Titulus 33

CAPVT 1. 1 Quis debeat in ecclesia maiori honere fungi, & quis debeat vocare capellanos in nu. 2.

CVM CERTVM. Et inf. (Prior) in cessione, subscriptione, & responsione. 18. di. hinc agitur. vltra me. & vt praeferatur in dignitate vacantium collatione. 74. di. episcoporum. & etiam in perceptione beneficij. sup. de constitu. c. vlti. in ordinatis tamen a Papa est speciale. inf. eod. per tuas. & habet hoc locum in aequaliter meritis, nam digniores etiam post ordinati in electionibus praeferentur. §. qon. 1. licet. Item in his qui eiusdem ordinis sunt & dignitatis, alias autem secus. sup. de aeta. quaeris. 74. dist. consuluit. inf. eo. statuimus. Item licet debeant praeferri in dignitatibus, tamen hoc non petent ne in vitium ambitionis incidant. 1. quaestio. 6. sicut. Item in his praeualet consuetudo. sup. de consuetu. cum olim.

Et maior.) & hac etiam ratione, scilicet, qui maiori honore fungi debet, dicimus quod ille qui maioris dignitatis est in ecclesia, vel si non est ibi dignitas, qui maioris est ordinis, vel si sunt aequalis ordinis, ille qui prius ordinatus est, debet nominare, vel solenniter eligere personam nominatam in scrutinio, nisi forte alius de iure consuetudinario, vel ex priuilegio hoc habet, tamen tutius est, quod ille qui nominabit potestatem nominandi a caeteris accipiat.

Similiter debet vacante ecclesia praepositos, vel Abbates, vel alios, quos iure, vel de consuetudine consueuit vocare capellanos ipse prior vocabita, & alii debent ei intendere. ff. de fi. instru. l. vlt. C. de praefect. praeto. l. 1. & 2. lib. 12. C. de proxi. sacro. scrip. l. vbicunque. & C. de tuto. l. 2. C. de offic. mag. l. nemo. ff. de al. scrip. l. 1. 93. di. a subdiaco. 1§. dist. §. fin. Nam ex quo prae alijs nominari debent, & onus similiter debent subire, tamen causas ecclesiae non agent, sed syndicus conuentus, vt no. sup. de rescri. edoceri. tamen nullam iurisdictionem exercebit super minores, si non compareant in capitulo, vel alias ei non obediant, sed hunc effectum habet potestas huiusmodi, quia non obstante absentia vocatorum valebit, quod praesentes facient, nec contractus faciet nomine eeclesiae, quia non est praelatus ecclesiae, sed haec minora sibi a iure conceduntur, & eredimus, quod si nollet conuocare capitulum, quod posset cogi per ordinarium, vel delegatum iudicem, si pro causa citetur.

Et haec sunt vera & obtinent, nisi alia consuetudo probetur. (Communitatis) id est, canonice, & concorditer.

CAPVT II. 1 Quis exemerit clericos de iure mmperatorum. Papa an possit sine consensu Imperateris clericos eximere a iure smperatoris. 2 Corporales paenas imponit Papa in suis eonstitutionibus.

SI QVIS. (Decretum.) Constitutionem, vel mandatum repete, quae diximus sup. de tempo. ordi. ad aures. ( Prinipi) Papa. si. de consecr. di. 1. corpora. sicut econuerso. 10. dist. de capitulis.

Sed quaeres, quis exemit clericos de iure Imperatoris cum prius ei subessentt Respon. quod Papa consentiente Imperatore. 11. quaest. 3. c. 3. Authen. de sanct. epis. §. si quis contra. Authen. vt cle. apud proprios episcopos. §. vlti. inf. de iura. cal. c. 1. sed hic non plene eximunt, vnde dicimus quod exempti b sunt a Deo. 96. dist. si Imperator. Vel dic, quod Papa etiam sine consensu Imperatoris bene potuit eos eximere a iurisdictione Imperatoris per suas constitutiones, quia cum clerici spirituales res sint, & ex toto corpus & animam dederunt in seruitium & sortem Christi. 12. qom. 1. c. 3. per consequens Papae in iudicio & constitutionibus subsunt. 10. dist. imperium suscipitis. & inf. eod. solitae.

Moriatur) hic habes, quod Papa suis constitutionibus poenas imponit corporales, quas tamen non infligit, vt 5. q. vlti. delatorem. 27. q. si quis in princ. 24. quaest. vlt. his a quibus.

CAPVT III. 1 Suspectus propter priorem inobedientim, an debeat iurare obedientiam.

LEGEBATVR. ( Conscripserat) potest legi ita, quod frater Atticus praescripserat chartam, quomodo alius promite tebat obedientiam, in qua chartula notabat iniuria illius, qui vocabatur ad promittendum obedientiam, qui sine promissione obediens erat, vel potest dici, quod frater ipse Atticus conscripserat chartulam, de sua obedientia, in qua licet ad petitionem requirentis obedientia fecerit vocabatur sua iniuria, cum absque sponsione obediens esset. Scripto) ar. inf. de reg. iur. c. vlti. contra. 23. dist. quenquam. Sol. illud in praelato, hoc in clerico, & tam praelati quam clerici, quando sunt propter priorem inobedientiam suspecti, debent iurare obedientiam, & multo fortius inde fiet scriptura. inf. eod. cum in ecclesiis. ad manualem autem obedientiam omnes clerici teneri videntur. inf. eod. his. vbi not.

CAPVT IIII.

OMNES PRINCIPES. (Obedire) Reges enim illi episcopo obedient in casibus piritualibus, & illi persoluent e personales decimas, in cuius dioce. & principalem larem habent. arg. C. vbi se. & cla. l. 2. & si in duabus dioce. habitant principaliter in illis, & illi duo inter se diuident. ff. ad muni. assumptio. §. vel iuris pruden.

CAPVT V.

