Titulus 35

CAPVT I. 1 Diocesanae ecclesiae duplici lege ad episcopum pertinent. 2 Quae sint ea, que de lege diocesana dicuntar esse, & quae de lege iurisdictionis, in num. 3. An monasferia teneantur ad legem diocesanam, & in num. 35.

THEODOSIVS. ( Disciplinae). id est, praeter visitationem quam facere potest quoties expedit. 18. qo. 2. non semel. (Accesserit) nisi in morte. 5. de test. officii. & c. requisisti. & de sepul. 1 relatum. & c. de his. (Vendicare) quia hoc. c. de duplici lege mentionem facitclse dioce. & iurisdi. ideo no. quod ecclesiae dioce. ad episcopum pertinent duplici legeicet dioce. & l. iurisdic. & aliqui certis regulis distinxerunt, quod illud sit de lege dioce. lict quod in recipiendo consistit, vt est recipere tertiam oblationum & consimilia. Lex autem iurisdictionis consistit in conferendo, vt ordines & similia, tamem nobis non videntur hec propria verba, nec alia ratione dicuntur lex dioce. & iurisdictionis, nisi quia sic assumpta sunt a iure. sup. de offi. ordi. dilec. vbi no. & eo. ti. vt iusta. & io. quaestio: 1. cap. 1: i6 qo: 1. cum pro vtilitate.

Nos igitur quia de his propriam & ges neralem doctrinam inuariabilem dare nescimus, per singularia diuidemus hoc modo. Est ergo de lege dioce. perceptio cathedratici. 10. q. 3. c. 1. debita pars oblaonum decimationum & mortuariorum. 5. de offi. or. conquerente. 16. q. 1. quaesti. & c. decimas. 10. q. 1. de his. & c. antiquos. 12. q. 2. concessos, & c. vulterane, & c. de reditibi. Item quod missas publicas cantet in qualibet ecclesia, & quod cathedram ponat vbi vult, vel causa praedicandi, vel audiendi causas. 1§. qon. 2. luminoso. moderatum auxilium petere a subditis. inf. de cen. cum apostolus. Item pro negotijs ecclesiae, potest episcopus clericis imperare quod vult, & eos mittere. 7. qo. 1. quia frater. sup. de cle. non resid. decaetero. sup. de ma. & obe. c. 2. Item ad exequias mortuorum. 16. qo6m. 1. placuit. & vocatio ad synodum. 18. di. c. vlt.

De lege iurisdictionis est causas audire, & omnia quae circa iudicium aguntur, collatio omnium sacramentorum visitatio, ordinatio, correctio, inquisitio, excommunicare, interdicere, statuta facere super iudicijs vel accessorijs eorum, & etiam de vita officijs, & alijs huiusmodi institutio, destitutio, confirmatio & inuestitura. 12. dist. de his. & c. de illa. de conse. dai. 3. c. 1. supra. de consue. cum consuetudinis. supra, de offic. or. conquerente. & c. dilec. licet enim ibi permistim deponat ea, quae ad vtramque legem pertinent. Ponit ibi etiam, quae sunt de iure episcopali, quod in praedictis duabus legibus consistit, sed per haec statuta nunquam monachi tenem. tur ad aliquid contra regulam. supra, de offi. archi. dilecto. tamen secundum hanc nostram declarationem omnia dicimus de lege iurisdictionis esse, a quibus monasteria exempta non sunt per canones, ea enim a quibus sunt exempta, & tamem sunt de iure episcopali. Dicimus de lege diocesana esse, cum canones dicant esse monasteria lege dioce. exempta. 10. q. 1. c. 1. 16. q. 1. cum pro vti. & ab eis canones dicuntur ea exempta, quae de lege dioce. numerauim. 16. qon. 1. cum pro. 1§. quaestio. 2. quam sit. & c. luminoso. 12. di. de his. 10. qon. 3. relatum. 18. q. vlt. §. vlt. Ad ea autem, quae de lege iurisdictionis sunt, tenentur monasteria, & multo fortius omnes aliae ecclesiae. 10. q. 3. relatum. & q. 1. in sex primis. c. 18. q. 2. hoc tantum monasteria abbates. & q. vlt. non semel visitandi. Item no. quod licet monasteria sint a lege dioces. exempta, tamem si habent populum, debent facere omnia, quae pertinent ad legem dioce. & ad quae ratione populi aliae ecclesiae tenentur, vnde debent si habent populum ad synodum ire. 5. de maio. & obed. quod super. 18. di. c. vlt. vt ibi no. imo si essent exempti, ex quo habent populum, qui non est exemptus, vel si habent non exempta membra. l. dioce. tenentur, inquantum lex dioc. populum tangit, vel membra non exempta. inf. de priui. ex ore. in fi. bene tamen d icunt quidam, quod si sint aliqua, quae populum non respiciunt, quo ad illam legem dioc. non tenebitur, sicut in his, quae eis donantur intuitu pietatis, vel religionis nullam partem per. l. dioc. habebis episcopus. 16. qo. 1. cum pro vti. & sic eodem modo, si velit monachus pro negotijs communibus non populi sui, id est monasterii exempti, vel etiam non exempti diriger e, cum ei pro. hibitum, & periculosum sit vagari. 16. q. 1. si cupis. placuit. peruenit. sed arg. contra. ea. qu. quo vere in parochia. sed illa. c. loquuntur, quod de licentia abbatis faciant non de mandato episcopi, quia nihil nisi ratione populi percipere potest. 18. q. 2. luminoso. idem etiam dicunt, quod in nullis aliis ad. l. dioc. pertinentibus tenentur episcopo, nisi in his ad quae aliae ecclesiae alias exemptae ratione populi tenentur.

