Titulus 28

CAPVT I.

DILECTI FILII (Apos.t sed.) repete quae diximus qsup. de offi. leg. quod ad consultationem (factas) tempore suspensionis & exconmunicationis interdicti prioris p ipsum archiepiscopum (malitiose) inf. de conces. praeben. vel eccle. non vacan. nulla. (initium) nam non noceret, si post appellationem latae sunt.

CAPVT II

ITER CAETERA. (Generalem) Hic nouum ius mutaturcpostea) subsecutum secundum quod non licet appellare, nisi ab instante grauamine vel comminato. infr. eo. cum causam. & cap. vt debitus. & c. cum cessante. & c. dilecto. vel posset diei quod haec decre. praesagiebat ius illud.

CAPVT III 1 An sit hodie differentia inter repularer & alios, & inter correctionem excessuum, & alias causas, vel alia iura.

AD NOSTRAM. ( Appel.) hodie non videtur differentia inter regulares & alios, & inter correctionem & alium proeessum, cum semper liceat appellare, si excedat quod idem est, ac si grauet. sup. de offi. ord. licet, inf. de accusat. c. inquisitionis. olim autem poterat esse differentia, quia clerici saepius audiebantur appellantes regulares, rarius praeterea contra discipiinam clerici non appellabant, nisi graurentur in alijs audiebantur appellantes etiam sine grauamine, regulares verom vix, vel nunquam audiebantur. Hodie etsam posset habere locum hoc post sententiam, regulares secundum regulam latam, quia tunc non deferret iudex appellationi, in alijs secus, & quod dicimus in corrigendis excessibus regularium, idem intelligimus etiam de excessibus aliorum subditorum. sup. de offie. ord. irrefragabili. §. 1. & si ex officio condemnati appellauerint, & appellationi: literas impetrent etiam post sententiam. & etiam facientes mentionem de appellatione, non valent, nisi faciant mentionem de causa condemnationis. supr. de rescri. dilectus filius abbas. inf. de coha. cle. & mu. super eo.

Item in hoc est differentia inter correctionem excessuum, & alias causas, vel alia sura, quia correctio excessuum nulla consuetudine etiam praescripta, impediri potest. de offi. ord. irrefragabili. §. 2. sed alia iura & iurisdictio bene tolluntur praescriptione. vt sup. de praescri. per totum. & contraria consuetudine: vt supr. de consue. c. fin.

CAPVT IIII

PERSONAS. ( Ecclesiarum his.) Non enim vlterius audietur appellans in ara ticulo, quem non prosequitur, vt hic. & inf. eo. saepe. in alijs secus. inf. eo. directem. csi autem) prima pars loquitur, quando pars praefixit nimis magnum terminum, sed postea iudex praefixit terminum minorem, secunda quando ipse appellans praefixit terminum competentem esententiae). i. iurisdictioni tuae. nam licet appellans non prosequatur appellationem a diffinitiua sententia interposita, intra terminumab momine praefixum, propter hoc non mamet sententia rata, nisi labatur terminus iuris, nec contradicit. c. seq. inf. eo. saepe. quia omnia illa capitula intelliguntur de termino iuris.

Alii tamen intelligunt idem in termino iuris, & in termino hominis.lsct quod semper manet sententia lata. Et hoc videtur verius, quod sic probatur, quia vltra terminum praefixum appellationi prosequendae siue a se, siue a iudice, siue a iure prefigatur, appellationem prosequi mon potest. Item nec de nouo appellare ppotest, quia nec grauari potest, quia nec iudex qui sententiando functus est officio suo, non habet vlterius quid faciat. sup. de offi. deleg. in literis. nisi quod exequatur. sup. de offi. deleg. significasti.

CAPVT V. 1 Quae sit differentia inter appellationt & prouocationem. Votatio& admonitioan sit necessaria in notorijs.

CVM SIT ROMANA (Et euidenti causa) 2. q. 6. ei qui ap. C. de temp. app. Authen. qui ei. aliter enim non conceditur biennium, vnde oportet eum necessitatem probare. inf. eo. constitutus. & ex necessitate daretur tilennium. inf. eo. ex ratione. vbi not. (prosecutus) sup. e. proxi. (si vero) interpositio est, vt pateat responsio alii membro, scilicet, quando appellatur ante sententiam.

(Prouocationes) de hoc not. sup. de malo. & obe. dilecti. nam fere per omnia censentur iure appellationum. est tamen differentia, quia proprie & stricto modo loquendo, appellatio dicitur illa, quae fit in iudicio, prouocatio vero dicitur illa, quae fit extra iudicium, sed ideo proprius dicuntur ad causam prouoca¬ tionis, quia tunc fiet inceptio causae, & appellatio pure & stricte dicitur in causa iam coepta. Item si in iudicio appellasset, lapso termino, non audietur vlterius super eo de quo appellauit: vt patet in eo quod le. & nota. sup. c. proxi. sed quando est extra iudicium appellatum, lapso termino, audietur appellans quia haec appellatio, non proprie dicitur appella. tio, sed ad causam prouocatio, nec potest impediri, quin alio iure se iuuet appellans (si autem) modo loquitur, quando appellatur in iudicio, sed ante sententi. am (eogitur) elapso termino appellationis prosequendae assignato csi raptor) sicut dicitur ab aduersario: sed ipse non confitetur (irrequisitum) hic no. ar. quod in notorijs, nec vocatione ad causam, nec admonitsone opus est. 2. q. 1. de manifesta. 11. q. 1. statuimus. Ar. contra. 12. q. 2. indigne. 2. q. 7. accusatio. So. dicimus citationem necessariam, & verbum hic positum, scilicet, requisitum expone illa vice, sed prius requisitus erat, vel dic, quod non fuit requisitus per Paulum, sed per Apollinem discipulum eius.

CAPVT VI.

AD HAEC SI. (Vitare.) Nimis graue videtur, quod in ista decre. dicitur, quod si aliquis semel appellauit ab aliquo, quod in alijs pos. sit eum recusare, vt suspectum: Tamen quidam sic plane intelligunt hoc habere locum in delegatis, non in ordinarijs. Item omnes dicunt, quod si reprobata fuit appellatio, quod postmodum non potest eum recusare, quia non grauauit eum, vnde non debet ei esse suspectus, sed nunquid poterit eum tantum durante causa appellationis recusare, an etiam postea, puta perpetuo. Alii dicunt, quod hic non dicitur, quod haec non sit sufficiens causarecusationis, quia appellauit, sed dicitur, quod nisi habeat iustam causam recusationis, oportet quod sub eo respondeat, & erat causadubitationis, vt ipsi dicunt, quia ex quo in vno appellauerat, in omnibus suspectus videbatur, sed respondent non esse ita, vel loquitur secundum antiqua iura, quando licebat etsam sine causa appellare & etiam ita recusare, qusa paribus passibus ambulant appellatio & recusatio. infra eodem tit. super eo. §. primo. hodie autem secus, scilicet, quia non poterit hic appellans recusare iudicem, nisi subfuerit iusta causa: vt inf. eo. vt debitus. & c. cum speciali. (vitare) nisi committat graue crimen & manifestum. inf. eo. proposuit. vel nisi sit contumax ad prosequendum appellationem, nam tunc sicut non potest appellare, ita nec recusare. sup. eo personas. inf. eo. super eo. (vitare) ex aliqua iusta causa, non autem eo, quod in alia causa ab eo appellauit.

CAPVT VII. 1 Ad appellantem, non autem appellatum pertinet iudicem eligere. lgnorantia facit tollerari ea, quae fiunt ratione publici offic Appellatio ad Papam facta an debeat praeferri appellationi ad archiepiscopum factae. & num. 2. 2 Non tenetur pars, ius alterius partis dicere.

SI DVOBVS. Haec decret. habet locum, quando ex sententia lata, vterquoe reputet se grauatum. infr. de test. R ainaldus. & c. Rasnutius. alias non videmus, vbi locum habeat, nam non credimus, si pars grauata appellaret ad archiepiscopum, quod pars non grauata posset dicere, & ego appello ad Papam, & ego volo, quod appellatio quam tu facis agatur coram Papa, quia cum ipse non sit grauatus, non audietur appellans. inf. eo. vt debitus.

Nec est appellati eligere iudicem appellationis, sed appellantis secundum antiqua iura, quando poterat appellari sine grauamine, forte habebat locum haec decre. etiam in alijs casibus (veniens) coram suo iudice (iudice) puta episcopo (iudicis) id est, proximis superioribus suo iudici, coram quo litigabat, scilicet, archiepiscopi (citatus) is qui ad Papam appellauit (veniat) coram minori iudice. ff. de iudi. si quis ex. ff. de in ius voc. l. 2. (promulgata) a minori sudice. Cognouerit) . ff. li quis in ius voc. non ierit. l. 2. arg. ff. de act. emp. & ven. l. 1. in fi. nam vt sbi dicitur, ex quo ordinarius certus est, certiorari non debet, ergo si iudex certus est, tunc non tenet excommunicatso, si autem aduersarius sit certus, & non iudex, dicunt quidam, quod mulcta & excommunicatio imposita contumaci tenet, & processus in causa appellationis irritabitur.

Alii dicunt contra scilicet quod non irritabitur, & quia si peteret cassari sententiam, oportet eum causam assignare, & si eam assignet, quia tu sciebas me ad Pa¬ pam appellasse, similiter & ipse respondebit, & ego ad archiepiscopum appellaui, coram quo bene poteram prosequi appellationem, quamuis appellatio ad Papam praefertur, si coram eo inciperet prosequi, vel si ab aduersario peteretur, sed tamen archiepiscopus non debet eum exaudire in citatione, si ei innotuerit, quod ad Papam appellatum est, nec etiam potest, nisi partes consentiant, cum ex quo hic nouit iurisdictionem ad superiorem sentiat deuolutam, & ideo non tenet citatio, & per consequens, nec eius sententia. arg. C. de sta. defun. l. penul. Si autem ignorauit, cum iurisdictionem habeat, tenet citatio & sententia exconmmunicationis, & etiam causa appellationis procedet lite non contest. si coram primis iudicibus erat lis contestata. inf. eo. tit. per tuas. & etiam idem, si erat de illis casibus, in quibus proceditur lite non contest. de quibus le. & no. sup. vt li. non contest. quoniam. est ratio, quia ignorantia facit tolerari ea, quae fiunt ratione publici officii. C. de testa. l. 1. ff. de offic. praesi. Barbarius. melior ratio est, quia iudex ordinarius est in causa appellationis, & in alijs suis casibus, & ideo tenet quod fit ab eo, nisi appelletur, vel recusetur. inf. eo. solicitudinem.

2 Sed dices nonne hic aduersario noceret sua scientias Respon. Ideo non nocet, quia scientia vnius cum scientia altersus compensatur, sicut paria crimina etc. inf. de adul. c. pe. & dolus dolo compensatur. ff. de dolo. si dolo. Item cum sit pars, non tenetur dicere sus alterius partis, licet iudex non debeat admittere petitionem eius, si scset, sed si ignorat, tenet processus eius, vt dictum est, imo plus videtur dicendum, quia si post quam incoepit prosequi litem appellationis, veniat qui appellauit ad Papam, & velit impedire processus eius, non poterit sicut si praesens fuisset, & non contradixisset, quia qui abest contumaciter, non minor est praesente. in Authen. vt omnes obe. § si autem ille. & not. sup. de dila. praeterea. hoc tamen bene dicimus, quo si vna par: cum non appellatum esset, iuisset ad superiorem, & falso sciens dixisset ei, quod ad eu appellauerat, vel si dolo tacuerit se renunciasse appellationi, & si iudex procedat ad sententiam, totum reuocabitur, vel contradictione sine causa, vel per in integ. resti. vel per quaerelam falsi. ff. de iud. si praetor. & patet in eo quo le. & not. sup. de in integ. resti. ex literis. & 3. de excep. cum venerabilis. §. intelleximus. sed non reputo, eum aliquid dolo facere secundum hoc. c. de quo haec decre. loquitur. sc2. ex eo quod tacet appellationem ad Papam factam, quia licet praeferatur appellatio ad Papam facta, tamen etiam coram superiore potest agi, si aduersarius non excipiat. Item credimus quod archiepiscopus etiam si sciret appellatum ad Papam hoc modo citare posset, sca2. vt conpareat si eligat coram se prosequi causam appellationis ( tenere) nisi in casibus quibus no. 5. de foro compe. licet.

CAPVT VIII. 1 Executor nec incitationibus, nec in alis iudiciarium ordinem seruat. 2 An eodem modo sit procedendum in termino dato ab homine, quod in dato a ixre. Causa & impedimenta quominus quis suam appellationem prosequi possit. 3 Nunquid appellatus circa finem primi anms quando vvnus mensis tantum restat, possit petere confirmationem suae sententiae.

EX RATIONE. ( Impotentia) 2. q. 6. anteriorum. Authent. vt spon. lar. §. hoc quoque. in Authent. vt in me lit. ap. 2. q. 7. biduum. §. si forte. ff. de iniur. intra vtile. C. de tem. ap. Authent. si tamen. in his casibus, qui in praedictis concor. continentur appellans ipso iure seruatur illaesus, si autem dolo alicuius priuati fuerit circumuentus, quominus appellationem prosequatur intra tempus, sibi praeiudicat, sed habet regressum contra dolosum. ff. si quis cau. l. 2. §. fi. ff. de dolo. arbi. §. dolo eius. si sit soluendo. alias restituitur ad prosecutionem appellationis. ff. de eo per quem fac. est ex hoc. §. 1. Item dicimus, si lapso primo anno facultate sui trabatur a prosecutione appellationis, lapso primo anno, prudenter faciet ille, qui legitimo impedimento detentus est, vt non possit prosequi appellationem, si impedimentum suum protestetur coram iudice, a quo appellatum est, petendo ne procedat, & coram executore, ne sententiam exequatur appellet, si contra fecerit, sed & si hoc non fecerit, & iudex exequatur sententiam anno elapso, tunc si nullum suberat iustum impedimentum, tenebit executio sine vlla citatione facta, cum enim lapsu anni rata maneat sententia. C. de temp. app. Authent. ei qui. si nullo impedimento de¬ tinetur iudex eam exequi potest, & debet, & si partem non citauerit.

1 Executor a enim nec in citationibus, nec in alijs solitum ordinem iudiciorum seruabit, & tamen bene fatemur, quod si pars veniat coram executore, & dicat sententiam nullam, quandocunque audi endus est, & nisi audiatur, quod iuste appellare potest: vt no. 5. de offic. dele. pastoralis. §. 2. & c. cum in iure. Imo plus dicimus, quod etiam si non praestetur aliquid coram iudice, vel executore, nec excipia tur, tamen pendente executione, & ea finita, potest implorare officium iudicis, vt quaecunque facta sunt post appellationem eius, in statum pristinum reuocentur. inf. eod. bo. memo. 3. de except. dilecte. vbi no quod enim dicitur, non valere sententiam vel etiam alia extra iudicium facta, non seruato ordine iudiciario, vel a iure, vel ab homine statuto. vt. 3. eo. c. 1. & 2. q. 1. de. us. 5. de rescrip. cum dilectus. 5. de censi. c. Romana. 64. dist. c. fi. & 65. dist. per totum. 3. de elect. quia propter. & §. de offi. deleg. c. prudentiam. 1. respon. tunc habet locum, quod certus ordo statutus est procedenti, & ille omittitur quod hic non est, quia executori nullus praefigitur ordo, vt dictum est.