ILLVD DOMINVS IN BEATO Petro: & inf. ( digniora.) 96. distin. duo. ( Victima.) §1. distin. qui sunt resbyteri. 32. distin. §. veram. e 9 quaestio. 1. sciendum. (Et ausculo tere) mandatumimplere.

CAPVT VI. 1 Imperatores an liceat increpare.

SOLITAE PENIGNITATIS. (Increpare.) q. d. tantam Imperatoribus reuerentiam exhibere debes, quod non debes audere eos increpare. 5. quaestio. 5. non omnis. sup. de rescrip. si quando. In temporalibus) & sic videtur, quod ab episcopo appellandus est Rex, & crederem verum in rebus feudalibus, quia tamen cognoscit episcopus quasi ciuilis iudex. inf. de fo. compet. verum. argumen. inf. de appel. si duobus. 1§. distin. si quis metropoli. si autem alias sint ditatae ecclesiae non spectat ad Regem, & super bonis illis non appellabitur Rex. 10. quaestio. 1. nouerint. 12. quaestio. 2. & c. se24. qon. 3. si quis depo. (Propter Deum) ex quo videtur quod de libero arbitrio sit. 13. quaestio. 1. c. vlti. (Sine causa) vt innuat, quod in veritate non procedit, licet ex humilitate meritorium sit reputare eum praecellere. (Sacerdoti) iterumc Euellas) vitia. Caedifices) virtutes. CPieio) spiritua¬ libus. (Nocti) Cardinalibus siue secularibus. (Assurgant) 38. distin. Valentinianus. CNobis.) q. d. vere potuimus increpare, propter authoritatem, quamin beato Petro accepimus. (Ques) sup. de elect significasti. (Quicunque.) 24. quaestio. prima. quicunque.

CAPVT VII.

PER TVAS NOPIS LITERAS. & inf. (Deferatur.) argumen. pro honore exemptorum. ff. quod cum eo qui in alie. pot. l. 3. ff. de albo. scrib. l. vlti. (Obedientia) repete, quae diximus sup. de tempo. ordi. cum in distribuendis. Item non credo, quod episcopus debeat eum deponere. argumen. 2. quaest. 4. c 2. C. vbi se. vel cla. l. 3. 3. questio. sexta. quamuis.

CAPVT VIII. 1 Licet ebistopi aliquarum ecclesarum cum toto populo in haeresim vel sc hisina labantur, ecclesiae tamen illae honores suos retinent. 2 Possessio nemini est auferenda sine causam cognitione. 3 Cumius in aliqua repetitur vocari debene illi, quos res tangit. 4 Possideri non potest ecclesia, nec eius dominium baberi. 5 Nommatio babet locum tantum in realibus petitionibus.

INTER QVATVOR. & infra, (Iure) Prima ratio. Praeiudicium) not. quod quamuis episcopi aliquarum ec clesiarum cum toto populo labantur in haeresim, vel schisma, nihilominus tamen ecclesiae illae honores suos retinent, & ecclesias sibi subiectas & quo ad possessionem, & quo ad proprietatem. sup. de elect. quia diligentia. Melius videtur, quod possessionem omnino admittat. ff. ex quibus causis in integ. denique.

Subiectae) & sunt in possessione earum, possessio enim sine causae cognitione nemini est auferenda. 12. quaestio. 5. c. 1. 16. quaestio. 6. placuit. C. vnde vi. si quis in. C. si per vim. l. vlt. Hoc autem bene fatemur, quod postquam partes fuerunt praesentes, si constiterit, quod quando schisma coepit possidebat restitueretur ei facta, vel petita restitutione. ff. ex quibus causis in inteb ait praetot S ite meii vel iure postlr minii. (Absentent.) Secunda ratio in registro & iunctura quae sic incipit, idem etiam modo fieri prouidentia dissuasit, ne Pisani ac Veneti aliquando quam plures apud Constantinopolim huiusmodi habentes ecclesias, contra imperium prouocantur. (Obedientia) sicut ex litera apparet, Patriarcha subiectionem quarundam ecclesiarum petebat, quae realis petitio erat, scilicet, quasi confessoria, dicebat enim se ius habere in re, per quod apparet, eam realem instit. de act. §. 1. & §. seq. Item & secunda petitio, quae petiit obedientiam intra ius sibi esse, quod praedicti sibi praestent obedientiam, similiter est realis, & quasi confessoria. ad hoc est. argumen. sup. de offic. ordi. conquerente. ff. de rei vendi. l. prima. §. per hanc. C. de colo. fug. per totum. C. in quibus caus. co. vel cen. I. secunda.

Et not. quod quando petitur ius in aliqua re, debent vocari illi, quos res tangit, vt hic, nec fit absentibus non vocatis praeiudicium, per processum habitum contra praesentem, a quo petitur obedientia, vt scilicet fiat verus possessor, qui agit, nisi forte illud imputetur ei, qui scit suam causam, & tacet, de quo not. inf. de regiur. quamuis. argumen. a contrario sensu. ff. de re iudi. saepe. §. nam & super. & quamuis si alias super corporalibus rebus agatur in rem, ille qui possidet, vel etiam detinet, vel quocunque modo restituendae rei facultatem habet, praeiudicium faciet domino, nisi nominet dominum in iudicio, vel etiam si nominet, & non compareat. infra, vt lit. non contest. quoniam. C. vbi in rem act. l. 2. In iuribus autem incorporalibus, licet locum aliquando habeat nominatio, & ad hoc terminus dandus est, vt veniat dicturus de iure suo, vt hic. ff. de lib. causa. si pariter. non tamen si venit, procederetur secundum formam. l. C. vbi in rem act. l. secunda. vt fiat verus possessor cum non habeat facultatem rei restituendae, is qui conuenitur, & tamen non debeat subtrahere obedientiam ei, qui est in possessione eius, quia peccaret, nisi prius ab eius obedientia absoluatur, quod hoc non fiet, cum non sit praesens ille, cui modo obedit, & quia non etiam contra eum actum est. argumen. 8. quaestio. vlti. nonne. Imo plus est, quia etiam si contra aliquem feratur sententia, & tempore executionis appareat aliquis, qui de iure suo dicat, summatim cognoscet iudex. ff. de re iudi. a diuo. §. si super. Imo quod plus est videtur, quod obedientiam quam alius habet ab eo, petere non debeo, cum ipse eam possidere non possit, vt not. inf. de praescrip. auditis. & dicta nominatio & processus non haberet locum, nisi cum res alieno nomine possidentur, & si petam ab eo ipse respondeat condemnetur, procedetur contra eum & non in praeiudicium alterius, vt not. ff. de rei vendi. is qui se. & l. se. ff. de re iud. saepe. Alii tamen dixerunt, quod procederetur contra eum, in quo dicitur ius habere, & obedire compelletur actori vincenti, & habent argumen. pro se, quia si quis habet authoritatem ad rem sibi obligatam, cuius alius quasi possessor habet. C. quae res pig. oblig. pos. nomen. C. de haered. vel act. vend. postquam. multo fortius debet quis habere actionem in iuribus, quae quis sibi de iure competere dicit. Sed potest responderi in praedictis legibus affuisse voluntatem obligantis & vendentis, & ideo habent actionem, & quod eius nomis ne agit, qui cessit, quia act. cessa.

