Table of Contents
Commentaria super libros quinque decretalium
Liber 1
Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica
Titulus 2 : De constitutionibus
Titulus 5 : De postulatione praelatorum
Titulus 6 : De electione et electi potestate
Titulus 7 : De translatione episcopi
Titulus 8 : De auctoritate et usu pallii
Titulus 10 : De supplenda negligentia praelatorum
Titulus 11 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum
Titulus 12 : De scrutinio in ordine faciendo
Titulus 13 : De ordinatis ab episcopo qui renunciauit episcopatui
Titulus 14 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum
Titulus 15 : De sacra unctione
Titulus 16 : De sacramentis non iterandis
Titulus 17 : De filiis presbyterorum ordinandis vel non
Titulus 18 : De servis non ordinandis et eorum manumissione
Titulus 19 : De obligatis ad ratiocinia ordinandis, vel non
Titulus 20 : De corpore vitiatis ordinandis vel non
Titulus 22 : De clericis peregrinis
Titulus 23 : De officio archidiaconi
Titulus 24 : De officio archipresbyteri
Titulus 25 : De officio primicerii
Titulus 26 : De officio sacristae
Titulus 27 : De officio custodis
Titulus 28 : De officio vicarii
Titulus 29 : De officio et potestate iudicis delegati
Titulus 30 : De officio legati
Titulus 31 : De officio judicis ordinarii
Titulus 32 : De officio judicis
Titulus 33 : De majoritate et obedientia
Titulus 34 : De treuga et pace
Titulus 36 : De transactionibus
Titulus 38 : De procuratoribus
Titulus 40 : De his, quae vi metusve causa fiunt
Titulus 41 : De in integrum restitutione
Titulus 42 : De alienatione judicii mutandi causa facta
Liber 2
Titulus 2 : De foro competenti
Titulus 3 : De libelli oblatione
Titulus 4 : De mutuis petitionibus
Titulus 5 : De litis contestatione
Titulus 7 : De juramento calumniae
Titulus 10 : De ordine cognitionum
Titulus 11 : De plus petitionibus
Titulus 12 : De causa possessionis et proprietatis
Titulus 13 : De restitutione spoliatorum
Titulus 14 : De dolo et contumacia
Titulus 15 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae
Titulus 16 : Ut lite pendente nihil innovetur
Titulus 17 : De sequestratione possessionum et fructuum
Titulus 20 : De testibus et attestationibus
Titulus 21 : De testibus cogendis vel non
Titulus 22 : De fide instrumentorum
Titulus 23 : De praesumptionibus
Titulus 26 : De praescriptionibus
Titulus 27 : Sententia et re iudicata
Titulus 28 : De appellationibus, recusationibus, et relationibus
Titulus 29 : De clericis peregrinantibus
Titulus 30 : De confirmatione utili vel inutili
Liber 3
Titulus 1 : De vita et honestate clericorum
Titulus 2 : De cohabitatione clericorum et mulierum
Titulus 3 : De clericis conjugatis
Titulus 4 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 5 : De praebendis et dignitatibus
Titulus 6 : De clerico aegrotante vel debilitato
Titulus 7 : De institutionibus
Titulus 8 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis
Titulus 9 : Ne sede vacante aliquid innovetur
Titulus 10 : De his, quae fiunt a praelato sine consensu capituli
Titulus 11 : De his, quae fiunt a maiori parte capituli
Titulus 12 : Ut ecclesiastica beneficia sine diminutione conferantur
Titulus 13 : De rebus ecclesiae alienandis vel non
Titulus 17 : De emptione et venditione
Titulus 18 : De locato et conducto
Titulus 19 : De rerum permutatione
Titulus 21 : De pignoribus et aliis cautionibus
Titulus 22 : De fidejussoribus
Titulus 25 : De peculio clericorum
Titulus 26 : De testamentis et ultimis voluntatibus
Titulus 27 : De successionibus ab intestato
Titulus 29 : De parochis, et alienis parochianis
Titulus 30 : De decimis, primitiis et oblationibus
Titulus 31 : De regularibus et transeuntibus ad religionem
Titulus 32 : De conversione conjugatorum
Titulus 33 : De conversione infidelium
Titulus 34 : De voto et voti redemptione
Titulus 35 : De statu monachorum et canonicorum regularium
Titulus 36 : De religiosis domibus, ut episcopo sint subiectae
Titulus 37 : De capellis monachorum et aliorum religiosorum
Titulus 38 : De jure patronatus
Titulus 39 : De censibus, exactionibus et procurationibus
Titulus 40 : De consecratione ecclesiae vel altaris
Titulus 41 : De celebratione missarum, et sacramento eucharistiae et divinis officiis
Titulus 42 : De baptismo, et eius effectu
Titulus 43 : De presbytero non baptizato
Titulus 44 : De custodia eucharistiae, chrismatis et aliorum sacramentorum
Titulus 45 : De reliquiis et veneratione sanctorum.
