponte

Nec obstat inf. de resti. spo. acceptat. quia ibi non coactam renunciationem, sed spoliationem probare volebat, & intelligit haec decre. quando agebatur petitorio, siue possessorio, siue per interdictum, siue per condictionem ex l. siue canone, siue per officium iudicis, siue per actio. quod me. causa. siue per actio. de dolo, quae omnia remedia competunt spoliatis. 3. quaest. 1. in summa. sed reus negabat spoliationem & metum, vel dolum, & dicebat spontaneam resignationem, & oportet istos qui tenent hanc opinionem confiteri, quod nullo tempore sunt admittendae probationes rei, si intentetur petitorium, quia non sunt admittendae. demum de hac causa cognoscitur secundum, quod intelligunt hanc decre. nec post eum, post sententiam non sint proponendae peremptoriae excep. C. sen. rescin. non pos. l. 2. nec de nouo potest petere ecclesiam, cum lata sit sententia contra eum. ff. de except. rei iud. si mater. §. ea. Alii aliter dicunt & melius, vt no. inf. quod met. cau. super eod. si autem primo egisset possessorio non obst. Sed contra. inf. de resti. spol. accepta. sed dic secumdum eos, eam probationem, staret exceptio rei iudicatae in petitorio. sup. de elec: quaerelam.

2 Inducunt autem pro se, quod non sit audiendus reus excipiens, nec probationes eius admittendae, quia praesumptio est contra eum, vt hic, quia si spoliatus per duos testes probat violentam spoliationem, non valet aduersario aliqua probatio super spontanea voluntate, etiam si per centum testes probaret, cum reddant testimonium de intentione, quae soli Deo cognita est, & ideo eius testimonium valet, at si ille, qui probat vim vel metum, vel dolum probet, quod oculo vidit. ar. ad hoc. inf. quod met. causa. c. 1. & sic hoc testimonium praeualere debet.

Nec obstat quod obiicitur, scilicet, quia secundum hoc nunquam admittetur ad probandam spontaneam renunciationem scilicet, de spontanea renunciatione nunquam habere locum, vbi aduersarius vult probare eam per vim, vel metum extortam, sed vbi hoc probare nollet, locum haberet probatio spontaneae renunciationis, nec per hoc remouetur, quin reus possit probare indirecte, nullam violentiam interuenisse. inf. de test. series ex tenore. Item si praesumeret contra eum, qui dicit sibi violentiam illatam, puta quia potentior sit eo, qui vim intulisse dicitur, vel quia talis persona est, quae dicitur vim intulisse, quia non praesumitur vim intulisse, vel propter religionem, vel propter fidelitatem suam, tunc nullo modo admitterentur probatio¬ nes actoris, vel si admitterent, admitterent etiam cum eis probationes rei, & pro eis magis praosumitur. ar. ff. quod me. cau. non est. & sic sonat finis huius decre. ibi habito hoc, etc. Vel dic, quod finis huius decre. non dicit quod probationes rei, qui dicitur spoliasse, non admittentur, sed de probationibus spoliati tantum dicit, quod sunt admittendae, quia de his tantum dubitabat, & non de probationibus rei. Alii dicunt hanc decre. loqui tantum, vbi agitur possessorio, & tunc obtinet, quod dicitur, & sic loquitur decre. inf. de rest. spo. solicite. Sed dices, ad quid prodest reum dicere causam: Respon. quia si reus possessor dicat, tu non fuisti spoliatus, sed antequam te non admitterem, vel iura ecclesiae subtraherem, sponte renunciaueras, ex tali causa audiendus est. inf. de rest. spo. accepta. nisi spoliatus vel magis qui non est in possessione probare velit, quod per vim fecit renunciationem, quae praecessit spoliationem, vt hic. & not. inf. de rest. spo. solicite. renunciationem autem factam eo existente spoliato, sibi obiicere non posset. inf. de rest. spo. solicite. nisi primo restituatur, vt ibidem. Vel dic etiam, quod renunciatione facta, post talem spoliationem, potest excipere, sed tamen testes expoliati petentis restitutionem primo recipientur, sic loquitur decre. inf. de rest. spo. solicite. & secundum hoc nulla est differentia, siue renunciatio processerit spoliationem, siue subsequatur.

Sed hoc non placet, quia litera huius decre. hoc non patitur, quae dicit quod nulla probatio rei admittenda est, sed tantum probata facta spoliatione fieri restitutionem, vnde dicunt alij, quod siue renunciatio praecedat spoliationem: siue sequatur, nunquam impedit restitutionem. & haec decre. non contradicit, quia reus non negabat spoliationem esse, sed dicebat eam spontaneam resignationem, & ideo sibi licuit sua iura subtrahere, & ideo admittitur excipiens de spontanea resignatione, licet in probationibus praeponatur spoliatus, si autem alias vellet dicere: tu sponte post spoliationem renunciasti non iuri tuo, sed petitioni restitutionis per pactum, bene posset. ff. de pac. si vnus. §. pacta. secus autem si alia causa diceret, quod non deberet ei restitui ecclesia, scilicet, quia propter peccatum, vt simoniae, vel aliud huiusmodi priuatus esset sententia praelati iure, quod in ea habebat, vel etiam, quia post spoliationem, vel ante secundum alios renunciauit sponte ecclesiae, nam his non obstantibus pont agere interdicto non ad rem, quam renunciauit sponte si confiteretur: secus autem si negaret, vt hic, nec ad rem, quam alias legitime propter peccatum, scilicet, amisit, sed ad damnum & aliam causam. ff. vnde vi. idemque. §. vsum. & l. si plures. §. vlti. Sed dices nonne eoipso quod sponte renunciat, videtur esse sublata proxima causa turpitudinis, scilicet, ius. an C. quod met. causa. l. 2. ff. de condi. ob am caus. si ob turpem. & ita non posset vlterius etiam ad damna agere, sed dicit non esse simile, quia sponte reuunciando non approbo inde mihi factam, nec videor negligere, cum possint esse aliae causae renunciationis praeter metum, scilicet, propter scientiam, vel religionem, vel huiusmodi, sed solummodo, quod per dolum, vel ob turpem causam promisi, videor approbare metum quem pertuli, item promissio & datio sunt multum sibi vicinae, non autem sic spoliatio & renunciatio, imo plus etiam, quia qui metu vendidit recipiendo precium, non videtur renunciare actioni, quod met. cau. C. quod met. cau. si vi.

Sed nunquid dices idem, quod in possessorio, si agatur quod met. causa, & de dolo, scilicet, quod debeat exprimere causam probabilem, & quod testes tantum super vi vel dolo sint recipiendi, cum illa sint restitutoria. ff. de do. arbitrio. §. ideo. & respondent quidam, sed male, quod sic. alii autem secus, nam si aliquis agat quod met. causa ad rescindendum contractum acceptilationis, vel aliam liberationem, & aduersarius dicat, non metu renunciasti vel contraxisti, audiendae sunt vtriusque probationes, nam nisi modo audiatur & feratur sententia pro eo, reus decaetero non potest agere ex illa venditione obstante exceptione rei iudicatae, vel magis recessione contractus. arg. ff. quod me. cau. metum. §. si putat. & §. fi. l. illud. quod non est, quando agitur possessorio. ff. de except. rei iudi. & an. §. fi. & eodem modo dicit, quod reus poterit opponere contra metum tradentem & agentem actione, quod metus causa ad restitutionem ipsius rei traditae renunciationem post metum secutam, quia cum sua, scilicet, eius qui se dicit passum metum non intersit, neque ratione possessionis, neque ratione proprietatis, cum renunciauerit agere non potest, sed potius excipere potest. ar. ff. quod metus causa. ficut. §. satis. & §. qui pos. Ide dicimus in alijs actionibus restitutorijs. litera autem quae sequitur, non videtur hoc sonare non vi nec metu, cum non dicat quod quando agitur quod met. causa, tunc debeat exprimere causam remotam a metu, sed quando petitur restitutio possessionis beneficii, & ipse excipit, quod non fuit spoliatus, sed renunciauit sponte, deberet adii cere iustam causam & probabilem talem, scilicet, quod sit remota vi, vel metu, & omni malitia, quod si non esset tanquam excipiens, de sua turpitudine esset repellendus, quanuis & de hoc dici possit, quod si praesumptio est contra eum, cogitur dicere causam resignationis. ar. sup. de elect. constitutis. inf. vt eccle. bene. c. 1.

