Titulus 14

CAPVT I.

AD HAEC. (Nancisci) debet enim iudex ei corporalem possessionem, id est, custodiam tradere. infra, de sen. & re iud. cum aliquibns, & tueri debet inductum. ff. ne vis fiat ei qui in pos. mit. l. 1. §. 1. & dic vt not. sup. vt lit. non contest. quoniam fre. nihilominus tamen post annum fiet verus possossor. infra eodem, contingit. ff. de bon. Authen. iud. pos. quamuis. si autem per extraneum impeditur, possidere tenetur ad interesse. ff. ex quib. cau. in pos. eatur. si quis creditorem. Rigot) scilicet, quod imponat ei mulctam, & etiam poenam corporalem, quam iudex secularis imponeret. ff. si quis ius dic. non obtem. l. 1. & intellige hic de consilio, & si propter hoc non periclitatur iustitia, vt hic sequitur, alias mulctam imponet. infra, de poenis. dilectus. & c. vltim. supra, de offic. deleg. praeterea. (Astrinxit) & nulla alia poena ei imponatur, nisi quod soluat expensas.

CAPVT II. 1 contumacia quot modum feri possit. Sequestratio ob contamaciam fferipotett.

EX LITERIS. ( Absenstauerint) hic est contumacia in non veniendo, infra eodem, cum dilecti. Quandoque est etiam in non re¬ stituendo. ff. de rei ven. qui restit. Quandoque in non respondendo: vt. infra, eod. prout. Vel obscure respondendo. ff. de inter. act. de aetate. §. qui tacuit. & §. nihil. Quandoque in non iurando. ff. de iureiur. manifeste. Quandoque in non exhibendo. ff. de app. creditor. §. iussus. Quandoque in recedendo infecto nego. tio. 11. quaestio. 3. certum. 18. dist. si quis autem. (Religionis) 12. q. 2. religiosam. ff. de relig. sunt personae.

Sequestrari) not. fieri sequestrationem propter contumaciam, & tunc ita fit restitutio expensarum, sicut si data esset possessio causa custodiae, vt hic. Quandoque propter dilapidationem. 2. quaestio. 6. quoties. Quandoque propter rem litigiosam. 11. quaestio. 1. quia quandoque propter scandalum. infra, de seque. cap. 2. nota commutationem cautionum. (Ecclesias) sequestratas. (Restitui) id est, assignari post lapsum annum, sed bene non petebant, cum hoc iure cautum non sit, vt post lapsum anni quis debeat fieri verus possessor rerum sequestratarum. (In posterioribus) de hoc notat. supra, de offi. deleg. ex literis. (Nomina) & ideo, quo ad expressa, vel in literis, vel coram iudicibus non possunt secundae, prioribus derogare. supra, de praeseti pastorelis S quoniam. & § nos igitur.

CAPVT III

CAVSAM QVAE. ( Natiuitate) id est, an mater ipsius A. fuit legitima vxor patris sui, & sic an ipsa sit legitima filia an non, & ita per consequens poterit cognosci, vtrum, scilicet, filius l. ex persona ipsius A. sit admittendus ad petendam haereditatem, nam agebatur hic de haereditate auita, scilicet, de haereditate patris ipsius Agathae (denunciationibus) de hoc notat. infra, de eo qui mit. in possess. cau. rei ser. si ad. (receptis) erat enim lis contestata, sicut in integra apparet, & ideo ad testium receptionem & ad probationem sententiae proceditur, & ideo etiam fit citatio ad domum.

CAPVT IIII. 1 Prreponfanem indiretiam, fue proporendo exceptionem perempeoriami: fiue per confessionem fit lit: contestatio. Exceptio peremptoria an sit probanda ante litis contestationem & de ea cognostendum c promunciandum. 2 Non fit absolutio nedu condemnatio, nisi post lit. contestationem Diffinitiua sententia, siue per probationem liqueat fiue non, ferra debet.

PROVT NOBIS. (Aduocati) de hoc notat. supra, vt lit. non contest. capit. ad hoc. C. quorum appel. l. vlti.

1 Respondit) hic habes quod licet aliquis non teneatur respondere aduersario, nisi de mandato iudicis, si tamen respondet fibi praeiudicat. ff. de inter. ac. si sine. §. 1. & l. de aetate. §. qui interrogatus. ff. de adul. si postul. §. quaestioni. Habes etiam quod per indirectam responsionem, siue proponendo exceptionem peremptoriam, siue per confessionem fit lit. contest. Sed contra. supra, de lit. contest. c. 1. de elect. dudum rotho. Sol. dicimus hic litem contestari, & non excepisse tantum, nec positioni respondisse, sed narrationi & petitioni, & quod per exceptionem non fiat litis contestatio probatur. ff. de condi. indeb. eleganter. §. penult. vbi dicitur, quod volenti litem contestari proponenda est exceptio, ex quo sequitur, ergo excipiendo non facta est litis contestatio, sed non fit lit. contest. per exceptionem peremptoriam erit ne ante lit. contestationem de ea cognoscendum & pronunciandum: argumen. quod sic. C. de excep. si quidem. vbi dicitut, quod exceptione peremptoria tantum cognosci oportet.

Sed contrarium est verum, scilicet, quod non debet de ea cognosci, nisi prius lit. contest. quia non posset fieri absolutio, neque condemnatio, nisi lite contestata. supra, de elect. dudum. & l. si quidem. non dicit lit. non contest. sed naturali ordine, cognitionem exceptionis praecedere cognitionem principalis petitionis, licet causa breuiandi lites saepe simul de vtraque cognoscatur, nec est eontra ius.

