Titulus 31

CAPVT I. 1 An prelatus ecclesiasticus teneatur exequt sententiam secularis. Et quid e diuerso. 2 Nunquid sententia ferri posit contra rescriptum eaxcommunicationis. 3 An valeat quod fit a praelatis in exemptor.

PERNICIOSAM & inf. cinquirere) fama praecedente. if. de si. licet. & cum genetaliter loquitur haec decretredims quod hic possit tam in clericis quam inlaicis. inf. de iud. nouit. vbi de hac materia no. dum tamen sint spiritualia, vel alias pertineant ad suam iurisdictionem ea, de quibus inquirit.

Auxilium) id est, secularem potestatem, non ad praeiudicandum, praelatus autem ecclesiasticus eodem modo tenetur mandare sententiam executioni iudicis secularis. argumen. 96. distin. cum ad verum. sed in hoc est diuersitas, quia praelatus exequi non cogitur per secularem potestatem, sed secularis bene cogitur per suum praelatum. ar. inf. eod. ad rem. Item hoc est diuersum, quia nunquam ad petitionem secularis excommunicabit, nisi canonica monitione praemissa quam ha¬ bes inf. de sen excom. sacro. Et si voluerit excommunicatus, & potest aliquid contra sententiam dicere, audietur. 2. qon. 1. nemo. Nobis videtur quod quantum ad hoc vltimum nulla sit differentia, quia nec iudex ecclesiasticus feret sententiam excommunicationis in praescri. iudicibus secularibus. Ne c iudex secularis sententiam praescriptionis feret excommunicatos ab ecclesia, sed iudex in sua terra proscriptos iudicis secularis vitabit, & etiam in praedicatione populo vitandos suadebit, & hoc multo fortius faciet secularis de exa communicatis ab ecclesia. Item contra praescriptum potest ferri sententia excommunicationis, si habitet in terra contra sententiam iudicis, potest tamen dici, quod secularis iudex compellet omnes subditos vitare excommunicatos, & praelatus ecclesiae excommunicabit subditos secularis potestatis, si moniti ei non obediant. argum. 96. distin. cum ad iudicandum. Item si nosceret Rex rem iniquam agi, suum auxilium denegaret. 11. quaest io. tertia. qui resistit. Contra de offic. ordi. pastoralis. §. penul. sed si loquitur aliter, quod subditi debent exequi sententias suorum maiorum etiam iniustas, hoc autem loquitur de secularibus potestatibus, quae non sunt subditi, imo pares. 96. distin. duo. cum ad vestrum. Item etiam in alijs episcopis, si vnus episcopus ferret sentententiam, alius non exequatur si scit eam iniustam, quia in bono tantum debent suum auxilium impendere. 10. distin. c. penul. & vlti.

Et intelligitur hoc, quando sine iudicio petit aliquem laedi per Regem & iniuste, nam si in iudicio condemnatum petat castigari per Regem facere debet hoc, & est excommunicandus nisi faciat. 23. qo. 5. administratores. nec est eius inquirere, an sit iusta sententia necne, & per omnia. idem dicam in Rege, quod in subditis. de hoc no. sup. de offi. deleg. pastoralis. §. vlti. & c. cum in iure. Vel dic non praeiudicandum, id est, non propter hoc fit praeiudicium secularibus potestatibus, quin ipsi exinde possint facere iustitiam, vel is est sensus. quia per hoc auxilium quod impendit praelatis non debent sibi aliquid iurisdictionis veadicare seculares potestates, nisi ad libitum episcopi.

Item not quod si quis clericus vel laicus confitetur se fubiectum inquirenti, & sententiae non pareat inquirentis, nec coram superiore appellationem supplica¬ tionis prosequitur, occlesiasticus iude suam censuram exercebit. 96. dist. cum ad. vero talis sit, quod non habeat superiore vt templarii & hospitalarij, & alii exempt non valet, quod fit a praelatis contra eosed tantum dicimus, quod Rex vel Impe rator semper post monitionem canonicam excommunicabitur pro notorijs excessibus, nisi pareat. 61. distin. valenti. nisi esset nimis seuerus, vel iniuriosus, tunc enim Papa vicarius summi Regis a cognoscet, etiam de non notorijs, & inquiret si sit infamia, vel si accusatur. insti. de his qui sunt sui vel alie. iur. §. vlt.

CAPVT II 1 I quod liceat in genere an etiam sit pemissum ia pecie.

SI SACERDOS. Sciat indeterminate. no. quod licet in genere, quod non licet in specie. §. quaestio. 1. quod autem. ff. de quaesti. l. 1. §. qui quaestionem. sup. de offic. deleg. quoniam Abbas. ff. de pe. l. minoris. arg. contra. 24. dist. quando. ff. si quis cau. sed & si. §. quaesitum. inf. de appel. inter caetera. Sol. quod licet in genere, licet in specie, & e connerso, nisi pluralitas vel generalitas occasionem mali praebeat. argum. C. quae res pigob. l. 1. §. 1. de hoc not. inf. de sen. excom. Roma. §. caueant. (Iustitiam) non de aliqua persona speciali, sed vt excommunicetur in genere quicunque fecit, nisi emendauerit, & ita habes hic, quod de iure est generalis excommunicatio. 5. q. 1. quidam Cremouere. )6. quaestio. 2. c. 2. & 4. ( admonere) in secreto. inf. de sen. excom. cum non ab homine. (Christus.) 1. q6n. 1. Christus. de conse. dist. a. non prohibeant.

CAPVT III. 1 Qui praelati velrectores dicuntur haberea¬¬ dinariam iurisdictionem Lniuersitas quae sit, & qua vniuerfitatem 2 e possit. Quando dicatur Princeps coneedere ius vniuersitatis. Qe requirntur ad boc, vt quis conse quatur riam iurisdictionem. 6 Episcopi ordinariam habeat iurisdictionem a Pares a l. Federici habent iurifdictionem in v. m & dominum feudi. Nunquid plebani possint dici iudices ordiEpiscopi an possint cognoscere de causis fubditorum praelatorum, an valeet absolutio episceti non premisfatisfactione CS.periores an aeneantur exaqui sententiat subditorum.

CVM AB ECCLESIARVM. (Praelatis.) Illos autem praelatos, vel rectores dicimus ordinariam iurisdictionem hapere, qui eliguntur in praelatos ab vniuersitate & confirmationem recipiunt superioris. Authen. de defen. ciui. §. interius. 1. & §. si eodem. Item qui eliguntur ab his, qui sunt alicuius professionis vel negotiationis in rectores ordinariam iurisdictionem habent intantum, quod hi qui de ipsa negotiatione vel professionesunt, non possunt extra eorum iurisdictionem declinare. C. de iurisdi. om. iud. l. vlti. vbi dicitur, quod tam de publicis causis societatis, quam etiam priuatis, quas habent occasione societatis socii inter se coguntur respondere sub eis, si ibi conueniantur. Sed nec socii, nec alii coguntur eos sub illis conuenire, & hunc intellectum illius. l. approbat consuetudo, vt ea. l. dicit, & sub alijs iudicibus ordinarijs conuenire potest, & non obstante fori exceptione respondere cogitur, singulorum autem consensus, puta vnius, duorum, trium, vel etiam multorum, dummodo non faciant vniuersitatem ciuitatis, castri, burgi, vel ville, vel collegii alicuius ecclesiae, vel gratia professionis, vel negotiationis non dat iurisdictionem ordinariam. C. de iur. om. iudi. priuatorum.

Et intellige de illa vniuersitate, quae constituta per superiores, sic quod sit vniuersitas, nam si tot homines essent simul collecti, quot sunt Romae, & non haberent tacitum vel expressum consensum a superiore, quod esset vniuersitas, non possent sibi iudicem facere, nisi haberent alia iura & priuilegium vniuersitatis. ar. ff. de colle. ali. l. 2. sed credimus sufficere, si ille cuius homines sunt, sic congregati, vt constituant locum vbi habitent extra ciuitatem, vel castrum, burgum, vel villam. Alii autem dicunt, quod nulli homines quantumcunque sint liberi, non tamen possunt constituere vniuersitatem burgi, vel villae, sine consensu tacito vel expresso eius, qui ius dicit in illa terra, in professionibus autem & negotiationibus sufficit, vel quod magistri vel scholares sint grammaticae, dial. physicae, & sic de alijs negotiationibus, quod sint pistores, vel cerdones, & sic de alijs, hi enim nullo priuilegio indigent, vel consensu superioris, vt sunt collegia approbata a lege. ff. quod cuiusque vni. l. prima. & hi omnes vel maior pars, si volunt possunt constituere iudicem sibi & alia vniuersitatis iura exercere, & cum sit vniuersitas, quod fit a maiori parte ratum est. ff. de decret. quod maior. infra, de his quae fi. a ma. par. ca. c. vltim. & cum sit tantum vna vniuersitas omnium eorum, qui sunt eiusdem professionis, vel negotiationis, qui morantur in eodem castro, vel ciuitate, non videtur quod possint se diuidere, vt faciant plures vniuersitates, vel etiam quod homines eiusdem professionis vel negotiationis, qui sunt de diuersis ciuitatibus possunt conuenire, vt vnam faciant vniuersitatem, posset tamen dici quod omnes illi, qui subsunt vnius defensioni ciuitatis, etiam si morantur per municipia, possunt conuenire in vniuersitatem, vel plures secundum quod habent plures municipales magistratus, secundum quod eis melius placet & oportet, quod ad hoc, quod facere possint, sint ad minus tres, vt notat. sup. de elect. c. 1. potest tamen dici, & forte non male, quod non attenditur in collegijs istis pistorum, vel cerdonum, & huiusmodi faciendis, quod sint de vna prouincia vel diuersis, vel quod omnes de vna ciuitate sint in vno collegio, vel pluribus, sed tantum hoc attenditur, quod tres sunt vel plures, qui conueniant vt vniuersitatem faciant pro iustitia cuique conseruanda.

Item hoc ipso, quod princeps expresse vel tacite consentit, ex certa tamen a scientia non errans, non in iure, nec in facto, quod aliqua faciant vt collegium, scilicet, quia scribit vt vniuersitati ex certa scientia, vel quia syndicum eorum admittit, ius vniuersitatis consequi videtur, quod diximus de vniuersitate negotiationis & professionis, idem intelligo de vniuersitate collegii alicuius ecclesiae, vel monasterij. inf. e. quamto. & a simili de collegio prioratus. sup. de sta. mo. c. 2. ar. inf. de ma. & obe. cum in ecclesia. & ad hoc vt habeat iurisdictionem in clericos, & ordinariam praelatus in praedictis locis, vel ecclesijs electus, oportet quod & vniuersitas quae eligit sit clericorum & religiosorum, vel alias idem praelatus iurisdictionem ab ecclesiastico praelato recipiat, & quod electus sit clericus vel religiosus, cum aliter non dare, nec recipere possunt spiritualem iurisdictionem, scilicet, exconmunicandi, interdicendi, & consimilium. inf. de iu. c. 2. de arbi. contingit.

