Titulus 2

CAPVT I. SI QVIS CLERICVS.

(Proprium) Et si fecerit siue in criminali, siue in ciuili iudicio, vel negotio punitur. 11. quaestio. prima. inolita. placuit (Consilio) aliter non licet, vt not. sup. de arbit. c. contingit. (Alios) quibus episcopus delegabit causam, vel etiam sine delegatione.

CAPVT II.

NVLLVS IVDICVM. Secularium vel ecclesiasticorum talium, tamen qui in eos iurisdictionem non habent. (Minores) conuersos oblatos. (Sine permissu) maxime, quia nec cum permissu, si sint seculares. (Condem. nare) nisi in causa reconuentionis. infra, de mu. peti. capi. 1. & 2. (Sequestratus) per sententiam.

CAPVT III.

SANE SIEPISCOPI. (Locus) Not Pde tescrip. dilectus filius inf.

CAPVT IIII.

IOVIS CONTRA. ( Executor) id est, delegatus, qui de tota causa cognoscat ( Actor) scilicet, quod episcopus deleg. totam causam. ( Compellat) hoc videtur correctum. inf. de app. cum speciali. inf. eod. sed vbi dicitur, quod si iudex de recusatoris assensu non potuerit delegare, causam ad superiorem remittat, vel dic illam loqui de delegato, hanc de ordinario secundum. l. autem etiam debebat dare iudicem qui de toto negotio cognosceret. C. de iudi. cum specialis. hoc prius dictum magis placet in ordinario secundum canones (Ipsius) episcopi (Lege) quae loquitur de executione. C. & ff. de re iudi. l. 2. & 3. §. si quis. C. de excep. rei iudi. l. vlti. & de vsur. rei iudi. l. vlti.

CAPVT V.

SI CLERICVS LAICVM. (Suas) hoc ideo dicit, quia si constaret res esse ecclefiae a, quas laicus possideret coram udice ecclesiastico agi debet, puta si ageret ex legato, vel ex locato vel consimilibus. (Trahi) nisi agatur de spoliatione vel qualibet oppressione. 16. quaestio. prima. in canonibus. 24. quaestio. tertia. si quis de potentibus, de hoc not. inf. eod. cum sit.

CAPVT VI.

EX TRANSMISSA. (Tuae) ex hac decre. apparet, quod dominus possit esse delega. iudex inter homines suos, sed argum. contra. inf. vt lit. non contesta. accedens. 2. Sol. licet Papa domino horum militum commiserit causam ex certa conscientia, nihilominus tamen non potest recusari. Non enim videmus causam, vel rationem, quia Papa velit auferre pari i suam exceptionem, nisi diceret non obstante exceptione recusationis. Vel dic, quod ad hunc cui scribebat pertinebat cognoscere ordinarie de hac causa, quia ipse erat superior dominus, a quo tenebatur feudum, & ideo vel in defectum medii domini, quia appellatum esset ad eum, non ad ordinarium pertinebat cognitio, vt not. sup. de iudi. caeterum. (Imponas) de hoc not. sup. de iudi. caeterum.

CAPVT VII. 1 Quilibet dominus super rebus feudalibus imrisdictionem habet, & etiam suas potest exequi sententias, vt in nu. 2. 3 Laieus cognostere non potest de criminiba clericorum. Crimen proprie non obiicitur clerico, sed centra laicum qui eum produxit. Ecclesia non est priuanda feudo propter delictum personae.

VERVM. (Consecratus.) Ita mandat de facto, quia consecratio imminebat, alias sufficit, quod confirmatus sset. sup. de elect. nosti. vel etiam sine confirmatione, si esset in partibus remotis. sup. de elect. c. nihil est.

De feudis) quilibet dominus quantumcunque vilis etiam rusticus super rebus feudalibus iurisdictionem habet per l. Federici: vt nota. sup. de iudi. caeterum. Item videtur, quod cum quilibet dominus sit iudex ordinarius, quod suas sententias exequetur, & etiam laicus contra clericos vasallos, nec incidit in excommunicationem, si eos resistentes compellat. argumen. inf. de resti. spo. olim. Hoc autem dicimus, si principatus, vel comitatus, vel castelliana, vel alia huiusmodi concedantur in feudo, quia si de eis agitur inter aliquos, coram domino feudi agendum est, & si coram vasallo clericointer subditos agatur comitatus, dominus feudi est appellandus, non Papa. sup. de maio. & obed. solitae.

Item videtur aliquibus quod si de istis feudis agitur inter aliquas ecclesias, & in casibus, in quibus sub domino feudi agendum est inter laicos, & inter ecclesias agetur, quia in fauorem dominorum haec iurisdictio est eis seruata, vnde possunt ad se causas huiusmodi reuocare etiam inuitis litigatoribus. sup. capi. proxi. & subditi clerici coram dominis suis clericis, vasallus tamen superiorum dominorum laicorum, ad dominos laicos appellare debet, alii contra. Si autem Baroniae praedictae non concedantur in feudo, sed simpliciter, tunc in nullo tenetur donatori etiam de alijs muneribus, quae prius subibat Baronia. infra, de dona. cum dilectus. Si autem retinuit sibi munera illi praestabuntur, dummodo sint honesta, vt not. infra, de immu. eccle. non minus. Dicunt autem quidam, quod si Earoniae vel quaecunque alia bona dentur ecclesiae sub conditione, vel cum eo teno¬ re, quod si ecclesia non subierit onera imposita, quod licet laico sua authoritate capere, quod possit capere sua authoritate, arg. inf. de condi. ap. verum. C. de pig. act. pignoris causa. C. de pig. l. 3. ff. de pig. act. quarti.

Sed nos contra credimus, & maxime ea ratione, quia cum rerum istarum dominium sit ecclesiae quaesitum sanctum sanctorum est domino, & ideo per nullum potest capi nisi authoritate iudicis ecclesiastici, quia sacrilegium in eis committitur. 12. quaest. 2. nulli liceat. & c. seq. & note inf. c. proxi. Si autem non est de rebus feudalibus, quia eorum dominium non est sanctum sanctorum domino, tunc illud remaneat penes dominum, licet fructus & alia vtilitas sit vasalli. ad hoc faciunt. 10. quaestio. 1. c. 2. & c. sequ videtur ex praemissis, quod fructus rei feudalis postquam percepti sunt, quod dominus nihil in eis possit, cum iam sint sanctum asanctorum domino facti, licet dixerimus, quod contra clericum possit agi ciuiliter & coram domino, & coram paribus ad amissionem feudi, non tamen potest agi ad hoc idem criminaliter, nec etiam ciuiliter propter crimen, sed remittenda est cognitio ad praelatum suum, etiam si feudum sit paternum. Sed si fuerit condemnatus per praelatum suum de proditione, vel de alio crimine propter quod debebat feudum amittere, tunc dominus auferet feudum pro velle suo, & si fuerit absolutus, tunc vlterius dominus non poterit ei propter crimen feudum auferre.