Alii dicunt, quod si petatur ecclesia, habet locum nominatio & processus praedictus. l. si autem obedientiam secus, sed certe hoc non videtur verum, cum ecclesia non possit possideri, nec eius dominium haberi. ff. de rerum diui. l. 1. sed tantum ratione iurium episcopalium, vel aliorum competat quasi possessio, & petitio rei. ff. de contrah. emp. qui tabernam. ff. de leg. 1. si domus. §. vltim. Alii dicunt & forte melius, quod si aliquis nomine alterius possideat, vel detineat iura alterius, puta quasi vicarius, vel quasi coadiutor, vt sup. de offic. ordi. quoniam. tunc habet locum nominatio & processus. l. praedictae. quia facultatem habet temporalium restituendorum, quae de facto tenet. ff. de rei vendi. Officium aclericis autem obedientiam quam alius in eos possidet, puta episcopalem, vel archi. petere non possum, quia nec & si ipsi clerici, & sponte exhiberi vellent, non debeo recipere, & si recipio pecco, & puniendus sum. 16. questio. tertia. placuit. Item quia eadem obedientia in eisdem pluribus deberi non potest. ff. de acqui. pos. possideri. §. econuerso. sed si ego peto obedientiam, quasi sub alio, sicut si archi. siue Abbas, vel certi praelati sub episcopo petant obedientiam archidiaconalem, vel Abbatis volentis praeiudicare obedientiae, episcopali, vel episcopi, vel Papae, non differtur propter aliquam nominationem petitio actoris, quia ius debitum sibi non peto, sed meum quod est alienum a suo. argumen. inf. de exces. praela. ad hoc. 23. distin. quamuis. & opp. 11. quaestio. tertia. qui resistit. & c. sequen.

Et haec vera sunt, quando peto obedientiam praestari ratione loci, vel rei, si autem ratione personae, puta quia promisit mihi obedire, hic nullo modo nominabit alium in iudicio. Nominatio enim tantum in realibus petitionibus locum habet, vt in l. praealleg. sed haec petitio est personalis tantum. Si ergo vult prudenter agere ille, qui petit iura episcopalia, primo inquirat quis possideat, & si inuenerit iura episcopalia nulli praestari, sed clericos, vel ecclesias pro liberis se gerere, implorabit officium iudicis contra eos de causa possessionis. cum olim. inf. de sen. & re iudi. cum inter. ff. de rei vendi. l. prima. §. per hanc. ff. de lib. ho. exhi. l. deinde. §. hoc interdictum. Potest etiam contra clericos, qui se gerunt pro liberis intentare in rem praeiudicialem dicens, & petens eos tanquam episcopus in suos clericos. insti. de ac. §. praeiudiciales. & in casu aget. de li. exhi. ff. de lib. ho. exhi. l. penult. & vlti. si vero ab alio detineantur haec iura, vel ille, qui non contendat se praelatum eorum, nec etiam inuitos detineat idem dicimus, si vero detinentes contendat se praelatum eorum, etiam si voluntarios detineat, potes eos exhibere. ff. de lib. exhi. l. vlti.

Idem dicimus, & si non contendant se ius habere, sed inuitos detinet. ff. de lib. exhi. l. prima. potest etiam eos & iura praedicta vendicare de iure canoni. 7. quaestio. prima. non oportet. argumen. ff. de rei vendi. l. prima. §. 1. & 72. dist. per totum. Et not. quod praeiudicialis in rem conpetit tantum contra filium, vel personas alias, quae sui controuersiam faciunt. Item in ea quaeritur, an sit filius meus, & per simile, an clericus meus, in rei vendicatione autem de iure cano. quaeritur, an sit in potestate mea, vel non. Item datur ratione possessionis, quam alius habet & controuersiae quam fecit, & bene nobis videtur, quod si plures dicant se habere ius in aliqua ecclesia, siue episcopale, siue aliud, quod possunt inter se contendere. inf. de praescrip. auditis. vbi not. Et facit ad hoc, quia confessoria competit non solum contra possidentem rem, qua petitur seruitus, vel ius, sed etiam contra quoslibet turbantes ius, vel seruitutem. ff. si ser. ven. si quis di. sed & possunt ambo agere contra illum, qui rem possidet qui seruitutem, vel ius debet. inf. de sen. & re iudi. cum super. nam non est prohibitum plures contra eundem agere super eadem re. ff. de poe. haered. cum idem. ff. de rei vendi. is a quo. & l. sequen. ff. de noxa. ac. si quis a multis.

