Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentaria super libros quinque decretalium

Prooemium

Liber 1

Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica

Titulus 2 : De constitutionibus

Titulus 3 : De rescriptis

Titulus 4 : De consuetudine

Titulus 5 : De postulatione praelatorum

Titulus 6 : De electione et electi potestate

Titulus 7 : De translatione episcopi

Titulus 8 : De auctoritate et usu pallii

Titulus 9 : De renunciatione

Titulus 10 : De supplenda negligentia praelatorum

Titulus 11 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum

Titulus 12 : De scrutinio in ordine faciendo

Titulus 13 : De ordinatis ab episcopo qui renunciauit episcopatui

Titulus 14 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum

Titulus 15 : De sacra unctione

Titulus 16 : De sacramentis non iterandis

Titulus 17 : De filiis presbyterorum ordinandis vel non

Titulus 18 : De servis non ordinandis et eorum manumissione

Titulus 19 : De obligatis ad ratiocinia ordinandis, vel non

Titulus 20 : De corpore vitiatis ordinandis vel non

Titulus 21 : De bigamis

Titulus 22 : De clericis peregrinis

Titulus 23 : De officio archidiaconi

Titulus 24 : De officio archipresbyteri

Titulus 25 : De officio primicerii

Titulus 26 : De officio sacristae

Titulus 27 : De officio custodis

Titulus 28 : De officio vicarii

Titulus 29 : De officio et potestate iudicis delegati

Titulus 30 : De officio legati

Titulus 31 : De officio judicis ordinarii

Titulus 32 : De officio judicis

Titulus 33 : De majoritate et obedientia

Titulus 34 : De treuga et pace

Titulus 35 : De pactis

Titulus 36 : De transactionibus

Titulus 37 : De postulando

Titulus 38 : De procuratoribus

Titulus 39 : De syndico

Titulus 40 : De his, quae vi metusve causa fiunt

Titulus 41 : De in integrum restitutione

Titulus 42 : De alienatione judicii mutandi causa facta

Titulus 43 : De arbitris

Liber 2

Titulus 1 : De judiciis

Titulus 2 : De foro competenti

Titulus 3 : De libelli oblatione

Titulus 4 : De mutuis petitionibus

Titulus 5 : De litis contestatione

Titulus 6 : Ut lite non contestata non procedatur ad testium receptionem vel ad sententiam diffinitivam

Titulus 7 : De juramento calumniae

Titulus 8 : De dilationibus

Titulus 9 : De feriis

Titulus 10 : De ordine cognitionum

Titulus 11 : De plus petitionibus

Titulus 12 : De causa possessionis et proprietatis

Titulus 13 : De restitutione spoliatorum

Titulus 14 : De dolo et contumacia

Titulus 15 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae

Titulus 16 : Ut lite pendente nihil innovetur

Titulus 17 : De sequestratione possessionum et fructuum

Titulus 18 : De confessis

Titulus 19 : De probationibus

Titulus 20 : De testibus et attestationibus

Titulus 21 : De testibus cogendis vel non

Titulus 22 : De fide instrumentorum

Titulus 23 : De praesumptionibus

Titulus 24 : De jurejurando

Titulus 25 : De exceptionibus

Titulus 26 : De praescriptionibus

Titulus 27 : Sententia et re iudicata

Titulus 28 : De appellationibus, recusationibus, et relationibus

Titulus 29 : De clericis peregrinantibus

Titulus 30 : De confirmatione utili vel inutili

Liber 3

Titulus 1 : De vita et honestate clericorum

Titulus 2 : De cohabitatione clericorum et mulierum

Titulus 3 : De clericis conjugatis

Titulus 4 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda

Titulus 5 : De praebendis et dignitatibus

Titulus 6 : De clerico aegrotante vel debilitato

Titulus 7 : De institutionibus

Titulus 8 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis

Titulus 9 : Ne sede vacante aliquid innovetur

Titulus 10 : De his, quae fiunt a praelato sine consensu capituli

Titulus 11 : De his, quae fiunt a maiori parte capituli

Titulus 12 : Ut ecclesiastica beneficia sine diminutione conferantur

Titulus 13 : De rebus ecclesiae alienandis vel non

Titulus 14 : De precariis

Titulus 15 : De commodato

Titulus 16 : De deposito

Titulus 17 : De emptione et venditione

Titulus 18 : De locato et conducto

Titulus 19 : De rerum permutatione

Titulus 20 : De feudis

Titulus 21 : De pignoribus et aliis cautionibus

Titulus 22 : De fidejussoribus

Titulus 23 : De solutionibus

Titulus 24 : De donationibus

Titulus 25 : De peculio clericorum

Titulus 26 : De testamentis et ultimis voluntatibus

Titulus 27 : De successionibus ab intestato

Titulus 28 : De sepulturis

Titulus 29 : De parochis, et alienis parochianis

Titulus 30 : De decimis, primitiis et oblationibus

Titulus 31 : De regularibus et transeuntibus ad religionem

Titulus 32 : De conversione conjugatorum

Titulus 33 : De conversione infidelium

Titulus 34 : De voto et voti redemptione

Titulus 35 : De statu monachorum et canonicorum regularium

Titulus 36 : De religiosis domibus, ut episcopo sint subiectae

Titulus 37 : De capellis monachorum et aliorum religiosorum

Titulus 38 : De jure patronatus

Titulus 39 : De censibus, exactionibus et procurationibus

Titulus 40 : De consecratione ecclesiae vel altaris

Titulus 41 : De celebratione missarum, et sacramento eucharistiae et divinis officiis

Titulus 42 : De baptismo, et eius effectu

Titulus 43 : De presbytero non baptizato

Titulus 44 : De custodia eucharistiae, chrismatis et aliorum sacramentorum

Titulus 45 : De reliquiis et veneratione sanctorum.

Titulus 46 : De observatione jejuniorum

Titulus 47 : De purificatione post partum

Titulus 48 : De ecclesiis aedificandis vel reparandis

Titulus 49 : De immunitate ecclesiarum, coemiterii, et rerum, ad eas pertinentium

Titulus 50 : Ne clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant

Liber 4

Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis

Titulus 2 : De desponsatione impuberum

Titulus 3 : De clandestina desponsatione

Titulus 4 : De sponsa duorum

Titulus 5 : De conditionibus appositis in desponsatione vel in aliis contractibus

Titulus 6 : Qui clerici vel voventes matrimonium contrahere possunt

Titulus 7 : De eo, qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium

Titulus 8 : De conjugio leprosorum

Titulus 9 : De conjugio servorum

Titulus 10 : De natis ex libero ventre

Titulus 11 : De cognatione spirituali

Titulus 12 : De cognatione legali

Titulus 13 : De eo, qui cognovit consanguineam uxoris suae vel sponsae

Titulus 14 : De consanguinitate et affinitate

Titulus 15 : De frigidis et maleficiatis, et impotentia coeundi

Titulus 16 : De matrimonio contracto contra interdictum ecclesiae

Titulus 17 : Qui filii sint legitimi

Titulus 18 : Qui matrimonium accusare possunt, vel contra illud testari

Titulus 19 : De divortiis

Titulus 20 : De donationibus inter virum et uxorem et de dote post divortium restituenda