De crimine enim clericorum, nec directe vel incidenter potest laicus cognoscere, sicut nec de legitimate. arg. sup. c. proxi. at si. inf. de ordi. cog. tuam. inf. qui fil. sint legi. lator. inf. eod. postulasti. Nec bob. si dicas b, quia contra clericum productum in testem coram laico obiicitur crimen, & probatur, vt a testimonio repellatur. inf. de testi. testimonium. ff. de testi. testimonium. quia non proprie obiicitur crimen clerico, vel contra clericum, sed contra laicum, qui eum produxit, & quia ipse ex eius repulsione poenam patietur, & non clericus, quia eius testimonio non creditur, si autem feudum non esset paternum, sed ecclesiae, tunc constat, quia pro delicto personae non est ecclesia priuanda feudo. 16. q. 6. si episcopum. (Pertineant) id est, si sit feudum ecclesiae. (Imperiali) id est, si sit feudum Imperatoris.

CAPVT VIII. 1 Cogendae sunt seculares potestates censuris ecclesiasticis iustitiam ministrare. 2 Sacrilegi sunt rapientes res ecelesiasticas. Ecclesia an & quando possit cognoscere de rapinae, & potest iudicare quandocuna de re ecclesiastica agitur

CVM SIT GENERALE. 11. quaestio. 1. experientiae. C. de iurisdict. om. iud. iurisdictionem. C. vbi & apud quos in integ. restit. po. l. quoniam.

Iudices) nam potestates seculares cogendae sunt per censuram ecclesiasticam iustitiam absque negligentia facere, & malefacta corrigere. 23. quaestio. quinta. administrator. Sacrilegi) no. raptores rerum ecclesiae esse sacrilegos. simile. 16. quaest. quarta. & c. sicut qui. & in multis alijs. c. eiusdem quaestionis. Et idcirco pertin et ad iudicium ecclesiae. 12. quaestio. 2. nulli liceat praedia. & c. de laicis. imo etiam si dubium sit, puta quia negetur rapina, tamen cognoscet ecclesia. 16. quaestio. 1. in canonibus. 24. quaestio. 3. si quis depo. vbi etiam dicitur, quod non solum de rapina, sed de qualibet etiam oppressione, & non solum clericorum, sed omnium pauperum cognoscet, imo si de fraude habita in contractu ecclesiae agatur, vel etiam sine fraude contractus initus nullus dicatur ecclesia cognoscet. 12. quaestio. secunda. Apostolicos. imo quocunque modo de re ecclesiastica agatur, cognoscet ecclesia. 12. quaestio. 2. quicunque mili. Oportet tamen quod semper in petitione mentionem faciat de oppressione, vel fraude, vel minus legitimo contractu, & sup causa illa fundet petitionem suam, & si pars aduersa neget, nihilominus procedetur in causa principali, & si non probanerit fraudem, vel illicitum contractum, absoluetut reus ex illa causa, sed iterum poterit agere alia. ff. de excep. rei iu. & an eadem. Si autem velit proponere in libello, quod non pertineat ad fraudem, vel oppositionem, vel quod sit minus licitus contractus, puta quia non fuit in praesentia clericorum aliquorum, non auditur, nisi coram iudice or dinario rei. sup. e. si clericus. Tamen quidam dicunt & non male, quod etiam si dicatur contractus aliquis tenere, si petat restitutionem coram ecclesia agetur, & idem si dicat alicuius canonici non interuenisse consensum. ar. praedictorum. c. & c. si clericus. non contradicit, quia loquit vbi agitur rei ven. vel depo. vel consimilibus, in quibus nullo speciali iure iuuatur ecclesia, de talib enim bene cognoscet iudex secularis.

CAPVT IX

QVOD CLERICIS. ET INFRA

CAPVT X. 1 Tempus datae est inspiciendum qnando quaeritur de viribus rescripti. Quae coniundtio sit inter Papam & Imperatorem. 2 An succedat Papain iure Regis vel principis negligentis. An & quando iudex ecclefiasticus possit se commiscere seculari iurisdictioni. 4 In dubiis occurrenribus semper recurrendum est ad Papam.

LICET EX SVSCEPTO. (Irritas) cum enim Papa in eis iurisdictionem non habeat, iurisdictio vel literae datae contra eos non valent, nec quod per eas fit. arg. C. ne de sta. defun. l. penul. & videtur mirum, quod post subiumgit dummodo, etc. quia si irritae sunt, quomodo per negligentiam conualescunt. Item quid si iudex negligens erat tempore impetrati rescripti, sed rescriptum de negligentia non facit mentionem. Item quid si tempore impetrationis non erat negligens, sed modo est negligens. Item quid si fuit solicitus in incipiendo causam, sed negligens in terminando. Ad hoc sic respondeo, quod literae huiusmodi nullae sunt, sicut hic dicit text. nec tractu i temporis conualescunt, quia quando quaeritur de viribus rescripti, tempus datae inspiciendum est. sup. de rescrip. eamte. & ideo si tempore datae non erat negligens iudex secularis, quantumcunque postea fiat negligens, non ideo conualescunt literae. Clausula autem quae hic adducitur, scilicet, dummodo, etc. non contradicit, quia non est is sensus eius literae, vt literae prius impetratae valeant, si contingit iudicem secularem fieri negligentem, sed hoc vult dicere, quia cum fuerit negligens, quod ab eo possit appellari ad Papam, & super appellatione licite aliae literae impetrari. (Ad tuam) hoc ius habet episcopus in terra, quod ad eum appellatur, sed ad Papam iure imperii appellatur.

Vacante) hoc est propter defectum imperij. In iure enim tantum imperii Papa succedit, vnde si alius rector alii superiori, quam Imperatori subditus negligens esset in reddenda ratione, vel non esset rector in aliqua terra, tunc non deuoluetur iurisdictio ad Papam, sed ad proximum superiorem, nam specialis coniunctio est inter Papam & Imperatorem, quia Papat eum consecrat & examinat, & est Impe¬ rator eius aduocatus, & iurat ei, & ab eo imperium tenet. sup. de elect. venerabilem. 63. dist. ego. & c. tibi domino. & inde est, quod in iure quae ab ecclesia Romana tenet succedit Papa, imperio vacante. Sed quid si non sit negligens, sed subditi sunt, sic inobedientes quod non possunt facere iustitiam, tunc non credo, quod succed at in iurisdictione eius, fed debet eum iuuare & domare rebellionem subditorum. ar. 96. dist. causam. ad verum.

Sed quid si alius Rex est negligens, vel alius princeps, qui superiorem non habet, dicimus, idem, scilicet, quod suecedit in iurisdictione eius. arg. 15. q. 6. item alius. & sup. de elect. c. cum inter vniuersas. in fi. sed hoc non facit, quod ab eo teneat regnum, sed de plenitudine potestatis quam habet, quia vicarius est Christi. sup. ti. proxi. c. nouit. ver. non enim. Vel dic, quod vacantibus regnis, non poterat se intromittere, nisi ante peteret in modum denumciationis, vt praedicto. c. nouit.