Nec obstat si dicas, quia non habet facultatem rei restituendae, cum alius illud possideat, quia illi non fit praeiudicium, nisi sit in culpa per taciturnitatem, vel alio modo. inf. de re iu. cum super. tamen si prudenter hic procedere vis, voca clericos ad iudicium, quos petis tibi subditos, vel in quibus petis iura episcopalia, & da eis libellum, quia si confessi fuerint tibi deberi petita, sed se non habere potestatem ea praestandi, quia alius eos possidet, vel alia iura in eis, tunc feratur diffinitiua sententia contra eos, faciet ius inter partes, vt decaetero non possint super petitis in libello contradicere, sed obedire non coguntur, quia absentibus non contumacibus, non debet aliquod praeiudicium generari, vt praedictum est. Si vero negent petita in libello, vel etiam dubitare de eis se dicant ea forte ratione, quia forte alius eos possidet, quia pro eodem reputatur. ff. de peti. haered. si debito. tunc sui controuersiam facere videntur, & tunc procederetur secundum modum hic superius dictum, sed nunquam super obedientia, vel alijs ab alijs possessis alii cuiquam fiet praeiudicium, vt iam dictum est. (Cum & ipsi) secunda ratio. (Rebellis) sup. de elect. quia diligentiam. arg. contra. ff. de bo. pos. etiam fide.

CAPVT IX. 1 Abbates qni labent populum, tenetur enire ad spaodum. 2 Citatus non cogetur venire, si in citatione mala causa exprimitur, vel si sciat concilium conuocari propter malam eausam, cui tamen si praesens esse contradicere non auderet.

QVOD SVPER EIS. & inf. (Diocesana) contra. 16. qon. 1. cum pro vtilitate. So. Abbates qui habent populum episcopo, id est, dioce. astringuntur, & ideo ad synodum ire coguntur. 18. quaest. 2. §. vlti. 18. dist. episcopus. & quod plus est, propter populum etiam exempti coguntur ire ad synodum. inf. de priui. ex ore. Alii autem, qui non habent populum, non tenetur lege dioce. exempti. ex quo enim populum habet, debet habere cathedram in ecclesia, vt ibi praedicet, & si dant decimas, partem earum oblationum habebit episcopus. inf. de sepul. in nostra. de hoc not. inf. de stat. mona. c. 1. St atuendum) q. d. si in citatione exprimeretur iniusta causa, non debet venire, & idem si scirent concilium conuocari propter malam causam, & esset talis causa, cui contradicere non auderent si praesentes essent, & puta si essent super fauore praestando Principi excommunicato.

CAPVT X. 1 Per literas probari potest alicuius crimen. 2 Regularis de inobedientia suspectus cogitur ad iumndum obedientiam.

CVM IN ECCLESIIS (Sancti victoris prior) Not. priores excommunicationis ferri sententiam in canonicos, nam ordinarius est. de hoc not. & de offic. archid. cum ab ecclesiarum. & c. quanto.

1 Praescriptis) & sic videtur, quod per literas probetur alicuius crimen. 2. q. vlti. Epiphanium. Sed contra. 2. quaest. vlti. per scripturam. Sol. hic non reputat probatum crimen, quantum ad dispositionem, sed quantum ad absolutionem. Item non agebatur criminaliter.

Iuramentum) not. regularis, inobedientia suspectus, cogitur ad iurandum obedientiam. argu. sup. eod. legebatur. ff. de iud. in omnibus. Superbe) causa quare cogantur iurare & parere mandatis prioris hic assignatur, scilicet, quia primo contumaciter hoc renunciauerat alioquin cum absoluti essent a superiore praestito iuramento, aliud vlterius praestare debent, sed vel remittendus est ad excomunicatorem, vt faciat mandata. sup. de offic. deleg. prudentiam. §. vlti. vel cogendus satis facere excommunicatori. sup. de efic ordia adreprimen.

CAPVT XI. 1 capitulum an & quam habeat potestatemeiurisdictionem mortuo episcopo.

HIS QVAE PRO ECCLESIA. (Vel clerici) habes, quod simplices clerici manualem obedientiam suo prelato depent exhibere. Quidam tamen dicunt contra, etiam hic dicunt obtinuisse propter consuetudinem, vel esse speciale in Cardi. (Capellani) episcope enim mortuo, potestas iurisdictionis transfertur in capitulum. inf. eo. cum olim. inf. de haered. ad abolen. 65. distin. c. vlti. ar. & 23. distin. in nomine. 7. quaestio. 1. Pontifices. ea autem quae sunt ordinis deuoluentur ad superiorem, vel vt faciat, vel vt visitatorem super his constituat, vt 41. dist. obitum. Catm. de hoc not. inf. de haered. ad abolen. (Excepto) nota. quod alio iure censeantur ista, quam illa praeter exconmunicationem, quae non spectat ad capitulum, nisi de consuetudine, sed quia per probationes constat aliud obtentum in his, quam in illis, vel quia propter scandalum, vel aliam causam alter volebat prouidere in his, nam de iure matrix ecclesia hoc potest in subditas ecclesias, quae hic per hanc deci e. seruantur Card.

Alii aliter & forte melius dicunt, quod hic quae Card. seruant, non habent de iure in suis ecclesijs, sed Car. vel alius praelatus hic recipit a Papa, vel alio confirmatore, vt not. sup. de offic. ord. quanto. & hoc ex eo apparet, quia cum excommunicatio sit mucro episcopalis. 20. quaestio. tertia. corripiantur. capitulum habere non potest per se, nec Card. hoc habent ab eo, & ideo Papa sibi hoc reseruauit, & de hoc not. sup. de haered. ad abo. Sed dicit quare non expresse hoc determinauit, sed tantum suae prouidentiae reseruauit e Respon. quia consuetudo vrbis contraria allegabatur, scilicet, quod capitulum excommunicaret, & corrigeret etiam vacante ecclefia de correctione etiam dicimus quod capitulum, vel titulus eam facere non potest de iure suo, puniendo de crimine, vel sententiam ferendo, licet posset facere capitulum, quod eis conceditur, in quo plus monitionibus intendunt, quam directe cognoscendo. argum. sup. de offic. archipres. c. fin.