Item quod hic dicitur non videtur habere locum, nisi quando agitur contra violentiam, vel alios contra quos petitio restitutionis possessionis competit, sed quaeres secundum primam opinionem, quare reus potest excipere de renunciatione praecedente spoliatione, vel potius non admissione, vel etiam quae fuit similis cum ex spoliatione & non de sequentie Respon. quia ex quo renunciauit a modo, amisit possessionem quam primo habebat, & ita desinit possidere, vnde si esset seruitus & remissa alicui, vel esset permissum alicui aedificare, ex tunc tanquam qui quasi possidet, incipit praescribere, quae non currit, nisi possidenti, vel quasi possidenti. ff. de vsucap. l. tertia. ff. de ser. vrb. praed. si aedes. ff. quemad. ser. amit. si stillicidii. ff. de acqui. poss. peregre. §. quibus. cum ergo hic non possideat, ex quo renunciauit, & ad hoc quod competat sibi beneficium restitutionis possessionis, oportet eum probare, quod possidebat tempore spoliationis, quod hic renuncians non faciebat, apparet quod debet admitti eius exceptio, nisi spoliatus velit probare coactam renunciationem, vt hic.

Sed oppones nonne & si metu coactus renunciauit tamen possessionem amisit. ff. quod me. causa. metus. in princ. & §. fin. Respon. licet possessionem amisetit & in veritate non daretur sibi interdictum si constaret, tamen per hanc exceptionem quae continet turpitudinem prouenientis, non repellitur, quia de ea excipiens non auditur. Vel dic, quod ille qui cogitur renunciare iuri proprio, quod in aliqua re habet ius, vel dominium, quod in ea habet amittit sed non possessionem, quia non creditur animum habere dimittendi pos sessionem, & leges praedictae loquuntur quado sponte renunciauit, sed in renunciatione quae sequitur spoliationem secus. illa enim non impedit petitionem restitutionis possessionis, cum in veritate tunc possideret, cum fuerit spoliatus. Sed quaeres quare quando agitur possessorio, non admittuntur probationes rei, sed quando petitorio sic? Respon. quia in possessione fit ei modicum praeiudicium, cum statim possit de proprietate agere petitorio. C. si de mo. pos. l. 1. si autem quando agitur petitorio non admitterentur probationes, fieret sibi magnum praeiudicium, quia semp sibi obstaret exceptio rei iudicatae. ff. de except. rei iu. l. si mater. §. eandem.

Quod autem dixit renunciationem praecedentem spoliationem, vel non admissionem posse obiici contra petentem restitutionem possessionis, intelligo nisi spoliatus primo post renunciationem incoeperit de nouo possidere, de qua non sit incontinenti eiectus, vel etiam ex interuallo, quia tunc etiam non posset petere restitutionem possessionis ratione primae spoliationis. ff. de vi & vi arma. l. 3. §. cum ergo. C. vnde vi. si quis. ff. de except. rei iudi. si rem. & l. si quis.

Item quod dictum est in renunciatione ecclesiae, dicendum videtur in renunciatione iuris alterius, sed nonne dices idem in donatione. VERPIGRATIA: peto restitutionem possessionis alicuius rei, excipis: tu mihi ante eandem rem donasti, nunquid amittenda est talis exceptio: Respon. non, quia potest esse quod donani, & tamen verum est, eum postea fuisse in possessione, & tunc spoliatum est, sed si vellet dicere eum non possidere, quod dicitur fuisse spoliatus, sed ipse reus possidebat, dicunt quidam admittendum ad probandum. ar. sf. de proba. circa. Alii autem. arg. haec decr. dicunt, si actor qui se dicit spoliatum agit interdicto, & velit probare possessionem & spoliationem probationes rei super donatione, vel renunciatione non praecedente, non esse admittendas, alias autem videtur sequi inconueniens, quod verum videtur, si vterque probauerit se possidere.

Hic alii respondent & bene, quod fertur sententia pro melius probante. sup. de elect. cum ecclesia vultera. inf. de prob. ex literis. si autem pariter probant, absoluitur reus. inf. de fi. instru. inter dilectos. in si. Huic autem decr. respondent, nam hoc quod non admittuntur probationerei super spontanea renunciatione spoliato volente probare coactam renunciationem, quia praesumptio est contra eum, secus autem si vterque dicit se possidere, quando dicitur spoliatio facta, quia ibi pro nullo est praesumptio, item haec decre. locum habet in interdicto vnde vi, secus si agatur vti possidetis, ibi enim pariter vtriusque testes admittuntur. inf. de prob. licetcobiecta) scilicet, a reo. Exceptio) potest autem reus clericus, vel ei canonice substitutus, quia dicitur spoliasse, & propter hoc agitur contra eum de recuperanda possessione excipere, & se defendere, quia actorem spoliauit authoritate episcopi, in cuius manibus sponte renunciauerat, & spoliatus potest replicare, quod Episcopus, vel metu, vel dolo eum ad renunciandum induxit. 2. quaest. 1. notum.

Item potest reus praedictus, vel alius in locum eius canonice electus, excipere de renunciatione coram quolibet facta, contra agentem interdicto vnde vi, vel iudicis officio, vt restituatur sibi ecclefia, ad quam reuertens non est admissus, sed secus esset si expelleretur, quia licet sponte renunciando in manibus etiam non sui praelati ius non amittit, tamen possessionem amittit, vnde alius cui canonice confert eam occupare potest, sed & si ipse, dum vacat ipsa possessio, eam capiat, non debet tamen expelli sine iudice (cognitione) idem antequam cognoscant de spoliatione, vel melius, nisi adiiciat iustam causam, de qua cognoscitur (Et an) secunda quaestio (actoris) spoliati petentis restitutionem (si) ff. de pac. si vnus. §. pacta. (quod hic) respondet primae quaestioni, (veri) contra hanc tamen praesumptionem admittitur probatio in contrarium.

Inquiri) a reo dicto spoliatore, forte enim dicit eum ideo resignasse, quia plura beneficia habebat, quae non poterat salua conscientia retinere. inf. de aeta. & quali. eam te. vel quod simoniace adeptus fuit beneficium vel aliud simile, & huiusmodi causis propositis super eis audiendae sunt probationes rei. inf. de rest. spo. capi21. & c. solicite. contra Solu. ibi quaestio erat de spoliatore resignante: hic autem non dicitur quod spoliatus resignauerat (quam) resignationis causa.

