Table of Contents
Commentaria super libros quinque decretalium
Liber 1
Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica
Titulus 2 : De constitutionibus
Titulus 5 : De postulatione praelatorum
Titulus 6 : De electione et electi potestate
Titulus 7 : De translatione episcopi
Titulus 8 : De auctoritate et usu pallii
Titulus 10 : De supplenda negligentia praelatorum
Titulus 11 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum
Titulus 12 : De scrutinio in ordine faciendo
Titulus 13 : De ordinatis ab episcopo qui renunciauit episcopatui
Titulus 14 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum
Titulus 15 : De sacra unctione
Titulus 16 : De sacramentis non iterandis
Titulus 17 : De filiis presbyterorum ordinandis vel non
Titulus 18 : De servis non ordinandis et eorum manumissione
Titulus 19 : De obligatis ad ratiocinia ordinandis, vel non
Titulus 20 : De corpore vitiatis ordinandis vel non
Titulus 22 : De clericis peregrinis
Titulus 23 : De officio archidiaconi
Titulus 24 : De officio archipresbyteri
Titulus 25 : De officio primicerii
Titulus 26 : De officio sacristae
Titulus 27 : De officio custodis
Titulus 28 : De officio vicarii
Titulus 29 : De officio et potestate iudicis delegati
Titulus 30 : De officio legati
Titulus 31 : De officio judicis ordinarii
Titulus 32 : De officio judicis
Titulus 33 : De majoritate et obedientia
Titulus 34 : De treuga et pace
Titulus 36 : De transactionibus
Titulus 38 : De procuratoribus
Titulus 40 : De his, quae vi metusve causa fiunt
Titulus 41 : De in integrum restitutione
Titulus 42 : De alienatione judicii mutandi causa facta
Liber 2
Titulus 2 : De foro competenti
Titulus 3 : De libelli oblatione
Titulus 4 : De mutuis petitionibus
Titulus 5 : De litis contestatione
Titulus 7 : De juramento calumniae
Titulus 10 : De ordine cognitionum
Titulus 11 : De plus petitionibus
Titulus 12 : De causa possessionis et proprietatis
Titulus 13 : De restitutione spoliatorum
Titulus 14 : De dolo et contumacia
Titulus 15 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae
Titulus 16 : Ut lite pendente nihil innovetur
Titulus 17 : De sequestratione possessionum et fructuum
Titulus 20 : De testibus et attestationibus
Titulus 21 : De testibus cogendis vel non
Titulus 22 : De fide instrumentorum
Titulus 23 : De praesumptionibus
Titulus 26 : De praescriptionibus
Titulus 27 : Sententia et re iudicata
Titulus 28 : De appellationibus, recusationibus, et relationibus
Titulus 29 : De clericis peregrinantibus
Titulus 30 : De confirmatione utili vel inutili
Liber 3
Titulus 1 : De vita et honestate clericorum
Titulus 2 : De cohabitatione clericorum et mulierum
Titulus 3 : De clericis conjugatis
Titulus 4 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 5 : De praebendis et dignitatibus
Titulus 6 : De clerico aegrotante vel debilitato
Titulus 7 : De institutionibus
Titulus 8 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis
Titulus 9 : Ne sede vacante aliquid innovetur
Titulus 10 : De his, quae fiunt a praelato sine consensu capituli
Titulus 11 : De his, quae fiunt a maiori parte capituli
Titulus 12 : Ut ecclesiastica beneficia sine diminutione conferantur
Titulus 13 : De rebus ecclesiae alienandis vel non
Titulus 17 : De emptione et venditione
Titulus 18 : De locato et conducto
Titulus 19 : De rerum permutatione
Titulus 21 : De pignoribus et aliis cautionibus
Titulus 22 : De fidejussoribus
Titulus 25 : De peculio clericorum
Titulus 26 : De testamentis et ultimis voluntatibus
Titulus 27 : De successionibus ab intestato
Titulus 29 : De parochis, et alienis parochianis
Titulus 30 : De decimis, primitiis et oblationibus
Titulus 31 : De regularibus et transeuntibus ad religionem
Titulus 32 : De conversione conjugatorum
Titulus 33 : De conversione infidelium
Titulus 34 : De voto et voti redemptione
Titulus 35 : De statu monachorum et canonicorum regularium
Titulus 36 : De religiosis domibus, ut episcopo sint subiectae
Titulus 37 : De capellis monachorum et aliorum religiosorum
Titulus 38 : De jure patronatus
Titulus 39 : De censibus, exactionibus et procurationibus
Titulus 40 : De consecratione ecclesiae vel altaris
Titulus 41 : De celebratione missarum, et sacramento eucharistiae et divinis officiis
Titulus 42 : De baptismo, et eius effectu
Titulus 43 : De presbytero non baptizato
Titulus 44 : De custodia eucharistiae, chrismatis et aliorum sacramentorum
Titulus 45 : De reliquiis et veneratione sanctorum.