Imperio) hic est vnus casus, in quo iudex ecclesiasticus potest se immiscere seculari iurisdictioni, scilicet, cum imperium vacat, tamen de iurisdictione tantum quae ad imperium pertinet. inf. eo. c. proxi. Secundus, quando iudex negligit facere iustitiam viduis, vel etiam diuitibus. inf. eo. ex tenore. & no. sup. de offi. deleg. significantibus. Tertius. 23. quaest. 3. administratores. Quartus. 24. quaestio. 3. si quis depo. & c. soli. Quintus, quando propter difficultatem variatur quaestio inter iudices. inf. qui fi. sint leg. per venerabilem. Sextus, inf. de app. si duobus. Septimus, in denunciatione. sup. titul. proxi. nouit. Octauus, cum iudex fecularis est suspectus, vt hic. & in Authen. vt diff. iud. Authen. §. 2. & vlti. col. 9. Nonus, ratione connexitatis, quia ex quo de matrimonio cognoscit. & de dote. inf. de dona. inter vir. & vxo. de prudentia. Decimus, in casibus quos not. sup. eod. cum sit. & sup. de iud. nouit. in gloss. no. crimen. Vndecimus. S0. distin. c. iudicatum. & 12. quaest. secunda. ecclesiarum. 11. quaestio. 1. aliud hoc vere & vtiliter hic sunt notata.

Sed dicet aliquis, hoc summi pontifices itatuere pro se, vnde cum non sine culpa sacrilegii loquatur, non est sibi tanta fides adhibenda. ff. de inter. ac. l. de aetate. §. 1. sed hi si diligenter attendunt quod dicunt, veri sacrilegii culpam incurrunt. Quod vt melius intelligas praenominata no quod Deus creauit in principio caelem & terram, & omnia quae in eis sunt, angelicam & humanam naturam, spiritualia & temporalia, ipsaque per seipsum rexit, sicut factor suam rem gubernat, & homini quem fecit praecepta dedit, & transgrediendi poenam imposuit, vt Genes. 2. ex omni ligno, etc. ipsis etiam peccantibus poenam imposuit per seipsum, scilicet, Adae & Euae. Genes. 3. mulieri quoque dixit, etc. & ibi Adae vero dixit, etc. Qualiter autem Chain per seipsum puniuerit, & Lamech & Cham, & quosdam alios in eo. lib. Genes. 4. & 5. legitur. & sic recto mundo per ipsum Deum vsque ad Noem. Et tempore Noem coepit Deus creaturas suas regere per ministros duos. Primus fuit Noem, de quo quod fuerit rector populi, ex eo apparet, quod sibi dominus gubernatorem Archae per quam ecclesia significatur commisit. Genes: 3. & 6. cap. Item quia etiam dominus Noe & filijs rectoriam, & legem sibi dedit. Genes. 9. de Noem etiam licet non legatur sacerdos fuisse, officium tamen exercuit facerdotis statim post ingressum Archae antequam leges populo daret. Genes. §. aedificauit autem Noem, quod officium sacerdotis simul Abel & Chain primo fecerant. In hac autem vicaria successerunt Patriarchae, Iudices, Reges, Sacerdotes, & alii qui pro tempore fuerunt in regimine populi ludaeorum, & sic durauit vsque ad Christum, qui fuit naturalis dominus, & Rex noster, de quo dicitur in Psalmo: 4Deus iudicium tuum Regi da, etc. Et ipse lesus Christus vicarium suum constituit Petrum & successores suos, quando ei dedit claues Regni coelorum, & quando dixit ei, pasce a oues meas, licet in multo distincta sint officia & regimina mundi, tamen quandocunque necesse est ad Papam recurrendum, siue sit necessitas iuris, quia iudex dubius est, quam sententiam de iure proferie debeat, vel necessitas facti, quia alius non sit iudex superior, siue facti, puta quia de facto minores iudices non possunt suas sententias exequi, vel nolunt, vt debent iustitiam exercere. inf. qui fil. sint legit. per venerabilem.

De Iudaeis autem Saracenis & Gentibus, & schismaticis quomodo ad Papae iurisdictionem pertinent. not. inf. de voto & vo. redem. super his. Ad te) hoc ius habet episcopus in terra, si non possunt conuenire de aliquo, cui recusatus deleget totam causam. infra, de appel. cum speciali. & not. sup. eod. ex transmissa.

Vel hoc est verum, si placet partibus, aliter ipse recusatus posset cogere partes ad eligendum arbitros, qui de tota causa cognoscerent, de hoc not. sup. eod. si quis. (Ad nos) propter defectum imperii vt dictum est.

CAPVT XI.

EX TENORE. Viduis.) De hoc not. sup. de offic. deleg. significantibus. ( Ecclesiasticum) sup. de iud. quanto. erminetis) authoritate pasentium literarum, melius credo, quod authoritate praeteritarum, nec est contrarium ei, quod not. sup. eod. c. proxi. vbi diximus, quod literae Papae impetratae, antequam iudex se cularis sit negligens sunt nullae, nec lapsu temporis conualescunt. Ilic autem contrarium dicimus, scilicet, quod literae valent, & quod tractu temporis procedatur per eas, sed illud est earatione, quia ibi Papa nullam habet iurisdictionem, nisi per appellationem ad eum causae deferantur, hic autem secus est, quia Papa iurisdictionem habet super viduas, sed de gratia defert iudicibus secularibus, vt non procedat iudex ecclesiastieus, nisi propter necligentiam laici iudieis.

CAPVT XII. 1 Lri priaato quod tantamin fanoremalicuims introductum est renunciari potest, secus in iure publico.

SI DILIGENTI. & inf. ( Renunciare) innitens iuri quod est. C. de pac. si quis in conscrip. (Publico.) ff. de pact. publicum. C. de iurisdi. om. iudi. l. 3. inf. de testa. requisi. ff. de procur. filius. §. veterani. ff. de postu. quos prohibet. C. de iuramen. calum. l. vlti. contra. ff. de arbi. diem. §. si quis. inf. de re. & transact. ad Apostolicam. ff. de pact. iurisgentium. §. idem. inf. de priui. accedenti. ff. a quib. app. non licet. l. 1. §. 1. ff. de pact. pacisci. ff. de mino. si iudex. C. de temp. app 1. vlti. in fi. ff. de rer. l. 1. contra. Solu. iurpriuato, quod tantum in alicuius fauorem introductum est renunciari potest, secus in iure publico, quod est int roductum in fauorem ordinis & odium, quale est hic, quod in fauorem clericorum, & odium laicorum est introductum, sunt enim laici clericis oppido infesti. 2. q. 7. laicos.