Pecuniae) nos credimus hoc casu non obstante assignatione talis causae, scilicet, quod data pecunia resignauit reum repel¬ lendum ab exceptione, & actori faciendam restitutionem, quia suam turpitudinenm allegat, nisi forte diceret, eum ab alio pro relignatione pecuniam recepisse, secus autem si cum peteretur res prophana exciperet, quod renunciasset data pecunia, nam vt resignaret, non licuit aliquid ei dare, etiam pro expensis. infr. de pac. cum pridem. inf. de praeb. nist. inf. de re. permu. ad quaestiones. hoc autem probato, & qui beneficium resignauit, non potest petere, & ille qui dedit pecuniam non potest retinere sine dispensatione. inf. de transact. constitutis. (extortum) scilicet, resignationem (inuenerit) per dictum excipientis. ( iuramentum) si enim interuenerit, praesumitur inuitus iurasse, & hoc est quod sequitur (a malo est) non credentis. 22. q. 1. ita ergo. de elect. significasti. inf. de iureiu. & si Christus. 1. respon. praesumitur non sine iusta causa praestitum, quia non praesumitur voluntarie iurasse (replicatio) qualis est quod coactus resignauit, & quod coactus iustam renunciationis causam confessus est. Admittere) probationes sunt causa resignationis, postquam enim causam a reo dicto spoliatore allegatam iudex approbauerit, probationes super ea recipere debet, nisi a spoliato fuerit replicatum, sed nos supplemus, admittere non postponat exceptiones spontaneae resignationis, scilicet, postquam iniustam causam & probabilem assignauerit, & statim subdit quis in hoc casu praeferatur in probationibus dandis, & dicit quod actor spoliatus (porro) hic respondet secundae questionic negantis) scilicet spoliati qui negat simpliciter se resignasse, qui cum nullam habeat implicitam affirmatiuam, probare non potest, & ideo essent eius probationes admittendae (replicando) dicendo se coactum ad resignationem & causarum confessionem, haec negatio habet affirmationem implicitam, quam probare potest. VERBI GRATIA: negatiua est, cum se negat sponte resignasse, sed illa habet hanc implicitam, metu coactus resignaui, & hoc probabit ( assertionem) id est, quod coactus resignauit, & coactus eam confessus est. (Ad dignitatem) quia si esset homo magnae dignitatis & opinionis praeclare non crederetur metum intulisse, vel pertulifse, & ideo magis aperte probationes requirerentur ab eo. ff. quod me. causa. non est ( admittendas.) spoliati, scilicet, & non ipo¬ liatoris. nam sequeretur magnum periculum si simul admitterentur testes de ipontanea renunciatione & violentia, cum posset contingere, quod pauci essent, qui scirent violentiam & multi essent superuenientes, qui spontaneam confessionem audirent. inf. quod me. cau. e. 1. est ergo bene statutum, vt tantum probationes actoris super violentia recipiantur, sed nonne posset esse quod primo fuit coactus, sed post alio tempore fuit spontaneus, videtur ergo quuod si reus de posteriori tempore probare velit, quod sit audiendus. C. quod me. cau. l. 2. ff. de cond. ob tur. cau. si ob turpem. Respond. non tunc admittendas probationes, quia cum agitur possessorio, vt hic non sunt admittendae probationes quod post spoliationem sponte resignauit. infr. de rest. spol. solicite. sed si petitorio agetur simul admittentur vtriusqe allegationes: vt in l. alleg.

CAPVT IIII. 1 Quo casu liceat prelato de vna ecclesia ad alia transire. 2 Electus in mora esse non dicitur donec praelatus non habeat ecclesiam pro vacante. 3 An statim quod quis recipit secundam ecclesiam cvacet prima.

ADMONET. ( Ordinationem) id est, ad te. l. dioce. pertinentes (intrare) licet vt hic dicitur clericus in personatu constitutus, de quo hic loquitur non possit dimittere ecclesiam suam sine licentia superioris: tamen potest consentire electioni de se factae, vel potius translationi, & si aliqui de aliqua ecclesia eum eligunt, non peccant: quia hoc non est prohibitum. sup. de electio. cum inter. & c. dudum.

Dimittere) nisi velit ad religionem transire. 19. quaest. 2. duae. infr. de reg. licet. hinc apparet, quod quando praelatus transit de vna ecclesia ad aliam ecclesiam, licitum sit episcopo vel alii praelato ad quem pertinet prima ecclesia eam alii conferre, si ad episcopum, vel alium praelatum pertinet prouisio, vel electio in prima ecclesia, vel alii ad quem hoc pertinet mandare, quod conferat. Est tamen licitum episcopo, vel alii praelato ad quem pertinet prima ecclesia pleno iure quo ad substitutionem, & alia spiritualia ipsum praelatum qui transiuit reuocare ad primam ecclesiam, vel praelatum potius non licentiare eum, sed retinere in pri¬ ma ecclessia, cui non paeiudicat suus transitus. inf. eodem. quod in dubijs.

Et sic etiam apparet, quod si ad alium pertinet electio, vel praesentatio in prima ecclesia, & ad alium pertinet ecclesia, quo ad institutionem, quod praesentator, vel elector non statim debet eligere, vel praesentare, sed requirere debet praelatum si ratum habet transitumpraelati, quoniam si ratum habet secure eligat alioquin differant, qusa nunquam dicitur elector esse in mora, quandiu alius praelatus non habet ecclesiam pro vacante. Alii dicunt & forte non male, quod nisi praelatus ad quem pertinet ecclesia in spiritualibus infra sex menses, facit illum qui transiuit redire ad propriam ecclesiam, vel hoc ipsum incipiat prosequi intra sex menfes, vel procedendo contra eum, vel coram superiore petendo quod compellatur ad primam redire, quod elector potest alium eligere circa finem sex mensium, quia tacite videtur ratificare transitum eius, & idem dicunt, si etiam ad eundem praelatum pertineat ecclesia in spiritualibus, & quo ad electionem, quia nisi intra sex menses, vel eligat, vel contra transeuntem procedat, quod ad proximum superiorem deuoluitur potestas eligendi, quia ex quo non potest dispensare expresse, quod teneat vtramque, nec tacite potest impedire, quin potestas eligendi ad eum transeat ad quem de iure pertinet. ar. inf. de praeben. de multa.

Hic bene fatemur, quod potest consentire electioni de se factae, sed nisi intra modicum tempus praefigendum am praelato obtineat licentiam am primo praelato, quod ecclesia secunda alii confertur. infr. de cle. non resi. c. fi. & no. sup. de elec. cum in cunctis. Nec videtur quamuis teneat electio, quod teneat collatio de secunda ecclesia facta quousquoe, absolutus fuerit a prima. 71. dist. per totum. vbi enim dicitur, quod irrita erit talis ordinatio, secus autem esset si talia beneficia essent quae simul haberi possunt. de hoc not. infr. de cle. non resi. c. si contra. infr. de praeb. de multa. vt dicitur, quod recipiendo secundam, est ipso iure priuatus. Prima sol. illa intelligitur, quando recepit secundam de licentia proprii episcopi, vel dic, quod non est priuatus, quo ad seclsct quod non possit eam repetere, sed non est priuatus, quin primus possit eam retinere, sed adhuc magis contradicit penul. §. eiusdem decre. vbi dicitur quod ex quo recepit secundam ecclesiam non facit fructus suos. Sol. illud intelligitur vt dictum est, quando de licentia proprii episcopi transiuit, & tunc nihil iuris sibi retinuit in prima, vel quando de licentia eius transiuit, sed tamen sustinet episcopus quod vtramque teneat, vel dic quod sicut quando sine licentia primi episcopi transiuit vtramqe tenet. priuatur quo ad se prima eccle. sic etiamfructibus, vt eos non faciat vlterius suos.

CAPVT VI. 1 Tenet sententia, licet in ea falsae causae fabiciantur.

IN PRAESENTIA. (Ad vnam) ff. de test. ob catmen. §. vlt. inf. de re iud. cum inter causam(praesumi) inf. le proba. post cessionem. inf. de re iud. cum inter nos. & c. sicut. ff. de sta. ho. ingenuum. ff. si li. pend. ap. l. 1. ff. de re iudi. res iudicata. (si tu) qui agebas, quod quidam abbas qui resignauit abbatiam, eam de facto dimitteret ( sententiae) Dulmenm. & cum iudice a quanonm erat appellatum, si in rem transierat iudicatam, de hoc not. sup. de elect. bonae me. Mag. si autem esset appellatum, ves alias ante sententiam non creditur iudici, nisi quantum legitimis constiterit documentis. inf. de proba. quoniam. quare quae diximus. inf. de off. dele. cum in iure. inf. de prob. quoniam.

Praeter ista) not. quod licet a faisae causae subiiciantur in sententia, tamem sententia tenet quia non est contra iua scriptum, sed contra ius litigatoris, sed multo melius valet, si iusta causa subesset, quae expressa non est: vt hic. insti. qua manu. non pos. §. eadem. 2. q. 6. item si sententiam. ver. si vero contra ius litigatoris. Sed contra. ff. de excu. tuto. qui testom. Sol. ibi loquitur quando causa expressa erat contra ius scriptum, scilicet, quia habenti legitimum tutorem non potest dari testamentarius, vel ibi loquitur, quando sententia data fuit sub conditione, quae non extitit. Item si exprimat vnam contra ius & aliam, quae non est contra sus tenet sententia, vt potius res valeat, quam pereat. inf. de verb. signif. abbate. (quasdam episcoporum) semiplena probatio in quorum praesentia idem abbas renunciauit ( confesssonem) plena probatso. C. de confesi l. i Seo. certum.

