Titulus 26

CAPVT I. QVORVNDAM. (In octo) id est, in duabus partibus haereditatis. insti. de haere. instit. §. haereditas. Nurum) & sic pparet, quod habens filios, potest fieri etiam episcopus. 12. q. 2. episcopus qui fi. sed contra. 61. di. Catinens. aS. di. de sira. & Authen. quomodo opor. §. 1. colla. 9. vbi etiam prohibetur de nepotibus. Sed quidam illa intelligunt, quando filij, vel nepotes sunt mali, vel quando propter nimium amorem filiorum praesumitur, quod pater dilapidet bona ecclesiae. Nos tamen credimus quod de iure communi, non debet promoueri qui filios vel nepotes habet. in Authen. de episcopis & cler. in prin. Et idem etiam dicimus in quolibet praelato, dispensatiue tamen possunt promoueri, si longa praecesserit, continentia. 28. di. priusquam. cum cautione tamen, quae continetur. 28. di. de sira. secundum antiqua tempora quando ec. clesiae erant pauperes hoc licebat. 47. dist. §. necesse. (Patuerit) de bonis ecclesiae. CHabuisse. l.) supple. vel manfit acquisitum. (Acquisiuisse) intuitu episcopatus, vel intuitu efficii. i. eo. requisisti.

CAPVT II.

QVIA INGREDIENTIRVS. (Sed in vestibus) Not. quia non allegabat se professam, sed non portasse vestem monachalem, quae non facit monacham. I. de regu. & trans. ad reli. porrectum. si autem moniales essent non professae, possent condere testamentum. ia. q. 3. c. vlt.

CAPVT III. 1 Voluntas testatoris potest alibi impleri, st in certo loco ab eo constituto fieri non potest.

NOS QVIDEM. (Annum) Intra hoc tempus debet voluntas testatoris executioni mandari. C. de fideicom. E Authen. amplius. in Authen. de eccle. ti. §. si quis per edi. Constitutum) per testatorem. Et sic est hic. ar. quod si testator de certo loco mandat, & ibi fieri non potest, debet alibi fieri, vel si mandauerit monasterium destructum reparari, & tunc si ibi vbi prius erat non potest aedificari, alibi aedificabitur. Per te) defensio testamentorum ad episcopum pertinet, maxime quo ad pias causas. 3. c. proxi. C. de sac. san. eccle. nulli. idem videtur etiam in non pijs. 5. c. proxi. & c. si haeredes. publicatio autem fieri non debet apud episcopum. C. de test. consulta. & sic exponimus. 88. dis. episcopus cui. (Et omnia relicta pro monasterio faciendo: vel etiam alia. (Leges) C. de epis. nulli. in Authen. de eccl. ti. S. si quis autem. col. 9.

CAPVT IIII. INDICANTE. (Nudis ver. bis) sine scriptis etiam secundum legem sufficit. C. de fi. deicommiss. l. vlt. erant enim cuiusdam ecclesiae.

CAPVT V. ciaeret an teneatur ad astimatianem fegari.

FILIVS. (Si author) id est, A testator. (legauerit) scienter. tenetur enim eam haeres redimere, vel precium dare. insti. de leg. §. non solum. & §. quod autem. si autem ignoranter secus. nisi legaretur coniunctae personae. C. de leg. cum alionam. & debet legatarius probare scientiam: vt in. d. §. quod autem. ff. de probationibus. verius. Teneantur) ecclesia repetente sine cuius scientia tibi traditae sunt. Sed haec litera videtur dicere, quod nec ecclesia repetebat, sed haeredes, & ideo dic, quod res legatae depositae erant apud testatorem, vel obligatae a quadam ecclesia, qua ecelesia nunc agente aduersus haeredem de deposito, vel de pignore, vel petente restitutionem in integrum mandatur legatario quod restituat: tunc haeres tenebitur ad restitutionem faciendam ecclesiae, cui legatum factum erat, hic non vult parcere haeredi quod aestimationem non det, sed in hoc parcitur haeredi, quod nisi rem restitueret, forte magnum damnum, vel poenam incurreret, vel testator ignorans rem esse alienam legauit eam, & ideo reddere tenebatur ecclesia.

Teneantur) melius placet, quod nec haeres tenetur ad aestimationem, nam licet illud verum sit generaliter, quod haeres tenetur ad aestimationem. insti. de leg. §. non solum. fallit in casibus, vt si quis legat ea, quae non possunt haberi sine magna difficultate, vt sunt praedia Cesaris. ff. de leg. 1. apud Iulia. §. constat. Si autem hoc priuilegium habent res Caesaris, multo fortius res ecclesiae, in quarum alienatione magna difficultas est. 10. q. 2. hoc ius. 12. q. 2. sine ex. Item legari non possunt ea, quae communibus vsibus deputata sunt: vt in prgalle. l. apud Iul. inst. de leg. 3. §. non solum. Item in testamento scribi non debet aliquid, quod sit contra bonos mores, vel contra ius. ff. de leg. 2. si quis inqua. i. §. fi. res autem ecclesiae communibus vsibus sunt deputatae. 12. questio. 1. c. videntes. & contra ius est, quod res ecclesiae alienentur, nisi in certis casibus. vt 10. quaestio. 2. hoc ius. Item non est commercium rei ecclesiasticae ad laicos 12 quaest. 2 non liceat igno. & c. seq. & ideo in legatis laicis factis, de rebus ecclesiae non tenet legatum. ff. de leg. 1. mortuo. §. labeo. ff. de ver. obli. multum. C. de iude. & celi. l. 1. & expone, sed quia. l. dei non autem. l. seculi. viuimus, idest, res ecclesiae nonsunt cen¬ sendae per omnia, sicut aliae res seculi, sicut hic apparet. Vel dic, quod ius poli appellatur etiam ius, quod continetur in iure ciuili, sed tamen propter fauorem Dei est in aliquo a iure communi segregatum, sicut hic apparet. Vel dic, quod de rebus eccle. siasticis expresse non continetur in aliquo iure ciuili, sed in iure canonico tantum, vbi dicitur, quod res ecclesiae alienari non possunt. 10. q. 2. hoc ius. 12. q. 2. sine ex. Item licet sustineri posset, quod ecclesia ageret, tamen melius est, quod haeres agat.

CAPVT VI.

SI HAEREDES. (Ab episcopo) repete quae diximus. 2. eo. nos.

CAPVT VII. 1 Non potest avllus de rebus ecelesa tessari: quid autem de rebus quas clericus habuit ante clericatum. in nu. 3. 2 Res quas clericus post clericatum acquisiuit, praesumitur de reditibus ecclesie acquisuisse. 4 Potest clericus testari de bins, qua per artmitium sen doctrinam acquisiuit. Praesumptio est pro ecrlesia, vnde onus probandt incumbit ei, qui dicit clericum aliquid ante clericatum babuisse. cut obcmniant tona dlerici a vt siato a functi. 6 Quicquid a praelato emitur, praesumitur nomine ecclesiae emptum. Haere: praelati, quando possit hona eius occupare propria authoritate. 7 Herei clerici tenetur compensare omne damnum illatum ei a clerico.

CVM IN OFFICIIS. (beneficium) ff. de peti. haere. sed si legatus. §. consuluit. 8. q. 2. illud. (Clerici.) Not. non solum praelatus, sed etiam alius clericus om nia acquisita intuitu ecclesiae, debent relinquere ecclesiae. 5. c. proxi. & c. relatum. 2. (Canonibus) 12. q. 5. obitum. & q. 3. placuit.

3 Remanere) not. quod nullus, siue praelatus, siue clericus, siue laicus de rebus ecclesiae, etiam mobilibus testari potest. vt hic. &. . eo. ad haec. & c. quia. & c. relatum. 12. q. 3. c. 1. & q. 5. per totum. possunt tamen in aegritudine constituti aliquid intuitu eleemosynae erogare. inf. eo. ad haec. & in remuneratione seruitiorum sibi exhibitorum tam a consanguineis, quam ab alijs. 5. eo. relatum. §. licet. Idem etiam dicimus de rebus, quas emerunt de reditibus suis. 12. q. 2. episcopus. & q. 3. c. 1. & q. 5. fi. xum. & supra, de pec. cle. c. pemisi in com¬ pensatione relicti tantum darent ecelesiae, quantum relinquunt. 12. q. 5. si epilcopus. & q. 2. si quis quaelibet. vel nisi aliud obtineat de consuetudine vt quidam dicunt. Si autem habet res proprias, de eis testari potest, vt in praealle. c. 2. q. 5. c. 1. & q. 3. c. 1. & 2. & q. 1. sint manifestae. in Authen. de san. epis. §. presbyteros.

