Titulus 43

CAPVT I.

SANE. & infra(Eligatur) sanum est consilium, sed tamen si in duos compromittatur, tenet compromissum. ff. de arbi. inter. fin. §. sed si im duos. infra, c. proxi.

CAPVT II. 1 ludex aduocatus, successor & execator, non possunt esse testes. 2 Electorer admittuntur ad testimonium. pon extenditur iummentum ad non cegitata.

NON. (Sine multa necessitate) id est, paupertate (per manum) id est, authoritate, nam ad ipsum ratione archi. vel quia personatus erat pertinebat institutio, vel praesentatio in eadem ecclesia cathed. (Eius dici) Arch. (ordinauit) id est, obtinuit ordinari vel ipsemet ordinauit, cum ad ipsum spectaret (extortum) & male. C. de arbit. Authent. decernimus. vel potes dicere, quia Authentica non prohibet iuramentum partium, sed arbitrium tantum (exinde) id est, de quaestione quam inuicem habebant, petebat enim idem sacerdos, quod cum esset legitimus & canonicus capellanus ipsius ecclesiae, quod sibi de beneficio responderet, & eum vt capellanum tractaret, & sic petitorium intentabat, vel petebat beneficium ipsius ecclesiae in absentia, sine culpa sua necesse habeat exulare, vel petebat restitutionem capellaniae ad quam reuertens missus non erat agens possessoriocfauentes) & male. cum arbitrium per gratiam datum non teneat. C. eo. arbitrorum.

Clerici) id est, per gratiam & fauorem, quia in hoc de facili non possunt aliae inueniri probationes, ideo ipsi arbitri excipiuntur. si. C. de haere. quoniam. 4. q. 3. §. in criminali. Item ver. item secundum, & recipiuntur vt testes, nunc vt iudices. si. supra, de elect. cum dilec. arg. contra. 2. q. 6. statuendum. vbi not. vel in hoc fuit nequitia, quia praecipiunt pro pecunia liti spirituali cedi: vt not. supra, de transact. statuimus. Item quidam credunt, quod specia le sit in iudice & arbitris, & quibuscunque alijs, & aliud ex officio facientibus, vt non obstante quod turpitudinem suam allegant, & quod de suo erimine confitentur possunt testificari, si de irritatione sui facti agitur, vt hic, & not. supra, de elect. cum dilect. nec ex ipso testimonio fiat alii praeiudicium, infra, de testi. sicut. Nec etiam propter hoc contra aliquos ex ipsis, qui non confitentur esse procedendum ad poenam, infra, de testi. veniens. 15. q. c. nemini. nisi subiiciatur quaestionibus, tunc enim posset interrogari etiam ad poenam. C. ad leg. lulia. maiest. l. 3. & C. de quaestionibus. plures interrogati. & adhoc etiam : vt de facto suo eis ere¬ datur, oportet esse duos, vt hic. &c si plure: fuerint, & duo confiteantur sufficit, sup. de elec. cum dile.

Super hoc non respondetur huic decre. cum per hoc alteri fiat praeiudicium illi, scilicet, pro quo lata est sententia siue arbitrium, dicimus ergo hos non recipi sicut testes, cum iudex, aduocatus, successor, & executor non possunt esse testes. C. de asses. nemo. ff. de testi. l. vltim. 2. quaest. 6. statuendum. sed consulendi sunt de facto suo. infra, de accus. cum dilectus. ff. de appel. sciendum. & similiter credimus, quod confitentur turpitudinem suam, propter hoc non reuocaretur arbitrium eorum. argu. infra, de test. sicut & veniens. 15. quaest. 3. nemini. hoc autem licet confitentur illud, quod arbitrium reddebat iniquum, scilicet se praecepisse, quod pecunia cederet liti spirituali, non tamen dicit hic suam turpitudinem, cum potuerit bona fide fecisse, sed errasse, non enim est simonia, quandocunque renunciatur ius spirituale si daretur aliud temporale for te, quia pro bono pacis datur, vel causa pietatis, infra, de praebend. nisi essent supra, de pac. cum pridem. sed tamen, quia speciem continet simoniae, & non obstante iuramento. licet contrauenire, vt hic, & not. supra, de transact. constitutis. Item nec iudex his semper adhibebit fidem, licet hoc interroget, cum saepe suum factum tueatur, & ex gratia loquantur. ff. de iudi. eum qui. Ex vrijs autem circumstantijs colliget, quie credat. ff. de cust. & exhib. l. diuus. arg. infra, de accus. inquisitionis. §. vltim. & habent haec locum in iudicibus arbitris & officialibus publicis, secus autem in electoribus, qui bene admittuntur ad testimonium, supra, de ele. cum dilect. vel dic ideo eos interrogari, vt excusetur arbitrium, quod cum in sui natura esset licitum praeceptum pro pecunia renunciare spirituali iuri, nisi excusaretur propter discretionem praecipientis, infra, de praebend. nisi reuocaretur arbitrium propter spem simoniae, vel etiam sufficit, quod eorum discretio non apparet, hic est causa, quare cassatur arbitrium propter hoc arbitri requiruntur, vt dicant intentionem suam, & causam quare hoc fecerunt, vt per hoc probet vel improbet arbitrium.

Absoluas) & restitutas, vel melius non restituet, sed tantum vinculum iuramenti tollet, vt non obstante iuramento possint agere, sicut prius, non enim timore iuramenti debet illicitum fac ere, nec extenditur iuramentum ad ea de quibus cogitatum non est, vel quae sunt contra ius. infr. de iureiurand. veniens ad nostram. (subnixum) infra, de praeben. nisi essent. supr. de elect. inter dilec. & not. supra, de transact. statuimus. quia vel temporale non dabat pro spirituali, vel si daretur iusta causa dandi suberat ( obseruantiam) hoc ideo est, quia spirituale est, quia iuramentum intercessit.

CAPVT III.

PERVENIT. (Decimas) Id est fructus decimarum, infr. de locat. vestra. contra. Sed hie non videtur illicitum & contrahere super fructibus decimarum, sed hic dare propter periculum solum prohibetur & cassatur quod non est dignumcdimittat.) De facto, quia de iure non tenet, etc.

CAPVT IIII. 1 Paroniun libertos ordnariam babent iuris dictionem. 3 Agi non potest si compromissum fuit, siu m paena, siue sine paena Clerici accipere possunt paenam a iure perpillam, fine coneenitionalem, fiae leselem.