Sed quaeres cum exempti ad monasteria, teneantur ad debitam partem relictorum causa mortis. supra, de testa. requisisti. supra, de sepul. in nostra. & in c. de his. quare non eodem modo debitam portionem habebit de his, quae non causa mortis dantur ? cum vtrunque sit debitum. l. dioce. 10. q. 1. decretum. Respon: deo lex dioce. vt dictum est remissa est monasterijs, nec ad illam tenentur, siue habeant populum, siue non, nisi sint talia, quae ratione populi debentur, vel dantur, quale est, quod datur causa mortis, non autem tale est, quod datur inter viuos, vel dic aliud est in iure parochiali, quale est quarta sepulturae, aliud in. l. dioc. sed hoc probatur esse falsum. sup. de test. requisisti. §. pe. vbi ad episcopum pertinet partem debitam habere, de legatis monasterijs, est ergo melior responsio, quod partem de huiusmodi legatis recipere est. de. l. iurisdictionis quod sic probatur. Diuisio haec fit propter sacramenta ecclesiae, & inter eas ecclesias fit diuisio, vbi sacramenta percepit. supra, de sepul. c. 1. & c. de his. cum autem collatio sacramentorumfit de. l. iurisdictionis. 16. q. 1. interdicimus. Et haec diuisio quae consequens est vel accessoria, ad collationem sacramentorum de. l. iurisdictionis dicenda est, sic etiam dici potest in quarta decimarum, quae pro sacramentis dat, vel dic in quarta decimarum non posset habere locum praedictam quaestionem, quia decimas non debet recipere monasterium, sed debet alii soluere. 16. quaestio. 1. alia. sup. de deci. nuper. & sic non debet soluere quartam decimarum, quae tan¬ tum debetur de decimis acceptis, sed non potest habere monasterium ex donatione alicuius, nisi cum onere suo, & nullus donator potest plus donare, quam partem suam. 16. q. 2. si quis. ergo & si vna ecclesia monasterio aliquam decimam donet, intelligitur donare partem suam, & aliorum partes saluae erunt, siue episcopi, siue cuiuscunque alterius, si autem perceptionem decimarum non quare tantum dicis. l. dioce. scire debes ob hoc, quo ad possessiones, non esse exempta monasteria, nisi per priuilegium exempta probentur: vt no. sup. de deci. suggestum. ad personales autem, nec monachi, nec clerici tenentur. vt no. sup. de deci. nouum. & ideo perceptio illarum, non est de. l. dioce. vel iurisdictionis cum non debeatur.

5 Item no. quod licet in aliqua ecclesia morentur monachi, nisi sit ibi congregatio, nihilominus. l. dioce. tenentur. 10. quaestio. 1. cap. 1. Item grangiae non tenentur. l. dioce. infra, de censi. c. vlt. capellae autem monachorum vtraque. l. episcopis sunt subiectae. 12. quaestio. 2. sane. infra, de priui. cum & plan. §. in ecclesijs. Quidam autem dicunt & multum probabiliter & monasteria non sunt exempta a quarta decimarum, vel mortuariorum, vel oblationum, siue in morte, siue in vita eis aliqua donentur, & hoc satis probatur. sup. de offic. or. conquerente. & de oblationibus est expressum. 16. quaestio. 1. in. c. ad hoc. quod expresse loquitur de monasterio. nam Chartaginens. ecclesia monachorum est. Nec ob. 16. quaestio. 1. decimas. quaesti. quia quod monachi habent decimas de proprijs laboribus, vt in praealleg. decre. dicitur, est ex priuilegio. sup. de deci. nuper. ex parte. suggestum. alias enim tenentur ad decimas. 11. quaestio. 1. alia. sed contra hoc est. 16. quaestio. 1. cum pro. 10. quaestio. 1. cap. 1. 1§. quaestio. 1. quam sit. vbi dicitur, quod ea quae offeruntur monasterijs, non tenentur. l. dioc. Sol. isti bene fatemur, quod non tenentur omnibus. l. dio. nam de. l. dioce. est. quod singulae ecclesiae debeant conferre cum episcopo, quando vadit ad Papam, vel regem, vel ad synodum, vel quando facit expensas pro aliquibus negotijs communibus totius dioce. 10. quaestio. 3. vnio. & 12. qon. 2. nobis. sed ab his collationibus sunt exempta monasteria, & sic videntur sonare praedicta. & c. maxime. c. quod est. 1§. qon. 2. quam sit. in fi. vel dic, quod haec non sunt de. l. dioc. sed iurisdictionis, quia de. l. iu¬ risdictionis, dicitur esse omne illud, ad quod monasteria tenentur, nunquam enim in canonibus antiquis aliqua mentio fit de. l. iurisdictionis. sed noua decre. tantum facit mentionem de ea, magistralia enim verba fuerunt. (Aestimetis) honesta seruitia ex constitutione vel consuetudine debita. 18. qon. vlti. seruitium. 1. q. 3. quaesitum.

CAPVT II.

MONACHII. (Peculium) nisi pro iniuncta administrationme: vt. 3. §. se. (Parochiales) nisi ex dispensatione cum consensu abbatis. 16. q. 1. in parochia cum pro vtilitate. & c. doctos. simoniacus. si quis monachus. ( Administratione) puta, quia est vestiarius vel eleemosynarius. ( Donatione) hoc intelligitur, quando prioratus habent ius speciale annexum, vel distincta bona & appropriata a bonis monasterij, sed si sint de mensa abbatiae dicti prioratus, tunc possunt indicere & statuere, quod monachus cui committitur dicte prioratus, certum quid ser uat de reditibus dicti prioratus, sed non aliunde, & hi potius dicerentur ministri, quam priores, quod sonat in dignitatem. (Non mutentur) ab abbate si curam animarum non habent, si enim curam animarum habent, non possunt amoneri sine consilio episcoporum, qui eis curam animarum concedunt. sup. de praeben. in Lateranens. (Non mutentur) de his enim confirmari possunt beneficia. sup. de praeben. nisi essent. secus in prioratibus, qui conceduntur ab abbate. 5. de confir. vti. vel inuti. porrecta. I. eo. cum ad monasterium. §. tales.