CAPVT XII. 1 Abbatisa potest sufpendere clericos suos at officio & beneficio. Sed non eacommunicare nec absoluere.

DILECTA FILIA IN CHIRISTO. Canonicas) quae non sunt professae, & possunt habere proprium & matrimonium contrahere, vt 12. q. 5. c. vlti. & tales multae sunt in Alemania.

Suspendat)Not. hic quod Abbatissa potest suspendere clericos suos ab officio & beneficio. Et hoc est ea ratione, quia ex consuetudine iurisdictionem a habet ordinariam. inf. de arbit. dilecti. alias enim est contra ius commune. C. de arbit. l. vlti. excommunicare autem non possunt, vt hic, nec absoluere. inf. de sentem. ex. de monialibus. rationem inuenies, inf. de poe. & re. noua. Vel potes dicere, quia ex consuetudine induci non potest, vt interdictum de iure ponere possit, sicut nec excommunicationem, nec hic dicit Abbatissae interdictum tenere.

CAPVT XIII. 1 Potest capitutum iura episcopatus prostqui, quando in praeiudicium episcopatus aliquid facit capitulum. 2 Appellatio post praestitum iuramentum ad quid valeat. u quiemit post appebationemdicitur malefidei possessor. 2 Praesumitur contra appellantem extra iudicium, nisi prosequatur. Qui: sit effectus appellationis, quae facta est extra iudicium. 4 Laudabiles & praescriptae consuetudines sernandae sunt. luramento solito nihil est addendum. luramentum in praeiudicium ecclesiae praestitum, non ligat.

DILECTI FILII ARCHI. (capitulum.) Nota. capitulum prosequi iura episcopatus, quando episcopus in praeiudicium episcopatus aliquid faciat, & idem intelligitur si sit negligens. arg. 12. quaestio. 2. non liceat. & est multum no. dignum, quod capitulum non solum appellabat pro iuribus episcopatus, sed etiam super his causam prosequitur, & etiam eis prosequentibus episcopus absoluitur, & hoc est ea ratione, quia haec absolutio non personam, sed rem tangit, cuius nomine capitulum appellauit & egit, & quia haec specialia & dignitates ecclesiae sunt communia, & communiter tenentur ab episcopo, & sic licet episcopus sit caput. inf. de verb. sig. cum clerici. (Exigeres) cum effectu, scilicet, praestitit, vt in fi. innuit. Vel dic, quod appellatio praecessit iuramentum sed postea iurauit.

Appellauerunt) ad quid valet appellatio post praestitum iuramentume Respon. ad hoc appellatur, ne exigeret aliquid occasione praestiti iuramenti insoliti, & contra consuetudinem aliorum praestiti, cum haec appellatio esset ex probabili & verisimili causa interposita, nam non est verisimile, quod aliud iuramentum solitus esset praestare ille episcopus, quam alii. Dicunt quidam, quod non debet Patriarcha exigere aliqua occasione illius iuramenti citra appellationem, & s exigeret, & episcopo praestaret antequam super principali procedatur reuocatur, quod non placet. de hoc not. inf. de appella. bo. me. non tamen credo, quod tales appellationes, quae fiunt extra iudicium a grauamine sufficit ad citationem, nisi iterum citetur a iudice, nec ad hoc, quod appellatus debeat comparere in termino, quem appellans extra iudicium praefixi in electionibus. sup. de elect. statuimus. si autem vult in termino comparere potest. etiam, & habet beneficium constitutionis, quae est inf. de appel. cordi. & illius decre. oblatae. quia si appellans terminum quem praefixit appellationi praeueniat, vel alias malitiose supplantaret, appellationis literae non valebunt, si enim contradiceretur, sequeretur quod quis posset citare aduersarium, quando vellet, & alia absurda, arg. contra. inf. de appel. cum sit.

Quidam tamen dicunt, quod hoc iuramentum praest itum fuit post appellationem ex probabili & verisimili causa emissa, & ideo post talem appellationem nec praestandum, nec recipiendum fuerat iuramentum, & si post appellationem probabilem praestetur, antequam per illud iuramentum aliquid fiat, debet reuocari iniqua adiectio iuramenti, vt in praealleg. decre. Hoc non placet quibusdam per omnia, non enim credunt quod propter eam appellationem emissam quis debeat dimittere vti iure suo, sicut nec Papa propter prohibitionem. C. debi. ven. pig. im. non pos. l. prima. C. de rescin. ven. si maio. ff. pro emp. l. penul. Nec obloquitur decre. bonae memo. nam ideo sibi restituitur, quia erat in possessione, & fructus redduntur, quia ratione possessionis debentur. Item hoc petierunt ibi, scilicet, se reduci in eum statum quo erant tempore appellationis emissae, & erant in possessione, & ideo in ea reducti fuerunt, sed hi qui appellabant, ne praestetur iuramentum, vel ne occasione iuramenti praestiti aliud exigatur, non sunt in possessione horum, quia non soluere, & non exigi iuramentum possideri non possunt, nec sunt talia, quae possunt possideri, vel quasi, vnde non porest restitui in huiusmodi possessionem, sed si alias appellat extra iudi¬ cium, ad hoc valet appellatio, quia nouum possessorem, puta eum qui emit post appellationem facit malaefidei possessorem, quod ex eo apparet, quia si post probauit rem suam esse, restituet fructus medii temporis. C. de rei vendi. si fundum. non autem id dico in veteri possessore. argum. ff. pro emp. l. penul. comparant enim appellationem extra iudicium inhibitioni siue denunciationi, cum forte etiam posset dici, quod idem est, si appellet extra iudicium siue causa probabili, & verisimili, scilicet, ne molestes eum, qui in possessione est. Sed hoc non placet, quia debet probare possessionem & possessio restituitur possessori cum frudtibus. Et idem si appellat, vt emas fundum, quia suus est, quia oportet eum probare fundum suum, & post restituetur.