DILECTI FILII. ( Vsuario) id est, vsu. quid autem sit vsus habes insti. de vsu & ha. (publicis) 3. q. 7. tria. 32. q. 5. nulierem. ff. de re iudi. l. 2. arg contra. 2. q. 5. mennam. 13. q. 2. si quos 12. q. 2. cum deuotissima. ff. de re iudi. quidam. 15. q. 3. §. 1. Authent. de haeredi. ab intest. ve. §. de his. (Dicatur.) C. de arb. l. vl.

Patrone) arg. quod patroni iurisdictionem ordinariam habent inter libertos, & potest dici, quod haec decretalis sumpta est. C. de arbi. l. vlti. loquitur tamen, quando per compromissum itur ad patronum, & hoc innuitur sequentibus, vbi dicit, nulla poena, & est argu. ad hoc. ff. de pae. respiciendum. §. tutor. supra, de constit. ex literis. C. de decur. l. 1. imo de iure est, quod si habent regimen vel comitatum, quod iudicare possunt. 12. q. 2. eum deuotissimam. (Episcoporum) idem esset si praesentes non essent. Poenam) adiudicatur. agi non potest, si fuit compromissum, siue cum poena, siue sine poena. ar. ff. de arbi. diem. §. vltim. ff. si quis inius voc. l. vltim. infra eodem, per tuas. si vero non sit compromissum, sed tamen simpliciter electi, quia alias auxilio deficiunt eis, agunt ad rem iudicatam. ff. de arbit. l. pen. & sic intelligitur, infra eodem, cum olim per tuas. Vel potes dicere, quod etiam si sit compromissum, siue cum poena, siue sine poena, nisi ratam habent sententiam potest cogi ad eam obseruandam, & sic intelligitur infra eodem, cum olim per tuas. & supra eodem, c. 2. Alii dicunt in spiritualibus locum habere praedictam ratificationem, quae non recipiunt interesse, & etiam sine ratificatione ex quo in casibus concessis latum est arbitrium, tenetur ratum habere, & mandabitur sententia executionis. supra eodem, c. 2vel idem si iuramentum interuenisset, vel fides data esset. infra eodem, eproxi. supra eodem, c. 2. Alii tamen dicunt, quod nunquam competit actio ex arbitrio, nisi emologatum sit taciturnitate decem dierum. C. de arbitr. cum antea.

Poenam) 12. quaestio. 2. episcopus qui. man. 23. dist. quanquam. argu. contra infr. de poe. suam. 12. q. 2. fraternitas. Solu. poenam a iure permissam, siue conuentionalem, siue legalem possunt accipere clerici. 16. q. 1. statuimus. 1. q. fin. quoties. 10. q. vlti. tamen si lucri causa non faciant: infra, de simo. nemo. Vel dic, quod possunt petere poenam quanti sua. ff. de act. empto. praedia. poena autem in fraudem vsurarum apposita, peti non potest. ff. de act. emp. lulia. §. idem Pomponius. inf. de emp. ad nostram.

CAPVT V. 1 Nunquid arbitrium possit proparte valere, & pro parte non. compromisum ecelesiae an & quando vateat Non valet arbitrium in liberiate contraris. Potest abbas de inre suo compromittere. CVM TEMPORE. (Aliam causam) habeat cum epi scopo aliam, cum monacho c fide) quia promiseserunt in fide suacobseruandum) metu poenae. supra eodem, c. prexi. vel iuramenti quamuis non debuit in. teruenire. 12.q. 2. omne q. q1 4. quod bene. veli compromissi poena, quia tuno non agitur iad interesse. ff. de arbitr. diem. §. vltimo. & lusequent. infiam eodem titul. per tuas. val. executiones. cumt simpliciter electi sint arbitri sine poena, & emologatum est arbitrium expresse, vel taciturnitate decem dierum. C. de arbit. cum antea.

2 Exceptis) hic habes, quod arbitrium pro parte tenet, & pro parte non. arg. inf. de praebend. dilec. nisi esset, quia de iure Roma. ecclesia non potuit compromittere, sed si de pluribus capitulis iure suo compromisisset aliquis, ita quod de omnibus simul sententiaret, & sententiauit de vno, & non in pluribus, non valet. ff. de arbit. quod tamen in princip. ff. famil. ercis. in hoc iudici. (Libertatem) non videtur quod de liberali causa potuit compromittere. ff. de recep. arbi. non dist. §. de li. supra, de in integ. c. vlt. Contra inf. de praescrip. cum olim. Sol. dico quod possit exempta ecclesia, vel non exempta compromittere de iuribus non contingentibus ius Papae, vel alterius quod exemit, vel etiam non exemit, sed ius habet in ea, & si facit, non est ei praeiudicium, quia etiam si expresse compromittatur de illo, non valet compromissum quantum ad ius alterius, quia nec renunciare potest priuilegijs libertatis, nec iuri alterius, quod plus est, vt hic. & C. res inter ali. act. per to. & quibus res iudi. non obest. ff. de offi. praesi. deleg. Decre. autem de praescr. non obstat, quia ibi non tantum fuit iudicatum de iure quod alium, sed tantum tangebat ecclesiam agentem, super libertatibus autem alicuius ecclesiae potest quis compromittere & litigare, puta si priuilegium habeat aliqua ecclesia, super decimas vel super parochialibus iur. non reddendi, vel ab alijs ecclesijs exigendis, vel non, nam super eis & compromittit, & litigat, infra, de deci. ex multiplici. supra, de in integr. resti. auditis. & in decre. praealleg. de praescript. cum olim. Haec autem decre. non contradicit, quia de libertate loquitur, quae alium tangebat. nam hic monasterium non solum erat liberum ab episcopo, sed etiam erat subiectum Papae immediate, & idcirco pesuum compromissum, non potest praeiudicare Papae. Quidam tamen dicunt, quod non potest compromittere de his, quae tangunt libertatem, quia nec iudicare quis potest, nisi de speciali mandato Papae, infra, de iudic. cum venissent. si autem non esset compromissum de libertate, sed de alijs, quae per indulgentias sedem apostolicam conceduntur, & vbi alterius ius non tangi¬ tur, tenet compromissum. Primo et ctum magis placet, imo dico quod super his, quae dependent a libertate compromissum valet. VEREI GRATIA: si facta sit electio contra tenorem priuilegii libertatis super electione & institutione facienda per episcopum, valet compromissum, infra eodem, cum a nobis. supra, de in integr. restitut. ex literis. arg. vbi dicitur, quod delegatorum sententia super his tenet, nisi per in integrum restitutionem subueniatur sibi, eadem ratione arbitrorum, & melius, infra eodem, col. pen. sed licet. secundum secundam opinionem dato, quod ipsa sit vera non possit compromittere ecclesia super statu suo, si tamen duae ecclesiae litigant super tertia ecclesia, cui subessent licite posset compromittere lite pendente licet, & agatur de statu tertiae ecclesiae, infra eodem, per tuas.