CAPVT VII.

ANE. (Literas) Confessionis praebendae (admittatis) plus nititur haec decr. aequitati quam iuri, alii dicunt eam niti iuri, quia tantum se iuri submisit: vt dicemus inf. eo. veniens.

CAPVT VIII. 1 Non valet resignatio, nisi in manu eius a quo qui babet beneficium. 2 Quo casu requiratur consensus capituli maioris ecclesiae in resignatione, & an praelatus renunciare possit ae menibaae ibditorum babes in num 3.

QVOD IN DVBIIS. Sponte) secus si coacte. inf. quod met causa. ad audientiam. R esignares) resignatio enim non valet, nisi in manu eius, a quo quis habet beneficium, scilicet, episcopi qui confert. sup. eo. admonet. 18. q. 21. abbas. ff. de ori. iur. l. 2. §. cum placuisset. ff. de offi. prae. legatis.

Et intelligatis hoc verum, quod non tenet resignatio, quin ecclesia possit eum repetere. 7. q. 1. non oportet. & superior. 33 q5 mulier. ipse tamen non potest repetere ecclesiam, quia & si inutilis sit renunciatio, tamem obtinet vim pacti sicut inutilis acceptilatio. ff. de pact. si vnus. §. pe. ff. de acceptila. l. si accepti. 7. q. 1. eos. vel verius potest priuari ecclesia, quia peccauit renunciando in manibus laici, & hoc sonat litera hic cui licet in manu a laici resignauerit, tamen non amittit praebendae suae proprietatem, cum non possit resignare sine episcopo, nisi primitus per sententiam superioris spolietur. 17. q. 2. Gonsaldus. secus de possessione: vt not. sup. eo. super hoc. & haec vera sunt in beneficijs iam perceptis. secus in iuribus acquirendis, quobus bene renunciare licet. inf. e. veniens. fItem dicimus, quod in renunciatione non solum debet interuenire authoritas praelati recipientis resignationem, sed etiam consensus canonicorum ecclesiae, quam resignat. 19. q. 3. statuimus. 58. dist. si quod.

Capituli autem maioris ecclesiae consensum non credimus requirendum, nisi forte renuncsaret magnae dignitati, vel nisi talis esset psona de qua magnus honor, vel periculum ecclesiae immineret, tunc enim quia magnum negotium est, eius est assensus requirendus. inf. de his quae fiunt a praela. quanto.

Item non potest praelatus renunciare in manibus subditorum, vel etiam canonicus in manibus fratrum, vel etiam in manibus sui praepositi. infr. eo. c. vlt. sed necessaria est authoritas episcopi vel confirmatoris. sup. eo. admonet. nist praepositi esset confirmatio, & institutio, tunc enim satis dici posset, quod renunciationem eius recipere posset, sicut in monacho: vt not. infr. eo. c. vlti. videtu: tamen & non improbabiliter dici, quod necessarium sit, ad hoc vt valeat licentia alicuius super renunciatione, quod posset etiam in iudicio eum inuitum destituere (susceperunt) propter hoc suspensi sunt a communione sacramentorum. 16. q. 7. si quis deinceps. de hoc no. sup. de elect. quisquis.

CAPVT IX. AD SVPPLICATIONEM.

CAPVT X. 1 An liceat episcopo sine licentia Papae ranunciare. 2 Quicunquoe in dignitate sine dispensatione manere non potest, debet cedendi licentiam petere. 1 Licet praelatus in temporalibus nequeat pastorale exercere officium non debet cedere: quia potest coadiutorem adhibere, secus in spiritualibus. 4 Quibus casibus possit praelatus ob plebis & subditorum persecutionem cedere. 3 Licet praelato se in murum opponere contra quaerentes possessionem, vel libertates ecclesiae. 6 Vtilius nonnunquam permittitur nasci scandalum quam vt veritas omittatur. 7 Quot modis dicatur persona aliqua irregularis. 8 lrregularitates & earum paenae sunt de iure positiuo. 9 lrregularei sunt celebrantes siab officio suspensi sunt. 10 llegitimos omnet ab ordinibus repellit eccle sia.

NISI CVM PRIDEM. (Frugem) id est, si credis vitam contemplatiuam meliorem quam actiuam. ( sanctificato) Hieremia. se qui vitam actiuam habuit, & praedicationi institit ille Hieremias (cuius verbi) recusabat verbum praedicationis baiulare dicens, a, a, a, nescio loqui etc. & tamen postea praedicauit. §. q. 1. in scripturis.

Cedendi) videtur quod pro nulla causa possit episcopus renunciare sine licentia Papae siue irregularis, siue criminosus. inf. eo. c. proxi. 6 q. 3. deniq. ff. de admi. tuto. tutores. §. qui se. Quidam tamen dicunt contra in simoniaco & in¬ truso, quia sunt fures. 1. q. 1. ordinationes. nec habent titulum, vnde quanto magis tenet rem furtiuam magis peccat. 14. q. 6. si res. ff. de cond. furti. si pro fure. sed nobis videtur, quod nec hi debent dimittere eam possessionem facti, quam habent sine licentia, sed de rebus ecclesiae abstinere debent. inf. eo. c. proxi. §. rursus. Et idem in omnibus suspensis siue ab homine, siue a iure dici potest.

2 Forsitan) 33. q. 1. admonere. de poe. dist. 1. quamobrem. ff. de rei vendi. item si. §. 1. illius. quale est simo. 1. q. 1. erga simoniacos. inf. de simo. tantum. vbi de hoc not. & c. penul. & apostata. inf. de aposta. c. fi. & schisma. inf. de schisma. c. 1. vbi not. 7. q. 1. factus. & c. seq. intrusio. vt 16. q. 7. si quis deinceps. & si non sit seruata forma in electione. supr. de electioni. quia propter. & hoc est ea ratione, quia non sunt praelati, sed fures, qui non intrauerunt per ostium. 1. q. 1. ordinationes. & c. si quis. neqe hoc quod dictum est de forma, non placet: vt notat. sup. de elec. quod sicut. inter haec crimina computant quidam homicidium. inf. de tempo. or. c. vlt. arg. 30. di. miror. sed alii respondent & male ideo factum, quia homicidium erat manifestum, alias si esset occultum, licet sibi bene consuleret, si abstineret post poenitentiam, non tamem ei praecipitur. 30. dist. de clericis. & c. de his inter hoc. computant etiam quidam quodlibet crimen, quod ipso iure irrogat infamiam. ff. de his qui not. infa. ait. argu. 3. q. 7. §. porro. C. de infa. l. 1. quia talis infamia per poenstentiam aboleri non potest. 2. q. 3. §. hinc colligitur. potest enim petere resignationem quicunque commisit publice enorme crimen propter scandalum. 30. dist. sacerdotes. vbi no. & c. de his vero.

Si autem alias fuit criminosus quocunquoe crimine quantumcunqpe enormi, praeter praedicta, & consimilia, de quibus not. inf. de tempo. ordi. ex tenore. si tamen crimen sit occultum, post peractam poenitentiam, non potest petere resignationem iuste, vel ad minus ei concedi debet. 30. dist. quia tua. & c. domino sancto. Item licentiam cedendi petere debet omnis, qui non potest remanere in dignitate sine dispensatione. de quibus not. inf. de tempo. ordi. ex tenore. de falsarijs occultis literarum domini Papae, videtur quod post absolutionem & poenitentiam actam sine peccato ordi. natur, nec potest petere cessionem, quiam non est infamis ipso facto, quia nullo iure inuenio eum infamem. (impotens) ff. de verbor. sign. morbus. ff. de re iudi. quaesitum.