Item si aliquis appellet extra iudicium, praesumitur contra eum, nisi prosequatur. inf. de dolo. cum dilecti. & potest dici, quod vbi appellantur etiam extra iudicium implorabit reuocationem eorum, quae facta sunt post appellationem officio iudicis petendo reduci in statum, quo erant tempore appellationis emisse, cum alias si non appellasset oportet eum intentare interdictum recuperandae possessionis. ar. praedi. decre. bonae memo. & quae ibi diximus, hic repete vbi, scilicet, in interdicto necesse est probare se possedisse, & spoliatum esse, sed hic, scilicet, vbi appellat, non habet necesse probare possessionem, vel spoliationem, sed solummodo statum in quo erat. Vel dic, quod quando sic appellatur extra iudicium, appellans potest petere reduci in eum statum in quo erat tempore appel lationis emissae, & hanc petitionem recte tenebant etiam contra non spoliantem, nec recipientem scienter a spoliatore, vt praealleg. decre. bo. me. contra quos non habet locum interdictum. inf. de rest. spo. cum ad sedem. sed conditio ex decreta. saepe. Alii tamen dicunt, nec contra talemilicet non spoliantem praedictam petitionem admittendam. Item ad aliud valet praedicta appellatio, quia quicquid post app. talem fit, dum modo probetur veritas causae app. etiam a iudice puta sententia exconmunicationis, vel alia nulla est. inf. de ap. dilec. & c. ad audientiam. cum alias sententia excommunicationis, & etiam aliae tenerent, licet essent iniuste.

Est & alius magnus effectus huius appellationis, quia non obstabit ei prosequenti app. haec exceptio excommunicationis. inf. de excep. cum inter. si autem non appellasset, sed tantum per simplicem quaerimo niam iret ad superiorem, obstaret sibi di cta exceptio, caueat igitur sibi qui appellationem hanc vult prosequi, vt dicat peto reuocari quicquid factum est post appellationem, alias enim si omissa causa app. ageret, obst aret exceptio excommunicationis. & hanc appellationem etiam extra iudicium factam vltra annum prosequi non potest. inf. de app. constitutus. & credo quod etiam possunt praefigere terminum appellationis suae. ar. de app. licet aduersarius comparere non teneat, vt iam dictum est. Item si non prosequatur appellans ap. suam, punitur in expensis. sup. de rescri. ex parte. S. inf. de ap. cum sit Romana. Item reuocant causam ad superiorem, quod qualiter fiat, not. inf. de his quae fi. a maio. parte capi. cum in cunctis. Item non valent literae super eo, de quo appellatum est, nisi de eo faciant mentionem, vt praealleg. decre. ex parte.9. & quia sic proceditur in hac appellatione extra iudicium facta, sicut in ea, qua fit in iudicio, patet, quod aeque non obstat exceptio excommunicationis, nec distinguo appellet quis a iudice suo, vel aduersario. inf. de appel. bo. me. quamuis aliqui distinguant, & hic adde quod not. inf. de appel. ad audientiam. Item appellatio extra iudicium non suspendit effectum etiam eorum, quae praecedunt appellationem, sed eorum quae sequuntur tantum. inf. de app. constitutus. vbi no. sed illam quae fit in iudicio suspendit effectum etiam eorum, quae praecedunt app. ff. ad turpil. l. 1. §. fi.

Consuetudinis) hic vult dicere, quod licet episcopus iurauerat seruare omnes consuetudines, quas hactenus episcopi castellani ex hibere consueuerunt Patriarchae Gradens. tamen pretextu praedicti iuramenti consuetudines non laudabiles, vel etiam laudabiles, sed non praescriptas feruare non tenetur, sed per hoc probatur, quod dicitur hoc non tollitur, quin alias legitime consuetudines seruentur: sed de laudabilibus & praescriptis dicendum est, quod licet seruandae sint alias, non tamen propter tenorem huius iuramenti. Ad alios) puta quia est ibi aliquod capitulum de seruanda c. onsuetudine, & erat consuetudo de sol uendis aliquibus iuribus annuatim, quod non est licitum, a nouo praelato e zigere, quamuis licitum sit iurare pro obedientia. sup. de electio. fignificasti. iuramento enim solito, nihil addendum est, quia si permitterentur aliquid addere aliqui cupidi dignitatis aliquando insolita & indebita adderent. Contra. inf. de censi. significasti. vbi aliquod nouum additur iuramento, scilicet, de nouo censu soluendo. Sol. hoc habet locum in iuramentis, quae a iure vel consuetudine generali addita sunt, quale est hoc iuramentum, quod praestaret episcopus ordinatus suis praelatis. inf. de iureiur. egc. sed illud iuramentum, de quo illa decre. loqutur, nullo iure inducitur, & ideo licitum est, cuique sibi praeuidere per quascunque cautiones vult & potest, dummodo non sint contrariae iuri. Teneri) & bene, quia in praeiudicium ecclesiae praestitum iuramentum non potuit eum ligare. infr. de iudi. c. 2. hoc autem solum, quod post appellationem praestitum est vel ante valet quominus obseruetur, dummodo sine interitu salutis aeternae seruari possit. infr. de iureiuran. si vero.

CAPVT XIIII. CVM OLIMT AM. Et inf. Priuati) forte, quia scienter elegerant indignum. sup. de elect. scriptum. ( Vacet) repete quae diximus. sup. eod his quae.

CAPVT XV. 1 Qui sunt in maioribus ordinibus praeferuntur aliis in portionibus & quando in maiori bus ordinibus consticuti non gaudeant beneficio buius decre. babes in nu. 2.