Sed obiicies, quare ergo non tenuit hoc compromissum inter episcopum & abbatem super duabus capellist Respon. scilicet, quod tenuit nec contradicitur, sed arbitrium non valet in his quae sunt contraria libertati. Idem dicunt, quando compromittitur de his quae dependent a libertate, scilicet, quod non tenent si factura sunt praeiudicium libertati. Alii dicunt indistincte quod supar statu, & libertate etiam si fit ali praeiudicium, compromitti potest a partibus, quae obligare possunt, sed non fit praeiudicium, sed compromittenti bene praeiudicat, & secundum hoc soluuntur contrarietates. arg. opt. infra, de cap. mo. c. 2. in fi. & non reprobamus quod hic dicunt. & q. concordant primae opinioni.

Capellarum) quae simul cum monasterio erant exemptae ab episcopi iurisdictione, & Papae subiectae, ita quod Papa de eis iura episcopalia recipiebat, vel abbas nomine Papae, & eius vice recipiebat ius episcopale, & iura episcopalia per se, vel per alium reddebat, sed tamen nihil iuris habebat in ecclesijs abbas, quia de suo iure bene posset compromittere, vel dic, quod bene intererat huius abbatis defendere, & promittere pro ecclesiis sibi subiectis pleno iure, id est, temporalibus & spiritualibus, quod non sint subiecti.nisi Papae. argtinf. de relig domi. censtitutus. eum ve.

CAPVT VI. 2 Arbitrii &iudicii differentia.

CVM DILECTVS FILIVS. & inf. (reconuenire.) Not. quod in hoc discrepat a arbitrium a iudicio. Item in satisdatione. Authen. de lit. §. ex hibendum. Item in poena contumacis. ff. de recep. arbi. non ex omnibus. Item in pronunciatione facta aliqua parte absente. ff. eod. si quis li. Item in purgatione more. ff. eod. l. Celsus. ff. si quis caut. & si post. (Quibus) & eis cohaerentibus b, nam potest diem solutioni praefigere. ff. eod. si cum dies. §. vlti. & l. Celsus. Sed nunquid de poena vel interesse compromissi cognoscet. argum. quod sic. ff. ad leg. Aquil. inde Neratius. §. penul. sed credo contra. ff. de arbi. quod tamen. §. vlti.

CAPVT VII.

CVM OLIM SVPER. ( Eamilia) Perpetua & religiosa, puta conuersis & similibus arg. Contra. ff. de publi. . 1. §. famil. ff. de vi & vi arma. l. 1. §. famil. vbi innuitur, quod nomine familiae, & mercenarii intel liguntur (irrita) quia non est forma seruataceligere) not. arbitrium seruari, dic vt not. sup. eod. dilect. in gloss. fi. adiudicatumc eligere) inf. de re. & transeun. c. licet. ff. de admi. tut. l. quidam. §. pater. & ff. vbi pupil. edu. deb. l. 1. & sic interpretatur. c. dist. 63. obeuntibus. Nec reputes superfluum consilium, quia consilium familiae posset trahere consilium domini in sua opinione. 31. distin. Nicena. ff. de arbi. item si vnus. Svlti. argum. contra ff. de proba. ad probationem.

CAPVT VIII. 1 In laicum non potest de rebus spiritualibus compromitti. Laicus an possit iudicare in causa spirituali. Clerici an possit ire ad iudiciumm seculare consentiente praelato, & an in arbitros compromittere possunt.

CONTINGIT INTERDVM. (Rebus spiritualibus.) Not. quod super spiritualius non potest compromitti in laicum, nisi hoc fiat authoritate iudicis, qui de causa spirituali cognoscat, sed eius authoritate fieri potest, siue ex delegatione, siue iure ordinario cognoscat, imo quod plus est, nec iu¬ dicio laicorum disponetur. inf. de iud: c. 2. quia nec laicus iudicare potest de causa spirituali, etiam si incidat alii quaestioni, de qua cognoscere poterat. inf. qui fil. sint legi. lator. de mandato, tamen Papae possent laici iudicare de causa spirituali. 32. distin. §. verum. sed alterius mandato non credo, super rebus autem temporalibus clerici non possunt ire ad iudicium seculare, etiam consentientibus suis praelatis. inf. de fo. compe. si diligenti. sed compromittere in arbitros possunt. sup. eod. dilecti. In iudicem autem clericum consentientibus praelatis suis possunt consentire, vt in iudicibus, & non aliter, vt habeat eorum consensum. inf. de fo. compe.c vlti. significasti. Quod autem diximus quod authoritate delegati potest compro mitti in laicum de spiritualibus. Idem intelligo, quod possunt authoritate ordinarii licet forte nec authoritate delegati, vel ordinarii possunt, nisi sit lis coepta( Rebus spiritualibus) nunquid potest compromitti in laicum super electione sacerdotis vel clerici, vel Abbatis, non videtur.

CAPVT IX. 1 An liceat plebamo constituere procuratorem ad transigendum. 2 Non sufficit verbo emologare arbitrium, etiam. cumpaena nisi subscribatur. Verba in compromissius conditionaliter sunt intelligenda. Adio, vel exceptio rei iudicatae an detur ex sent entia arbitri vel excompromisso. 3 Nunquid non obstante iuramento de stando sententiae arbitri possit agi contra. 4 Saepe eatra id, quod agitur, tacita obligatio contrahitur. Res m qua condemnatus est reus, non est interesse vmcentis. Compromissum super re spirituali fit in laicum aut bo iudicis delegati.