CAPVT III.

RECOLENTES. ( Institutione). Qua dicitur institutum ne Cistercien. habeant villas ecclesias, vel alia quae sequuntur. (Similem). C. locati. l. milites.

CAPVT IIII. Scandalumnon facit extumulari, quod extumulandum est.

SVPER QVOD AM. (Prohibiti). supra, de sepul. sacris. no. propter scandalum non extumulari, quod extumulandum est.

CAPVT V.

QVOD DEI TIMORE M.) Officium)in alijs potest laudare intentionem plebani, sed factum eius in hoc laudandum non est, cum in manibus sui episcopi debuerit resignare. 2. de renunc. admonet. (Coram fratribus sanc. Victo.) No. quod licet non dixerit, cui regulae se deuoueat, intelligitur illi se deuouere, in cuius manibus fecit promissionem, nam ecclesia sancti Victoris est regularis. (Promissionem) licet per hanc promissionem de futuro non sit censendus regularis, quia tamem cogendus est, ex quo promisit fieri regularis, idcirco respondet, ac si regularis esset. si. e. tit. proxi. per tuas. (AElorentino) & Gon. consentiente: vel ad minus priore & conuentu eius dispensatio tamen episcopi Florentini est (Ministrares) in hoc enim credimus episcopum dispensare posse. (Licentia) quae necessaria est. (In latera) . 3. e. c. in secundo. (Commode) monachus autem nullo modo potest esse sine monacho, & in hoc est eciale de canonico regulari. sup. e. c. 2. Canonicum) quod hic non fuit canonicus regularis ex principio apparet, vbi dicit, quod nec professionem fecit, nec habitum assumpsit, quod fuerit canonicus, hinc apparet, vt dicitur quo habeat canonicum, & etiam superiori argumento, vbi innuit quod possit ad regimen secularis ecclesiae assumi. Quidam dicunt, quod fuit canonicus, & licet a principio non fecerit professionem, ex postfacto tamem fecit, vel si prius fecisset, tamen modo Papa mandauit, quod faceret vt votum compleret. arg. sup. tit. proxi. p tuas. 1. de spon. conmmissum. Vel dic, licet non multum videatur consonare veritati, quod non fuit canonicus, & episcopus cum voluntate prioris dispensauit, quod non fieret canonicus licet vouisset, & permutauerit votum magis vtile, quod licet. arg. 3. tit. proxi. c. 1. & c. magnae. & monetur habere canonicum, vt regulariter viuat. Nec contradicit decre. per tuas. quia ibi non dispensabatur cum eo, vt non obstante voto haberet episcopatum, vel ibi aliud est in electo ad episcopatum, vbi bene debet complere votum, quia sine dispensatione potest fieri episcopus. Aliud in plebanatu, ad quem transire non potest sine dispensatione. 35. di. priscis. melius ergo fuit eum non fieri canonicum, & permutare votum, quam canonicum fieri, & postea ex dispensatione archipreebyterum.

CAPVT VI 1 Qgo proprit dicatur monachua. 2 Peccat Papadispensando ex causa non inst. 3 Non valet difpensatio in his quae sunt tontm votum tacitum vel expressi 4 Conditori constitutionis licet dispensare siun causae cognitione contra suam constitutionem.

CVM AD MONAST ERIVM. (Exhibere) etiam de carnibus, in hoc enim potest dispensare abbas, sicut in propria cella habenda. 20. quaestio. vlti. monachum & circa ordinem. infra, de eo qui fur. or. re. cum H. & cirea canonem latae sententiae, infra, de sen. excom. cum illorum. alii tamem dicunt, quod nunquam licet vesci carnibus, nec abbati licet dispensare.

1 (Praeuaricator) abbas (Annexa) haec autem sunt annexa ordini a iure positiuo, quod probo, monachus autem nihil aliud est, quam solitarius tristis. 16. q. 1. placuit. si igitur plura imponantur, illud est impositum a conditore iuris, & ex hoc patet, quod Papa potest dispensare cum monacho, quod habeat proprium vel coniugem, cum possit ordinem & naturam, quam dedit ordini, & substantiam tollere. 2 (Summus) nisi ex causa, quanquam enim Papa dispenset nisi iusta causa subsit, peccat, & dispensans, & cum quo dispensatur. Nos dicimus, quod nunquam valet dispensatio in proprio, & in talibus licet ex causa posset concedere ei, quod peregrinetur, & portet secum viaticum, illud tamen non possidebit suo nomine, sed nomine monasterii, vnde de eo non poterit testari.

Et haec vera sunt nisi magna causa, & vera subesset, videtur tamen quod si dispensaretur cum monacho in casu, in quo cum eo dispensari non debet, vtputa quod habeat vxorem, & non est necessitas, vel vtilitas dispensandi, si tamen contrahat cum aliqua, credens bonam dispensationem & licitam, quod tenet matrimonium, licet ille qui fuit monachus, semper peccet exigendo debitum, & non reddendo, quia verum matrimonium est inter eos. Ratio diuersitatis est, quia ex dispensatione habendi proprium nemini praeiudicatur, nec alicui prodest, nec obest nisi cum quo dispensatur, vnde nisi ibi sit vtilitas, non valet dispensatio, sed secus est in matrimonio, vbi dispensatio pro. dest alij, scilicet coniugi vel praeiudicat, imo & ibi idem quodammodo est, scilicet quia monacho cum quo dispensatum est male, super matrimonio non prodest dispensatio quin semper peccet.