Item oportet, quod non sit mulier. inf. de ma& obedien. dilecta. Item ad hoc vt habeat ordinariam iurisdictionem electus ab vniuersitate, oportet vt eligatur in praelatum, nam si eligeretur ad aliquam dignitatem in ecclesia, puta primiceriatum, archipresbyteratum maioris ecclesiae, vel custodia, non habet ordinariam iurisdictionem. sup. de offi. ar. primice. & custodis, nisi consuetudo eis tribuat iurisdictionem, quod potest. C. de emanci. l. 3. §. vlti. & de exces. praela. c. 2. Vel dic, quod hi etiam habent iurisdictionem ordinariam ex electione in eo ministerio, cui praeponuntur: argu. praedictarum decre. dat etiam ordinariam iurisdictionem, vel Papa, vellmperator, puta si alicui dignita. tem, puta legationem in prouincia, vel praefecturam, vel archi. vel huiusmodi. Propriae autm princeps dat iurisdictionem, quando concedit iuri. le. in omnibus causis quas moueri contingit in aliqua villa, vel castro, idem & de Papa. ff. de offic. praefe. vrb. l. 1. §. cum vrb. in Auth. de consu. §. vlt. ff. de iurissom. iud. & quia lex etiam tribuit iurisdictionem ordinariam. ff. de offi. eius cui man. l. 1. Respon. rex etiam dicitur dare iurisdictionem ordinariam, hoc ipso quod vocat aliquos ordinarios. C. de offi. rec. prouin. qui ord. C. de mo. mul. l. eos.

A canone autem habent episcopi ordinariam iurisdictionem. 16. q. 2. c. 1. & q. 7. omnes. 25. dist. perlectis. & archi. habent iurisdictionem a canone, etiam si non eligantur in prelatos ab vniuersitate, & etiam siue episcopi confirmatione. sup. de off. ar. c. 1. & c. ad hoc. de hoc plene no. inf. eo. quanto. & dominus in vasallos, & pares super dominum & vasallum a constitutione Federici. inf. de fo. compe. ex transmissa. c. verum. inf. de sta. mo. in singulis. infr. de app. cum specialis. Melius credo, quod habent iurisdictionem archi. & alii praelati, qui sic eligumtur ab episcopis, vel a lege, quia censentur vicariisimile de offi. or. c. 1. & de offi. arch. cap. 1. & lex dat iurisdictionem vicarijs, vt not. sup. de offi. vica. c. pe.

Sententia) possunt enim plebani cognoscere de causis, & sunt iudices ordinaril. inf. de iud. c. 2. 15. q. 4. c. 1. ar. in Auth. de defen. ci. §. 2. C. de iur. om. iu. l. vlt. repete quae diximus sup. de offi. archi. cum satis. & c. seq. (Rationabiliter) bene dicit rationabiliter, nam si irrationabiliter, non solum non debet satisfacere excommunicatus, imo excommunicator debet satisfacere, & insup puniri. inf. de sent. exconm. sacro. & ideo dicit, quod episcopus non potest cognoscere de causis subditorum praetermissis inferioribus pragelatis. arg. inf. de exces. c. ad hoc. 18. q. 3. cognouimus 2. q. 6. anteriorum. Sed hoc non placet, nisi haberet hoc consuetudo praescripta. Item praetermissis his praelatis, dicimus episcopum cognoscere de causis subditorum praelatorum, & ordinarius est totius diocesi. sup. c. 1. C. de iur. om. iud. l. fi. 11. q. 1. de persona. 9. q. 3. c. 1. & 2. Auth. de defen. ciui. in prin. vbi dicitur, quod defensores ciuitatum praetermissis magistratibus munici. possunt cognoscere de causis subditorum suorum. Item quia vicarii dicuntur episcoporum. sup. de offi. arch. c. 1. 81. dist. nec debere.

Et hinc est, quod si episcopus absoluat non praemissa satisfactione, licet male tenet absolutio, episcopus tamen male facit & debet corrigi, quia iurisdictionem suam non seruat subditis suis. inf. de exces. praela. c. 2. inf. eo. quanto. si autem consuetudo haberet, quod archipresbyter primo cognosceret, vel alius inferior praelatus, & non episcopus consuetudo seruanda esset, & non teneret, quod ab episcopo fieret. sup. de offic. arch. dilecto. Obseruari) not. superiores teneri exequi sententias subditorum. C. de iudi. properandum. §. si autem reus. & forte ipsi minores praelati exequuntur exconmmunicando & interdicendo. ar. sup. de offic. deleg. ex literis. Quod quidam non credunt, lata enim sententia functi sunt officio suo. sup. eo. in literis. & per maiores iudices est fac ienda executio. C. de arbi. cum antea. 1. respon. ff. de re iud. a diuo. in princ.

Nec ob haec decre. alle. quae introducitur ad defensionem iurisdictionis, & non executionem concedit. Sed melius placet quod dictum est, quoslibet siue minores ordinarios, siue delegatos a principe, siue a quocunque alio, siue etiam subdelegatos posse exequi suas sententias per iurisdictionem, quam habent, scilicet, excommunicationem vel interdictum, vel similia, secundum quod lex expresse dicit. C. de iudi. properandum. §. si autem reus. arg. sup. de offi. dele. significasti. & c. ex literis. Si autem aliqua sunt, quae non possunt facere subdelegati, vel etiam minores iudices, sicut in corporalem possessionem mittere. ff. ad muni. ea quae. ff. de iuris. om. iudi. iubere non possunt etiam maiores iudices, scilicet, extra fines suae iurisdictionis mandare sententias executioni, & in his non ipsi qui iudicauerunt, sed alii exequentur & sic loquitur lex. ff. de re iudi. a diuo.

CAPVT IIII. 1 Laious patronus non debet se intromittere d. rebus ecclesiae, nisi quo ad defensionem. Ecclesiam quam regere debeat, monuo vnbernatore.

CVM vos. (Plerunque) minus, & tunc possent si vellent ilium eligere. Authem. de santis. episc. §. si quis oratorium. nf. de iure patro. causa, etc. cum propter. sed hoc dimittebat propter scandalum. Vel dic, quod licet patronus laicus praesentet minus idoneum, non trans. fertur potestas prouidendi ad episcopum, nec hoc decr. praealle. dicunt, licet non eligit intra tempus Authenticum, quod hic expres¬. se dicit, non praeiudicat in foro ecclesiastico. Vel dic, patronus qui elegerat, dicebat se bonum elegisse, & ideo dum super hoc quaestio erat non poterat praelatus de plona ppetua ordinare ecclesiam, sed de oeconomo tantum. (Radix) quia praelati ad se dicebant ius patronatus pertinere, & laici econuerso. Alii intelligunt de alia diss sensione, nam propter quodlibet scandalum debet praeponere praelatus ordinationem ecclesiae. ar. inf. de iure pat. c. 3.

1 Ecclesiastiea) nam si laicus est patro. nus, non habet ipse laicus se intromittere de rebus ecclesiae, nisi quo ad defensionem. 1o. dist. c. 1. 2. 3. 4. & 5. 16. q. 7. decernimus. Idem multofortius, vbi nullus est patronus sed episcopus qui in ecclesia tali vacante habet custodiam, pro ea aget. argu. 16. q. 7. omnes ecclesiae. q. 1. c. 1. & 2. inf. de suc. ab inte. cum dilectus. vbi autem ecclesiastica psona est patronus, cum ibi debeat de tenporalibus responderi. 16. q. 2. c. 2. inf. de capel. mo. c. 1. ergo ea vacante, debet capitulum habere custodiam de ea, non episcopus. ar. inf. app. bo. me. res autet episcopalis ecclesiae, mortuo episcopo, gubernabit oeconomus. 75. dist. quoniam quidem. Vel quod melius est, oeconomus, & clerici episcopalis ecclesiae. 12. q. 2. charitatem, & si non habet oeconomum soli canonici, & si non habet canonicos, archiepiscopus. 12. q. 2. non licet alicui. & q. 5. sicubi. C. de admi. tut. l. lex. quad de causacilicet quia controuersia super iure pat. inter vos, & eos vertitur, vnde esset indignum, quod nulla pars in praeiudicium alterius iuris litigiosa aliquid perpetuo ferret, vel innouaret. 11. q. 1. quia res. inf. vt lit. pendem. per totum. Idem est si super alijs grauibus discordia esset inter patronum & praelatum, graue esset quod praelatus in sua ecclesia restitueret personam perpetuam, quae sibi vel male, vel nullo modo de suis iuribus, respondetsaeconomos. )25. dist. quoniam (personis ) 12. q. 2. hoc ius charitate.

CAPVT V. 1 Absolutio ex fassa cansa quare non tentatsscut excommunicatio. Sententia transit m rem iudicatam, si ab co non fuit appellatum. Appellatio an habeat locum in notoriis.

EX PARTE TVA. & inf. (Excessibus) quare non tenet absolutio ex falsa causa, sicut excommunicatio. 11. q. c. 1. si episcopus. Respon. hic, quia absoluit non expresse, vel adiecta vera causa excommunicationis, non intendit absoluere a vera excommunicatione, sed ille qui excommunicauit ex falsa causa, id est, eum, qui non deliquit excommunicare intendebat. Item quia interpretandum est in tutiorem partem. inf. de spon. iuuenis. Item ne rumpatur neruus ecclesiasticae disciplinae. 23. q. 5. excommunicatorum. Alii idem dicunt in vtroque, nam sic non intenderet abfoluere ex illa causa, ex qua excommunicatus est, nequaquam absolueretur, & si excommunicaret aliquem ex falsa causa, puta propter homicidium, quod non perpetrasset, non esset excommunicatus. ar. C. si ex fal. instru. per totum. ff. de verb. sig. Paulus. C. de primi. & si praeses. inf. de pur. vulg. significantibus.