PER TVAS LITERAS. ( Super hospitali) . 1. super iure, quod habebat in hospitali. simile. ff. de contrahen. empt. qui tabernas. & de leg. 1. l. si dominus. §. penul. (Generale) licet enim habeat generale mandatum, non potest transigere, nisi forte super fructibus paucis. ff. de procur. mandato. procurator. Si autem generalis procurator sit, & habeat liberam administ rationem alias generalem transire potest, & iusiuran. deferre. ff. de procur. procurator. ff. de iureiur. iusiurandum. §. vlti. & si male transegerit imputet sibi dominus, qui talem elegit, mi¬ nor tamen vel ecclesia restituetur in integrum, si tutor vel praelatus per amicitiam transegit simile. C. de trans. praeses. C. de pact. pactum. ff. de mino. tutor. Assensu) de hoc not. sup. de rescrip. edoceri. haec enim allegatio non valet, imo solus plebanus potest constituere procuratorem. ff. quod cuiusque vni. l. vlti. Et haec etiam ex eo probatur, quod solus plebanus potest ratum habere, quod factum est per talem procuratorem, ergo solus potest constituere procuratorem. Vel dic, ad agendum poterat constituere procuratorem, secus ad transigendum, quia forte soli praelato non licet. inf. de his quae fi. a praela. quanto. Vel dic, quod forte alias magnum negotium erat, vnde sine consensu capituli bene potuit sine eo constituere procuratorem. (Ex parte plebani) appello partem plebani plebanum cum canonicis, alias sicut non posset super hac, scilicet, transactione constituere procuratorem, ita nec ratum habere, vel aliter, vt not. in gloss. de hoc (Ratum) dic vt not. sup. dilecti. gloss. ad audientiam. (Executioni) per absolutionem poenae, & alijs modis, quibus diximus sup. eod. cum te. c. dilecti. alias non datur actio ex re iudi. C. eod. l. 1. argum. contra. C. de ludae. l. Iudaei.

Executio) melius dicitur, quod si quis subscripserit sententiae, dicendo, confirmo sententiam arbitri, vel non contradico, quod ex tali sententia oritur actio, & exceptio. C. de arbit. ne in arbitris. §. fin. & expone hanc literam, receptum fuit, id est, subscriptum, non enim sufficit verbo emologare arbitrium cum poena, nisi subscribatur. C. de arbit. cum antea. Quidam tamen dicunt, quod sufficit sola emologatio sine subscriptione secundum canones. De obseruando) videtur, quod licet ex sententia arbitri ex compromisso electi non detur actio vel exceptio rei iudicatae. C. de arbit. l. prima. tamen debet dari exceptio pacti, quia hoc ipso, quod promisit stare sententiae arbitri, si postea facit contrarium, venit contra pactum, & sic videtur, quod debet obstare exceptio pacti, quod tamen non est verum. ff. de arbit. l. secunda. & l. fin. Item ad hoc quidam sic respondent, quod in compromissis omnia verba, quae ibi ponuntur intelligenda sunt conditione tali, scilicet, ego promitto, quod stabo sententiae, vel poenam soluam, & iste intellectus datus est sibi a iure, quia nisi iura sic statuissent be¬ ne debet seruare compromissum suum, scilicet, stare sententiae, & ex quo pacto bene daretur exceptio.

Et idem dicitur de iureiurando, scilicet, quod non obstante iureiurando poterit agere, quod sic est intelligendum iureiur. vel quod seruabit sententiam arbitri, sicut iurauit, vel poenam soluet, & eodem modo est intelligendum, quando partes stipulantur stare sententiae arbitri fine adiectione poenae, scilicet, quod sufficit condemnato vel seruare sententiam, vel praestare interesse. ff. de arbi. diem. §. fin. Et quod isti bene dicant, ex eo apparet, quia si non interuenisset stipulatio, olim semper dabatur exceptio pacti, hodie etiam datur non tantum exceptio, sed etiam actio, si fuerit emologatum. C. de arbit. cum antea. & imo & vbi actor stipulatus est stare sententiae sub poena, reo non stipulanti datur exceptio. ff. de arbit. si de meis.

Et habent haec locum vbi stipulatur sententiae dicto, vel arbitrio stari, siue cum poena, siue sine poena, nam si expresse stipularetur rem, de qua agitur, vel dari, vel fieri secundum sententiam arbitri, ad rem ipsam vel factum agi posset, si pro eo sententiaretur, & idem est in reo, si ex presse stipularetur rem, quae ab eo petitur amplius non peti, si pro eo fuerit arbitrium, bene habebit exceptionem, imo plus videtur, quod si etiam praedicta non expresse stipuletur, sed solum pactum de eis dandis vel faciendis, vel non faciendis incontinenti post stipulationem emissam de parendo sententiae, quod & tunc tale pactum informat actionem ex stipula. & parit exceptionem. C. de pact. petens. ff. si cert. pet. lecta. Imo plus videtur, quod etiam tacite partes videntur intellectui predicto renunciare, vt si partes stipulentur stare sententiae sub poena, vt ea soluta, vel non soluta, manet ratum pactum, in hoc agi potest ex stipulatu, vt fiat quod iudicatum est. ff. de trans. quod fide. Imo plus, quod si condemnatus fuerit in mora agetur & ad poenam & post ad rem audicatam. Nec est contra. ff. de exce p. doli. apud §. Labeo. quia illa lex loquitur, quando non erat adiectum in compromisso, quod soluta poena, ratum esset arbitrium.

Alii tamen dicunt, non agi ad rem iudicatam, sed ad interesse tantum in praedicto casu, ratio autem quare praedictus intellectus fuit accommodatus prae¬ dictae stipulationi in compromisso ea fuit, quia cum arbiter sine timore tractationis possit ferre iniquam sententiam, iustum fuit, quod in alio eius potestas restringeretur, scilicet, vt nunquam post sententiam arbiter res suas sibi auferret, sed sufficit sibi auferri, vel poenam vel interesse, alias enim non datur actio vel exceptio ex re iudi. C. de eden. l. prima. argumen. contra. C. de ludae. l. ludaei. (Agi) contra compromittentem, & non contra plebanum.

Procurator) & non dominus, qui non mandauit de transactione. ff. de re iudi. si se. in princip. ff. de procu. Plautius. Nec obest quod aduersarius eum sibi obligare non intendebat, sed plebanum, quia laepe extra id, quod agitur tacita obligatio contrahitur. ff. commo. si his. in fin. ff. si cer. pet. ciuitas. C. man. si literas. Vel dic, ex quo ab eo stipulatur creditor, quod intendebat eum sibi obligare, nisi contrarium dicat, tunc secus dicerem. Ad interesse) quod non videtur aliud posse, nisi expensae quas fecit in lite coram compromissarijs, res autem in qua condemnatus est reus, non est interesse vincentis, & tamen si sua est etiam post sententiam arbitri, sua manet & eam, non obstante sententia arbitri, petere potest. ff. de arbit. si rem. & si non erat sua, vel sibi debita non interest sua nec tunc etiam sua interest.