Et sunt haec vera vbi proponitur exceptio vt peremptoria petitionis actoris, si autem proponeretur ad reum repellendum, puta quod esset excommunicatus, vel vt declinatoria, tunc ante lit. contestationem est probanda i vt not. infra, de excep. pastoralis ( percepi& ideo dicebat se non teneri ad earum protestationem, & sic legitime facta fuir lit. contestatio (ad conuincendam) cde iudi. Authen. iubemus. (terminetis) si liquet vel liquere potest. C. de iudi. properandum. §. si autem reuo. 3. quaest. 9. decernimus. Possessionem) id est, per sententiam detis veram possessionem. C. quomodo & quando. consenta. C. vbi in rem act. l. 2. & hoc quando non liquet: vt C. de iud. properandum. §. sin autem. & est haec possessio irreuocabilis, nisi contra eum iudicetur de proprietate: vt hic habes, & in l. praealleg. reuocabilis est. si alias ante lit. contest. fiat missio in possessionem: vt not. supra, vt lit. non contesta. c. quoniam.

Sed quoniam dices semper liquere, quia aut liquet per probationes, & tunc fertur sententia diffinitiua, aut non liquet per probationes, & tunc similiter sententia diffinitiua ferri debet. quia actore non probante, reus & si nihil praestiterit obtinebit. supra, de cau. pos. & proprie. cum ecclesia. in fin. Respondemus haec decret. loquitur, quando reus est absens per contumaciam, quia si esset praesens posset esse, quod per confessionem suam, vel alio modo actor probaret de suo iure, quod in eius absentia fieri non potest, & ideo in eius odium est inductum, vt mittatur in veram possessionem, secus autem diceremus, si actor contumax esset, tunc enim diceremus, quod iudex debet ferre sententiam, & si nulla alia causa sit: nisi quia actor non probauerit per se, & it. per consequens constat, quod reus sit absoluendus, & si diligenter attendas vtrobique inuenies fauorem praesentis, & cdiumcontumacis:

CAPVT v. restes indutere non licet post publiaata astestationes. 2 Quo casu soluantur expensa ante finem litum, & quando etiam in fine litis non fiat eomdemnatio in expensii. num. 3. Ixpensae quae fiunt ante finem litis non aetendat an is qui condemnatus est, iuste vel iniuste litigauerit super causa prineipali, sed super exceptione tantam. Mcauss appel. sempersu condematioin expensis. compensitio tpensarum debet fieri, quamdo part a tota fententia appellat, qu¬ plaret articulos continebat, & in qvuno erat iusta, in alio verdm iniusta sententia. 1 An propellatus in causa appellationus semper condemnari debeat in expensis Excipiens an debeat condemnari ad expensas. Sententia incerta super expensas lata, an & quando valeat. 6 ludex post sententiam tota ille die suum ocexpensit. proba. sine.

FINEM. (itibus.) C. de agri. & censi. l. litibus. lib. 11. ( dispendio). 30. dist. postquam. supr. de ele. cum inter vniuersas. Intentionem) per testes, vel per instrumenta. C. de excep. si quidem. vel per confessionem. C. de erro. Sedobiicies, quia publicatis attestationibus non licet inducere testes. Auproponere exceptionem, quae per testes probari debeat. Sol. potest esse, quod fundata erat intentio alias, quam per testes, cuntur, & eodem modo potest esse, quod fundata erat intentio alias, quam per te ficium exercere potest condeminando in aduo. l. 2. vel per praesumptionem. C. de thent. de testi. §. quia vero. col. 7. ergo nec vnde post talem fundationem bene industes, & prius petiit dilationem ad exceptionem, quam vult per instrumenta probare: vt inf. de fide inst. cum dilectus. vel etiam si publicatae essent attestationes indirecte, posset alios testes inducere super alijs articulis ex prioribus pendentibus. infr. de testi. ex tenore. inf. de fide instru. cum loannes.

Ad soluendas) expensae enim coluantur ad finem litis, vbicunque calumnia alicuius depraehenditur, vel etiam violenter praesumitur: vt hic. & sup. de rescri. caeterum. sup. eod. c. 2. inf. de testi. significauerunt. Item non solum in diffinitiua, sed etiam si quis absoluitur ab instantia iudicij, statim fit condemnatio in expensis. C. de iud. properandum. §. 1. Authent. de liti. §. omnem. Alias regulare est, quod tantum in fine litis fiat condemnatio. inf. de poen. calumniam. C. de episc. Authent. generaliter. Et no. quod in expensis, quae praestantur in medio litis, non attenditur, an is qui condemnatur iuste vel iniuste litigauit super principali, sed super exceptione tantum. inf. de seque. ad hoc. inf. de appel. significauerunt. & c. sepe. 3. q. 3. Sspatium. in fin.

In expensis autem quae in fine litis praestantur, attenditurr an iustam ha¬ buit causam litigandi vel probabilem tan tum. & sic non fit condemnatio in expen sis. infr. tit. proxi. c. 2. inf. de sen. excom. sacro. ff. de leg. 2. qui solidum. §. etiam. arg. ff. de peti. haere. illud. & maxime si iuramentum est de calumnia, praesumimus enim bona fide litigare. 1. quaestio. 7. sancimus. si autem temere litigauit condemnatur in expensis. C. de iud. eum qui. Quidam tamen dicunt, quod hoc ipso quod succumbit condemnandus est. arg. 2. q. 3. qui non probat. C. de aduo. di. iudi. l. 1.

Alii contra, in causa appellationis indistincte semper fit condemnatio in expensis. 2. q. 6. omnino. inf. de app. vt debitus. & est ratio diuersitatis, quia in causa principali producuntur probationes facti, in quo probabilis est ignorantia, sed in causa appellationis pro magna parte non inducuntur probationes facti, sed tantum allegationes iuris, vbi improbabilis est ignorantia. ff. de iur. & facti ign. regula. vnde dicimus, quod non semper in causa appellationis indistincte condemnandus sit, nam si in ea inducerentur nouae probationes facti, quod licet aliquando: vt not. inf. de testib. veniens. fraternitatis. in quo casu nonsolum parti, sed nec iudici potest aliquid imputari. infr. de fide instr. cum Ioannes. in fin. tunc non esset condemnandus in expensis. Item no. quod si in sententia continebantur plures articuli, & in vno est iusta sententia, & in alio iniusta, & pars a tota sententia appellet, fiet hincinde compensatio expensarum, debebat enim diuidere articulum iustum ab iniusto, & super illo solo appellare. inf. de testa. Ravnaldus. si vero vnum solum articulum continebat sententia, vt quia condemnauit in centum, cum deberet in quinquaginta condemnare, tunc debet distinguere, sed licet appellare a sententia, & non fiet hincinde compensatio, quia non est partis distinguere tantum debeo, & tantum non. arg. tamen contra. ff. si cer. pet. quidam.