Titulus 46 : De observatione jejuniorum
Titulus 47 : De purificatione post partum
Titulus 48 : De ecclesiis aedificandis vel reparandis
Titulus 49 : De immunitate ecclesiarum, coemiterii, et rerum, ad eas pertinentium
Titulus 50 : Ne clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant
Liber 4
Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis
Titulus 2 : De desponsatione impuberum
Titulus 3 : De clandestina desponsatione
Titulus 5 : De conditionibus appositis in desponsatione vel in aliis contractibus
Titulus 6 : Qui clerici vel voventes matrimonium contrahere possunt
Titulus 7 : De eo, qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium
Titulus 8 : De conjugio leprosorum
Titulus 9 : De conjugio servorum
Titulus 10 : De natis ex libero ventre
Titulus 11 : De cognatione spirituali
Titulus 12 : De cognatione legali
Titulus 13 : De eo, qui cognovit consanguineam uxoris suae vel sponsae
Titulus 14 : De consanguinitate et affinitate
Titulus 15 : De frigidis et maleficiatis, et impotentia coeundi
Titulus 16 : De matrimonio contracto contra interdictum ecclesiae
Titulus 17 : Qui filii sint legitimi
Titulus 18 : Qui matrimonium accusare possunt, vel contra illud testari
Titulus 20 : De donationibus inter virum et uxorem et de dote post divortium restituenda
Titulus 21 : De secundis nuptiis
Liber 5
Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus
Titulus 2 : De calumniatoribus
Titulus 3 : De simonia, et ne aliquid pro spiritualibus exigatur vel promittatur
Titulus 4 : Ne praelati vices suas vel ecclesias sub annuo censu concedant
Titulus 5 : De magistris, et ne aliquid exigatur pro licentia docendi
Titulus 6 : De judaeis, sarracenis, et eorum servis
Titulus 8 : De schismaticis et ordinatis ab eis
Titulus 9 : De apostatis et reiterantibus baptisma
Titulus 10 : De his, qui filios occiderunt
Titulus 11 : De infantibus et languidis expositis
Titulus 12 : De homicidio voluntario vel casuali
Titulus 14 : De clericis pugnantibus in duello
Titulus 16 : De adulteriis et stupro
Titulus 17 : De raptoribus, incendiariis et violatoribus ecclesiarum
Titulus 22 : De collusione detegenda
Titulus 23 : De delictis puerorum
Titulus 24 : De clerico venatore
Titulus 25 : De clerico venatore
Titulus 27 : De clerico excommunicato, deposito vel interdicto ministrante
Titulus 28 : De clerico non ordinato ministrant
Titulus 29 : De clerico per saltum promoto
Titulus 30 : De eo, qui furtive ordinem suscepit
Titulus 31 : De excessibus praelatorum et subditorum
Titulus 32 : De novi operis nunciatione
Titulus 33 : De privilegiis et excessibus privilegiatorum
Titulus 34 : De purgatione canonica
Titulus 35 : De purgatione vulgari
Titulus 36 : De iniuriis et damno dato
Titulus 38 : De poenitentiis et remissionibus
Titulus 39 : De sententia excommunicationis
Titulus 14
Titulus 14
Caput 1
ET APPATES. Hoc est hodie regulare, quia benedicuntur. sup. de sup. neg. praela. & c. 1. & conferunt b ordines. 69. distinct. c. 1. olim tamen erat secus. 93. distinct. c. a subdiaco. & hodie etiam propter necessitatem potest minoribus ordinibus assumi. infr. eo. tuam. cIustam) supra, de electi. cum in cunctis. contra ibi so. (iustam) Contra. inf. de eler aegrot caput 55. distinct. prae¬ cepta. ff. de stat. hom. l. quod furere. ff. de postu. l. 1. §. causa. Sol. hic loquitur, quando culpa sua peruenit ad casum, in quo promoueri non potest, vel quando ante electionem habebat impedimentum. sup. de renun. nisi. §. 1. & §. personae. contraria loquuntur quando sine culpa sua quando consecutus electionem post impedimenta.
Caput 2
CAPVT II. 1 cmeralis ecclessarum adminstratio, comnuttenda est tantum clericis. 2 Non debet quis sine titulo ordinari.
EX RATIONE. (pueris, Sed nunquid habebant vocem in electione ar. quod non. ff. de decur. spurii. ff. minores. ar. C. de fal. mo. l. 1. ar. C. de re mili. l. vlt. aliqui tamen dicunt consuetudinem seruandam, & si non appareat consuetudo, dicunt eos recipiendos, licet voces maiorum credantur saniores. supr. de elec. dudum. 1. pueri autem nutriti in monasterio & oblati & recepti, non habent vocem e antequam profiteantur, & antequam compleatur tempus quo profiteri possint. inf. de sta. mo. ea quae. §. si. Item videtur, quod episcopus teneatur de administratione puerorum. ff. ad muni. Lucius. §. imperatores. ff. de mag. con. l. 1. in prin. & per totum. Concessit) arg. quod Archi. non instituunt. si. 16. q. 7. nullus contra. infra. (Ecclesias ) id est, personatus ecclesiarum(Tolerari. ff. de iure immuni. l. 2. Clericis) not. tantum clericis committendam generalem administrationem ecclesiarum, scilicet, ita quod superomnes dominentur, speciale autem procurationem aliquarum rerum temporalium, possunt recipere laici. 89. dist. iudicatum. 16. q. 7. in nouo. ita quod alii superioribus, & alii generalibus procuratoribus respondeant, & isti sunt quasi vicarii aliorum, & agere possunt, & respondere de his, quae sibi conmmittuntur. inf. de procurat. c. petitio. CCommittas) not. de officio archiepiscopi. qui dispensat cum male institutis a suffraganeis. sup. de temp. ord. consultationi, & quod si inuenit suffraganeum circa aliquam rem deliquisse, quod id emendat &circa illam rem suam facit ordinationem. 9. q. 3. cum scimus. & hoc ideo, quia episcopus qui deliquerat tales instituendo, hoc facere non debebat. Vel dic, quod hoc facit ex delatione Papae( Aetatem) de dispensatione nostra, vel potius archiepiscopi tolerandoeoe¬ ecclesias ) beneficium autem habere possunt, & ordinari supra septennium. 77. dist. in singulis. & ordinari non debet sine titulo. 70. dist. c. 1. & ratione tituli & ordinis, habebit beneficium. argu. ff. de decur. spurii. §. minores. inf. de praeben. relatum. & c. cum secundum. CAetatem.) 25. an. sup. de elec. cum in cunctis.