5 Archiepiscopi) not. in laicum authoritate iudicis delegati spirituali fieri compromissum. argumen. 32. distin. §. verum. sed tamen nedum authoritate delegati, sed nec ordinarii potest clericus consentire, vt habeat iudicem ordinarium laicum.

CAPVT X 1 Pars si in termino statuto coram arbitro non comparet, paena committitur. Intelligitur vt hic. contumacia absentiae, & an & quando fft unienda. Arliteran possit absoluere praesentem ab instantia propter contumaciam aduersarii. 2 Arbitri iudicare non possunt post mortem litigatoris. Suecccoran succedat u prosecutione litus sui praedecessoris. An mortuo praelato dicantur custodientes possidere eam. Praelatura mortuo praelato ad quem pertiteat. 4 candepralatum litigatumr non licet de alifacere aliquam electionem. Res litigiosa an & quando in alium transferri possit praeutum, quando reddatur ret litigiosa. 5 Quu diatur incidere in panam adt. veliuru dubitati. 6 An ordinarius possit esse arbiter.

EX PARTE. (Partes) id est, electi. (Sententiam) id est, arbitrium. Praefixisti) si pars in termino non comparet statuto coram arbitro poena committatur. C. de arbi. l. 2. ff. de arbi. l. diem. §. si quis. sed non semper, sed tunc quando per partis absentiam fit, quominus arbitretur, vt quia terminus peremptorius assignatur ad dandam sententiam. sup. de offic. deleg. c. consuluit. vel etiam si ante litis contestationem fit terminus ass ignatus peremptorius ad comparendum, quia si numquam comparerent, nunquam posset arbitrari, cum non posset sententiare, nisi partibus praesentibus. ff. de arbit. l. diem. §. 1. & 2. nam si citatus, sed non peremptorie absit ante litis contestationem non committitur poena. Imo plus quidam dicunt, quod & si post lit. contesta. citetur peremptorie ad testes recipiendos, vel alia consimilia, quae possunt fieri etiam parte absente, quod non committitur poena, quia per eius absentiam non impeditur arbitrari. argument. ff. eod. l. prima.

Sed dices, quomodo ergo punietur huiusmodi contumacia? Respon. tertia sententia condemnabit eum in expensis, quia licet expresse non venerit in compromissum, est tamen contiguum, & idem dicitur de fructibus, vel termino solutionis. ff. eod. titu. qui tamen. §. solutioni. argum. ff. iudi. sol. l. an tamen. §. in hac. ff. de procu. ad rem. l. prima. ff. de re iudi. Paulus. Idem dicitur, quia statim committit poenam, etiam si in termino non peremptorio diceret se nolle ire. ff. de re iud. l. contumacia. Quidam tamen dicunt & forte non male, quod arbiter debet absoluere praesentem ab instantia arbitri, propter contumaciam aduersarij, & ex tunc potest petere poenam, quia id dicit propter quod alite descenditur. argumen. ff. de arbit. l. qualem. Item quia arbitraria ad instar. etc. (Sublato) & ideo si decaetero contra eum sententia feratur, non tenet. de re iu. l. in summa quaesitum. ff. qui satis. cog. l. si dececesserit. sed propter adiacentia, scis licet, vt sciatur, qui sunt priuati eligendi potestate, etiam post mortem feretur sententia. ff. de rei vendi. l. vtique. C. si. app. pen. mors. quamuis. Sed certe non videtur, quia in lite quae vertitur inter electos possit iudicari, & si vterque iuraret de priuatione canonicorum, cum res inter alios, etc. C. res inter alios. & per totum. 2Praeterea quia dicitur, quod post mortem litigatoris potest.

Intelligendum videtur de iudicibus, non de arbitris, qui non possunt iudicare post mortem litigatoris. ff. de arbi. l. sed & si. §. vlti. nec in absentia partis, etiam si sit contumax. ff. de arbit. l. qui tamen. § vlti. quamuis poena committatur. ff. de arbit. l. diem. §. si quis. acta habita. inter viuum & mortuum, puta attestationes & similia non valebunt, si egerit contra substitutum, nec in litis prosecutione suecedatur suecessor, quia non est huius haeres, nec vniuersalis successor, quia neuter agit nomine ecclesiae, sed vterque ius suum prosequitur. Item haeres eius non prosequitur: causam defuncti, quia cum realis esset actio, quae erat inter eos, scilicet, quis ius haberet in ipsa praelatura, & haeres ipsum non possideat, nec dominus desiit possidere ius, quod defunctus se habere proponebat, non dabitur contra ipsum actio nec sententia. ff. de rei vendi. l. sin autem. Quid ergo faciet iste, qui superuixit, si sit ei nouus aduersarius, inchoabit litem cum illo, si autem non fieret sibi nouus aduersarius, tunc petit confirmationem ab ordinario & procedetur in petitione sua, sicut not. sup. de transact. decaetero.

Sed quid si fuerat confirmatus, & habuit praelaturam in pace, sed postea amisit possessionem eius per desidiam, hoc videtur quod si inueniat possessionem suam vacuam, quae nunquam fuit per aliquem occupata, quod etiam accipiet etiam si fuerit per aliquem occupata. Dicunt idem dum tamen modo vacet, siue per mortem noui occupatoris, siue alio modo. arg. pro eis. inf. de or. cog. cum dilectus. 16. q. 3. potest. vbi dicitur, quod si possessio licite ad dominum rediit, quod debet habere commodum redemptionis. Item quae causa est, quod non recuperaret ecclesiam suam, quandocunque potest, cum non sit ea priuatus, nec per sententiam iuris, nec hominis. arg. 7. quaestio. 1. pastoralis. & possessio facile debet redire ad dominum. argu. ff. de pac. si vnus. §. pactum. Nec obstat. C. vnde vi. conquerebatur. quia videtur habere locum quando non est dominus, vel quasi occupat possessionem vacuam.

Sed opponet quod non potest inue¬ nire vacans praelatura, quia mortuo ve cedente praelato statim eius custodiam habet, vel episcopus, vel archi. vel capitulum, vel patronus, vel oeconomus, vel quiuis alius. inf. de insti. cum venissent. inf. de app. bonae memoriae. de testa. relatum. 6 dist. si in plebibus. Istis respondetur, quia licet custodiant bona praelaturae, tamen non possident praelaturam, hoc tantum firmiter tenendum est, quia si inueniat resistentes in recuperanda possessione non debet violentiam inferre. ar. C. de edi. di. Adri. l. 3. & arg. ff. quod me. cau. extat. C. vnde vi. si quis. ff. ad leg. Iul. de vi priua. creditores. C. ne quis in sua causa. per totum. Posset tamen dici, quod noua acquisitio possessionis, quam fecit propria authoritate, non extendenda est, sicut extenditur, cum per eum ad quem pertinet inuestitur de praelatura, vel installatur. de hoc autem alibi not.