Item no. quod licet hic loquatur de anno dato a iure, idem est & eodem mo do procedendum in termino dato ab ho mine, licet aliqui dixerint, quod statim elapso termino statuto a iudice, etiam si habeatur legitimum impedimentum, tamen sententia transit in rem iudicatam. ar. 3. eod. personas. cum sit. & ar. pro hac differentia. 3. de in integ. rest. constitutus. vbi not. vbi dicitur, quod contra temporalem praescriptionem statutam ab homine, necessaria est praescriptio, & tamem contra temporalem praesc riptionem a iure statutam non est necessaria. C. in quibus cau. non est neces. in integr. restit. l. fi. Sed certe non est simile, quia hoc tempus appellationis prosequendae statutum ab homine, succedit loco termini statuti a iure, & ideo eodem iure cum illo censeri debet: vt ff. si quis cau. si eum. §. iniuriarum. Sed illud tempus de quo loquitur. 5. de in integ. rest. constitutus. non succedit loco alicuius temporis a iure statuti, imo illi ciues de nouo lic ordinauerant inter se. Qui appellat intra annum, debet habere finitam causam appellationis, nisi impediatur iusto impedimento, vel iudicis, quia non potest, vel non vult procedere in causa, vel aduersarii qui petit dilationem, vel propter suam infirmitatem, vel sine causa, vel impedimento suiipsius, scilicet, appellantis, qui impeditur, vel propter suam infirmitatem, vel tempestatem, vel inopiam, quod est no. vel propter aliam iustam causam, vel impedimento testium, vel instrumentorum, quos sine culpa sua habere non potuit, & potest etiam impediri a prosequendo appellationem dolo cuiusque extranei, & sic succurritur ei per beneficium restitutionis: vt not. supra, in principio.

Colliguntur autem praedicta in Authent. de his qui ingre. ad appellatio. in princip. §. 1. 2. 3. & 4. sufficit autem appellanti incipere prosequi litem appellationis tali tempore, quod si nullum inopinatum impedimentum interueniret ante finem anni sententiam petere posset, nec imputabitur appellanti, si aduersarius petat dilationem ad reprobandos testes appellantis, quia si reprobauerit eis non obstantibus confirmabitur sententia contra appellantem lata, si ex illis solis testibus erat infirmanda. Si autem non reprobauerit, vel si ex illis solis testibus non pendebat victoria causae apparet, quod male petita & obtenta fuit dilatio, & ideo non debet obesse appellanti, si vero peteret appellatus dilationem ad probandum de iure suo, sicut & appellans habuit ad probandum de iure suo, nec haec dilatio imputabitur appellanti. ar. C. de temp. in integrum restitutio. peten. in principio. & videtur, quod si tantum per vnum diem postquam appellationem coepit prosequi fuit impeditus, quominus intra annum posset petere sententiam super causa appellationis, quod totus annus ipso iure sine beneficio restitutionis sibi indulgeatur a iure sicut satis apparet ex praealleg. Authen. de his qui ingr. ad appel. sed secus est si beneficio restitutionis ei subuenitur, quia tunc non restituatur sibi tempus, nisi tantum quantum sit. ar. ff. ex qui. cau. ma. in integ. restitu. ab hostibus. §. fi. Item quando de voluntate partium differtur causa appellationis, vt quia itur ad arbitros, vel consimili, tunc ipso iure recuperat tempus, quod remanserat de anno. in Auth. de app. §. deinceps. colla. 8

Item videtur quod appellatus circa finem primi anni, quando vnus mensis etantum restat, quod possit petere confirmationem suae sententiae, licet praealle. Authent. de his qui ingre. ad appel. §. 3. col. 3. videtur dicere contra, sed rationem non video, & de hoc not. 3. eodem, oblatae imo plus videtur, quia ex quo appellans fecit citari appellatum in causa appellatiois, & si haec citatio emanauerit in principio primi anni, tamen ex tunc appellatus habet potestatem appellandi, & petendi confirmationem suae sententiae, non expectato mense iuxta finem primi annt. quia sic obtinet in causa principali. quomodo & quando iud. Authent. qui semel, videtur enim quod multo fortius debet obtinere processus praedictae Authent. in causa appellationis, quam in principali. Item expresse loquitur in causa appellationis. C. de temp. app. cum autem. §. illud etiam. Et hoc quidam concedunt, alii vero contra primis. praedi. Autem Authent. de his qui ingre. ad appellat. §. quia enim multum videtur contradicere, vbi dicitur, quod si etiam in medijs certaminibus causam appellationis deseruit, tamen finem biennii expectare debet ad hoc, vt petat sententiam, & dicunt isti praedictam Authent. quomodo & quando iud. quae loquitur in principali causa, non est trahenda in causa appellationis, quae habet statutum suum tempus. Item videtur quod si post finem primi anni, vel secundi feratur sententia confirmationis primae sententiae, & postea appellatus petat mandari executioni sententiam primam tanquam quae lapsu primi, vel secundi anni transierit in rem iudicatam, obstabit exceptio rei iudicatae ex secunda sententia, nec auditur si dicat, quod ante sententiam infirmationis sententiae post lapsum anni, rata manet sententia. quia praetextu nouae defensionis, non deberet retractari sententia secunda infirmationis.5. de re iu. inter. C. de transact. sub praetextu. Nec ob. si dicas, quod non valet secunda sententia contra primam lata, quia secundum hoc nunquam valeret sententia appellationis primam infirmans, sed nec super eodem est prima sententia, quae est in causa principali, & secunda quae est in causa appellationis. Item argu. praedi. Authent. de his qui ingre. ad appellat. §. 2. videtur. quia etiam si in tertio anno, vel vltra non impediatur exequi appellationem quod ipso iure habebit quartum, vel vlteriorem annum, sed nobis magis videtur, quod vltra fatalem secundum nullum fatalem habebit, sed per beneficium restitutionis ei succurretur, & restituetur ei tempus tantum, quantum fuit impeditus prosequi appella¬ uonem, vt patet in eo, quod no.5. eo. glos. ver. sed secus est etc. iudex autem appellationis non potest arctare tempus, nisi ex magna causa. 5. eodem, oblatae. ff. de re iud. l. 2. & 4. §. si quis con. Item bene imputatur appellanti, si modicum tempus restat sibi de anno, quo non potuit causam prosequi propter impedimentum, si ipso impedimento cessante non incipiat causam intra annum, licet in anno nullo modo eam valeat terminare, qui enim aliud dicit, causam dat prorogationi litium contra id. 3. de do. & contu. finem.

CAPVT IX.

MEMINIMVS. C Citationem) dic vt diximus infra, eodem titulo. vt debitus.

CAPVT X. 2 An & quando fiat praeiudicium toti causae si alius articulusre probatur, vel alias probari non potest.

SVPER EO. ( Appellationem) Olim etiam frustratorie hodie a grauamines super. sedendum) a iudice a quo appellatum est, quousque cognoscatur de appellatione, & non ad iudicem ad quem appellatur. Vel dic, quod ideo dicit supersedendum, vt per hoc quod supersedet exceptioni appellans renunciet appellationi, & sic procedetur in causa (sine illa) qualis est pacti de non petendo rem iud. & consimiles peremptorie. exceptio sine qua potest principale terminari, est exceptio, quae competit certis personis, ne conueniantur vltra quam facere possunt, de quibus habes. ff. de re iudi. sunt quaedam. & l. sequentibus. nam si negetur debitum, & nihilominus tales proponantur exceptiones, licet super exceptionibus appelletur, nihilominus procedetur in principali, & dicunt quidam coram iudice etiam si sit delegatus, sed videtur contra, quia per appellationem suspenditur iurisdictio. vt. 5. de offic. dele. pastoralis. §. praeterea. ff. ad tur. l. 1. in fin. vnde alii dicunt, quod hoc non potest habere locum, nisi in ordinario, nec etiam coram illo, si recusetur vt suspectus. s. eodem, ad hoc. sed si sane intelligitur haec decret. non dicit, quod coram iudice a quo appellatum est, in exceptione possit agi de principali, sed simpliciter dicit, quod agi potest & est supplendum coram competenti iudice. arg. ff. de iud. eum qui. & 3. de Authent. & vsu pal. c. pe. non coram eo a quo appellatum est, vel potest sic poni casus. loannes petit centum a Petro, inducit soan. de probando debitum testes, obiecta autem exceptione criminis contra vnum, iudex eum per interlocutoriam repulit, a qua loannes appellauit, dicitur ergo id, quod si probata exceptione contra vnum testem, toti causae fiat praeiudicium, puta quia ipsius testimonio repulso, non probatur debitum, & per consequens toti causae, supersedere debet, quousque causa appellationis fuerit terminata, sumitur etiam hic ar. a contrario sensu, quod si per repulsionem illius testis non fiat praeiudicium toti causae, puta quia per alios duos sufficienter probatur debitum, non supersedebitur principali causae, sed nec in appellationis causa procedetur, quia non interest eius appellationem prosequi, cum etiam ipso teste repulso, de suo iure liqueat. ar. 3. tit. proxi. cum I. & A. Item potest dici, quod si condemnatus in expensis pro contumacia appellet, nihilominus iudex a quo appellatum est, siue ordinarius, siue de. legatus in causa principali procedet. ar. hic, & idem est in similibus, hoc tamen est difficile. Item potest habere locum quod hic dicitur in dilatorijs solutionis.

Alii dicunt quod hic cessat ar. a contrario sensu (de) id est, pro c prorupit) sic scilicet, appellatione procedatis, quia falsum est rescriptum, vel per falsi suggestionem obtentum, deberet enim adiicere, dico rescriptum falsum, & paratus sum hoc probare, & si negauerit iudex appellare potest, quia grauat. Alii dicunt quod licet iusta sit appellatio: ista tamen decret. non loquitur in isto casu, sed is est sensus decret. quod si aliquis appellat ne iudices delegati procedant, quia rescriptum ad eos impetratum est per falsi suggestionem, non valet talis appellatio, & hoc probant multis rationibus. Primo quia non omnis falsa suggestio impedit iurisdictionem. 5. de rescript. super literis. quia ergo est falsi suggestio quae impedit iurisdictionem & est falsi suggestio, quae non impedit, non sufficit sic in genere proponere, sed ad singularia peruenire oportet. ar. ff. de iur. fis. in fraudem. Item est & alia ratio, quia licet proponat quis iustam causam appellationis, vel rece¬ ptionem, non tamen appellans debet recedere, quin compareat coram illo iudice, nisi prius iudex, vel expresse vel tacite admittat, vel remittat appellationem recipere. 5. eodem, ex parte. M. hic autem emissa voce appellationis non expectato, quod iudex eam exceptionem admitte. ret, vel repudiaret incontinenti recessit, nec vlterius coram iudice voluit comparere, & hoc est quod dominus Papa hic intendit remouerec differenda) sed quam citius poterit fieri dirimenda. §. tit. proxi. c. 2. 1. eod. interposita. imo ferenda est sententia non super falsi suggestione, sed super principali, si causa talis est, in qua proceditur lite non contestata, vel contra talem appellantem contumaciter recedentem fertur sententia excommunioationis, vel missio in possessionem. 5. vt lit. non contest. tuae.

CAPVT XI. 1 Iudex quo casu non debeat etiam altera parte inuita differre sententiare, & quid si com mittatur alicui, vt instruat causam i tra terminum, nec tamen recipiat in dicto termino vllam instructionem, quid agit iudex in nu. 2. 3. & 4.

DE APPELLATIONIBVS (Leui.) Idem secundum leges. C. de appellat. in minoibus. (Super eo) appellandi. (dummodo grauetur) alias enim non licet. 5. eod. vt debitus (in casibus) 2. quaestione. 6. non solent. ver. ante sententiam. & in causa qui est. ff. qui satis. cog. arbitro. quamuis quidam dicunt contra. ff. a qui. appel. non licet. l. vltim. (deferendum nisi) grauamine imminente vel comminato & tempore debito. . eo. vt debitus (ita) & si iusta sit causa suspicionis recusari potest. & non aliter. 1. eo. cum speciali.

Certum) quando lis mandatur decidenda intra certum tempus, si sit hoc de consensu partium adueniente termino, inde ad petitionem temporis alterius, etiam altera parte contradicente & petente terminum ad probandum de iure, & etiam propter hoc appellante, non differret sententiare, hoc enim ipso, quod consensit in terminum reputandus est talis terminus peremptorius, & etiam reputandus est pro conclusione in causa, nisi nouum & incognitum impedimentum superueniret, quare probationes inducere non posset, quia tune vel beneficio restitutionis in integrum, vel communi iure subueniretur ei, sicut est in termino iuris, vt not. sup. eod. ex ratione. si autem certum tempus tantum ad petitionem alterius partis praefixum est, tunc ad petitionem illius partis, non differetur sententia vltra tempus statutum, quia sic consensisse videtur, sed alteri parti non praeiudicat, quin debeat habere moderatas dilationes ad probandum de iure suo, tamen iudex dilationes iuris iure, non debet diminuere. In hoc enim videtur delegans gratiam facere impetranti, sed non debet fic diminuere, quod omnino ius partis quae de iure suo intra tam breue tempus nullatenus docere potest de iure suo tollatur. ff. de admi. tut. tutor qui re. §. 1. & not. sup. de offi. deleg. de causis. & de hoc casu intra dilationes datas reo Imperator vtetur suis rationibus. C. de rest. petenda. nunquam tamen vltra terminum praefixum poterit iudex in causa procedere, nisi de consensu partium procedat, vt hic. & sup. de offi. deleg. de causis. & per omnia idem videtur, si negotium intra certum tempus instruendum mandatur, & postea remittendum, quia hoc tempus pro termino peremptorio est habendum, ita quod decaetero non admittentur ad probandum, & coram iudice ad quem fit remissio.

Et propter hoc dicunt quidam, & forte bene, quod si alicui committitur, vt intra certum tempus instruat causam, & extunc remittat instructam, quod si praesentauit huiusmodi literas iudici, ipse iudex adueniente fine termini, etiam nulla recepta instructione in causa, & etiam non citato reo, intradictum terminum potest tunc citare reum, & potest praefigere terminum reo, quod compareat coram delegante in negotio processurus, nec potest dicere reus se grauari, quia actor decaetero non admittitur ad agendum de eo, super quo voluit instrui causam, sed sibi imponetur perpetuum silentium, & sibi imputet, quod intra terminum non probauit, quae in rescripto continebantur. C. de inge. manu. diffamari. Nec valet, si opponas quod ordo omissus est, qui in rescripto continebatur secundum quem debuit primo causam instruere & postea remittere. sup. de rescrip. cum dilecta. quia bene instructa est, quia sententia potest ferri contra impetrantem. Vel dic, quod haec duo sunt principalia mandata, vnum de instructione, aliud de remissione, vnde vno misso potest aliud facere. sup. de dol. & contu. cum dilecti. Alii tamen dicunt & forte melius, quantum in hoc, quod nisi primo citauerit partes ad procedendum super instructione negotii, quod non potest negotium remittere, quia merus citator non est. Item iudex non est antequam incipiat vti iurisdictione.3. de off. dele. gratum relatum.