3 Item not. quod quidam dicunt, & forte non male, quod licet in his quae sunt contra votum tacitum vel expressum, & in alijs quae sunt contra euangelium non prosit dispensatio, nisi ex causa fiat, & forte idem intelligendum est si dispensetur in his, quae sunt contra generalem ecclesiae, non etamen hoc est verum a in his dispensationibus, quae fiunt contra ius positiuum tantum, sicut apparet in statutis, quae facta sunt de ordinibus faciendis intra certa interstitia temporum: vt 86. di. per totum. & quod quis non possit habere, nisi duas curas: vt supra, de praeben. c. de multa. & de elect. dudum. in his enim dispensationibus sufficit sola voluntas dispensatoris, etiam sine causa, quod probo, nam si sola voluntaria constitutio erat causa, quare aliquid prohibeatur, & sola voluntas erat causa, quare prohibitio relaxetur, quia eius est destruere ius, qui illud condidit, nec tenetur princeps sua lege ligatus. C. de leg. digna. & res facile redit ad suam naturam. ff. de pact. si vnus. §. pacta. tamen sicut lex eadem dicit ipse, tamem benefacit si suam legem seruat.

Item licet conditori constitutionis dispensare sine causae cognitione ex certa scientia contra suam constitutionem, non tamen alijs quibus concessum est dispensare, licet dispensare nisi cum causae cognitione, & si dispensant, non valet dispensatio, vel reuocatur, & ipsi peccant, & puniuntur. 51. dist. qui in aliquo. (Licentiam) bene dicit licentiam, quia voluntariam tantum & sine causa, nam & si causa subesset, bene posset dispensare, quod proprium haberet. Quid enim si tota Christianitas, vel etiam aliqua pars eius esset in periculo, nisi monachus fieret rex, forte quia non esset alius, qui sciret aliquod regnum regere, vel posset nisi monachus, nonnne dices quod fiat rex, nonne quilibet debet se totum in holocaustum offerre Deo, vt in eo, quod sibi plus placet praeeligat seruire, sed prae omnibus placet ei, quod creaturam suam rationabilem & temporalem conseruet, pro quo etiam ipse animam suam posuit. Item nonne peccat, qui minus bonum maiori bono praeponit. sup. de reg. licet. in fi. 11. q. 3. si quis di. & c. vaeh qui dicitis. Item conmmunis vtilitas praefertur priuatae. 7. quaest. 1. scias. & c. mutationes. Item si propter communem vtilitatem potest fieri episcopus. inf. eod. licet & etiam clericus. 55. di. priscis. 16. q. 1. ne pro cuius. quare non eodem modo rex, sed forte respondebit conditor, concedo quod fiat rex, sed non habebit proprium, quia regnum commune est, & quae acquiret, regno acquiret. arg. pro his. 18. quaest. 1. cap. 1. infra, de priui. cum olim. Sed contra, quid si non potest esse salua Christianitas, nisi regnum in suum proprium aceipiat illud suis haeredibus relinquendum, quia forte habebat filios, antequam fieret monachus. Item quid sidixerint ei illi, qui possunt dare regnum, oportet quod si vis habere regnum, accipias hanc reginam in vxorem, alias dabimus eam infideli vel tyranno, an hic ita diliges contemplationem huius monachi, & continentiam hominis vnius, & ita reputabis Deum crudelem, quod nolit per prouisionem vicarii sui huic Christianitati prouideri. Item Papa fecit constitationem, quod etiam ille, qui vo uit simpliciter, si contrahat, quod tenet matrimonium. infra, qui cler. vel vo. rursus. 17. quaest. 2. Gonsaldus. supra, de conuer. coniug. placet. quare non eodem modo potest dispensare ? Item fecit constitutionem, quod vxor vnius alij nubat. infra, de diuor. gaudemus. S. pe. Item ex constitutione est, quod minor 14. ann. non potest se obligare religioni. supra, de reg. & trans. ad no stram. quod est contra ius naturale, quia sicut puer ex quo doli capax est potest se diabolo obligare eodem modo & Deo. Item Papae dicitur, quodcunque ligaueris etc. Item in quolibet voto in telligendum est, nisi aliter Deo placet, sed credendum est, quod Deo aliud placeat, si vtilitas subest, quod contra votum faciat. Item sicut dicitur, quod non intelligitur venire contra vetum qui facit contra illud authoritate superioris, qui est vicarius lesu Christi, sicut in matrimonio. supra, de transla. c. inter. in prin. Nec ob. praedictis, quod dicitur, vouete & reddite, vouere quidem est voluntatis, sed reddere necessitatis, quia bene intelligitur votum Deo reddere, qui se eius dispositioni commit. tit, & quia magis eius beneplacitum facit, vt praedictum est. supra, de vo. & vo. m ignae.

CAPVT VII. 1 Non possunt visitatores rectorem alicuius loci remouere, sed episcopo nunciare. 2 Parochia regenda est aut horitate episcopi. 3 Ad quem pertineat electiones confirmare de prioribus fratrum factae. & in nu. 3. 6. &7. 4 Non potest archidiaconus de iure prasentatum sibi a patrono sine episcopi licentia in ecc lesia instituere. 2 Degradatio priorum pertinet tantum ad episcopum.