Titulus 21 : De secundis nuptiis

Liber 5

Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus

Titulus 2 : De calumniatoribus

Titulus 3 : De simonia, et ne aliquid pro spiritualibus exigatur vel promittatur

Titulus 4 : Ne praelati vices suas vel ecclesias sub annuo censu concedant

Titulus 5 : De magistris, et ne aliquid exigatur pro licentia docendi

Titulus 6 : De judaeis, sarracenis, et eorum servis

Titulus 7 : De haereticis

Titulus 8 : De schismaticis et ordinatis ab eis

Titulus 9 : De apostatis et reiterantibus baptisma

Titulus 10 : De his, qui filios occiderunt

Titulus 11 : De infantibus et languidis expositis

Titulus 12 : De homicidio voluntario vel casuali

Titulus 13 : De torneamentis

Titulus 14 : De clericis pugnantibus in duello

Titulus 15 : De sagittariis

Titulus 16 : De adulteriis et stupro

Titulus 17 : De raptoribus, incendiariis et violatoribus ecclesiarum

Titulus 18 : De furtis

Titulus 19 : De usuris

Titulus 20 : De crimine falsi

Titulus 21 : De sortilegiis

Titulus 22 : De collusione detegenda

Titulus 23 : De delictis puerorum

Titulus 24 : De clerico venatore

Titulus 25 : De clerico venatore

Titulus 26 : De maledicis

Titulus 27 : De clerico excommunicato, deposito vel interdicto ministrante

Titulus 28 : De clerico non ordinato ministrant

Titulus 29 : De clerico per saltum promoto

Titulus 30 : De eo, qui furtive ordinem suscepit

Titulus 31 : De excessibus praelatorum et subditorum

Titulus 32 : De novi operis nunciatione

Titulus 33 : De privilegiis et excessibus privilegiatorum

Titulus 34 : De purgatione canonica

Titulus 35 : De purgatione vulgari

Titulus 36 : De iniuriis et damno dato

Titulus 37 : De poenis

Titulus 38 : De poenitentiis et remissionibus

Titulus 39 : De sententia excommunicationis

Titulus 40 : De verborum significatione

Titulus 41 : De regulis juris

Titulus 31

Titulus 31

TITVLVS XXXI. DE EXCESSIBVS PRAELATORVM.

Caput 1

CAPVT I. 1 Nunquid episcopus possit suspendere clerieos. uide in nume. 2 An sit necessaria monitio in interdicto & susa pensione.

PERVENIT. ( Et exactiones). Omnes autem exactiones intelliguntur illicite, nisi a iure concedantur. 10. qon. .quia vel consuetudine. 9. quaestio. 3. conquestus. vel statuto (Chari¬ tate) moderatum autem auxilium tum charitate postulare potest. supra, de censi. cum apostolos. & no. sup. de his quae fi. a praela. sine consen. ca. quanto. Suspendere) loquitur episcopo, & hoc est verum, quod episcopus non potest suspendere clericos, vel ecclesi as interdicere in perpetuum, vel ad longum tempus multum sine consensu capituli. supra, de his quae fi. a ma. par. ca p. quaesiuit. & hoc maxime obtinet, vbi p rocedit ex officio, forte contra praesentem vel absentem, nam tunc est cum maiori maturitate procedendum, sed si in iudicio quis sit contumax, solus episcopus vel quilibet alius iudex praedicta facere pote st. 5. de offi. dele. sane. & etiam excommunicare. 3. de offi. deleg. & literis. sed si deberet perpetuo episcopus suspendere aliquem ab officio & beneficio etiam in iudicio, credimus quod non deberet facere sine consensu capituli, quia magna quaestio est, haec sine consensu capituli facere non debet. supra, de his quae fi. a praela. quanto. Item argumen. 15. quaestio. 7. episcopus. 34. dist. quorundam. 30. dist. studeat nullus. Item quia solus homo, etc. 65. dist. episcopus. ad tempus autem saltem modicum, credimus aliquem praelatum posse suspendere subditum sine monitione, imo sine causae cognitione si culpa, vel delictum coram iudice fiat. arg. contra. 45. dist. c. 1. ff. de pen. moris. 35. dist. c. vlt.

2 Sed oppones mirum est, quod episcopus non potest ferre sententiam perpetuae suspensionis, & tamen delegatus eius possit. supra, de excommunicatione. apostolicae. Respon. quod delegatus perpetuo non suspendit, nisi requisito consilio delegantis. supra, de officio deleg. si pro debili. ad hoc etiam faciunt c. alleg. quorundam studeat, & delegans episcopus consilium capituli requiret.

Item quidam dicunt necessariam esse monitionem in interdicto & suspensione. supra, de ap. reprehensibilis. & pro nulla causa posset quem suspendi, nisi per contumaciam, sicut in excommunicatione. in hoc enim interdictum & excommunicationem comparat, argumentum. 5. de appel. ad haec quoniam. Et ar. contra. 12. q. 2. hi qui. sed certe hoc non credimus, cum inueniam sententiam suspensionis fieri contra delinquentem, etiam non contumacem. 5. q. 4. in lo. 2. qon. 1. nemo. ibi enim ponitur excommunicatio pro suspensione. I. de sen. excom. sacro. in prin. datur enim ibi paena. vnde sic erat in hac poena, vt in alijs vt probata culpa vel notoria existente imponi possit sine monitione, & poenitenti & correcto, sed in sententia excommunicationis est secus, quia non est poena pure, sed medicina. 2. qon. 1. multi. Hoc autem bene fatemur, quod quando pro contumaeia infertur non debet inferri, nisi contra incorrigibilem & contumacem, sicut nec missio in possessionem. ff. de dam. infe. nisi. §. si forte. in eo autem suspensio vel interdictum similitudinem habet cum excommunicatione, quod legitur. supra, de ap. ad haec.

Caput 2

CAPVT II. 1 Episcopus non potest concedere priuilegium in praeiudicium alterius.

AD HAEC. (Liberas). Not. episcoApum non posse concedere priuilegium in praeiudicium alterius. 9. q. 3. conquestus. per principalem. de hoc no. sup. vt eccle. benefi. vt nostrum. in fi.

Caput 3

CAPVT III. 2 Ordinatio male facta, & ideom cassata, fuperior postea illam ecclesiam ordinabit, & non ille. cuius ordinatio est cassata.

AD AVRES NOSTRAS (Intrudere) & male. Ordinans) satis potest hoc esse de iure, quod ex quo ille ad quem pertinet ordinare ecclesiam, eam male ordinat, quod cassata mala ordinatione, superior illam ecclesiam ordinabit, & non ille cuius ordinatio cassata est. arg. I. eod. inter dilect. in fi. Nos tamen haec non fatemur, nisi in casibus, vbi expressum est in iure, vel nisi iudex in poenam delinquentis sententialiter hoc sibi retineret, sed forte tune de iure est, quando in eo casu ad alium ipsa electio deuoluitur, nam non debet sibi ius, ad alium deuolutum retinere.

Caput 4

CAPVT IIII. CLERICI.

Caput 5

CAPVT V.

SANE. (Libertatem) nulla differentia habita, vtrum libertas in pri. contineatur, aut in generalibus canonibus, vt hic. 10. quaestio. 3. quia eb. idem etiam si forte praescripserint.

Caput 6

CAPVT VI. ILLVD ETIAM. (Assumentes). Not. poenam illorum, qui in bene ficijs sibi mutant causa possessionis.

Caput 7

CAPVT VII.

CVM AD OVORVNDAM. (Concilio) . supra, decem. cum apostolus. ( Proillis) pro excedentibus enim numerum Lateranens. concilii non potest aliqua sententia ferri in eum, si denegauerit debitum. argumentum. ff. de aqua quoti. leg. 1. §. lulianus. & §. item quaeritur. 10o. quaestio. 3. quia cognouimus. imo quod episcopus iniuste abstulit, restituet in quadruplum. 18. dist. quoniam quidem. C. ad. l. lul. rep. l. 1. in Authen. vt lic. ma. §. & hoc quoque. (Non tenere) not. speciale vt sententia excommunicationis a suo episcopo lata, non teneat, vel dic, quod non est speciale in hoc casu, sed hoc intelligitur quando exprimit errorem in sententia., puta excommunico te, nisi me recipias, & vltra numerum praetaxatum. (Non tenere) nos dicimus generale ius, quod hic dicitur. cscet quod subditus alicuius sic priuilegiatus in aliquo capitulo a Papa quod si praelatus illius ecclesiae cap. fert in eum sententiam excommunicationis, duoc non tenet: vt hie. infta, de priuil. cum capella. & c. quanto.

