Titulus 41

CAPVT I 1 Quilibet clericus vtiam non tonsecratus, tenetur dicere diuinaofficia, vel ea audire. Excusantur autem infirmi. in num. 2. 3 Non debent laici attractare ministeria domini. 4 Possunt laici dicere psalmos, qui dicuntur in horis, non tamen in modum osfic. ¬ PRESBYTER. (Mane psoluat) quilibet clericus etiam in non sacris ordinibus constitutus, omni die debet di. cere officia diuina, vel audire, vt hic. ar. 91 di. clericus. videre. & c. fi. & 92. dist. c. fi. In ecclesia autem omnes clerici eiusdem ecclesiae debent conuenire, vt eam officient, vt hic. & in praeall. c. 91. di. c. fi. & qui altario, & c. supra, de praeben. cum secundum apostolum. Sed & alii qui non sunt clerici eiusdem eeclessae, quando possunt potius debent officia dicere in ecclesijs, quamin aliis locis, lllae enim ad hoc deputatae sunt. de conse. di. 1. per totum. Imo & laicis illuc adorandum accedere bonum est, videretur tamen quod clerici cuiuscunque ordinis, & etiam praelati ex causa possunt ab officijs, quae dicuntur in ecclesia abhesse, vt si oportet eos intendere circa ministrationem temporalium, sed tamem dicere debent alias vel aequitando, vel stando, vel in domo, vel in va. Et sicut ministeriumabsentis prodest il. lis, qui suint im ecelesiaista, & officium illorum, qui sunt in ecclesia prodest illis qui sunt extra per temporalium ministrationem, quia omnes sunt vnum eorpus in domino. de constit. cum omnes.

2 Infirmi autem bene excusantur a dicendo & in ecclesia fortem abaudiendo, talis tamen debet esse infirmitas, in qua directo, vel occasionaliter sibi obesset, vel obesse timeretur, si celebrationi diuinorum interesset. Infirmis enim non est lex interposita. Sed nunquid tenentur redicere post conualescentiam, quae omiserant, videtur quibusdam quod siue ex necess itate, siue ex voluptate, vel etiam negligentia accurata omiserit, nunquam tamen vlterius peccat, si officia omissa non redicit, sed poenitentia est indicendade peccato omissionis, satis est conueniens, quod sacerdos in eo ei poenitentsam imponat, in quo deliquit. s. in dicendo eadem officia, sed si in hoc non crederet ei proficere, mutabit ei in aliam poenitentiam. In magnis autem festiuitatibus semper inesse debent in ecclesia, nisi magna causa excusarentur. 7. q. 1. si quis in clero. de conse. di. 1. si quis extra. (Competentibus) horas competentes credimus illas, quibus melius creditur populum accessurum ad officium audiendum, si venit populus, alias non tenetur. Alij dicunt, quod semper debet dicere etiam si non veniat, vt ipse sit excusatus. ((A scholaribus clericis) hic licet in quo cunquoe gradu positis, etiam psalmistarii. ar. ad hoc. 23. dist. psalmista. sup. de vi. & ho. cl. c. vt quisqo. 7. q. 1. illudobi expresse dicit de clericis, laici enim qui non sunt sn sortem Dei vocati, non debet contingere ministeria domini. sup. de vi. & ho. cle. c. 1. 2. q. 7. §. de his etiam. 92. di. non liceat. 80. di. c. 1.

Laici autem bene possunt dicere psalmos, qui dicuntur in horis, sed non in modum officim. ar. 11. q. 3. si episcopus. non debent tamen dicere dominus vobiscum. Laicos autem intelligimus etiam templarios & hospitalarios, & Cistercien. & fratres minores, qui non sunt clerici, moniales autem literatae dicunt officia, quia & ipsae possunt dici accipere aliquem ordinem in benedictione. vnde etiam aliquae inter eas sunt diaconissae. 27. q. 1. diaconissam. qui ordo licet sufficiat ad officia dicenda, non tamen septem ordinibus ecclesiae. Et haec quae dicta sunt de constitutionibus fiunt vel licent. De monachis autem non est dubium, quia sunt clerici, hoc autem quod dicit persoluant hoc consilium est, vbi sunt paucs & pauperes propter occupationes super. uenientes. Publicem) coram populo (vt iterum) hic vult dicere, quod ideirco debet stare sesunus vsquoe ad horam tertiam, vel nonam, quando celebranda est missa, vt 44. di. non liceat. de conse. di. 1. solent. vt si aduenerit necessitas celebrandi missam, vel alia sacramenta conferendi quod illa possint perficere.

CAPVT II.