IN SINGVLIS. (Abbatum atque priorum) non exemptorum. infra. c. proxi. §. haec eadem. (Aduocent) capituIum abbatum & priorum, qui conueniunt ad generale capitulum, & factis etiam his primordijs. Item tapitulum totum, vel maior pars eliget quatuor abbates, qui praesint capitulo. (Qui) Cisterciens. (De ipsis) abbatibus qui conueniunt ad capitulum praelationis, isti cum sint praelati, ordinariam iurisdictionem non habent, sed delegatione Papae funguntur. Item de visitatoribus ab eis deputatis, nam delegatione Papae non istorum quatuor funguntur: vt infra eod. c. ibi. (Vice nostra) vel dic quod est ordinario iure istorum ab hac constitutione eis concessa

(Denuncient) no. quod remouere non possunt, sed tantum episcopo nunciare, & cum tam episcopus, quam hi visitatores habeant iurisdictionem cognoscendi, vel inquirendi, de his occupantis melior erit conditio: vt. ff. de procu. pluribus. Alii tamen dicunt, quod visitatores non procedent, nisi primo moneant episcopum, & apparet eius negligentia. argu. supra, de offi. ordi. quanto. 9. quaest. 3. nunc vero. Vel dic & melius, quod ambo visitabunt, & erit forte vtraque ordinaria. argu. inf. eod. cap. §. porro. Item simile. inf. cap. proxi. nec est contra. supra, de offi. or. cap. 1. vbi innuitur, quod visitatores possunt deponere, quia ibi non erant tantum visitatores, sed inquisitores & iudices, vt ibi colligitur. Alii dicunt aliter in generali visitatore, & sic loquitur hic aliud in speciali, & fic loquitur. c. 1. primo dictum placet. (Diocesani) episcopi enim curam gerunt suarum diocesum. supra, de offi. or. perniciosam. Iura) quorum ipse dioceses existere dignoscuntur. 9. q. 2. nullus primas. & in alijs ca. seq. & ideo cum ipsi curam habeant, ad illos pertinet ipsam committere. de offi. ar. cum satis. 16. q. vlt. nullus.

Omnino) vnde episcoporum autho¬ ritate cura, siue administratio gerenda est, & parochia regenda. 10. q. 1. regenda. ac ipsis de huiusmodi cura, vel regimine respondendum. 16. q. 2. sane. sup. de praeben. in Lateranens. & de priuil. cum & plantare. §. in ecclesijs. & ita talibus prioratibus quibus cura populi est annexa priores institui debent per episcopos.

Et hoc est verum quando per ipsos cura geritur, nam & secundum antiquos canones monachi possunt assumi ad regimen ecclesiarum parochialium. 16. quaest. 1. doctos. & c. in parochia. 55. di. priscis. & sup. eod. quod Dei. secus autem quando per presby teros seculares, quia tunc ipsi presbyteri & non monachi instituendi sunt perepiscopos de consilio monachorum. inf. de cap. mo. in ecclesijs. Item hoc est verum, quando tales prioratus vel ecclesiae pleno iure non subsunt religiosis, secus autem si pleno iure subsunt. 16. quaest. 2. visis. & in praeal. decr. in lateranens. & c. gcum & plantare. Item pro graui culpa destituendus est aliquis & authoritate superioris, videlicet episcopi dioc. 16. q. vlt. inuentum. & sup. de fo. compe. postulasti. circa maiora namque periculum vertitur. 42. di. quescamus. & ideo huiusmodi gr auia & difficilia diocesanis referenda sunt in suis diocesibus. de of. archiepiscopi. singulae. in fi. ardua sine episcopis nequeunt terminari. sup. de off. arch. ad haec. ver. item in episcopalia. Difficilia enim superiorib. sunt intimanda. sup. eod. circa medium. 16. di. multis denuo. in fi. & licet correctio religiosorum ad suos praelatos regulariter pertineat. sup. de offi. or. quanto. & 90. di. si quis. si tamen aliquid graue & difficile emergat, ad cuius correctionem detentio abbatis non sufficit, prouidentia diocesani est super hoc adhibenda. de sen. exc. monachi. & c. cum illorum. de praescrip. cum olim. vbi dicit, quod praesentia in leuibus culpis pertinet ad abbatem, maxime autem prouidentia & diligentia tunc adhibenda est, cum praeficiuntur aliqui in praelatos seu rectores, seu etiam amouentur de elect. nihil. & 6. quaest. vlt. c. fi. vbi dicitur, quod de tanta re, scilicet quando inquiritur de dignitate alicuius praelati, vt remoueat, vel det ei coadiutor, non segnius est agendum. Item priores qui sic per electionem instituunt, non possunt mutari sine manifesta & ronnabili causa, vt dictum est, vc2. si fuerint dilapidatores etc. vt pradicta decr. monachi. §. vlt. sed siue sint abbates, siue priores, vtpote in monasterijs quam abbates non habent proprios, & inueniantur dilapidatores, vel alias merito amouendi per diocesanum remouendi sunt, dummodo non sint exempti. sup. eo. vt itaque. inf. eo. c. proxi. §. horum. si abbas. &. §. vl. praeterea. quamuis huiusmodi priores immediate subsint suis abbatibus, in illorum iussionibus intendere, & obedire debeant, non videtur tamen posse amoueri per eos inconsultis diocesanis, sicut video, quod licet custos ecclesiae in cunctis iussionibus archidiaconi obedire debeat, & ei subsit, non tamen eum si minus idoneus sit abiicere, vel amouere potest inconsulto episcopo. de offi. cu. c. 1. Item videtur quod in prioratibus in quibus per electionem collegiorum suorum instituuntur priores, gerenda est administratio authoritate diocesanorum.