2 Postquam autem citet forte potest remittere, quod remittit negotium instructum cum sua instructione. isc. quia dicet quomodo cio tasset partes, & quod actor voluit procedere. Item si expedit dicet, quomodo reo dedit potestatem dicendi, quod vellet & sic de aliis factis, & omissis. Item videtur, quod iudex ad quem huiusmodi commissio impetratur, debet condemnare actorem in expensis, si fecerit citari reum, & nullam probationem induxit super instructione causae. arg. sup. de rescri. caeterum. in fi. & sup. de dol. & contu. finem. sed semper debet remittere, quia sibi expresse hoc mandatum est, licet aliqui contradicant, superior autem ad quem remittitur causa, bene examinabit omnia, & omnibus examinatis admittet, vel repellet actorem, vel reum approbandum, & alias eos puniet in expensis, vel aliter prout ei de iure visum fuerit faciendum, alii tamen dicunt, huiusmodi terminum vim peremptorii non habere.

Si autem mandatum est, quod instructam, vel non instructam remittat, tunc satis dici potest, quod post remissionem poterit sibi dari noua dilatio, quia nec expresse, nec tacite consensit hunc terminum esse peremptorium, imo in contrarium innuit, quando dicit, quod non instructam remitteret.

CAPVT XII.

PERVENIT. (Qui) scilicet, ledentes. (compellas) hodie non admitteretur talis appellatio. inf. eo. vt debitus appellationis, supra, eod. cum sit Romana. in fi.

CAPVT XIII. CONSVLVIT. (Notorium) supra, c. proxi. ( deferendum) hodie siue sit occultum siue manifestum, non licet appellare, nisi grauetur & si grauetur semper licet. infra, eo. vt de. bitus (notoria) dic vt diximus inf. de coha. cle. & muli. tua. (conueniens) sup. eo. cum sit(prosequi) sup. eo. c. proxi.

CAPVT XIIII.

SVGGESTVM. ( Reportasse) ante citationem, quia si post citationem, tunc non esset dubium, quia si post citationem, tunc non omitteret procedere primus iudex. sup. eo. meminimus. (decre.) sup. eo. meminimus.

CAPVT XV.

AD PRAESENTIAM. (tuam) Eboracens. archiepiscopi cui scribitur & excommunicatus) quia post ppellationem lata erat sententia (absolui) ad cautelam. inf. de sen. exc. per tuas. Vel dic, quod etiam si non absolueretur ad cautelam, sed simpliciter tamen admittetur ad probandum, quod excommunicatio non tenuerit, & ideo si non ligatus diuinis se immiscuit, non incurrit irregularitatem, sicut hic apparet (diuinat cantaui) licet enim ab alijs sit vitandus. 3. de sen. excom. per tuas. ipse tamen non debet se gerere pro excommunicato, vt hic si de appellatione sua confidit.

CAPVT XVI.

CVM TENEAMVR. (Liceat reformare) hoc locum habet in ordinario, sed forte idem in delegato, sed aduersarius qui appellauit turbat. inf. eo. an sit. & est casus, vbi post appellationem a se factam iudex exercet iurisdictionem suam, alius casus est. sup. eo. si duobus. & alius casus est, quod potest breuiare terminum a iure vel partibus praefixum. sup. c. personas. Alii dicunt & bene, hoc speciale in archiepiscopo Cantuariens. qui priuilegio speciali habet defensionem omnium appellantium Cantuariens. prouinciae.

CAPVT XVII. 1 Appellari potest afuturo grauamine:

CONSVLVIT. ( Deferendum) hoc credimus correctum, quantum ad ea, quae in iudicio fiunt, cum non liceat appellare sine causa. 3. eo. vt debitus. & c. cum causa quantum vero ad 2 quae extra iudicium fiunt, credimus quod valeat appellatio etiam non expres. sa certa causa, dummodo aliquid dicat, vel dicatur, quare timere possit, & postea sequitur grauamen, aliter enim non admitteremus appellationem extra iudicium factam propter multas absurditates, quae inde sequerentur. & arg. inf. e. ad audientiam. & c. bonae.

1 Et a futuro grauamine possum appellare, ne graues me in tali facto, puta ne quis molestaret eum super possessione sua. inf. eo. bonae. Item si aliquis ab aliquo aliquid peteret extra iudicium, & ille a quo petitur appellaret, ne eum grauaret, quia intelligitur appellare, ne eum grauet occasione petiti, valet appellatio. infr. eo. dilectis. & sic intelligitur inf. eo. ad audientiam. sed licet talis appellatio processerit, sed tamen ex alijs causis, quae factum super quo appellatum est, non tangunt feratur sententia, valet sententia. sup. eod. cum teneamur. & c. super eod. secundo respond. & c. ad hoc. Item extra iudicium valet appellatio ita generalis, quod nulla persona exprimatur, dummodo factum sit certum. inf. eo. bonae. in prin. Item not. quod appellans nunquam debet petere reuocari quicquid post appellationem factum est, sed quicquid contra appellationem factum est, & eius annexa. infra, eod. solicitudinem. supra, de procu. auditis.

CAPVT XVIII. 1 Rex praeponitur archiepiscopo in vocatione episcopi, vel praelati. 2 Obediendum est Papae nulla obstante praeceptione.

CVM PARATI ESSEMVS. (In legatione.) Quae bene excusaret. 18. dist. si episcopus. 63. di. salonitanae. in Authe. quomodo opor. epis. §. illud. 33. q. 8. si autem vobis. & supra, de offi. dele. pastora. §. vlt. arg. contra. 23. q. 8. quo casu. reprehensibile. 25. q. 1. omne. 12. q. 2. quicunque.

Nos credimus quod si archiepiscopus vocet aliquem episcopum, vel alium praelatum ad consilium, vel ad causam, & rex siue ante, siue post eundem vocauerit, licite potest ad eum venire, & mandatum archiepiscopi intermittere. Est enim regi honor deferendus, & sic intelligo praedicta. c. sed si archiepiscopus ei mandaret, non obstante praeceptione regia debet obedire archiepiscopo, cum sit de eius iurisdictione, & non regis, & magis est obediendum spiritui, quam carni. sup. de ma. & obe. solitae. & idem dicimus in patriarcha, si subditum sui archiepiscopi vocauerit, potius obediet arehiepiscopo, quam patriarchae, nisi in casibus in quibus deuoluitur iurisdictio ad patriarcham, & sic intelligo contraria.

Papae autem semper est obediendum, nulla praeceptione obstante tam ratione honoris, quam iurisdictionis. 11. q. 3. qui resistit. & quod diximus in ordinarijs idem intelligimus in delegatis. sup. de offi. ord. pasto. §. vlt. tamen circa eos debet considerari, vtrum procurauerit se vocari, & tunc non prosit, an non. sup. de offic. dele. pastoralis. §. fi. ff. si quis cau. l. 2. §. vit. & an habeat regalia, necne. 23. q. 8. §. ecce. supra, de ma. & obe. solitae. & qui vocat, diligenter attendet, quis maiori necessitate ducatur, & qui prius mandauerit, & cui prius fuerit obligatus, & quis maior sit, & multa alia, quae occurrere possunt, & quae multum valent ad excusationem.

CAPVT XIX

AD HAEC. (quod ecclesiae) hic non erat appellatum, nec etiam iurans petebat ab excommunicatione absolui, per tale enim iuramentum non tollitur appellatio, si grauetur, alias enim sine grauamine non licet hodie appellare, siue iurauerit, siue non. ludicio) pro contumacia, secus si pro offensa, vel alio certo articulo. infra, eod. c. proxi. (appellant) ex aliqua causa de nouo accidente, vel secundum vetera iura, etiam sine causa licebat appellare. sup. eod. cum sit ro. tamen satis videtur innuere sequens decret. quod in hoc casu, sca2e. quando iurat non licet appellare sine causa, ne aliquid ei praecipiatur occasione praestiti iuramenti, vel ne praeceptum iniunctum faciat. infra, c. proxi. vel post absolutionem appellat in prosecutione iudicij. (40. dies) vel plures, vel pauciores ad arbitrium iudicis. sup. e. cum sit roma.

CAPVT XX. Iudex a quo est appellatum nunquam potest absoluere, nisi appellans tacite, vel expresse renunciet appellationi.

QVAESTIONI. (Absolui) cum esset excommunicatus pro maleficio, & ita non est contra. sup. c. proxi. ( anteuam) & si constet appellationem iniustam, cum nihil ei mandetur, si autem ei mandaretur aliquid, teneret appellatio. sup. c. proxi. & ita non est contra, nisi causa subterfugii faceret, vt hic, vel hic loquitur de mandato facto ante excommunicationem, & pro quo fuit excommunicatus, quod omnino adimplere debet, nec valet appellatio super eo interposita, quod fugiat illud adimplere. (suramento.) q. d. per absolutionem, quam petiit & iuramentum quod praestitit, videtur acceptasse iurisdictionem prioris iudicis, & quicquid factum est coram eo, & etiam renunciasse appellationi, si fuerat appellatum. sup. de offi. dele. gratum. inf. eo. solicitudinem. sup. de sen. & re iud. quod ad consultatio. Fateor ta men, quod si taliter excommunicatus ab eo peteret absolutionem, cum protestatione, scilicet, quod salua sibi esset appellatio, non videtur renunciare appellationi, cum in ea sit periculum, & bene tenet absolutio, quamuis negotium principale ad superiorem sit delatum per appella. tionem. inf. de sen. excom. sacro. §. fi. inf. eo. qua fronte. §. 1. sed si sine protestatione peteret absolui, tunc renunciare videtur, cum iudicis appellationis sit absoluere. inf. de sen. excom. per tuas. in fi. Alii dicunt, quod iudex a quo appellauit, nunquam potest absoluere, nisi appellauere, nisi appellans tacite, vel expresse appellationi renunciet (iuramento) hodie non credimus differentiam siue iurauerit, siue non cum non liceat appellare, nisi agrauamine.

CAPVT XXI. PRAETEREA. (De ijs) etc. de hoc dicitur sup. eo. ad haec.

CAPVT XXII.

CONSTITVTIS. Post appellationem interpositam a plebano & primicerio, ne ar. chidiaconus eligeret, cum esset excommunicatus, vel ne capitulum eligeret cum esset excom municatus, non enim admitteretur appellatio, nisi rationabili causa assignata. 1. de his quae fi. a ma. par. c. cum in cunctis. vel potest dici, appellationem tenuisse etiam sine causa. & decr. non contradicit, quae lo¬ quitur, quando appellatur a minori parte (excommunicationis) latae in archi. vel in cantorem electum (elegerint) in eodem contextu. 5. de elec. congregato. secus si ex interuallo. sup. de elec: considerauimus dudum. & c. auditis. vbi de hoc no. ( appellatione) quam emisit, nam alii eligerent simpliciter, vel sine consensu suo.

CAPVT XXI1I. 1 Recusatio non admittitur in accusato de graui manifesto crimine

PROPOSVIT. ( Appellatum) aliqua iusta causa non ea, quia ab ea appellatum est in alia causa. 5. e. ad haec. vbi no. Vel dic, quod suspectus dicitur ex ea causa, quia ab eo appellatum est: vt in decr. praealleg. not. (suspectus) ex alia iusta causa, non ex ea, quia ab ea in alia causa appellauit. (Graui & manifesto) not. quod si quis accusatus est de graui & manifesto crimine, non admittitur recusatio, secus si esset graue, & non manifestum, vel econuerso. 3. q. 5. quia suspecti(actu) id est, quia est notorium facti aetu permanentis.

CAPVT XXIIII. 1 Iudex licet appellationi detulerit, potest tamen etiam de iurisdict ione se int romittere.

QVA FRONTE. ( Canonicum) 23. dist. in nomine. & 1. q. 2. c. praeceptum (debitum) ad minus pro tribunali sedere debet. 23. di. illud. 47. dist. de Petro. & licet facere in domo regis sit malum propter sequelam factum, tamen tenere credo, dummodo fiat cum causae cognitione, vel alio modo legitimo, alioquin erit nulla, si omnino fiat contra iuris debitum. ff. de arbi. qui tamen. §. si arbiter. C. de sen. cum sententiam. & l. prolatam. & 5. ti. proxi. c. 1. Iudex) qui excommunicauit, a quo appellatum est. 1. de sen. excom. sacro. & secundum hoc loquitur gl. Vel dic, quod loquitur de iudice ad quem appellatum est, sed & tunc remaneret eadem obiectio, cum ab eo per appellationem reuocetur iurisdictio: vt hic dicit (decedat) cum enim vel aduersario obsit, non est hominum malitijs indulgendum. ff. de rei ven. in fundo.

Absoluere) no. quod licet iudex detulerit appellationi, tamem adhuc se intromittit do iurisdictione. cset quia absoluit, & quia cautionem recepit nomine ecclesiae, & sine mandato, quodetiam est speciale, sed quid si appel¬ lans velit absolui: Respond. si simpliciter absoluatur, renunciasse appellationi videtur, si vero protestetur, se nolle renunciare appellationi, bene valet, cum sit iusta causa protestandi, & episcopus male facit, nisi eum absoluat. Alii tamen contradicunt: vt not. supra, eod. c. quaestioni. nec haec decre. dicit, quod primo fuit appellatum, sed quod appellabatur, ne ab. solueretur (conqueruntur) coram praela. to excommunicatoris dicimus, vt absoluantur a superiore siue a praelato eius qui excommunicauit etiam si non sit appellatum (dicimus) si excommunicator no. luit eos absoluere, primo enim ad eum remittendi sunt. supra, de offi. ord. ad reprimendam (appellandum) scilicet, ne absoluantur.

CAPVT XXV.

REPRERENSIBILIS. (Vel excommunicationis.) 7. si quis suadente. 81. dist. si quis amodo. inf. de sen. extom. tua. 1. q. 1. reperiuntur. (disciplinam) de hoc not. 3. e. ad nostram. & sup. de offi. ord. licet in cor. ( neglexerit) sup. e. cum sit ro. per tuas. (proprium) alias non. 14. q. 6. c. 1. 16. q. 6. illud. (faciat) antequam procedatur in negotio. inf. eo. saepe. C. de iud. sancimus. Hoc) quod sequitur, scilicet, ne religiosi etc. q. d. in prin. §. diximus de omnibus clericis, & hoc idem multo fortius dicimus in religiosis, de eo autem quod maxime dictum est, scilicet de refusione expensarum intelligi non potest, cum monachi non habeant proprium. 12. q. 1. non dicatis. (regularem) repete quae diximus sup. eo. ad nostram.

CAPVT XXVI.

AD HAEC. (Pareant) sup. e. cum sit ro. (partium) eligant si partibus placuerit, ve ad superiorem remittant. 5. eo. cum speciali. olim autem secus erat. sup. de fo. compe. si quis contra clericum. 11. q. 1. peruenit. & secus secundum leges. C. de iudi. cum speciali. nisi velis exponere quaestionem. se. de suspicione.

CAPVT XXVII.

PERVENIT. (Appellasse) hoc secundum iura antiqua, hodie non audiretur, nisi grauaretur. Item factum re¬

citat, quia non sufficit, scilicet, intra tantum tempus iter arripere, nisi apostolico conspectui se praesentet. sup. eo. cum sit ro. (Committas) hoc potest facere iudex post appellationem, quia haec res dilationem non capit. ff. de app. reci. l. vlt. secundum alia vel loquitur secundum antiqua iura, vbi concedebatur frustratoria appellatio, hodie autem non liceat appellare, nisi a grauamine, secus. inf. eo. vt debitus.