Caput 8

CAPVT VIII. SICVT VNIRE (Vnio) de vnione not. supra, ne se. vac. c. 1. (episcopi) not. quod quantumcunque plee ecclesiae spectent ad ab bates e, non licet eas eis vnire, vel vnam alijs subiicere, hoc enim est speciale tantum, vt hic.

Caput 9

CAPVT IX.

QVAM SIT. (Confiteri) d confessione. not. sup. de ele. per inquisitionem. Constiterit) habito legitimo proessu contra eum, vel per inquisi tionem, vel per accusationem, vel alio modo, nec probatur per hoc, quod confessio facta extra iudicium praeiudicat, quia hoc non deponitur propter fornicationem, de qua non constat, si enim de ea non eom staret, non cogeretur maritus recipere eam quod hic praecipitur, sed ideo puniturb quia ex tali confessione apparet eum maledicum detractorem. (Leuem) quorum quodlibet ad eius poenitentiam alias paenam sufficit.

Caput 10

CAPVT X 1 Aedictum peremptorium non est netesse in absentem, qui de contumacia uel de culpa notatus eff.

EX LITERIS. (Candentis) haec purgatio omnino interdicta est. 5. de pur. ca. ex tuarum. 2. q. 5. c. mennam. supra, ne cle. sententiam (euaserit) haec verba non solum episcopo, qui po estatem habet, sed etiam in alio consiliatore irregularitatem adducerent. 50. dist. si quis viduam. 5. ne cle. sententiam. ( Multitudine) & sic auxilium dedit suspensioni eius, vel mandatum tacitum, propter quod est irregularis. 50. dist. si quis viduam. ( Inueniri) vnde pro eodem est, ac si non venisset. 11. q. 3. certum. non enim licet post calumnias latitare. ff. ex quib. cau. in pos. ea. Fulcinius. §. sciendum.

Item no. non est necesse in eo, qui de contumacia, vel de culpa notatr est, quod perueniat ad eum peremptorium. supra, qui fil. sint legi. causam. perlatum. 5. de cle. coniu. tuae. 7. qo6. 1. praesentium. C. de iudi. properandum. § & si quid. ff. de euic. si vero. & l. si dictum. §. si praesente. ff. loc. Item quaeritur. §. exercitus. contra. supra, vt lit. non constet. quoniam. de iureiur. l. penul. ff. quae sen. sine ap. re. l. 2. & C. quomodo & quando iu. ea. 3. qon. 9. caueant. Sed contraria loquuntur vbi absens non notatur de calumnia, vel culpa( Amouentes) non fertur sententia contra istum depositionis ab episcopatu, sed dicit iudex, amoueo talem perpetuo ab ecclesia Abigan. simile de cler. non resi. ex tuae. Melius videtur, quam expresse in eum sententia depositionis feratur. supra, de do. & contu. veritatis. (Amouentes). 5. c. 2. G. melius.

Caput 11

APVT XI. 1 Nedum electio, sed etiam instituto antequam adipiscatur possessionem, opponitur erimen. Fallit. 2 Quo casu, & per quem procedi possit ad secundam electionem, etiam prima non cassata, & quando non teneat electio, nisi prius casse44 2pxamna. in num. 3. ges omnias per easdem tausas dissoluitur, per puas contrabitur. 4 El. ctio seu prouisio quae nulla est, non debet impedire. furisdictio a delegato ad delegatum debet redire, sicut appellatio. 3 Cessatur electio facta contra formam mandati, & uide uusque ad si. Electio siue prouisio quae nulla est, ad quem tune potestas prouidendi deuoluatur.

INTER DILECTOS FILIOS. ( Aleato. rem) not. quod crimen opponitur, non tantum electio tonfirmationem petenti. 3. de electio. dudum. imo etiam opponitur ei, qui institutus est antequam adipiscatur possessionem, vt hic, dummodo laboret infamia, supra, de accu. accedens. sed si aliquis agat possessorio super beneficio, vel dignitate, quod obtinuit recuperando, tunc nullo modo obstat exceptio criminis. supra, de or. cog. super. & supra, de restitu. spo. in literis. sed si agat petitorio ad repetendum beneficium, vel dignitatem amissam, tunc distingue, quia si obiicitur crimen, vel aliquid aliud, quod ipso facto inducit priuationem illius beneficii. vel dignitatis. VERBI SRATIA. quod si haereticus, vel sententialiter depositus, vel de crimine condemnatus, admittenda est huiusmodi exceptio. argumentum. 8. dis. quo iureiur. 23, quaestio. 7. cap. 1. & 2. sed si aliud crimen sibi obiiciatur. sce quod est adulter, periurus, vel simoniacus de alio beneficio, quia per huiusmodi crimina ipso iure non amittit suum ius, non credimus huiusmodi exceptiones, admittendas, quod sic probo, quia etiam probato crimine, cum remanet praelatus, vel canonicus, adiudicandum est ei ius petitum, & sic nihil prodesset sibi probatio suae exceptionis, ergo non est admittenda. C. de proba. ad probationem. Nec potest dicere, quod crimine obiecto in modum excep. priuandus sit iure suo, quia expresse contradicitur. supde ordin. cog. cum dilec. in fi. Si autem obiicitur ei, quod contraxit matrimonium, dicunt quidam hanc exceptionem admittendam, quia ipso facto renunciare videtur, alijs contra videtur, sed videtur, quod hi qui agunt petitorio ad recuperandum sua beneficia proprie intentant actionem in rem, quasi confessoriam, quia ius petunt, vel beneficii, vel dignitatis in ecclesia, quae est res aliena, quia Dei, vel nullius est, sicut quando petitur vsusfructus. ff. si vsusfruc. pet. leg. 1. im prin. & l. vlt. §. 1. & leg. fi.

Sed op. contra eum, quod agit petitorio, competit actio per quam remouebitur abeneficio, ergo multo fortius contra eum agentem petitorio, dabitur exceptioe ff. de re iudi. l. inuitus. §. credamus. Respon. actio competit ante vindictam, non ad prosecutionem rei familiaris, in casu autem nostro, proponitur exceptio, pro defensione iuris, vel rei familiaris. Vnde non haberet locum praedicta regula. sct cui damus actionem, & exceptionem, quae loquitur quando ad idem agitur & excipitur. Atque ludos) . 35. dist. c. 1. 3. de vi. & ho. cler. c. clericis. causa autem conuiuii ludere licet. ff. de alea. qui in conuiuio. (Indignantem) haec verba infamiam facti irrogant. C. de his qui not. infa. improbum. (sudicum) & sic patet, quod sufficiens est probatio iudicis super facto suo, & maxime vbi sunt plures. arg. 5. de proba. tertio. & no. 3. de accu. cum dilec. (Conscientia) . 5. de fal. ad falsariorum. conmi tra. Sol. ibi de falsatoribus literarum Papae. hic de alijs, vel aliter vt ibi not. ( Absoluendum) de plenitudine potestatis est absolutio facta super exceptione, cum alias alii iudici non liceret super excep. iudicare, cum etiam super ea non debeat fieri lit. conte. vt alias not.