Sed obiicitur contra, quia si in monasterio subiecto alteri fiat praelati electio, praesentanda est de iure abbati, vel collegio superioris monasterij, vt ab eosi canonica fuerit confirmetur. de consue. cum dilect. circa fi. ita ordinatio inferioris monasterii plene pertinet ad abbatem superioris. de relig. do. quia monaste. Si ergo superior abbas confirmare habet electionem abbatis, vel prioris sibi subiecti per confessionem consequitur quis liberam administrationem. de elect. transmissam. videtur quod in talibus prioratibus authoritate suorum abbatum administratio geri debeat, sed contra quia videt, quod nec in istis, nec in alijs prioratibus, qui non habent populum, vel in quibus non instituuntur priores per electionem, administratio geri debeat authoritate abbatum, quia institutio & destitutio de iure ad diocesanum pertinet, & de. l. iurisdictionis est. 3. de offi. or. conquerente. de insti. cum venissent. de haere. cum ex iniuncto. in fi. Item omnes ecclesiae dio. sub potestate episcopi sui consistunt, & ad ipsius ordinationem pertinent. 16. quaest. 7. omnes basilicae. 10. quaest. 1. decretum est. Sol. circa huiusmodi prioratus, qui parochiales non habent, & qui per electionem collegiorum suorum, sed monachi tantum manent in eis, & abbates plene, id est, ex sua fundatione ineisdeobtinent temporalia, ideo permissum est & obseruatum, sicut creditur, quod ponantur in eis priores, & remoueantur ad mandatum suorum abbatum, vt in religionibus magis vigeat, & obseruetur obedientia. Et ideo huiusmos di prioratus proprie appellantur obedi¬ entiae. sup. eod. cum ad. §. tales. vnde tales priores ex eo, quod sic praeficiuntur non possunt, nec debent assumere sibi authoritatem continuae praelationis, imo cum expedierit absque contradictione mutari possunt, sicut dicitur de praesidentib. capitulis generalibus. 5. eo. c. si enim tales instituerentur, & ponerentur per episcopos, aut de suo consensu vel authoritate, non possent postea sic ad abbatum consensum remoueri. de offi. archi. ad hoc. ar. 3. de transact. decaetero. propter quod etiam talibus suae administrationes non confirmantur. sup. de con. vti. vel inuti. porrecta. & ideo in huiusmodi prioratibus ponuntur & deputantur priores pro voluntate suorum abbatum, & etiam amouentur vt in praeall. §. tales. & de priui. quoniam per confessionem vbi fit mentio de clerico, vel monacho deputato a monasterio ad regimen alicuius ecclesiae diocesano subiectae. 16. q. vlti. si quis vult. dicitur enim, quod si abbas vult ad meliorem locum transmutare monasterium faciat hoc de consilio episcopi, sed dimittat in priori loco presbyterum ad exercenda ipsius ministeria, & ita ad abbatem pertinet deputare ad regimen talium locorum personas, secus autem est in prioratibus, in quibus creantur priores per electiones capitulorum suorum, quia tales priores plenius ius assequuntur in prioratibus ipsis, ad quos vocantur per sua capitula, quia per electionem & confirmationem acquirunt eos de accu. super his. & quasi vt abbates in loco ipsorum praesunt ibi: vnde sic leuiter amoueri non possunt ab eis, imo etiam si transferendi sunt ad maius officium, hoc fieri debet de consilio fratrum locorum, in quibus praesunt. sup. eo. monachi. §. priores. 38. dist. c. 2. 19. q. 3. statuimus. huiusmodi enim trans latio quafi quaedam alienatio est personae, sunt autem pretiosiores personae, quam res. 12. q. 2. praecipimus. vnde sicut res absque consensu capituli alienari non potest. 12. q. 2. sine exceptione. sic nec persona: monasteria vero bona sua alienare non possunt absque permissione & licentia episcopi. 12. q. 2. abbatibus. 17. q. 4. in venditionibus. Et ita in translatione talium priorum, quae fieri debet de consilio fratrum, necessaria erit licentia & permissio episcopi, multo fortius quam in trans latione vel alienatione rerum. sup. de renun. admonet. vnde apparet, quod in creatione & mutatione talium priorum, quae fieri debet de consilio fratrum necessaria erit licentia, plus iurisdictionis &t authoritatis habent diocesani, quam in institutione & destitutione aliorum.

Sed quis confirmabit electiones talium, & ipsos instituet, videtur quod abbates superiores, sicut allegatum est. sup. sed certe satis videtur incongruum, quod aliquis prioratum, vel ecclesiam aliquam intret, & administret irrequisito diocesano, cui subest, vt in praedicta decre. admonet. ad diocesanum pertinet custodia ecclesiarum vacantium suae diocesis. de insti. cum venissent. vnde ipso inconsulto intrare non debet, quia derogaretur propter hoc iuri episcopali. de priui. pastoralis. Potest ergo responderi, vt fiat differentia inter institutionem, & confirmationem. Confirmatio enim est proprie appropriatio processus in electione habiti, & quantum ad formam electionis, & quantum ad personam electi. sup. de ele. nihil. institutio autem fit in ecclesia de ipso electo approbato iam & admisso, quando. sce inuestitur de illa de iure pa. quod autem consultationibus, indifferenter enim vtitur ius his vocabulis institutione, videlicet & inuestitura. de com. praeb. post electionem. quia & inuestiri dicitur aliquis de ecclesia, vel praebenda. de com. praeb. proposuit. & institui in ecclesia de praebem. dilecto. vbi dicitur, quod vno iure indiuiduo vacante sine praebenda, duo institui non possunt ad illud. de sup. neg. praela. literas. inuestitura autem fit post confirmationem. de ap. constitutus. vnde potest dici confirm atio electionis, quod in talibus prioribus de iure pertineat ad abbates suos: vt praealleg. decre. de consue. cum dilect. Institutio autm ad diocesanos locorum, sicut examinatio & approbatio clericorum, qui praeficiendi sunt beneficijs ecclesi asticis, & instituendi in eis, pertinet ad suos archidiaconos: institutio vero ad episcopos. de offic. archid. ad haec in versin quadam.