CAPVT XXVIII.

CONSVLVIT. (A rege) hic vult dicere, quod Rex Franciae nomine Iudaeorum appellabat, vt eis mancipia christiana retinere liceret, vel eius est sensus, quia ludaei a rege appellabant, quod eos non pro hiberet mancipia christiana retinere. (Detineant) videtur, scilicet, & haec est appellatio contra canonicas sanctiones. 54. dist. mancipia. cum non sit admittenda, nisi a grauamine ( decreti) 54. dist. mancipia.

CAPVT XXIX AD HAEC. (Ipsum) appellantem. & hoc est quod sequitur, quod appellationis. si sup. eod. suggestum. dic vt not. inf. eod. vt debitus.

CAPVT XX X.

DE PRIORE. ( Enormitates) VERBI GRATIA: prior praecipiebat quod consentiret cum donationibus, quas faciebat consanguineis, vel illicitis alienationibus, vel quod nemini diceret de concubinis quas tenebat, vnde canonicus ipse appellauit, ipse autem prior non deferens appellationi eum suspendit, vel excommunicauit, vnde de hoc praecipitur ire ad curiam satisfacturus. (Tanto excessu) quod iustae appellationi non detulit. 2. q. 6. decaetero.

CAPVT XXXI.

QVIA NOS. (Infamia) id est, publico & infami crimine (respersi) a qua se purgare nequeunt. 2. q. 6. presbyter. el dic, specialiter in regularibus, vt pro sola infamia possint remouerisconuictis) etiam sine ordine iudiciario. alias nulla esset dubitatio.

CAPVT XXXII.

AD AVRES NOSTRAS.

CAPVT XXXIII. 1 Cognitione procedi potest contra appellantem extra iudicium. Sententia in principali lata nunquam valet non seruato ordine iudiciario. Appellatio es: suppositio protectioni an per emnte aequtiberantar.

AD AVDIENTIAM. (Subiecerat.) si autem Papa recipiat aliquem sub protectione, parum valet. inf. de pri. ex parte tua. (subiecerat) maxime idem enim est, & si non subiecisset sed aposto. protectioni, cum sine cognitione fuerit condemnatus: vt . 5. sequitur. nusquam enim valet sententia in principali lata, non seruato ordine iudiciario. Vel dic, quod obtinet hoc extra iudicium, vbi tantum prodest suppositio protectioni, quantum appellatio, quae tunc intantum valet, quantum ab ordinario interponitur, quod a tempore appellationis cessare debet, quod nihil contra appellantem faceret sine cognitione, & si fecerit non tenet, & sicut olim poterat appellari, & ante iudicium, & post ita poterat se supponere protectioni Papae, & si post ferretur sententia excommunicationis, vel alia sine causae cognitione, non valebit. In hoc autem minus habet protectio, quam appellatio, quia protectio non valet, nisi contra grauamen, & grauamine semoto procedere potest, sed appellatio in totum transfert causam ad superiorem, & non credunt quidam protectionem sublatam, vel mutatam, melius dicitur, quod per omnia aequiparatur appellatio & suppositio protectioni.

1 Cognitione) hic colligitur. argu. 2 contrario sensu, quod cum cognitione potest procedi contra appellantem extra iudicium. arg. contra. 3. eo. bonae. nam ibi dicitur, quod appellatio extra iudicium reuocat factum ad audientiam superioris: vt no. I. de his quae fi. a ma. par. ca. c. 1. & supra, de ma. & obe. dilecti. Sed respon. quia vbi appellatur a iudice, siue in iudicio siue extra, nunquam reuocatur factum ad audientiam Papae, vel superioris nisi grauetur, vel quia ordinem non seruat, vt hic, vel alio modo. vt. 5. eo. vt debitus. & sic loquotur. I. c. cordi. sed si appellat a grauamine aduersarij, similiter non iuuat appellatio appellantem, nisi sequatur grauamen, sed si sequatur grauamen, tenet appellatio ad Papam facta. 3. eo. bonae. (sententiam) siue excommunicationis siue aliam.

CAPVT XXXIIII.

ACCEPTA. ( Conquestione) causa appellationis sed principalis bene remittetur ad eos, si defecerint in causa appellationis, imo o plus est etiam si probetur causa appellationis vera: tamen remittitur ad eosdem iudices, puta si iudicauerunt non esse suam iurisdictionem, nam in hoc casu etiam probata vera causa appellationis coram superiore, scilicet, quod iurisdictio sua est: tamen ad eum remittitur causa, quia aliter non tolleretur grauamen, quia a grauamine appellatur. inf. e. vt debitus. 2. q. 6. §. fi. & si contrarium diceretur appellans iniuste, consequeretur suam voluntatem iniustam, & appellans iuste suo desiderio fraudaretur.

CAPVT XXXV.

POSTREMO. ( Consanguineus) intra quartum gradum. inf. de consan. & affi. non debet. vel vsque ad gradum, vbi admittitur successio, insti. de agna. succes. (eodem) secus in alio.

CAPVT XXXVI. 1 Appellatio non relenat interdictum. 2 Sappensus a penesicio ecclesuaslico fi appellat. non abstinet a beneficio. 3 lnterdictum & suspensio similitudinem hahent cum excommunicatione. Quis ordo sit seruandus in suspensionibus. lnterdictum secum fert executionem, sicus excommunicatio.

AD HAEC. (Interdicto) ab officio & sacramentis, nam in his non releuat appellatio interdictum, quin illud seruare debeat, trahit enim secum executionem, sicut excommunica. tio. 3. e. pasto. c. vlt. in prin. & irregularis est interdictus, si quantumcunque appellet durante interdicto contra fiat. arg. 11. q. 3. si quis presbyter. & c. seq. In spiritualibus in dubijs semper obediendum est, & in tutiorem partem declinandum. S. de temp. ord. ad aures. secus autem dicerem, si interdiceret ab ingressu possessionis, vel cuiuscunque alterius rei, nam ibi bene suspende. retur interdictum per appellationem. sup. de rest. spo. ex conquestione. cum generaliter non solum diffinitiua sententia, sed etiam mandatum suspendatur. 5. de sen. & re iud. quod ad consultationem. inf. de no. ope. nun. c. vlt.

Item videtur dicendum, quando quis suspenditur a beneficio ecclesiastico tantum, quia propter suspensionem talem, si appellet, non abstinebit a beneficio, sicut & in temporalibus obtinet, vt praemissum est, vnde si appellauit beneficium percipiet, sicut prius quasi a quadam temporalitate videatur suspensus, & hoc videt tur probare. inf. de sen. excom. cum medicinalis. §. si quis autem. in ver. ab ingressu ecclesiae & diuinis etc. Alii tamen dicuntu idem, in omni suspensione ecclesiastica, & interdicto, scilicet, quod appellatio facta, non suspendit interdictum cum haec decre. non distinguat.

Et not. quod interdictum siue suspensio ab officio vel beneficio habet similitudinem cum excommunicatione in eo, quod hic dicitur, scilicet, quia neutrum per appellationem suspenditur: vt. 3. not. Item quia suspenditur necesse est praecedere monitionem in interdicto a beneficio vel officio, nisi quando fit pro poena. supr. eo. reprehensibilis. Item quod similis poena excommunicato & interdicto ab officio celebranti infligitur. infra, de cler. excom. mini. c. 3. Item quod cum iuratoria cautione vterque absoluitur. inf. de sent. excom. venerabili. super eo. quod monachi. sup. eo. qua fronte. §. vlti. Item quod vtrique praestatur absolutio ad caute. lam. sup. de excep. apostolicae. inf. de sen. excom. c. venerabilibus. Item quod tenet, & si nullus ordo obseruetur. ar. 11. q. 3. si quis presbyter. & hic.

In alijs autem suspensionibus est ordo iuris seruandus, alias non nocet. sup. de in inte. rest. c. 2. nec sunt in alijs suspensionibus praedicta necessaria, sed ea obseruanda sunt, quae in alijs interdictis, vel poenitentijs imponendis obseruari debent, & capitula quae dicunt praedicta in suspensione necessaria, intellige in suspensione, quae fit ab officio & beneficio, vel officio tantum, vel a sacramentis.

Et haec vera sunt, vbi suspensio vel interdictum ab officio fit pro contumacia, namsi imponatur pro poenitentia, tunc frustra praecederet monitio, cum in omnem casum subsecuta sit suspensio. & not. quod imponitur pro poena, quandoque perpetua, quod ab officio & beneficio suspendatur. 70. di. de his miror. & c. studeat. & c. accedens. quandoque ad tempus. inf. de accu. inquisitionis. in prin. & quandoque interdicitur tantum missarum celebratio. 36. dist. nullus. quandoque vsque ad mortem suspen¬ ditur a sacramentis. 2. q. 1. in primis. quandoque tamen vsque ad tempe. 30. di. eos vero. & c. seq. Item suspenditur quis potestate eligendi. 5. de elect. cum in cunctis. Item suspenditur quis potestate ordinandi. l. ex poenitentibus. sup. de temp. ord. literas. Item ab ingressu ecclesiae, vel sacerdotali officio. sup. de offi. deleg. sane. inf. de sen. excom. sacro. & sic multas poenas poteris inuenire circa suspensionem ab officio & sacramentis. Quaeri autem potest, an suspensio a pallio & a pontificalibus sit inter huiusmodi reputanda, quod si est, per appellationem non releuabitur. (nequeunt) Not. interdictum secum ferre executionem, sicut excommunicatio. inf. eod. pastoralibus.

CAPVT XXXVII

CVM IN ECCLESIA. (Cui) scilicet, archiepiscopi (grauamine) haec decre. praesagit nouum ius. inf. eo. vt debitus.

CAPVT XXXVIII. 1 Appellare non potest, qui per contumaciam, vel negligentiam tempia elabi sinit.

DIRECTE. (Renunciante) secus est si per contumaciam, vel negligentiam elapsum esset tempus, nam tunc non posset appellare. sup. eo. personas. nisi post sententiam, vel a grauamine, quia illud semper licet, vnde cum hodie non liceat aliter appellare, non credimus illa decre. personas aliquid speciale statuere, cirea non prosequentem appellationem (iura) C. nec lic. in vna ea cau. l. 1. (fecit) mulier quae defendebat matrimonium (quod est) scae. matrimonium non separatio matrimonii quae est odiosa (viri) & ideo non est ei fauendum, sed mulieri quae pro matrimonio stat, & pro illo secundo appellat. supiti proxi. e. vlti.

CAPVT XXXIX. 1 Excommunicatus intra terminum vnius anni releuatur per appellationem, nedum ab cacommunicetione, sed etiam eb absal¬ etione Excommunicatio conditiomalis, an reseruur per appellationem. & vide in numere 3. & 4. 1 Sententia excommunicationum semper irabitur adie conditionis.

PRAETEREA. ( Sententiam) hodie non licet indifferenter ferre tales sententias. infra, de sen. excom. Romana. §. caueant. sed ordinarius si condemnatus est ad aliquod certum, & si illud non soluat iuxta quod mandatur, tunc excommunicabit eum.

2 Et not. quod si quis excommunicauit aliquem, nisi vsque ad annum soluerit, vnum tamen mandatum est, vnde si vsque ad annum appellauerit quandocunque non solum releuabitur quo ad sententiam excommunicationis, sed quo ad absolutionem faciendam, quia sublato principali. sc2. excommunicatione, tollitur & accessorium, scilicet, solutio. supra, de constit. translat. sed si condemnasset eum pu. e, & postea adiecisset, & nisi solueris vsque ad annum sis excommunicatus, si iste appellans intra 10. dies appellet, releuatur a condemnatione & a sententia excommunicationis, sed si vltra 10. dies appellet, licet releuetur quo ad sentent iam exconm municationis, non tamen releuatur quo ad condemnationem, quae transit in rem iudicatam. sup. de sen. & re. iud. quo ad consultationem, diuersa sunt enim ista mandata, & ideo nihil prohibet in vno valere appellationem, & in alio non. inf. de testa. Rainutius. & c. Raynaldus. si autem excommunicatus fiat alterius iurisdictionis, nihilominus ligatur, dummodo non appellet. C. de manu. test. statuliberis. ar. 5. de do. inter vi. & vx. cum hic. §. si sponsus. ff. de poenis. l. fi. ff. de iur. omni. iu. est receptum. Sde offi. leg. c. fin.

Item si conditio feratur in praesens, cel praeteritum, vt excommunico te, si furtum fecisti, vel si furtiuam rem apud te habes, haec sententia non suspenditur per appellationem. instit. de verbor. obli. §. conditiones. ff. si cer. pet. l. cum ad praesens. ff. de ver. sig. & l. si stipulatus fuero sine manda. Item si dicat excommunico te si appellas, quam cito parat se ad appellandum est excommunicatus, nec valet appellatio. Alii dicunt & forte melius, quod valet appellatio, & idem est si dicas, excommunico te, si eligis talem, ac si dicas, si elegeris talem. arg. ff. de verb. obli. si quis stipulatus sit. Alii dicunt & male, quod in hoc vltimo casu non valet appellatio, & dicunt quidam, quod bene tenet electio, sed facta electione statim incidit in excommunicationem, nisi praecesserit appellatio, quia nisi teneret electio, non teneret excommunicatio. argumentum. C. si manci. ita fue. alie. meuia.

3 Nobis videtur, quod in his exequenda est sententia excommunicantis, quae si fuit, quod tantum post electionem sint excommunicati, tunc obtinebit quod dictum est, si autem apparet, quod de intentione fit excommunicantis, scilicet, quod velit quod sit excommunicatus simul cum electionem faciet de facto, tunc electio non tenebit & excommunicatio tenebit, & hoc idem videtur, si de intentione excommunicantis dubitetur, quia quam cito verba electionis proferret excommunicate erit, & electio non tenebit. Penetrabilior d enim est gladius domini, scilicet, sententia excommunicationis, quam factum hominis scilicet, electio, & ideo excommunicatio dicitur praecedere electionem, sed oppones, si intelligis, quod excommunicatio praecesserit electionem, ergo iniusta est excommunicatio, quia sine causa praecedente est promulgata. infr. de sen. excom. sacro. Sol. dico, quod simul cum prolatio ne verborum incurrit excommunicationem, sed excommunicatio praecedere fingitur propter velocitatem, & propter intentionem excommunicantis, quae praesumitur esse in dubio, vt electio non valeat, vt ff. de his qui pro non scrip. l. 1.

Item quia ex causa fit, scilicet, propter inobedientiam, quae statim fuit quam cito deliberato consilio proponit ad electionem procedere, videtur tamen quod non debet incidere in excommunicationem, quia electio non tenet. ar. C. si man. ita fue. alie. l. fi. Sed dic aliud esse in poenis spiritualibus, quae medicinales sunt. 2. q. 1. multi. vbi sufficit mala voluntas, & inobedientia, aliud est in poenis conuentionalibus & alijs iudicialibus, quae odiosae sunt, & ideo restringendae, vt in prae. concordantijs. & de poe. di. 1. poenae. & ff. de poenis. l. praeses. & l. interpretationem. & probatur vtrunqe membrum. ff. de lib. & posth. cum quidam. Item eligendo contrahit peccatum inobedientiae, vnde vere dicitur, quod talis electio infecta est peccato inobedientiae, quare non eodem modo dicetur infecta poena excommunicationis, quae per inobedientiam irrogatur. Item probo, quod eligendo, & non post electionem tantum contrahit excommunicationem, quia si post contraheret iniusta esset excommunicatio, quia si hoc diceretur, idem esset hoc dicere, exconmmunico te, si eleger is, ac si di. ceret exconmmunico te postquam elegeris, & hoc esset iniquum excommunicare eum pro praeterito facto, vel electione iam facta, nisi noua monitio praecederet. Nobis videtur quod in sententia excommunicationis est speciale, quia semper possit appellare ante diem statutam etiam si vsque ad annum duraret, & hoc hic expresse dicitur.