Inde est, quod mulier renunciat fauorabili beneficio Velleiano. ff. ad Velle. l. vlt. C. eod. l. iubemus. sed filiusfami. non potest renunciare Macedo. & in integrum restitu. odiosis. ff. de mino. si iudex. Vel potest dici, quod iuri publico authoritate & vtilitate non potest renunciare, publico autem tantum authoritate potest. ff. de pact. l. pacisci. & ideo iuri publico quod consistit in sacris sac. & ma. renunciari non licet. 1. distin. ius priuatum. (In Mileuitanens.) concilijs. 11. quaestio. prima. inolita placuit. Protrahant.) No. sufficit trahere, & si non persistat vsque ad sententiam. Item quod hic loquitur de actore. 10. quaestio. prima. inolita. in sequentibus autem loquitur in reo, & in ciuili & in criminali. 11. quaestio. prima. placuit. quod tamen intellige verum, vbi inuitus trahitur (Purgare) id est, causam suam examinare. (Perdant) per sententiam non ipso iure. argumen. sup. de elect. bonae memoriae. C. de assesl. 1. in fin.

CAPVT XIII. 1 Non potest archidiaconus delinquentem in suo arcbidiaconatu excommunicare, niss sit subditus eius.

CVM CONTINGAT. (Cor (habitatione) nisi pro leuibe criminibus & sine iudicio. ff. de pe. l. respiciendum.

Ex indulgentia) licet enim domini eorum sint iudices ordinarij, non sunt tamen iudices super subditos, qui eos eligunt in praelatos, & sic non sunt iudices seruientium, non enim ratione territorii vel fori cum non habeat territorium, iurisdictionem non quaerit, vnde archi. non potest excommunicare delinquentem in suo archidiaconatu, nisi alias sit subditus eius, episcopus autem habet forum siue territorium in tota diocesi sua. ar. sup. eo. sane. ar. sup. de offi. ordi. c. 1. Vel potes dicere & melius, archi. & multos alios praelatos qui habent praelationes super certas parochias, vel certa loca, habere territorium, & ibi posse exercere iurisdictionem suam, in certis tamen capitulis, vt no. sup. de offi. archi. ad haec. capitulum autem, & alii de quibus hic loquitur, licet super aliquos habeant iurisdictionem nullum territorium habent, & sic intelligo. 89. distin. iudicatum. Non enim rusticos ecclesiae iudicabit praelatus ipsius, sed episcopus nec officiales suos iudicabunt clerici, nisi ipsi clerici super villas quorum officiales sunt, iurisdictionem haberent. & dicunt quidam, quod vbicunque poterunt cognoscere, sicut arbiter, & diffinire causas eorum qui suae iurisdictionis sunt, sed non possunt eas mandare executioni. C. de iur. om. iu. l. fi. Alii dicunt, quod non possunt exercere iurisdictionem, nisi in locis, vbi consuetudo vel priuil. eis dat iurisdictionem, vel in locis vbi morantur, nam capitulum Beluacen. extra terminos capituli super suos seruientes non habebit iurisdictionem.

CAPVT XIIII. 2 Conuenire quo in loco quis possit. Executio sententiae vbi & per quem iudicem fieri possit. coisuetudo super rebus an & quando valeat.

POSTVLASTI. (Sententia) super crimine de quo accusatur quae erit talis, condemno te de talicrimine, & post. modum poenae executio sit secundum canones, qui praecipiunt criminosos & damnatos deponendos. 25. dist. primum. nisi ex dispensatione tolerentur. sup. de iudi. at si clerici. interdictum enim erat poena depositionis. C. vbi de cri. agi opor. Authem. qua in prouincia. & excomimunicationis. inf. de app. c. 1. Item credo, quod possit suspendere perpetuo ab ecclesia quae in alia diocesi sita est, & si ciuiliter ageretur non solum coram iudice, vbi res sita est, sed etiam vbi habet domicilium valet conueniri. arg. ff. de iudi. quod legatur. §. 1. sed sententia mandabitur de facto tantum executioni per eum, in cuius territorio res est. ff. de iudi. a diuo. §. 2. In personaautem eius in maioribus criminibus is in cuius prouincia deliquit exequatur. ff. de re mili. desertorem. in princip. Authen. vt nulli iu. §. si quis vero comprehen. Si autem aliquis habet possessionem in iurisdictione alicuius domini, sed non habet ibi domicilium, & offendat dominum vel aliquem subditum eiusdem domini, ipse per se non potest facere inde vindictam etiam in possessionibus, quas habet in suo districtu, sed iudicem, vbi habet domicilium adire debet, sed si ille iudex non faceret iustitiam prosequeretur iustitiam suam, secundum tenorem canonis. 23. quaestio. secunda. dominus. sed si possessiones deberent aliqua munera realia, siue ordinaria, siue alia, bene eum per occupationem possessionum, quas habet in iurisdictione sua distringeret. C. de sac. san. eccle. placet. iubemus nullam nauem. Sed ad respons dendum coramse in iudicio coget eum, nec hoc potest induci consuetudine, vel statuto, quae non valet, nisi super personis suae iurisdictionis, quale non est hic, quod ille qui non habet sub eo domicilium, coram eo respondeat. Sed hic forte posset statui, quod bona cuiuscunque, qui committeret talem offensam confiscarentur, vel offensi applicarentur, quia in rebus valet statutum vel consuetudo, quia sunt de eius iurisdictione. argum. C. de sac. san. eccle. iubemus nullam nauem. nec debet talis consuetudo rumpi per extraneos. 2. distin. quae contra. tamen & in hoc casu videtur, quod ante occupationem bonorum, debet per suum iudicem condemnari, sed in hoc casu cum agit in rem coram iudice rei, de qua agitur conuenietur. C. vbi de pos. agi. l. vna. C. vbi in rem act. l. 1. C. vbi de fideicommis. l. vlti. ff. de iud. quod legatur. §. si inter. & idem est si creditor agit hypo. vel vti possidetis, quia in rem est, sed secus est si debitor agit pignoratitia, quia personalis est, vt infra, de pig. cum contra.

CAPVT XV. 1 Domiciluum pluribus in locis paberi potest. Dietae computantur a loco, vbi res sita est. & nam. 2. 2 Exceptiones peremptoriae si contra literas proponantur, non est audiendus obiiciens. Exceptiones peremptoriae quando non admittantur 3 clericicoueniri possunt corm domino feudi.