Et quod institutio tam abbatum, quam priorum in officijs suis spectet ad diocesanos, satis innuitur. 13. quaest. 2. cap. & c. cellulas: & ita abbates confirmabunt electiones, & approbabunt priores electos diocesani vero illos instituent. de offi. archi. super eodem. vbi dicitur si alicui permittitur aliqua ecclesia ordinanda de persona idonea ad praesentationem patroni, licet rector qui instituendus fuerit praesentandus sit illi, cui commissio facta fuerit, & ipse eam admittet, non tamen ipsum constituet, sed episcopus vel archidiaconus ad quem institutio pertinet, quia non est intentio committentis super hoc praeiudicare episcopo vel archidiacono.

Item & ipse archidiaconus, non potest de iure praesentatum sibi a patrono sine consensu & licentia episcopi instituere in ecclesia. sup. de offi. archi. cum satis. de sen. & re iudi. cum Bertoldus. nisi aliter obtineat de praescripta consuetudine. de deci. dudum. de offi. archi. dilecto. de exces. praela. ad haec. si ergo ad diocesanos pertinet talium priorum institutio, nec debent difficultatem adhibere vel ingerere in ipsorum institution e, prostquam examinati & approbati sunt per suos abbates, sicut fit in his, qui promouentur ab episcopis ad ordines. 14. di. quando. & de offi. archi. vt nostrum. & in his qui praeficiendi sunt ecclesiasticis beneficijs, quoniam vt dictum est examinandi sunt prius a suo archidiacono, & postea per ipsum praesentandi episcopo, vt eos praeficiat. de offi. archi. ad haec. in ver. in quadam. postquam vero examinatus alias est diligenter & approbatus per illum, ad quem pertinet, hic non est denuo examinandus. de aeta. & quali. accepimus. de offi. deleg. licet de purg. ca. dilect in fi. & sufficit mos nachis testimonium sui abbatis. 16. quaest. 1. monachi vagantes. nisi forte aliquis promotus ad vnam dignitatem vocetur vel postuletur, seu eligatur post ea ad aliam, quia tunc opportuna est postea alia examinatio. Potest enim aliquis esse idoneus ad vnam, & non ad aliam, de elect. in causis. in fi. vnde absque difficultate dimittendi sunt, siue instituendi tales priores ab episcopis: sicut sine difficultate & absque iudiciorum strepitu amouendi sunt ab eis, postquam denunciatum fuerit episcopis per illos, ad quos denunciare spectat, quod sunt indigni. inf. c. proxi. §. quod si abbas. &. § vlti. de accu. qualiter. in fi. & si forte in eorum institutione malitiam adhiberent, posset super hoc haberi recursus ad superiorem. de iure pa. nullus. & in praedicta decr. ea quae. §. quod si abbas. 16. q. fi. decero nimus. arg. de iure pa. pastoralis. in fi. de clect. publicato secundum praemissa potest dici, quod institutio in talibus prioratibus pertinet ad diocesanos, confirmatio vero electionis eorum ad abbates.

Sed ponamus, quod institutio etiam talium priorum pertinet ad ipsos abbates, non tamem eos possent authoritate propria instituere corporaliter de huiusmodi incorporali institutione in beneficijs & dignitatibus loquitur decre. ad haec. de offi. archi. in verb. in quadam. nam per ipsam institutionem, quae consistit in concessione, siue in collatione beneficij, vel dignitatis non adipiscitur quis possessionem, sed postea inducitur. de sen. & re iu. cum bertholdus. circa prin. & de conces: praeben. post electionem. in fi. nec per inuestituram intelligitur quis adeptus esse possessionem. de dona. peo tuas. de conces. praeb. proposuit. vnde non liceret huiusmodi prioribus, & pro eorum institutione spectaret ad abbates prioratuum possessionem ingredi, & eos gubernare ac administrare ibi authorit ate propria, irrequisitis diocesanis. de priui. pasto. in fi. de fo. compe. romana. c. contrahentes. & 16. q. 5. si quis episcoporum. vbi dicitur, quod si praelatus in ecclesia sua, quam habet in alia diocesi voluerit ordinare clericos, vel instituere, quod idem est, vt de arbi. non sine. vel si ordinati sunt, & instituti, acquiescat eos habere & regimen & gubernatio ecclesiae ad eum pertinet. Et ita cum conscientia & permissu dixi in ecclesijs suae diocesis administratio est gerenda, siue pertineat ad abbates confirmatio, & ad episcopos institutio talium priorum, siue vtrunque ad abbates, administratio tamem gerenda est authoritate & permissu episcoporum, nam dec. de ele. cum in cunctis. §. cum vero. distinguit haec tria, electionem, confirmationem, & administrationem.