Hoc autem ita est verum, si dicat, exconmunico te propter tale homicidium, quod non fecisti, nec est tunc necessaria absolutio. Alii dicunt quod necessaria est absolutio, & tenet excommunicatio quo ad ecclesiam militantem. arg. inf. de resti. spol. literas. inf. de verb. sig. inquisitione. ne neruus eccle. disrumpatur. sup. de consue. cum inter vos. 23. q. 5. excommunicatorum. illud autem non est dubium, quod licet iniusta causa sit excommunicationis, puta quia comederit, vel simile, tenet tamen. 11. q. 3. c. 1. ff. ex quib. cau. ma. l. 1. §. eo. Redire) propter hoc apparet responsio factae quaesti onis, ancilicet quod non tenet absolutio Cpurgationem) no. episcopus ad purgationem sibi suspectos cogit. 2. q. 5. omnibus. & hoc fateor, quando ingens praesumptio est contra eos, alias non purgabunt se, nisi infamati vbi infamati sunt, tunc apud bonos & graues. inf. de purg. cano. cum in iuuentute. & dic vt notat. infr. de accusa. cum oporteat.

CAPVT VI. 1 Licite excommunicatur non parens fententiae Sententia lata contraria primae non valet. 3 In causa matrimonii non currit tempuss appellationis.

SIGNIFICAVIT. Nobis. t. f. de parochia. Quero vtrum isti parochiani sint excommunicati pro contumacia, quod on videtur, cum litera dicat, an pro contumacia, an,pro delicto, quod similiter non videtur, quia aut fecit ordine iudiciario, scilicet, actore prosequente accusationem, vel ordinario procedente in modum inquisitionis, & tunc antequam exconmunicaretur necessaria fuit illa sententia super diuortio, & tunc si non fuit appellatum, sed incorrigibilis fuit, quod non pareat sententiae, iuste exconmmunicatur. 2. q. 1. nemo. 11. quaestio. 3. nemo. nec valent tunc literae quas impetrat. Item si non fuit appellatum a sententia diuortij, transit in rem iudicatam, super quo non potest habere literas, si dixerit veritatem, & ea non dicta, nec iudex debet absoluere nec ordinarius tardabit executionem. sup. de offic. deleg. pastoralis. §. praeterea. si autem fuit appellatum a sententia diuortii, quomodo iudex a quo appellatum est potest se intromittere. C. de appel. ex illo. Nec etiam tunc iudex appellationis absoluet, imo cognoscet de appellatione, si sit iusta, necne, vt si appareat de sententia excom. vtrum teneat necne. sup. de offi. deleg. cum contingat. paterea appellantes, certum tempus habent ad prosequendam appellationem. C. de temp. appel. Auth. ei qui. & intra id tempus possunt prosequi, vel etiam facere, vt in praedicta Auth. ei qui. si autem notorium esset crimen, non erat appel. deferendum, nec executio vel excommunicatio, vel denunciatio retractanda. inf. de appel. consuluit. Item si iuste fuit excommunicatus quomodo non remittentur paroch. ante ad ordinarium, qui tulit sententiam, & quia iuste excommunicauit, & cum hoc dicatur, quod delegatus peccabat, quia testes non recipiebat. Item post diffinitiua sententiam, vel quod minus est post publicationem testium, testes recipi iubentur. contra Auth. de test. §. quia vero. arg. inf. de fi. instru. cum lo. Respon. hanc decret. habere locum, vbi quis est excommunicatus a praelato inquirente pro manifesto contubernio, cum nollet mandato ipsius obedire, super tali contubernio diuidendo, & tunc excommunicatus appellans, & ad superiorem accedens literas impetrauit ad eundem excommunicatorem sub hac forma falso suggerens, quod cum ordine non seruato, & nulla culpa vel causa contra eum probata, eum excommunicauit, quod eum intra certum diem absoluat, alioquin hoc faciat delega. & audiat, si quid remanserit quaestionis, & tunc quia praelatus non absoluit, delegati absoluunt, sed post absolutionem non procedebat in cognitione illa, scilicet, an esset lic ita copula necne, cum tamen excommunicator paratus esset super hoc inducere testes, sed non erat qui eos cogeret vel reciperet, & ideo prouisum est, quod excommunicator eum in excommunicationem reducat. Nec obst. quod dicitur, quod ordinarius non debet retardare denunciationem exconmmunicationis ex quo manifestum est crimen, imo dicimus, quod debet retardare ex quo absolutus est, quia delegatus habet iurisdictionem, licet potuerit elidi per exceptiones, vt notat. sup. de rescript. certum. Item non debuit procedere in executione sententiae, ex quo literae appellationis impetratae fuerunt: vt notat. supr. de offic. delegat. pastoralis. §. praeterea.

Item haec decre. locum habet, vbi fuit excommunicatus post sententiam, nec fuit appellatum, nec ob. quod transit in rem iudicatam, & ideo decaetero non est quaerendum, nec testes producendi, cum si sententia contraria primae feratur, non tenet 2. q. 6. §. diffinitiua. quia haec non habet locum in matrimonio, vel sententia diuortii de re iud. tenor consangui. vbi autem est appellatum, non videtur haec decr. locum habere, causa enim appellationis debet currere suo marte. inf. de app. saepe oblatae. & temporibus certis, quia si appellatum esset, non foret necesse eum reducere in sententiam excommunicationis, nec testes producere super principali, quia lapso tenpore praefixo appellationis prosequendae transiret in rem iudicatam, sed certe si quis diligenter inspiciat etiam tune, quando appellatum est, potest habere locum, quod excommunicatus diceret, quod non currit sibi tempus appellationis, cum mora propter iudicem, & non propter ipsum contingeret. vt not. inf. de appel. ex ratione.

Posset enim dicere esse speciale in causa matrimonij, vbi non currit tempus appellationis, vel forte & ipsum tempus appellationis, quod tam longum est sustinere vel expectare eis commorantibus in illicita copula, non tutum est, cum mora sit periculosa. inf. de app. oblatae. & ideo illud abbreuiare potest: sed non habet locum, nisi constet priorem sententiam fuisse iniustam, vel nullam, cum non esset iniusta, vel nulla sententia reducendum, sed si non con¬ stat habet locum, intelligimus hanc decre. habere locum, si processit episcopus inquirendo, & non habet locum, nisi interuenerit accusator, nam tunc processit iudex delegatus qui absoluet partes, prout volet, & si grauauerit partem, vel minus protelet appellationem.

Et intelligimus hoc non solum si sit excommunicatus pro illicito concubinatu, sed idem pro quocunque alio crimine notorio. Item potest dici hanc decr. habere locum, quandocunque appellatur etiam ante sententiam, vel ex contumacia, nam hec videtur intentio suisse decre. vbicunque agitur de crimine, si altera partium malitiose protrabit quominus in inquisitione procedatur, siue primus iudex processerit ad excommunicationem siue non, primus iudex potest procedere ad excommunicationem appel. vel aliter ad inquisitionem deferentis, & est inductum in odium perseuerantium in crimine, nec per hoc turbatur iurisdictio delegati, imo per hoc iuuatur, quia citius procederetur in causa. Remotiores) idem si ad propinquos, sed de remotioribus magis creditur quod ignorent, idem credimus & si non impetrauit literas, sed superior tantum absoluit licet male. quia remittere eum debebat ad excommunicatorem. inf. eo. ad reprimendam (ad locum) inf. de testi. si qui te. C. de test. si quando. ff. de test. l. 4. & vlti. (defidia) quomodo excommunicatur hic litigator pro culpa iudicis: Respon. quia ex eius culpa praesumitur, cum eius crimen est notorium, vel non prosequitur retractationem sententiae, a qua appellauit, vt dictum est (ea) vel similia. ff. de leg. non possunt. (& ideo in pristinam) quia in ea causa sunt, quia manent in erimine.

CAPVT VII. 1 Cotrtio monachi pertinet ad abbatem. 2 Abbas in bis quae sunt regulae semper praecedit episcopum. 3 Excommunicatio est mucro episcopalis. Msodus procedendi ia coertione monacborui.

QVANTO DEVOTIO. Religiosorum. & infr. (In claustro.) 16. q. 1. si cupis. placuit. percutias. inf. de cle. vel mo. cerdotibus cinueneris.) inf. de acc. euidentia. inf. de fi. de regularibus (proprium) 18. q. 2. abbates. (praelatorum) id est, abbatum. Alii vero praelati, vbi episcopi non habent custodiam, neque administrationem pecuniae monachorum, & ideo in eorum manibus resignanda non est (arbitrii) haec est vera litera extracta de re. gistro, falsa litera est abbatis. Consilium) hoc iuste praecipit Papa, ex quo enim archiepiscopus diligens erat in prosequendo vagos monachos, & abbas negligens. quod consilium archiepiscopi requireretur pro honore, & vt fraus abbatis euitetur, qui de facili monacho proprium dimitteret, & potes dicere, quod hoc speciali pra uidentia concessum fuit archiepiscopo huic. Si praelati, id est, abbates, qui monachos, & maxime vagos compescere debent, vel expone praelatos. i. abbates vel episcopi, nam cum ambo sint negligentes, & ambo habeant iurisdictionem ambo monen1 di sunt. Monitionem) & sic videtur coertio monachi, quod primo loco ptineat ad abbatem. infr. de ap. reprehen. 24. q. 3. corripiantur. & pro hoc etiam faciunt omnia arg. quae innuunt, quod sit iudex ordinarius, de quo not. sup. eo. cum ab. & de offi. archi. & dixit. h. solum episcopum posse cor ripere in figura iudicii abbatem, non secundum regulam claustralem. arg. 11. q. 1. de persona. C. de pat. po. l. 4. Alii dicunt, quod si recepit abbas manus impositionem, id est, benedictionem, possit monachum coercere, ficut quilibet praelatus collegia atae ecclesiae, si vero non recipit manus impositionis, sed est minister tantum, vbi olim erat, non posset coenrcere. ar. 93. dist. a subdia. 1§. dist. hoc tantum. sup. de aeta. tuam. 30. dis. accedens, & ad hoc benefacit. 68. dis. c. 1. vbi dicit, quod potest conferre ordines si recepit manus impositionis, secundum mo. prae. & sine dicta manus impositione non benedicit monachus, nec portabit baculum pasto. Alii dicunt in minoribus delictis corripiet ipsum abbas, vel prior. in maioribus episcopus tantum. arg. 90. dist. si quis monachus. infr. ne de stat. mod. ea quae.