EX PARTE. P. (Dotalitii) id est, donationis propter nuptias non habuit necesse hoc dicere, quia etiam violentus praedo restituendus t est. inf. de resti. spol. in literis. CSpoliata) agebat enim interdicto vnde vi. 1 Replicatum.) & bene. nam domicilium potest haberi in pluribus locis, si vtrobique plene institutus sit. ff. ad municip. l. assumptio. §. verum. & l. filii. §. senatores. ff. de senato. l. senatores. Idem est, si ibi haberet magnam partem bonorum suorum, vel larem, id est, familiam, vel si nihil ibi haberet, assidue tamen conuersatur ibi. C. vbi se. l. 2. tamen sola domus, non constituit domicilium. ff. ad municip. l. libertus. Item hoc fuit ratione rei, quae erat sita in diocesi Andegauens. nam licet ageretur interdicto vnde vi, quod est perso¬ nale, tamen quia in rem scriptum est aloco, vbi res est, debent computari duae dietae. sup. de rescrip. dilect. 2. vbi de hoc not. Alii autem dicunt, quod nunquam a diocesi vbi castrum situm est, debent computari dietae, cum tantum personali actione agatur, quantumcunque in rem scripta sit. (Eeudi) de hoc not. sup. de iudi. caeterum. (Negligens) non est sufficiens exceptio ad irritandas literas, vt not. sup. eod. ex tenore.

2 Assignatum) not. argu. quod si peremptoriae exceptiones contra literas proponantur, non est audiendus obiiciens, debet enim in directo iudicio differri. argumen. ff. ad exhib. l. tertia. §. ibidem. Sed quidam dicunt, quod non est verum. Et est ratio diuersitatis inter exceptiones huiusmodi, quae proponuntur in possessorio, & illas quae proponuntur contra literas, nam quando agitur possessorio, peremptoriae exceptiones non admittuntur, sed in petitorio differuntur. Idcirco differuntur in petitorio, quia etiam si probarentur, tamen restitutio fieri debet, vt patet in eo, quod legitur, & not. inf. de ordi. cog. c. fi. sed secus est in suggestione falsitatis & suppressione veritatis, scilicet, quando tacetur exceptio peremptoria, vel etiam falsum exprimitur, qui bene iurisdictionem per tales literas datam impedit.

Sed certe si quis bene inspicit, haec distinctio non habet locum, nam hic non opponebatur haec exceptio de dotalitio contra interdictum de spoliatione, sed contra literas tantum. (Responsum) minus plene secundum quod not. sup. de offi. deleg. significantibus. Vel dic, quod bona est haec responsio. (Mansionem) hoc solum sufficit. ff. de iudi. cum legatur. §. 1. Quidam tamen dicunt, quod licet ibi conueniri possit, vbi moratur de rebus in alterius iurisdictione constitutis, tamem quando conuenitur coram delegato, tamen dietae computantur tantum ad diocesim, vbi res de qua agitur sita est. & not. sup. de rescrip. dilect. 1. (Commorari) non transire, vt not. in gloss. & bene (rem) hoc solum sufficit. sup. eod. sane. C. vbi in rem act. l. actor. vt quidam dicunt, alii contra. Exceptionibo) scilicet, de feudo, & quod res sibi datae non erant in dotalitium, licet hic innuere videatur, quod de restitutione feudi facienda per interdictum vnde vi, etiam inter homines alios, nedum a vidua possit agicoram ordinatio emisso do¬ mino, tamen non est verum, imo tantum coram domino ad restitutionem rei agendum est, vt not. sup. titu. proxi. caeterum. Sed hic ideo dicit, quod defensio viduarum de speciali gratia & fauore viduarum adeo est ecclesiae reseruata contra spoliatores, & in ipsorum odium, etiam si sint diuites viduae, & ideo per ius commune feudorum non reuocatur, vt not. sup. de reseript. c. 1. & maxime priui. Dei. §8. distin. c. 1. & 2.

3 Sed obiicies nonne & clerici qui de gratia seruantur in foro ecclesiae, possunt conueniri coram domino feudi, vt sup. de iudi. caeterume Respondeo iurisdictioclericorum non seruatur ecclesiae, quando de possescionibus agitur de priuil speciali, sed de iure communi ab Imperatoribus condito, & ideo per ius commune ab Imperatoribus factum super rebus, vel feudis suis reuocatur. Vel ideo valet contra clericos, quia ab ecclesia est receptum ius illud. Vel dic, quod licet alias inter priuatos ad solum dominum pertineat: haec cognitio, etiam si agatur de spoliatione, tamen si vidua ecclesia vel miserabilis persona de spoliatione agat bene cognoscet ecclesia, & hoc ea ratione, quia est crimem sacrilegii, cuius cognitio pertinet ad ecclesiam. 87. dist. c. 1. & 2. 16. q6. 1. in canonibus. nec est necesse, quod in hoc casu requiratur dominus super iurisdictione ei reddenda, vt dicitur sup. eod. ex tenore. quia ibi loquitur, vbi agebat de proprietate, & tunc exercitium actionis pertinebat primo ad dominum, secundo ad ecclesiam, sed haec cognitio sacrilegii pertinet ad ecclesiam primo.

CAPVT XVI.

CONQVESTVS. (Per vio lentiam) non dicimus ecclesiam spoliatam, quia tunc non diceret, se esse in possessione, expone ergo, quia danna aliquando faciebat hominibus, quia coram communi non respondebat, & hoc innuit finis, vbi dicit & de damnis, etc. & secundum quod hic sonat intentabat vti possidetis ex quo hoc ponit in libello, scilicet, de violentia. & per consequens de sacrilegio debet esse quaestio coram ecclesia, sed sententia non fertur pro episcopo, nisi probauerit violentiam, debet enim probare causam ex qua petit. ff. de excep. rei iudi. l. si mater. §. eandem. ( Sacrilegi) de hoc not. sup. eo. cum sit.

CAPVT XVII. 1 Literae extenduntur ad successores, etiam expresso nomine impetrantu Procurator constitutus ab vno praelato pro ecclesia sua an & quando pussit agere post mortem constituentis. 2 Papa dicitur esse iudex ordinarius omnium. Quo in loco quis respondere & soluere cogatur 3 Alce contracius vel commissi delicui computandae funt duae dietae. Contrahens in territorio alicuins non silam iudicem ordinarium, sed etiam in delegatum videtur consentire, rut coram eis conueniatur. prinilepio & furo prdinario per comtraqtum potest quis renunciare. 4 Priuilegium extenditur ad casus specialiter in literis expressos.