4 Pastorale) scilicet, in spiritualibus, nam licet in temporalibus non possit exercere officium suum non debet cedere, quia potest habere coadiutorem. 7. q. 1. quia frater. & quidem infirmus non est cogendus cedere, sed si petat ei consentiendum est. inf. c. proxi. (defectum) ignorantia secundum quod dicitur defectus scientiae non peccatum, sed poena. 15. q. 1. §. 1. sed secundum quod dicitis negligentia dicendi aliquibus est peccatum, vt puta illorum qui sunt in aliquo officio, si negligant discere ea, quae pertinent ad officium suum. 38. dist. c. 1. & seq. Item not. quod nullus tenetur ad scire, sed tenetur ad operari secundum conscientiam, ad credere autem bene tenetur aliquis: vt not. sup. de sum. trin. & fid. cathol. in principio (spiritualium) 36. dist. per totum. (temporalium) 30. dist. Petrus. 86n. 6. fratremc competens) sup. de elect. cum nobis. (Malitiam) 7. q. 1. seruandum. & c. vlti. in hoc §. distinguitur quid iuris sit in extrinseca, vel intrinseca persecutione, extrinseca persecutio consistit sm manifestis & praecisis inimicis ecclesiae, qui nos persequuntur, intrinseca in subditis, qui adhuc non sunt praecisi, nec corrigi volunt. In exteriori persecutione distinguitur, an solus praelatus quaeritur, an totus clerus, aut tota ecclesia, si solus praelatus, aut eo recedente tuta est salus ecclesiae, & tunc fugiet, & si non: tunc ponet animam suam pro ouibus suis si totus clerus quaeritur, si alias potest consuli ecclesiae, totus clerus fugit cum praelato, si non potest consuli, remaneret cum praelato, vel omnes, vel quidam ex his, si est altercatio inter eos de remansuris, res sorte dirimatur. 26. q. 2. sors. si autem tota ecclesia quaeritur & fides smpugnatur, tunc non debet fugere, sed omnes ex aduerso consurgere pro domo lsraenl. si. 43. distinct. fit rector. circa intrinsecam distinguitur. aut omnes sunt mali, aut quidam mali, aut omnes boni, aut quidam boni, si boni sunt admixti malis, eos non deseret. 23. q. 4. tu bonus. si mali omnes sunt, aut spes est de correctione, aut non: si est spes, non sunt deserendi, si non est spes, sunt deserendi: vt inf. c. vlti. Nos dicimus, quod si folus episcopus quaeritm, vel alius praelatus, vel praedicator, vel etiam socius, si autem est alius per quem esse possit tuta falus ecclesiae, vel populi cedat, si vult, & etiam si nollet, si periculum est destructionis ecclesiae, vel magni scandali & periculi, & in temporalibus & in spiritualibus, assignabit ei superior bonum conecambiume suae praelaturae, vel dignitatis. arg. inf. eo. c. §. pro graui. & argu. ad hoc: quia publica vtilitas prefertur priuatae. si. 7. q. 1. mutationes scias. & c. sed alii contra. inf. de re. iur. qui scandalixeauerit. & arg. contra quod si non praefertur publica vtilitas in furiosis & in alijs infirmis. vt 7. q. 1. quanuis. qualiter est percussio. & c. 1. quare hic praefertur. Sed dic, quod in c. praedictis non praefertur priuata vtilitas publicae, imon vtraque vti. litas ibi seruatur, priuata in eo, quod infirmus remanet in dignitate. & publica in eo, quod infirmo datur coadiutor, nec credimus quod propter scandalum dimittatur veritas iustitiae naturalis, quod esset si furi non praeciperetur quod emendaret furtum, vel si adulter cum adultera dimitteretur per sententiam, & sic de aliis quae contra nouum & vetus Testamentum preciperentur, secus autem dicendum est in his, quae sunt de iustitia positiua, nam in his ex iusta causa ille, qui legem, vel canonem condidit propter scandalum, vel aliam iustam causam contrarium mandare potest, & etiam in certis casibus contrarium statuitur. vt not. infr. de statu mona. cum ad monasterium. & sup. de consti. cum M. Et ideo quod diximus de vno praelato, vel socio, idem intelligimus de multis, dummodo scandalum non timeatur, sed si scandalum periculosum timeretur, vel de vno praelato, vel de vno clerico, si cogeretur ad accipiendum aliam ecclesiam sua dimissa, vel quod magis est populo: tunc magis eligerem vitare scandalum, quod quis iuste moueretur de iure positiuo quam scandalum persecutorum, quod iniustem moueretur. Si autem queritur tota ecclesia, id est, clerus & populus, siue ab infidelibus impugnetur siue a fidelibus. Item siue quaeritur, vt fidem dimittant siue vt eis infidelibus subiiciantur & seruiant, qui liberi hactenus fuerunt: tunc opponere se debet praelatus ecclesiae. 35. q. 7. igitur. & c. seq.

Dixerunt tamen aliqui, quod etiam tunc suadendi essent omnes, scilicet, cle¬ rus & populus quod inde reeederent, sed hoc non credimus, dummodo spes sit, quod se defendere possint, tum quia patriam defendit ille, tum quia periculosum est, quod multus populus marium & mulierum vagetur per mundum, & idem etiam intelligerem de clericis, si multi essent clerici, & de his periculum immineret, quamuis erga cleticos tanquam sapsentiores minus periculum timeatur, sed si non sit spes, quod totus populus se defendere possit ab impugnantibus, vel fugiendum est, vt masus malum euitetur, vel serui fierent impugnantium fidelium, & etiam infidelium si aliter euadere non possint, ita tamen conuensant, quod fidem & ritus suos non dimittant. 7. q. 1. sciscitaris. sic enim videmus in veteri Testamento saepe factum, imo etiam quod ipsi clerici secundum essent principis infidelis in peccatum deduci potest, si aliter euadere non possunt, si autem clerus quaeritur vniuersus, puta, quia illi qui persequuntur ciuitatem, dicunt si vultis repellere elericos, nos parcemus vobis, nunquam sine populo cum praelati vel clerici possunt recedere debent, quia perdere clericos est pdere Sacramenta & Doctores fidei, sed si illi de populo nollent, vel non possent eos tenere, vel defendere licitem possent ab eis recedere, & expectare temporis tranquillitatem. 7. q. 1. sciscitaris. & debent secum ducere, quos possunt ne in tanto discrimine remaneant sine sacerdotibus & sacramentis, & si qui parati essent ad martvrium, & Deus inspiraret eis, benefacerent: si sustinerent. 7. q. 1. in §. cum vero praelatorum. Item licet idem dicendum sit, & in maioribus & in minoribus praelatis, iudex tamem prudens diligenter attendat, quod si remoueret vnum sacerdotem de ecclesia, quia ab aliquo de populo quaeritur ad mortem, vile esset statim eius cessionem admittere, sed debet interdicere ecclesiam, vel claudere, vel reliquias extrahere. arg. infr. de iurepat. c. 1. & 2. & 3. hic autem ita de facili non fieret ab episcopatu, esset enim nimis difficile, quod totum episcopatum sine his quae ad episcopalem dignitatem pertinent remaneret, sed propter defectum sacerdotis, vel alterius praelati non sit cum eius populus de licentia superioris si iustam causam videat ab alio valeat de facili obtinere. Item inquiret, an sit alius modus prouidendi episcopo praeter cessionem, puta, quia habet secum armatos quibus defendatur, vel rutum locum vbi moretur, sic & de minoribus alijs circumstantijs quaeret.

Item credimus, quod in murum se debet opponere praelatus si quaerantut possessiones vel libertates ecclesiae, quia sine corporalibus non consistit ecclesia. si. 1. q. 3. si quis ob. beatus Thomas pro his martpriaatus est, de intrinseca autem persecutione seruandum est, quod nunquam bonos propter malos dimittet: vt in §. hoc. cum. 7. q. 1. nisi alius magis proficere posset, quia tunc superior eum transferre posset, & ipse non male facetet, si desideraret hoc, quia masus bonum minori praeferretur. argu. 7. q. 1. omnes. 21. q. 3. si quis dixerit. si autem omnes sint mali: tunc constat quod potest recedere. 7. q. 1. hic ergo. & appello extrinsecamt persecutionem eam, quae fit alicui siue in publico, siue in priuato. intrinsecam quae contingit ex peccatis aliorum, & tamen praelatus non auditur. 7. q. 1. §. hic tunc (adherere) vt non praedices, vel non fructificet tua praedicatio(exasperans) proprter malos(culpa) subditorum ( sanguinem) 4. dist. deniqge. 4. q. 7. §. is ita. 23. q. 4. mnon potest.