QVIDAM LRICORVM. (Peculiares) id est, quas sibi appropriant. (Non fiat) non licet has missas dicere & omittere missas de die, sicut non licet eleemosyvnas dare propter vanam gloriam. ar. 1. q. 1. non est putanda. &. c. inquantum. (Audire) praemissas missas, quia etiam missa de sancto Michaenle in honorem Irinitatis dicenda est. Pro alia) . q. debeat meliores segetes habere. vel hic vult dicere, quod soli Deo facrificium altaris offerendum est, qui se hostiam obtulit pro nobis, & hic dicit quod solus Deus adorandus est latrsa, id est ipse solus qui orationes per se potest exaudire, Sancti autem pro nobis apud Deo um interpellant.

CAPVT III.

CONSVLVISTI. ( Necessitatis) quiamoriatur aliquis idem dicimus & honestatis. sup. eo. c. 1.

CAPVT IIII.

CONSILIVM NOS TRVM CET INFRA.

CAPVT V.

EX PARTE VESTRA. &. inf. (Perfusionis) non reprobamus tamen consuetudinem Cister ciensi. & etiam quorundam aliorum, qui post sumptionem corporis & sanguinis Christi aliquid de sanguine ibi dimittunt, vt supponatur vinum purum, & postea communicantes inde possint aliquid sumere non est illicitum, quia etiam non ieiunis, non infirmis, & in causa necessitatis datur, & ita ex iusta causa fit, quia non esset decens tantum sanguinem conficere, nec calix inueniretur qui posset tenere.

CAPVT VI. 1 Panis quo vtimur in confectione torporis Cbristi debet esse triticeus, & vinum de vuis expressum 2 Quid significet coniunctio vini & aquae. 3 Cbristus sub ppecie panu & vini integeresi.

CVM MARTLIE. & infr. (Quis doctorum) vel maiotum (ministerium) hoc est verbum de quo quaesiuit quis adiecerit. Panis) panis autem debet esse de granis frumenti, & vinum de vuis. de conse. dis. 2. in sacramento. vnde videtur aliquibus, quod alia gra na non trans substantiantur. Idem videtur aliquibus quod de agresta, vel vino spissato per decoctionem & facto nectare, & deaceto & de vino extorto, de vuis non fiat sanguis, sed in his non est bonum iudicare, sed bene dicimus, quod melius est omittere celebrationem, quamm de tali. bus conficere, quia aliqua ex praedictis generant abominationes, vel non sunt pulchra, & pulcherrima eligenda sunt in tanto sacramento conficiendo.

Aqua cum vino) veritas videtur, quod panis transsubstantiatur in cor. pus, & vinum & aqua simul in sanguinem, quia Nicolaus dicit: Calix domini non est tantum vinum, nec est tantum aqua, sed vinum & aqua. de conse. dist. 2. c. 1. &. 2. quia si est ibi tantum vinum: est ibitantum Christus sine nobis, si est ibi tantum aqua incipit esse ibi ecclesia sine Christo. Coniunctio enim aquae & vini significat coniunctionem Christi & ecclesiae, tamen si ex negligentia praetermittatur aqua, nihilominus videtur, quod ibi sit verum sacramentum, sed non perfectum, & debet tam parum ibi poni de aqua, quod vinum eam absorbeat, quia Christus non mutatur in ecclesiam sed ecclesia in Christum. Vnde dictum est ad Aug. Et manducabis me, & non ego mutabor in te, sed tu mutaberis in me.

Et no. quod licet tantum panis transsubstantietur in corpus & vsnum, & aqua in sanguinem, tamen sub vtraqe specie Christus integer est, nonenim est corpus sine sanguine & anima, nec sanguis in corpore & anima, Item videtur, quod si tantum aqua sit in calice sine vlno, quod non est ibi sacramentum calicis, & ideo quandocunque perpenderst antequam sumat, debet reincipere verba, per quae fit consecratio calicis cum omnibus sequentibus orationibus, nec nocet si aliquando interserantur verba, que referantur ad sacramentum corporis, sscut sunt illa, panem sanctum vitae aeterne. & illa, facrosanctum filii tui corpus, qula non sunt illa verba per quae conficlatur corpus, sed slla, hoc est corpus meum. Si autem postquaem sumpsisset corpus ex gustu vel aspectu deprehenderet sbi tantumesse aquam, non videtur quod a capite debeat incipere, sed dimittat & de negligentia poeniteat. Melius videtur qurod anteqaueae gustet de aqua, etiam post susceptionem corporis, si perpendat quod ibi sit tantum aqua, apponet in calice vinum, & repetet totam consecrationem sangui. nis. Item videtur quod si timeret scandalum in prorogatione missae, quod sufficeret dicere tantum verba per quae consecratur sanguiscilicet simili modo &c. nec est necesse, quod repetat sequentes orationes. Item videtur, quod si haberet aquam in ore, quod non debet eam emittere, quia propter particulam corporis Christi quae posita fuit in aqua est custodienda, ne viliter tractetur. Item timendum est ne generet scandalum his, qui vident si eam deglutlat tanquam non ieiunus vlterfus conficere non debet. 8. q. 1. nihil. (Alii vero tenent) hoc videtur approbari. inf. (Vinum) de vino expresso de botro constat quod potest confici. de conse. dist. 2. cum omnes. vltra medium.