Item non videtur e differentia, vtrum obtineat in causa appellationis appellatus, vel appellare ratione praeallegata, quia vterque per probatione inductas in causa principali satis posset instrui, quod futurum sit in causa appellationis. Alijs tamen videtur, quod appellatus non debet condemnari in expensis in causa appellationis, quia iu stam causam litigandi habet, cum ir causa principali lata, sit pro eo sententia, nisi alias iniusta sententia appareret manifeste.

Et intelligimus condemnationem in necessarijs expensis, non vtilibus. infra, c. proxi. & quae per causam factae sunt, infr. de sequest. ad hoc. & in eundo & redeundo, & aduocatis. C. de iudic. sancimus. deducentur autem expensae, quas domi faceret. ff. ad exhib. sed & si. §. penul. ff. de peti. haere. sed & si. §. quod autem. & §. seq. & in Authent. de manda. prin. §. illud. col. 3. ff. de rei vendicat. si res. similiter deducentur expensae, quae casu vel facto factae sunt. ff. mand. inter. §. non omnia. & erunt expensae mediocres non delicatae. ff. de pig. act. si seruos. ff. de dam. infec. inter quos. §. fi. & l. sequen. Non autem quaeritur si minores potuit facere. ff. mand. l. si quis alicui. §. impendia. ff. de procu. qui proprio. §. litis impendia. & veniunt expensae quae fiunt post litis contestationem ex officio iudicis, quae vero ante iure actionis. ff. de aedili. edict. aediles. §. item sciendum. §. 1. & si tempore sententiae non sit condemnatus, vlterius peti non possunt: vt. C. de fruc. & lit. expen. l. 4. in fin. nisi in causa appellationis: vt. C. quando prouo. non est neces. l. fi. In hoc autem casu in quo loquitur haec decret. incontinenti proposita exceptione condem. nabitur excipiens ad expensas. tamen sub conditione, si in probatione defecerit. sic supra, de procurat. auditis. & ita videtur sententia secundum hoc continere multiplicem iniquitatem, primo quia fertur sententia sine certa quantitate, quia non potest esse certa tempore datae sententiae, cum nondum sunt factae. C. de sen. quae sine cer. quanti. per totum. Sed respondemus hoc speciale in odium tam tarde proponentis exceptionem, vel dic posse ferri sententiam incertam, quando expensae non veniunt principaliter, sed accessorie, accedunt enim expensae praesumptae malitiae, imo dicimus quod semper super expensis incerta potest ferri sententia talis, condemnamus talem tali ad expensas, quas fecit vel quas probauit se fecisse. C. de fruct. & lit. expen. terminato. supra, de procurator. auditis. nam sic loquitur praedicta lex, quando si condemnauit, nam si tu velles praue intelligere praedictam legem, scilicet, quod non condemnauit in expensis, sed tantum potestatem agendi de expensis parti seruasse, non posset huiusmodi intellectus sustineri, quia necesse esset quod expen sae tantum officio iudicis petantur, vel iu. re actionis, sed officio iudicis peti non possunt: vt in. l. praealleg. terminato. quia iam terminato negotio secundum quod ibi loquitur, non habet locum tale officium iudicis. institut. de offic. iudic. §. praeterea fructuum. supra, de offi. iudic. c. fi. restat. quod necesse sit peti eas iure actionis, sed nulla actio ad eas competit, nisi sit ad eas condemnatus, quia tunc non competit actio in factum in re iudicata. Et sic apparet, quod. l praeallega. terminato. loquitur, quando iudex expresse condemnauit partem ad expensas, licet incertas, & quod si iudex seruauit ei, quod posset agere de expensis factis in lite, quod nihil v let.

6 Illud autem bene fatemur, quod iudex post sententiam tota illa die suum officium exercere potest condemnande in expensis. ff. de re iudicata. Paulus Alii tamen dicunt, quod bene valet re seruatio expensarum, & sic intelligo. praeallega. & agetur ad illas condictione. ex. l. illa. Primum dictum magis placet. Vel dic, vt not. supra, de procuratoribus. auditis. Secunda iniquitas est, quod intromittit se de tractatu fu turi temporis. Sed respondeo, vt supr de procuratoribus. Tertia iniquitas est quia fertur sententia sub condictione sed responde hoc non est contra ius. 2 quaestione. 6. biduum. & est ita statutum propter breuiandas lites. Quidam autem dicunt condemnationem hanc tantum in fine litis fieri, quod litera be ne per omnia non patitur. Alii vere dicunt, quod eo deficiente in probatione, & hoc est speciale secundum eos, quia et. iam si alias obtineret in principali caula, & per alias exceptiones, tamen condemnabitur in expensis factis in illa exceptione.

CAPVT VI.

Citatus etiam post terminum comparere debet ad hoc, vt dicat excusationem absentiae.