Distinguendum) Grego. distinxst super Exech. debemus enim vitare seandalum, quantumcunquo possumus sine peccato, alioqun vtilius scandalum nasci per. & mittitur, que vt veritas relinquatur. inf. de reg. iu. qui scandalixzauerit. veritas ergo bonae vitae vel iustitiae propter scandalum nunque deserenda est, veritas autem disciplinae deseri potest propter multitudinem peccantium. 3o0. dis. vt constitueretur. & hoc intelligimus vbi non defendunt errorem. 44. di. commessationes. si enim defenderent vel excusarent, tunc nullo modo parcendum esset multitudini. de poe. qi. 6. c. 1. in fi. 82. dist. plurimos. Irregularitati) irregularitas personae dicitur pluribus modis, primo enim siue pro defectibus qui sunt in aliquo sine peccato, vt quia est bigamus, vel viduae maritus, vt hic, vel de illegitimo matrimonio natus, alios etiam defectus habetis q0. di. non confidat. & si. 34. di. per totum. Item secundo modo dicitur irregularitas personae, vbi generaliter omnis homo prohibetur ordinari sine dispensatione Papae, vel etiam celebrare in ordine iam suscepto, siue patiatur defectum sine peccato, siue grande peecatum conmise¬ rit, & qui sunt hi. not. inf. de temp. ordi. dilec. fi. non ergo hic dicitur irregularis, quia secundum regulam apostoli ordinari prohibetur, sed quia est extra regulam aliorum.

3 Nam cum generaliter episcopi possint cum omnibus dispensare, nisi eis specialiter prohibeatur, vt no. inf. de temp. ordi. dilec. cum predictis specialiter dispensare prohibentur. Papa autnt in omnibus irregularitatibus dispensat, quia ipsae scilicet irregularitates, & poenae harum de iure positiuo sunt. Alio etiam modo dicuntur srregulares omnes illi, qui non possunt, nec remanere in susceptis ordinibus, nec promoueri ad maiores etsam post peractam poenitentiam sine dispensatione Papae, vel inferiorum praelatorum, de quibus no. inf. de temp. or. dile. De defectibus sacramentorum videtur, quod tantum ex constitutione ecclesiae inducant irregularitatem, quo ad ordinationem in hoc, quod cum eis non possit dispensari nisi per Papam.

Sed contrarium videtur, quia vnum capitulum apostolicae regulae est, oportet episcopum vnius vxoris esse virum. 26. dist. c, 1. & 2. sed potest responders quod hoc non est ex defectu sacramenti, quod prohibetur ordinars, sed quia non posset esse ordinator viduitatis, quia coniugia frequentauit, & hoc satis videt expresse dicere. 26. dist. vna. in fi. Vel potes dicere, quod licet per nouum Testamentum inducatur huiusmodi irregularitas, quo ad hoc, quod promoueri non possit: non tamem quo ad hoc, quod per alium quam per Papam non possit dispensari. capitulo tamen. 26. di. acutius. & inf. de bigamis. debitum. videntur dicere quod defectus saeramenti est causa quare pmoueri non possunt, sed respondeo, est causa coadiuuans, vel alias vt dicimus. in veteri autem Testamento erant irregularitates temporales, & non perpetuae: quia eiiciebant extra castra, vt quando quis tangebat morticinium, de vna tamen videtur, quod fuerit perpetua. sc. quod summus sacerdos debet habere virginem non repudiatam, sed nec tunc erat propter defectum sacramenti, sed propter causas praedictas. Item etiam videtur in corpore vitiatis, qui tantum de iure positiuo sunt irregulares, & idem de filijs illegitimis, & eadem de obligatis. ad ratiocinia.

Item no. quod suspensi ab officio, si celebrat sunt irregulares, vt in praealleg. au. qua. 3. si quis episcopus. sed suspensus a beneficio, si celebrat non est irregularis, quia in iure non inuenitur. ( irregulariter) & bene in temporalibus & spititualibus secundum quod canones iubent & regulae ecclesiasticae. inf. de aecu. qualiter (indulgerit) ipse enim semper petere debet, cum sine dispensatione non habeat executionem officij, superior autaem penes quem est potestas dispensandi dis. pensationem impendet etiam non vocatis istis, ad quos pertinet electio vel confirmatio, vel quicquid aliud iuris. Sed contra hoc videtur quia iste praelatus non intrauit per ostium, quia tempore quo fuit electus & confirmatus & consecratus, malum habuit ingressum propter defectum dispensationis, & tempore quo dispensatum fuit similiter non videtur habere bonum ingressum, quia non habuit consensum, nec electorum, nec confirmatorum, nec consecratorum, sed dic, quod iste per dispensationem obtinet canonicum ingressum, & praedicti. lset electores & confirmatores & consecratores non possunt resilire, dummodo ille qui potest, velit dispensare. ar. sup. de elec. cum inter canonicos. in fin. sup. de postu. bonae. 2. circa fin. (potuerit )de iure, scilicet, cum examinantur (culpa) taciturnitatis in examinatione& & causa) defectus nataliumedispensari) per Papam in episcopis & inferioribus praelatis, & cum alijs clericis per episcopos secundum quosdam: Sed contra. inf. de fil. pres. c. penul. (zelotes) id est, xelans & vlciscens peccata, vel exactor eastitatis. 1. q. 4. §. aequem. 24. q. 1. §. 1.

10 Notos) sicut legit in historijs manazer de scorto natus, spurius a de concubina sic dicta a spurcitia incontinentiae, notus de adultera, qui quasi videtur filius & non est, sicut nota febris, quae videtur aliqua & non est illa, ecclesia autem omnes illegitimos ab ordinibus repellit. sup. de electso. cum in cunctis ( ociotas) de conse. disti. 5. nunquam. (qui vero.) 19. q. 2. duae. inf. de reg. licet. ( pontifex) Martins (illius) Pauli apostoli. (plus caeteris) 24. q. 4. quis nos. (& meritorius) 43. dist. Ephesijs. ff. ad l. Aquil. si seruus. §. si calicem. 47. distin. c. vlti. ff. de negot. gest. sed an vltro. (secura) & ideo eligendo. de poe. distinct. 7. c. vlti. ff. de rit. nup. adoptiuus. (in foecunditate) Lia enim nabuit quatuor filios R achel tantum duos (latoris) Moysi. 36. distin. si quis vult cindugetur) is. quaestlo. i. tap prrimo7 quaestio. 1. hoc nequaquam.

CAPVT XI. 1 Qui potest eligere potest etiam possulare1 Solue priori consensas non suffiet n dliena tione personae. consensis episcopian sit necefarius in posulatione, sed bene eius requisitio. 3 An possit monacbus absqud abbatis & conuentus consensu consentire postulationi de se factae de aliqua dignitate. M Episcopo debet faeri subtilior inquisitis quam in aliis dignitatibus. 3 rproperermen posi qun cedere episeio patui. 6 Papa dispensare potest contra quatuor concilia & contra euangelium, dum tamen nibil contra fidem statuat.

POST TRANSLATIONEM. (Postulandum) nihil enim aliud est eligere postulandum, quam postuare. si enim elegisset eum ad episcopatum, cassaretur electio, quia regularis est, qui non potest consentire, cum non habeat proprium velle, vel nolle. 12. quaestione prima. non dicatis. quia episcopus consentire non potest qui similiter sine superioris licentia se non potest transferre. supram de transla. episcop. inter. in fin. & supram de postu. per totum. argumentum. contra. infram de voto. per tuas. sed expone ibi electionem, id est, postulationem. & notauimus de hoc supra, de electionibus. in causis. Vel non est eligendus simpliciter, sed cum determinatione hac, scilicet, in postulando, vt hic, & praeallegatis capitulis. Alii dicunt, & fortem melius, quod etiam monachus eligitur ad episeopatum. argumentum. infr. de voto. per tuas.