CAPVT VII. DE HOMINE ET INFRA

CAPVT VIII.

IN QVADAM VESTPLA EPISTOLA. (Legisse) & erat verum & legerat, quod credere nefariu E erat (Coelo) id est probare eum, esse verum Deum & coelestem (Pater) qui dicit, hic est filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui (Verbum) quando transfiguratus est in monte potentia diuinitatis (Spiritus) qui in specie eolumbae super eum apparuit (Tristis est) per hoc apparet qodanima eiusrationalis erat, quia tristitiam et laetitiam habebat (Et iteram) per hoc ostedit quod anima eius aeterna erat non temporalis vt brutorum (vitalem) rationalem( corpore) id est quod non fuerit fantasma, probant sanguis & aqua, quae de eius latere effluxere, sed aquae effusio nullo modo probat eum esse hominem (componentibus) . i. elementis quae ad compositionem hominis veniunt: vel. i. de membris Chiristi quae ad eius composi. tionem venerant(ex illis) elementis Cex istis) humoribus.

CAPVT IX. 1 offcium non debet dici negligenter, sedatcurate. peo plus corde, quam voce psallendum, & non est peccatum, si id quod dicatur, non iutelligatur, & si aliquis ver siculus ex negligentia omittatur, non peccabitur. & nu. 3. . Non est de praecepto quod magis isti vel ini psalmi dicantur, dummodo septies in die oretur. 2 An peccetile, qui dum est in offcii alio metem babet.

DOLENTES (Syncopa) ad ecclesiastica officia eundum est in honesto habitu. sup. de vit. & hone. cler. clerici officium. & cum deuotione ibi standum, & Deo plus est corde, quam voce psallendum. 92. dist. c. 1. & 3. & videtur quod clericus qui est in diuinis officijs, non peccat, etiam si quod dicit, ibi non intelligat, sed cor suum debet ad Deum habere, & ei psallere, imo si aliquem versum omittat ex negligentia, non peccat, nec etiam a capite psalmi propter hoc reuertendum est, quia si fieret, posset aliquibus scandalum generari sine magna causa, imo & si omittatur psalmus, non debet homo ad illum redire pro pter praedictam causam, tamen confiteri debet suam negligentiam, sed contra maledictus qui officium suum agit negligenter. SSol. illud intelligitur de accurata velata & malitiosa negligentia.

2 Et nos hic loquimur de alia, quae forte contingat ex nimia meditatione, vel conremplatione, sed hic in hoc casu satis rosset dici, quod si adhuc sunt in eodem nocturno, vel si adhuc sunt in dicendo psaimos vespertinos, quod psalmum omissum dicent, & etiam idem forte facere non est periculosum, etiam si alium nocturnum dicerent, nisi esset timor scanqali. Non enim est tanti omissio vnius psalmi, quod propter hoc esset aliquis scandalizandus, quo enim septies oretur, est praece¬ ptum. sup. e. c. 1. sed quod isti, vel slli psalmi dicantur, non est in praecepto, vnde videmus, quodalios pfalmos dicit vna ecclesia, & alios alia.

3 Sed nunquid peccat ille clerscus, dumest in officijs, cogitat super aliquo bono opere spirituali. Sol. videtur quod dum est in officijs, non debet alijs intendere, nisi circa ea, quae ibi dicuntur, vel leguntur nisi necessitas esset, quae dilationem non comparet, quod tunc cogitaret, vel etiam expediret. Sed quid si non intelligit, quae leguntur, debet esse in silentio & rogare Deum, vt lectiones & orationes, & psalmi, & cantus, qui fiutnt in ecclesia, sibi & alijs prosint ad fsalutem, nec tamen videtur peccare, si quando nimis fatigatus esset spiritus, si posset fieri sine scandalo, quond aliquantulum exiret ecclesiam, vel aliqua praeter ea, quae legun. tur diceret, vel cogitaret. Caueat tamen sibi, ne in his excedat. Item si aliquis non interfuit in principio officii sine malitia, non oportet quod a capite incipiat, & idem dicimus de fine, si ei interesse non possit, si tamen magnam partem vel nocturnorum, vel laudis omitteret, bene faceret, si illud diceret.

CAPVT X

SANE CVM OLIM.

CAPVT XI. CVM CREATVRA.

CAPVT XII.

DE REFERENTE.

CAPVT XIII.

PERNICIOSVS. (In prouincia) hoc specialiter spectat ad officium archiepiscopi. 12. dist. de his.