2 Venient autem ad haeredes institutos, vel ab intestato ea, quae clericus habuit ante clericatum, vel etiam quae postea obueniunt ex successione, vel donatione, vel artifieio seu doctrina. 3. eo. quia. & c. relatum. §. caeterum. De his quae acquisiuit post clericatum prima facie praesumitur, quod intuitu ecclesiae, & de reditibus ecclesiae acquisiuerit. sup. eo. c. 1. 12. q. 3. c. 1. in Authen. de eec. tit. §. interdicimus. hic autem licet praesumantur in singulis clericis, vt in praeal. iuribus. in praelatis maxime praesumitur . 12. q. 3. quicunque. & q. 4. sacerdotes. & c. presbyteri. Et est dicendum, quod intantum standum est huic praesumprioni, quod sententia fertur pro ecclesia, nisi ex aduerso probetur, vel praesumatur contrarium, vt in praedicta Authen. §. interdicimus. Quidam tamen & forte non male dicunt, quod in non praelatis creditur acquiri intuitu personae, non eeclesiae, cum ad hoc, scae. quaerendum nomine ecclesiae nullum habet officium, & ideo suo nomine quaerere videtur, si aliunde habet bona, quam de ecclesia, vnde haeres suus licite post eius mortem hoc occupabit. Et est ad hoc inf. e. requisisti. in fi. sed quia in his a difficiles, & quasi impossibiles essent probationes testium, vel instrumentorum, sc2. quid, vel quantum de reditibus ecclesiae, & quantum de suo proprio emerit, idcirco iudex in hoc facto multum ex praesumptionibus procedet, & cum contingat aliquando vnam praesumptionem alii ce dere. 3. de praesump. quia. & c. literas. iudex enim arbitrabitur, quantum sit matrimonium, & quot sint reditus ecclesiae. 4 (Item quid lucratur de artificio, seu doctrina, & sic multa alia, & hoc videtut dicere. 12. q. 4. c. sacerdotes. semper tamen in computatione facienda prius deducet expensas, quas fecit in victu & vestitu super ecclesia, quia qui altari seruit, debet viuere de altari. 12. quaestio. 1. ex his. & c. episcopus. & q. 2. charitatem. arg. contra. 1. q. 2. pasto. 5. de praeben. episcopus. §. alii. solue ve ibi. Item cum praelatus segregate debeat res suas a rebus ecclesiae. 12. q. 2. sicut & omnia debet agere semper cum consilio clericorum suorum. 12. q. 1. episcopus multum contra eum praesumitur, si omiserit huiusmodi, & saepe posset propter culpam eius deferri iusiurandum ecclesiae. arg. 2. q. 1. in primis. maxime vbi manifesta & lata deprehenderetur culpa praelati. & no. 3. de his quae vi metunmsue causa fi. c. vl. sicut in tutore dicitur. C. de in lit. iur. l. 1. & per totum. Item omnes vanas & delicatas expensas prius deducet de bonis clerici, solas autem expensas approbabit iudex de bonis, quae factae fuerunt in alimoniam suam, & pauperum, vel in redem¬¬ ptionem captiuorum, vel in hospitale, vel alias pias causas. 12. q. 2. aurum habet. & c. gloria. & 44. dist. commessationes. sup. de sup. neg. praela. c. 2. nec credimus melioris conditionis quo ad probationem esse alterum, sca2. ecclesiam, vel haeredem ex eo, quo possidet quantum ad hoc, quod onus probandi alii incumbat, quia semper pro ecclesia praesumitur, nisi haeres defuncti clerici probauerit ante clericatum defunctum clericum aliquid habuisse, vel aliunde suo intuitu obuenisse, vt in praedicta Authem. §. interdicimus. Probat autem quod dictum est, vel vere vel per praesumptiones. inf. eod. requisisti. facit etiam ad hoc, quod dicitur de vxore, quoniam quicquid acquirit matrimonio constante, praesumitur de bonis viri acquisiuisse. C. de dona. inter vi. & vxo. etiam. ff. e. quintus. quamuis non sit per omnia simile, quia quicquid vxor acquirit ex persona, vel opera sua, marito acquirit, clericus autem &t etiam praelatus sibi, non ecclesiae acquirit. inf. eo. quia. & c. relatum. §. caeterum. Si autem plures quis ecclesias habet, aequa distributione bona clerici sunt interillas ecclesias diuidenda. 5. e. relatum. in fi. & si clericus nullum habet haeredem vsque ad septimum gradum, succedet ecclesia. 12. quaestio. 5. e. pen. & vlt.

Sed responde nobis quis occupabit bona intestati defuncti ? Respon. secundum praedicta in bonis ecclesiae, non habet haeredem, sed successorem, vnde illa occupabit ecclesia: illa vero de quibus certum est, quod fuerunt testatoris, occupabit haeres, ea autem de quibus dubitari potest, cum proecclesia praesumatur, ecclesia oceupabit, & si haeres occupet sua authoritate, competit contra eum constitutio, si quis in tantam. Item quia in rem quam possidebat ecclesia per clericum defunctum sibi ius dixit) vel edictum diui Marci, vel furti, vel vi bono. rap. vel rei vend. vel ad exhibendum, vt in singulis notare poteris: Actio autem expila. haere. vel edictum diui Adri. non competunt ecclesiae, quia praedicta non petit tanquam haeres, sed domina, si autem praelatus in alium transfer. ret, tunc non haberet ecclesia, nisi rei vendicationem, vel ad exhibendum. Sed quid si in testamento relinquat res ecclesiae alijs, vel in eis specialiter instituat haeredem, videtur quod hic non debeat formidare poenam constitutionis, si quis in tantam, vel aliarum constitutionum, quia testator interuertit possessionem quod potest. ff. de vi & vi arma. colonus. sed melius dicitur, quod non potuit sibi possessionem propriam interuertere voluntate. C. de acquiren. posses. cum nemo. nisi expelleret dominum, vel nuncium eius, vt in praedicta. l. colonus. vel nisi alii dedisset possessionem, vel eiectus fuisset. ff. de acquir. posses. peregre. §. quibus. & l. possideri. §. quod si seruus. & l. licet. & l. quamuis vel nisi suo nomine emisset, quia tune cum possessio esset penes clericum, testatorem non nomine ecclesiae: sed suo proprio si haeres occupat possessionem, nullam poenam incurrit, licet possit ab eo vendicari, si de bonis ecclesiae empta est, hoc casu, scilicet, quando suo, scilicet, clerici nomine emit, si ecclesia scienter suo nomineoccuparet, teneretur constitutione, si quis in tantam, vel condietione ex causa. 16. q. 1. placuit. Si autem ignoranter occupasset rem, quam suo nomine possidebat praelatus, non teneret praedicta poena, quia iustam causam habet ignorantiae. & contrariae presumptionis, cum enim praesumatur, vt dictumest, omnia acquisita de bonis ecclesig.

Item cum quicquid emit praelatus praesumatur emptum nomine ecclesiae, vel nomine ecclesiae emere debeat: vti2. q. 3. episcopus. si aliud non appareat, debee eum presumere potius fecisse, quod ius praecipit, quam contra ius, scilicet, quod emerit, & possederit nomine ecclesiae, sed sic non excusaretur heres occupans, cum pro eo non faceret praesumptio, nisi testator ei reliquisset, quia tunc excusaretur, vt sequitur, si autem solummodo dimittat rem post mortem suam inter alias res suas proprias, ciuilem possessionem retinet ecclesia, cum praelatus non possideat nomine suo, sed ecclefiae, ficut commodatarius. ff. de acquir. pos. si colonus. 12. q. 2. sine ex. & q. 1. c. vlt. & ideo non praeiudicat ecclesiae, si possessionem dimittat, vel leget alij. C. de acqui. pos. l. vlt. & ideo videtur, quod contra eum competat interdictum vnde vi & constitutionis praedictae, si violenter occupet, cum ecclesia possideret.

Et haec vera sunt, si relinquat res, quas constat esse ecclesiae, si autem relinquat ea, de quibus dubium est, an sint ecclesiae: videlicet postmodum acquisita, illa bene occupabit haeres, quia licet praesumantur acquisita ecclesiae, tamen dubitatur, & cum in optione praelati fuerit, quando acquisiuit illa, vtrum suo nomine acciperet, vel ecclesiae, licet male faceret, si de bonis ecclesiae, vel intuitu ecclesiae quaesitis, nisi nomine ecclesiae acciperet, & quoniam non praesumitur immemor suae salutis, sic. 1. q. 7. sancimus. ea accipiet haeres. Nec est contra insti. vi bo. rap. §. 2. dicitur, quod constitutio si quis in tantam, habet locum etiam, vbi quis creditur sibi licere de iure rem suam propria authoritate accipere, sed non est contra, quia ibi loquitur de errante in iure, hic autem errabat in facto, quia iste non credebat sibi licere rem suam propria authoritate occupare, sed credit rem suam esse, & eum cui suecedit suo nomine possidere, & tunc non incidit in constitutionem. Item alia ratio est in haerede, quam in alijs, quia ad haeredem veniunt, & non solum potest occupare, quae possedit testator, sed etiam, quae inuenit in haereditate, etiam commodata & deposita. ff. de pe. haere. non solum. vnde potest dici, quod si accipit praedicta, non incidit in constitutionem, cum non debeat credi eum velle possidere aliter, quam testator possederit, & ita nec possessione, nec proprietate voluit ecclesiam spoliare, sed si vult esse tutus, occupet saluo iure ecclesie tam in possessione, quam in proprietate. arg. op. ff. de fur. falsus creditor. §. qui alienum. tamen haec non multum valet, sed si ecclesia occupet agetur contra eam rei vendicatione vel act. ad exhi. & accusaretur de crimine expilatae haereditatis, vt habetur. ff. de cri. expi. haere. l. 1. 2. & 3. Quidam tamen dicunt etiam hic si protestetur, vt. 3. dictum est non teneri. in his autem verius praesumitur indubitatum, sicut quando donatur aliquid praelato ab extraneo, forte secus posset dici, quia ille haeres non oecupabit, & ecclesia eum occupare prohibebit. Hoc autem scias, quod omne damnum, quod facit ecclesiae clericus, eius hae¬ res sibi compensare debet. 12. q. 2. episcopus. & c. qui filios. sed quia nimis difficilis esset, quod semper ad omnia teneretut haeres, dicimus ad similitudinem tutoris, quod tantum post lit. contest. cum testatore tenetur de his, in quibus lis contestata est. ff. de haer. in l. haeres. §. sed Paulus etiam lit. non conte. tenetur de his quae peruenerunt ad eum vel ad praelatum testatorem. Item si praelatus aliquid fecit dolo vel culpa, non tamen leui tenetur, & etiam si praelatus de bonis ecclesiae alicui gratiam fecit. ff. de here. insti. cum ostendimus. C. eo. l. 1. & l. vlti.

CAPVT VIII.

AD HAEC. (Testari) sup. c. prox. erogare. etiam possunt in morte. 1. e. relatum. & po& test fieri haec donatio sinetraditione. C. de do. si quis. arg & successor tenebitur. arg. 12. q. 2. quicunque suffragio.

CAPVT IX.

QVIA NOS. ( Consideratione ecclesiae) idem dicimus si ratione officij, puta, quia fuit capellanus alicuius principis qui multa ei donauit.

CAPVT X.

CVM ESSES. (Leges) C. de testi. si vnus. & l. vlti. (Cum scriptum) 2. q. 4. c. 1. ( Improbamus) quo ad relicta ad pias causas, vel aliter vt in. c. prox. (Anathematis) canon ferendae sententia est.

CAPVT XI.