Caput 3
CAPVT III. Nunquid sacer ordo liberet am patria potestate, & cuide etiam in numero. 2 Puer cleriu, v habeat legutimam in cius bone eceleelite
Nouerunt) videtur ergo, quod quilibet praelatus & clericus non debeat esse in potestate patris. ar. ff. ad Trebel. nam quod ad ius. ar. Contra. ff. de ado. si pater. & l. per adoptio. imo presbyter in potestate patris est. C. de epis. au. presbyteros. 1. q. 1. pueri. & c. estote. ff. de adult. si eue. insti. de adop. §. vlt. alijs videtur quod quilibet sacer ordo liberet a patria potestate, liberat enim a dominio, quod est fortius 54. dist. si seruus sciente. & c. ex antiquis. & c. se. praeterea cum principatus liberet: vt insti. quib. mo. ius, pa. po. §. filius. multofortius sacer ordo. 96. dist. duo. inf. de ma. & obe. solite. de episcopali quod liberet habes. 36. dist. si seruus sciente. 2 Nobis videtur quod praelatura inferior episcopatu, vel sacer ordo non eximat a patria potestate in rebus paternis, & in omnibus secularibus, cum in iure cautum non inueniatur, vnde si clericus iste velit agere de patrimonio se conueniri, vel si velit adire haereditatem, vel etiam si super beneficio suo velit agere, vel conueniri authoritate patris, in cuius potestate est, aget sicut in castrensibus. C. de. bo. quae liber. non solum vsque ad medium.
Nos tamen diximus contrarium in beneficio, & in omnibus spiritualibus. argument. de restit. spol. ex parte. 96. dist. bene quidem. inf. de iud. c. causam. in his enim quae ratione ordinis, vel dignitatis agit, nihil ad patrem. ff. ad Trebel. l. il le a quo. §. vlt. & l. sequi. in prin. imo authoritate praelati pupillo dabitur curator liti. sup. c. 1. 12. q. 1. c. 1. C. de cura. fu. l. fin. in princip. C. de bo. quae libe. l. fi. sup. si a patre. si autem maiorest, aget vt alius. cff. ad Mace. l. 2. si. autem nomine ecclesiae aget, certum est qud non requiretur authoritas patris, sed praelati. sup. c. proxi. inf. de procu. c. 1. de iudi. causam. C. de epis. l. omnes. §. hic nihilomi. & per praelati sui authoritatem administrabit & eius defectum supplebit, vt hic.
Et licet Auth. C. de epi. presbyteros dicat, quod legitimam habebit pater in bonis, hoc fateor in bonis prophanis, in ecclesiasticis autem nec per successionem, nec alio modo commercium habebit, cum non possit de eis testari, sed omnia debent ecclesia remanere. inf. de test. in officijs. & c. ad hoc. inf. de pecu. cler. c. 1. & 3. 12. q. 3. & 4. & 3. per totum. nec alio modo debet dispensare res ecclesiae, nisi in suas necessitates, & eorum qui seruiunt sibi cuilibet, tamem inter viuos donare, licet, pro remuneratione seruitii inf. de testa. relatum. & licet etiam in pauperes dispensare. 1. quaestio. 2. pastor. & c. clericos. 16. q. 1. quoniam (14.) sup. de elec. cum in cunctis. contra so. id ius commune, hic de dispensatione. nam intra 14. an. prohibetur dispensatio quod est hic notabile. sup. autem dispensare potest, cum non sit prohibitum. inf. de sen. exconm. nuper. sed adhuc est contra. supr. c. proxi. vbi archiepiscopus dispensat in decimo, fedcorrieitur peristam.
Caput 4
CAPVT IIII. 1 An possit aliquis praeesse diuersis ecclesiis. 2 Recipiens secundam ecclesiam caret prima, nequod potest eligere quam velit.
EAM TE. (Literarum.) Non enim semp literis Papae obediendum est, quia decipi non potest Papa. sup. de rescrip. si quando. & c. cum adeo: sunt enim literae aliquando contra ius, vel publicam vtilitatem, vnde non valent. C. si contra ius. rescripta. nisi ex certa scientia facta inde mentione quod pro minus literato, vel minore scriberet. 17. q. 4. §. qui vero (Scientia.) supr. de elect. cum in cunctis.