Postmodum) ex interuallo, vel incontinenti ab eadem parte. supra, de postul. bonae memo. ibi, temere receperunt, & intelligo hoc, postquam publicata est electio, vel prouisio. de hoc no. supra, de elec. publicato. & c. cum terra. Alius autem ab illo, qui fecit primam prouisionem vel electionem, si prima nulla est ipso iure, secure procedit ad secundam electionem faciendam, etiam prima non cassata. argumentum. supra, de elec. cum in cunctis. in fi. sup. de sen. & re iu. cum Bertholdus. & not. sup. de elec. considerauimus. Secus autem dicerem, si prima quae nulla est confirmata, esset siue bona fide, siue fraudulenter, quia tunc electio facta ab illo ad quem deuoluta est potestas, non tenet, dummodo confirmatio teneat, quia iam ecclesia non vacat, & ei obediendum est, & authore praetore possidet, argum. 3. q. fi. nonne. ff. de acqui. pos. iuste. Item quamuis electio non teneat, tamen ex quo confirmatio accessit, iam contra eam nihil dici potest. sup. de elec. cum dilect. ff. quae sen. sine ap. l. 1i. Item cum omnis res per easdem causas dissoluatur, per quas contrahitur. inf. de reg. iur omnis. ergo sicut administratio huiusmodi dignitatis & concessa est per confirmationem, sic est sibi auferenda per infirmationem. Hic autem cessat ratio in primo casuilict quando electio non est confirmata, item autem quod in confirmatione dicimus, etiam si aliud interueniat, quod vicem obtineat confirmationis, vt si ass ignatum sit ei beneficium, & in possessionem inducte pereum, ad quem pertinet cum debita & consueta solennitate. ar. 3. de conces. praeben. quia di. & c. cum nostris. Quidam tamen dicunt, quod in hoc casu etiam post confirmationem, ille ad quem deuoluta est potestas secure eliget, sed non poterit petere confirmationem suae electionis, nisi prima electio fuerit prius cassata. ar. 3. de in integr. resti. c. 2. in fi. primum dictum magis placet.

Prima opinio, quae not. in gl. ista ex intetuallo, vbi dicitur, quod si electio fiat post primam confirmationem, non valet, siue bona fide, siue fraudulenter obtenta fuerit primae electionis confirmatio, tunc est vera, quando tempore confirmationis factae nullus erat qui posset eligere, vel deberet, & obtifet illa opinio, etiam si confirmatus non sit adeptus possessionem, sic. ut apparet expresse. sup. de conces. praeben. & ec. non va. post electionem. nam si alius tempore confirmationis potest de iure eligere propter confirmationem alterius electionis factae, ab aliquo alio, ad quem non pertinet, non perdet ipse ius suum. 5. de sen. & re iu. cum Bertholdus. nisi confirmatio esset facta vocato eo, ad quem pertinet elec. vel solenniter proposito edicto, de quo not. 3. de procu. in nostra. supra, de sen. & re iu. quamuis. quia tunc bene noceret. ff. de mino. in causae.

Item non habet locum praedicta opinio, nisi ex prouisione, quae habet vim electionis & confirmationis, vel ex confirmatione, quae male factae sunt deuoluitur potestas eligendi ad alios, quia tunc propter tales confirmationes non dimitterent illi, ad quos pertinet, quin procedant ad electionem. 5. de elec. cum in cunctis. in fi. Sed his videtur contra. 5. de conces. praeben. post electionem, vbi videtur dici, quod ex prouisione deuoluebatur potestas eligendi ad primos, & tamen non tenet electio, nisi prius cassetur prima electio. So. ibi, non dicebatur deuoluta potestas eligendi ab archiepiscopo ad capitulum ex prouisione vel confirmatione, sed ex his quae postea contingunt. csct quia debito modo non erat electus praesentatus a capitulo, & propter renunciationem & abiurationem post prouisionem secutas, & ideo cum ibi haberent ius ex prouisione archiepiscopi, quae legitime facta erat, non valet electio fact a a capitulo, nisi primo cassaretur prouisio, & idem si sola electio facta esset, quae teneret, quia ea non cassata, non valeret alia electio, nisi incontinenti fieret: vt no. 3. de elec. considerauimus.

1 Sed quid dices, aliquis authoritate papae, prouidit alicui notorio indigno, & scienter de aliqua praelatura, vel manifeste contra tenorem mandati, nunquid illi ad quos pertinet electio, primo poterunt eligere, non obstante tali prouisione vel confirmationet arg. quod sic. praealle. dec. cum in cunctis. in fi. Item electio vel prouisio quae nulla est, non debet aliam impedire. 5. de elec. auditis. & eodem modo, si non seruauit formam mandati, non valet quod fecit. 3. de rescri. cum dilecta. Item electio facile debet redire ad suam naturam, id est, ad alios, ad quos pertinet de iure. ff. de pac. si vnus. §. pactus. in fi.

Sed nobis videtur contra, nec contradicit decre. cum in cunctis, quia licet sit statutum, quod electio propter defectum suum deuoluatur ab episcopo ad capitulum, vt ibi, & ideo teneat electio, non obstante confirmatione, non tamen est statutum, quod a delegatis Papae deuoluatur ad primos electores, & ex quo statutum non est, deuolui non debet. 5. de conces. praeb. quia diuersitatem. 5. de sup. ne praela. c. romana. Item indignum esset, ex quo Papa ad se reuocauit prouisionem, licet eam faceret delegatus, quod vlterius rediret ad primos, nisi de mandato Papae. 3. de post. bonae. 2. circa fi. 3. de offi. leg. quod ad trans3. vt lit. pe. ecclesia. & 3. qon. 6. multum. Iterum fateor, quod non teneat, quod fecit iste delegatus, nec impedit, quin alia electio fiat ab eo, ad quem pertinet tunc eligere. lsct a superiore qui delegauit non ab eis, a quibus reuocata est electio. de hoc. no. supra, de praeb. inter caetera. nam a delegato ad delegantem debet redire iurisdictio, sicut appellatio. sup. de offi. del. super quaestionum. & flumina ad locum vnde exeunt reuertuntur.

Item electio bene redit ad naturam suam, si redit ad delegantem, & si factum est contra formam mandati, non valet, & bene cassabitur, sed facta cassatione, electio non redibit, nisi ad delegantem. Alii dicunt & forte melius, quod si alicui mandatum fuit, quod prouideret alicui sub conditione. VERBI GRATIA si est et de ta li ioc i indus, cum hic noh habeat iurisdictionem, vel potestatem prouidendi, nisi conditio sit vera. ff. de ver. sig. cedere. & talis prouisio, quae nihil valet, nec fundamentum habet, non impe diet primos eligere. de hoc no. supra, de praesump. dudum. Idem videtur, & si potestas non sit conditionalis, sed certum est, quod Papa nunquam scripsisset pro eo, si sciret veritatem, vt si scripserit pro quoquam in crimine permanente, sed secus est si scripsisset pro aliquo, qui egeret dispensatione, puta irregularem, vel alium defectum patientem, nam tunc licet ille, cui mandatur, non posset prouidere huic irregulari, qui tacuit se irregularem, tamen prouisio intacta reuerteretur ad delegantem. Ratio diuersitatis est, quia hic ex quo de gratia voluit principale. lsc. huic prouideri credendum est, quod velit accessorium. s. dispensare cum in eo defectum, quem patitur, sed secus est in praecedenti casu, vbi dispensare non potest. argumentum, opt. ff. de officio prae. Barbarius. in fi. vbi dicit, quod si sciuisset eum seruum liberum effecisset. & supra, de renunc. nisi. §. personae. supra, de sen. & re iudi. cum olim.

Et no. quod quando prouisio non debet reuerti ad delegantem, potius deuoluitur potestas prouidendi ad alium delegatum, qui similem potestatem habet prouidendi in eadem ecclesia, dummodo praesentauerit literas, quam ad alios, ad quos pertinet de iure suo. supra, de rescri. capitulum.

Alii tamen dicunt, quod quaecunque prouisio facta a delegato sit nulla, semper potestas prouidendi deuoluitur, vel ad alium delegatum, si est, vel ad primos, ad quos de iure pertinet. Imo plus dicunt quidam, quod etiam si Papa ignoranter prouidisset alicui irregulari, vel alij, ita quod nulla esset sua prouisio, quod si etiam ea non cassata, tunc prouideret delegatus eius, vel alii ad quos pertinet electio, quod teneret secunda electio, sed literae obtentae postquam possessori prouiderat, & maxime postquam prouisus per primos haberet possessionem, non valeret. supra, de conces. praeb. cum nostris.