Sed quid si alius qui medio tempore possedit fuit institutus per eum, ad quem pertinete Respondeo quod si fuit sic institutus sua institutio non tenuit de iure, puta quia fuit institutus ita, quod primus nen fuit amotus per sententiam, vel iuris, vel hominis, vel etiam sententia lata fuit, sed non tenuit ipso iure, puta quia lata fuit post legitimam causam appellationis, vel reo non citato, vel alio consimili modo, patet quod secunda institutio non tenuit. inf. de conces. praeben. c. 1. & extune similiter licet occupare possessionem praelaturae, si eam inuenit vacantem, sed si tenuit institutio, sed iniuste sit processum contra primum, puta quia pars per sententiam, quamuis iniquam, a qua nemo appellauit amotus fuerit, non tamem video, quod postea etiam vacantem praelaturam possit occupare, licet enim post sententiam iniustam maneat dominus. ff. de condi. l. in Iul. quia tamen ex sententia, quae lata est nascitur actio. & ex. inf. de sen. & re iud. c. cum inter. §. vlt. vlterius pos. eius recuperare non licet. Si autem vis securius procedere, vade ad iudicem & implora officium eius, vt cognoscat an praelatura ad te pertineat, & si inuenerit ad te pertinere, det tibi possessionem eius. C. de bon. va. l. pen. & fi. Inhibere) & male, quia non constabat ei, quod pars aduersa esset priuata pote state eligendi, nec quod alia electio, scilicet, viuentis nulla esset ipso iure, quia si esset verum, scilicet, quod electio viuentis esset nulla ipso iure, tamen pars sua prohiberi non poterat ab eligendo. sup. de eleet. dudum. & auditis vbi de hoc no. & haec est ratio, quare in hac decre. non diffiniuit, quod electio facta post mortem B. non teneat, quanuis dicat, quod ordinatum erat, vt primo de electione vnius cognosceretur, quam ad aliam electionem procederetur, sed nec tamen poterant procedere, nisi vocatis etiam alijs, qui si crediderunt suam electionem nullam esse deberent procedere. sup. de elect. cum. & transmissam.

Sed certe videtur alij, quod etiam si electio viuentis nulla esset, tamen illi quia adhaerebant non debuerunt procedere iterato ad aliam electionem, ex quo adhuc erat lis de electione viuentis. Et praedicta iura, scilicet, dudum, audi, tantum videntur habere locum antequam incipiat litigari per electionem, quia postea re litigiosa facta, non videtur licitum praelaturam, vel aliquod ius in alium transferre, vnde dicunt, quod bene prohibuit, sicut ex sequentibe apparet, vt dicit prius tamem, etc. non valet ratio apposita superius, scilicet, quod non dicunt prohiberi eligere, nisi constaret, quod prima electio esset aliqua eius, scilicet, qui adhuc viuebat, quia illud haberet locum, vbi prius nullam electionem fecissent hi, qui prohibentur, secus vbi fecerunt, sed eorum electus mortuus est. Item alia ratione prohibuit, quia cum dubium esset, an prima electio teneret, non debuit procedi ad secundam. argum. sup. de elect. dudum. sed certe dubietas electionis primae, non debuit secundam electionem facere nullam, sed prima nulla est ipso iure, vt not. sup. de elect. considerauimus. Sed melior ratio videtur aliquibus, quod res litigiosa non debet in alium transferri. C. de li. l. fin. quod secundum quosdam locum habet etiam in incorporalibus. C. de li. l. 2. & l. fin. sed & si in incorporalibus non haberet locum, quod etiam incurrerent in poenam litigiosi. Incurret tamen in poenam translatae ac. vel translati iur. dubitati. de quo not. sup. de alie. iu. mut. causa fac. ex parte. hanc prohibitionem facit, vt ordinarius, sicut arbiter enim processit vsque ad mortem, ex tunc autem, vt ordinarius, nihil autem constat eum male praecepisse quando praecepit, quod pendente sententia, non procederetur ad electionem, cum morte litigatoris pereat compromissum, vt hic, & instantia. compromissi, nisi forte intellexisset, quod non procederet poen. sententia quasi iure ordinario, & vt ordinarius facere intendebat (Elegerunt) & male du¬ plici ratione, tum quia post iustam ordinarii inhibitionem, tum quia facta fuit priori non cassata. Inhibere) non videtur posse dici, quod isti eligentes in vitium litig. incidant, vel eius poena teneantur, quia hoc non agebatur inter electores, qui contra prohibitionem elegerunt, & sic nullam rem litigiosam transtulerunt in alios, cum nulla lis esset inter eos. Item hic non petebatur dominium hiuius praelaturae. Sed tantum agebatur quis haberet ius in electione, sicut ibi apparet, vbi dicit cumque postmodum tractaretur super elect. etc. Item electores nunquam debent transferre dominium praelaturae, licet decernant per quod potest peti praelatura. argumen. ad haec. C. de lit. Authen. litigi. Item electi iuste petunt ab electoribus, si sunt subditi, quod eis obediant, vt praelatis, non tamen ab eis petunt praelaturam, quia eam non haberent, nec etiam eam possunt dare, imo ipsam praelaturam videntur recipere a confirmatore, qui eis confert plenitudinem sui officij. sup. de elect. nihil. & c. transmissam. licet ius petendi omnia ista ortum habeat ex electione. imo & si idem esset elector & confirmator, non tamen teneretur poena litigil, si alii conferret praelaturam quae ab eo petitur in iudicio, quia praelaturam non possidet, sed ius conferendi praelaturam.