Ex vna (quod fit per vnionem. infr. de relig. dot. quia monasterium. ff. argu. fur. c. l. si gemina. Item si vna parochialis ecclesia alii subsit, licite enim praelatus est ambarum, & tamen in subiecta erit alius presbyter. Item si aliqua ecclesia in fundo suo construat aliam ecclesiam vtriusque praelatus erit Vicarius: tamen sub praelato erit in noua, & sic potest intelligi, quod episcopi dispensatione, aliquis praeest diuersis ecclesijs. 80. dist. sanctorum.
2 Ad vnam) olim itaque non erat statutum, quod careat prima recipiendo secundam, scilicet, inf. de praeben. referente. ff. de col. & cor. l. 1. C. qui mi. po. eis. hodie autem prima vacat, nec potest eligere quam velit inf. de praeben. de multa. Tenues.) 1o. quaestio. 3. vnio. 21. q. 1. per totum. tertiam causam habes, scilicet, raritatem clericorum. 21. q. 1. c. 1. potest etiam habere vnam titulatam, & plures commendatas. 21. q. 1. qui plures. sed hoc ex dispensatione episcopi. 70. dist. sanctorum. de hoc not sup. de elec. dudum. & inf. de accu. si constiterit.
Caput 5
CAPVT V. 1 Ecclesiae bonores habere non debent, nisi insatris ordinibus constituti. 2 Per episcopi dipensitionem potest qui in minoribus constitutus ordinibus eligibilis reddi.
PRAETEREA. (Licet.) Ad personatus autem non habentes curam animarum, bene eligi possunt, vt in minoribus ordinibus constituti. ar. hic a contrario sensu. sup. de elect. cum in cunctis. §. inferiora. & inf. eo. tuam. Item si personatus nullam habet curam, quare com pellatur ad ordines, sed contra sup. de ele. dudum. ro. vbi dicitur, quod idem iudicium habendum est de beneficijs habentibus curam animarum, & de personatibus: sed ibi loquitur allegando, vel ibi specialiter statutum est aequale iudicium in dispensatione illa de pluralitate beneficiorum, qua est omnino restringenda: non autem sic est in electione, quae fit ad huiusmodi honores, qui curam non habent, vt esset inutile habere sacros ordines.
Sed adhuc videtur contrarium. S0. dist. innouamus. vbi dicit, quod honores ecclesiae non debent habere, nisi in sacris ordinibus constituti: sed ibi loquitur tantum de honoribus, qui habent curam, sicut ex textu eiusdem. c. & alijs eiusdem quaestionis habetur. De aetate autem non inuenitur cautum, quantae aetatis debet esse, qui eligitur ad dignitatem curam animarum non habentem, & ideo videtur quod quilibet qui scit & potest gerere dignitatem illam, recte eligitur, etiam si requiratur aetas. sufficit maior 14. 4 an. cum exinde possit etiam suas facultates ministrare, & cessat tutor. item post 14. annum potest esse ordinarius iudex. ff. de iud. cum praetor. Imo etiam pupillus potest esse in dignitate. C. de re mili. l. fi. item etiam in patiente defectum in aetate & scientia videtur sufficere, quia non est statutum contrarium. ff. d epro2ba. ab ea. Assumi) per episcopum a quo postulari debet, & non est el igibilis. sup. de elec. dudum. 2. aliqui dicunt. arg. quod hic dicitur, quod episcopus per dispensationem suam potest aliquem in minoribus o rdinibus constitutum, facere eligibilem, alii contra. Breue) scilicet, annum, nam cum intra annum & dimidium ex necessitate dispensatiue quis possit promoueri ad sacerdotium. 77. dist. monachus. dimidium enim subtrahimus, propter ordines minores, vel dic intra annum& dimidium.
Caput 6
CAPVT VI. 1 Ordinari an ex aliquo peccato possint deponi. 2 Si quis promoueri nolit, non potest excommunicari.
QVAERIS A NOBIS. ( Beneficijs) Quae tamen ordines certos non requirunt, quia si requrerent, tunc eis praecise aufeintur beneficia, & alijs conferuntur. sup. eod. c. 1. (Salua) 34. dist. habuisse. 1. q. 1. sacerdotes. Ordinarii.) & tamen deponi non debent, vt si est peccatum occultum, quod dispensationem non requirit, sed nec tunc deponendi sunt, sed sub in terminatione diuini iudicii obtestandi, vt non ministrent. sup. de temp. ord. quaesitumo Minime) 24. dist. si qui clerici. placuit. & c. gesta. 1. & c. honoratus. & c. consuluit. (Contrarium) 1. q. 6. sicut. 24. q. 4. displicet. §. q. 1. in scripturis. (Praeferantur) in stallo & honore. Vtiles. 74. distinct. consuluit forte, quia sunt prudentes in temporalibus. 30. dist. accedens. (Auferuntur) qualiter cogendi sunt, si necessitas, vel vtilitas sit eos promoueri ad ordines, vel dignitates, no. 74. distinct. in princ.