RELATVM. (Relictis) secundum hoc intelligunt quidam. sup. c. proxi. legatis. & in proximis personis causa pietatis relictis, vbi minor solennitas requiritur, sicut inter filios. C. de testa. hac consultis. C. fa. ercis. l. 1. C. ad l. fal. Authen. similiter. estenim graue Papam vno verbo voluisse tollere omnes leges. ff. de inoffi. test. si quando. Alii intelligunt in omnibus legatis, & dicunt derogatum omnibus legibus. Alii dicunt leges seruandas in foroseculari, canones in foro ecclesiastico, & no. de hoc. 10. dist. in summa. (Causa talis) quae ad merum examen pertineat: puta, quia sit de relictis ecclesiae vel ad pias causas.

CAPVT XII. 1 Rona Archidiaconiad quemdeuoluantur.

RELATVM. (In latera) sup. eo. cum in officijs. Sed communis. 1a. quaest. 3. per totum Vnus) in loco episcopi defuncti alius succedit, vnde bona defuncti successori sunt reseruanda. 12. q. 2. huiusmodi placidi. & c. de laicis. & c. illud. Sed quid dices de archid. distinguimus, an habeat certam dotem archid. siue discreta bona. arg. sup. de rescri. edoceri. &tunc succedunt archidia. tantum, nisi aliud statutum sit, vel consuetudo, habita tamen congrua aestimatione inter canonicos, si erat canonicus, & archidiaconus successor est, si discreta erat bona archidiaconatus, & canoniae suae praebendae. I. eo. c. §. vlti. Si vero non habeat certam dotem, sed de reditibus ecclesiae plus caeteris propter dignitatem accipit, capitulum succedet, & non archidiaconus successor, quod autem archidiaconus non capitulum suecederet, quando habet bona discreta, vehementi ratione probamus. Ponatur quod archiepiscopatus dotauit archidiaconatum, mortuo archidiacono, Episcopus custodiat bona archidiaconatus, & super illis potest constitutionem facere. supra, vt eccle. bene. si di. con. vt nostrum. sup. de consti. cum venisset. quomodo ergo suecedet capitulum. Idem dicimus etiam in alijs dignitatibus tam in secularibus, quam in regularibus ecclesijs, in ecclesijs autem habentibus praebendas distinctas secus, quia capituli bona sunt, & non sunt discreta a capitulo, licet sint per praebendas assignata religiosis. sup. eo. ad hoc. vbi not.

CAPVT XIII. Verba, committo tibi voluntatem meam, quid important.

CVM TIPI. (In alterius) ar. contra. C. de mil. test. captatorias. Sol. illa loquitur in institutione haeredis, quae non potest in alterius arbitrium committi, haec autem loquitur de dispositione aliarum rerum, sed hoc stare non potest, quia & hic omnia in alterius dispositionem committit, & intestatus decedit, & legitimus haeres ab intestato succedit, qui potius ad voluntatem defuncti omnia deducta legitima fideicommissarijs distribuenda assignabit. arg. C. de fideicommis. eam quam. Alii dicunt, quod licet non possit committere institutionem, puta instituo talem, si talis voluerit. C. de milit testa. captatorias. tacite bene potest, puta committo tibi dispositionem omnium rerum mearum. arg. ff. de haere. insti. si quis Sempronium. l. captatorias. & l. ille au. tem. ff. de condi. & demon. nonnunquam. Et idem videtur in legato. ff. de leg. 1. captatoriae. & ff. de leg. 2. l. 1. l. secus autemin libertate. ff. de fideicommis. l. 1. & l. fideicommissis. Alii dicunt & hoc planius, quod per haec verba, committo tibi meam voluntatem, eum instituit haeredem. arg ff. de leg. 2. l. cum pater. §. donationis. & non dat ei potestatem alium instituendi, quia tunc esset ap. C. de test. mil. l. captatoriae. quia decedit testatus, si in pias causas iussit omnia erogari, quia tune non debet legitimus haeres succedere ab intestato, quod legitimam deducat, sed omnia pijs causis applicabuntur. C. de sac. sanc. eccle. si quis ad declinandam. Alterius) ideo credimus e hunc reputari testatum decedere, quia per haec verba extrema voluntatem meam committo dispositioni talis, & intelligitur voluisse, quod omnia sua pauperibus, & in pias causas expendantur. Si enim alias voluisset expendi, & non in pias causas, intestatus decedere videtur. Si autem praecepisset fideicommissaria, quod omnia praeter pauca in alias causas, & non pias dispensaret, tunc dicunt quidam, quod ratione paucorum, quae praecepit dispensari in pias causas, testatus decedere intelligitur. ff. de leg. 2. si quos Titio. 10. Alii dicunt vt videtur melius, quod in hoc casu commissarius habebit, & expendet illud paucum in pias causas relictum, alia autem habebit haeres ab intestato, & detracta falcidia, solum legata secundum mandatum testatoris, si quis autem instituat Christum vel pauperes haeredes, tunc ipsi adirent haereditatem, & alijs soluerent legata, & fideicommissasecundum voluntatem testatoris. arg. C. de epi. si quis.

CAPVT XIIII. OFFICII (Ecclesiis) sibi subiectis in alijs secus ( legitimam) vbi consuetudo est, quod aliquantam portionem habeant. inf. de sepul. certificari. vel potius vbi non est consuetudo contraria. (Acceptauit) acceptare non tenetur. inf. c. proxi. Renuncia sse)fff. de inoffi. test. l. si pars. §. vlt. & l. se. C. de inoff. test. l. parentibus. (R enunciasse) ar. C. de rei vxo. ac. l. 1. §. sciendum etiam, si sibi relictumaccepit in toto. Alii dicunt quod ad supplementum aget. C. de inof. test. si quando. §. illud. & l. omnino.

Quod intelligimus, quando sine praedicta conditione relictum est sibi & conditionem nonacceptat, nam tunc tantum ad supplementum agetur. (Vendicare) vt inf. c. prox. (Constituit) scilicet parum reliquit monasterio pro anima. ( Caeteris) quia testator dixit, se relinquere non pro anima, sed forte pro aliquo seruitio, quod recepit ab ecclesia, in quibus episcopus portionem habere non debet, vel reliquit in eas causas, quae sunt inf. c. vlt. de quibus portio canonica detrahendanon est. (Portionem) inf. c. prox.

CAPVT XV. 1 Testamentum consirmatur per mortem testatoris. 2 Diuidendae sunt oblationes ecclesiae inter eptscopalem ecclesiam, & episcopum. 2 Quae communio sit inter episcopum, & ecclestam. 2 Ecclesiarum statutafieri debent cum consilio clericorum.

REQVISISTI. (Voluntate) Quandocunque fiat testamentum etiam si in plena sanitate & multo tempore ante E mortem, tamen inde habebit 2 canonicam portionem episcopus quia in morte testamentum confirmatur. inf. de celeb. mis. cum marthe. (Ecclesiam) episcopalem. (Vel quartam) 12. q. 2. nobis. & c. concesso. & e. quatuor. alicubi medietatem. 12. q. 1. antiquos. alicubi nihil, si de hoc est consuetudo, quod nihil habeat, nam consuetudo seruanda est. infr. de sepul. certificari. & secundum hoc vbi nihil percipitur, non habet locum haec decre. (R elinquo) tantum non habita mentione de ecclesia. (Istud ecclesiae) tantum non habita mentione episcopi. (R elinquo istud) hoc ambobus reliquit, sed diuisim. (Distinguendum) primum membrum distinctum. (Canonicam.) id est canonibus praefinitam, quae tamen est consuetudinaria. 12. quaest. 2. nobis concesso. (Si aliquid ec.) quasi sub silentio expedit secundum membrum distinctum. (lllud tantum) id est, proprium quasi quod reliquerit illud intuitu personae non ecclesiae. Non episcopi) id est, non episcopalis mensae, & idem intelli¬ geremus, si diceret relinquo istud episcopo, & diceret, quod tantum volebat ad episcopalem mensam pertinere legatum, non ad cathedralem ecclesiam, & hunc sensum satis canon hic introductus sonat. Lau. tamen dixit quond si episcopali mensae aliquid relinquatur, non tamen habebit partem ecclesia. Et est ratio diuersitatis, quia si quando relinquitur ecclesiae non habet partem episcopus, ius offenderetur, secus si tantum episcopo. ff. de leg. 1. nemo potest. Vel dic, quod nomine ecclesiae intelligitur episcopus, sed non econuerso. (Priuata) . 10. q. 1. sic quidam. inf. e. tua. ff. de leg. 1. nemo potest. ff. ad l. fal. quod de bonis.

2 (Generalem constitutione). q. d. canones constituerunt, quo de oblationibus ecclessae fieret diuisio inter ecclesiam episcopalem, & episcopum. 12. q. 2. concesso: & c. nobis. & ideo si testator in testamento hanc diuisionem interdicat, non obstante prohibitione esus, fiet consuetudinaria diuisio. Ad idem facit. 10. q. 1. sic quidam., sed si dicat, quod velit legatum tantum esse proprium episcopi, tunc nullam portionem habebit ecclesia, quia nulli canones praecipiunt diuisionem aliquam faciendam inter episcopum, & ecclesiam de legatis relictis intuitu personae episcopi. (Contrarium) ei quod dictum est. lscet quod quando testator relinquit aliquid episcopo intuitu personae, & hoc exprimit in legato, quod de eo nullam portionem debet habere ecclesia, vel episcopus pro suo velle disponat. (In canone). 12. q. 3. pontifices. (Probatur.) id est praesumitur (hoc) quod (hic) canon. (Pertinere) illud autem quod in hac decre. dicitur, cum testator expressit quod legatum tantum episcopi esse volebat. l. proprium. ( Propinquo) vsquoe ad quartum gradum. ar. C. de epi. & cleri. Auth. licentiande ecc. ti. §. interdicimus. col. 9. Alii dicunt vsque ad 7. an. 12. q. 3. c. 1. sup. e. quia nos (quod si) tertium menbrum distin. (canonica) quae est eadem quod consuetudinarsa: vt in prin. huius c. (Si vero) quartum membrum dis. (Canonicam) id est consuetudinarsam. (In iure) . ff. loc. habitatores. (Alii) extraneoc legaretur) extraneo, quia si alicui extraneo legatum esset, nullam portionem de illo habuissent capellae nec alia pia loca, sic nec de legatis episcopo debent habere aliquam portionem (lllis) ecclesiis non cathedralibus.