Alii tamen distinxerunt, vtrum mandatum Papae processit in fauorem eius, cui scribebatur, vt tunc redeat electio ad primos electores, & idem dieert: si in fauorem seriptum erat illius, cui prouisum est, si crimen eius impediat prouisionem. Si autem delegatus prosequebatur factum suum, quia in fauorem suum fiebat huiusmodi prouisio, tunc reuertitur ad delegantem. Si autem per compromissum facta fuerit electio de indigno scienter, non redit tunc electio ad capitulum, sed ad superiorem deuoluitur, quod enim compromissarii faciunt, omnes facere videntur, cum vice omnium fungantur. 3. de elect. quia propter. Item constitutio. 3. de elec. ne pro defectu. indistincte loquitur, quod si electio non fuerit facta intra legitimum tempus, non distinguo, an a capitulo, an a compromissarijs, quod electio deuoluatur ad superiorem.

Caput 12

CAPVT XII. OCCEDENTIBVS AD NO S. (Legitima praescriptione) supra, de consan. & affi. ex literis. infra, de sen. & re iud. tenor.

Caput 13

CAPVT XIII.

DILECTVS FILIVS I.

Caput 14

CAPVT XIIII. 1 Quae genera hominum possint sibirectoremo ndicum constituere. 2 Societatis distinctionem hit habes. Collegia bona & lata, quando fiant illicita: 3 An collegia fieri valeant absquo senatuscon sul. uel principis autboritate, & quae collegta dicantur uoluntaria, in num. 4. & quae sint personalia uel realia, in num. 3. 5 Res collegiorum an & quando possint diuidi inter singulos de collegio. 6 Collegium an constituitur per aliquam societatem. & uide in nu. 7. &8. 7 Socius an possit conueniri de contractu socii, & an & quando debeat communicare dam stum & luerum, & nu. 8. 9 Clerici ciuitatis uel castri, an faciant coslegium. & in num. i0.

DILECTAIN CHRISTO. (Vnum corpus) de his corporibus no. supra, de offi. or. cum abbas. sed quod ibi minus dictum est, hic suppletur, videtur enim quod quilibet homines cuiuscunque professionis, vt grammatici, vel negotiatores, vt confrumentales, vel officii, vel pistores propria authoritate, si volunt, licet alii aliter dicant, possum conuenire simul, & facere sibi rectorem, & syndicum, & arcam communem, dummodo societatem comnant, vel collegium faciant pro aliqua causa, quidam tamen dicunt, quod rectores in personalibus collegijs, semper confirmabuntur a superiore, sicut & in realibus, vt in Authen. de defen. ciui. §. & iterum illud. & §. & si eadem. imo videtur, quod etiam sine rectore & sine syndico, & sine arca, & stipulatione possunt authoritate propria, vel sola voluntate expressa tamen constituere collegium, dummodo pro aliqua causa iusta hoc faciant, puta defensionem iustitiae suae, & aliorum, vel ne in suis officijs fraudem faciant & consimilibus. Nec oportet quod isti habeant aliud nomen, nisi collegium grammaticorum talis loci, & sic de alijs, lmo videtur, quod licitum sit collegium omnium bonorum sodalium, qui multum facere habituri sunt simul. arg. ff. de colle. il. l. 1. quae est Graeca. illud autem constat, quod si faciant collegium causa religionis, vel pietatis, & inde nomen sumant. VERBI CRATIA: collegium iuuantium oppressos, vel collegium facientium eleemosynas, & sic de caeteris licitum est. Et hoc probatur ex diffinitione societatis quae talis est.

2 Societas est plurium corporum inter se distantium, vno nomine ei deputato collectio. Item probatur ex eo, quod dicitur in l. 1. ff. de colle. illi. vbi dicitur, quod licita collegia sunt omnia, quae sunt causa religionis, vt praemissa, dummodo nihil faciant contra senatusc. id est, dummodo nihil mali faciant occasione collegii, quod prohibet illicita collegia, & haec collegia licet bonum nomen habeant, tamen quia male operantur, fit illicitum collegium, & ideo destruendum, & ad hoc facit. l. vlt. eiusdem tit. & l. Graeca. ibi posita.

Sed contra. ff. de colle. illi. collegia: in prin. vbi dicitur, quod collegia non debent fieri absque authoritate senatusc. vel principis. Sol. omnia praedicta collegia, quae fiunt pro bono, & ad malum, non procedunt, dicimus esse concessa authoritate senatuscon. qui sola illicita prohibet, & ideo licita concedere videtur. ff. de colle. illi. l. prima. sicut per idem senatusconsultum concessa sunt collegia professionum, & negotiationum, & burgorum & villarum. C. de iurisd. om. iud. l. fi. 3. de procu. quia. ff. quod cuiusque vniuer. l. 1. ff. ad Treb. omnibus fi. de leg. 1. si haeres. §. vitijs. C. de natu. lib. l. si quis sen. & in l. quoniam. authoritate autem principis possent, & deberent fieri collegia, si homines parum habent facere simul, vt si barones, vel ciuitates, vel tres, vel plures comnant collegium, nam huiusmodi collegium non valeret sine authoritate principis, quia nec multum simul facere habent, nec hoc faciunt causa religionis.

4 Item videtur quod haec collegia personalia, scilicet, professionum, negotiationum officiorum, & religionum sunt voluntaria, & non necessaria, & ex hoc est, quod etiam illi, qui sunt de eadem professione, vel negotiatione, siue sint plures, vel pauciores, quam alij, qui iam coierunt collegium, non coguntur illud intrare, imo qui iam intrauerunt, possint inde exire. Item quod exeuntes accipiunt partem de rebus communibus. Item quia non potest quis esse in duobus collegijs voluntarijs, & haec sunt. ff. de colle. illi. l. 1. §. fi. Videtur tamen alijs, quod si pauciores homines vnius officii, vt grammaticorum, pistorum, vel aliorum conueniant in vno loco ad collegium faciendum, quod non debent vocare se collegium grammaticorum illius loci, quia non proprium dicitur esse collegium ibi alicuius officii, nisi ibi sit maior pars, sed debent denominare ab illo officio, cum aliqua adiectione discer. nantur. VERBI GRATIA: Collegium scholarium vltra aduersam, vel citra, vel collegium scholarium sancti Stephani, quia haec conueniunt, & sic est dicendum de alijs. Alii tamen dicunt, quod pauciores de aliquo officio non possunt facere collegium, nisi assumant sibi nomen aliquam pietatem respiciens.