1 Auferantur) si noluerint promoueri, quia si voluerint promnoueri, cum crimen sit occultum, non poterant eis auferri beneficia. Si quaeras, an possit prohiberi ab ordinibus. Respon. vt dixi sup. de tempo. ordi. ex tenore. superior autem licet dicat subditus, quod laesam habeat conscientiam non debet ei credere, & potest ordinare eum, vel alii committere ordinandum. inf. de offi. dele. pastoralis. §. penult. infr. de simo. per tuas. 3. Non autem credimus, quod nolens promoueri, possit excommunicari, cum nemo praecise cogendus sit crescere. 74. distinct. gesta. & c. vbi. Item sequitur hoc inconueniens. excommunicatus in se nouit impedimentum irregularitatis, vel aliud quare promoueri non potest, & ex alia parte, cum per offensam manisestam inobedientiae sit excommunicatus, non est absoluendus, nisi satisfaciat, sic nunquam absoluitur. inf. de verb. signifi. ex parte. Item haec decret. etc. videtur dicere, quod tantum per subtractionem beneficiorum cogendus sit. 73. dist. c. 2. & c. vlti. sed contra. c. distin. c. 1. solue vt ibi. Compellas ) hic colligitur differentia inter hunc casum, siue hanc poenam & superiorem, quia hic cogitur per subtractionem promoueri, cum non dixerit se criminosum, superior non cogitur promoueri, licet auferat ei beneficium. Per amissionem) ad tempus. in hoc enim casu non ex toto auferuntur sibi locus & beneficium, & alijs conferuntur: sed tantum ad tempus quousque ordines recipiat, & hoc innuit verbum compellas, si enim auferantur sibi ex toto, non compelleretur vlterius promoueri: in superiore autem casu sibi perpetuo auferetur beneficium, statim cum promoueri recusat.
Caput 7
AD AVRES NOSTRAS. (Vt putabas) nam si veritate esses peritus, ita munitus esses prudentum regulis, quod in singulis aegritudinibus praeterita, praesentia & futura cognosceres: vt dixit Hyppo. (Remordet) quod imperite egeris: alias euentus mortalitatis non imputatur medico. ff. de offi. praesi. illicitas. §. sicuti. ff. ad l. Aquil. qua actione. §. vlti. ff. de var. & extra. co. si medic. vel etiam si remordet conscientia, quod egeris negligenter. f. manda. si fideiussor. de hoc not. inf. de homi. tua.
Caput 8
CAPVT VIII. 1 An semelsuspensus intelligatur perpetuo suspensus 2 Si perannum quis in excommunicatione, vel interdicto permanserit spoliari debet omnibus beneficifs.
CVM BONAE. ( Suspensionis) Ab officio & beneficio, si quis suspenditur simpliciter non addito perpetuo: tamen perpetuo intelligitur suspensus, si fit cum causae cognitione, scilicet, sententiando & diffinitiue, si processum est criminaliter agendo, vel inquirendo, vel alias ciuiliter agendo de crimine. argum. inf. de accu. inquisitionis. & tunc statim possunt eius beneficia conferri alijs, cum sit damnatus per sententiam, vt nota. inf. de conces. praeben. literas. si non sententiando diffinitiue, sed interloquendo, vel cum ad hoc non ageretur suspensus sit aliquis simpliciter, non intelligo eum suspensum perpetuo. sup. de consti. ex literis. sed si esset temporalis iudex, & non ex pressit causam suspensionis, quae suspendit, intelligatur suspendisse toto tempore suae administrationis. ff. de pe. l. vlt. Hoc non credo, imo semper erit suspensus quousque absoluatur, ne rumpatur neruus ecclesiasticae disciplinae. 23. q. 6. excommunicatorum. sup. de consuetu. cum inter vos. si vero expressit offensam, vel euidenter apparet, vel propter contumaciam suspendit, quae forte pendente lite contingunt: intelligitur suspendisse quousque satisfaciat de contumacia vel offensa pro qua suspensus est. 2. quaest. §. presbyter. §1. distinct. si qui sunt. & idem intelligimus in statutis factis. sic. sup. vt si aliquis in aliquo negotio fuerit inobediens, quod sit suspensus. sup. de constitut. ex literis. vbi nota. & horum beneficia non debent alijs conferri, nisi primo ab eis sententialiter remoueantur, & idem etiam intelligimus, si sint excommunicati, si enim per suspensiones temporales, vel excommunicationes intelliguntur priuari ecclesijs, nisi super eis feratur sententia: vt nota. in gloss. omnibus. vbi autem, scilicet, ad tempus suspenditur statim finito tempore redit ad ecclesiam, & cessat suspensio. ff. de postulat. puto, secus a est, si sit suspensus quousque satis faciat, quia tunc necessaria est specialis absolutio etiam post satisfactionem. 2. q.§ presby ter. Ratio autem diuersitatis ea esse potest, quia cum certum tempus habet) suspensionis, nec aliud exigitur, nulla potest esse dubitatio de eius absolutione, sed quando dicitur, quousque satis faciat, mul tae possent esse dubitationes: quia vnus diceret plene satisfactum, & alter negaret, alii contradicunt.