Hoc autem bene credimus, quod abbas semper in his, quae regulae sunt emendandis praecedet episcopum, cum etiam in eis magis debeat obedire abbati, qua episcopo, sed si aliter peccaret monachus, abbas ad reuocandum eum, & puniendum intendet secundum regulam a superiori approbatam, & si secundum eam fuerit eiiciendus monachus, eiiciet eum, quia ex quo superior confirmauit regulam videtur eis dedisse potestatem faciendi ea, quae in regula continentur. vt notat. infr. de regul. c. 2. & quaesita a malo monacho abbas habebit, sed si abbas per se hoc facere non possit, episcopus suum auxilium impendet ab¬ bati. 18. q. 2. abbates. si autem in iudicio accusaretur, sub episcopo debet fieri, quia minor episcopo causas criminales non agit. 18. quaestio. 2. monasteria. cum autem monachi non possunt ciuiliter conueniri, ergo non habet locum quaestio, an possint sub abbate conueniri, imo etiam similiter super mutuo, quod in scholis contrahat, vel super alio contractu, quem licite facit non conueniret ipse, sed ecclesia vel monasterium, & tamen simul iudex esse non potest & reus. Si autem clericos seculares sub se haberet, vel etiam monachos sub se in alijs monasterijs ab alio monasterio diuisis a suo monasterio, etiam si sit in alijs dioce. causas ciuiles illorum bene posset audire, cum sit ordinarius eorum, & hoc cum quis apud eum vult quaerimoniam deponere: vt notat. sup. eod. cum ab. etiam si non habuit manus impositionis, dummodo quis eos sub abbate conuenire velit: sed non cogitur quis conmuenire eos sub abbate, imo potest conuenire eos sub episcopo & alijs ordinarijs, nec possunt excipere de foro, scilicet, quod primo sint conueniendi sub abbate, sicut diximus de illis rectoribue, qui eliguntur ab vniuersitatibus. sup. eo. cum ab.

Et hoc quod dicimus in abbatibus, dicimus in plebanis, & in omnibus alijs, qui nihil iurisdictionis habent, nisi id quod habent ex eo, quod ab vniuersitatibus eliguntur, sed pro magna parte hodie omnes dignitates instituuntur & confirmantur ab episcopis, & quod possunt interdicere & excommunicare. sup. eod. cum ab. inf. de ma. & obe. cum in ecclesijs. nam confirmando iurisdictionem, dare videtur exconmunicandi potestatem.

3 Vnde melius dicitur, quod iurisdictionem excommunicandi habet a confirmatore, quam ab vniuersitate eligunt, quia excommunicatio proprie est mucro episcopalis. 14. q. 4. corrumpuntur. 16. q. 2. c. 1. sed aliam habent ab vniuersitate, vel lege, quia ex electione vniuersitatis non haberet potestatem aliquam nisi iudicandi, & forte indicendi modicam mulctam. Item hodie ex consuetudine plus iurisdictionis habent in diuersis partibus. Negligenter) hunc ordinem seruabit archiepiscopus, quia primo monebit abbatem, quod reuocet monachos vagos, cum suis proprijs, & si abbas negligens fuerit in eorum reuocatione, & per se & p alium facienda, tunc archiepiscopus monebit monachos vagos super eodem, & si tedierint monachi vagi debent resignare sua propria in manibus abbatis conuerteda in vtilitatem monasterii secundum consilium archiepiscopi, si autem monac hi ad consilium archiepiscopi nollent hoc facere archiepiscopus compellet ad hoc per suspensionem officii & beneficii.

CAPVT VIII. 1 Si post sententiamappellatur, an sit peteda abonlutio, & an sit remittendus 2 Appellatio prodest excommunicato, siue bene siue male sit excommunicatus. Pro sententia iudicis est praesumendum. Absolutus an possit coram suabdelegato agere de iniusta excommunicatione Episcopus coram quo iudice subditum suum conuenire possit. 4 Delegatus debet cognoscere de iniusta vel iusta excommunicatione.

AD REPRIMEND AM MALITIAM. Poenae degradatio & curiae seculari tradi. inf. de cri. fal. ca. ad falsariorum depositio. & detrusio in monasterium. S0. dist. si episcopus suspensio. 2. q. 6. si mala. 22. dist. nullus praeter hoc exconmmunicatio. 17. q. 4. si quis sua priuatio. offi. & beneficii perpetuo. 81. dist. si quis amodo. priuatio officii, alias beneficii ad tempus. 82. dist. presbyteri. 21. q. 2. placuit. priuatio beneficii tantum. 7. q. 1. si quis de ord. priuatio communionis tantum. 75. dist. ante omnia. 36. dist. nullus. Item & aliae plenae. 68. dist. si sit. 18. dist. placuitcalijs) 2. q. 6. quiescitcsubditis) non quod vicini episcor pi sunt cogendi seruare sententias episcoporum. ar. 20. dist. c. pe. & vlt. 11. q. 3. curae. sup. eo. cum ab. (suspendatur) inf. de app. pastoralis. nec lapsu decennii transit in rem iudicatam, vnde etiam si post decennium appellaretur, superior absoluet eum sine causae cognitione. lo. non credo. inf. de sen. excom. per tuas.

Conquestus) ideo dicit conquestus, quia per simplicem querimoniam. q. d. etiam si appellatur post sententiam, non tamen est petenda absolutio sic. lsct prosequendo eam in modum appellationis. lict vt dicat excommunicationem non tenere, quia a sententia excommunicationis appellatum fuit, sed simpliciter petenda est absolutio, ac si appellatum non esset, tamem in hoc valet iusta appellatio, etiam post excommunicationem, quia si iusta causa assignata appellasset, non eum remitteret absoluendum ad excommunicatorem, nisi de gratia. infr. de sent. excom. per tuas. hic autem ex necessitate & de iure dicit eum remittendum.

Item de iuris necessitate remittitur absoluendus, si manifeste iusta esset sententia excommunicationis, melius videtur, quod siue appellauit post sententiam excomunic ationis, siue non, semper est mittendum ad excommunicatorem: vt hic. inf. de sent. excom. per tuas. in fi. vbi videtur loqui de appellante. & inf. de sen. excom. sacro. §. 1. vbi loqui videtur de non appellante, & hoc idem alias dicendum videtur, siue certum sit excommunicationem iustam, siue hic ipsum dubium sit, sed si certum esset appellationem iniustam, non esset remittendum si est appellatum. inf. de app. solicitudinem. idem etiam videtur, si non sit appellatum, dummodo certum sit excommunicationem iniustam, & sic potest loqui. infra, de sent. excom. per tuas. in fi.

2 Suspendatur) quominus sit excommunicatus, nam siue male excommunicatus sit, siue bene, prodest appellatio quantum ad hoc, quod ea transfertur ad superiorem, sed credimus, quod necesse sit, quod iustam causam appellatiomuis assignet, alioquin non cessabit procedere in causa excommunicator, & partes post appellationem super principali ad nos remittuntur. inf. de app. vt debitus. cum partibus praesentibus. 11. q. 3. excommunicatos.

Ex habes hic ar. quod praesumendum est pro sententia iudicis. de hoc no. sup. de ele. bo. me. mag. & nota. quod hic de iusta exconmmunicatione cognoscet archiepiscopus, quia est iudex episcopi excommunicationis, de quo hic quaerimoniam deponebat excommunicatus.

Sed quid dices de alio iudice subdelegato, an hoc ipso quod commissa est ei absolutio alicuius, poterit ipse absolutus agere de iniusta excommunicatione: & videtur quod non, nisi hoc ei sit commissum, sed nec exconmmunicatus poterit petere satisfactionem, quia excommunicatus sibi contumaciter renuit obedire. argu. sup. de offic. delegat. prudentiam. in fi. hoc autem c. & inf. de sent. exconm. sacro. vbi horum cognitio concedi videtur absoluenti, loquuntur in ordinarijs, Sed certe hoc non placet, ime dicimus quod de iure ordinario archiepiscopus non debet cognoscere, si episcopus vellet conuenire excommunicatum, vt eius mandata reciperet, quod hic dicitur: quia subditum suum episcopus coram arbitris, non coram archiepiscopo conuenire debet. 11. quaestio. 1. si clericus. hoc ergo, quod archiepiscopus hic facit est ratione connexitatis causarum quia hoc ipso quod ad archiepiscopum deuoluitur potestas absoluendi, & per consequens omnia quae ei connexa sunt facienda, cum autem quilibet excommunicatus iuret parere mandatis ecclesiae vel ipsius absoluentis, & insuper ipse absoluens cognoscere debet, an ipse debeat facere mandata, an remittere ad excommunicatorem, & si ipse facere debet, debet cum causae cognitione facere, vt hic dicitur.

4 Ergo ex praemissis sequitur, quod debet cognoscere de iniusta vel iusta exconmunicatione, & hoc ipsum dicimus in omnibus delegatis, quibus simpliciter conmmittitur quod absoluant. Illa enim clausula, si quid ref. q. non fertur ad cognitionem iustae vel iniustae excommunicationis, sed ad cognitionem causae principalis, de qua delegatus non cognoscet, nisi illa clausula vel similis fuerit apposita. (Reducere) int. de appel. c. solicitudinem.

CAPVT IX.

DVO SIMVL. & infr. (In canonibus. ) 9. q. 3. conquestus. vel diuersa sunt nomina: sed eadem dignitas. 99. distinct. c. 1. & 2. (Consuetudo) approbata & praescripta. sup. de consuet. cap. vltim. & notat. inf. eod. cap. 1. ( Ecclesiam) priuilegium datum ecclesiae est perpetuum. 23. quaestio. 1. c. 1. & 2. (Personalia) cum persona pereunt. ff. de censi. de aetat. 7. quaestio. 1. petisti. Item argu. quod Papa detrahere potest de iure aliorum. 16. q. 1. frater. 9. quaestio. 3. nunc vero. & cap. per princip. 25. quaestio. 1. c. vlt. sup. de vsu pal. c. 1. (Coram te) nota. hic sumitur argument. a contrario sensu, quia etiam si voluit parere coram ipsis episcopis ordinarijs, non tamen propter hoc argumen. iurisdictionem habet in eos, vt audiat causas eorum, sed vt praestet auxilium ordinarijs ad compescendum eos. Compelli) 1i. quaestio. 1. peruenit. sed si sponte velit, bene possunt iurisdictionem prorogare, vt notat. sup. de offic. delegat. de causis. nota. contra. nisi adsit consensuis episcopi. inf. de fo. compe. signisicasti. Item nota. ordinarium agere, si subditi grauentur, ad idem. supr. de offic. archid. dilecto. sed certe plus prosequetur causam suam, id est, sub tractionem iuris sui quam iniuriam subditorum.

CAPVT X.

QVOD SEDES AP. & inf. (Committitur) 63. dis. cum prouinciales. 15. dist. non debet. & c. si quis. (Debet) up. de offi. dele. pastoralis. in prin. & c. vlt. & hic habes quod episcopus committit ea, quae sunt ordinis. sup. de ele. transmissa. 7. q. 1. pontifices, etc.