Quod autem praedicta collegia appellantur personalia vel realia, non habetur in iure, sed persimile dicitur numerum seruitutum realium & personalium, secus autem est in collegijs realibus, vt ciuitatis & burgi, & ecclesiae, quae sunt necessaria & naturalia, qualia sunt, quae ratione originis, vel ratione domicilij, vel alijs consimilibus rationibus contrahuntur. Nam huiusmodi domicilia, non licet indifferenter dimittere, & etiam potest plura talia collegia habere. ff. ad municip. l. Labeo. & l. seq. Item res talium collegiorum non diuiduntur inter absentes. 12. q. 2. §. qui manumittitur. Axo tamen dicit, quod singuli de vniuersitate de his, quae in ea conferunt cum inde recedunt, debent habere partem, & sic loquitur. ff. de col. illi. l. 1. §. fi. Sed de alijs quae donantur, vel legantur vniuersitati, non debent habere partem. ar. pro hac distinctione. ff. ne quid in loco publ. l. 2. §. viarum. 3. de cle. coniu. quod a te. vbi nota. 16. q. 6. de lapsis

6 Societas autem socii vniuersorum bonorum, vel alicuius negotiationis, vel rei, non constituit collegium, vel corpus, quod apparet ex eo, quia lex dicit, quod socii alicuius professionis possunt constituere collegium. ff. quod cuiusque vniuer. l. 1. §. 1. ex quo apparet, quod societas non est collegium per se, nisi aliter constituatur per principem, vel senatusconsul. vel alio modo, vt praedictum est. Item hoc ipsum probatur, quod collegium recidit in vnum. ff. quod cuiusque vniuer. sicut. in fi. 65. dist. c. fin. sed societas morte ciuilis socii solui7tur. ff. pro soc. actione. in princip. Item si esset collegium, non deberet conueniri quilibet socius de contractibus initis, nomine societatis, sed societas ipse tantum. 12. q. 2. qui manumittitur, quod falsum est, hoc enim datur haeredi, & in haeredem, & ideo male faciunt qui conficiunt libellos, vel stipulationes, vel alios contractus nomine societatis, cum non sit corpus, nisi exponas, id est, nomine sociorum, vt res magis valeat, quam pereat.

Sed his videtur contra. ff. quod cuiusque vni. l. 1. in prin. vbi videtur, quod haec tria comparantur. scae. societas, collegium, & corpus. Sol. ibi loquitur de societate intellectuali & iuris, quae est idem, quod corpe. & non de societate bonorum.

Hoc fallit in reis credendi, vel debendi socijs, quorum quilibet agit ex sententia pro alio lata. ff. de arbi. si duo. vbi dicitur, quod ex facto rei credendi socii, qui non compromisit, datur actio ex stipulatu contra eum socium, qui compromisit, ex quo omnes pariter damnum consequuntur. Ex quo videtur, quod eadem ratione ex stipulatione rei socii, qui compromisit detur actio alijs. ar. ad idem. ff. si quis can. si duo. §. 1. ff. de libe. exhib. l. 3. §. nunc. ff. de duob. reis. pro eadem. 1. respon. ff. de fideius. minimus. Et hoc ideo est, quia ex eo quod est reus, potest totum deducere in iudicium, imo partem deducere non debet, quod si faceret & illius partis pars sociorum contingeret, & ex eo quod est consocius, communicat lucrum & dam¬ num, & ideo inuicem vnus alterius nomine agere & pacisci videtur, secus autem in correis tantum, qui non communicant damna, & lucrum, & secus in socijs tantum, qui non possunt deducere in iudicium, vel pactum, nisi suam partem. Eatemur tamen, quod magister societatis, potest pro alijs agere ex eius beneficio. ff. de pac. item si ratum habet factum socii tacite vel expresse, potest agere ex facto eius. ff. pro soc. in re. semper enim praesumitur nomine socii contrahere.

Alii tamen contradicunt asserentes, quod licet ex facto socii, vel pacto, vel re iudicata damnum vel lucrum consequetur alius socius, vt sonat praealleg. l. & etiam aliquando detur ex eis exceptio, nunquam tamen datur actio. l. Aquil. pro socio, iure intelligitur vt per socium, id est, per factum socii, non obligetur socius, id est, nec luerum nec damnum sentiat antequam res in quibus contraxit versae sunt in communem vtilitatem.

Clerici autem ciuitatis, vel castri non possunt facere collegium ea ratione, quia sunt in eadem ciuitate vel castro, quia clerici non constituunt vniuersitatem castri, vel ciuitatis, vel castrum vel ciuitatem, quod idem est, sed constituunt vniuersitatem suarum ecclesiarum, & ciues constituunt ciuitatem, vel vniuersitatem ciuitatis, & castellani castrum: sed ber a ne a possunt constituere vniuersitatem causa religionis, scilicet, vt missas celebrent pro viuis, & defunctis, vel consimilibus. Item videtur quod cum ista collegia, vt rectores eorum subsint maioribus, & ordinarijs potestatibus, quod ad eorum dictum destrui possunt, & prohiberi ne incipiant, le Capitulum) No. non semper vbi plures clerici sunt in vna ecclesia, facere collegium. arg. 5. de iure. patr. postu. ( contendunt) quia si non est vniuersitas, non potest seribi sigillum vniuersitatis. ff. quod cuiusque vniuer. l. 1.

Caput 15

CAPVT XV.

GRAVEM. (Homagii) Propter homagium istud punitur, vt sequitur. 22. quaestic. 5. de forma. nisi enim praestitisset homagium, non crederem eum peccare, cum non vocaret eum dominum, sed praelatum. argum. i0. q. 3. cauendum (spiritualibus) de his etiam in¬ cidenter iudex secularis cognoscere non potest. 3. qui filii sint legi. lator.

Caput 16

CAPVT XVI. 1 Religiosi quibus confiteri teneantur. 2 Quis possit eligere sepulturam.

NIMIS INIQVA. (Cum religiosi) cuiuscunque religionis sint, in nullis sequentibus grauari debent. Nos credimus hoc speciale priuilegium fratrum praedicatorum, & minorum, vel aliorum, qui in his specialiter sunt priuilegiati, vnde bene sequitur contra regulam. Confessiones) quas audire debet proprius prior, vel alius commonachus. 16. q. 1. c. 2. si autem non haberet aliquem sui ordinis, satis crederem, quod de iure communi deberet confiteri parochiali sacerdoti. I. de poeni. & remis. omnis. sed hic repeto priuilegium horum quod cuilibet etiam de ordine suo, & de alio poterit confiteri (oratorijs) si vellent habere ad communicandos genera liter infirmos non licet, sed causa donationis licet. 11. q. 1. alia. & etiam pro se communicandis (sepeliri) hoc licet cuilibet religioso.

Eligat) Ex hoc videtur, quod non loquatur de professis, sed de confratribus templariorum, & consimilibus, qui remanent in seculo, tamen si esset professus, cum non habeat proprium velle, non posset eligere sepulturam. ar. 12. q. 1. non dica tis. Respondeo imo loquitur de minoribus & praedicatoribus, qui quando extra, connentus moriuntur, possunt eligere sepulturam. Nec est hoc in eis speciale, cumcuilibet liceat eligere sepulturam, quam vult: vt not. 5. de sepul. c. 1. (campanam hoc est speciale priuilegium, alias contra. 1. de priuil. patentibus (cimiterium) hoc non credo speciale, nam cum apud tales liceat eligi sepulturam, ergo & cimiterium habere. S. de sepul. c. 1. (numerum) hoc speciale priuilegium est, nam alias hoc licet episcopis. supra, de insti. c. 1. ( cereorum) hoc non est speciale priuilegium, quo enim iure hoc alibi possint non videmus, non enim debent quod in canonibus non inuenitur expressum. 18. quaest. 2. hoc tantum (desistatis) si tamen pro his latae sint sententiae in eos excommunicationis vel interdicti, eredimus tenere licet puniantur. 3. de priuil. quanto.

Caput 17

CAPVT XVII.