Habuerat) omnibus enim beneficijs tam habitis ante excommunicationem, quam postea acquisitis debet spoliari per sententiam, si per annum in excommuni¬ catione, vel interdicto permanserit, & sic intelligimus hoc cap. & n. q. 2. rursus. per quod c. mitigatus est rigor capituli quod praecedit in e. q. si quis presbyter. vbi dicitur, quod statim post excommunicationem locum amittit, nisi statim docuerit de iniustitia sententiae, & post talem sententiam latam post annum, super amissione beneficiorum non audietur vlterius super eis: vt in d. c. rursus. sed tantum super crimine, pro quo hi fuerint excommunicati audientur. C. de requi. re. l. 2. & posset etiam dicit quod solus lapsus anni sine sententia amotionis a beneficijs sufficit, vt vlterius non audiatur super beneficijs, & ita videtur loqui. c. rursus. 2. autem dicuntur in excommunicatione, eadem intelligo in suspensione. ar. hic, & licet dicatur hic de triennio, idem est in anno. infra, de cleri. non resi. ex tuae. contra, scilicet, vbi non expectatur, nisi per sex menses, sed ita in alio casu loquitur, scilicet, quando latitans possit spoliari eccsesia etiam sine delicto: hic autem loquitur in praesente exconmmunicato ( Postmodum) hic habes quod suspensi eligi non possunt de hoc sup. de consue. cum dilectus.
Caput 9
A MVLTIS. (Decreuit.) 6o. dist. nullus in episcopum. (Habuisse) supple sacros, nam primitiua ecclesia subdiac. habuit. 21. dist. §. 1. & 25. dist. c. 1. (In quibus) verba Inn. sunt. (Vrbanus) 32. dist. erubescant. (Et iterum) 32. distin. nemo(Synodo) 32. distinct. si qui eorum (Statuisse) 32. distinct. autem. 16. distinct. nullum.
Caput 10
CAPVT X 1 Nunquid precibus ordinatus, diti possit simoniacus. 2 Munus in teruenire debet ad boc vt dicatur quie simoniacus. 1 An adulationem faciens, dicatur simoniam committere. 4 Abbatis nomen magis est solicitudinis quam ordinis vel honoris.
TVAM IN DOMINO. (Respectu ). 1. quaest. 1. quibusdam laici forte habebant. (Laici) dicunt quidam in1Itinete, quod si quis precibus ordinetur, quod simonia committitur, & in¬ ducunt pro se argu. 1. q. 1. ordinationes. 7. quaestio. 1. in scripturis. infra, de iurepat. per tuas. sed certe non sunt illa violenta. argument. Quidam tamen hoc concedunt, si est indignus, sed si est dignus, licite porrigi preces superiori pro se. 1. quaestio. 1. §. nunc itaque. & etiam canonicis, vt expresse habes infra, de simon. tua. nonne licitum est cuiquam desiderare pro Deo rogare, vt sorti dominicae asscribatur, vt sacramenta sibi liceat in sacerdotali ordine ministrare, praeterea Papa ad multorum petitiones petentibus confert beneficia. supra, de rescript. capitulum. & sequent. si quis autem rogat electores, vt eligatur ad curam animarum, vel in praelatum tanquam ambitiosus honoris, illicitae sunt preces. 1. q. 1. nullus itaque. & quaestio. 6. sicut. C. de episcop. & cleric. si quanquam. si autem precibus alienis ordinetur vel promoueatur quis, & sunt preces carnales, & pro indigno simonia committitur. 1. quaestio. 1. de ordinationibus. & cap. sunt nonnulli. si vero sunt pro digno, licet sint carnales, dummodo non habeant respectum ad preces, sed ad meritum eligendi, vel promouendi, vel ordinandi, non committitur simonia, vt hic. 1. quaestio. 1. quibusdam. si autem sunt spirituales, iustae sunt preces, & non committitur simonia. 1. quaestio. 1. latorem.
Forte melius dici posset, quod licet quis siue pro se, siue pro alio roget, siue electores siue quoscunque alios, etiam pro indigno, siue pro dignitate, siue pro beneficio, non dicitur habere beneficium simoniacum, licet peccet iniustas preces fundendo, nisi faceret intendens obligari collatori beneficii ex precibus, vel exonerare illum, quem rogat ab aliquo seruitio, quod ei fecerat per exauditionem precum. Idem enim reputo remittere, quod dare & bene est remittere cum remittit obligationem naturalem, quae est ad antidora a. art. ff. de calum. l. 2. in prin. & l. 3. in prin. ff. de peti. haere. sed si. §. consuluit. 1. quaestio. 1. si quis neque.
Et potest ea esse ratio, quia ad hoc, quod sit simonia oportet munus interuenire. 1. quaestio. 1. sunt nennulli. hae autem preces non pro munere dantur, vt diximus, quia si pro munere darentur & offerrentur, tunc secus esset, sed pro consilio, licet saepe inhonesto, quando a se porriguntur, & etiam ab alijs aliquando, sed tamen non semper, puta si solum Deum in sua promotione attendit, & non potentiam, vel diuitias seculares. argum. 8. q. 1. c. qui episcopatum. sed tamen licet ipse simoniacus sit, qui ita male rogat. infr. de simo. tua. non tamen ille qui rogatur, est simoniacus, nisi dans beneficium, vel dignitatem preces secutus, propter preces dederit, vt hic colligitur a contrario sensu, imo & si preces pro indigno secutus esset, non tamen renunciare tenetur, nisi forte expressisset, quod propter preces facit. infra, de simo. c. vlti. & idem est etiam si pecuniam daret. ar. eiusdem decre. sed quid si dedit alij, vel preces porrexit alii ex pacto, scilicet, quod propter datam pecuniam, vel preces porrectas det operam quod habeat beneficium: Respondeo, idem ac si dedisset collatori beneficii. 1. q. 5. praesentium. nec distinguo vtrum fiant preces pro digno, vel pro indigno.