STATVIMVS. (Ordine) de hoc nota. sup. eod. c. 1. (In portione) huic decre. consonare videtur. inf. de iure pat. & postulasti: haec decre. loquitur secundum consuetudinem vrbis, quae talis est, quod fere in omnibus ecclesijs sunt minores clerici, qui bene recepti in clericos ecclesiarum, & eius canonicatus in eis habent, & hi faciunt inferiora seruitia, scilicet, purgant ecclesias, accendunt lampades, pulsant campanas, & in his seruitijs exhibendis sunt per tres vel quatuor annos, antequam praecipiant beneficia, quae hic portiones appellantur, & licet ante constitutionem istam obtineret quod qui prius recipiebatur primo portionem reciperet propter hanc consuetudinem remouet & statuit, quod qui sunt in maioribus ordinibus alijs praeferuntur. Sed his contradicere videtur, sup. de rescrip. capitulum. vbi dicitur, quod non solum primo receptus, debet alijs praeferri, sed etiam his, pro quibus primo scriptum est, sed dic illud loqui vbi non est haec consuetudo vel praebendae, nisi sint distinctae, nam vbi praebendae sunt distinctae quam cito receptus est, habet ius in omnibus communibus. supr. de consti. cum M. inf. de praeben. dilectus. Item ibi non dicit, quod plures haberent ius, & vnus esset praeferendus, imo vnus solus tantum, scilicet, ille pro quo scriptum fuerit ius habebat.

2 Item no. aquod priuilegium vnius cona stitutionis, non habent clerici in maioribus ordinibus constituti, si ante eos alii in minoribus ordinibus constituti ius habeant, per quos petere possent futuras praebendas vel portiones, puta quia recepti essent authoritate Papae, & ita quod deberent habei e primas vacaturas prebendas, nam iniustum esset, quod primo recepti, per receptionem secundorum ius suum amitterent, licet secus sit in alio casu, vbi recepti in canonicos nihil iuris habent, nec in praebendis vacaturis, neque in portionibus, cum tales vacaturae sint prohibitae: inf. de conces. praeben. vel eccle. non va. c. 1. & dicimus generaliter, quod licet huiusmodi electoribus de praedictis canonicis sic receptis eligere, quos volunt, & per hanc constitutionem tenentur prae ferre in maioribus ordinibus constitutos, & etiam nisi consuetudo contrarium teneret, etiam si eligerent extraneum, teneret electio, & haberet praebendam quamuis in poenam eorum tenentur, sibi interim intantum prouidere. inf. de praeben. dilectus.

Sed quaeres quid si recepti sint authoritate Papae ad praebem. cum se facultas obtulerit, nam hic videtur aliud dicendum, quod quando recepti sunt ad primas vacaturas, quia posset intelligi, quod tunc tantum offerret se facultas, quando non essent aliqui maiores, qui essent minoribus praeferendi, sed nos idem dicimus in vtroque casu, quia cum primis primo sit ius quaesitum, licet sint minores, quam secundo recepti facultas se offerret primo in prima vacatione, & secundo in secunda, & sic de alijs. (Potiorem) d est, priorem. alias benefic ia debent esse aequalia. vt not. sup. de constit. cum venissent. vel hic attendit specialem consuetudinem.

CAPVT XVI. An episcopus excommunicet archiepiscopum delinquentem in sua dioces Episcopus super omnes sibi subditos disposi tionem habet.

CVM INFERIOR. Hoc sic dicimus esse, quod episcopus archiepiscopum suum in sua diocesi delinquentem, non excommunicabit, nec contra eum excommunicationem, vel accusationem ciuilem audiet, sed coram domino Patriarcha, vel Papa conueniendus est. 21. dist. si committitur. & c. fi. 16. q. 1. supr. & est ad hoc ratio, quia est archiepiscopus ita intraterram suae iurisdictionis, scilicet, intra suam prouinciam sicut episcopus, vt notat. sup. de offi. or. pastoralis. in prin. Item melius debet iudicare archiepiscopus suum suffraganeum, quam suffraganeus ratione criminis Metropo. imo plus videtur, quod etiam si episcopus haberet alium episcopatum, ex dispensatione extra prouinciam, quod suum metropolitanum ratione criminis, vel contractus non posset condemnare propter praedictam rationem. argum. praedicti capituli.

Alii tamen hic dicunt contra. arg. pro his. 16. q. 1. c. 1. inf. de priui. cum capella. & quamuis posset dici &bene, quod aliud est in episcopo, qui vniuersaliter est subiectus archiepiscopo, aliud est si ratione alicuius possessionis sortiatur eius forum, ex delegatione autem superioris potest bene eum iudicare. Inferior) 21. di. inferior.

Erexeris) ex quo enim legitime episcopatus constitutus est in aliquo loco, ipse ibi super omnes habet dispositionem, & si ille archid. fuerit infra dioce. designatam sibi enim suberit, nisi priuilegio defendatur. 11. q. 1. regenda. & c. sequen. sup. de offi. ordi. conquerente. sed si non esset ibi episcopus, & excommunicasset eum propter delictum in ea commissum, teneret excgnmunicatio. ar. 6. q. 3. placuit. C. vbi de crimi. agi. opor. Authent. qua in prouincia. quamuis alii dicant hanc. q. de maioribus ad episcopum referendam. sup. de offi. ar. c. 1. & c. ad hoc. quia nec super abbates iurisdictionem habent sup. de offi. archi. ca. vlti. ergo multominus supra episcopos intra eius archi. sitos. sed posset responderi illi decre. quae loquitur, quando non habet iurisdictionem ordinariam super mona. sui archi. sed ratione criminis bene habet, vbi cessat commune priuilegium. C. vbi de crimi. agi. opor. Authem. qua in prouincia. Vel dic, vt inf. de fo. compe. cum contingat. Videris) hoc ad arbit. boni viri referendum est. ff. pro socio. si societatem.

CAPVT XVII. In negotiis vniuersitatum, sufficit requiri rectores, vel idoneiorem partemNegotium quando tangit multos vt singnlos tunc singuli sunt vocandi. Nedum episcopos sed alios praelatos, et saltem capitulum in arduis prouinciae negotiis requirendum. Et quid iuris si non omnes vvocat.