In alijs autem sententijs est contrarium. sup. de sen. & re iud. quod ad consultationem. 2. q. 6. biduum. Ratio autem diuersitatis est, quia sententia excommunicationis semper trahitur a die conditionis, quod probo, quia ante non tenet sententia, quia si sententia teneret esset excommunicatus, & si esset excommunicatus deberet vitari, sed excommunicati appellatio eum non releuaret, quia haec sententia secum trahit executionem. inf. eo. pastora. Item licet praelati ex toto possint tollere sententias excommunicationis per absolutionem: suspendere tamen non possunt eas hoc modo, scilicet, quod excommunicati sint & non vitentur, alias non peccent communicando sacramentis, vel ingerendo se communioni aliorum. infra, de cle. excom. c. illud. & c. si celebrat. vel quod ab alijs non vitentur, quia nec in hoc prodest priuilegium apo. sed. I. de sen. excom. c. nulli. & idem videtur in interdicto hominis: vt not. infra, de pri. vt priui. nec facimus differentiam, siue excommunicator dicat excommunico te ex tunc, siue dicat tunc sis excommunicatus, quia semper sententia trahitur ad diem conditionis.

In alijs autem sententijs, quas suspendere licet, est contrarium, quia statim satis tenet licet suspendatur per conditionem, & ideo a prolatione eius intra decem dies est appellandum.

Et haec vera sunt in sententijs, quae feruntur cum causae cognitione, quia si aliter feruntur, & cum appellatione & sine appellatione licet contrauenire. C. commi. vel epi. progra. l. interlocutio. & duabus ll. seq. (medio tempore) intra 10. dies a die latae sententiae, & ita non est contra. supra, de sen. & re iu. quod ad consultationem. Contra. 2. q. 6. biduum. in prin. Sol. illud verum est, vt dictum est. sup. in praealle. glos. vers. nobis videtur etc. si autem Sempronius prorogauerit terminum, non incidit in excommunicationem. arg. ff. de precar. latam. quia non est contumax. u. q. 3. certum. Item si adueniente termino prorogato non soluit, incidit in excom. municationem. arg. ff. de preca. sed si ma. nente, & quia terminus videtur prorogtus, cum suis accessorijs, & potest hoc facere, quia excommunicatio paris iurisd ctionis est, quam prorogare potest. supr de offi. dele. de causis. & arg. ff. si quis cau. l. 2. in prin. ff. de arb. Celsus. supra, de do cum dilecti. Alii contradicunt dicente eum excommunicatum pro eo, quod sa tisfecerat in termino prorogationis rece ptae, tum etiam quia prorogationem: parte non a iudice recipit, cuius, scilicet iudicis est prorogandi iurisdi. & sic ipsum contempsisse videtur, & ex contemptu iu dicis quis ligatur, tum etiam quia quande excommunicatio fertur ab habente iurisdi. in duobus tamen casibus non debet te nere, scilicet, quando post appe. legitim. & quando intolerabilem errorem expres sum continet. I. de sen. excom. per tuas. ir fi. si tamen pars in termino reputauit sib. satisfactum. tunc non est excommunicatus, quia satisfacere est quemadmodum voluit creditor. ff. de pig. act. si rem. S. omnes.

CAPVT XL.

DE SECVNDO REQVIRIS. infra, eo. inquisitionis. contra. Sol. ibi (cogi) supra, de offic. deleg. suspicionis. quod si coram) infra, eo. tit. c. cum speciale.

CAPVT XLI.

AN SIT. (Deferendum casus. Albericus conueniebat B. super fundo. Albericus actor appellauit ante sententiam ex iusta causa, postea idem Alber. spoliauit B. reum fundo petito, dicitur hic quod reus spoliatus poterat petere, quod iudex a quo appellatum est, faciat restitui sibi dictam possessionem, & quod procedat in causa, quia ex quo suae appellationi non detulit expoliando aduersarium, non potest se iuuare, quin teneatur coram iudice respondere, a quo appellauit. supra, eo. cum teneamur. supr. de rescri. ex parte §. alias enim non bene video, quod appellatio huiusmodi decre. in reo appellante habeat locum in iudicio, extra autem iudicium posset habere locum, sicut habes supra, de elect. bo. me. ma. vbi not. (Interpositam) ab actore qui expoliauit reum(neglexit) expoliando reum fundo petito. vt sup. in casu dicitur. & sup. eo. constitutus. de rescr. ex parte. S.

CAPVT X LII.

NOVIT ILLE. ( Interdicti) contra legatum apostolicae sedis Rex Franciae in quodam negotio, in quo ipse legatus plebat procedere contra eum proposuit quod habebat eum suspectum, & appellauit ab eo, legatus autem nihilominus processit, commendatur hic processus, cum esset merus executor in illo negotio (possit) 2. q. 6. ab executore. & intellige de mero executore, secus si habet admistam cognitionem. sup. de offi. delega. pastoralis. Excederent) idem est si diminuerent. C. de excep. rei. iud. si vi, vel si dolo aliquid facit. sup. de neg. gest. l. 3. §. si executor. vel si obiiciatur excommunicatio iudici, quamuis eius sententia non semper retractetur. sup. ti. prox. ad probandum, vel aduersarij. sup. de excep. exceptionem. 11. q. 3. cum excommunicato. vel si sit facta nouatio. ff. de re iudi. l. 4. §. si quis ex conuentione. vel si praeuenit quadrimestre tempus. C. de appel. si quis. vel si male interpretetur sententiam. ff. de appella. ab executore. vel si obiiciatur quaestio falsi. C. si ex fal. l. iudicati. vel si non constat ibi, quare debet executioni mandari. sup. de praescri. auditis. vel si obiiciatur exceptio, per quam contenditur retro iudicium nullum. sup. de procur. in nostra. C. de procura. Licet expoliationem autem non credimus retardare executionemdfuisset) no. merum executorem non liceret recusare.

CAPVT XLIII. 1 Dolose appelam tenetur adexpensas. Procurator occultans mandatum a principio, condemnatur dominus, fecus si cepit agere, & factus est dominus litis. Actio qualis competat ratione expensarum. 2 Expensae taxandae per iudicem quae sint & quo tempore id facere possit in nu. 3 4 Appellans quamndo cbocari debeat. 3 Excommunicationis sententia semper tenet. fiue prosequatur appellator, siue non. 6 An possit post tembus appellationis prosequendae praesixum iudicis officium implorari, cvt petatur excommunicationis fententiam nullam pronunciari. 3 An iudex qui appellationi non detulit in aliijs quam in excommunicatione poterit conueniri ab eo qui appellationem suam non est prosecutus. 1 Pifrrentis temisi prassei ab bomine vela iure cireaprauentionem.

SAEPE CONTINGIT. (Alterius) siue appellantis siue appellati (occultantis.) Not. si procurator occultat nandatum a principio, condemnetur dominus, vt hic, secus si postquam coepit agere procurator, & factus est dominus litis, & sit contumax vel aliquid malitiose agat, tunc enim tantum procurator punitur de dolo. ff. si quis ius di. l. 1. & no. sup. vt li. non conte. ad hoc. (Lateranens. con.) sup. eo. reprehensibilis. quod tamen soli appellanti, non prosequenti appellationem poenam imponit, non appellato (a parte) contra quam appellatur.

1 Expensarum) & etiamsi appellatus non venerit, sed alias per appellationem oportuit ipsum facere expensas, tenetur ad expensas per actiones de dolo, si dolose appellauit, vel etiam actione in factum, si temerarie. arg. ad hoc. quia est iustum, quod in expensis huiusmodi puniatur, vel officio iudicis, & quia actiones aliae non sunt, iustum est has dari. arg. sup. de rescrip. ex parte. sup. de do. in prine. & 6. 1. ff. de diuer. & tempo. praescrip. l. quoties. expensae autem quae fiunt in causa appellationis emissae in iudicio etiam omnes, quae factae sunt post sententiam, etiam antequam appellaret, & quae factae sunt in causa principali a qua appellatum est, cum iudex appellationis succedit iudici principalis causae, ei liceat addere & diminuere. infr. de testa. Rainutius. in fi. C. de sen. quae sine cer. quanti. l. 1. ff. de vsu. tutor. & quia licet ei reuocare condemnationem expensarum factam in principali eadem ratione, & supplere, licet veniunt iudicis officio. C. de sent. quae sine cer. quam. l. 1. ff. de vsur. tut. or. & habet locum, quod hic dicitur secundum quosdam etiamsi appelletur extra iudicium, & habet locum quod hic dicitur de expensis competentibus iure actionis, & de expensis quae fiunt extra iudicium, pro expensis autem quae fiunt in iudicio, non competit aliqua actio, nisi de illis iudex pronunciet in sententia. C. de fru. & lit. expen. terminato. C. de postu. l. 4. vel eodem die. ff. de re iud. Paulus. in fin.

Et not. quod non solum expensae, quae fiunt in iudicio, & quae veniunt ex officio iudicis, sed etiam quae sunt extra indicium, & quae veniunt iure actionis, taxari debent officio iudicis, & postea per iuramentum petentis probandae sunt. C. de iud. (ancimus. c. vnde vi. si quando. Authen. de iudi. §. oportet. quae generaliter loquitur de omnibus expensis. Item ad expensas, quae fiunt ante lit. contest. iudex condemnabit ex officio suo, & etiam mulctabit iudicem. ff. si quis ius dic. non ob. l. 2. etiam delegatus. ff. de offi. eius cui man. est iuris. l. fi.

Item no. quod licet iudex a prin. non condemnet contumacem ad expensas, tamen post lit. contest. & semper vsque ad sententiam, & etiam in sententia poterit condemnare ad expensas, etiam si sententiam ferret pro contumace, & non tantum tempore sententiae, sed etiam eadem die, vt dictum est. Cum enim officium iudicis semper duret a prima citatione vsque ad finem litis, non video quare quandocunque velit non posset condemnare contumacem, siue ante litem contest. siue post. Imo plus, quod etiam si ante lit. contest. iudex pronunciauit, non obstante exceptione militiae procuratorem admittendum, vel non obstante exceptione spoliationis, vel excommunicationis procedendum in causa, & nihil dicit de expensis, nihilominus postea lite pen. vel in fine litis, poterit ad expensas occasione praedictae exceptionis reprobatae factas, illum qui frustratorie exceperat condemnare. Imo dicunt quidam, quod in his casibus non poterit appellari a condemnatione expensarum, cum decem dies effluxerint a die primae sententiae, & ista sententia expensarum sit executio primae sententiae. ff. quod met. cau. si cum exceptione. §. aliquando. ff. de dolo. arbitrio. nisi excederet in taxatione expensarum, vel nisi proponens exceptionem posset excusari, quod probabiliter proposuit exce. licet suecubuerit. ff. de leg. 2. quique solidum. §. etiam. & in praedicto. §. in Authe. de iud. §. oportet. Item videtur, quod iudex potest post lit. conte. reuocare praedictas latas interlocutorias. ff. de re iu. quando iussit, alias tamen ratum manet, quod per eos factum est. sup. de exce. pia. (a parte) contra quem appellatur (approbata) nam si appellatio non reciperetur, neqe a iudice, neqe a parte, non habet locum haec eonstitutio. inf. eo. interposita. §. 1. ( absentem) siue appellantem siue appellatum (procedatur) per iudicem appellationis.

Peremptoriae) not. non esse necesse vocari appellantem, ex quo praefixus terminus est appellationis, vel a iudice, vel a partibus, & tunc necesse est expectari finem termini, vt vel procedatur, si appellauit ante sententiam. sup. e. reprehensibilis. & c. personas. vel vt rata maneat sententiappellatum est a sententia. sup. eo. cum ui ro. Terminum autem a iure statutum potest praeuenire appellatus per modicum tempus, si vult, quod cognoscatur de iustitia prioris sententiae, vel si vult expectare finem legalis termini, rata manet sententia. 2. q. 6. appellatore. Appellator autem non habet necesse expectare prope finem anni, sed statim potest prosequi, ne labatur annus. inf. e. oblate. & generaliter diximus, quod vbi terminus praefixus est a iure tantum, quod siue appellatus, siue appellans sit absens, ad hoc quod procedatur, necesse est eum vocari. C. de appe. Authen. appellatore. sup. e. per tuas. & c. Nicolao. & inf. de priuile. cum olim. sed ratam sententiam bene habebit sine citatione solo lapsu anni, vt dictum est.

5 Sed nunquid idem dices in sententia excommunicationis, vt lapsu temporis anni, si non prosequatur appellator, quod sententia transit in rem iudicatam, & quidam dicunt, quod si excommunicatio praecesserit appellationem, haec quaestio quaestionem non habet, quia sententia excommunicationis semper tenet, siue prosequatur appellationem, siue non. 5. de offi. ord. ad reprimendam. inf. eo. pastoralis. in fi. Si vero appellatio praecedat excommunicationem, tunc quaestio locum habet, & est dicendum, quod si intra tempus statutum ap. non prosequatur, est retro excommunicatus a die excommunicationis latae. ff. ex qui. cau. infa. l. furti. in prin. C. de temp. app. l. pe. §. illud etiam. & si quaeratur, an ea teneant, quae medio tempore gessit, scilicet, inter excommunicationem tempus finitum prosequendae appellationis? Respondeo, quod interim vitandum est in iudicijs, & in alijs, nisi in causappellationis prosequendae. sup. de sent. excom. per tuas.