CAPVT XI. 1 Nunquid iuder totius prouurcie, sit iuder cuius libet. 2 Etiam sine secundo decreto sit aliqnis verus possesser.

PASTORALIS OFFI. (Exceptis) hic dicunt quidam archiepiscopum non esse iudicem ordinarium totius pro& uinciae, nos autem contrarium credimus. s. quod habet archiepiscopus ordinariam iurisdictionem archiepiscopalem, non autem ordinariam episcopalem, nec simul occurrere de iure, nam in tota prouincia habet procuratorem & visitationem. inf. de praescri. cum ex offi. ad idem 7. q. 1. in apicibus.

Et non sequitur, est iudex totius prouinciae, ergo cuiuslibet, quod patet etiam in episcopo, qui licet sit iudex totius dioce. non tamen est exemptorum, quamuis dici possit, quod & cuiuslibet iudex est, quia pluribus casibus habet iurisdictionem, super qualibet, licet non in omnibus . Ponamus enim, quod aliquis sit ita bonus a, quod ni. hil committit, quod iuris indigeat correctione super hoc in quibus habet iurisdictionem, sed ligatam quousque conueniatur pars in casibus exceptis. ar. sup. de rescrip. pastoralis. §. quoniam. sed si tulerit sententiam excommunicationis, nuquid tenet, dixerunt quidam quod sic: vt in Authent. de defen. ciui. §. & consequenter.

Sed nos contrarium credimus. arg. 3. q. 6. peregrina. 6. q. 3. scitote. 9. q. 3. nullus. & eodem modo non tenet absolutio, si absoluat excommunicatos, secus tamem est dicendum in episcopo, qui iurisdictionem non ligatam habet in tota dioce. vt not. sup. eo. cum ab. (Alicui) suo ordinario praelato. ( Articulo)inf. de sent. excom. quod de his. 17. q. 4. si quis suadente. Succedat) & ita habes, quod si alias delegati transferantur ad alias dignitates, & scriptum sit loco, quod successor procedat in causa. de hoc not. supr. de offic. deleg. quoniam. & de rescri. eam te.

Verus) not. aliquem fieri verum possessorem etiam sine secundo decreto post an. vt no. vt lit. non contest. quoniam. §. vlt. in fi. & de eo qui mit. in pos. cau. rei. ser. c 1. (Honestus) C. de anna. excep. vt perfectius. 16n. q. 2. §. pen. & vlti.

CAPVT XII.

LICET IN CORRI GENDIS. (Interclusum.) inf. de app. ad nostram. reprehensibilis de priore.

Et intelligo hoc verum, nisi excedat modum. inf. de sent. excom. vniuersitate. & c. pro, & vbi est notorium. inf. de verb. signi. ex parte. cum olim. idem est etiam si alias grauetur: vt inf. sequitur derogare. sup. de offic. dele. super eod. 9. q. 3. nunc vero. Faciendis sicut hae erant, licet enim ibi esset app. remota non ob. quia hoc fuit ibi appositum quod de iure est, vt dictum est, & sic procedere debet tam ordinarius, quae delegatus, secus si dixisset authoritate nostra, & sic enim tanquam delegatus, procedere potuisset. Item crederem, & si mandaretur ei, quod in aliqua causa procederet appellatione re. vel in aliquibus negotijs, vbi appellatio a iure non prohibetur. Item a contrario si ordinario mandat, quod audiat generaliter causas aliquorum subditorum suorum, nec ponatur in literis ap. re. vel authoritate nostra, vel aliquid super ordinariam iurisdictionem concedatur: tunc vt ordinarius cognoscet, non vt delegatus. Et est ratio, quia videtur ei suasisse executionem sui officij, item quia contra ius sunt huiusinodi generales conmissiones. sup. de rescript. ad hoc. secus si inter aliquas personas specialiter mandaret ordinario causae cognitionem, quia tunc delegatus praesumitur. inf. de praescri. cum ex officiji. (Casus) inf. de sen. & re iud. cum I. & A. & c. proxi. inf. de accu. cum oporteat. & inf. de si. licet Hely. vel si in aliquo contra for. man. datam. inf. de accu. inquisitionis qualiter & quando. (Mandati) quo non dele constituti sed vt ordi. instturit.

CAPVT XIII. 1 Capitulum si est iudex, non tamen singuli canon Quomodo electio deuoluatur a capitulo in episcopun Vor episcopi ratione dignitatis plas valet. quam canonici. Solus episcopus connocare potest canonitor & procedere ad electionem, ipsis non venientibus. ludex vnus & solus, an & quando possit inegotio procedere, quod omnibus immixeba 3 Non avalet tonsuetudo quod capitnlum in causa sua sit iudex contra episcopum. muex an quis pofsstt esse in propria causa. 2 fur episcopas non corrieit excessis fuorum canonicoram.

IRREERAGAPLLI CONSTITV. (Formam.) inf. de accu. inquisitionis qualiter & quando. & de hoc no. inf. de app. c. 3. (Consueuerunt) alias enim, nisi esset consuetudo eis praetermissis, Episcopus corriget. vt nota. sup. eod. cum Ab.

Per ipsum) & sic capitulum est iudex & penes ipsum est iurisdictio & non penes singulos canonicos, nam de nullo potest dici, hic est iudex, vel coniudex, sed verba resonantia actum de eis dici possunt, scilicet, vt canonicus iudicat, sicut electio est penes capitulum, & non singules, & tamen singuli coenligunt, sed cum episco pus sit de capitulo, vt pote caput a capituli. arg. inf. de verbor. sig. cum clerici. ff. de his qui nota. infa. l. 2. insti. de iur. nat. plebs quomode ad eum potestas deuoluitur iudicandi, nam si omnes fuerunt negligentes, paria delicta pari poena puniri debent. sup. de sup. neg. praela. dilecto. sup. de ele. bo. me. in fi. si non omnes sunt negligentes, penes non negligentes erit potestas iudicandi. sup. de postu. gratum. sup. de ele. bon. me. mag.

2 Eadem questio est, quomodo, scilicet, deuoluitur electio a capitulo in episcopunm quidam dicunt, quod vbicunque episcopus est de capitulo, nam aliquando non est de capitulo. sup. de rescr. eam. & tunc si episcopus est negligens, cum alijs potestas eligendi vel iudicandi, vel quaelibet deuoluitur ad superiorem, non ad episcopum, & intelligunt. l. ff. quando ap. sit. l. 1. in fi. quando praeses sedebat in ordine suo non iudicans, sed consulens, Sed contra hoc esset. C. de accu. l. ult. vel quando sedit iudicans, sed contradicit. Nos dicimus quod si episcopus interest capitulo non tanquam episcopus, sed quodam iure segregato tanquam canonicus, puta quia Papa de gratia sibi reseruauit canonicatum, vel etiam episcopatus habet speciale priuilegium, quod quicunque est episcopus, sit canonicus, ita fingitur gerere duas personas: tunc si omnes fuerunt negligentes, & etiam episcopus, nihilominus potestas eligendi vel iudicandi denoluitur ad episcopum, nisi dolus eius interuenisset, vt ob hoc procurasset electionem non fieri, vt adeum deuolueretur potestas. inf. de conces praeb. non va. postulasti. sup.¬ de ele. cum inter dile. 17. dist. multis. 2. q. 6. omns. ff. de suc. edic. l. 1. § quod dicimus. C de adulte. iure. ff. de adop. si pater. §1. Sed dices, nonne tenentur committere vices suast ar. ff. de iuris. om. iud. praetor. respon. non, illud enim ideo est, quia consulens suam voluntatem propalauit, vnde susper b ctus ) haberetur si iudicaret, sed secus in negligente qui suam voluntatem non manifestauit, si vero episcopus in electione canonicorum tantum intersit, quia episcopus, puta, quia ad hoc habet priuilegium & ppenditur hic, quia ratione dignitatis pluvalet vox episcopi, qua canonici, non quia canonicus, quia nec canonicus est, tunc non potest dici gerere personam canonici, sed episcopi tantum, & tunc non deuoluuntur potestates ad episcopum, sed ad archiepiscopum Sed contradicit. l. ff. quando ap. sit. l. 1. in fi. sed approbo responsionem praedictam. Sed quaeres quid si episcopus non fuit negligens, sed sicut potuit procurauit electionem fieri, sed non potuit obtinere. Respon. non potest se excusare episcopus, quia ipse solus potest conuocare alios canonicos, quamuis non veniant, & ipse nihilominus circa finem vltimi diei conuocato capitulo eliget & iudicabit. sup. de offi. delegconsuluit. & not. sup. de ele. cum nobis. & c. ecclesia vestra. ar. sup. de postu. bonae. 2. & est hoc, quia certum tempus a iure habuit intra quod procedere deberet. inf. de conces. praeben. & ec. non va. nulla. vel a praelato: vt hic. Vnde si aliqui ad tempus velint effugere, eorum malitia vel negligentia non nocebit diligentibus. ff. ex quibus cau. maio. non enim. sed vbi non est praefixum tempus non potest vnus solus procedere in negotio, quod omnibus imminebat, vel melius, scilicet in decre. bo. me. sup. de postu. processerunt. licet forte iniuste, vnde nec poterat procedere vnus solus contra sententiam pluriam, secus vbi sunt negligentes, vt hic.

Et hoc est verum, quia vnus solus eliget vel iudicabit, quia ius vniuersitatis residet in vnum. ff. quod cuiusque vniuer. sicut. §. vlti. ar. 12. q. 2. non liceat. secus si non esset collegium, quia essent plures delegati, vel ordinarij, nam tunc in vnum non recideret ius reliquis negl igentibus, vt not. sup. de offi. dele. causam. Vel dic, & melius, quod haec decre. loquitur, quando ad solum capitulum pertinet haec correctio, & non ad episcopum, & sic non habent locum praedictae obiectiones.