NIMIS PRAVA. (Ad synodos) hoc est speciale in his duobus ordinibus, nam alii religiosi tenentur. 18. dist. c. lt. supr. de ma. & obe. quod super his. (Constitutionibus) speciale est in his, in alijs secus. 18. dist. c. vlt. I. de priuil. ex ore. (corrigendis) speciale in his, in alijs licet. 5. de stat. mona. in singulis. §. porro. (iuramento) speciale in his. ( processionaliter) speciale in his, in alijs secus. arg. infra, de pri. cum olim. propter. in fi. (benefactores) hoc non est speciale in his. 1. de priui. quanto. si praelati eos excommunicassent pro eo, quod hos religioso: reciperent excommunicare non possunt c(fratribus) fratres bene possunt excommunicare praelati, cum non sint exempti, si iusta causa subesset, sed propter hoc appareret, quod in hoc sunt exempti, quod excommunicari non possunt, sed tamen potest intelligi, quod non possunt excommunicari, si contra suas indulgentias eis non obediant, ita quod clausula quae sequitur, nisi religio etc. hoc de terminet ( satagunt) hoc non est in eis speciale ( ciuitates) haec sine causa nullis inhibere debent (de hortorum) omnes religiosi fere in his sunt priuilegiati. supra, de deci. ex parte. & in his fratres intelligimus priuilegiatos (domibus) hoc credimus speciale in his fratribus, cum in Iudaeis tantum obtineat. 5. de vsur. quanto. in fi. (totaliter) & male, quia quamuis non sint exempti, in multis tamem sunt priuilegiati, vt hic. &. 3. c. proxi. (desistatis) credimus tamen quod si praedictas sententias excommunicationis, vel interdicti tulerint, quod tenent, licet qui eas tulerint puniri debeant. inf. de priuil. quanto.

Caput 18

CAPVT XVIII. 1 In terra interdicta legere Psalterium uel Euamngelium docere & etiam praedicare non est probibitum. 2 Puniri debent laici uiolantes interdictum. 3 Non est ordinis, sed iurisdictionis absoluere excommunicatum. 4 Quae dicatur generalis sententia. Von potest suspensias donare praebendas, nee quenquam destituere. Communicans & celebrans excommunicato, an ipso iure sit suspensus & irregularis. lrregularis an sit qui celebrat in loris interdictis, & quidiuris siti si in ecclesia interdicta celeb, 5 Interdictietiam si paenitentiam acceperint in loco interdicto non sepelientur, post autem iaterdictum, bene sepeliri possant, in ri prereu

TANTA EST CLAVIS. (Violare) in suo officio offerendo in missa, scilicet, calicem vel vrceolos, vel huiusnodi, vel celebrando aliud officium, scilicet, vesperas, vel matutinas & huiusmodi. 11. q. 3. si quis episcopus. in fi. Nec credimus praedientam irregularitatem, vel suspensionem incurrere, qui officio interest, & cantat, non tamen celebrat, cum nec aliquid fecit tanquam in suo officio agens, cum hoc nusquam inueniam, & satis innuit. c. praeal. licet peci cet. legere enim psalterium, vel docere etiam Euangelium, & sic etiam nouum & vetus Testamentum in interdicta, non est prohibitum, cum etiam ibi praedicari possit: vt. I. de sen. exc. respondeo. In officio autem suo, id est, in ordinatione agere intelligimus, siue in maiori, siue in minoti ordine sit.

Sed quid dices de officijs, vel ministerijs, puta si magister scholarium exerceat officium suum, & sic de alijs forte idem dicendum est, quod de ordinibus, & ex hoc apparet, quod laici propter hoc irre gularitatem vel suspensionem non incurrunt, cum nec ordinem vel officium habeant, bene tamen puniuntur laici, si violant interdictum. 5. de cl. ex. mi. c. 2. in fi. benedicendo autem mensam, dicunt aliqui quod non fit irregularis, cum hoc nulli ordini sit deputatum. 44. dist. c. fi. secus in benedictione aquae.

3 Absoluere autem excommunicatum per sententiam non est ordinis, sed iurisdictionis, sicut excommunicatio. 2. q. nemo. sed absolutionis solennia exhibere, sicut est dicere orationes cum stola & psalmum poenitentialem, & in ecclesiam introducere ordinis & officii est. arg. inf. de sent. excom. nuper. in fi. 11. q. 3. dicunt. & e. seq. Item videtur, quod si diaconus diceret epistolam, vel accolitus in loco, vbi est consuetudo, quod generaliter per subdiaconum dicitur epistola, quod fit irregularis, quia generaliter loquitur. c. si quid contigerit de sacro ministerio. 11. quaestio. 3. si quis episcopus dam. sed hoc intelligendum videtur de his, qui certo & suo ordini sunt deputati, sicut subdia. legere epistolas vel aecolitos portare cereos, & sic de alijs, de quibus habes. 23. di. sed si faciet ea, quae non sunt alicui ordini, vel officio deputata, vel a iure, vel a consuetudine ecclesiae vel consuetudine, vt si cantat responsoria, vel legat lectiones, non fit irregularis, vnde videtur quod si consuetudo est, quod in aliqua ecclesia sine distinctione ordinis quilibet legat epistolam, vel portet cereos, vel quicquid aliud pertimens ad aliquod officium faciat, non erit irregularis, qui illud officium faciat. argu. contra. 5. de homi. sicut dignum. in fi. vbi dicitur, quod etiam responsoria homicidae non debent cantare separatim. Sol. illud ius specialiter iniunctum fuit propter horrorem criminis.

Omnem) Not. generalem sententiam. 3. de do. & contu. veritatis. in fi. Item generalis est sententia, vbi iudicantur omnes processus irriti, vel totus processus irritus. 3. de resc. cum dilecta. 5. de ele. dudum. Item generalis sententia est, vbi iudicatur reduci in statum, quo erat tempore appel. emissae. 3. de appe. bo. me. Item sententia generalis est, qua ius episcopale adiudicatur. 5. de except. cum ve. sed generalior sententia est, quando cassatur processus, & quicquid secutum est ex eo, vel ob id. 3. de procu. auditis. & potes colligere, quod si generalis est sent entia aequa, vel magis generalis, potuit esse petitio, cum sententia respondere debeat petitioni. I. de simo. licet. Imo etiam si incerta sit petitio, tamen curare debet iudex, vt certam ferat sententiam. insti. de act. §. curare. & potest dici praedictas sententias generales sic posse ferri, & tenent sententiae vbi in libello non fuit specificatum, vel non potuit specificari. insti. de offi. iudi. & de act. §. praeterea. arg. C. de sen. quae sine certa. l. 2. sicut quandoque petitur processus alicuius irritari, poterat enim cogi, vt diceret, quem processum si sciret, si vero nesciret admittendus esset libellus, & postea exprimeret in processu. arg. ff. de rei ven. qui de tota. & ff. quorum lega. l. 3. §. quia insti. de act. §. curare. Item dicimus, scilicet, quod non cogitur exprimere in libello, vel in sententia, si vniuersalis sit petitio, vt petitio haereditatis: vt no. 3. de offi. ordi. conquerente. Item nec accessoria iuris exa primere tenetur, imo sine expressione veniunt, vt si iudicatur iusta appellatio, cassatur quicquid factum est post appellationem. 3. de ap. significauit. cum causa. & multis alijs iuribus, & si iudicatum est sententiam non tenere, nec id, quod ex sententia sequitur. 5. de procur. ex insi. & ad idem. supra, de consti. c. 3. in fi. idem est & si sint accessoria rei, sicut pertinentiae accedunt castro, vel hospitali. 3. de re. spo. cum ad sedem. idem & si sint accessoria actioni, vt fructus omnis causa, interdicto vnde vi. & in bonae fidei. arg. ff. vnde vi. l. 1. §. ex die. ff. depo. l. 1. §. hanc. ac. ff. de rei ven. quae de tota. & idem videtur in omnibus, vbi locum habet officium iudicis deseruiens actioni. de quibus not. tamen est in. §. sum. insti. do offic. iud. arg. ff. de aedili. edict. aediles. §. ratione. & §. item sciendum. vbi dicitur, quod haec enumeranda sunt in libello, sed si lex bene intelligitur, non dicit talia enumeranda sunt in libello, sed in illo edicto. ludex tamen in omnibus praemissis quanto plus poterit, dabit operam, vt omnia exprimantur, vt certam possit facere sententiam. insti. de act. §. curare. Institutionem) no. postquam suspensus est, non potest donare praebendas, nec instituere aliquem, & idem forte dicendum in alijs spiritualibus, sicut nec ipsis confiteri possunt, nec facta collatio valet, vt. 5. de cle. exc. mi. post. 5. de aetate. cum bonae. Et dicunt hoc esse verum, etiam si sit occulta suspensio, in alijs autem non spiritualibus secus: vt no. 3. de ele. nihil ( interdicti viol.) hic videtur quod violatores interdicti ipso iure sunt suspensi, & irregulares, & hoc idem videtur per id, quod sequitur, quod violatores interdicti sunt suspensi. argumentum. supde cler. exc. mi. post. §. vlt.