6 Sed nunquid potest post tempus appellationis prosequendae, praefixum implorare officium iudicis, vt petat sententiam excommunicationis nullampronunciari, vt pote post appellationem latamt arg. quod sic. ff. de ap. si expressum. Sed videtur contra, ex quo tempus appellationis prosequendae lapsum est, renunciasse videtur appellationi, vt iudex ea non obstante procedere possit, & ratum sit quicquid fecit. sup. e. cum sit ro. personas. Item quia hoc dicere non potest, nisi prosequendo ap¬ pellationem, sed ex alia causa quam ex qua appellatum est vellet dicere sententiam excommunicationis nullam post tempe elapsum, puta quia excommunicator non esset iudex suus, bene posset, & hoc ipsum, scilicet, quod post tempus appellationis prosequendae praefixum, possit dicere ab alia causa sententiam nullam, vel quicquid aliud factum est, obtinet etiam in sententijs alijs, & etiam in negotijs, & extra iudicium habitis, obtinet: vt. I. c. proxi. & inf. e. solicitudinem. Arg. contra pro prima parte. ff. de inoffi. test. contra veterani. §. si quis filius. ff. ex quib. cau. maio. necnon. §. pe. vbi dicitur, quod intra idem tempus locum habet exceptio inoff. testa. & restit. in integ. intra quod habet locum ipsa querela, & petitio restitutionis in integrum, nec mirum, quia quae temporalia sunt ad agendum, perpetua sunt ad excipiendum. ff. de dol. except. pure. ergo eadem ratione, si duae actiones ad idem conpetunt, sicut hic competunt prosecutio appellationis, & officium iudicis ad dicendum sententiam, nulla etiam ex alia causa, quam quia post appellationem lata est, puta quia iudex non erat intra idem tempus, constringuntur, hic facilis est responsio, quia semper intra idem tempus, & actio & exceptio tolluntur si excipiens fuit in mora, si enim in mora non esset, perpetuae sunt exceptiones, ficut patet, si aliquis fuit exheredatus, qui & dum possidet, est in mora, quia habet querelam, quae non datur directo contra eum possidentem, sed contra testamentum. Idem dicimus de restitutione, sed in actionibus constat esse contrarium, quia ad maius tempus competit vna, quam alia etiam vno & eodem facto ad maiorem quantitatem, & hic non sunt diuersi modi, vnus agendi, & alius excipiendi, sed vterque est modus agendi, vnus quo prosequatur appellationem, alter quo directe intentat officium iudicis ad rescindendam sententiam ex alia causa, vt not. 3. de offi. dele. cum contigat. Vel dic, quia quod dicitur, quod intra idem tempus restringuntur & actio vel exceptio, vel duae actiones, & tunc verum est, vbi simul ex eadem causa oriuntur, & ad idem tendant. Ad hoc non nascitur ex eadem causa, sed ex diuersis, nam ex alia causa nascitur petitio, quando petitur sententia nulla pronunciari, pro eo quod post appellationem lata est, quae intra tempus tantum appellationi prosequendae praefixum locum habet, & ex alia causa, puta quia expressit errorem, vel quia non fuit iudex in electionibus, quia non fuerant vocati, qui fuerant euocandi, quod licitum est, quod sic non obstat. ff. de his qui not. inf. furti. in prin. vbi dicitur, quod condemnatus furti non prosequens appellationem, fingitur infamis a die latae sententiae, quia praetextu appellationis prosecutae non habet auxilium, sed si alias dicere posset sententiam nullam, bene audiretur, nec fieret infamis, hic autem vt praemissum est, aliud auxilium competit super quo auditur, & quo probato, apparet ipsum excommunicatum non esse, nec facimus differentiam, an in iudicio, vel extra iudicium, appellatum sit.

Sed oppones contra id, quod dictum est supra, quod post transact. temporis appellationis prosequendae non potest dicere sententiam nullam ex ea causa, quod post appellationem lata est, quomodo id, quod non tenuit, puta quod est post appellationem, potest. fieri ratum alias omissionem prosecutionis. ap. respondemus bene: vt. ff. de iu. licet. ff. rem ra. hab. l. 3. §. falsus. & l. pe. §. vlti. Quidam tamen dicunt, quod contra sententiam praecedentem ap. non possum aliquid dicere, nisi appellatio prosequatur intra annum, & sic intelligitur furti actio, sed contra sententiam sequentem appellationem, etiam post annum potest dicere etiam de appellato, sed prius dictum magis placet. In sententia tamen excommunicationis dicunt aliqui, quod etiam post annum possit dici propter appellationem praecedentem non tenuisse, quia capit effectum ex taciturnitate, vel tempore, sed ex intentione & potestate excommunicantis, quae nulla erit post appellationem, & quia secum trahit executionem. in fra, eod. pastoralis.

Sed nunquid iudex, qui non detulit appellationi in alijs, quam in excommunicatione, poterit conueniri ab eo qui non est prosecutus appellationem suam, quia litem suam fecit, vel quia per imprudentiam iudicauit: arg. quod sic insti. de obl. quae ex qua. delict. na. in prin. ar. quod non. quia culpabilis fuit, quod non prosecutus fuit appellationem, ergo agere non potest ista actione. ff. de euict. Herennius. §. vlti. & quia non potest prosequi causam appellationis, quia annus elapsus est, nec ea que pendent ex ea, scilicet, quod fecerit litem suam, vel alia huiusmodi, quasi eis videatur tacite renunciasse. 5. eo. solicitudinem. ff. si quis cau. l. si eum. §. vlt. tamen satis credimus, quod ex causis praedictis possit conueniri, & ad minus condemnari potest in viginti pondo auri. C. de app. quoniam iudi. (eam) appellationem. Vigorem) sed in isto casu, si appellans non mittat procuratorem ad prosecutionem appellationem, sed ad impetrandum literas tantum, non imputatur ei. inf. e. inter. posita. §. 1. & idem etiam credo de appellato, cum non sit in culpa, quia iudex appellationi non detulit. Appessationem huiuss modi) id est, terminum appellationis praefixum, ei enim potest apponi, quod legitimo impedimento detentus sit is, qui debuit ipsam appellationem prosequi. ff. si quis cau. l. 2. & per totum.

Terminum) si de termino praefixo ab homine loqueris illum, nec vna die licet praeuenire, nec impetrando literas, nec procedendo in causa appellationis si loqueris de termino praefixo a iure illum licet praeuenire, sed modico, id est, per mensem ab appellato petente confirmationem sententiae, vt non videatur malitiose praeuenisse aduersarium. vt 2. q. 6. appellatore. ces. literas. autem impetrare, quandocunque potest, dummodo cesset malitia. inf. eod. oblatae. appellator autem potest prosequi quandocunque vult, dummodo non malitiose praeueniat, & impetrando literas, & prosequendo appellationem si oportebit citari appellatum, & aestimabitur hoc secundum arbitrium iudlicis.

CAPVT XLIIII. 1 Appellatio extra iudicium facta debet prosequi intra annum. intelligitur vt hic.

CONSTITVTVS. ( Transtulerunt) haec translatio votorum hodie non admitteretur, nisi secundum tenorem decre. sup. de elect. quia propter in fi. scilicet, si esset absens in loco, vnde vocari debet etc. vt ibi. (quibusdam) qui non transtulerunt votum, sed in eum consentiebant expresse per se, quia expresse consenserant non collata voce in episcopum. Episcopo) sic illi, qui commiserant vocem episcopo, sed vt dicunt quidam hoc speciale in legatis, qui de latere sed. apo. transmittuntur, sed contra est. 3. de accu. ad petitionem. Vel dic, non fuisse de iure, sed quia partes non contradixerunt Papa stat tali instructioni. Alii dicunt, quod propter moram, quae periculosa est in ele¬ ctionibus, in eis specialiter concessum est. ar. sup. e. qua fronte. §. 1. & . I. e. oblatae. §. vl. Vel potest dicere, quod hic dicitur esse ius commune, quia si appelletur ab aliquo iudice, & maxime extra iudicium, & postea ille, qui dicitur appellatus coram eodem a quo dicitur appellatum, vel coram superiore, vel quocunque alio prosequatur ius suum super eo, de quo dicitur appellatum, & aduersarius dicet. Domine non debes te intromittere de hoc negotio, quia super eo appellaui ad Papam, si aduersarius neget appellationem vel confirmet eam, sed dicit quod per eum non transfertur iurisdictio ad iudicem appellationis, quia nihil factum est contra appellationem, vel dicit tempus appellationis prosequendae effluxum, bene audiet huiusmodi replicationes & probationes super eis. Et sic erit arg. opt. 5. e. ro. §. si vero. nisi forte superior incepisset cognoscere, quia tunc causam a iudice app. attentatam, nullo modo inferior tangere debet. 1. de offi. dele. pastoralis. §. 2. vbi no. Sed his contradicere videtur litera, vbi dicit, quod intromisit se de causaista, non vt derogaret appellationi, sed vt causam instructam remitteret, sed dic quod bene legatus iure legationis poterit cognoscere, & poterat super huiusmodi probationes recipere, sicut quilibet alius ordinarius, & hoc non faciebat, vt derogaret appellationi, si appellatio tenebat, sed de hoc volebat cognoscere, vt dictum est, an ad superiorem per appellatio, nem esset iurisdictio deuoluta, an apud se remansisset, & sententia super hoc lata praeiudicabit partibus, nisi appellent. ff. de iudi. si quis es. 1. e. solicitudinem. Assentsu) not. quod per appellationem extra iudicium tenetur quis prosequi intra annum.

Quod fateor verum esse computato anno a die, quo fit contra appellationem, nam tunc incipit app. tenere, non ante diem grauaminis currit annus. C. de praescri. 30. an. l. fi. §. illud autem. & §. fi.

Et sunt haec vera nisi recedatur ab appellatione, vel quia appellans renunciet, vel quia causa est iniusta, quare appellatio cesset. . eo. solicitudinem. vel quia ille a quo appellatur remouet grauamen. inf. ecum cessante. Ne tamen.) q. d. & si. 11. non sunt admittendi ad prose quendam appellationem, tamen si volunt excipere, non tanquam appellantes audiendi sunt, sed nec coguntur excipere, nisi velint, & ideo non excipientibus cis mandat inquiri de sequentibus hic in litera, vel reiecta ap¬ pellatione procedit Papa ex officio. Exceptiones) propositas contra electum in decanum petentem confirmationem, licet litera videtur contradicere in prin. vbi dicit, quod Episcopus contulit ei decanatum, ergo erat confirmatus, non ergo eam petebat, sed expone ibi contulit decana. 7 tum, id est, ius in decanatu petendo per electionem, quam de eo fecit, non enim eligendo confirmare intelligitur: vt not. sup. de elect. cum inter ca. Vel dic, quod hic vocat exceptiones causas, quas proponebant contra electionem petendo eam cassari, saepe enim haec exceptio vocatur actio. inf. de accu. super his. vbi dicitur, quod tribus modis agitur de crimine. & not. supr. de postu. praela. c. 1. Vel dic, quod etiam si pro confirmato debet haberi, tamen excipitur. no. sup. de causa pos. cum olim Cfacto episcopi) id est, iuri sibi quaesito per collationem episcopi (nititur) modo(praetermissis) id est, contemptis ( praedictis) 11. (trans latione) illi qui commiserunt vices suas episcopo tali tenore commiserunt, si illi. 11. secum conuenirent ( nominationem) 11. enim elegerant vel nominauerant alium, de quo hic non fit mentio.

CAPVT XLV. 1 turis ignommtia neminemexcufat. 2 Rationabilis causa appellationis extra iudiciam emissae non callat, quodante appellationem factum est. 3 Confimationis esfectus inpeditur per infa miam Appellatio extra iudicium proprie sit a grauamine de futuro, secus autem in iudiciis 4 Confirmationis effectus non retardatur per appellationem non iustam. 3 Per appellationem non sufpenditur consirmatio. Possessio data post appellationem, antequam superior incipiat cognoscere, defendendus est in possessione, sed post quam incepit, non debet iudex inferior se intromittere. 6 Exceptio nil aliud est, quam actoris crel intentionis exclusio. 7 Qui modi agendi sunt post confirmatio. tem2 Nunquid episcopus ante adeptam possesuionem teneatur petere consirmationem vel ordines.

CONSTITVTIS. ( Duobus.) Quidam dicunt, quod hoc hodie esset contra formam si se astringerent ad duos tantum, quod esset contra formam. sup. de elec. quia propter. Tu dic tantum de duobus posset fieri scrutinium & compromissum, cum non sit prohibitum, imo hic inuenitur, quod tantum duo de suo collegio eligant, si sit ibi dignus. 61. dist. nullus. 3. vel idem de alia certa ecclesia. inf. de verb. sig. abbate. 5. de consue. cum dilectus. Appellauit) quaeritur si post talem appellationem mis: sus fuisset in possessionem praepositurae cancellarius, & postea pronunciata esset iusta appellatio, an cancellarius posset recuperare sua priora beneficia, & maxime si essent alii collata? Respon. non, si talia erant prima beneficia, quae habent curam animarum vel personatus, alias autem licet. 3. de praeben. de multa. arg. 21. q. 2. si quis iam.

1 Si dicis, nec ob. quia non habet pacificam possessionem, & quia adhuc propter appellationem potest cassari eius electio. arg. inf. de accu. super his. intelligimus enim, quod debet & sufficiat habere pacificam possessionem de facto, & si de iure non habeat, cum de iure ignorantia neminem, & maxime praelatos non excuset: vt sup. de temp. ord. c. vel non est. Item appellatio ei prodesse non potest, cum ei non detulerit. sup. e. constitutis. an sit. nec enim iudicis authoritas excusat: vt. 3. eo. dilectis. circa fi. & sup. de temp. ord. dilectus. Si autem non esset appellatum, & intrasset possessionem secundae ecclesiae, siue quando intrauit, mouebatur sibi lis, siue non, priora beneficia non recuperat. arg. 21. q. 2. c. si quis iam. Si vero sit confirmatus tantum, nec habuit possessionem, prima beneficia retinet. 92. dist. si qui episcopi. arg. contra. 72. di. placuit. Sed illud loquitur de adepto possessionem, de hoc etiam not. 5. de praeben. de multa. Alia) hoc licet quando appellatur a sententia. C. de tem. ap. per hanc. ante sententiam autem non (explicare) inter istum & hunc sequentem, scilicet (nos ergo) deficit totus iste tex. sequens secundum quod compertum est in registro, & incipit. Nec appellatio quam post confirmationem obiecerat. Confirmationis factum debuit impedire, quoniam a maiori parte contra constitutionem maioris & sanioris, nulla rationabili causa obiecta vel offensa interposita fuerat, quia & decanus apponens rationabilem causam suae appellationis, nec opposuit, nec ostendit, nos ergo etc. Rationabilem.) & idem etiam si rationabilem causam appellationis expressisset, nam rationabilis causa appellatio¬ nis emissae extra iudicium, non cassat quod factum est ante appellationem, nec impedit eius executionem, vel effectum, sicut hic erat, quod confirmatio haec, de qua hic loquitur, fuit facta sine solenni causae cognitione, quod factum tenet supra, eod. c. prox. licet melius esset si sit factum cum causae cognitione. Secus autem est in appellatione emissa in iudicio: quia illa suspendit sententiam & effectum eius. ff. ad turpil. l. 1. in fin. & sup. de offi. deleg. c. pastoralis. §. praeterea. Item secus in his quae fiunt post appellationem, quia illa bene impedit appellationem etiam extra iudicium emissam. supra, eod. ad audientiam. nisi sint alia quae sequuntur ex his, quae praecedunt appellationem, sicut est hic. Nam sicut appellatio non impedit praecedentia, sic nec ex eis sequentia, vnde ex quo confirmatio praecessit appellationem, appellatio non debet impedire effectum confirmationis.