Vnde si hoc ius peteretur ab aliquo, si alienaret in alium, bene haberet locum poena litigii secundum illos, qui dicunt quod in incorporalibus habet locum poena litigij, & eodem modo si aliquis possideret praelaturam, quam alius petit, tunc si alienaret in alium illam praelaturam, tunc bene haberet locum poena litig. & videtur quod si diligenter attendas, quod directe officium iudi. non recte imploratur ad praelaturam sibi reddendam, vel quodcunque aliud ius, nisi aduersus illum, qui illud possidet, & haec petitio constituit rem litig. & sic fuit act. inf. de senten. & re iudi. cum Bertholdus. Sed si aliquis petit confirmationem praelaturae, vel alterius dignitatis, vel iuris, nunquam constituitur res litigiosa, quia non agitur de dominio, vel quasi dominio dignitatis quod est necessarium, vbi locum habet poena litigil, vt praealleg. Authen. Item non fit res dubia litig. si petatur a subditis, quod sibi obediant, non enim sunt huiusmodi agendi ad rem, sed ad factum, qualiter autem agendum sit in istis, not. sup. de maio. & obed. c. inter quatuor.

Item non videtur, quod in poenam isti electores incidunt translatae actionis, vel iuris dubitati, quia in hoc non incidit, nisi actor qui actionem vel ius habet, & eam vel illud in alium transfert. C. man. I. penul. & fi. hoc autem nec aliquis de elect. ius suum transtulit in alium. Imo nec electores ipsius ius, quod apud eos erat, scilicet, ius elig. in alium transtulerunt, sed iure suo vsi sunt, scilicet, eligendo. hic enim est fructus iuris elig. & sic patet, quod non fuerunt prohibendi, quia nemini facit iniuriam, qui vtitur iure suo. sup. de elect. cum ecclesia Vulterana. Item electores non agebant, & maxime de hoc iure eligendi non erat quaestio, si eius electio valeret. Item si non elegerunt quenquam, vt alium vexarent, sed suo iure vtendo, vt ipsum ius suum retinerent, nam si elegissent aliquem ad impugnationem alterius, hoc quidam esset reprehensibile (Finitum) quia vlterius post mortem eius tanquam arbiter procedere non poterat, secus in iudice, quia causam coeptam heres prosequi tenetur (Hic) hoc apparet tamen per electos compromissum. CDebuisti) debito necessitatis, sed nos alii debito honestatis( Cognoscere) vt ordinarius vellet.

Et hoc est argum. quod ordinarius potest arbiter esse, vt sup. eo. cum tempore. & hoc secundum canones, secundum l. autem secus. ff. de arbit. sed si in seruum. (Ius habet) idem etiam si ius non habet, nam pendente lite super alia electione, vel etiam si non sit inde lis, vel tantum suae electioni inniti, ad aliam procedere non potuerunt. sup. de elect. considerauimus. non obstante. sup. de in integ. restit. c. 2. quia ibi, post cessionem vnius non remansit alia electio, cui fieret praeiudicium, & quod hic coram superiore lis vertebatur. argumen. sup. de postul. bonae. §. nec nocebat. sup. de offic. leg. licet. Alii tamen dicunt, quod nec ibi secunda electio cassabitur, nisi prius constet secundam electionem tenuisse, vel alias secundae praestitisse impedimentum, vt not. sup. de elect. dudum. & c. auditis. secundum quod plenius not. sup. eod. in gloss. & male. Et haec vltima solutio magis placet. Vix enim potuisset contingere, si de iure suo quod esset non teneret electio facta lite pendente super alia electione, quin statim cassasset eam, & postea processisset super alia electione sicut de iure esset.

CAPVT XI. 1 Sententia & comp romissum super rebas pra us iudicatis non cvalet.

EXPOSITA NOBIS. ( Exortae) super alijs discordijs poterit tenere compromissum, sed super rebus iam iudicatis non. (In ducem) Not. de temporalibus compromitti in laicum. sup. eo. dilecti filii (Arbitrium) quia sententia contra res prius iudicatas non valet. 2. qon. 6. §. diffinitiua. Item si post sententiam non potest transigi. ff. de condi. inde. eleganter. §. & post rem. ff. de transact. post rem. item nec compromitti. Item si ex gratia praelatus vellet dimittere, vel renunciare suo iuri non posset. C. de transact. interpositas. (Obsidum) quia ex quo tenet compromissum vel arbitrium, igitur nec obsidum datio, nec quae sequentur ex eo. C. de leg. & consti. non dubium& non dubites haec pertinere ad iudicem eccle. 2. questio. 2. Apostolicos. 24. questio2si quis depo.

CAPVT XII. Possunt partes de negotio ad negotium prorugare iurisdictionem. 2 Item possunt prorogare iurisdictionte, avt super arbitria possint executionem facere. Partes an possunt prorogare iurisdictionem alicuius delegati in eo, quod arbitrium exequatur. 3 Non valet compromissum in duos, &t possina indeterminate eligere tertium, fecus A certam personam. 4 Pena compromissa non babet locum in ordinariis vel delegatis.

INNOTVIT NOEIS. ( Laicus) haec causa erat inter laicos coram ecclesiastico iudice, quia forte erat causa spiritualis, puta quia de pecunia, vel sensu qui debebatur ratione iurispatronatus, vel consimilibus, vel alias erat de foro ecclesiae, vt no. sup. de offi. deleg. significantibus.

Retenta) hoc non potuere ex iure sibi deleg. cum nihil de hoc a Papa esset eis commissum, scilicet, de exequendo arbitrio, sed partes prorogauerant iurisdictionem, quod possunt de negotio ad negotium, vt not. sup. de offic. deleg. de causis. in negotio tamen commisso, etiam si non protestarentur de retinendo iure deleg. per quam in eos compromittitur, tamen retinent quare enim ex piraret cum iurisdictiones & rescripta sint perpetua. C. de diuer. rescri. rescripta. sup. de off. deleg. significantibus. ar. inf. de praeben nisi essent. sed & quid idem sit, & si in laicos conpromittitur satis expresse innuit ista decre. cum non inducit iustam appel. ex eo, quod exequetur sententiam arbitri, sed quia male fuerunt electi arbitri. Sed potest dici, quod non suffecisset iurisdictionis retentio, nisi partes consensissent quantum ad executionem arbitrii, licet forte fufficiant ad retentionem iurisdictionis delegati, & potest responderi rationibus in contrarium assignati, quia scientia arbitrorum non debet mandari executioni sua authoritate, si partes consenserunt, vnde ex vi compromissi, & propter consensum partium & iudicis, poterit executioni mandari, nec etiam est verum, quod partes committant executionem arbitrii, sed Papa iurisdict. dedit per quam exequi potest, sed tamen non posset, nisi ordine iudiciario seruato.