CVM DILECTI. Contra eum. dem hic satis aperte patet, quod in modum exceptionis agitur contra electum, etiam si confirmationem, vel ordinem non petat, nam hic nec electus, nec nunci eius confirmationem petebant, quia confirmatus erat, nam aliter non nominaretur eleetus, nec ordinem, nec confirmationem iam adeptam petebat, quae ipsi absenti praestari non poterant. Item dici non potest, quod ageretur contra electum aceusando, cum per procuratores agatur, nec inquirendo, nec denunciando, sicut ex ipso contextu literae euidenter apparet. Item non potest dici, quod fint admissi ad proponenda haec crimina, quasi prosequendo appellationem, quia ipsi non appellauerunt, nec electus suam appellationem fuit prosecutus ( appellauerit) de appellatione quae fit extra iudicium. not. supr. de maio. & obe. cum dilectus. infr. de ap. cum sit ro. & c. consuluit. & c. ad audientiam. & c. constitutis. & c. bonae me. (responsalem) de hoc not. supr. de procur. quaerelam. (Praesentare) hoc al. legando dicit, vel tunc habet hic locum, cum aduersarium scit coram iudice permanere etiam maxime in causa electionis, vbi periculum est in mora: vt supr. de elect. cum inter vniuersas. si enim nesciret eum coram iudice perseuerare, quare iret, nam si fuit legitimo impedimento detentus circunducitur peremptorium. ff. de iudi. l. & post. & sic frustra cogeretur circumducto peremptorio se fatigare laboribus & expensis, cam ius reddat eum liberum. ff. si quis cau. l. 2. si autem legitimam excusationem non habebat, tune similiter praecise venire non tenetur, quia siue post veniat, siue non, semper te netur ad expensas legitimas, vt hic, & hoc sufficere debet, nec contra facit. l. illa inducit tamen. ff. de arbit. Celsus. cum aliud sit in solutione, de qua ibi loquitur, quae semper liberat debitorem. ff. de sol. si per me. & ad quod semper tenetur post terminum, aliud in comparendo coram iudice, a quo non liberetur si tempore non idoneo compareat, & etiam ad quod non tenetur. Alii tamen dicunt, quod semper & etiam post terminum comparere debet ad minus, vt dicat excusationem absentiae. arg. 4. q. 3. c. 1. & 3. q. 3. c. 1. & et. iam vt litiget si aduersarium inuenerit: vt hic (elapso) ff. de arbi. Celsus (& insidias) quamuis hoc sufficeret si citatus esset personaliter, non tamen valet quando citatus est per procuratorem, nec procuratores insidias timent, quod hic apparet, quia si non timent nuncii, nec procuratores ( moderatas) de hoc not. supra, c. prorxim. tempore) not. ex¬ pensas computandas a tempore citationis, & non tantum a tempore contu. maciae.

CAPVT VII Antequam quos sortiatar effeciam conmationit, excaminari debet an eleclio sit cannonica, vel non. potest contra aliquem criminaliter, avel eiuiliter agi post consirmationem & consecrationem. Differentia est inter eum, qui obicit post confirmationem, & inter eum, qui ante confirmationem. Consirmatio electionis facta cum solenni examinatione, an contra eum possit aliquid obici. 3 Non potest in viua voce appellare, quem constat fuisse contumacem. 4 Non licet, nisi de gratia tontradicere eonfirmationi alenniter factae, a qua non es appellatum. 5 Sententiasiper electione, in remiudicatam non transit.

CVM OLIM. (Assereret) ff. de ex hib. re. diuus. cimpendi) non est trahendum ad consequentiam, cum on debeat accedere ad apostolicam sedem, vel Metropolitanum electus, vel consecrandus, nisi habeat decretum subscriptionibus roboratum, & literas testimoniales. 61. distinctio. episcopus. hoc tamen satis posset concedi illam confirmationem fieri cum debita solennitate, vel causae cognitione, quae fit praedicto modo, etiam cum nullus citetur, cum illi qui volunt aliquid obiicere parati debeant esse propter periculum, quod est in mora. argum. infra, de appellat. oblatae. Item quia terminum hebent a iure intra quem debent habere episcopum consecratum: vt not. supra, de elect. cum in cunctis. & c. statuimus. & intra illum terminum, si vnus malitiose alium praeueniret, cassaretur quod fieret. argum. praealleg. decret. oblatae. Papa autem posset hic excusari: quia per falsas literas iste D. circumuenit eum.

Canonice) videtur quod non debet ret sic conducere, sed sic si inueniretis eum per falsas literas consecratum, imponatis sibi silentium, nihilominus faciatis eum pacifica possessione gaudere, cum ex quo confirmatus est, talibus exceptionibus non obstantibus effe¬ ctus confirmationis nonsit impediendus. infr. de app. constitutis. 2. imo bene dicit, quod clandestine, vel obreptitie obtinuit confirmationem, vt hic. Et ideo antequam habeat effectum confirmationis examinari debet, an electio sit canonica, vel non: vt not. supr. de cau. poss. cum olim. Vel potest dici, quod nunquam debuit habere possessionem rerum episcopatus, quia non constabat de confirmatione, cuius effectus est possessio rerum episcopatus: vt su pra, de elect. cum in cunctis. sed tantum de consecratione, nec consecrando confirmare videtur, cum hoc non intenderit, & diuersi sint actus. ar. supra, de elect. cum inter vniuersas. in fi. sed si negaretur clandestine, vel obreptitie facta consecratio, vel confirmatio nihil innouabitur quousque de hoc constet, cum ad hoc dicendum non admittatur quis, nisi ex officio iudicis, siue dicat confirmationem nullam, vel beneficium restitutionis in integrum petat, & si vtroque istorum modorum agatur lite pendente, nihil innouari debet. ff. de iudic. si praetor. C. de in integrum restitutione. l. 1. infra, vt lit. pendente. c. 1.