(Communio) licet multa sit communio inter abbatem & conuentum, vel etiam inter alias dignitates & capitula, non tamen fierent diuisiones inter eos, si habent bona distincta, nisi haec inter se conuenerint, quia inter eos per canones non est facta, nec communio, nec diuisio, & ex hoc apparet, quia si nulli canones essent, qui dicerent, quod aliquam portionem deberet habere episcopus in legatis ecclesiarum, tamen partem aliquam ibi habere deberet, quia communio est inter episcopum & ecclesias, & ex quo inter eos est communio, & bona deberent esse communia, quia non dicitur hic, quod in aliquibus specialiter sit inter eos conmmunio, sed generaliter loquitur, & ideo est intelligendum de omnibus. Imo plus videtur, quod in hac communione dominus & principalis erit episcopus, nam ipse est praeordinator in cunctis. 25. dis. perlectis. & ipse est ad quem pertinet cura omnium ecclesiarum. 10. q. 1. decretum. & c. se. 16. q. 7. omnes. sed tamen, vt tolleretur causa scandali, quod solet conmunio generare aediti sunt canones, quam partem habere debeat episcopus, & quam aliae ecclesiae determinatae, & hoc etiam diuersimode diffinierunt secundum diuersas consuetudines prouinciarum, vel secundum diuersas conditiones temporum. Et ideo in hoc standum est consuetudini a inf. de sepul. certificari. & in prin. huius decreta. nam quidam canones dant episcopo medietatem de omnibus datis eeclesijs. 10. q. 1. antiquos. Et dicunt alii, quod tam magna partem dedit illud. c. 1. episcopo, quia loquitur de portione, quam debet habere episcopus cum ecclesia cathedrali, cum qua habet maiorem communionem, vt hic. Alii canones dant ei tertiam. 10. q. 1. decernimus. 10. q. 3. c. 1. 2. q. 3. & 16. q. 1. constitutum. alii autt dant ei quartam. 12. q. 2. nobis. & c. seq. & 16. q. 1. ad hoc. & secundum hunc modum praeceperunt canones diuidi praesentia, & post modum acquirenda, sicut ex eisdem. c. colligitur.

Sed vbi non constat de consuetudine, videtur quod episcopus possit petere quartam, quia cum haec decre. dicat, quod soluat tertiam vel quartam secundum diuer sas consuetudines, ad minorem summam recurrendum est, hoc non placet, quia quod dicitur, & in c. certificari loquitur secundum diuersas consuetudines dandi portiones diuersas, sed cum submouemus consuetudinem, loquimur tantum de iure, ibi non est dicendum, quod eligatur minor portio, sed portio posterioribus canonibus statuta dabitur. ff. de leg. non est nouum. & l. nam posteriores. sed quia plures inueniuntur canones de quarta, & non vt credo posteriores, & quioe etiam moderati sunt, quia iam sibi vniuer. salis ecclesia eam appellat. lcet quartam decimarum, & mortuariorum. inf. de sepulin praesentia. & c. cum super. credimus nomine canonicae portionis quartam intelligendam, dicimus tamem, quod si aliquis legitime praescripsisset contra solutionem huiusmodi portionis, quod bene valet in hoc praescripta consuetudo. Item dici. mus, quod si sit consuetudo, quo detur quinta vel sexta, quod haec non potest peti nomine canonicae portionis, sed consuetudinariae tantum, quia haec portio non inuenitur inaliquo canone, sed videtur quod hi canones omnes sunt reuocati per c. 10q. 2. c. 1. 2. & 3. vbi dicitur, quod tertia solita dari episcopis vlterius non soluatur. So. illa. c. non loquuntur de quarta vel tertia debita episcopo pro sua parte. sed de parte fabricae, quae similiter assignabitur episcopo praeter suam partem. 12. q. 2. de reditibus. & videtur quod propter praedictam conmunionem, quae est inter episcopum & ecclesias inferiores, clerici locationes & venditiones non possunt facere de rebus ecclesiarum. 12. q. 2. abbatibus. &. q. 4. in venditionibus, quamuis videatur hoc facere plus propter iurisdictionem, quam propter communionem.

4 Item ex communione pro cedit, quod sta tuta ecclesiarum debent facere cum consilio clericorum suorum. sup. de conf. cum consuetudinis, & quod possint agere episcopi pro ecclesns. inf. de suc. ab intest. cum dilectus. & quod in procurati onibus, & in alunes ar. duis negotijs sua consilia & consensus requirere debent. 10. q. 2. § perpetua. sup. de ma. & obe. c. hurnilis. sup. de proc. c. 1. & de iud. causam. (Sed isti ) 18. q. 1. c. 1. (Illud) quod sequita ir. (In vita) post mortem autem potest si intestatus decedat & sine agnatis vsqo ad 7. gradum. vel sine cognatis vsque ad quartum. inf. de suc. ab intest. cum dilectus. 12. q. 3. c. 1. (Fraus) non eontra sacerdotes qui procurant sibi aliquid relinqui in testamento ab his, quibus poenitentiam iniungunt, quamuis posset dici, quod ipsi administrationem habere dicumtur scilicet iniungendi poenitentlast

CAPVT XVI. 1 Pupillaris substitutio per que verba conctipiatur. Substitutio directa quando intelligatur esse facta. 3 sucapio quando & quo casu prosit. 4 Liberi primi gradus ante lit. contest. non conputant fructus in quartam partem trebellianicam, etiam si pater rogauerit. 5 ludex quandoquo in iudicando sequitur consuetudinem partium.

RAINVTIVS. (De clera) .1. filius clerae(& vxorem) Rainutun (relinquens) instituendo eam haeredem in eis alii aliter. (Caetera) per haec verba sit haeredis institutio. C. de test. in testamentis, & maxime in filijs. C. eo. hac consul. (Et soboles) ista duo pro medietate succedent. C. de cadu. tol. l. 1. §. is itaqu.

1 Impu. succederent) siue testator dixit, si filius meus impubes decesserit sine liberis, talis haeres meus esto, quibus verbis sine hac adiectione sine liberis, proprie substitutio sit expressa pupillaris. inst. de pupil. subst. 1. respon. & §. substituitur. siue dixerit substituo talem, quae verba trahuntur ad fideicommissariam. C. de inst. & subst. generaliter. §. vlt. semper substitutio cum praedicta adiectione facta fuit fideicommissaria, quia talibus verbis, si decesserit sine liberis, & de iure & de facto consueuit esset fideicommissaria substitutio non directa, quia nisi verba directacl scet sit haeres vel succedat, & similia traherentur ad fideiconmmissum, nullo tempore magis, quam alio valeret, & dicimus etiam, quia verbum sine liberis innuit, quod etiam in pupillari etate substituere voluit per fideicommissum, quia tunc liberos habere non potuit. Nec est absurdum, quod verba directa trahantur ad fideicommissum. ff. ad Treb. Sceuola. & in hoc casu mater ab intestato succedere debet vel ex testamento, sicut hic maritus successit, & bona restituere detracta Falcidia & quarta Trebellianica. C. ad Treb. etiam. (Lombarda) id est quod continetur in libro qui dicitur Lombarda, nam ibi Ipecialia iura statuuntur super dote. ( Liberis) quare pro eo censenda est ac si non habuisset. ff. ad Treb. ex officio. §. si quis autem. (Maritus) institutus haeres ab adiecta. alias enim soror vel filius sororis in totum successisset. C. de fideic. si in persona. (R ainutii) intellige quod hae tertiae, scilicet matris & auiae adiectae non fuerunt separatae de bonis R. eo viuente, nec mortuo de bonis Adiectae, nec intelligimus, quod donauit vel vendiderit certas res de dictis tert ijs, sed ius quod habebat in ipsis tertijs, vel in bonis pro ratio¬ ne illarum tertiarum. alias enim si eas separatas habuissent, oportuisset quod non ex causa substitutionis vel fideicom. sed vel ex testamento, vel ab intestato praedicta quaererent in libello. Alii dicunt, licet non sit verisimile, quod etiam iura, quae Alterocha habuit in praedictis tertijs petiit. (Vel substitutionis) i. fideiconmissariae substitutionis, ex causa autem substitutionis pupillaris, vel directe petere non poterat, quia verbaistius ad fideicommissum trahebantur tantum, vt diximus in glo. siue quia si esset pupillaris, euanuerat adueniente pubertate adiectae, quae iam euanuerat cum filios habuerit. 2 Est enim substitutio directa, quando nullo medio substitutus capit haereditatem, qualis est pupillaris, vulgaris, exenplaris, & compendiosa est fubstitutio indirecta, quae alio medio habetur vt fideicommissaria. (Petiere) & bene. (Annalis) quae hodie sublata est. C. de vsuc. transf. l. 1. vel loquitur de annali praescriptione, quae competebat iure Lombar. & secumndum hoc falsum dicebat, quod si verum esset, quod iure Lombardo nupta esset obtineret.