DILECTI FILII. Contra) nam ita videtur, quod literae extenduntur ad successores, etiam si expresso nomine impetrantur, sed dic quod de rebus ecclesiae agebatur, & contra hune quasi praelatum, & nomine ecclesiae erat impetratum rescriptum, & ideo successor conuenitur. argumen. ff. de annu. lega. l. annua. §. annua. & quia citatus fuit praedecessor, vnde successor tenetur prosequi, quamuis idem posset dici, & si citatus nom esset praedecessor. De hoc tamen not. plenius sup. de rescrip. c. eam. & c. significauit. Singularis autem suecessor, nunquam per tales literas conueniendus est. Argumen. contra. sup. de iudi. quia. XSo. ibi idem dicimus quod procurator constitutus ab vno praelato pro ecclesia sua, post mortem suam potest agere causam, siue coeperit agere viuo constituente, siue post mortem. argu. hic. Item cum constat eum verum procuratorem, & constitutum ab illo, qui constituere potuit etiam sine capitulo, vt not. sup. de rescrip. c. edoceriquare prohibetur agere sibi causam commissam. Alii tamen dicunt, quod si cuepisset agere, tunc eum posset prosequi, sed secus est si non coepisset agere, quia sic est in iurisdictione. simile sup. de offic. delegat. c. fi. nam in his similia sunt mandata iurisdictionis, & procurationis. ff. de iurisdict. om. l. & quia. Sed primi respondent, quod non est simile mandatumiurisdictionis & procurationis in hoc casu. Et est ratio diuersitatis, quia iurisdictio delegata tantum a iudice delegante, & ideo finito officio delegantis, finitur officium delegati, nisi per citationem ad minus suam perpetuasset iurisdictionem. sup. de offic. delegat. gratum. sed procu¬ rator non constituitur nomine constituentis, sed nomine ecclesiae, & ideo, quia ecclesia non desinit mortuo praelato, quia nunquam moritur. 12. quaestio. 2. liberti. nec procuratio. Item quod dicimus in procuratoribus constitutis a praelatis. Idem dicimus de procuratoribus constitutis a rectoribus ciuitatum, siue sint annales, lue perpetui. In procuratoribus autem constitutis ad negotia, satis posset dici, quod quamuis generaliter constituti sint, tamen post mortem constituentis non debent incipere noua negotia. argumen. ff. de nego. gest. l. nam & sciendum. §. si vi3uo. alii tamen dicunt contra. Prodesset) videtur male dicere, quia si ex presse voluisset, in alium non suum iudicem consentire non posset. inf. eod. c. proxi. Sol. hic non consentit in alium iudicem, nisi suum, quia Papa iudex ordinarius est omnium. 9. quaest. tertia. cuncta. quia hic per delega. cognoscit. imo plus dico, quia etiam in alium iudicem tacite consentire potest, vt hic, scilicet, contrahendo in alterius territorio vel promittendo alii soluere. Respondere) non exprimit sub quo iudice, nec per hanc promissionem tenetur respondere sub ordinario iudice illius loci, vbi soluere, & respondere promisit, cum expresse hic promittere non posset. inf. capi. proxi. sed tantum coram Papa vel eius delegato ibi respondere cogetur. Quidam tamen dicunt, & non male, quod si non promisit ibi respondere, sed soluere tantum, quod ibi respondere tenetur, sicut si ibi contraxisset, vt not. in gloss. 1. coram. quia hic non expresse eliget sibi alium iudicem, sed tacite. Alii antem contradicunt (Respondere) id est, coram iudice illius loci, vbi promisit soluere. ff. de eo quod cer. loco pro. l. prima. & coram iudice coram quoe promisit respondere cum ibi contraxisset, alias enim si non contraxisset, sed respondere promisisset, non cogeretur ibi respondere. ff. de iurisdict. om. iudic. l. si conuenerit. & not. de hoc. sup. de offic. deleg. significantibus. debet enim coram iudice illius loci respondere, vbi contraxit. ff. de iudi. l. haeres. §. omne interdictum. & §. fin.

Et intelligo hoc, si ibi inueniatur, & etiam si alibi quam in sua prouincia latitet, ibi transmittendum est, sicut dicitur in criminalibus, quae per Authen. contractibus aequiparantur. in Authen. vt omnes obe. iu. §. 2. colla. 5. & Authen. vt nulli iud. §. si quis vero. sed ratio hic inducta super foro contrahendo, vbi soluere, vel respondere promisit, superficialiter inducta videtur, cum loquatur de ordinaria iurisdictione, quam subire cogitur, qui in alieno territorio contrahit, vel soluere, vel respondere promisit. Rescriptum autem hoc Papae de delegata iurisdictione loquitur, ad quod nunquam tacite, nec expresse obligauerat se episcopus, & quae secundum voluntatem Papae extenditur de Anglia in Franciam, & etiam restringitur sicut in priuil. hic allegato restringebatur.

Sed dic imo faciunt ad propositum, quia ex quo in alterius territorio contrahit, non solum videtur consentire quod ibi coram iudice crdinario conueniatur, sed & coram iudice delegato, quod est netabile, quia hinc sumitur argumen. quod a loco contractus, vel commissi delicti sunt computandae duae dietae. Sed tamen hoc non credo esse verum, sed tantum hoc facit promissio praedicta, scilicet, de soluen do certo loco, quod renun ciasse intelligitur priuil. in omnibus iudicijs, id est, siue coram ordinario, siue coramdelegato iudice conueniatur, nam tali priuilegio facile, & tacite, & expresse renunciatur. Item & sicut per contractum renunciat foro ordinario, & ita priuilegio quod habent super foro.

Item not. quod priuilegium non extenditur nisi ad casus, vbi per literas Apostolicas, scilicet, speciali, & non communi iure contrahit forum, sed quia vbi de iure communi contrahit forum, non obest priuilegium, quo quis est conueniendus extra Angliam, vt sic iuri communi non contradicat, quia faciendum est, vt not. sup. eod. c. licet. & sup. de rescrip. c. causam. Quid enim si domicilium habet in Anglia & Francia, quod esse potest. ff. ad muni. assumptio. §. fi. nunquid quia Anglicus, & non poterit conueniri per literas Apostolicas in Francia absit.

CAPVT XVIII.

SIGNITICASTI NOBIS.

(Priuatorum) C. e. de iur. om. iud. priuatorum. ( Diocesani) de hoc not. sup. de arbit. contingit.

CAPVT XIX.

PROPVISTI. (Eorum) ff. de inris4 dict. om. iud. l. penul. ff. de iu. vbi praeuentus in quo litigare coepit.

CAPVT XX. 1 Iudex ordinarius proprius ex domicilio steri dicitur. iudex &nius territorii an possit citari extra territorium, & si non compareat an sit contumax 2 lus renocandi domum locum non babet in causis celeritatem desiderantibus. lus reuocandi domum quando habeat locum. & num. 3 An qui in vrbe conueniri non potest, possit in propria domo conueniri. 4 Nuncli voluntarii & procuratores no paudent iure reuocandi domum. lus reuocandi domum qui habeant, & qui non.