Manifesta) . i. notoria. nam alias nulla consuetudo prodesset, quod capitulum in causa sua contra episcopum iudex esset, nam esset contra bonos mores, & grauamem adduceret ecclesijs, & ideo non esset tolerabilis. sup. de consue. c. 1. & c. cum venerabilis. sed si factum esset notorium, tunc potest valere ei consuetudo, nec erit iudex in facto suo, quia non iudicabit, sed tantum cessat pro manifesta ostensa, quod fieri potest. inf. de verb. sig. ex parte. vbi not. & c. seq. nam si interdixerit re existente dubiapuniretur: vt hic. & inf. de app. dilecto. si ergo manifesta & rationabilis causa subsit, & est consuetudo possunt cessare, nam & solus decanus potest interdicere ecclesiam. inf. de app. dilec. Sed contra quomodo seipsum suspendet. Item quomodo erit iudex in facto suo, contra id quod est. C. ne quis in propria causa. per totum. inf. de conces. praeb. post electionem. Item legem dicere sibi non possunt, nec imperare. ff. de arbit. l. pe. 21. dist. nunc autem. Item interdictum de consensu episcopi & canonicorum ponendum est. inf. de his quae fi. a ma. par. capi. quaesiuit. non ergo a solis canoniciseR espon. de iure esse quod episcopus & capitulum simul interdictum ponant, sed si consuetudo habet, quod cano nici vel solus decanus hoc faciat, valebit interdictum vt hic: nec ex hoc sequitur, quod aliquis sibi imperet vel puniat, sed capitulum imperat singulis canonicis, & eodem modo punit. ar. 12. q. 2. qui manumittitur. Item licet praelatus de iniuria ecclesiae vel causa cognoscat, non dicitur iudex in propria causa. argum. C. vbi cau. fis. l. 1. ff. de his quae in testa. delen. proxim. 2. quaest. 7. si quis ab episcopo. Vel dic, quod non est interdictum iuris: sed est quaedam cessatio, & inde est, quod episcopus vel alius etiam ipse qui posuit interdictum celebrando in illa ecclesia. non sit irregularis: imo nec est canonicus sic interdictus in eadem ecclesia, vel alicubi celebrando fit irregularis, sed si imponeret interdictum iuris, tunc irregularis esset: vt nota. inf. de exces. praelat. tanta. Dele. ) id est, datus, si enim esset delegatus, expiraret iurisdictio re integra morte mandatoris, & hic est vnus casus vbi archiepiscopus habet iurisdictionem in subditos suffraganeorum, vel si dixeri: propriae deleg. dic hoc speciale quod non perit haec iurisdictio morte mandatotis.

Sed quare episcopus non corrigit excessus canonicorum suorum. Respondeo. quia sic placuit Papae, & non sine causa, quia videretur esse iudex in propria eausa, quamuis non sit, & quia ardua causa contra capitulum, vnde non debet eam audire nisi cum capitulo suo. 15. quaestio. 7. episcopus nullius. sed cum eis audire non posset, quia idem iuris esset, quamuis non sint rei & iudi. sed videtur quod deberet esse sub arbitris. 11. q. 1. si clericus aduersus. sed illud loquitur in ciuilibus casibus, hoc in delictis, vel sufficit sic statutum esse. ff. qui & a quib. prospexit. 1. respon. ( Canonica) sine manifesta, & rationabili causa cessauerit.

CAPVT XIIII.

QVONIAM. (In plerisque.) populi Sarraceni, Latini & Graeci, qui inter nos habitant (prouideant) suis expensis. inf. proxi. ar. Authem. vt nul. iud. §. nulli. Authem. de man. prin. illud tamem secus legatis Papae. inf. de praescri. accedentes. vel vt notat. inf. c. proxi. nam legatis solius episcopi prouidere non tenentur, imo cum alijs clericis. Necessitas) hic apparet hoc ipsum de dispensatione esse. arg. 7. q. 1. non autem. 1. q. 7. quod pro remedio. ad idem. sup. de renun. ad sup. & hoc ex verbo apparet, ibi cui concessimus.

Et hoc intelligo, nisi primo episcopurt in dioce. alterius ad aliquod officium cui ratione illi debebant subesse, secus si aliax vocaret ad supplendum defectum suum. 7. q. 1. pontifices. (Percussum) not. canonem latae sententiae.

CAPVT XV

INTER CAETERA. ( Indiguerint) puta quia sine scandaq lo a clericis vel alaicis expensas habere non possunt. 11. q. 1. aliid quidem. 1. q. 2. placuit, alioquin ab eis possunt exigere, quia non est magnum si metamus tempo. vbi seminamus spiri. inf. de praescript. cum ex officii. ( Coadintores vsecus in dele sup eoicm vit

CAPVT XVI. 1 Non licet episcopo exigere procurationis i capellis quae non sufficiunt ed prounrationet 2 No petest atbas vel alius superior agmre nemine suo cvel monasterii negat oria, vet quasi contra requirentes aliqua iura in suis cupellis. Et quae fit ratio. Actio qualis competat abbati contra requirentes iura aliqua in stais capellie, et quid in libello petere debeat, capela pro suuis iuribus competit actio negatoria contra episcopum. Cam quis per se tenet non admittitur sine scientia & animo possidentis. lurisdictio & ius archiepiscopale an & quando possit praescribi sine scientia arcbiepiscopi, & quid sit dicendum de iare extraordmario m bis que deiure debentur nist pars proba ret prae scriptionem vel priuilegium condemnaretur. 3 Qe sunt vniuersales actiones: quae etiam generales & singulares, habes mi nu. 6. & 7. Iu actionibus vntuersalibus causa et res vniuersaliter debent exprimi.

CONQVERENTE. Not abbatem posse agere pro capellis suis, ne indebitis oneribus grauentur. ar. sup. de offic. ari. c. 1. sed si praelati ipsarum ecclesiarum velint agere ipsi praeponuntur: vt not. sup. de rescri. edoceri. posset tamen dici hoc esse, ideo quia temporalia earundem ecclesiarum monasterium possidebat. argu. inf. de excep. cum venera. vel hic abbas iura episcopalia ad se pertinere dicebat, vel etiam vbi agitur generaliter de grauamine communi omnium, tamem episcopus aget, sed hoc non inuenitur iure cautum. de hoc no. inf. de app. dilecti.

1 Non contentus) haec petitio non fulcitur iure, quod non liceat episcopo exigere procurationem a capellis, quae non sufficiunt ad procurationem, vel quae eam non debent, quia possessorium non soluat, sed dic eam iure fulciri, quia negatoria pro his iuribus competebat: vt no. infr. de verb. sig. si abbate. & sup. de offi. dele. cum olim. Quidam tamen dicunt non competere negatoriam, sed sufficere debet ecclesiae denegare si episcopus petit ab ea, quod non debet, & actio non competit contra episcopum sua iura petentem, ob hoc solum quod petit, nec inuitus agere cogitur. C. vt nemo inui. dic etiam in hoc loco recte implorari a monasterio offic. iudi. nam cum gladium in manu gestet episcopus, scilicet, excommunicationis. 23. q. 4. corripiantur. & possit timere ne iniuste eum excommunicet. Item, quia eum diffamat asserendo eum in quibusdam iuribus sibi debitorem, ideo recte petit, quod cesset ab hac diffamatione, sed iudex dabit episcopo tempus, intra quod doceat de iure suo, alias iubebit eum cessare a diffamatione. C. de inge. manu. dif. famari. inf. q. fi. sint legi. lator. iniuste autem petit Abbas, scilicet, quod non cogeretur ad procurationem, quae sufficientes non erant, sed debebat petere, quod plus pete¬ re non cogerentur, & soluere in procuratione, nisi quantum pensatis facultatibus moderate soluere possunt, secundum quod in sententia continetur, sed licet sic petat, non tamen est inepta petitio, & ideo condemnatio sequetur: vt inf. sequitur ibi: ita quod cum ad eas etc. Item potest dici dari iudicis officio contra hunc episcopum, quia vltra quam debet exigit, sicut censitus & colonus contra dominum, quia vltra debitum exigit. C. de col. & censi. l. pen. & vlti. C. in qui. cau. colo. & censi. l. 1. Authen. de quaestio. Item si petat collectam vltra vires. ff. de va. mune. l. 1. & secundum hoc Abbas est actor & non erit generalis haec petitio.

2 In ecclesijs) no. abbas vel alius superior non potest agere nomine suo, vel monasterii negatoria, vel quasi contra illos, qui in capellis suis requrunt aliqua iura. Et hoc ea ratione, quia non est dominus ecclesiae licet habeat ibi aliqua, sed rector capellae, vel etiam ipse Abbas non suo nomine, nec nomine monasterii sui, sed nomine ipsius capellae potest agere negatoria, vel quasi, cum enim capella distincta habet iura sua a iuribus monasterij, & ipsa capella domie na sit suorum iurium ipsa, & ipsius nomine agendum est, & non alterius, nisi forte capella concessa esset in proprios vsus, quia tunc cum sit quasi dominus sicut vsufructuarius agere potest negatoria, sed tutius est eam intentare nomine capellae, confessoriam iuste intentat Abbas nomine sui monasterii pro iuribus, quae habet in capella vt si alius occupauit ipsa iura, recte competit contra eum confessoria, pro qua adiudicabuntur sibi praedicta iura, & aufe rentur ab episcopo possessore. Item potest intentare interdictum vti pes. infr. de praescri. venient. Item si in libello simpliciter petit Abbas imponi silentium episcopo, & cassum nunciari, quod per episcopum est factum, & etiam decerni, quod nullum ius super praedictis iuribus pertineat ad episcopum, licet haec verba sonare videantur negatoriam tantum quam diximus non conpetere abbati pro praedictis iuribus, sed capellae, tamen vt potius valeat quam pereat quod actum est, & quia intelligitur omne suum ius deduxisse in iudicium, & quocunque modo produci potest, dummodo sub verbis positis in libello comprehendi possit dicam sententiam ferendam pro abbate. dumodo probet iura de quibus agitur ad se pertinere, non quia intelligitur actionem confessoriam intentasse, ad quam nullatenus competunt verba libelli, neque negatoriam, quae non competit abbati, sed capellae.