Titulus 46 : De observatione jejuniorum
Titulus 47 : De purificatione post partum
Titulus 48 : De ecclesiis aedificandis vel reparandis
Titulus 49 : De immunitate ecclesiarum, coemiterii, et rerum, ad eas pertinentium
Titulus 50 : Ne clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant
Liber 4
Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis
Titulus 2 : De desponsatione impuberum
Titulus 3 : De clandestina desponsatione
Titulus 5 : De conditionibus appositis in desponsatione vel in aliis contractibus
Titulus 6 : Qui clerici vel voventes matrimonium contrahere possunt
Titulus 7 : De eo, qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium
Titulus 8 : De conjugio leprosorum
Titulus 9 : De conjugio servorum
Titulus 10 : De natis ex libero ventre
Titulus 11 : De cognatione spirituali
Titulus 12 : De cognatione legali
Titulus 13 : De eo, qui cognovit consanguineam uxoris suae vel sponsae
Titulus 14 : De consanguinitate et affinitate
Titulus 15 : De frigidis et maleficiatis, et impotentia coeundi
Titulus 16 : De matrimonio contracto contra interdictum ecclesiae
Titulus 17 : Qui filii sint legitimi
Titulus 18 : Qui matrimonium accusare possunt, vel contra illud testari
Titulus 20 : De donationibus inter virum et uxorem et de dote post divortium restituenda
Titulus 21 : De secundis nuptiis
Liber 5
Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus
Titulus 2 : De calumniatoribus
Titulus 3 : De simonia, et ne aliquid pro spiritualibus exigatur vel promittatur
Titulus 4 : Ne praelati vices suas vel ecclesias sub annuo censu concedant
Titulus 5 : De magistris, et ne aliquid exigatur pro licentia docendi
Titulus 6 : De judaeis, sarracenis, et eorum servis
Titulus 8 : De schismaticis et ordinatis ab eis
Titulus 9 : De apostatis et reiterantibus baptisma
Titulus 10 : De his, qui filios occiderunt
Titulus 11 : De infantibus et languidis expositis
Titulus 12 : De homicidio voluntario vel casuali
Titulus 14 : De clericis pugnantibus in duello
Titulus 16 : De adulteriis et stupro
Titulus 17 : De raptoribus, incendiariis et violatoribus ecclesiarum
Titulus 22 : De collusione detegenda
Titulus 23 : De delictis puerorum
Titulus 24 : De clerico venatore
Titulus 25 : De clerico venatore
Titulus 27 : De clerico excommunicato, deposito vel interdicto ministrante
Titulus 28 : De clerico non ordinato ministrant
Titulus 29 : De clerico per saltum promoto
Titulus 30 : De eo, qui furtive ordinem suscepit
Titulus 31 : De excessibus praelatorum et subditorum
Titulus 32 : De novi operis nunciatione
Titulus 33 : De privilegiis et excessibus privilegiatorum
Titulus 34 : De purgatione canonica
Titulus 35 : De purgatione vulgari
Titulus 36 : De iniuriis et damno dato
Titulus 38 : De poenitentiis et remissionibus
Titulus 39 : De sententia excommunicationis
Titulus 30
Titulus 30
Caput 1
CVM RON IGNORETIS Per app. etiam in alijs casibus, quos dicimus infra( audire) quid possit legatus, colligendum est ex literis legati. inf. de priui. porro. & non est contra. 25. q. 2 seruatis quaedam, tamen potest etiam si non exprimantur, vt hic. (studuisti) co¬ gnitionem, id est, antequam incipiat cognoscere delegatus (deroget) sup. de reser. cum sit Ro. simpedire) 1i1. q. 1. c. peruenit. & 95. di. eccle. C. de do. in hoc. 93. dist. praecipimus (mandatum) C. si aduer. rem iudi. aduersus. ff. ad Treb. ille a quo. §. tempestiue. Confirmare) in communi forma, quae modicum valet confirmamus, sicut lata est. inf. de conces. praeben. & eccl. non vacan. quia diuersi. cum causae autem cognitione non potest, quia per consequens posset infirmare. 21. dist. inferior. ff. de re iudi. qui condem. de pae. dist. 1. verbum. ff. de reb iar eibes
Caput 2
NISI SPECIALIS. (Illa dilectio) Not. iu. amore remittere poenam. 30. dist. clerico. 35. qon. 9. praetio autem non potest. 1. q. 1. nullus. Item ex quo sentent ia lata est, non potest amore remittere poenam. 2. quaest. 3. §. notandum. si alio agente condemnatus sit, non potest remitti poena sine consensu eius pro quo lata est sententia si ei interesset. Item pecunialiter, idem videtur quibusdam si suam prosequatur iniuriam, alii tamen contradicunt.