LICET RATIONE DELI cti. sup. eod. postulasti. 6. qon. 3. placuit. C. vbi de cri. agi opor. Authen. qua in prouincia. (Contractus.) ff. de iud. haeres. §. 1. & l. omnem. & l. interdum. §. vlti. sup. eo. dilec. Quidam dicunt solum domicilium ordinarium iudicem proprium facere posse, vnde si alibi contrahat potest ibi conueniri, sed persona non potest ibi cogi venire, vt not. sup. eod. dilecti filij. & eodem modo, si alibi delinquat, imo plus dicunt, quod licet sint iudices ex causis praedictis, si ibi inueniantur, & tunc procedi possit contra eos excommunicando, & mittendo in possessionem, tamen si non sint ibi, sed de extra vocentur, potest procedi in res eius ad missionem in possessionem rerum, quas ibi habet, sed non contra personam ad excommunicationem. argum. ad hoc, quia si non deberet cogi ire ad eos, ergo non deberet excommunicari ratione contumaciae quae non est. 11. quaestio. 3. nemo episcoporum. & c. sequen. nec est contra. sup. eo. sane. quia ibi loquitur, quamdo ratione rei sortitur quis forum, quia ibi in re habet iurisdictionem, ideo in ea potest dicere ius missionis in possessionem, & quo dlibet aliud, sicut quilibet ordinarius, sed in personam non potest ius dicere. Quidam tamen dicunt, quod in persona talis iurisdictionem habet, sed per iura limitatam. Alii dicunt, quod ex quo habet iurisdictionem, etiam possunt citari extra territorium, & si sunt contumaces, quod possunt excommunicari. inf. vt lit. non contest. tuae. & c. quoniam. Sed primi respondent, quod non possunt citari extra territorium, sed si etiam possent, non tamen possent eos excommunicare, quia non sunt contumaces, quia ire non tenentur, & sufficit si res polsideri patiatur. arg. ff. de procu. sed hae. §. vlti. & l. seq. Nec mireris quod dixi eos non contumaces, & fieri missionem contra eos, hoc enim fit in absente causa rei publicae, & in pupillo, qui non sunt contumaces. ff. ex quibus caus. in pos. §. 1. ff. de priuil. cum pupil. vel etiam si sint contumaces, tamen procedere non possunt, nisi per missionem in possessionem. argumen. vt lit. non contest. tuae. bene facit ad hanc materiam. infra, eod. Romana. §. contrahentes. ( Domicilii.) sup. eod. ex parte. C. de incol. l. ciues. ff. ad muni. placet. non vtique Labeo assumptio. §. si eius quis. & §. Celsus. (rei) sup. eod. sane. ex parte. C. vbi in rem aca actor. (Rei) siue sit mobilis a siue immobilis. ff. ex iudi. quod legatur. (Pro alia) ff. de iud. l. 2. §. 1. & 2.

2 Item quidam dicunt, quod in causis electionum, & in alijs quae celeritatem desiderant, & quae sunt tempore periturae, non habet locum ius reuocandi domum. argumen. ff. de iudi. l. 2. §. 1. & l. sed & si. §. edictum. inf. de app. oblatae. Quod potest intelligi verum in electionibus praelatorum, sed secus in electionibus canonicorum. Pro alia. ) Item qua ratione vel alibi expleuit legationem suam, ita quod de ea habet, nihil potest vlterius facere vel respondere, nihilominus tamen habet ius reuocandi domum, quousque in suam domum redeat, vel redire possit. Item si ex necessitate reuerteretur vltra tempus legationis, vel infirmitate, vel carcere inuitus cogitur alii ius respondere, vel quia expectat interlocutoriam, an habeat ius reuocandi domum, omnes enim isti habent ius reuocandi domum. ff. ex quibus causis maio. qui mittitur. §. fin. & l. si cui. §. 1. & sufficit ad hoc, vt amittat hoc ius, quod finita sua legatione, venerit ad quamuis domum suam, etiam si non sit illa vnde missus est in legationem, vbi non est tantum periculum im mora. legati autem licet in aliquibus casibus habeant priui. reuocandi domum, tamen si vltra tempus legationis merentur, pro ipsis causis amittunt priui. quia iam voluntate morantur, & sola volunt ate causam coeperunt.

Item not. quod licet hi, qui pro causis & alijs necessarijs vocantur ad curiam, & multi alij, qui habent ius renocandi domum, non possunt in vrbe conueniri, possunt tamen conueniri in propria domo, alioquin fiet missio in possessionem, si non sit qui defendat plenarie super quo, antequam fiat missio, cognati sunt interrogandi & amici. ff. ex quibus causis in integ. resti. l. item ait praetor. & l. sequen. ff. ex quib. caus. in pos. l. hoc autem. C. de resti. mil. l. ignorare. Si autem tempore legationis contrahat, & etiam si per gulam in curia teneatur, nunquam tamen conuenietur de his, quae ibi contraxit. argum. ff. de iud. l. secunda. §. si legationis. & l. de eo. secus si agitur contra vnum, quia contra omnes se debet defendere. ff. de iudic. l. secunda. §. sed si agant. legatus etiam potest conueniri ab omnibus, si ipse aliquem conueniat maxime, dum conuenit alios, nam tunc impeditur legatio ex conuentione quam facit, & ideo est ei imputandum. ff. de iud. l. 2. §. sed & si agant. & l. sed & si restituatur. 1. respon. & l. non alias. & l. qui non cogitur.

Sed contrarium videtur Authen. de san. epis. §. reuerendissimi. & extra de dolo actor. Sed illa Authen. non loquitur, quando legatus sit conueniendus pro sua persona, sed dicit illum legatum procuratorem constitutum ad causam cogendum subire reconuentionem illorum tantum, contra quos agitur, si autem conueniatur, & respondet licet voluntarie, tamen propter hoc non amittit, quo ad alios ius reuocandi domum. argumen. C. de excu. tut. l. voluntarie. cum suis concor. & non solum legati ab alijs missi habent ius reuocandi domum, sed etiam si quis propter legationem suam venerit, puta praelatus propter negotia ecclesiae suae vel ciuitatis. in Authen. de san. epis. §. si vero epis. coll. 9. nisi pro causa, quam alii mouent irent ad curiam, tunc enim non gauderent priuilegio, vt dictum est, sed si vocatus sit reus a Papa, vbi alii respondeat, ius habet reuocandi domum in alia causa. ff. de iudi. l. secunda. §. fin. vbi dicitur, quod vocatus causa vnius tutelae in alia respondere non tenetur. argumen. 5. quaestio. secunda. vocatio. Sed quidam dicunt illud loqui in criminalibus. Potest etiam dici, quod praelati & alij, qui habent ius reuocandi domum, siue sint appellantes, siue appellati, siue actores siue rei, gaudebunt priuilegio, potest tamen eis praefigi terminus, quo possint redire domum, & post reuerti ad curiam cautione recepta, quod ad diem certam sibi assignatam reuertantur ad curiam, & ibi se defendant. argumen. inf. de dila. exposuit. ff. de iud. l. 2. §. sed si dubitetur. & ad hoc facit, quia praetor & etiam ille, in cuius territorio contrahit, vel etiam legatus potest cogere simplicem cautionem praestare, quod veniente die compareat coram suo iudice iuri pariturus. ff. de iudi. l. secunda. §. sed si dubitetur.