2 Fatemur tamen, quod post confirmationem & consecrationem potest contra aliquem agi & criminaliter, & ciuiliter super eo, quod non sit canonice institutus, vel per simoniam, vel quia omissa sit forma vel alio modo, nisi dum petebatur confirmatio, vel consecratio de eo, quod modo obiicitur fuisset exceptum & iudicatum. supra, de leg. cum dilecti. vel etiam exceptum tantum, & non obstante exceptione facta fuisset confirmatio, nam in his casibus forte postea agi posset. C. de fide instru. l. fi. ar. C. de fal. ipse. Hic tamen est differentia inter eum, qui post confirmationem obiicit, & eum qui ante confirmationem obiicit, quia qui ante confirmationem obiicit, nihil probare debet ea ratione, quia negantis factum, scilicet in electione non canonica, nulla est probatio, sed electionem canonicam esse probaredebet: vt not. supra, de postu. c. 1. vbi autem post confirmationem dicitur electionem minus canonicam, hoc probare debet. Nemo enim cogitur directe titulum suae possessionis: vt not. de hoc supra, de procurator. ex insinuatione. Vel dic vt not. infr. de accu. c super. si gutem crimen obiiciatur siue ante cont s firmationem, siue post, semper qui obiicit probare debet, nisi iudex ex officio suo velit inquirere. de hoc not. supr. de postu. c. 1. quare non simul audiuntur causae omnium trium, scilicet, D. F. & G. hoc quod supr. in hac glos. dicitur, videtur quod etiam, scilicet post confirmationem & electionem iterum potest dici contra confirmationem & electionem, & de forma electionis & de delicto personae locum habet, quando confirmatio data est sine causae cognitione, & idem videtur etiam si sine vlla inquisitione, vel cognitione data sit, sicut est, quando idem elector & confirmator, & hoc probatur supra, de elect. quod sicut. infra, de appel. & c. constitutis. & c. constitutus. & in his casibus, si apparuerit electionem minus canonice factam cassabit electionem.

Item si inuenerit confirmationem non rite factam puta, quia confirmator noluit admittere contradictores, vel legitimas exceptiones. vel quia electione non examinatam confirmauit, siue appellatum fuerit, siue non, cassabit confirmationem. argu. infra, de app. constitutis. c. constitutus. Si vero confirmatio quantum ad oppositionem iudicii fuerit rite facta, sed electio non, sed tamen confir. matori non innotuit tota veritas, tunc dicunt quidam, quod eodem modo irritanda est confirmatio, quia inspecta veritate mala fuit, licet iudex bene processerit. C. de appel. eos. infr. de fide instr. cum loannes. infra, de priui. cum olim. 2. in fin.

Sed certe quicquid dicant hoc videtur habere locum, vbi fuit appellatum. quia propter remedium appellationis irritatur quod factum est, vt in eisdem iuribus apparet, sed vbi non est appellatum quomodo irritabitur quod legitime factum est non videtur bene, sed tamen non reuocarem sine maturiori consilio, quod sic factum est, sed vbi inueniet superior electionem minus canonicam praecessisse, & confirmationem sine examinatione secutam fuisse, melius dicet, si sic dicat, quia confirmatio per errorem fuit obtenta, eam reuoco, & quia electionem inueni minus canonicam eam casso. argum. ff. de re iudi. quod iussit. C. commi. & program. interlocu. l. sequen. C. si per vim. l. fin.

Si autem electionis confrmatio fieret cum¬ lenni examinatione, puta partibus constitutis in iudicio & lite contesta. supra, de elect. dudum. eccle. Roma. & sententia tali modo lata, scilicet confirmo electionem, & tunc decaetero nullus admit. tetur, neqe contra electionem, neqe contra confirmationem, a quo non est appellatum ad hoc, vt ipsa cassetur nec propter formam, nec propter crimen, quia sententia transiuit in rem iudicatam. C. commi. progr. l. 3. Non negamus, quin possit procedi contra hune confirmatum, & propter crimen quod ante electionem commiserat, & etiam propter defectum formae, vt quidam dicunt, non ad electionem vel confirmationem cassandum, sed ad hoc, vt deponatur vel suspendatur, vel alia poena imponatur, sed pluribus alijs videtur contra, & melius etiam, quod de praemissis non possit accusari post confirmationem solenniter obtentam, quia transit in rem iudicatam, vt dictum est, vt aliquis sit litium finis. C. de fi. instru. l. vltim. ad fin. & idem videtur dicendum, etiam si partes non fuerint in processu confirmationis, nec lit. contestat. facta fuerit. Sed tamen solenniter praecesserit confirmator inquirendo de forma electionis in loco, vbi facta est electio, & de scientia & de moribus & vita electi in loco, vbi conuersatus est. supra, de elect. scriptum. nam in hoc casu credimus sententiam confirmationis transire in rem iudicatam, nisi forte de obreptione proponeretur, nisi forte ex prouisione & de gratia, & non de mero iure audiretur, non tamen multo tempore post confirmationem. supr. de elec. cum dilecti. (Alioquin) si praedictus D. non esset canonice electus.

Citatus) sic referebant iudices, ve pars F. & G. scilicet quod contumaciter abfuerat D. sed non constabat, quia si constaret eum fuisse contumacem, sic non posset appellare viua voce. ff. de in integ. restitut. diuus. ita nec eius itineris arreptio vim appellationis obtinet, & hoc iustificat sententiam eo absente latam. supra, vt lite non contestata. quoniam. nec fuit necesse, quod aliqua sententia ferretur contra hunc D. cum de facto in eadem ecclesia, de qua agitur, nihil possideat, nec etiam de iure. Item quia nec ipse agebat contra alios electos, nec alii contra eum, nec se eis opponebat.