Sed qualiter respondetur ad alias decre. nosti. & transmissam, de cle. in quibus dicitur, quod per confirmationem quis habet plenam & liberam administrationem, & dicendum est, quod refert, an confirmet is, qui est ordinarius loci & plenam potestatem habet a iure, vt archiepiscopus quantum ad suos suffraganeos, & episcopi quantum ad praelatos ecclesiarum suarum diocesum sibi subiectarum, & Papa quantum ad omnes, quia super omnes ordinariam habet potestatem, an confirmet alius, quia si archiepiscopus, vel episcopus aut Papa confirmet, ex ipsa confirmatione intelligetur ei concessa esse administratio, vt praedicta decret. transmissam. & c. nosti. & intelligitur esse institutus & accepisse per hoc institutionem, de simo. sicut tuis. vbi dicitur, quod petita fuit confirmatio, & postea sequitur quod accepit institutionem, sicut petiuerat, vnde pro eodem ponit confirmationem & institutionem, & hoc accidit quia huiusmodi eonfirmatores pleniorem habent authoritatem, & res vel loca plenius subsunt eis, maxime in spiritu alibus, propter quod eis competit instituere, de elect. querelam. & ideo efficacior est eorum confirmatio, & intelliguntur per hanc instituere, quia non exigitur alicuius alterius conuenientia, vel assensus, secus autem est, quando alii confirmant, qui non sunt locorum ordinarij, quia non sic plene praesunt illis, vnde alterius, videlicet superioris, vtpote diocesani, qui plenius curae ac regimini est conuenientia expectatur, sicut dictum est. sup. vel potest aliter dici confirmatio electionum in talibus prioratibus pertinet de iure ad ipsos diocesanos, quoniam ad ipsos spectat regimem animarum commit. tere. 16. quaest. vlt. nullus omnino. Et ad illam decre. de consue. sic respondendum est, quia monasterium Carrofens. dicebat quod fratres Andrens. monasterii dicebant in Carrofens. capitulo aliquem de gremio ipsius monasterii Carrofens. eligere sibi in abbatem propter statuta diocesani episcopi, qui constituerat, quod electio prioris, vel abbatis monasterii Andrens. penderet penes fratres ipsius loci, & capitulum Carrofens. monasterium vero Andrens. dicebat, quod de iure communi, & priuilegio ad ipsos fratres tantum pertinebat electio, & Papa respondet, quod illud statutum potest ita sane intelligi, vt nec iuri conmmua ni, nec priuilegio derogetur per ipsum, videlicet vt ad fratres Andrens. monasterii spectet electio, & ad capitulum Carrofens. confirmatio. Sed non est ita intelligendum, quod de iure communi pertineat confirmatio ad Carrofens. capitulum. Nec ad hoc se refert decre. cum dicit quod statutum illud non obuiat iuri communi, quia non erat quaestio de confirmatione, sed de electione solum, quam de iure communi dicebat ad se spectare Andrens. monasterium.

Vnde statutum illud sic potest intelligi, quod non obuiaret iuri communi, quod est vt congregatio sibi abbatem eligat. 16. quaest. vlt. c. fi. & tamen statutum ipsum concedebat capitulo Carrofens. videlicet ius confirmandi, quod ipse diocesanus videtur ei concessisse huiusmodi statuto, nam alias statutum ipsum fuit inane, nisi aliquid specialiter indulsisset. de ver. sig. abbate. circa fi. non obuiat huic intellectui decre. illa de reli. do. quia monasterium dicitur enim ibi, quod vnum monasterium fuit vnitum alteri. Vnde ipse erat abbas vtriusque, & amborum administrationem & ordinationem habebat, nec praeficiebatur alius in vno, & alius in altero, sed quia vtrunque incongruum videtur, quod in alio prioratu subiecto monasterio, vel abbati confirmetur, vel instituatur prior inscio ipso abbate, cui subest prioratus, ideo potest dici, quod electio quae in tali prioratu celebratur, denuncianda est abbati, cui subest per eum, & per electores, vel per illos, cum eius conuenientia praesentando dioc. de ec. edi. ad audientiam. & de elect. sacrosancta.

7 Et ita dici potest, quod confirmatio talium electionum ad dioc. pertinet, & sic eorum authoritate geri debet administratio, nisi aliud abbatibus de iure competeret speciali. vt sup. notatum est. Vel nisi circa institutiones & destitutiones abbatum, & huiusmodi praelatorum & religiosorum aliud obtineat, & obseruetur ex regula & institutione sui ordinis approbata, sicut patet in Cister. de fi. ne Dei.

Degradari autem huiusmodi praelatos, vel priores ad solum episcopum pertinet. 15. quaest. quinta. c. 1. & seq. & 16. quaest. secunda. visis. in cellis autem quae eri deberent infra septa monasterii. 2o. quaest. sexta. c. fin. nullum instituere vel destituere debent episcopi. 18. quaest. secunda. quam sit. Alii dicunt, quod non solum in prioratibus, qui habent curam, sed etiam in alijs, & etiam in his, vbi est prior datus ab abbate, semper est praesentatio facienda episcopo, & per eum confirmatio facienda. ( Praecauentes) ipsi episcopi vel visitatores. (Eos) episcopos vel visitatores (Personis) no. eos qui praesunt capitulis celebrandis habere iurisdictionem super eos qui offendunt monasteria.

CAPVT VIII. 1 Pistatoras posant punre monaclos, aponere vero & remouere non possunt. 2 Ordoiudiciorum in in quisitionibus abbatum non est seruandus. Exempti an post depositum officium teneantur reddere rationem de ys quae male gestit, vel quae male administrauit.

EA QVAE. Hoc c. loquitur de visitatoribus deputatis a praecedentibus capitulis (Conci.) 5. c. proxi. (Normam) forte nimis leuem. Monachos) hic apparet, quod visitatores possunt punire monachos, & ad abbatem remittere puniendos, vel dic melius, quod non possunt punire delinquentes monachos nisi essent contumaces, vt puta quia cum visitatores vellent interrogare de statu monasterij, ipsi nolebant respondere, vel alio modo visitationem eorum impediebant, & sic hic loquitur. Puniatur) suspensionis poena, vel interdicti. deponere enim non possumt, vel remoa uere a. supra, cap. proxi. §. ordinentur. Vel dic melius, quod non suspendentur, vel interdicentur, nisi per episcopum, sed disciplinam publice recipiant in capitulo, & hoc videtur sonare litera. ( ludiciorum.) No. in inquisitionibus Abbatum non esse seruandum solitum ordinem iudiciorum. infra, de accu. qualiter. 2. in fi. & de simo. per tuas. (Ab administratione) hoc specialiter conceditur sibi in exemptis propter periculum morae, & longam absentiam Papae (Portet) a diocesano vel a Papa.