Priore) & etiam alio conuentu, solius enim prioris consensus non sufficit. 19. quaestio. tertia, statuimus. argumentum. 12. quaestione prima, praecipimus. si tamen sine causa nollet consentire, cogeretur per superiorem. infr. de iure patronatus. nullus sed si iustam causam haberet, non deberet compelli, & sic intel. ligo. 73. distinctio. literas. & 71. distinct. capitulo primo & secundo. & nota. regularem requirendum ab abbate, & con uentu si est exemptus, vt hic. si vero nor sit exemptus, deberet requiri ab eisdem abbate & conuentu. 19. questione tertia. statummus. & ab episcopo similiter. 16. quaestio. 1. qui vere.

Melius eredo episcopi consensum non esse necessarium in postulatione, scilicet, vt ab episcopo postuletur, quasi a praestante authoritatem postulanti, sed huius episcopi requisitio est necessaria, siue fiat postulatio siue electio, quia eius clerscus est. 73. distinctio. literas. 22. distinctione, capitulo primo & secundo. & eadem ratione si sit clericus plurium episcoporum, ab omnibus est requirendus, requisitio enim Papae necessaria est propter dispensationem. argumentum. capitul. de electione. innotuit. 3§. distinctione. Cenomanm. Vel melius hic requiritur, quia fuit episcopus, & non quia ffuit monachus. argumentum. supra de translat. capit. primo. licentiam autem sui praepositi, vel archipresbyteri, vel concilium praelatorum secularium non exemptorum, non credimus requirendum, sed solius episcopi consensum sufficit requirere. argumentum. inf. de cle. percus. capitulo vltimo. 71. & 72. distinctio. per totum. episcopus tamen non debet eum licentiare sine consilio fratrum electi: vt nota. supram eodem cap. quodin dubijns.

Hic autem dicunt quidam, quond monachus non potest consentire postulationi de se factae, siue in episcopum, siue ad quamcunque aliam dignitatem eligatur, nisi prius habeat consensum abbatis & conuentus, quia non habet velle vel nolle. 12. quaestione prima. non dicatis. sed istorum consensu obtento antequam habeat consensum episcopi, potest consentire postulationi ad quantamcunque dignitatem, & etiam electioni ad minores dignitates de se factae, sed non potest deserere primam ecclesiam, nisi habita licentia sui episcopi, sicut nec alius clericus. vt sup. eo. admonet. licet in monaeho, quidam dicunt secus. 69. distin. literas. & 62. dist. c. 1.

Et dicimus, quod quoad hoc, quod teneat postulatio de monacho ad minores dignitates ordinis, non est necessaria authoritas Papae, & etiam cum postulari debet, si male contingat de eo fieri electionem consentientibus abbate & eonuentu, credimus per episcopum posse dispensari, sicut in alijs dignitatibus. 35. dis. priscis. cum Papa sibi non reseruauerit. inf. de sen. excom. nuper. abbates autem possent eligi in episcopos, supr. de elect. cum in veteri. in abbatem autem proprum monasterii, credimus monachum eligendum non postulandum. arg. sup. de ele. cum dilecta. sup. de consue. cum dilectus. (capituli) 7. q. 1. hoc nequaquam ( pontificatum) multofortius ad minores dignitates. arg. sup. de tranela. c. vlt. 8. q. 1. mutationes. officium tamen aliquod in quo non sit dignitas, satis crederem, quod posset habere, quia plus est ad onus quam ad emolumentum. C. de infa. l. 2. quamuis posset dici, quod licet ex hac causa repellat ab episcopatu, & difficile dispensetur contra concilium cum eo: tamen si postuletur am Papa ad abbatiam, vel prioratum facilius cum eo dispensabitur, quia non est contra concilium, & licet sit indignus maiori, non est indignus minori. arg. ff. de inter. & rele. l. relegatorum. §. vlti. & l. seq. ltem hoe. e. non habet locum, si aliam dignitatem dimiserit, & fuerit factus monachus. benem enim poteritad episcopatum postulari, nisi probatum fuerit ei crimem, si autem fuerit probatum, tunc non propter concilium quod de his mentionem non facit, sed propter crimen repellitur. 25. dist. primum, nec mireris. quia difficiliot inquilitio sit in episcopo, quamm in alijs dignitatibus, quia episcopatum non licet dimittere propter monachatum, sed alias dignitates licet dimittere, vnde ibi non fit tanta inquisitio, quare illam dignitatem dimiserit. ar. inf. de reg. licet(ex quatuor) 15. dis. sicut. Comperto) statim siue intra modicum tempus. 1. q. 1. constat. inf. de regu. c. 1. alioquin ratum habere videtur, & ratihabitio retrotrahitur in maleficio. infr. de simo. sicut est nobis. ff. de vi & vi ar. l. 1. §. quoties. 34. q. 2. si virgo. C. de traneact. quamuss. C. quomodo & quando iud. si ab eo. (dimittens) arg. quod etiam simoniacus non potest cedere sine licentia Papae (redire) quando episcopus potest dispensare cum huius. simoniaco. habes supra, de electione. capitulo penultimo. fecuns est in aliijs dignitatibus, quia easdem in alia vocatione reassumi valet. supram de electione. cap. penultimo. (qd in eo) haec est vera interpretatio illius capituli.

Dixerunt) & bene, sed non sufficit, siue enim fuerit conuictus & confessus, siue non, sed tamen quia commisit crimen, licet oecultem amplius ad episcopatum non resurget, & hoc innuit fi. huius deere. vbi dicit, alioquin etc. sed potest meliorem rationem assignare, quia superior non daret ei licentiam cedendi propter crimen, nisi de eo conuictus esset, vel confessus, vel nisi crimen esset tale, quod executionem post peractam poenitentiam impediret sine dispensatione. vt supr. eod. c. proxi. bene dicitur. hos tamen casus supponit, & tamen crederem quod si authoritas superioris pro occulto & leui crimine, in quo per seuerabat cessisset, vel etiam in quo non perseuerabat, sed de facto cum de iure non debuerit cesserit iterum, vel episcopatum poterit reassumi (alijs) non est reprobus intellectus, sed superior est vtilior(& non ordinem) inf. de ordi. ab episcopo. qui re. episca. c. 1. (ordinem) id est, ordinis executionem, characteri enim renunciare non potest. 1. quaestio. 1 quod quidam. 32. q. 7. licite. hanc autem executionem recuperabat de speciali mandato Papae. Constiterit) probante electo, praesumitur enim prima facie, quod non sine causa resignauerit. argu. hic. & infr. c. proxi. 7. quaestio. 1. hoc nequaquam. alii dicunt quod nunquam debet aliquam ex praedictis causis probare, nisi esset praesumptio contra eum, quae esset si ordini renunciasset, & tunc posset probare quod ex aliqua praedictarum causarum resignauit: vt sic cesset praesumptio, & admittatur postulatio, primo dicto magis consonat litera (tunc) scilicet, quando cessit dignitati (antea) non existens praelatus aliquando potest celebrare propter scandalum, & tunc praelatus non pro hibetur. 6. distinctio. testamentum (alioquin) id est, si non resignauit ex praedictis causis, quae sunt sine peccato, sed ex alia, id est, propter peccatum non distinguo, si sit ex eo conuictus, vel non, vel distinguendum est, vt dixi in illa gloss. & bene. vel alioquin, id est, si episcopus non probauit praedicta, vel si alias ei non constiterit.

Durum) sed non impossibile. dispensat a enim Papa contra quatuor concilia( Capitulum) 115. quaestio. 1. sunt quidam. 34. dist. lector. 32. dist. pres. Et contra verba Euangelij, licet non contra mentem. nam in Euangelio dicitur: la ore duorum vel trium constat omne verbum. inf. de testi. in omni. tamen postea ecclesia statuit in causis, cardinales plures requirendos . 2. quaestio. 4. c. 1. & 2.