Confirmare) huic facto G. acquie¬ uit vel ad minus non contradixit, nec post. ea eum inuenimus prosecutum huiusmodi negotium, quamuis sola testimonia non sufficerent, vbi de plurium agitur electionibus, haec autem ideo sufficiunt, quia ambo electi inter quos erat contentio videntur his esse contenti, sed D. etiam huic affirmationi se opponere non posset, nisi appellasset, quia confirmationi solenniter factae, a qua non est appellatum contradicere non licet, nisi de gratia, quia confirmatio sententia est, & vim & formam sententiae tenet, & ideo transit in rem iudicatam, ex quo non est appellatum ( literas) quae non valuerunt, cum de praemissis literis & eorum quae in eis continebantur, non facerent mentionem. supra, eodem c. 2. (Misericorditer) quia vera fuit misericordia, quia ex quo alius legitime confirmatus fuit, non erat vlterius audiendus, nisi prosequendo appellationem, de qua Papa erat incertus. ( Inuentus) q. d. citatus tertio contumax fuit, ideo proceditut contra eum etiam si non inueniatur (termino) vnius anni sibi dato, cum alias semper deberet expectari, si contumax non esset. ar. a contrariosensu. supr. vt lite non contest. c. quoniam. §. porro. & §. seq.

Sed dices quare datur annus cum in decre. praealleg. non dentur, nisi sex menses: Respon. ibi agebatur de electior ne non confirmata & episcopo non consecrato, hic vero loquitur de iam conses crato, & hoc est speciale propter reuerentiam consecrationis. Vel dic, hoc esse speciale propter consecrationem, quia iterum tractatur de eius iure post sententiam iuste latam, & quod expectatur per annum, & sic etiam hoc ex abundanti, vt auferretur omnis exceptio ipsi D. qui dicebat & dicere poterat per itineris arreptionem appellasse, quod tamen non constabat, non enim esset bonum, imo pessimum, quod si de iure esset episcopus, quod alius in locum eius intraret. 3. quaest. 7. hoc quippe. & infra, de conces. praebend. c. 1.

Et est hic ar. quod sententia super electione, non transit in rem iudicatam, simile in matrimonio carnali. inf. de sen. & re iudi. consanguinei. & c. tenor. Alii dicunm & melius, quod si verum esset quod D. dicebat, scilicet quod iter arripuerit ad se app. veniendi, iniquus erat processus iudicum infta, de app. suggestum. ec c¬ meminimus. & ideo de iure est, quod iterum inquiratur de eo, & si inuentum fuerit reuocetur processus. sup. de offi. deleg. cum causa.

Sed oppones quare ergo ad eosdem remittitur negotiume Respon. non remittitur, sed hoc ius commune est, si quis intra annum non prosequitur appellationem, primus iudex potest prosequi appellationem, vt not. sup. de offi. deleg. pastoralis. §. praeterea. vel melius propter praesumptiones, quae erant contra eundem D. hoc speciale factum fuit contra ius, hodie autem dicunt quidam hoc, quod dicimus de arreptione itineris, esse correa ctum, vt not. infr. de app. vt debitus. Verbo) quia non dixit ego appello, sed dixit, vel pro certo habebatur, quod ad sedem apostolicam veniebat vt de processu contra se habito conquereretur, nec hoc sufficit si copiam iudicis, a quo vult appellare potest habere intra decem dies ex quo scit contra se habitum processum, coram eo enim appellare tenetur. 2. q. 6. si quis ipsius. & S. biduum.

CAPVT VIII 1 Excomunicatus, nequ admuisfare, naqg alienare res ecclesiae potest. Excommunicatus an possit res suas alienare, & cum alijs contrabere, & an talis contractus cum excommunicatis cvaleat. 2 Rexs excommuapicatus potest constituere procuratorem. Praelati excommunicati an & quando ratione sui officii aliquid fpirituale facere posfine. 3 Excommunicatione pendente susfenditur effectus debiti. Excommunicatus si expolietur in excommunicatione, an post absolutionem possit age re interdicto vnde vi. 4 Debemus apostatis de omnibus iuribus suis respondere.

VERITATIS. ( Canonicis) & quia volebat canonicis eum accusantibus respondere ordine iudiciario seruato, ideom dominus Papa ne de sua contumacia commodum reportaret, mandat contra ipsum procedi in modum inquisitionis. Audientiam) in modum inquisitionis, alias non liceret contra eum recipere testes lite non contestata. c. vt supra, vt lit. non contest. quoniam fre. Alii dicunt, quod semper contra quemlibet praelatum & etiam cleticum contumacem ad depositionem concedetur lite non contestata, vt hic, & infra, de cle. non re. in ec. vel prae. ex tuesecundum l. autem secus. ff. de poen. ab sente. Depositionis) not. quod non fert hic sententiam super crimine, sed tantum deponit eum (inhibitionem) infra, de no. ope. nun. cum ex iniuncto. infra, de desp. impu. ad dissoluendum. supra, de in integ. resti. cum venissent.

1 Excommunicationem) excommunicatus enim cum suspensus sit, & administrare non possit, alienare res ecclesiae non potest, quod intelligendum videtur de nominatim excommunicatis & publice. aro. infr. de sen. & re iud. ad probandum. Idem etiam si non nominatim sed tantum per sententiam vel canonem, in qua certum est eum incidisse. infra, de exces. praela. c. fin. Item res suas vendere, donare, & alias emere potest, id est, teneret contractus si faciat. 11. quaest. 3. quoniam mul. in fin. & expressius infra, de sen. exc. si vere. vbi dicitur, quod etiam nouos contractus cum eis inire licet, & forte constituat procuratorem ad negotia, oritur inter eos actio mandati, non enim inuenimus huiusmodi contractus censeri nullos a iure.