Et intelligo vera, nisi infamia esset, quia tunc bene impeditur effectus confirmationis. infra, de accu. accedens. & not. supra, de cau. pos. & proprie. cum olim. Alii dicunt, vt not. in gloss. quae incipit, quia appellatio. Fatemur tamen, quod talis appellatio negotium huius confirmationis transfert ad superiorem. Alii dicunt & non improbabiliter, quod confirmatione facta etiam in forma iudicii non valet appellatio, nec est ei deferendum, nisi assignet iustam causam appellationis. arg. opti. hic & melius in additione hic posita, quam extraximus de registro. & arg. infra, de his quae fiunt a ma. par. ca. c. 1. Si autem rationabilem causam subiiciat, suspendet effectum confirmationis praecedentis, & per consequens nullum sortietur effectum, vt hic colligitur. arg. a contrario sensu. Si autem appelletur a confirmatione extra iudicium, iam facta nullo modo suspenditur confirmatio, nec effectus eius, quod ex eo probatur, quia non dicitur confirmationem non tenere, vt plenius in glos. not. quae incipit, quod est etc. versi. talis. veruntamen appellatio valet, etiam extra iudicium facta, & etiam in praecedenti grauamine ad hoc, quod negotium transferatur ad superiorem hoc modo, quod nullus iudex ordinarius poterit se intromittere de negotio super quo appellatum est, nisi iudex appellationis, nisi renuncietur appellationi tacite vel expresse. sup. de. elec. statuimus. appellatio enim extra iudicium proprie fit a grauamine futuro. 5. e. consuluit. 1. & 2. inf. e. ad audientiam. 3. c. proxi. 5. e. bonae me. In his enim omnibus) tantum a futuro vel instanti grauamine appellatur, & non a praeterito. Secus autem est in iudicijs, vbi non appellatur, nisi a praeterito grauamine. I. e. vt debitus. appellatio autem, de qua loquitur hic, quae fuit facta confirmatione facta in forma iudicii, sicut in litera apparet, ideo non fuit admissa, quia nulla iusta causa fuit admista appellationi.

4 Confirmationis effectum) quia appellatio non fuit iusta, & ideo non retardaretur confirmationis effectus. Si autem esset iusta, bene retardaretur, & si procederetur vltra reuocaretur hoc ipso, quod factum est, quod postquam transtatum esset negotium ad superiorem per appellationem. 3. e. vt nostrum. & de acc. accedens. s. e. bonae me. Si autem possessionem haberet ante appellationem, propter appellationem non omitteret commodo possessionis vti, licet si post probaret causam appellationis fructus restitueret. C. de rei ven. si fun. C. cred. ven. pig. impenon poss. l. 1.

Item credimus quod non esset audiendus ap. si appellaret tantum, ne inuestiretur, quia confirmatio non suspenditur per appellationem, ergo in omnibus debet suum effectum consequi, sed appellandum est a grauamine, quod fit in confirmatione, vel potius ab ipsa confirmatione, quae postquam est sic appellatione suspensa. ff. ad turpil. l. 1. in fi. & per consequens omnia alia suspenderentur, & sic intelligitur. 3. e. ad nostrum. & repete quae no. 5. de causa pos. cum olim. plus placet, quod dicitur in gl. quae incipit, & idem est. Effectum) qui est administratio, dic vt diximus. 5. de causa pos. cum olim talis est quaestio, vacante praebenda in ecclesia Parisiens. intellexit capitulum, quod Episcopus volebat eam conferre A. Parisiens. tunc capitulum comparuit coram episcopo dicens: iste, quem vultis facere canonicum Parisiens: est illegitimus & homicida, & hoc volumus incontinenti probare coram vobis, vnde supplicamus, quod talem hominem non aggregetis nostro collegio, & si contra feceritis, appellamus: episcopus tamen nihilominus dedit ei praebendam, & stallum in choro, & locum in capitulo in signum possessionis, quaeritur an teneat talis prouisio, & an canonici, & alii debeant eum habere pro canonico, & sibi de iuribus canonicalibus respondere: Sol. si appellatio est interposita ex praedictis causis, vel alijs legitimis, dummodo obtulerit se eas probaturum, & etiam si ita vere comperitur, quod prouisio post facta, non valet, imo plus videtur, quod idem est etiam si coram episcopo non obtulerit se probaturum, etiam ex hoc est, quod non obstante tali prouisione, que nulla est ipso iure, tenet prouisio facta ab alijs, ad quos deuoluitur potestas eligendi, vt habes expresse. 3. de ele. bo. me. ma. & c. auditis. & in isto casu male facit episcopus, si faciat sibi responderi de iuribus & canonicalibe, & impediendus est effectus talis prouisionis, & confirmationis, cum nulla sit prouisio facta ab eo. Et si cum superiore agatur, quod faciat ei respondere, sicut canonico, & excipiatur contra eum, cum non teneat prouisio de eo facta post talem appel. lationem, probata appellatione in veritate causarum, absoluentur rei, cum per hoc r prouisio facta appareat esse nulla. Illud autem non sufficeret ad absolutionem eorum si probaretur, quod agitur causa super statueius, aliquando an sit illegitimus vel homicida, & an prouisio eius teneat, vel non, imo hoc non obstante, nisi opponant & probent sicut supra diximus condemnabuntur ad respondendum sibi, sicut canonico, cum interim habendus sit pro canonico, quia prouisio habet vim, non tantum electionis, sed etiam confirmationis, & confirmato quamdiu toleratur etiam lite pendente obediendum est ei. §. quaestio. 4. nonne. supra, de elec. transmissa. & lit. pen. nihil innouandum est. 11. quaestio. 1. quia res. Nec obst. ff. de excep. l. fundum. & l. fundi. quia sicut ibi dicit, idem non admittatur ad vendicandum fundum & seruitutem petendam eidem fundo. Ita hic non debet iste canonicus dum impugnatur status eius admitti ad petendum, quod sibi sicut canonico respondeatur. Respondeo quod ibi loquitur, quando idem agebat ad vtrunque, hic autem iste canonicus non petit canonicatum, quia per prouisionem episcopi eum habet, sed agitur de hoc contra eum, vt dicitur non valere, & tunc non prohibetur agere, vt sibi respondeant tanquam canonico. Fatemur tamen, quod illi qui debent ei respondere de iuribus canonicalibus bene faciunt, si sciunt veras causas appel¬ lationum, si ei non respondeant. arg. 3. eo. dilectus. nisi cogantur: vt no. I. de sen. excom. inquisitionis. Si autem nulla appellatio: sed contradictio praecesserit prouisionem, vel etiam si praecesserit appellatio sine causa, licet causa subesset: vel etiam cum causa, sed non erat vera causa appellationis, tunc Episcopus propter talem contradictionem vel appellationem non debet dimittere, quin prouideat, & sibi faciat tanquam canonico responderi & non impedietur effectus suae confirmationis, vt hic, imo plus est, quia si post talem prouisionem fiet electio ab his, ad quos ex hac causa deuoluitur potestas eligendi, non valet haec secunda electio propter hanc solam causam, quia est facta post aliam, quae erat aliqua, licet primam electionem cassari contingat propter aliquam causam, vt expresse habetur. 3. de ele. considerauimus. vbi not.

Sed contra. infra, eod. vt nostram. Sol. ibi, & sup. de cau. pos. & proprie. cum golim. Hoc tamen bene fatemur, quod s Episcopus per stallum chori, & locum capituli, vel alio legitimo modo dedit ei possessionem canonicatus, quod defendendus est in possessione sua quousque constet de sua appellatione, & de veritate causarum5. de institu. cum venissent. sed postquam constiterit de eis, cogetur omnia restituere, quae percepit. infra, eo. bonae memoriae. Esse) quia tunc primo incipit constare, quod possessio supra data fuit iniusta: tamen hic not. quod postquam superior incoepit cognoscere de appellatione, episcopus vel alius non poterat dare dictae praebendae possessionem, nec tenet datio, nec defendendus est in tali possessione, licet si data esset possessio post appellationem, antequam superior inciperet cognoscere, defendendus esset in possessione, sed postquam superior incoepit cognoscere non habet se intromittere inferior, quia iam ad superiorem videtur negotium reuocatum, & quia plus valet reuocatio, quam appellatio. infra, eod. vt nostrum. Item dicimus, quod a principioquando iste Episcopus volebat possessionem dare canonico, si appellasset capitulum, si Episcopus nihilomi nus dedisset, tamen tuendus est in possessione, quousqe constat de prima appellatione, & veritate causarum, quia haec appellatio est extra iudicium, secus autem si in forma iudicii procederetur. In modum) sed quare non potius admittitur ad excipiendum, quam ad accusandum, vel ad denunciandum. sup. de iureiur. quemadmodum. ff. de superfi. l. 1. dicunt quidam hoc contingere propter praesumptionem malitiae, quae erat ex parte decani. arg. sup. de rest. spo. literas. & quia odiose sunt accusationes, & cum maiori difficultate prosequentur accusationes, quia oneratur in tabellione. 2. quaestio. 8. §. vlti. & quaest. 3. c. 1. & 2.

Item facilius repellitur a denunciando, vt si non admonuit, & si non excharitate procedit. 2. q. 1. si peccauerit. & q. 7. accusatio. Tu dic, quod cum exceptio non sit aliud, quam actoris, vel intentionis exclusio. ff. de exce. §. 1. & 2. & hoc cum iam per accusationem consecutus sit suam intentionem, non est contra quod detur exceptio. arg. opti. inf. eod. pastoralis. §. vlt. quae non datur, nisi circa accusationem vel intentionem. ff. de except. l. 1. sed nec appellationem prosequendo, potest aliam prosequi causam, nisi quae expressa est, & licet confiteamur sententiam confirmationis diffinitiuam, & ideo videtur quod posset prosequi non solum causas expressas sed alias. C. de temp. app. per hanc.

Illud tamen intelligimus habere locum, vbi ordine iudiciario seruato super confirmatione pronunciauit, sed si summatim cognosceret, nec tunc potest dici diffinitiua sententia, sed praeceptum vel factum, & in hoc casu necesse est causam exprimere. infra, eod. vt debitus. Sed dices cum nondum lata sit sententia super appellatione, & adhuc fit in petendo confirmationem, quare non interim admittitur excipiendo contra eum? Respond. quod excipiendo non admittitur, quia si vellet omittere appellationem, statim transiret praeceptum, vel factum confirmationis in rem iudicatam. Si autem vtrunque prosequi vellet, non posset, cum se non patiantur, quia fieret praeiudicium confirmato, qui dicit suam confirmationem tenere, & ideo non haberet locum exceptio. Vel dic, quod notorium iuris erat, quod appellatio ex praedicta causa emissa non tenebat, vnde non potest dici, quod in pendenti esset causa appellationis. Vel dic, quod confirmatio extra iudicium facta, praetextu alicuius appellationis sequentis non suspenditur: vt not. in glos. idem est.

In modum) not. post confirmatio. nem non sunt alii modi agendi, nisi accusando vel denunciando, nec est modicum propter difficultates accusationis, quas habes. 2. q. §. per totum. & q. 7. si quis quaerendus. & quae in multis alijs iuribus inueniuntur, & propter modicas poenas denunciationis: vt not. inf. de despon. impu. ad dissoluendum. grauius enim esset ei, si procederetur contra electum & confirmatum secundum omnes, quos not. sup. de elect. dudum.

Et hoc est verum, quia non potest agi. nisi his duobus modis, nisi aliquid restaret agendum, puta consecratio vel ordinatio, tunc enim bene ageretur excipiendo. infra, de accu. super his. supra, de elec. cum dilecti. Sed tamen videtur, quod etiam tunc non debeat impleri effectus confirmationis, scilicet, quod non habeat pacificam possessionem, sed si talis esset persona confirmata, quae consecrationem vel ordinationem requireret, & ipse interim antequam possessionem haberet consecrationem, vel ordinem peteret, bene admitteretur excipiens contra eum, & hoc ea ratione est, quia exceptio admittitur non solum contra confirmationem, sed etiam contra consecrationem. di. 23. illud. I. de accu. super his. Item quia videtur renunciare beneficio, quod habet, ne quis interim possit eum accusare petendo ordines vel consecrationem. Item quod durior esset aduersarius post consecrationem, quam ante, vel ordinationem, quam ante, quia difficilius deponitur iam promotus, quam promouendus: vt supra, de renunc. nisi cum pridem. §. persona. supra, de tempo. ordi. ex tenore. sed si non petente electo ordines vel consecrationem, sed sic vult manere quousque pacificam possessionem nanciscatur, non videtur aliquis excipiens, vel accusans contra eum admittendus, vt hic. Et si obiiceretur, quod debet petere ordinationem vel consecrationem: vt supra, de elec. cum in cunctis. & de trans. praela. c. 2. §. sed neqe. & ideo contra eum excipi possit, ac si peteret.

Respondeo non est verum, quod cogatur vel teneatur petere confirmationem, vel ordines, nisi primo adeptus fuerit possessionem pacificam. ar. 92. dist. de Episcopis autem. & c. seq. Alii tamen dicunt contrarium, lscet ex quo confirmatus est tenetur petere ordines, & consecrationem, & videntur iusta ratione moueri, quia cum episeopatus non propter temporalia, sed propter Deum & curam animarum sit recipiendus, vt in primitiua ecclesia faciebant, quando nihil habebant. 12. q. 1. c. 2. & c. futuram. & c. vendentes. 8. q. 1. sciendum. & c. seq. Ergo propter vsurpationem temporalium, non debet dimita tere, quin ordines & consecrationem recipiat, & per consequens contra eos poterit excipi. Nec obstat ista decre. vbi nullos ordines petebat, nec ratione dignitatis petere tenebatur. Vel dic, quod hi prohibentur, & etiam directo accusando procedere contra hunc electum, vel confirmatum, quia ipsi soli erant qui impediebant, quominus adipisceretur possess ionem pacificam, & ideo etiam si ordines peteret, nec excipiendo, nec accusando admitteretur, vt hic, sed si alius impediret eius pacificam possessionem, tunc bene admitteretur contra confirmatum etiam si non haberet pacificam possessionem excipendo, si adhuc restaret, vel consecratio vel ordinum susceptio etiam forte directa accusatio, quia non est hic expoliatus, licet non sit admissus, vt not. supr. de causa pos. cum olim. tamen quidam in hoc vltimo casu contradicunt.

CAPVT XLVI.

EX PARTE. (Vel tui) idec dicit tui, quia si potest suos procuratores mittere, tenetur (nisi iudices) hic videtur quod iusta sit appellatio eo ipso quod locus non tutus assignatur, & si non petit locum securum, sed iudex eum sibi offerre debet.

CAPVT XLVII. 1 Per sigillum, quod citationibus tantum est ceputatum, an quis possit procurator constitui.

SIGNIFICAVIT. (Si gilfum) per hoc sigillum quod citationibus tantum deputatum est, non potest quis constitui procurator, secus si adesset alterius sigillum, & notum. C. de test. si vnus. & maxime si sigillans aliud sigillum non haberet (earum) supra, de refcript. ex parte olim. & supra, de proba. licet. ff. de condit. & demon. falsa. ( appellatum) & etiam subsit veritas allegatarum causarum, vel alterius ipsarum, nam alias appellare iusta causa assignata, nec eam se offerat probaturum non sufficit infia eod. interposita. & dic vt ibi.

CAPVT XLVIII.

IGNIFICANTIBVS. Haec decret. posita est supra, de libel. oblatio. capitulo 2.

CAPVT XLIX. 1 Termitus qui praefigitur appellantibus triplex est.

EX INSINVATIONE. (Iudex) scilicet, coram quo causa agebatur (aduocatus) non dicitur, quod haec sit appellationis causa sufficiens, imo contra habes. sup. de offi. iud. c. 1. ( legitimas) 2. q. 6. anteriorum. Legitimas) triplex est terminus, qui praefigitur appellantibus. Primus ad iter arripiendum. sup. eo. peruenit. Secundus ad repraesentandum se Papae. sup. eo. personas significauit. Tertius est ad terminandum causam appellationis. sup. e. cum sit ro. & hic terminus tantum a lege, & non ab homine praefigitur, vt hic. Terminus autem de quo hic dicitur, scilicet, quod redeat a prosecutione, non a lege imponitur, nec ab homine imponi potest. Ad terminum) scilicet, quousque vnus mensis tantum superesset de anno, quia praefixio termini etiam a iudice facta, non valebit super executione sententiaec expectato) & male: vt not. sup. eo. saepe ( mandamus) videtur quod non deberet alijs causam committere iudex, sed coram primis iudicibus debebat partes remit tere. I. e. vt debitus. Respon. hoc esset de speciali gratia. Vel dic, hoc esse de mero iure, quando literae impetrantur ante tempus appellationis praefixum, quod etiam est notorium ex actis, quae inspicere, & ex eis procedere potest iudex appellationis, etiam parte absente.