Sed contra si communicans & celebrans excommunicato, non est suspensus ipso iure, nec irregularis. 5. de cle. exc. mi. si celebrat. multominus qui non seruat interdictum, credunt ergo aliqui, quod haec decr. loquitur, quod excommunicati vel suspensi erant expresse, qui non seruarent interdictum, sed melius videtur, quod sit suspensus & irregularis, qui interdictum non seruat in loco interdicto, etiam si super hoc non feratur sententia, scilicet, quod sit excommunicatus quicunque ibi celebrauerit. 3. de elec. cum inter R. §S. de cle. exc. mi. apostolicae. 5. de postu. c. 1. &. 5. de cle. exc. mi. post. §. quaesiuistis. Ad materiam istam opi. facit. §. de offi. ord. irrefragabili. glo. si ergo. qui autem cum excommunicato celebrat, vere irregularis non est, nam hic censeri debet, sicut ille, qui communicat excommunicato in oratione tantum, qui minori excom. excom. municatus est. 11. q. 3. excommunicatos. de his constat, quod non sunt irregulares. 3. de cle. exc. mi. si celebrat.

Sed quaeres quare non multo magis est suspensus celebrans communicans excommunicatis, quam celebrans in loco interdicto? Cui respon. quia cum interdicitur locus, nihil aliud est dicere, nisi interdicere homines habitantes a sacramentis ibi accipiendis, & clericos ibi celebrantes, vel quod melius videtur per tale interdictum clerici prohibentur ibi celebrare, & sacramenta conferre, cum locus tanquam res inanimata, nec officiorum, nec sacramentorum sit susceptibilis, nec dici potest obediens, vel inobediens, & dicendum est eum qui celebrat in loco interdicto, non a canone, sed a prolatore sententiae suspensum esse, hinc est etiam quod irregularis dicitur, nec potest cum eo dispensari. 11. q. 3. si quis episcopus. & e. seq. vbi autem quis communicat, vel celebrat excommunicato, non est suspensus, neqe a iure, neqe ab homine, velut no. 5. de cle. ex mi. si cele. licet sit suspensus a iure, quia parem excommunicationis sententiam contrahit cum excommunicato. 11. q. 3. cum ex. & ca. seq. non tamen est suspensus ab homine, & ideo euenit, quod potest a quolibet absolui. I. de sen. exc. nuper. in fi. & quod non est irregularis, & idem videtur dicere de suspenso aiure, quia publice focariam tenet. & de hoc no. 2. de coha. cle. sicut. & . 3. de sen. exc. nuper. reputo autem suspensos ab homine, siue nominatim suspendantur, vt suspendo talem, siue in genere feratur sententia, suspendo omnes, qui offenderint in tali facto, vel interdicto talem ecclesiam, vel terram vt hic. de hoc etiam alias no. E. de schi. c. 1. vel si vis aliter respondere, dic quod iure antiquo, non inuenitur quod excommunicatus, vel interdictus celebrans sit irregularis, nisi in c. 11. q. 3. si episcopus. c. seq. vbi dicitur, quod non debet habere spem reconciliationis in alio concilio, sed ex illis. cap. consueta & communi interpretatione assumptum est, vt quicunque excommunicati & interdicti celebrant, pro irregularibus habeantur, nec sunt mutanda quae interpretationem certam habuerunt. ff. de leg. minime. sed & propter communem interpretationem factae sunt quaedam nouae constitutiones, quae hoc ipsum dicere videntur. 5. de sent. & re iudi. cum aeterni. inf. de sen. ex. cum medi. & de cle. exc. mi. si celebrat.

Intellectum etiam praedictorum. c. quae sunt 11. q. 12. si episcopus. & c. seq. extendunt quidam intantum, vt dicantur etiam irre¬ gulares, qui celebrant in locis interdictis. ar. hic. & 3. de postu. c. 2. de elec. cum inter R. & de cler. exc. mi. c. postu. & c. apostolicae. aliqui tamen in hoc vltimo non consentiunt, haec autem interpretatio & extensio, non est facta vsqe ad communicantes & celebrantes excommunicatis, imo contrarium statutum est, scilicet, quod ibi sint irregulares, & ita cum irregularitas non sit, nisi per constitutionem ecclesiae, & de celebrantibus excommunicatis non sit statutum, quod sint irregulares, non deberent pro irregularibus haberi, & de alijs, quia statutum est, quod sint irregulares pro irregularibus habentur. Ex eo autem quod superius dictum est, quia interdicendo locum intendit interdicere omnes celebrantes in loco apparet, quod non solum clerici loci, sed etiam alienigenae in loco interdicto celebrare non debent, nisi sint priuilegiati. i. de pri. quod non. & c. vt priui. sed licet in loco interdicto non debeant celebrari diuina, nec ecclesiastica sacramenta conferri, tamen ibi clerici & non alij, etiam non interdicti poterunt sepeliri apud ecclesiam in cimiterio. 1. de poeni. & remis. quod in te. nisi sint priuilegiati. 5. de priui. vt priui. Quidam tamen dicunt, quod nulli etiam clerici, vel priuilegiati possunt in ecclesia interdicta sepeliri. 3. de priui. cum & plantare. §. quod si templarij, sed secus est si terra est interdicta: vt in c. quod inte.

6 Item homines interdicti etiam si poenitentiam acceperint in loco interdicto, non sepelientur, imo nec in loco non interdicto, nec extremam vnctionem accipient. 5. de poe. & remis. quod in te. quia licet peccatores non sint, tamen interdici possunt pro peccatis aliorum. 24. q. 3. si habes. 17. q. 4. miror foelix. sic & hi, licet ab excommunicatione absoluantur, tamen remanent interdicti quousque soluatur generale interdictum, nominatim autem interdictus, si celebrat irregularis est. 11. q. 3. si episcopus.

Sed no. quod cum locus interdictus est, si in morientibus apparuerint signa poenitentiae, post solutum interdictum, erunt in cimiterio sepeliendi. ar. 3. de sent. exc. cum illorum. & si sepulti essent apud ecclesiam, dum erant interdicti post solutum interdictum, non erunt extumulandi, cum ad eum casum non peruenerint, a quo incipere potuit, ab his interdictis, post poenitentiam, licet mortuaria recipere, quia & pro eis est orandum. 11. q. 3. quicun¬ que intra. sed si poenitentiam non acceperint, pro eis non est orandum, nec mortuaria recipienda. §8. di. c. fi. eadem quae diximus de loco interdicto, intelligimus etiam si parochia fuerit interdicta, sed si ecclesia fuerit interdicta, puta quia violata sit sanguinis effusione. de conse. ecc. c. fi. tunc dicerem irregularitatem incurrere, qui ibi celebrant, & tunc proprie dicuntur in illa ecclesia organa suspensa, non ecclesia interdicta, interdictum enim nomen iuris est, plus important, quam verbi proprietas sonet, vt ex primo apparet, & idem intelligo in casib, qui sunt. 5. de iure pat. c. 1. & 2. & si sic dicatur, interdicimus talem ecclesiam, bene credimus irregularitatem & suspensionem incurrere, qui ibi celebrat, sed clerici & laici ipsius ecclesiae, vbicunque poterunt celebrare, nisi aliud fuerit additum(non solum) 2. q. . in primis. 3. q. 6. hoc quippe.

PrevBack to TopNext