Caput 3
CAPVT III. 1 Delegatus anabseluere postit extma prouinciam sibi decretam 2 An smita legatione darent indulgentia a legatis concessae. Legatus an sit iudex ordinariur. 3 An sententia ferri possit sub conditione.
QVOP TRANSLATIONEM. & inf. (speciali) quaedam sunt quae necesse est specialiter demandari. ff. quae in au. cre. si pater. ff. de pact. iuregentium. §. vlti. ff. de procu. Pomponius. & l. mandato (priuilegii) imo & quaedam alia, non enim potest absoluere excommunicatum a domino Papa, & quod plus est a delegato eius. sup. eod. studuisti. nec vacaturam concedere. inf. de praeben. dilect. (etsi) id est, quamuis.
Ex ipso) non solum ipsos de prouincia, sed etiam alios extra prouinciam decretam potest delegatus absoluere. inf. eod. excommunicatis. & sic quod de facto approbat ecclesia Ro. sufficit, vt habeatur pro iure. ff. de legis de quibus. ff. de adop. emancipatam.
Et hoc intelligo verum in legato, qui a latere Papae mittitur, scilicet, Cardinali. inf. de sen. excom. ad eminentiam. c. ea. noscitur. Alii autem legati qui non sunt Cardinales, & qui ex prinilegio sunt legati, non plus habent potestatis, quam in priuilegio continetur inf. eo. c. pe. inf. de priui. porro.
Sed quid dices de indulgentijs, quas dedere, durant ne finita legatione eorum, & quid dices de sententijs, quae feruntur sic, quicunque fecerit furtum sit excommunicatus Respon. quod sic, legatus enim est iudex ordinarius. C. de offi. rec. prouin. quia habet imperium. ff. de offi. procon. l. & ideo, legatum enim si est ex Cardinalibus, similem dicimus proconsuli. ar. ff. de offi. procon. l. 1. & vlt. alios autem legatos singulos similes dicimus praesidibus. arg. ff. de offi. praesi. l. 1. praeterea apparet eum ordinarium, qui vniuersae causae criminales & ciuiles prouinciae ad eum deferuntur. supe. eod. c. 1. cum autem hoc possint alii ordinarij. inf. de senten. excommu. a nobis. inf. de poeni. & remis. nostro, multo fortius legati habent enim maius imperium omnibus iudicibus in prouincia post Principem. ff. de effic. procon. si in aliqua. §. penult. & l. nec quicquam. Item praefectus ad tempus & in perpetuum potest aliquem prohibere. ff. de offic. praefec vr. l. 1. S pe. arg. contra. ff. de pe. l. vlti. ff. de priui. l. puto. §. vlt.
Item videtur quasi determinatum, quod posset ferre sententiam sub conditione, puta si quis sic fecerit, vt talem poenam patietur, quod duret, & indulgentias daret. inf. c. vlt. quod nos credimus. Nec ob. l. de poenis. & de priuil. quae loquantur, vbi iudex absque causae cognitione poenam infert sine praefinitione temporis, quae poena tantum suae administrationis tempore durare intelligitur, secus vbi cum causae cognitione. Item secus in indulgentijs, quae funt extendendae. sup. de consti. prin. l. vlt. nunquid dispensare poteste Respon. sic. inf. de transact. ex parte. Alii autem legati, qui non sunt cardinales, possunt absoluere excommunicatos, secundum tenorem decre inf. eo excommunicatis.
Caput 5
DDILECVS FI. R. (in concessione) ex praesentatione enim patroni, non quaeritur lenum ius, sicut ex concesione episcopi, si discordantibus patronis post quatuor menses conferat. inf. de iure patr. quoniam in quibusdam. & c. propter. vel melius plus habet in concessione praelatus quam in praesentatione patronus, supple in ecclesiis vbi habet collationem, quia ex collatione omnia consequitur institutus, sed ex praesentatione non sequitur ius in re, licet consequatur ad rem petendam & personalem actionem contra episcopum. inf. de iure patro. cam autem. & e pastoralis. & c. cam dilect.