Sed intelligo eum implorasse officium iudicis, quod bene cadit sub praedictis verbis, & quod competit vbicunque quis iustitiam habet, & non habet aliquam certam actionem, est enim latissimum officium iudicis. ff. de iuris. om. iudi. l. 1. Arg. ad praedicta inf. de causa pos. cum ecclesia. C. de ann. excep. l. vlt. sed an huic abbati conpetit alia actio, scilicet, confessoria, ergo non habebit officium iudicis, arg. ff. de mino. in causae. Sol. quando officium iudicis est extraordinarium, sicut est quando datur in integrum restitutio, quia contra ius est, quod iudex praestet suum auxilium contra sententiam vel contractum, vel praescriptionem, tunc non datur, nisi in defectum aliarum actionum, sed alias nihil prohibet officium iudicis concurrere cum alijs actionibus cum sit latissimum. ff. de iurisd. om. iud. l. 1. de capella autem certum est econuerso, quod ei contra episcopum pro praedictis iuribus competit negatoria, & non confessoria, de his no. inf. de ver. sig. c. abbate. Specificatis) episcopus enim petebat iura episcopalia de facto, non in iudicio, Abbas autem agere nolens contra episcopum negatoria vel alio modo, vt nota. in glos. quae incipit. hoc pacto, omnia iura specificari petiit ad quod non tenebatur episcopus, sicut nec in alijs generalibus actionibus teneretur, vt no. in gl. quae incipit no. quosdam, & hoc etiam ex eo apparet, quia nec omnia specificauit. Posset etiam dici, quod ideo cogitur quandocunque specificaret iura, quia forte erant aliqua iura, de quibus concordabant, vel quod essent danda, vel quod non essent danda, & ideo non erat bonum, partes superfluis probationibus grauari. ff. de inter. act. vbicunque. Item ante litis conte. potest quaeri ab episcopo, an haec iura possideret. ff. de inter. act. qui seruum. §. iniuriae. Canonicam) quae est. 23. dis. quanquam. quam etiam alius habere potest, sicut arch. vel archipresbyter. sup. de offic. archi. c. 1. & vlt. Idem etiam dicimus de sequentibus iuribus, scilicet, visitatione. sup. de offi. ar. c. 1. & c. mandamus. & sup. de offi. deleg. c. super eo. & censura ecclesiae: vt notat. sup. de offi. ar. cum satis. & iurisdi. vt notat. sup. de offic. ordi. cum ab. & sic de alijs pro magna parte, sed aliter pertinent ad inferiores praelatos, quia quasi sub alijs, aliter ad maiores, inferiores autem praelati, quae sunt communia tam eis quam episcopis tanquam episcopi, & non sub episcopis exercere videntur, si non admittitur appellatio ab eis ad episcopum, sed non archiepiscopum, & si episcopi non permittuntur cognoscere de causis pertinentibus ad subditos vel praedicta facere & alijs modis, vel si minores praecipiunt in negotijs aliquid ad se pertinentibus, & maiores minoribus tantum intendunt in eis, & vt plene intelligas de hac materia, quae tractatur in gl. ista not. quod non currit praescriptio sine possessione. infra, de praescri. causam.

3 Item postquam aliquis per se tenet, non admittitur sine scientia & animo possidentis. ff. de acqui. pos. peregre. §. quibus. necesse est enim, quod expellatur de ea possessione, vel reuertens non admittatur, vel suspicetur se posse repelli. ff. de acqui. pos. l. 3. §. in admittenda. & §. seq. & §. quod si seruus. & l. clam possidere. §. fin. Ex his autem colligo, quod si aliquis habet generalem iurisdictionem in aliqua re, sicut episcopus in diocesi sua. inf. de excep. venera. inf. de reli. do. constitutus. tunc nullus homo vel episcopus, vel alius potest constituere. alias praescribere de nouo, vel totam iurisdictionem episcopalem, vel etiam aliquod capitulum iurisdictionis, scilicet, quod visitet aliquam ecclesiam eius dio. vel quod vocet aliquem ad synodum, vel cognoscat de aliqua causa dioce. nisi episcopus sciat per aliquem praedictorum trium modorum possessionem amittat, sicut per praedicta iura aperte apparet, sed si non nouum ius praescribat, nec ius quo rescripto laedatur episcopus, puta si aliquis archiepiscopus in dio. huius episcopi praescriberet ius archiepiscopale, bene valeret praescriptio, etiam ignorante episcopo, dummodo contra archiepiscopum legitima praecesserit praescriptio, quia nihil hic praescriptio tagit hunc episcopum, & idem videtur, si quis plebanus eiusdem dioce. praescriberet ius plebanatus in capella alterius plebani eiusdem dioce. nam hic sufficit, quod legitime procedat praescriptio contra plebanum, id est, eo sciente & possessionem aliquo praedictorum modorum amittat, etiam si episcopus nihil sciat, quia nihil interest episcopi, quia ita bene potest habere ius e piscopale in hac capella alieno plebano ibi habente iurisdictionem sub episcopo, sicut si primus plebanus eam haberet. Forte idem videtur etiam si plebani sunt diuersarum dioce.

Et intelligo haec vera, non solum si praescribantur iura statuta a iure, qualia sunt praedicta iura, scilicet, archiepiscopale plebanale, sed etiam idem videtur si praescribantur iura, quae aliquis habet in eadem dioce. ex priuilegio vel praescriptione, sicut est videre in episcopo Papiens. qui ex priuilegio vel ex praescriptione habet multa iura in quibusdam ecclesijs Placent inae dio. quomodo enim iura praescribere posset episcopus Parmen. contra episcopum Papien. etiam ignorante episcopo Pla. quia nihil praescribit de iure, quod polsidet episcopus Placentinus, nam de iure possessa ab episcopo Placentino nihil praescriberet Parmen. nisi Plac entinus hoc sciat, & nisi prius de posseseione expellatur, vt ex praeall. iuribus apparet, & dic imus quod dicitur pra scribere iurisdictionem archiepiscopalem, cuia archiepiscopus eam amittit tanquam de ea expulsus eo sciente, & alius eam occupauit, & idem dico in plebanali & in alijs i viusmodi, si autem praescribat iui isdictionem talem, qualem archiepiscopi habent in dioce. subditorum, sed tamen archiepiscopus suam non admittit, in hac praescriptione necessaria est scientia episcopi, qui eam pos idebat, & non archiepiscopi, cui nihil interest qui possessionem suae iurisdictionis non amisit hoc quod dictum est, quando aliquis habet generalem iurisdictionem, intelligo etiam si in multis capitulis non habeat iurisdictionem, dummodo in omnibus habeat, nisi in exemptis, vel per iura, vel per priuilegia, vel per praeseriptio. 1 vel alio modo. Sed si aliquis habet tantum in certis articulis iurisdictionem, vt arcbiepiscopus. sup. eod. duo. in hoc casu non est necessaria scientia eius, qui in certis tantum habet iurisdictionem, dummodo de iurisdictione quam possidet nihil praescribatur, quia non dicitur hic praescribi iurisdi. arehiepiscopo Par. cum archiepiscopus nihil de sua amittit, sed extraordinaria iurisdictionem praescribi dicitur.

Videtur tamen, quod etiam alius archiepiscopus sine scientia primi archiepiscopi non posset praescribere, quod portaret crucem, vel vteretur pallio, & alijs consimilibus, vt in dioc. sui suffraganei, quia ipse archiepiscopus hoc ius, vel potius honorem possidet in prouincia sua, vnde nullus tune potest bunc honorem praescribere, nisi prius primus archiepiscopus amittat possessionem, quam amittere non potest, nisi inde expellatur, vt dictum est. Sed oppo. quia potest habere haec iura ex pri¬ uilegio, & tunc archiepiscopus tenet suam possessionem, quia non eodem modo ex praescriptione potest quereret Respon. quia aliud est in priuilegio, vbi nouum ius constituitur authoritate eius, qui potest nouum ius statuere, & qui potest iurisdictionem alteri dare, vt Papa, aliud in praescriptione quae nunquam procedere potest, quia si dicant se habere titulum forte ex collatione alicuius, qui non habeat potestatem conferendi, illud constat, quod hic non potest procedere praescriptio, cum habuit iniustum titulum. inf. de deci. dudum. Idem per talem titulum non habuit nec habere potuit possessionem apud alium constitutam, nisi sciret ille, apu d quem erat possessio, & multo fortius si nullum allegat titulum, nisi per rescriptum & vsum praescribere non potest, nisi prior posiessoi sciat, & de possessione expellatur. c. dist: centra morem. 18. dist. illu d. 1amen bene videtur quod etiam si huius honorem extraor. puta ex priuilegio constitutum, alius quam priuilegiatus possi c eret, si bonam fidem haberet, puta quia cit cei et, quod licite esset translatum in ei m authoritate eius, qui hoc fac ere posset, & alia interuenirent, quae in praescriptione sunt necessaria, quod tunc illud ius extraor dinarium praescribere potest. Subiectionem) ecclesiarum in spiritualibus. 16. qon. 3. c. 2. (Institutionem) sacerdotium. inf. de capel. mo. c. 1. (Censuram) id est, quod possit excommunicare (Iurisdictionem) de hoc not. sup. eod. c. 1. Poenitentias) de encrmibus, & vulgaribus criminibus. 16. q. 6. c. vlti. & pertinet hoc sequens ad laicos, & no. quod petendo iura episcopalia contra Abbatem prosequor, non solum ea, in quibus monasterium tenetur mihi, sed etiam ea, in quibus clerici & laici suarum capellarum. sup. de offi. archi. dilec. inf. de praescrip. auditis. & est hoc ideo, quod Abbas haec iura possidebat, & in clericis & las icis, & super his clerici vel laici conueniatur, nominabunt dominum in iudicio, vt not. inf. de ma. & obed. inter. ( Sacramentorum) subito continentur ordo, dedicatio ecclesiarum, consecratio virginum, & generaliter omnia sacramenta. (Ab episcopo. )(Svnodum) ar. quod clerici tenentur ire ad synodum. (Et sy nodatici) pro eodem supponit, sed dicitur sy no. quae in synodo dantur. inf. de censi. olim. ( Cathedra) quia datur pro honore cathedrae. 10. quaestio. 3. placuit. Recepit duos solidos a qualibet ecclesia, nisi a monasterijs. 10. quaestio. tertia. inter. (Decimationum) 10. quaestio. 3. vnio. 12. quaest. secunda. vulterana. & c. nobis. & c. concessio. & c. de reditibus. (Mortuariorum.) inf. de sepul. certificari. (Visitationom) de hoc not. sup. de offic. archiepisco. c. 1. (Pensatis) a pauperibus nihil petat. arg. 2. quaestio. 1. placuit. 10. q. 3. cauendum. Alii dicunt, quod etiam a pauperibus aliquid petit, sed plures congregabuntur ad soluendum cathedraticum. ar. inf. de censi. cum instantia. sed respondeo potest illa loqui in procurationibus, at in cathedratico secus.