In iudicijs autem admittendus non est, quando est actor excommunicatus, infra, de sen. exc. per tuas. infra, de sen. & re iudi. ad probandum. infra, de proba. post cessionem. si. C. de haere. l. pe. imo & si in iudicio constituitur, quando excom municatus est reus oritur obligatio quod apparet, quia reus excommunicatus constituit procuratorem. sup. de iudic. intelleximus. sed exceptione actor remo uetur. de hoc not. supr. de procur. consul. nec in spiritualibus valet, quod fit ab excommunicatis. infr. de app. constitutis. 1. sed in his spiritualibus valent, quae facti sunt tantum. q. d. non quae iuris. arg. infr. de praeb. pro illorum. sup. de rescri. capitulum. Dicunt tamen aliqui & forte non male, quod si aliqui praelati sunt excommunicati, & ratione sui officii facerent aliquod spirituale, puta quia prouiderent alicui ecclesiae de praelatura vel canonicatu, vel confirmarent alicuius electionem, quod bene valet, quod fit ab eis quandiu tolerantur. §. q. 4. nonne. 6. q. 4. c. 1. & 2. nisi forte esset notorium, vel alias probari posset, quod essent publice excommunicati, quia tunc haec spiritualia vel etiam alia ab eis recipere non debent, sed sum super iore agere & ab eo appellare. art. ff. de mino. ait praetor. §. permittitur. Nec contradicit decr. constitutis, quia ibi non ratione publici officii eligebant, sed speciale ius prosequebantur, quod quilibet habet ratione sui canonicatus vel specialis fraternitatis, vel ibi vt excommunicati fecerunt ratione publici officii, quod non habebant, quia publicum officium eligendi in non excommunicatos tantum reciderat, & dicimus generaliter quod contractus initi cum excommunicato, non solum ignoranter, sed etiam scienter & durante excommunicatione tenerent, & ex eis agitur contra excommunicatos, si conueniantur etiam durante excommunicatione, ipse autem excommunicatus licet & agere non posset durante excommunicatione, tamen post absolutionem poterit agere de contractu inito, & dum erat excommunicatus, obligatur enim alijs & obligat sibi alios, dum sint excommunicati. 11. q. 3. quoniam mul ti. in fi. inf. de sen. excom. si vere. & tempore excommunicationis durant obligationes licet agi non posset, ex eis dum sunt excommunicati. inf. de excep. cum inter. inf. de sen. exc. per tuas.

3 Item pendente excommunicatione, suspenditur effectus debiti puta fidelitatis, & videtur quod iuramento fidelitatis astricti sunt absoluti a iuramento. 15. q. 1. nos. & c. iuratos. ar. contra. 11. q. 3. iul. sed ibi potius narrat factum, quam ius: vt ex eodem. c. colligi potest, sed post absolutionem bene agerent excommunicati de contractu excommunicatione inito rationibus praedictis, quia contractus tenet, licet excommunicatus agere non possit. Item si existens in excommunieatione expolietur, post absolutionem aget interdicto vnde vi, quia non licet alicui excommunicato sua auferre, & si quis cum iuramento, vel sine iuramento promisit aliquid alii excommunicato dari, consulimus ei quod det, nam hoc iuramentum vel promissio absque interitu salutis seruari potest, inf. de iureiuran. si vero. maxime si alii seruari debet.

Sed dices non potest seruari sine peccato, cum ego ei in nullo communicare debeam. 11. q. 3. cum excommunicatis., & si communico, pecco mortaliter. sup. de his quae vi met. causa fiunt. sacris. Sed respondemus, cum licitum sit ab eis emere, vendere & contrahere pro vtilitate nostra vel necessitate. infra, de sen. excom. si vere. & c. inter alia. & etiam ex pietate aliquid potest dari excommunicato 11. quest 3 quoniam multi in fi. & per consequens ea facere, quae in contractibus conueniunt, & quia aliter sequeretur, quod ecclesia machinaretur fraudes, vel mendacium quod esset absurdum. 22. quaest. 2. cum humilitatis. & c. 1. & c. nec artificioso. quia nec videtur fuisse intentio condentis canonem quod alius puniretur quam excommunicatus.

1 Item si seruiens tenetur ei seruire vt promisit. 11. q. 3. quoniam mul. quare eadem ratione debita non solet, & ad hoc bene faciet. 11. q. 3. Iulianus. & c. Imperatores. vbi satis innuitur, quod apostatis debemus de omnibus iuribus suis respondere, nam possunt comprehendi sub patrefamilias. argum. infra, de sen. excom. muni. si vere. nec est reuocata ratio praedictorum per c. 15. quaest. 6. nos. & c. iuratos. quia illa. c. specialiter loquuntur in absolutione & fidelitate, & iuramento fidelitatis, vel idcirco specialiter statuitur & reuocatur canon. iu. quia valde magnum fomentum excommunicationis, & excommunicatorum erat, quando se videbant concomitandos magna caterua vasallorum. Vel dic, quod sicut ibi factum fuit, propter multam malitiam excommunicati, & modo fieri potest, sed nisi sententialiter absoluantur ipso iure, absoluti non sunt, hic tamen fatemur, quod non est cum eis communicandum, nec cor trahendum, si superiores inde fierent, vel si apud illos aeque bene, vel etiam aliquantulum minus contrahere possent, plus dicimus, quod ex quo inquisitio fit contra aliquem ex tune non licet sibi alienare. inf. de accu. c. fi. vbi not.

CAPVT IX. 1 Non potest quis absa bona fide beneficium ssider. Bona fide possidere quism dicatur. 2 Inactione de beneficio obtinendo non est facienda missio in fossessionem.

CONTINGIT. (Potentiam) nunquid si expellat eum, competit ei interdictum vnde vi, arg. quod non. ff. vti possi. si duo. §. creditores. infra, de sequestr. pos. ad hoc contrarium tamen credimus. ar. C. de praeto. pig. l. vlti. Numerus contra hunc plura prodita sunt auxilia. Primum, quod praestet cautionem iudicio sisti. supra, c. 1. Et secundum quod condemnetur in expensis inf. de sequest. pos. ad hoc. Tertium ad interesse. ff. vti possi. si duo. §. vltim. ff. ne vis fiat ei qui in pos. indu. l. 1. in prin. Quartum manus militaris. ff. ne vis fi. ei qui in pos. indu. si quis missus. Quintum beneficium huius constitutionis. Sextum ex constitutione. supra, vt lit. non contestat. quoniam. in fin. Septimum est vt in pos. leg. is cuius. §. missus. 1 Sed nunquid idem est si clericus de beneficijs ecclesiasticis agat. Vel de aliis spiritualibus. argumen. quod non, quia non est sufficiens titulus praescriptio. sed necessaria est legitima electio, vel ordinatio. 62. distinct. c. 1. & 2. quaest. 1. legum. Nec est contra, infra, de iure patronat. cura. quia ibi non praescribitur ecclesia, vt beneficium, sed vt proprietas, quod esse potest, infra, de praescriptio. auditis. supra, de in integrum restitutio. auditis. tamen dices, ad quid prodest secundum decretum in beneficijs, cum nullus posset poss idere sine bona fide, & hic non posset habere bonam fidem qui conscientiam haberet rei alienae, infra, de praeseript. quoniam. respondemus, videlicet vt fructibus vtatur.