Caput 6
CAPVT VI. 2 Nnpotest egressia prouintiam absgoluere at excommunicatione quam tulit in exexistens, & quid si exiit non animo deserendi delegationem, am poterit exira prauinciam excommunicare, habes in nu. 2. 2 Egressus prouinciam quam habeat iurifdictionem. Et quid facere possit. & nu. 1. Facta avnius prouinciae, an possint in alia exercere a legato:
NOVIT ILLE. ( Promulgauit) egressus prouinciam non potest absoluere ab excommunicatione quam tulit exstens in ea. ff. de offic. praesidis. l. 3. sed delegati ab eo possunt absoluere post egressum eius & ligare, & de causis cognoscere si coeperunt vti iurisdictione antequam egrederentur, quia perpetuauerit iurisdictionem fuam. arg. sup. de offic. dele. licet. inf. eod. c. vlt. & ab his appellabitur Papa vel suecessor legati, sed antequam ingrediantur prouinciam non potest exercere contentiosam iurisdictionem. ff. de offic. procon. obseruare. Causam autem quam inchoauit legatus, non perficiet post suum egressum, licetalius legatus qui succedet ei, vel dominus Papa, qui intelligitur ei succedere, ex quo alium non dat. ff. de offi. iudi. mortuo. C. de iudi. properandum. §. sin autem in metu. ff. de iudi. mortuo. Hinc est quod intra annum non exequitur sententiam suam. Nec contra. sup. de offic. deleg. quaerenti. quae loquitur in delegato, legatus autem est ordinarius. Alii dicunt, sed non placee idem in delegato & legato. arg. inf. de offic. or. pastoralis. §. 1. est ergo verum secundum eos id, quod dicit decre. quaerenti. quod etiam post sententiam retinet iurisdictionem intra annum legatus & deleg. hic autem postquam deserit prouinciam sibi deputatam, vel delegatam, nullam iurisdictionem habet.
Quid si exierit prouineiam non anio mo deserendi delegationem, sed iterum reuersurus, nunquid poterit extra prouinciam excommunicare, & videtur quod non, quia excommunicatio requirit cognitionem causae. 2. q. 1. nemo. sed de causa non potest cognoscere, nisi sedendo pro tribunali. 2. quaestio. 3. abolito. sed hoc in alia prouincia facere non potest. 9. q. 2. episcopum. & in pluribus. c. eiusdem. Idem vero fatemur nisi habeat licentiam episcopi dioce. vt in eisdem c. dicitur. Crederem tamen, quod posset absoluere, vbi suum errorem recognoscit sine causae cognitione propter periculum excommunicationis. arg. inf. de sen. excom. sacro. circa fi. sup. eod. c. 2. Delegare autem causas potest extra prouinciam cum non eam deseruerit, quia hoc non exigit causae cognitionem. ff. de offic. procon. aliquando. & hoc olim tantum, quando necessariam moram faciebat extra prouinciam. hodie autem delegatus, potest si solam voluntariam moram trahat. Authen. de colla. §. antequam. in ver. in prouincia. credimus etiam quod possit dare praebendas extra prouinciam. arg. inf. de appel. qua fronte. & habes hic ex pressum, quod si quis est legatus in pluribus prouineijs, facta vnius prouinciae potest in alia exercere. sup. de postu. ad hoc. in fi.
Caput 9
EXCoMMvNICATIS. Pro latere, latus Principis siue Papae sunt Card. ff. ad l. Iul. Maiest. si quis eum. & hi, scilicet, Cardinales extra prouinciam hominem alterius prouinciae absoluere possunt. (Aliunde) ergo a contrario sensu suis comprouincialibus possunt munus absolutionis impendere legati, qui non sunt de latere, & qui non sibi vendicant ex priuilegio legationem, si autem ex priuilegio sibi vendicarent, nec etiam prouinciales absoluere possunt, vt hic seatiter.
Caput 10
NEMINI DVPIVM ESSE VOLVMVS. (Statuta) & ita habes, quod legatus potest condere leges generales, non tamen contrarias legibus & constitutionibus generalibus. C. de offic. presbyt. alle. l. forma. Et credo, quod in condendo talia statuta debet requirere consilium praelatorum prouinciae. 9. qon. 3. per totum. & maxime in c. 1. 3. 4. & 5. & aliquando requirere debet populum. de conse. dist. 3. c. 1. sed credo, quod etiam eis irrequisitis teneant statuta, quae facit legatus de his, quae pertinent ad iurisdictionem suam. aro praealleil. formam. sed de alijs secus.