CAPVT 2Il

QVIDAM. (Siue episcopi. siue alii praelati, siue simplices clerici (instantia) quia enim ita per seuerant, praesumitur contra eos vt hic de poenitentia. distin. 1. diuortium. C. ad Velleia. si mulier. in fi. ff. de quaestionibus. l. vnica. §. dicimus. est etiam hoc ideo, ne illudatur Papa, sicut in postulatione, postquam est praesentata Papae supra de postu. bonae. 2. Ar. contra. ff. de cessi. bo. is qui. si tamen antequam superior sciat, reuocet petitionem suam siue mandatum, vel etiam postquam sciuit antequam licentiam concedat, vel literas super ea valet reuocatio, infra eod. elect. nec est simile in postulatione, cum haec reuocatio nullius inter sit, sicut illa sed & quia non fit publice & solenniter interest postulati, si autem reuocaret antequam superior admittat cessionem, & superiore hoc nesciente det licentiam, videtur quod te neat licentia. argument. ff. de procurat. si procuratorem. quamuis possit distingui, an per procuratorem, vel literas, vel per nuncium petat cessionem. Compellendos) hoe videtur intelligendum, si postquam Papa intellexerit voluntatem eorum velint resilire, antequam Papa consentiat, nam si Papa consensisset antequam reuocetur petitio licentiae, non est cogendus cedere cum satis faciat petitio episcopi & assensus Papae, & iam non sit episcopus illius ecclesiae, supra eodem. quoc in dubijs. hoc placet si cessionem obtulisset Papae, sed vbi non obtulit cessionem Papae, sed tantum licentiam cedendi petunt in futurum in eius manibus, quam dominus Papa deputauerit, secus est, & tunc obtinet quod hic dicitur.

CAPVT XIII. 1 Renunciare iuri suo & se gratiae submittere quomodo inter se differant.

VENIENS. (Canonici) etiam si expressa esset renunciatio literarum, vel iuris quod habebat, vel habitur erat iste eooorx subdiaconus, tamem ex illa re nunciatione non posset excipere, nisi capitulum cui facta fuit renunciatio, vnde videtur quod isti canonici, de quibus non dicitur hic, quod nomine capituli exciperent, non essent admittendi. sol. vere non sunt admittendi ad excipiendum de renunciatione, quae non est eis facta, sed excipiunt, vt quilibet de capitulo quod non intrudant eum per literas, quibus renunciauit, sicut posset excipere, quod alias non intrudent eum, quia literae eius falsae sunt, sed si capitulum vellet eum recipere, vel remittere renunciationem factam, bene posset, & ex tunc non admitterentur canonici ad excipiendum de ea. Sed si capitulum mandaret his canonicis, quod non proponerent de renunciatione, non obedirent ei, quia ipsi principaliter non proponunt de renunciatione, sed de intrusione, quam suo nomine proponant, & non nomine capituli, plus placet quod ex quo quis aliquid renunciauit libera voluntate, & eo animo quod dominium illius rei vlterius habere non vult, etiam absente illo cui praedicta arenunciatio prodest, illa renunciatio a omnino valet, & sibi praeiudicat, & cuilibet parit exceptionem. argu. C. de ac. accusatio. 7. q. 1. quam periculosum. & inf. de praescr. c. pen. ff. de acqui. haere. is potest. & l. 2. & fit haec renunciatio non tantum expresse, sed etiam tacite qulibet iudicio. C. de resti. in integ. l. 1. ff. de acqui. haered. recusari. & hoc ipso quod renunciat aliquam rem conceditur occupanti, multo fortius quam si haberetur pro derelicto. ff. pro derelic. perto. insti. de re. diui. in fi.

Fatemur tamen, quod non amittit dominium rei per renunciationem, dum tenet illam rem, licet amittat possessionem. ff. de acqui. pos. si quis. § 1. si autem renunciat iuri, vel seruituti quam habet in aliqua re etiam absente domino rei, statim fit res libera, & eodem modo si renunciat. C. de pac. l. postqum. Sed contra. C. de repu. haer. sicut. Sol. ibi dicit, quod valet renunciatio in auxilium renunciantis, nam non potest alii per suam renunciationem facere praeiudicium, sed in suum damnum bene praeiudicat renuncianti (videtur) sed non erat, & ideo retractatur sententiasiudicium) hic potuit esse in vna causa retractationis sententiae cum tertio non conmmittente, nec recusante duo malem processerint. inf. de offi. dele. prudentiam. (si gratiae) quod idem est, ac si literis renunciasset, cum idem sit tacite renunciare quod expresse. infr. de offi. deleg. gratum. C. de iure do. l. 2. inf. de praeben. pro illorum.

Cassauit) quicquid dicant gloss. hic positae, credimus hanc sententiam iustam, & sententiam dele. iniustam, nam aliud est renunciare literis siue iuri suo, quod periculosum est. ff. de pac. l. 2. 7. q. i. quod periculosum. aliud est submittere se gratiae, quae submissio protestationem continet quod gratiam expectent, & ideo ea non secuta, ius primum recuperat. C. de transact. siue. ff. de dona. hoc iure. §. vlt. & ff. & C. de condi. causa data per to. Idem si submisisset se misericordiae. sup. eo sane, idem si submisisset se voluntati, nam & tunc in alijs praecedentibus casibus secundum quod bonus vir arbitre. tur, debet ei prouidere. ff. de ope. lib. si libertus. si autem talia non express isset, licet ad gratiam aspiraret, secus dicerem. C. de condi. causa da. si non repetendi. ff. de condi. ob cau. l. dedi. §. si quis. sed contra. inf. de pac. cum pridem. sed dicimus ibi gratiam contineri.

CAPVT XIIII.

LECTAE. (Absoluit) talis autem absolutio vim resignationis non obtinet. Item resignatio debet praecedere absolutionem. ff. de offi. praes. l. pe. & resignatio non potest fieri sine authoritate illius, a quo recipit: vt nota. supr. eod. quod in dubijs (sanior) de hoc not. sup. eo. quidam (resignare) ita quod teneat, & quod monachi sint absoluti.

CAPVT XV. 1 An sit necessarius consensus conuentus, vbi quis ad arctiorem religionem transire vult. 2 Non debet abbas licentiam dare monacbo suo arctiorem religionem intrandi.

DILECTI. (Sufficientem) in isto fuit defectus scientiae (abbate) monachus autem de licentia solius abbatis potest dimittere monasterium, dummodo ad aliud arctius transeat. 19. q. 3. statuimus. infr. de reg. licet. nam & ei soli facit obedientiam. 12. q. 1. non dicatis. Sed quaeres nunquid potest fieri monachus alterius monasterii sine licen tia episcopic Respon. non si est paris, vel minoris religionis, sed authoritate episcopi potest fieri dispensatio. arg. inf. de reg. significatum. sed arctioris potest. Alii tamen dicunt necessarium esse consensum conuentus, etiamsi ad arctiorem religsonem transeat hoc tutius. & 38. dist. c. 2. & praeall. c. statuimus. Alii etiam dicunt necessarium esse consensum episcopi. arg. 16. q. 1. qui vere.

Quod credo verum esse, quantum ad hoc, vt alius episcopus eum non or¬ dinet sine licentia eius, nisi primo fieret monachus alicuius monasterunm arctioris secundi episcopi.

2 Item no. quod vnus abbas non debet dare licentiam monacho suo intrandi religionem arctiorem, nisi primo eam inueniat, & paratus sit eam recipere, & si aliter recedit, fugitiuus est & apostata, cum non sit in alicusus obedientia, hoc autem forte posset facere prior eius, quod daret licentiam monacho volenti intrare religionem, quod sub sua obedientia sret quaerere locum religiosum, qui sibi placeret, tamen non consulo priori quod hoc faciat, nisi forte vt eustet maius malum, scilicet, quia si non daret hanc licentiam, ipse sua authoritate recederet. Abbas) pres byter autem institutus per episcopum, & praesentatus per abbatem in manibus episcopi renunciare debet, quia ab eo institutus est, & non debet fieri, nisi requisito abbate, quia sua interest. inf. de praeb. in Lateranm. ar. inf. de off. archi. ad hoc. §. vl. Item non valet si dicit, ego volo renunciare temporalia coram abbate, vel spiritualia tantum coram episcopo, quia ista coniuncta sunt, quod vnum sine altero dimittere non possit. 1. q. 3. si quis obiecerit.