Vsucapio) quae prodest, quando res traditur in dotem aestimatam, & sequitur matrimonium, & de iure & de facto: quo casu, si res non sint eius, qui eas assignauit in dotem, vsucapitur pro dote, si vero esset aestimata vsucapitur pro ema ptore. ff. de vsucap. pro dote. l. 1. & 2. hec autem, cum essent puellae assignatae in dotem, licet essent obligata restitutioni, potuerunt in dotem dari, nec incipit contra Alterocham, cui restitutio facienda est currere praescriptio, nisi ex quo tempore competit actio ex testamento, & petitio fideicommis. nec curreret, nisi triennalis praescriptio. C. de fideicomm. Auth. res. C. de praescr. 30. ann. sicut in rem. C. de anna. excep. l. 1. §. vlt. ( Silentium) quod silentium & taciturnitas loco pacti haberetur: sed male dicebat. (Bonis illis) praedictae Adiectae vel potius R. quae petebantur. (Tertia) istae tertiae & matris & vxoris R. non iure ciuili, sed Lonbardo debentur, quo cautum est, quod vxor superuiuens marito, debet habere tertiam in bonis eius, quiamater & vxor R. superuixerunt maritis, ideo has tertias deducunt. (Clerae) quam tertiam clera habuerat in bonis R. filij, quia superuixerat suo marito patri R. ( Testatotis) R. scilicet. (Quarta) hoc iure ciuili deducitur. ff. de vul. & pupil. subst. l. cohaeredi. §. cum filiae. (Pupillorum) filiorum Petri mariti adiectae. (Rainutii) patris Alterochae & adiectae. (Cogitasse) quod etiam si cogitasset, tamem matri aut vxori praeiudicasset, nisi aliud esset de consuetudine, vel de iure Lombardo P. marito Adiectae. (consuetudinem) Nota iudicem appellationis sequi consuetudinem partium: vt no. sup. de consue. c. 1. forte erat consuetudo, quod de mobilibus vel consimilibus non fiebat deductio. Vt legitima) dicunt quidam hoc etiam iure Lombardo contineri, quod vxor superueniens per nullum contractum potest alienare tertiam sibi a marito obuenientem, quin tertiam, vel debitum bonorum subsidium ibi habeant ex marito descendentes, vel alienationes iste simulatae, vel in fraudem factae erant, vel donatio facta erat inofficiosa, & contractus venditionis non erat verus, sed sub simulatione venditionis intellexit facere donationem. C. de inoff. don. l. 1. 2. & 3. (In vtraqo) . i. in tertia matris & auiae. C. de inoff. test. l. 1. & l. filiam.

Litis) ante litis contestationem liberi primi gradus, non computant fructus in quartam partem Irebellianicam, etiam si pater rogauerit. C. ad Treb. iubemus. secus in nepotibus, & alijs qui computantin fructus ex voluntate defuncti, perceptos, puta quia rogauit post tempus haereditatem restituere, isti tamen si percipiant vltra quartam, non restituuntur. Si vero ex negligentia heredis percipiant fructus bona fide, non computant in quartam, nisi post moram, tunc enim computat & restituit, qui habet super quartam. ff. ad Trebel. etiam fideicom. & l. mulier. §. si haeres. & l. ita tamen. §. haeres, ex asse. & post lit. contest. est in culpa & in mora. Item posset dici, quod etiam liberi primi gradus computant post lit. cont. in quartam. ar. C. de rei vend. certum. Alij etiam dicunt, & fortem non bene, quod fructus aliarum partium non quartae computant in quarta, & sic non est contrarium. C. ad Treb. subemus. (a P.)Istud. se a P. praedicto & filijs eius non est integra, nec debet esse, cum P. mortuus esset, vt in hac decr. expresse dicitur, si tamen vis sustinere literam hic, dic quod etiam cum P. dum viuebat, fuit litis contestatio facta. (Eius) quarte. (In legitima) M. de plano concessit, & quartam Trebellianicam & debitum bonorum subsidium simul ab eodem P. deducenda. Ideo dixit, quod non integre ambae dedu. cuntur, sed quod in vna deest suppletur per aliam, & sic intelligunt hanc decr. videtur tamem, quod opinio prima per hanc decre. & se. Rayvnaldus confirmatur. (Censuit) cardinalis qui indicauit de appellatione, & no. quod sequitur consuetuqinem partium: vt not. sup. de consuet. c. 1. no. etiam iudicem appellatio nis non solum pronunciare sententiam iustam vel iniustam, sed etiam addere. ar. contra. C. de app. eos in prin. Item nota iudicen supplere de facto, quod quidam concedunt. arg. ff. de peti. haer. l. vlt. nos tamen hoc non concedimus, & hic potest dics suppletio iuris.

CAPVT XVII.

TVA NOBIS. (Et alias.) In his legatis cessat Ealcidia. C. de epis. nulli. & si quis ad det clinandas (locorum) vnde duxerunt originem defuncti, vel si hoc est incertum per episcopos locorum, vbi sunt mortui inquiretur. C. de san. epis. nulli. (Interdici) in Auth. de eccle. ti. §. si quis. (Compellas) potest etiam episcopus ea dispensare, si certus executor deputatus non est, vel etiam si deputatus est, & non impleat voluntatem testatoris, ipsemet implere potest, & si legatum erat executori, aliquid id amittit. C. de sen. episc. nulli. in Authen. de eccles ti. §. si quis ante. cum duobus. §. seq. ete.

CAPVT XVIII. Nun quid si pluribus commissa est cauesa, pessint caeteri vno absente sea mortuo procedere. 2 Tertia & quarta haereditatis an subiaceant restitutioni, 3 Rei vendi. & hpo. ex testamento competuns etiam pro legatis. 4 Statim quod quis haereditatem adinit: dominium rei legatae transiuit ad legatariur 3 Pactum facere non potest quod alienatio facta non teneat, etc. 6 In testamento sola testatoris voluntas trans. fert dominium in legatarium sine traditione. Licet haeres ante annum conueniatur super legatis praestandis & condemnetur, non tamen priuatur fal. dummodo intra annim satis faciat. Falcidia an potest detrabi contra voluntatem testatoria.

RVNALDVS. (Ab ipso) Pepone. (R estitueret) haec substitutio disiunctim facta fuitilict hoc modo, vt tali patruo suo restituat medietatem haereditatis, & alii patruo aliam medietatem, si enim coniunctim facta esset talis substitutio Raynaldus non potuisset instituisse haeredes filios patrui, cum ad solum coniunctumi sc. patruum superusuentem debuit hereditas deuenire. C. de cad. tol. l. 1. §. si autem aliqui. potest tamem dici, quod in nulla parte dec. approbatur institutio filiorum, nisi forte in tertia & quarta, & quod ipsi absoluuntur, non est propter ius quod haereditatem haberent, sed quia non possidebant. (Eis) patruis. (Quibusdam) hic Pepo quaedam praedia communiter filio suo R. & patruis ipsius R. reliquerat, super quibus compromissum, de quo hic agitur factum fuit, vel alias dicebant se ius habere in illis.

2 (Ex forma) quae erat, vt vno absente vel mortuo, duo procederent, alias enim vno absente, vel mortuo, alis procedere non potuissent. ff. de arbi. item vnus. §. vlt. sed si praesentes essent omnes, sed vnus nollet concordare cum alijs, siue in vnam sententiam, siue etiam quod sententia ferretur, tunc eo contradicente, alim possent ferre sententiam. ff. de re iud. duo ex. & si dicat, se non instructum de causa idem. ff. de re iud. si vni. idem etiam dicimus, si post quam dixisset opinionem suam, & intellexisset aliorum opinionem contrarsam recederet, nam tunc credimus, quod etiam eo absente, possentalii procedere. arg. quia cessat ratio legis, scilicet quod posset alios in suam opinionem trahere, vt in l. praealleg. Item vnus. §. fi. sed si non intellexisset opinionem aliorum, & recederet etiam sine causa, vel etiam malitiose volens causam terminare, tunc procedere non possunt parentes. ar. praedi. ctarum. l. stem & duo. Quamuis dicant quidam, quod ex quo conuenerunt ad sententiam ferendam, quod etsam vno recedente, alii possunt sententiare: quia verum est omnes adesse ad sententiam ferendam. i. ad diem sententiae ferendae. ( Transferendae) diuisae enim fuerunt inter R. & patruos res, de quobus quaestio erat. ( Praedictas) in compromisso vel in alia parte sententiae arbitrorunslegitime) . ff. ad reb. ex facto. §. si quois. & l. haeredibus. C. de insti. & subst. generaliter. in fi. ff. de leg. 2. cum pater. §. volo. (Praedictis) de quibus fuit compromissum (Vni) fortem allus mora tuus erat, vel alius consenserat, &ratam habebat institutionem factam de vno solo, vnde solus alius iure accrescendi totum fideicommissum habere debet. C. de cad. tol. l. vnica. §. si autem. & §. his itaqo. C. de fideic. in persona. ff. de leg. 2. cum filiofa. in fi. ff. ad Treb. apud. §. vlt. C. de cond. & demon. l. si qui leg. §. 1. ltem alia ratione non est curandum, quod non facit mentionem de alijs patruis, quianon prosequitur haec decr. materiam nisi legati tertiae & quartae, in quo non potuit grauari Ravnaldus, quon illud dimitteretur vni ex patruis, vel filijs eius tantum, vel penitus extraneis, vt hic dicitur. fuit autem hoc legatum debitum iure naturae & quarta Trebellianica in bonis paternis. ( Haeredes) vnus patruus & filij. (Possent) haec verba generalia iustificant sententiam sequentem, in qua condemnatur patruus non solum ad tertiam & quartam legati, scilicet medietatis tertiae & quartae relictae auunculis, sed etiam tertiam & quartam totius haereditatis, puta & aliae medietatis tertiae & quartae relictae patruis. Solae enim tertiae & quartae erant haereditas R. quam possit pro libito dimittere, alias enim si non sic generaliter locutus esset, debet sufficere, quod vel poenam soluat, scilicet tertiam vel quartam in alije rebus alegato, vel legatum. ff. de pac. rescriptum. §. si pacto. potius enim res legata, id est, tertia & quartarerum legatarum peruenit ad auunculos, propter poenamappositam, quam propter legatum primum, secus autem si dixisset, si non dederit rem legatam, det duplum vel aliam rem, tunc enim oporteret eum esse altero contentum.

2 Vel dic, quod ideo tertiam & quartam dant patruis & filijs, inomnibus rebus, quae fuerunt P. auunculi R. quia praedictae tertia & quarta allo iure censentur. se quia restitutioni non subiacent, quam aliae res, quae restitutioni subiacent. Haec vltima solutio non valet, quia tertia & quartadebitae R. non potuemre grauari. Vel dic, quod lex, quae prohibet petere vtrumque, scilicet rem promissam & poenam, bene dicit, quia loquitur, quando agit personaliter, quando nec res est mea, nec poena, licet promissor sit obligatus ad alterum, sed hoc legatum R. quo ad medietatem tertiae & quartae in quibus grauari non potuit, recta via transit ad legatarios, scilicet ad auunculos, & statim post mortem facti sunt domini. ff. de fur. a Titio. Haec sol. reprobatur. ff. de excep. doli. apud. §. Labeo. prior sol. melior est. (Ad ipsos) auunculos. (Pro determinatis). i. portionibus quibus auunculi erant instituti haeredes. (Deuenirent). i. ex causa fideicom. restituerent ipse patruus, & filii haeredes instituti, quod ex fine apparet, nisi eius Falcidiam soluat, vel id est sensus. i. legamus auunculis nostris omnia alia, quae de bonis nostris ad nos peruentura erant, nam verbum deuenirent, innuit quod recta vsa ad auunculos peruenturum sit, quod est proprium legati non fideic. & hoc placet magis. ff. de fur. a Titio.