2 Partes possunt prorogare iurisdictionem, vt possint etiam super arbitrio executionem facere, vel potius intelligunt renunciare, ne possint excipere vel iurare executionem, sicut renunciare possunt appellationi, & reliquo ordini iudiciorum. C. de temp. appella. l. vltim. §. vltim. Nec valet si obiicias, quod pactum partium, quod eas tantum obligat, non debet hanc iurisdictionem dare iudex, sed respondeo, vt dixi, quia pactum partium, quod inter se faciunt iurisdictionem, non dat iurisdi. sed expresse eam prorogat, & etiam ipse iudex secundum pacta & alia iura partium inter ipsas iudicare debet, vt praealleg. l. 1. C. de appel. l. fi.

Quidam tamen dicunt quod nec etiam partes possunt prorogare iurisdictionem alicuius delegati in eo, quod arbitrium exequatur, primo ea ratione, quia arbitrium non debet executioni mandari. C. de arbit. l. 1. secundo ea ratione, quia hoc non possunt, scilicet, exequi sententiam, nisi ordinarii & delegati a principe. ff. de re iu. a diuo. in princip. multo ergo melius hoc possunt committere partes, nec fuit haec sola causa quare tenuit appellatio, scilicet, quod incertus fuerit tertius arbiter, sed exequi non poterat(Alteri) si tertius non erat praesens, haec erat sufficiens causa, quod non tenebatur arbitrio, sed si erat praesens, statur maiori parti. ff. de arbit. item si. §. vltim. & l. sequen. Obseruantiam)nota quod causa generalis assignata, scilicet, quia ad obseruantiani huius arbi¬ trii me cogitis, sub se comprehendit etiam omnes causas, ex quibus arbitrium potest dici iniquum, vel nullum propter iniquitatem sententiae, vel quia male ordinati sunt alias arbitri. (Statutum) ff. de arb. l. item si. §. si in duos.

3 Et nota. quia secundum quod ibi dicitur, scilicet, quod si compromittitur in duos, ita quod possunt eligere tertium indeterminate non valet, sed secus si certam personam, puta loan. & hoc hodie ostenditur per hanc decret. quod etiam in arbitrium aliorum non possit conferri electio tertij, & hoc intelligo, quod in pactum non potest venire ab initio, quia sicut fundamentum est malum, scilicet, quod incipit a dissensu, & ita nullum potest stare super aedificium. 1. quaestio. 1. principatus. ff. de orig. iur. l. 1. sed si tantum in duos esset compromissum, teneret, & si post dissentirent, per iudicem cogerentur eligere tertium. ff. de archi. l. item si. §. principaliter. nam hoc fuit fundamentum, licet in aedificando interueniat impedimentum, quod per iudicem remouetur. Item quando dicit a princ. quod vel partes, vel iudices possunt eligere tertium, non possunt cogi arbitri eligere istum tertium per iudicem, cum fingantur in electione tertil authoritate partium, quae de iure non coguntur in arbitrium consentire. Item quia ipsi qui eligere debent tertium, siue sint iudices, siue alij, & siue vnus, siue plures, praesumuntur sequi velle voluntates eorum, qui eum eligerunt, & cum eorum voluntates sint discordes, quia vterque praesumitur velle talem, quod per se sententiam ferat, & qui faueat & consentiat cum illo arbitro, qui pro se sententiam ferre volebat iuste prouidit lex, quae hanc pote statem sic tertium eligendi prohibuit in alium transferri partibus, sed quod iudex ipsos arbitros cogat eligere tertium, & bonum est, quia iudex bene praesumitur procedere, cum non authoritate partium, sed iure fungatur, & ipsi arbitri praesumuntur & bene eligere, ex quo non authoritate partium, sed a iudice vel a iure coacti faciunt hoc, & ideo quando nihil est dictum a iure habeatur qui cogatur per iudicem, sequens autem decre. non contradicit, quia ibi mediatores fuerunt iudices delegati, non arbitri, nec legatus iurisdictionem ordinariam amisit, licet compromitterent in eum, & quod fuerunt delegati, ex eo apparet quia eorum sententiam confirmat Papa, quod non faceret, si arbitri essent. C. de arbi. l. 1.

4 Si obiicias, qud poena compromissa probat eos arbitros: Respondeo, hoc non est verum in ordinarijs vel delegatis, in quos compromittitur, qui semper tenent iurisdictionem suam, quousque reuocetur. ff. de offi. praesi. legatus. inf. de praebem. nisi essent. sed hoc obtinet in his, qui nullam iurisdictionem habent super litigantes, licet aliter sint ordinarii, tunc enim si promittatur poena, vel tractatus sit habitus de eligendo eum in arbitrum, praesumatur eum arbitrum tantum. ar. ff. de arbi. l. 1. si. seruus plurium. § vlt. ff. de arbi. litigatores. §. 1. & 3. ff. de diuor. l. vlt. alias si poena non permit tatur, tunc nec metu poenae, nec alio modo tenet sententia, vt res valeat potius, quam pereat. inf. de verb. sig. c. abbate. praesumam eum elect. iudi. ff. de re. du. quoties. vel bene licitum esse a principio committere alicui, quod aliquos eligat arbitros, & sic intelligitur prox. c. & de ele. in causis. sed quoda partibus duabus electis tertius additur per iudicem, vel per aliquos, hoc non licet ratione supradicta, scilicet, quia malum est fundamentum compromissi, sed quando partes suam potestatem dant arbitris vel alijs, vt alios arbitros eligant, non quia dissentiant ipsi arbitri, sed quia partes in eis plene confidunt, nec fundamentum habet malum, nec aliquod aliud malum, ideo valet.

CAPVT XIII

. CVM A NOEIS PETITVR. & inf. (Exigebat) non agebatur de statu monachorum, sed de causis alias capellis dependentibus, & quod est no. quasi ex ea petebatur, quia monast. non esset liberum, & tamen compromittitur. de hoc not. sup. eo. cum tempore. Mediatorum) & isti mediatores ex quo receperunt, recte arbitri sunt, & sunt cogendi arbitrari. ff. de arbi. l. 3. §. 1. & l. item si. §. Pomponius. melius dicitur, quod sunt delegati, vt not. sup. proxi. decre. ( Mediatorum) sup. eo. c. proxim. contra solut. ibi. (Confirmamus) de voluntate partium, alioquin non cogetur quis ei stare, nisi peenae metu. C. de arbi. l. 1. imo & sine voluntate partium, quia iudices delegati sunt. vnde eorum setentia tenet.

CAPVT XIIII.

COMPROMISSVM. ( Caueatur) imo etiam si caueatur & de haeredibus vnius partis non alterius non valet. ff. eo. l. sed interpellatur. §. si abaltera.