Absentibus nibil potest praeiudicari. Potestatis cuius interest quandoque probibere actorem, & reum litigare. 4 Nonnunquam ex transuerso veniens retardat proui sionem Papae. Venientes ex transuerso semper remittendi sunt ad iudicem, qui cognoscit inter alios.

HVMILIS DOCTRINA. (Praelatorum) omnium qui ordinariam iurisdictionem habent. sup. de offic. archi. cum ab. melius videtur quod praelatos vocet episcopos, per id, quod sequitur & cathedralis capitulorum, quia si de minoribus praelatis intellexisset, bene sub eis cathedrales comprehendisset.

Sed quaeres quare non eaedem personae requiruntur de Bituricens. prouincia, quae requiruntur de Burdege Respon. quia eorum intererat, quum in visitatione primatis teneretur soluere procurationes. infr. de rescrip. cum ex officio Bituricen. autem pro. pter compositionem tenentur ioluere procurationes, sed quare capitulum Bituricent Respondeo, quia si in magnis negotijs sunt requirendi. inf. de his quae fi. a praela. c. nouit. & c. quanto.

Item oppones quare non omnes singulariter requiruntur quos res tangit. 66. dis. c. 1. C. de autho. praestan. l. fi. Respon. sufficit in rebus & negotijs vniuersitatum requiri doctores, vel idoneiorem partem. C. de iur. cal. l. 2. §. si autem. vel dignitas etiam. ff. de condi. & demon. municipibus. in rebus autem singularium a sunt vocandi. sup. de constit. cum omnes. ff. de ser. vrb. prae. pro fundum. Et hic est etiam ratio, quare sufficit vocari praesentes & non est necesse vocari absentes, nam alias contra eos non licet procedi, nisi specialiter vocarentur, scilicet, si contra eos singulariter, & non nomine vniuersitatis ageretur.

Requiraris.) Not. non solum episcopos, sed alios praelatos, & saltem capitulum fore requirendos in arduis negotijs prouinciae, quamuis canones antiqui dicunt tantum de episcopis. 9. quaest. 3. c. 1. & 2. per totum. inf. de praeben. graue. vbi no. & no. quod super prouisione, requirit eos dominus Papa, quando enim aliquis aliquid facit ex officio suo, etiam si in modum actionis officium intentetur, & maxime in compositione requiri debent omnes, quos res tangit. ff. de adop. nam ita. ff. de mino. in causae. §. causa. Sed si non vocet, non minus tenet, quod factum est, sed absentibus non praeiudicat. fE. de mino. etiam si. §. vlt. Alii tamen dicunt. ar. eiusdem. l. quod non tenet, quod factum est, & potest dici non tenere sententiam latam, nisi per electum solenniter euocentur. ff. quae sen. sine ap. l. 1. §. item. cum ex. sed bene tenet etiam si non vocentur singulariter, sed non praeiudicat his, qui non audierunt edictum, vel alias non sint in culpa. inf. qui ma. accu. non pos. cum in tua. vbi autem non imploratur officium iudicis, sed actionem propriam habet contra reum, non tenetur iudex alium vocare, nisi in libello fieret de alio mentio, & tali modo quod ipsum absentem vel ratione proprietatis, vel possessionis, vel alio modo constaret causam contradictionis habere: vt sup. eo. inter. sed reus potest nominare dominum in iudicioC. vbi in rem. act. l. 2. vt lit. non contestat. quoniam frequenter.

Item ipse cuius interest, potest aliquando prohibere actorem, & reum litigare, scilicet, quando primo loco ad eum pertinet defensio. ff. de iud. saepe. sed si nominetur in iudicio, nec ipse se offerat iudex non tenetur vocare eum, cuius interest, quia in praedicto casu, scilicet, quando sciuit & potuit prouidere, praeiudicatur ei propter culpam suam, vel negligentiam suam, vt in praedictis. ll. & infra, de iudic. quanto. vbi notat. fi autem nesciuit, sibi non praeiudicatur, sed ille quod se obtulit lite, cum non deberet, vel cum non possideret, tenetur ad aestimationem. ff. de rei ven. si is qui. §. si autem. & duabus. ll. praece. Noluerint) assignata iusta causa, alias non differtur, quod a maiori, vel saniori parte fit. inf. de his quoefi. a ma. par. ca. cum in cunctis. Vel dic, quod isti praelati non conueniebant, nec consentiebant, vt capitulum vel vniuersitas, licet quo ad aliqua negotia vniuersitatis sint, si enim vt vniuersitas consentirent simul conuenirent, & simul tractatum haberent, & inde estc licect quod hunc consensum non praestant, vt vniuersitas quod cuiuslibet conditio admittenda est etiam sine causa, sed postea coram Papa expriment & probabunt, ideo etiam singulariter singulorum requiritur consensus, quia negotium non necessitatis, sed voluntatis a tantum est.

Supersedentes) no. ex transuerso venietem retardare prouisionem Papae, sic¬ ut retardat ad executionem sententiae. infr. de sen. & re iudi. cum super controuer. & est hoc, quia ius suum prosequitur, vel aliam iustam causam proponebat. Et not. quod hi venientes ex transuerso semper remittendi sunt ad iudicem, qui cognoscit inter alios. ff. de libe. cau. si pariter.

Et hoc intelligo verum, qua ndo lis coepta pro parte tangebat de nouo venientes, & interim priorum cognitio differtur, secus autem dicendum est, si erat alius archiepiscopus, qui eadem iura primatibus peteret, quia tunc non esset remittendus ad eundendus) . i. quod ipsi non coguntur praestare huiusmodi procurationes, de quibus praestandis in compositione dicebantur etiam alia quae in ipsa compositione continebantur. In expensis) ex quo enim archiepiscopi conuenerant contradictores praesumentur temere contradicere, & ideo condemnantur in expensis. ar. ff. de iudi. eum qui. secus si probabiliter contradicerent. ff. de lega. 2. qui solidum. §. etiam.