Item carnaliter, an spiritualiter fiant, cum hoc ipso sit indignus, & hoc ipso sint preces carnales, quod ex pacto propter preces vult habere beneficium, si autem faciat adulationem vt beneficium habeat, petest dici munus ab obsequio, & reputandus est simoniacus secundum praedictam distinctionem. 1. q. 1. ordinationes. & 4. c. seq. tamen non tenetur illud beneficium resignare. ar. inf. de simo. c. fi.
Caput 11
CAPVT XI. 1 Nunquid psalmistatus sit ordo, & ad quem spectet hunc conferre. 2 Sacerdos an possit dare praebendas de nouo, & an habeat potestatem conferendi palmistatum.
CVM CONTINGAT. (Statutum) 68. dist. quoniam (Impositio) quae idem est, quod benedictio. 1. q. 1. ma nus. de hoc nota. sup. de sup. negli. praela. c. 1.
Ordo (qui appellatur psalmistatus, & sic apparet psalmistatum esse ordinem 2a. distinct. psalmista. Argumen. contra. 93. distinct. subdia. 77. distinct. illud. & hunc ordinem confert quilibet sacerdos. 24. distinct. psalmista. argum. contra. quia non debet ordinari sine titulo. 70. distinct. c. 1. & titulum conferre non potest. 16. q. 7. 2nullus omnino. Sed respondeo illud capitulum dicere, quod non potest sacerdos dare praebendas de nouo in locis, vbi dare non consueuerunt. supr. quod vbicunque sit habeat eas, & non residens in ecclesia sine licentia episcopi, sed in beneficijs quasi, vnde viuat dare potest. Vel dic quod illud c. est locale, vel loquitur, de praebendis habentibus curam animarum. Vel dic, quod licet sacerdos non haberet beneficia, quae conferat ordinato: habet tamen potestatem conferendi psalmistatum, vel ad suum patrimonium, infra, de praebend. tuis. vel si ab alio sibi conferatur beneficium. De hoc tamen ordine credimus, quod si omittatur & conferatur, vel lectoratus, vel ostiariatus, quod non est repetendum, sed si aliquis aliorum ordinum omittatur, recipiendus est. Ratio diuersitatis est, quia in hoc ordine nullum officium speciale conceditur, sed in alijs sic, & recipiendo quemlibet aliorum ordinum, videtur recepisse potestatem faciendi omnia, quae ad hunc ordinem pertinent, imo aliqui dixerunt, quod iste ordo abit in desuetudinem, sed nos hoc non credimus.
Caput 12
CAPVT XII. 1 Monacbus qui non petita licentia ad aliua transiuit monasterium, debet ad id reuerti, si monasterium eum petierit, quando autem non teneatur reuerti, habes in nume. 2.
Reuertatur) si monasterium eum petierit. 7. q. 1. non oportet. ipse tamen repetere non potest, vel de nouo spoliandus est. arg. sup. de renun. quod in dubijs, non enim melioris conditionis debet esse delinquens, quam non delinquens. (Cucullam) si tamen erat monachus. argument. 93. distinct. praecipimus. 33. q. 5. quod Deo.
Exerceret) inf. de regul. licet. Contra. Solut. illud intelligitur cum licentia petita transiuit, & ideo redire non potest ad canoniam priorem, hic cum licentia non petita, sed contra. inf. de regu. sane, vbi dicitur, quod si locus ad quem transiuit est arctior, quod ibi manere potest, sed ibi fuit permissio siue dispensatio, vel hic strictioris vitae erant canonici regulares, quam monasterium monachorum. arg. inf. de reg. sanc.
Sed oppones si licentia non petita hice transiuit, ergo fuit apostata, & sic non debet promoueri. 3. quaest. 4. beatus. Respondeo, licet fuerit apostata, non tamen impeditur eius promotio post sententiam. sup. de temp. ord. c. vlti. & nota. eo. tit. ex tenore. nisi ordinem in apostasia suscepisset. inf. de apo. c. vlti. dic quod licite transiuit & licite rediit, quia non inuenit religionem, quae ibi credebatur. Vel dic, quod si transisset etiam ad minorem religionem, non est tamen apostata, quia in nullo venit contra ea, quae sunt de substantia ordinis, cum semper in alicuius obedientia fuerit.
Caput 13
CAPVT XIII. 1 quordi anitaquemnon pattst poseaatiregularitatem aliquam vel crimen aliqnod obicere, nisi ex causa superueniente. 2 Episcopus licet de trimine excipere nonposssit, iudex tamen de suo officio inquirere poterit. 1 Suctqofor non tenttur de delicto sid de fadto defuncti.