3 (Quaestionem)ex testamento competunt etiam pro legatis rei vend. & hvpo. insti. de leg. §. 1. & quod dicimus conpetere rei vendicationem, verum est in speciali legato, generalis enim fideic. non habet rei vendicationem, sed habet ex testamento ex causa fideic. sup. e. R ainutius. nec dominium anteque re vel verbo fiat sibi restitutio. ff. ad Treb. facta. ar. contra. C. conm. de fideic. l. vlt. quod quidam dicunt. Tu aunm responde, quod illa loqtur facta restitutione saltem verbo, vel speciale in rebus alienatis, vt ante restitutam haereditatem detur in fideic. rei ven. vtslis. quod autm ante restitutionem non traseat dominium in generalem fideic. patet quia interim tenet altenatio ab eo facta, licet sibi imputet in quartam. ff. ad Treb. Marcellus. §. res. & l. si haeres. inst. §. si heres. Contra heredem autem rogatum, non competit petitio heredit. quia non possidet pro herede, quia vere est haeres, nisi forte post rest. verbo facta aliqua possideret, quia illa possidet pro herede.

(Pro rata) . i. pro medietate, que sibi legata erat. Restitui mirum est, quod petit poenam antequem debeatur. R esp. imo commissa est poena, quancito enim adiuit haereditatem, transiuit dominium rei legatae ad legatarium. ff. de fur. a Titio. vnde heres contra legatum facere videtur, ex quo illud non praestat. vnde de gratia legatarius petat legatum volens contentus esse illo, cum possit petere poenam. Vel dic, quod licet poena sit commissa: tamen quia dies non erat praefixus, inf. quem restitueret, potest purgari mora, vel dic poenam non conmmissam, & tamen in sudicijs talem libellum admitti propter lites dirimendas. ar. C. loc. conductores. ar. contra. ff. de iud. non quead. fed dic non esse iudicium in pendenti, ex quo ex his quae agentur sententia certa ferri potest, sicut hic, nam si perstiterint in con¬ tradictione haeres iuste condemnatur ad poenam, secus autem si iudicium penderet exterius, puta quia deberetur sub conditione, sic potest loqui. l. non quenad. ff. de verb. sig. cedere. (Poterant) debet enim imputari patruo & filijs haeredibus institutis, & in certum casum restitutione, vel legati solutione grauatis, si non petierunt & recuperauerunt omnia bona, quae fuerunt R. testatoris, ex quo haereditatem adlerunt. (Legato) medietatem bonorum, de quibus fuit compromissum, quae ipsis auunculis legata fuerunt R. (Absoluens) innitens arbitrio & male ex testamento Peponis, qui R. grauauerat restitutione harum rerum, vnde eas alijs legare non poterat, vt eis videbatur, sed non erat verum in debita iure naturae, & quarta Treb. quamuis hanc restitutionem non videatur cogitasse iudex quando postea mandauit patruo, quod alia omnia bona restitueret, in quibus per poenae adiectionem R. patruum non potuit grauare(Contestata) no. litem contestari in causa appellationis, licet non sit necesse. (Quoniam) interpositio est vsque ibi pronunciauit. (lure) sup. eo. Rainutius. (Grauari) quo ad istas, ergo ad tertsam & quartam non fuit voluntati Peponis innitendum, cumis non potuerit filsum grauare. (Trebellianica) & sunt deducendae istae tertia & quarta de tota, ita quod de 12. vncijs contingerent filium 7. vnciae, tres scilicet in vna parte, & quatuor in alia, & hoc ideon, quia simul debentur ex eodem testamento, secus autem si ex diuersis causis deberentur, vt in tertijs matris & vxoris. sup. e. R ainutius. tunc enim pro qualibet deductione fieret vnus as. (In rebus) licet enim de vniuer sitate deducendae sint istae tertiae & quartae, quousque tantum hoc per iudicem fit in sin. gulis rebus pro indiuiso habet eas. ( Expresserit) rem enim legando, videtur legasse partem, quam in eam habet. ff. de leg. 1. si domus. praesumitur ensm quod si totum voluit legare, vt esset suum, multofortius partem etiam si hoc non dixit, nec cogitauit. (Pronunciauit) cardinalis. CArbitrio) & sic econtra etiam non fuit arbitrio mittendum.

5 (Teneret) pactum enim non potest facere, quod alienatio facta non teneat, vel quod dominium non transeat in accipiente, vel quod sine traditione redeat ad alienantem, vel quemuis alium. arg. C. de pact. traditionibus. ff. de pac. traditio. ff. de pac. in traditionibus. ff. de iure patro. si libertus. §. planem. sed agere potest, vel ad interesse, vel ad poenam, vel si quis transtulisset in alium dominium cum hac adsectione, ne in alium alienaret ipsi transferenti dominium contra recipientem, competit condictio ob causam, non autem alijs quorum interest. C. de cond. caus. da. ea lege. C. de reb. alle. l. vlt.

Hoc fallit in seruo alienato, ne manumittatur, scilicet quianon tenet manumissso. C. de manc. itafu. alie. ea. & etsam hoc ea ratione, quia libertas ex quo competit reuocari non potest, secus autem in dominso. inst. qui. ex cau. ma. non pos. §. semel. vbi autem lex inhibet alsenationem si contra factum sit, non tenet, nec transfertur dominium. ff. & C. de fun. do. per totum, 11. q. 2. sine exceptione. & 10. q. 2. hoc ius. in Auth. de non alie. in emphy. §. sanctiss fimas. in Auth. vt li. ma. 1. respon. Idem etiam vbi testator prohibet, & apparet persona, cuius gratia prohibita est, alias secus. ar. ff. de leg. 1. filius. §. diui. ff. de leg. 3. pater. §. filiam, & §. fundum. & §. quindecim.

6 Et est ratio diuersitatis, quia in testamento sola voluntas testatoris transfert dominium in legatarium sine traditione. ff. quemad. ser. amit. si partem. §. si per fundum. & sic sine traditione potest amittere dominium & ad alsum transire, aliter in pacto, cum per illud non possit transire dominium, ita nec transfertur. Idem dicimus in sententia arbitrorum, & etiam aliorum iudicum, quia per eorum sententias non impeditur trans latio dominij, vt hic. In beneficijs autem ecclesiasticis, & etiam in alijs spiritualibus contrarium dici potest, scilicet quia si aliquis prohibeatur aliqua conferre, non tenet collatso a prohibito facta, quia suspensus est a collatione saltem illius beneficij. sup. de consue. cum dilectus. Idem etiam dico, si praelatus prohiberetur alienare etiam in casibus concessis a iure, quia non tenet alienatio. inf. de ac. c. fi. sup. de ord. cog. veritatis. in fi. Item ratio diuersitatis satis apparet ex praedictis, quia beneficia sine traditione, ex sola electione & confirmatione acquiruntur. sup. de elect. transmissa. & etiam dominia sine traditione eeclesijs acquiruntur. C. de sac. san. eccle. vt inter dominia rerum ecclesiarum non sunt apud praelatos, sicut apud alios, & ideo per eos, qui dant administrationes prohiberi possunt. (Super hoc) . i. legato medietatis bonorum de quibus fuit compromissum. (Pro medietate) aliam autem medietatem non possidebant adhuc filii patrui: sed fortem vacans iacebat. (Praedicta) cilscet ea de quibus compromissum fuit. (Mledietatis) quia tamen medsetatem auunculis legauerat. (Legati facti) auunculis, de rebus de quibus fuit compromissum. (R esiduo) id est, in alijs partibus eiusdem legati praeter medietatem tertiae & quartae.