Item potest dici eum possidere bona fide, quia sic credit vel quia anthore praetore possidet ex secundo decre. & sic praescribet, vt nihil ei obiici possit per aduersarium, semper tamen si habet conscientiam rei alienae quandocunque habuerit non confidat, quod ratione huius missionis possit retinere beneficium. Sed videtur hane quaestionem non de facili posse sic procedere, nam aut ille, qui agit super beneficio est confirmatus aut non, si est confirmatus, solum officium iudicis implorare potest, vt confirmetur, & si illi contra quos agit de hoc, & qui sibi se opponunt, contumaces sint, nunquam fiet missio in posses. causa custodiae, nam ante confirmationem non potest suum beneficium ministrare. supra, de elect. qualiter. Ergo multofortius non competit ei actio ad benefieium, vel res beneficii petendas, nec est hic necessaria missio in possescionem, cum lite non contestata procedi possit. supra, vt lite non contest. quoniam. si autem est eonfirmatus, non debet petere ius, quod habet in beneficio, quia illud habet, nec amisit, cum iura inseparabilia sint, sed debet petere, vt pacifica possessione gaudeat. infia, de appelat: constitutis, & petat res ad beneficium pertinentes. Item & tunc contra contumacem datur missio in pos. sicut in alijs realibus. ff. ex quib. cau. in poss. eatur. l. Fulcinius. §. item videamus. Sed in hoc vltimo casu non multum procedit beneficium, quia potest esse, quod nullam certam rem petit, se d beneficium, sicut alii canonici & locum in choro etc. huiusmodi, vnde in hoc fatis videtur, quod licite fit missio in possessionem, & etiam secundum decretum huic dabitur, sed tamen iudex primo summatim eognoscat. supra, vt lit. non contest. quoniam. §. pe. & licet alias sufficiat pro summaria cognitione, vt supra, vt lit. non contestat. quoniam. §. penul. iuramentum calumniae hic aliquantulum maiores probationes requiret.

2 Hodie tamen statutum est, quod cum agitur de beneficio obtinendo, quod non est facienda missio in possessionem. infra, titul. proxi. c. fin. vbi not. & exhac ratione, scilicet quia. l. ista Eulcinius dicit generaliter in natione in rem fieri missionem in pos. rei petitae. Dicendum videtur, quod si episcopus petat ius episcopale in aliqua ecclesia, vel aliquid aliud incorporale, quod reo contumace existente dabitur missio in pos. causa custodiae illius ecclesiae & exercitium iurium, scilicet vt possit iniungere poenitentias, vngere infirmos & iurisdictionem, & iura episcopalia exercere. Non obest obiectio, ergo aliquis qui nunquam habuit curam, habebit exercitium. Ad quod respondemus potest esse, sed hoc est propter ignorantiam possessoris, nam haec est eadem argumentatio, est in sententia diffinitiua, quae non tribuit ei coram, pro quo datur sententia, nisi de iure haberet. ff. de condic. indeb. l. lulianus. & infra, de sen. & re iudi. cum inter vos. & tamen exercitium haberet. Item hoc idem poterat si simpliciter nomine suo mittatur in posses. ex secundo decreto praelationis suae. Vel dic, vt not. infra, titul. proxi. c. 1. Constituatur haec decre. potest loqui in personali actione, & secundum hoc proprie ponitur hoc verbum constituatur, quia post annum ex secundo decre. constituetur possessor, sicut si etiam permansisset in custodia necessarium est secundum decretum, vel potest loqui in reali, & secundum hoc illud verbum constituatur ponitur improprie, vt sit sensus quasi decernatur verus possessor, quia sicut non esset sibi necessarium secundum decretum, si semper in possessione permansisset, sed solo lapsu temporis fit verus possessor, sic, & si propter potentiam, vel dolum aduersarii non potuit nancisci possessionem.

CAPVT X.

VENERABILIS. (Ac in prouincia) quamuis causa haec tangat prouinciales non tamen necesse est eos citari, sed nec eis praeiudicat secundum quosdam. ff. de lib. cau. si pariter. C. res inter alios act. ne prae. per totum. Hoc non placet, imo bene praeiudicat, de hoc not. supra, de arbit. cum tempore. supra, de ma. & obe. inter. & c. vltim. supra, de dila. exposuit. & infra, de sen. & re iudic. cum super. & c. pe. Archidiacono) citatio horum iudicum non est necessaria, si hae literae peruenerunt ad archiepiscopum, ideo ista mandat fieri, posset esse, quia quod hae literae ad archiepiscopum peruenire non possent.

CAPVT XI.

ACTOR OVI CAVERIT IVDICI. supra, de offi. deleg. pastoralis. 3. quaestio. 3. spatium . tamen & si non esset, qui reciperet, nihil esset sibi impetrandum. ff. de leg. 1. si fundum. §. de appellat. ex ratione. Haec cautio hic de nouo introducitur, licet enim aliae poenae per antiqua iura huic decipienti aduersarium imponantur, scilicet, quod punitur in expensis. C. quomodo & quando iudic. Authent. qui semel. & hic, sed quod hanc cautionem praestaret nullo iure cauebitur, & credimus sufficere verbalem cautionem cum poena.