Quod intelligunt quidam verum, & de his quae in legatione contraxit, & alijs nobis plus placet, quod nunquam debet dare cautionem, quod post reuersionem suam reuertetur ad curiam ibi causam acturus, sed quod coram suo iudice ordinario respondebit. argumen. ff. de iudi. l. 2. §. legatis. Item legatus non cogitur audire sententiam super litem, quam contestatus erat ante legationem, sed si vult potest audire. ff. de arbit. l. non distin. §. item si quis Romae. Item hoc beneficium habent praelati, quandiu ex necessitate non voluntaete sua morantur. ff. de iudi. l. secunda. §. legatis. ff. ex quibus cau. in integ. resti. l. penul. & l. inter. & l. sequen. Item si in legatione contraxerit, cogitur ibi respondere. argumen. ff. de iud. cum furi. §. vlti. ff. de arbit. l. non distin. §. item si quis Romae. Item si quis ad curiam, alias vadit pro necessaria causa, habet ius reuocandi domum. ff. ex quibus caus. in integ. resti. l. qui mino. §. fin. Legatum autem appello etiam procuratorem ad causam constitutum ab his, qui habent potestatem imperandi ei, vt tunc, scilicet, de suis causis non conueniatur, in Authen. de san. epis. §. reuerendissimi. colla. 9.

Procuratores autem vel alii nuncii voluntarij, non gaudent hoc iure reuocandi domum. argumen. ff. ex quib. caus. in integ. l. qui mittuntur. §. fi. & l. sequen. 1. responso. & l. non vero. Item qui pro suis negotijs spiritualibus venerint ad sedem Apostolicam hoc priuilegio non gaudent. ff. ex quib. caus. maio. l. non enim. Item differentia est inter legatos, & alios qui ex probabili causa vel necessaria veniunt ad sedem Apostolicam, quia alii praeter legatos, vt qui causa testimonij, vel consimili veniunt, tenentur respondere apud sedem Apostolicam de omnibus contractibus celebratis extra locum suae iurisdictionis, etiam ante legationem, nam in eis solis, quae in ciuitate sua, vel intra suam prouinciam contraxerunt, hoc priuilegium habent. ff. de iud. l. secunda. §. item si extra. Item priuilegio legatorum credimus gaudere peregrinos. argumen. inf. de cle. pere. c. 1. Causa) idem intelligo in probabili. ff. ex quib. caus. ma. in integ. resti. l. necnon. in princi. cum lex generaliter ponat causam non adiecto necessaria. ff. de iudi. l. secunda. §. 1. non tamen videtur probabilis sufficere, nisi sit quaestio necessaria, puta prosecutio appellationis, quam licet ex necessitate prosequi non teneantur, quia tamen rata maneret sententia, nisi prosequatur, ideo dicitur quaestio necessaria. Idem est in reo vocato ad causam, vt in eo. §. non autem repeto, quasi necessaria si veniret, vt peteret in integ. rest. quia tune bene cogitur alijs respondere, quia agitur de nouo, & non quasi ex necessitate appellationem prioris & principalis causae prosequitur (Si tunc) alioquin praeiudicatur. exceptio enim fori in initio proponenda est. C. de excep. l. fin.

CAPVT XXI. 1 Modi fortiendi alicuius forum. e An licita sit prorogatio de casu in casum. An & quando propter contractum mmn extraneo laco initum, cogatur quuem sortiri istum forum.

rOMANA ECCLESIA. (Ab O.) scilicet, officiali, puta, quia male sententiauit, vel alias in officio suo deliquit malam sententiam. Sunt enim certi modi, quibus quis sortitur forum alicuius, qui not. in sum. C. de iurisdict. om. iud. inter quos. non est iste. Sed forte obiicies, nonne si aliquis malam sententiam ferat in territorio alterius, vt per sordes, vel alio illicito modo, nonne de hoc tenebitur respondere coram iudice illius territorii, vbi iniustam sententiam tulit e Respondeo sic, quia ibi sortitur forum ratione delicti vel quasi, vel contractus vel quasi, quem in alterius territorio commisit, sed iste officialis qui in suo territorio deliquit, non deliquit in territorio archiepiscopi, sed suffraganei. ( Inquirere) scilicet, quando crimen officialis est notorium, vel quando de eo est diffamatus. inf. de accu. qualiter. (Cognoscere) quando de hoc quaeritur ab eo cuius interest negligat secundum hoc loquitur. l. 1 cum suis concor. C. ad leg. lul. repe. Item bene fatemur, quod tenetur aliquando & dominus & episcopus si in culpa fuerit male eligendo. ff. nau. cau. l. vlti. §. ac. & §. sequen. (Maleficij) episcopi quod est qui negligit facere iniustitiam de suo officiali. (Inquirendum.) ff. nau. cau. l. licet. §. fi. &exppellari) a parte extranea sententia, quia tunc si agatur ad reuocationem huiua sententiae, non iudex, sed ille pro quo lata est sententia conueniendus est. (Iudices) sup. eod. significasti. repete quae not. sup. de arbi. contingit.

Consentiat) licet licita esset prorogatio de casu in casum, hic tamen prohibetur, quia clerici non possunt prorogare iurisdictionem sine consensu suorum episcoporum, sic nec ab initio possunt in alios, quam in suos ordinarios consentire. sup. eo. significasti. coram delegato autem Papae bene licet prorogare. inf. de app. cordi. (Prohibere) sed episcopos ordinarios super his compellendis requirant. Authende resti. §. & quoniam simus. C. de fi. instru. iud. Contractibus) repete, quae diximus sup. eo. cum dilect. & c. licet. sed & si ibi inueniatur, & si neget se ibi contraxisse, non cogetur ibi respondere libello super principali quaestione porrecto, nisi prius summarie quaeratur, & probetur eum ibi contraxisse, & si probatum fuerit, iudicabit iudex suam esse iurisdictionem cognoscendi de principali. ff. de iudi. si quis super. sup. de rescrip. ex literis. in fi. & tunc cogetur respondere libello super principali, & vterque tunc vtetur iuribus suis, scilicet, pacto de non petendo, vel praescriptione & alijs huiusmodi, sed in incidentibus non quaeruntur haec. Alibi) id est, in dioce. suis non Remens. quia tunc cum ibi inueniatur bene posset ibi conueniri, hoc ideo dicit, quia videbatur quod ex quo in sua diocesi morabatur, vbi habebat ordinarium iudicem, sub quo poterat conueniri, quod iudex vbi contractus fuit celebratus, non deberet mittere in possessionem eorum, quae in sua iurisdictione habebant, sed ibi contractum statuitur & iste, quia huiusmodi forum sortitus est, propter contractum quem ibi celebrauit. (Occasione) quia licet coram officialibus ipsis, vel etiam coram archiepiscopis fierent ipsi contractus, nisi fierent in diocesi sua, non super tales contrahentes sortiretur forum & coram quocunque fiant in sua diocesi sortitur forum. ( Officiales) nam licet vnum sit auditorium episcoporum & officialium, & propter hoc est ad episcopum appellandum. inf. de appel. Romana ecclesia. non tamen officialium personae, sicut nec alii subditi episcoporum sunt de iurisdictione archiepiscoporum.