Contra videntur scilicet quod R. debussset sibi computasse quartam & tertiam sibi debitas in omnibus rebus P. haec. omnia quae legauit auunculis. ff. ad Treb. Marcellus. §. res. & l. si haeres. §. si haeres. sed dic tualienata computari in quartam, si fideicommissarius velit, sed dic volebat, nec alsenata erat. (Articulo) libelli. ( Filii) isti filii haeredes erant Rainutim saltem in tertia, & quarta deducendis de bonis P. & ideo pro portione haereditatis tenentur patruis f. fideicommissarijs restituere totam haereditatem, & non auumculis, vel nisi tertiam & quartam, in quibus hi filii grauari non poterunt per testamentum P. haereditas enim R. intelligitur deducto fideicommisso, de quo rogauerat Pepo primus testator, hic gl. bona est, si patrui erant coniunctim substituti, sed si disiunctim erant substituti etiam in parte patrus defuncti, bene potuerunt instituti filiqm altersus patrus. vt no. in prin. illius gl. hic substitutio. (De petitis) nec se tanquam possessores obtulerunt liti in res vendicatione, quia tunc secus. ff. de rei vend. his qui. & cum non possiderent non potuerunt conueniri rei vemItem non potuerunt condemnari ad restitutionem eorum, quae non possidebant. (Poss idere) nisi haec causa iuuasset filios, bene puniti essent in restitutione omnium bonorum, quae habebant ex testamento R. cum circa eos teneret omnis poenae adiectio. R avnaldus enim nihil eis restituere tenebat (Bonis) . i. in omnibus alijs modis qua fuerunt Peponis. (Eisdem) . 1. R avnaldi in quibuscicicet institutus erat patruus vel melius Peponis. (In quibus) . cict tertia & quarta omnium bonorum Peponis. ( Tenebat) cum non potuerit in eis grauari a patre, & ideo potuit vbi voluit legare, & poenam adiicere. (Pro rata) medietate. cscet tertiae & quartae in omnibus bonis Peponis. Confirmauit) & bene, quia in illis tertia & quara ta in quobus Ra7. non potuit grauari, benen potuit R a7. grauare heredes suos, sed in alijs quae ibi erat preter tertiam & quartam non por terat grauare R suum patruum, cum sub¬ iaceret restitutioni, sed filios patrui benem potuit in eis grauare, vndenon absoluit eos, quianon posset adiicere poenam legato vel haereditati, sed quia non possidebant. (Filijs) non mireris, si absoluantur hi fili, nam haec absolutio eorum iusta est, si non possident, quia qui non possidet, condemnari non potest, nisi propter suam malitiam non possideret, & eodem modo si possidebant iusta est sententia, contra hos filios, sicut contraprimum, hoc vltimum non est verum(Ei) patruo instituto heredi. (In restitutione) . i. praestatione. Legati). 1. tertiae vel quartae tam rerum adiudicatarum auunculis, vnde fuit compromissum quae in alijs, cum omnsa habebant auuuculi ratione legati, & tanquam legatum petenda sunt omnia, non tanque hereditas iussarestitui, & ideo bene dicit falcidiam locum habere, quam locum habet, quando hereditas legatis exhauritur, & non Treb. quod locum haberet, si quasi haereditas restitueretur. Nec obest, si dicitur quod fideicommissaria haereditas dici debet, quia vnsuersa quae sunt in haereditate auunculis restituuntur, quia hoc est, quia suecedit loco prioris legati, & quia hereditas dari non debet sub poena, quod non credimus, nec mireris, quia id quod debetur ex poenae adsectione legatum dicitur. Hlabes. n. simile. ff. ad l. fal. cum pater. §. vl. inst. de leg. §. pe. & vlt. Vel dic, quod loquitur tantum de legato rerum, de quibus compromissum est. Nec obstat, quod dicitur, quod plus habet in illis rebus, quam quartam, cum habeat etiam medietatem, sicut apparet ex prin. decre. potes enim respondere, quod ex alijs legatis R. exhausit dictas tertiam & quartam. Vel dic, nihil habet ex illis tertia & quarta, cum illas restituerit propteradiectionem poene: vnde dignum fuit, quod de primo legato extraheret Falcidiam. Tu dic melius, quod haereditas R. quae erat solummodo tertia & quarta, erat exhausta duobus legatis, quod in ea nihil remanserat. Primum legatum fuit, quando legauit auunculis medietatem rerum, de quibus erat compromissum, id est tertiam & quartam sibi debitas in eis. Secundum fuit legatum poenae, quod eodem iure censeri debet, vt alia legata. inst. de leg. §. fi. ff. ad l. Fal. cum pater. §. fi. quidam tamen ar. eiusdem. l. dicunt, quod nunquam de legato poenae debet detrahere Falcidiam, nam ibi dicit, quod poenae causa accreuit inl. fal. non incidit. Sed expone si praedicta verba. l. quod poenae causa accreuit, supple per condemnationem iudieis, qui condemnauit haeredem legatario in quantum in litem iurauit, & tunc de eo quod vltra valorem rei legat, iurauit propter specialem affectionem, non detrahet haerea Falcidiam, quia non est legatum, imo condemnatio, sed secus si testator poenam sibi imponit, nisi soluat legatum, nam tunc si haeres legatum poenaesoluit, cum in veritate legatum sit, & sicut alia legata censeri debeant, bene detrahet Falc

7 Et sic habes hic, quod quamuis haeres ante annum conueniatur super legatis praestandis & condemnetur, tamen non priuatur fal. dummodo intra annum satisfaciat, quae est poena am lege imposita. C. de fideic. Auth. amplius. poenam autem am testatore impositam incurrit, si litem contestetur. ff. rem ra. ha. amplius. & hic similiter. sup. e. Rainutius. quo ad legatum poenae quod integre soluit patruis. lsct tertiam & quartam, in quibus tenebat institutio preter Fal. quam detraxit beneficio. l. vt no. in gl. quaeincipit: bene. Si infra) mirum est, quomodo hic fertur sententia sub conditsone, & sine certaquantitate contra illud quod est. 2. q. 6. biduum. C. de sen. quae si cer. quanti. per totum. R esp. quod hic patruus petijt hanc detractionem Falcidiae, & ideo etiam si hoc non diceretur in hac sententia, tamem semper posset deducere fal. quia quando adiudicat legata, semper danda intelligit, quod vel im totum, vel p rata detrahat fal. sed si de Falcidiadetrahenda patruus egisset, tunc hoc beneficium Falcidiae non solueretur, vlterius petere non potuisset. ff. de neg gest. si autnt, sed si soluat petere, potest vt hic, & forte posset dici hoc, quod ex quo semtentia lata est, statim oportet hunc patruum in integrum,lict tertiam & quartam restituere, sed post condi. ex fal. petet Falcidiam, cum sit faluatum. Si autem sibi saluatum non esset, si per errorem facti soluisset ageret condictione indebiti, secus si per errorem iuris. Cad leg. fal. error. Alii autem dicunt, quod cum de hac fal. non sit actum, eam retinebit patruus, & reliquas tres partes, cum de eis constet, restituet sine vlteriori, & sic apparet, quod non est sententia sine certa quantitate, cum ad minus tres partes tertiae & quartae praedictarum statim perueniant ad auunculos, & super quarta de eis detrahenda remaneat lis, quia eam debet habere patruus, si intra tempus legis. s. annum obtulit tres partes tertiae & quartae. alioquin nihil detraheret de integris tertia o quarta. (Legitimum) intra annum iussu iudicis computando. sup. e. nos quidem. C. de fideic. Auth. amplius. ( Inuentarium) quod ipsum exonerat a praestatione legatorum & fideicomissorum & aliorundebitorum vltra vires patrimonij. C. de iu. delib. sancimus. & ius tribuit, quod de legatis & fideic. detrahat Falcidiam, si facit inuentarium, & non aliter in Auth. de here. & fal. §. si vero. ne. se. coll. 1. in debitis secus, vt in ea. l. quia de eis nunque detrahet fal. ( Contra voluntatem testatoris) bene dicit contra voluntatem testatoris, quia non creditur testatorem voluisse, quod aliqua pars de his tertia & quarta peruenerit ad patruum, & erat verum olim, quod contra voluntatem testatoris detrahebatur Falcidia. C. ad l. fal. sine. & l. pe. ff. eo. ti. quod de bonis. §. vlt. Sed hodie non inducitur contra voluntatem testatoris expressam si testator certus de quantitate sui patrimonii prohibeat. in Auth. de haere. & fal. §. si vero expressim. Sed contra tacitam, bene inducitur Falcidia, vt in l. praealle. no. quod heres rogatus dare aliquod legatum de suo, licet non det vt testator praecepit, cum tamen posteadat, detrahit Falcidiam de omnibus legatis, vt hic. Quod intelleximus verum, vbi rogatus est restituere omnia bona haereditaria, nisi legatum sibi iniunctum, vel de suo proprio, vel de bonis testatoris soluerit, vt hic. Et est ratio, quia ipsemet testator poenam suam adiecit hic, qui non potest eum priuare Falcidia, vnde non est necesse recurrere ad poenam legis, sed si testator non apposuisset poenam, tunc locum haberet poena legis vel canonis. s. quod tota haereditate priuaretur. sup. e. nos. & c. si haeredes. C. de leg. Auth. hoc amplius. Vel dic, quod nunquae fuit in moraante annum iste patruus, quia nunque ab eo petitae fuerunt tertia & quartapaedictae expressim, & determinatae, sed fuit tantum petitum, vel legatum rerum, quae venerant in compromisso, vel omnia alia bona, sicut apparet ex litera decret.

CAPVT XIX.

IOANNES. (Suis proprijs creditoribus) no. non esse dubium executorem ad pias causas posse agere contra haeredes. C. de epis. nulli. & si nullus sit haeres, tamen ipse cui commissum est, quo omnia quae habet dispenset in pias causas, potest totam haereditatem vendicare, nec detrahet Falcidiam. C. de sacr. san. si quis ad. sup. eo. tua. & hic. si autem ad alios vsus testator vellet expendi, si nullum commodum ad executorem pertinere debet, puta quiaministrum tantum constituit, tunc non poterit agere. ff. ad Treb. Lucius. §. Meuia. Si vero aliquod commodum puta fal. ad eum voluit pertinere, tunc aget. ff. de leg. 2. si quis Titio. 10. Sed haec decr. videtur contradicere, quia hic aliter mandat expendi, quam in pias causas, scilicet in solutione debitorum, sed respondere potes, quod totam haereditatem iusserat expendi in pios vsus, sed haereditas intelligitur detracto aere alieno. C. de bonis quae lib. l. vlt. ad hoc autem vt licite possit dare bona, quae inuenit in haereditate, oportet eum primo soluere debita. (Susceptum) instit. man. §. mandatum. quia alicui creditori fatisfecerunt, velaliud piis locis dederunt.

CAPVT XX. certumrei institutio valet. 2 Nulla falcidia, nec etiam debitaiure natura detrabitur de baereditatibus & legatis ad pias causas relicti. Verba haec, baeres esto quid important. Verbum substituo pariter ad directam & fideic. substitutionem trabitur. Substitutio directa non fit per verba, rogo, mando vel consimilia. 4 Testatoris intentio semper seruanda est. Verba, si absquod liberis, quid important. 3 In vltimis ctoluntatibus miles non dicitur priuilegiatus.

DE HIS. (Pro cereis) ilst emendis vel reparandis. Ad perpetuum) scilicet quod omni anno solenniter fiat festiuitas alicuius sancti, vel quod in aliquaecclesia non constituatur praebenda, vel altare vel pulpitum, vel aliud huiusmodi. (Parochialis) quia aliquando parochialis ecclesia portionem aliquam habet. inf. de sepul. c. 1. per totum. (Si pater) alias incipit.