ACCEPIMVS TE. ( Infestant.) Supple & conquerente de nobis, quod super eorum prouisione tibi scribimus, cum sint indigni, & his Papa respondet. (Ac ideo) sed si hanc diligentiam omiseris, sed quia hanc diligentiam habere noluisti, & ideo tibi est imputandum, vt decaetero contra eum non audiaris. 1 Contra illos) petentes beneficium, nam cum sint cennexa, & ordo & titulus. vt 70. distinct. c. 1. vno dato, reliquum dare tenetur. inf. de praeben. cum secundum. & ideo de mero iure non debet contra eum admitti exceptio ordinatiomuns de crimine. ad idem. 4. quaestio. 3. si quis testibus. nisi deliquerit vt hic, vel nisi de nouo ad eius notitiam perueniret, & super hoc fidem faciat. inf. de excep. pastoralis sed certe nec de eo, quod post ad eius notitiam perueniri potest excipere. tunc, scilicet, cum teneretur examinare, examinationem non fecit, quia tunc non prodest ei ignorantia. arg. op. de clande. desp. cum inhibitio. §. si quis. nec litera ista dicit, quod audiatur ordinator de crimine ordinati, licet dicat Papa quod faciat eum examinari, & qui alios praeter ordinationem audit, potest tamen verius dici de aequitate, quod exceptio criminis siue praecedentis siue consequentis ordinationem, semper habet locum t, quia beneficia non debent conferri. nisi dignis. sup. de rescr. cum a Deo. inf. de praesum. dudum. ipse tamen qui talem ordinauit puniendus est. infr. ca. proxi. sed si obiiceretur illiteratura, vel irregularitas siue praecedens ordinem, dum tamen non esset in culpa, siue sequens, non auditur qun teneatur sibi dare necessaria. sup. de temp. ord. vel non est compos. 23. di. si quis. & facile talis dispensationem habet. inf. de fil. presby. veniens. proposuit: si autem a praedecessore eius esset ordinatus, non idoneitatis de mero iure admittitur exceptio. Sed haec litera contradicit, sed expone non poteris praetextu exceptionis, quando tu ordinasti, Vel dic, speciale in hoc casu, vt suecessor teneatur, nisi alius praesentauerit, quia tunc habet exceptionem, quod praesentator primo cogatur in necessarijs prouidere. inf. de praeben. cum secundum. & si praesentator non posset prouidere, nec in mensa habere ordinatum tenebitur episcopus. cum in culpa fuerit aliquem ordinando sine titulo. 70. dist. c. 1. vel nisi alius, sicut arch. ad quem spectat de officio. inf. de offi. archi. ad hoc ipsum examinauerit & ordinandum praesentauerit: tunc autem quia iuste potuit ignorare, potest excipere de idoneitate, & in his casibus intelligitur finis huius decre. & inf. de praeben. cum secundum. vbi dicitur, quod potest excipere de idoneitate, & archid. examinator punitur, & forte in prouisione ordinati. 24. di. quando. de examinatione tamem dic, vt no. inf. c. proxi. de quantitate autem & qualitate beneficii semp potest excipere.
Est tamen dignum no. quod licet episcopus non possit de crimine excipere, iudex tamem de suo officio inquiret, vnde habes, quod hic Papa mandat tales examinari, vt hic, & inf. de praeb. cum secundum. arg. 2. q. 7. quaerendum. ff. de postu. quos prohibet. de ap. constitutis. ff. de adult. l. 1. §. si publico. de peti. haer. l. vl. si autem alius episcopus mandet alii quod ordinet, & tunc si mandans non esset sufficiens, tamen ordinator ad prouidendum ordinato non tenetur. 9. q. 3. episcopum.
Praedecessoribus) nota. successorem tei neri non dico de delicto a, sed de facto defuncti. de hoc no. inf. de praeb. cum secundum.
(Reputare) 23. dist. diaco. 8. q. 2. dilectissimi. inf. de cler. conuiu. diuersis. inf. de actio. nulli. infr. de sent. excom. in praesentia. ff. de lib. cau. si quis sciens. 74. distinct. c. gesta. (Prouidere) vbi tamen prouisio ad episcopum pertinet. arg. inf. de offi. ord. licet in corrigendis. & sup. de rescrip abbatem.
Caput 14
CAPVT XIIII. 1 Non excusatur episcopus propter examinationem are hidiaconi, cum praelatus non debeat ignorare victum subditi sui. 2 Eoipss quod ordinatus apparet indignms, & ordmans similiter.
CVM SIT ARS ARTIVM. (Instruant.) Notat. quod non loquitur de examinatione, quae quandoque spectat ad archi. infr. de offic. archid. ad hoc. sed de quadam instructione sacerdotum tantum, quae necesse habet episcopus facere, & ex hoc satis colligitur, quod propter examinationem archid. non excusatur episcopus, cum & ipsi instruendo cognoscere possunt, an sint digni, quamuis possit dici hoc locum habere, quando non est archid. qui examinet, & est not. quod vbi non ex officio, sed de speciali mandato aliquis examinat, non tenetur prouidere examinator, sed mandans, secus si ex officio examinaret, vt nota. sup. proxi. c. Respondeo, melius dicitur, quod haec distinctio non habet locum, quo ad prouisionem ecclesiae, quia a neutro debet ei prouideri, nisi sit dignus. sup. c. proxi. sed habet locum, quo ad poenam ordinantis & examinantis & prouisionem necessariorum, vt hic.