Quaerentur) & ita dixerunt quidam, quod omnia quae hic continentur, & ita de iure pertinent ad episcopum, quod si proposita generali petitione, scilicet, peto ius episcopale in tali ecclesia, & secuta condemnatione in omnibus his mandabitur sententia executioni, & idem de his, quae continentur, infra, de praescrip. auditis. Sed nos hoc non fatemur, nam & hic, & ibi quaedam continentur, quae non sunt de iure episcopali, sed ratione consuetudinis, sicut est de quarta decimarum & mortuariorum. Quod ex eo apparet, quia alicubi datur tertia, alicubi medietas, alii nihil. 10. quaestio. 1. de his. & c. antiquas. & quaestio. tertia. vnio. inf. de sepul. certificari. Idem in cathedratico. 10. qon. 3. nec numerus. & expressius apparet in decre. auditis, quia petiit ibi inter iura episcopalia domini sancti Petri, & procuratio archidiaconi quae constat non esse de iure episcopali, nisi ratione consuetudinis, & ideo Papa hic fecit specificari capitula, & super his litem contestari, & super his inductae fuerunt probationes, licet enim multa ex his contentis adiudicasset sine probatione, non tamen omnia & illa ad minus specificari debet in sententia, de quibus ius dicit, quod consuetudo seruanda est, sicut est in tertia mortuorum & huiusmodi. inf. de sepul. certificari. & idem dicitur in his, quae ratione consuetudinis debentur, nam in his quae de iure debentur, nisi pars aduersa probaret praescriptionem, vel priuilegium condemnaretur. inf. de praescrip. auditis. & de hoc etiam not. inf. de ca. mo. consti. Onerentur.)

Item not. quasdam actiones esse vniuersales, scilicet, quatuor, quae omnes conpetunt pro hae reditate tantum, cuius nomine comprehenditur vniuersum ius defuncti. ff. de verb. sig. haereditas. & ideo vniuersales dicuntur, scilicet, petitione haeredi. fami. erci. actione ex testamento, quae datur pro hereditate ex Trebellia. restituenda, & actione ex empto, quae datur quoties tota haereditas emitur. Et not. quod quando his actionibus agitur, exprimitur causa agendi, & res vniuers. liter. VERBI GRATIA: peto a Ber. haereditatem totum, vel partem, vel bona, quae fuerunt patris mei petitione hereditatis, quia me instituit haeredem, vel quia ab intestato suecessi, & quod causa sit exprimenda probatur. ff. de peti. haered. l. 1. 2. & 3. quod res vniuersaliter, non singulariter sint exprimendae probatur. ff. de pet. haered. ancillarum. nam ll. dicunt, quod si intentata pet. haere. tempore sententiae inueniantur plura possideri, quam tempore litis contest. debet ad omnia condemnari. ff. de peti. haered. l. quarta. & l. fin. ex quo apparet, quod vniuersalis petitio fuit, nam alias in pluribus principalibus rebus quae petitae sunt condemnari non posset, licet in accessorijs posset, & bonaefidei iudicijs & stricti iuris, sicut sunt fructus & vsurae. ff. de vsur. videamus. C. de pet. haered. l. 1. & l. non possumus. sententia fertur condemno te ad restituendam haereditatem. ff. de pet. haered. l. prima. & si pars haered. pe. l. 1. & l. non possumus. Sed dices, quid prodest talis sententias Respondeo multum, quia si probaui res a te possessas fuisse in bonis patris mei, condemnaberis ad illa, & in eis mandabitur sententia executioni, & si ideo non probaui pendente lite, sed post sententiam probo quodam extraordinario modo, scilicet, petam sententiam executioni mandari in his rebus, & si illas negauerit, ego probo eas fuisse in bonis patris mei. argum. ff. de re iudi. a diuo. §. sed si super. sicut autem vniuersalem non dicam petitionem iuris episcopalis, quia non petit vniuersa iura ecclesiae.

Item not. alias ac. esse generales, sicut pro socio, si societas contracta est omnium bonorum, vel maioris partis & negotijs gestis, omnia negotia, vel plura gesta sunt. ff. pro soc. arbiter. & aliae multae quae generales dicuntur, quia plura sub se capitula continent administrationem panis, vini, olei, etc. non tamen vniuersum ius, quod habuit de functus, multa enim potest hab ere pater, quae non perueniunt ad filium, quae in his actionibus exprimuntur ac. & causa & res generaliter, sed in prosecutione causae, oportet quod exprimat specialia. C. de iud. licet. sic ilice peto a te rationem administrationis negotiorum meoum, quae gessisti sine mandato adione negotiorum gestorum, & hic dicimus similem petitionem iuris episcopalis, & dicimus quod licet specificata sint iura ab isto episcopo in princ. non tamen tenebatur.

Item not. alias actiones singulares esse, quae si sint reales, necesse est exprimere actionem & rem, & vtrum totum, vel pro quota parte petat & confines, & colores, & alia. ff. de rei vend. cum in rem. in princip. ff. de cen. forma. in princip. Idem in hypothecaria & similibus, nec est necesse proponi causam actionis, cuius nulla alia est causa, nisi dominium quod asserit suum esse, & id totum in iudicium dedueit qualecunque sit. ff. de excepti. tei iud. si mater. §. eadem.

Sed contra videtur. ff. de rei vend. l. prima. vbi dicitur, quod vendicare potest adiecta causa, sed respon. ibi ideo adiici causam, quia res petita, scilicet, liber homo nunquam potest esse nostri dominij, & ideo non potest vendicari, si autem sunt personales, vt condictio certi & similes, non solumrem, & actionem exprimet, sed etiam causam, scilicet, quia tibi mutuaui, vel in dotem promisisti, vel similia, vel aliter deliberare non potest, cum possit vna res ex pluribus causis deberi. ff. de excep. rei iud. l. & an eadem. §. actiones. inf. de libel. obla. c. vlt. Exigas) super capellis specificatis, videtur tamen, quod adhuc possit petere alia iura, non obstante exceptione rei iudicatae, vel exceptione elisa per replicationem huius, quia de his, quibus modo agitur in primo iudicio actum non fuit, quod apparet. ex eo, quod in primo iudicio specificata fuerint iura sine generali clausula. C. de iudi. licet. C. de transact. si de certa. ff. de pact. tres. emptor. §. vlti. sed vbi nihil est specificatum, sed tantum generalis est petitio, vel si post multa specificata supponit generalem clausulam, scilicet, & omnia alia iura. & tunc ex quo super tam penerali petitione generalis fertur sententia, amplius nihil petere potest, vt hic. C. de transact. sub praetextu, nisi dolus interuenerit, quia tunc ageretur. ff. de pact. tres. Alii tamen aliter dicunt, in liberatione enim, vt si plura sufficiunt verba generalia. ff. de pact. emptor. §. vlti. sed in transactione secus, quae restringitur tantum ad eas, de quibus actum est. ( Lateranens. )de cen. cum Aposto.

CAPVT XVII.

VT IVXTA. & infra, ( Introducat) hoc ius commune, & aequum est.

CAPVT XVIII.

DILECTVS FI. APPAS. (Ab antiquo) not. petitionem fundari super consuetudine. de hoc not. inf. de erbor. sig. Abbate. (Dictus episcopus) contra quem Abbas agebat diocesanam, licet hic videatur approbari distinctio antiqua, scilicet, quod duplicem legem habent episcopi in ecclesijs sibi subiectis, scilicet, diocesanam, & iurisdictionem, tamen mirabile videtur, quod de lege iurisdictio dicitur collatio sacramentorum, prius enim videtur dici episcopos tantum vnam legem habere, scilicet, dioce. & sub hoc comprehenderetur totum ius episcopale, quod in diocesim habet episcopus, & etiam lex iurisdictionis, de his legibus not inf. destatu monacho. c. 1.

CAPVT XIX.

GRAVE GERIMVS. ( Nullam) Non est contraria decretalis ista his quae diximus. sup. eod. capi. 1. & c. quanto. (Paratus.) nam idem esset & si non esset paratus corrigere. (Relaxes) de facto, quia de iure non tenetur, & ideo non indigent relaxatione sententiae. ff. de feriis. l. prima.

CAPVT XX.

HIS QVIBVS. (Ex efficio deleg.) dummodo cum iurisdict. supra, de offic. delega. cap. vlti. vel ordinario. ( Casibus. ) de senten. excommu. capi. 1. decaetero peruenit. supra, de offic. ordina. pastoralis. §. vlti. ( Committere) secus si ministerium tantum mandatum sit. supra de offic. delegat. capit. vltimo.

CAPVT XXI 1 Foranei officiales qui ditantur.

ROMANA ECCLESIA. Id est, foraneos: Foraneos officiales dicit quosdam ministros, quos archiepiscopi ponebant in dioce. suffraganeorum, qui licet non cognoscunt de causis appellationum emissarum ad archiepiscopum, tamen prohibebant, ne pendente appellatione procederent iudices, a quibus appellatum fuerat, & quaedam alia minora circa iurisdictionem faciebant, & dicebantur foranei ad differentiam illorum, quos in sua curia constituebat archiepiscopus, sed videtur, quod malefecerit Papa, quia in constitutione talium foraneorum officialium vtilitas procurabatur, quia contra laborem litigantium prouidebatur, & expensis parcebatur. Sed respondemus, licet esse posset ibi aliqua vtilitas, tamen plus inde incommoditatis poterat prouenire, scilicet, perturbatio iurisdict. & contentio, quae continue esset in ianuis inter officiales istos, & ordinarios. Item licet non posset sequi alia vtilitas, erat tamen contra ius, secundum quod in litera huius decreta. ostenditur, tamen hoc fatemur, quod archiepiscopus in sua dioc. & etiam quilibet episcopus poterit huiusmodi foraneos, vel minores constituere officiales per parochias.

Sed quaeres qui appellabitur ab huiusmodi officialibus foraneis, quos constituunt episcopi, vel episcopus qui constituit vel superior, scilicet, archiepiscopus e? Respon. quidam, quod si ideo officium habent quod habent minores officiales, de quibus loquitur decre. inf. de app. cum sit Romana. in princip. quod appellabitur archiepiscopus, non episcopus ab illius officialibus, nec obstat si dicas, ergo idem archiepiscopus habebit plura consistoria, quia hoc non est prohibitum, licet posset dicere, quod non dicantur plura consistoria, sed vnum tantum, licet plures habeat iurisdictiones & in pluribus locis. Alii dicunt & fortem melius, quia hi officiales qui circa minora constituuntur, non sunt ordinarij, sed delegati, illi autem qui constituuntur in curia principali, sunt ordinarij, vt not. inf. de appel. eo. & ideo ab istis. q. a delegat. appellandus est ipse episcopus delegans, & non archiepiscopus. ff. de appel. Imperatores. sed a principalibus offic. qui sunt ordinarij, & finguntur idem auditorium habere cum episcopo, archiepiscopus appellandus est. (Instituta) 9. questio. secunda. nullus primas. & quaestio. tertia. saluo. & c. nullus primas. (debent) quia tractus futuri temporis non per. ad iu. ff. de vsuris. l. 1. §. 1. (A quibus) officialibus foraneis. (lubemus.) hoc enim nec ipsi officiales archiepiscopi prohibere possunt, nisi par¬ te vo. & cum causae cognitione. inf. de appel. cum sit Romana. vbi not.