(Ioannes frangi panis) incerta haec non est censenda, vt haeres, postquam testator instituit alium heredem. C. de here. inst. quoties. si autem alium non instituisset, valet institutio facta de certa re, & rem illam habebit praelegatam. ff. de haered. inst. l. 1. §. si ex fundo. & l. si ita quis haeres. & l. ex facto. ff. ad Treb. l. 1. §. is qui. & in hoc bene valet institutio, vt non valeat impugnare testamentum, sed aget tantum ad supplementum. in Auth. vt cum de ap. cog. §. illud quoque. & §. caeterum. & C. de inof. test. l. omnimodo. nec habebit iste sic institus tus in re certatantum loco legatarij, imo si nullus alius factus est haeres, in totum succedit, vt dictum est. Item videtur, quod si alii repudient haereditatem, quod ipse habebit haereditatem, sicut si ab initio nullum instituisset, secus autem si non dixisset eam in tali instituo, sed si dixisset tantum, lego sibi talem rem, quia tunc loco legatarii. Nec ob. Auth. detri. & semis. §. hoc nos. quia correcta est peraliam, sed contra si haec puella non est instituta, nec haeres data, ergo nec ei substituere potest pupillariter, inst. de pup. sub. §. non solum. & de vul. sub. sed si plures. §. si sub condi. Sol. licet haec puella non fuerit instituta haeres in primo gradu, fuit tamen instituta in secundo. licet post mortem filii, & ideon bene potest ei pupillariter substituere. ( Executorsbus) de executoribus huiusmodi no. sup. e. loannes. & c. cum tibi. (Et praefatae) filiae licet securius fecerit iste, quo petit vtriusqpe hereditatem, & qui etiam ad. iecit de bonis filii praemortui, quia in veritate duae sunt hereditates. inst. de vulg. sub. §. igitur. de vulg. sub. l. patris & filij. & l. quiduos. tamen suffecisset si solius filiae haereditatem petiisset. arg. sup. eod. Rainutius. Quaeritur primo) hic vult dicere, quod in primo gradu substitutionis, quando filius visus est mori, filiae mater tanquam ab intestato succedens ipsi filio, de fideic. filiae restituendo debet detrahere debitam naturae & quartam Treb. eandem etsam deductionem dicit facsendam de substitutione secundi gradus, scilicet quando pauperes sibi instituit haeredes propter mortem filiae, quoniamsl. lae allegationes huius domine non videntur multum mouere Papam.

Fecisse sibi) & per hoc videbatur, quod priora testamenta fierent recta, vel quod haereditas filiorum non perueniret ad pauperes, sed prima haereditas tantum & quarta trebellianica. l. quae est. ff. ad l. falc. l. 1. §. inimsci. h. d. sed corrigitur per l. C. de epi. & cle. si quis ad. & g Auth. de eccl. tit. §. si autem haeres nec recipit illum prauum intellectum, qui innuitur, imo haec est veritas, quod de haereditatibus & de legatis ad pias causas relictis nulla falcidia, nec etiam debita iure naturae detrahitur, sicut ex sequen. apparet. & est arg. praed. l. & Auth. nam & in ambiguis quaestionibus religionum stricta ratio omittitur, & summa est ratio, quae pro religione facit. ff. de re. & sump. fu. l. sunt personae. modo. 19. quaest. vlt. si qua mu¬ lier exhaeredato. 17. quaest. quicuntp. pro parte secundum has allegationes sententiauit Papac moreretur) haec verba, haeres esto, semper sonant in directam substitutionem, vnde siue dicat testator, si institutus non erit, talis sit heres, siue dicat, & si talis decesserit in pupillari etate, talis sit haeres, semper sonat in vulgarem & pupillarem substitutionem, quando autem sunt directae, hanc autem substitutionem nunquam potest facere puberi, si institutus non fuerit talis esto haeres. insti. de pup. substi. §. fi. ff. de vul. & pu. l. verbis. nisi esset miles. ff. de vul. & pu. c. centurio. & nunquam per se posita praedicta verba trahuntad indirectam.ls. fideicommissariam. inst. de pup. sub. §. fi. sed si adiiciatur hoc verbum, rogo insti. tutum, vt talem faciat haeredem, talis benen trahitur ad fideic. quia ille de quo rogatus est, petet haereditatem ex causa fideic. ff. ad Treb. ex facto. in prin.

3 Idem videtur si dicat testator, instituo mihi talem haeredem, & secundum haeredem mihi instituo alium. C. de impu. & ali. sub. l. precibus. quuis posset dici, quod ibi non instituit secundum heredem, per praedicta verba, sed per expressa talia. lsc. instituo talem mihi heredem, & si non fuerit haeres, talem substituo, per verbaaunt rogo, vel mando vel consimilia nunque fit substitutio directa, sed indirecta, vel fideic. vt. ff. de vul. sub. coheredi. §. cum fillae. circa medium. hoe autem verbun substituo, pariter trahit ad directam & fideic. quod ex eo apparet, quia communis distinctio est substitutlo, alia directa alsa indirecta, satis tamem videtur, quod prius ponitur pro indirecta, licet ad fideic. trahatur. ff. ad Treb. Sceuola. horum autem sonet indirectam patet expresse. ff. de vul. sub. coheredi. §. cum filiae. Item quo trahatur ad fideic. patet per eundem. §. circa medium. & C. de inst. & subst. l. generaliter. Idem autnt videtur posse hoc dici de verbo hic posito, moriatur, quod non memins in aliqua lege me legisse. s. quod possit trahi ad vtranque substitutionem, licet qprius ad directam. Intentio) quae semper seruanda est. C. de sac. san. ecc. l. 1. C. quado decre. opus non est. l. predium. C. de inoffi. testa. l. si pater. inst. de pup. sub. §. non autnt. in Auth. de hae. & fal. §. cui. & §. si quos ex. & §. is igitur. in Auth. de nupt. §. vnum itaqo. §. si sine. & §. si quis ex. & §. is igitur. et §. pignori. in Auth. de iureiur. a morien. prae. in prin. et in Auth. quomo. na. ef. leg. §. si quis aut. (Extraneo) in sorore non potest. ita loquendo apparet, quod maior pare perueniat ad matrem, quia mortuo patre, mater succedit ab intestato in medietatem, restituet mater filiae tamen detractis debita naturae, & quarta trebellianicae: & sie non habebit plus mater, quam filia, sed in extraneo qui nullam partem recipit ab intestato, melius apparet, quod plus peruenit ad partem, quam ad extraneum( Septem) de hac deductione not. sup. e. R avnaldus.

Si absque liberis) de hoc quaeritur, si per haec verba fiat substitutio pupillaris & directa, si filius meus mortuus fuerit sine liberis moriatur, sorori, & an soror superuiuens fratri directo ei succedat, an mediante matres & non videtur dubiun directe. Constat enim, quod si his verbis vsus & fuisset, si filius meus decesserit sine liberis, soror esto heres, quod hec directe succederet. ff. de vul. & pu. sub. centurio. certem non possum videre rationem, quare non eodem modo, si dicat, moriatur, vel substituo eum per talia verba, fiat directa substitutio. vt hic probatur in tex. & ingl. Sed dices, licet praedicta substitutio possit ad vtramque substitutionem trahi, vtilius est, quod trahatur ad fideic. haec quae omni tempore valebit, quo ad pupillarem directam, quae non valebit, nisi in pupillari aetate, sed respondeo quod melius est secundum naturam, quod trahatur ad directam que ad indirectam, sed hic plus videtur clisc. quod potest trahi ad directam, si moriatur in pupillari aetate & ad indirectam, si moriatur pubes, & hoc satis bene dicere videtur. C. de fideic. si frater. substitutus impuberi non succedit ei, si factus fuerit pubes, etiam si decesserit sine liberis, nisi pupillaris substitutio confirmata fuerit verbis fideic. in aliqua parte testamenti, quia tune frater ex causa fideic. succedit, ex quibus colligitur, quod per verbafideic. adiunctain pupillari substitutione, non tollitur pupillaris, sed confirmat & durat.

Item idem est in substitutione facta a militeclsicet quo vnicis verbis facta substitutio trahitur ad directam & indirectam. C. de impub. & aliis sub. precibus. quare non est idem in priuato, licet enim multa priuilegia miles habeat ex causa sibi concessa, tam in confectione testamenti, quam etiam in haeredis institutione: vt not. in summa. C. de test. mi. in seruando tamen vltimam voluntatem eius, non habet priuilegium, quia omnes voluntates vltimae partitae sunt seruandae, nec hoc dicit certe pari ratione, nec interpretatione gau¬ det priuilegio, praedicta autem. lc. si moriatur sine liberis, quae non denotant certam aetatem, imo vtranqoe aetatem comprehendere videntur, & pupillarem substitutionem confirmabunt, & ad fideic. trahentur, & ideo posset dici haec substitutio compendiosa. ar. C. de imp. & ali. sub. precibus. & forte idem dicendum est, si dicat testator, instituo mihi filium meum impuberem heredem, & substituo ei talem, si nauis venerit ex Asia, haec plus placent, quae no. sup. e. Rainutius. (lure ciuili) ff. de vul. sub. Centurio quasi per fideicom. C. de impub. & ali. substi. precibus. (Nam cum) hoc quod hic dicit, satis habetur expresse. ff. de vul. sub. l. sam hoc iure. Aetas) quia si ambo vel alter esset impubes, non posset trahi ad pupillarem. equidem si alter & idem, sicut si alter non esset in potestate constitutus. ff. de vulgsub. iam hoc iure. & l. Lucius. C. de imp. & ali. sub. haereditatem. & l. quamuis. & ad fideic. ff. ad Treb. Sceuola. C. de insti. & subst. sub. con. fa. l. generaliter. in substitutione. C. de imp. & ali. sub. l. precibus anteferre. C. de impu. & ali. sub. cum quoidaem adiunxerit, erat enim in testamento scriptum, si de liberis meis fuerit sola filia superstes, tantum augeo legata eius. Item, si nec filius, nec filia superfuerit, & tunc similiter ad hoc plus augeo, tamen in testamento hoc satis probatur. ff. de inoff. test. contra vetera. §. 1. vbi dicitur, quod mater non potest expugnare testamentum, quod facit ei pater per querelam inofficiosi testamenti, ergo eadem ratione apparet, quod eam priuare potest debita iure naturae, vel pars. ff. de vulg. sub. vel inst. de vti. sub. pater. ff. de bon. pos. secundum ta. si ita scriptum. S. 1. vel subiectione. 20. q. 5. constitui.