CAPVT L. 1 Admittitur generalis appellatio. Molestare & contra eius appellationem facere, non tantum dicitur is, qui expoliauit, sed etiam si contra eins voluntatem eam tenet. Quamuis ecclesia sit alicuius monasterii, datur tamen episcopo cathedraticum, & etiam ali censi¬ Verisimilis causa quae dicatur, & qua probabilis. Causa probabilis & verisimitis an post appellationem possit reduci ad statum temporis appellationis. 4 An fit idem, ex iusta canasa appellare, & &x verisimili.

BONE ME. (Quis) No. generalem appellationem admitti. arg. contra. supra. eodem c. 2. & c. consuluit. Si hic licet esset vaga, quo ad molestatores, erat tamen determinata, quo ad ecclesiam de qua agebatur, & ibi de hoc not. (eiecerunt) vnde petebant reduci in eum statum, in quo fuerunt tempore appellationis emissae, & fructus medii temporis sibi restitui, non habito respectu molestatoris vel molestationis. Nam & molestare eum dicitur, & contra eius ap pellationem facere, non tantum qui expoliauit, sed etiam si contra eius voluntatem eam tenet. Nec est hoc contra id, quod not. 1. de his quae fi. a ma. par. ca. c. 1i se quod appellans extra iudicium non tantum debet probare causam appel. iustam, sed etiam veram, quia & hic non fuit restitutus, nisi adea, quae probauit se possedisse tempore emissae appellationis, probauit ergo veram causam appellationis, scilicet, se possedisse, & postea ea quae possidebat tempore appellationis ad archid. peruenisse, & per eum molestatum fuisse, & causa appellationis nulla erat alia hic, ni si non molestes me super custodia eccle siae, nec debes me molestare, quia ego sum in possessione eius pacifica, & paratus sum stare iuri. Et hoc magis approbo, quam quod dicitur in gl. probabilem ( archi.) ad quem deuenit ista ecclesia dicti laici, nomine dicti archi. eum eiecerunt, (vel mandato) hic procurator non bene respondit, quia eius responsio fit de proprietate, quae licet pertineat ad archi. non tamen potest impedire, quin debeat restitui possessio in eo statu, in quo fuit tempore appellationis emissae, quod abbas sancti Augu. petebat (de iure communi) 65. dist. si imple.

Vsi fuerint) licet diceret se vsum fuisse non tamen probauit, sed si probasset se vsum non tamen probabat se possedisse tempore, quo abbas primo intrauit. Nam tunc forte licuisset archi. vim vi repellere. 5. de restit. spol. olim. C. vnde vi. l. 1. & non obstat appellatio & possedit) licet archi. hic praecepit, non sequitur propter hoc, quod ecclesia fuerit sua, vel quod eius nomine possideretur. Nam licet ecclesia sit alicuius monasterij: tamen datur cathedraticum episcopo, & etiam alii census. i. de dona. pastoralis. ( verisimilibus) vide quae not. supra, de maio. & obedi. dilecti. & i. eodem titul. constitutis.

verisimilibus) probabilem causam dicimus iustam, verisimilem dicimus, quae a iure approbatur, & quae de iure obtinet, vnde & verisimile est, quod si fecit quis, quod ius alijs facere praecepit, quod bene fecit. VERBI GRATIA: hic appellauit abbas, ne quis eum molestaret super possessione ecclesiae eiusdem, quae de suo patronatu erat causa probabili assignata hac. sc2. cum ego sim in quasi possessione custodiendi ecclesias meas, quae est bene verisimile, id est, de iure approbata, verisimile & probabile est, quod ex quo monasterii est ecclesia, quod habeat ibi custodiam temporalium sicut eis ratio eorum reddi debet. 16. quaestione. 2. c. 2. infra, de cap. mo. c. 1. & infra, de priui. cum & plantare. §. in ecclesijs. Bene facit ad hanc decret. infra eodem, dilectis. Nec credimus quod per talem appellationem ille, qui esset in possess ione, debeat retardari vti possessione sua. ar. infr. de iure pa. consultatio. C. debi. vendi. pig. l. 1. Nec contradicit haec decre. quia archi. non possidebat, vel ad minus incertum erat eum possidere, cum abbas negaret, qui de facto tunc possessioni incumbebat. C. qui ad lib. procla. non licet. l. 3. vnde cum negaret & appellaret ex probabili & verisimili causa, antequam probet aliquid, reducendus est in statu quo erat tempore appellationis. Nec est contra in elect. vbi videtur, quod si appellaretur ex probabili & verisimili causa, non tamen reducitur ad statum temporis appellationis, nisi & causa probaretur. 3. de elect. cum inter ea. Sed certe non est contra, quia non est verisimile, nec in iure dicitur, quod quis membro caduco laboret, & not. quod iste tenetur prosequi appellationem hanc intra annum, ex quo factum est contra appellationem. supra oodem, constitutus. vbi de hoc.

Sed quaeres si quis appellaret, ne vendas talem rem, quae sua est, & causa ista probabilis est, ergo si vendas, ante omnia rescindenda est venditio, vt re¬ ducatur in statum appellationis emissae, quod falsum est. C. de rei vendicatione. si fundus. Sed respondeo, quia non est verisimilis haec causa, id est, a iure probata, sicut est illa, de qua loquitur in hac decret. & I. eodem, dilectus. ibi enim constabat rem non esse appellantis, siue denunciantis, nec credendum erat hoc pro se asserenti. argumen. ff. de interro. act. l. de aetate. §. 1. hic enim constabat eum esse patronum, nec pars archi. hoc diffitebatur, & ita verisimiliter erat, quod haberet custodiam.

Sed dices nonne appellatione hoc idem consecutum fuisset monasterium per interdictum vnde vi: Respondeo quod non, quia in interdicto oportuisset monasterium probasse possessionem, & spoliationem factam per eum, contra quem egit. supra, de restitu. spol. cum ad sedem. sed hic scilicet quando petit reduci in statum pristinum, in quo erat tempore appellationis, sufficit ei probare, dummodo quod tempore appellationis rem detinebat, etiam si nihil de expoliatione probet, nec impedit restitutionem expoliatio, a quocunque facta, nec etiam nocet ad quemcunqe possessio peruenerit, secundum quod hic satis expresse patet.

Sed oppones nonne idem dicendum esset, & si non ex verisimili causa appellare, sed ex causa iusta. VERBI GRATIA, si diceret monasterium: Cum igitur ego sim in possessione custodiae huius ecclesiae, appellatione quis me molestet, nam haec causa appellationis, vbi non fit mentio, quod ecclesia sit de patronatu monasterij, & si iustam causam habeat, tamen non est verisimilis, quia potius deberet ratione custodiae ad archi. pertinere. egidist. si in plebibus. . de insti. cum venissent.

Respondeo non esse idem, vbi appellatur ex verisimili causa & iusta, & vbi est iusta tantum, quia bene quis petit reduci in statum, in quo erat tempore iust ae appellationis, sed non verisimile est, si illam rem tenet ille, ad quem ius illud pertinet de iure communi, per hanc petitionem non laedatur, licet probet quod tempore appellationis detinebat, nisi iustam possessionem probet non auferetur ab eo, qui possidet ius, quod ad eum de iure pertinet, vt restituatur priori, & est ratio, quia cum petit appellans se reduci in statum, in quo erat tempore appellationis, non est hoc possessorium iudicium, in quo nihil aliud inquiratur, nisi de possessione, imo & inquiretur de proprietate iuris, scilicet, ad quem spectat de iure, vnde debent ada mitti probationes huiusmodi possidentis, modo siue sint de iure, vt in archi. ad quem pertinet de iure custodia ecclesiarum, siue de facto, vt si vellet probare specialem concessionem super custodia ecclesiae, de qua agitur, ideoque & si ille qui non possidet, nec de iure, nec de facto probauerit, quod custodia ad eum pertineat, obtinebit, nam cum de possessione & proprietate liceat quaeri, & quaesitum sit, praefertur probatio super proprietate. 3. de causa pos. cum ecclesia Vulterana.

Alii dicunt, quod licet verum sit, quod non fiat restitutio illius articuli qui ad non possidentem de iure communi pertinet, tamen si de facto per testes probare velit, vel consuetudinem, vel specialem cessionem in hoc casu, non sunt probationes eius recipiendae, sed est restitutio facienda. ratio diuersitatis est, quia ibi est notorium iuris, hic non. Et no. diligenter quod dixi, quod per hunc modum agendi non fit restitutio, sed si ageretur interdieto fieret restitutio, quia ibi de sola possessione loquitur, si vero alius teneret, ad quem illud ius de iure non spectat, bene cogeretur restituere priori posseslori, propter vim appellationis, quae iubet omnia in priorem statum reponi, quod intelligendum videtur, vbi pro actore facit tantum possessio habita ante appellationem, & pro reo facit possessio modo habita, & ius commune, licet haec sint plurimum vtilia, & veritati, & intellectui decret. consonent: tamen facilius potest patere intellectus huius decret. vt ibi dicas, quod hic archi. tenebatur restituere, quia scienter recepit rem a spoliatore. supra, de restit. spo. saepe. supra, de iudic. quia. vel quia mandauit fieri expoliationem vel ratam habuit. supra, de restit. spo. cum ad sedem. ff. de vi & vi ar. l. 1. §. deiecisse. Vel dic, quod sicut lite pendente omnia quae dolo alias male fiunt a partibus, pertinent ad officium iudicis vt ea corrigat. ff. de aedil. edict. aediles. §. sciendum. ff. de aqua plu. arcen. L. iter. §. officium. ff. de furt. L. secunda. ff. de rei vendicatione. quod petitorio. sic & si appellatione pendente aliquid dolose agatur a partibus ad officium iudicis pertinet, vt illud in pristinum statum reformet: nam appellatione en. nihil innouandum est etiam a parte. eod. c. dilectus. & hac ratione ex officio suo hic Papa in pristinum statum reformauit quae per archi. inuenit procurata fraudulenter, licet pro his non competeret interdictum sic sententiauit Papa assignandos fructus ad conseruandum pro ecclesia: non ad conseruandum in suos vsus, vt no. 5. de elec. dudum ro.

CAPVT LI.

DILECTI. qn eos) & 7. eo. li. cet (prouocatum) quo ad hoc vt contra eos procedi non possit. de hoc not. 1. eod. vt lebitus.

CAPVT LII. 1 Appellatio tenet hodie, siue grauamen in iure sit expressum, siue non, dum tamen sit probabile. 2 In prosecutione appellationis tam excommunicatus, quam non excommunicatus est audiendur. 3 Non potest episcopus in rebus, quae nonsunt suae iurisdictionis dicere ius. 4 Non debet excommunicatus priuari bonis ecclesiae.

PASTORALIS OFFICII. (A iure) id est, quae non est a grauamine. 3. eodem, vt debitus. vel comminationem: vt . 5. eodem. cum cessante. sunt tamen alii casus expressi a iure. 5. de restitut. spo. ex conquestione. 3. eod. c. significantibus. & c. postremo. & c. ex parte. 3. eod. nouit. & de offi. dele. super quaestionum in fi. cum olim. 3. de testi. significauerunt. Grauatus) non in hoc tantum, quod appellationem iustam non admisit, sed quia post appellationem siue repudiatam, siue receptam aliquid fecit con tra appellantem (emendari) etiam si iudex non admittat, vel deferat appellationi, quia hoc obesse non debet. 2. q. 6. appellatione.

Emendari) per iudicem appellationis, quando appellatum est a diffinitiua sententia, & non a grauamine, & sic haec decr. innuit differentiam inter frustratoriam appellationem, cui nunquam est deferendum, & appellationem quae est a iure concessa, & huic semper est deferendum & appellationem mediam, quae est quando quis grauetur, sed tamen non est a iure expresso concessa, vt quando dila¬ tiones dantur, sed vel breues, vel non tot quot sufficiant, & in hoc casu non defertur appellationi, quando est in literis appellatione remota. Sed tamen quando appellabitur a diffinitiua sententia, iudex appellationis reuocabit haec grauamina. C. de iureiurando. generaliter. & not. supra, quod met. caus. c. fin. & hoc dicit finis huius responsi, sed hodie remota est haec decret. infra eo dem, vt debitus. vbi dicitur, quod ab omni grauamine, licet appellare etiam non expresso in iure (in eo) puta quia iusta de causa appellauit. Denunciare potest) hoc potest facere ordinarius ap pellatus, etiam qui non excommunicauit, ad cuius officium pertinet facere euitari excommunicatos, si sunt excommunicati ante appellationem. 11. quaestione. 3. curae. sed delegatus cum expi rauit per appellationem eius iurisdictio hoc facere non potest, vel debet, supra de offic. delegat. pastoralis. §. praeterea. Item non videtur, quod ille pro quo fuit excommunicatus, sit audiendus appellans, si iudex appellatus mandet eundem excommunicatum non denunciandum, quamuis male faciat, quia non interest eius, pro quo excommunicatus est, quod denuncietur, cum certum sit, quod hic excommunicatus non est cogendus pendente appella. nec etiam consulendus, vt soluat, nisi debitum recognosceret. argumen. 2. quaest. 6. non solent.

Item ita audiendus est excommunicatus in prosecutione appellationis, sicut non excommunicatus. 5. de except. significauerunt. Item denunciatio nil facit ad rem, cum per ipsam excommunicatus amplius non ligetur, vt sequitur, apparet ergo, quod nullo modo sua interest. Si autem praecipietur per iudicem, qui excommunicauit iudici ordinario. vel cuicunque alii praelato, qui denunciaret eum ab eo, qui appellauit excommunicatum, non debet ei obtemperare, & si ob hoc feratur in eum aliqua sententia non tenet, quia est a non suo iudice lata, sed securius est ei appellare, non quod per appellationem suam reuocet iurisdictionem iudicis in causa sibi commissa, sed nec contra eum procedat. Sed quid si pro manifesta offensa dicitur excommunicatus, & iudex appellationis mandat ne denuncietur, nunquid tunc tenebit appellatio aduersarii appellantis, ne prohibeatur denunciare, argumen. quod sic. quia appellatio non tenet. supr. eodem, cum sit. & c. proposuit. Item quia pendente quaestione de iurisdictione, scilicet, quia dicitur non tenere appellatio, de principali quaestione non debet se intromittere iudex appel. nisi inquantum pararetur sibi impedimentum, si postea constaret suam iurisdictionem, vt si superior procederet in cognitionem eiusdem causae.

3 Subtrahuntur) idem cr. dimus si tantum ab officio suspendantur, quia vbicunque officia & beneficia sibi denegabuntur. 7. quaestione. 1. si quis presbyter. 11. quaestione. 3. si episcopus forte. §1. distin. eos si quis sa. secus crederem, si esset suspensus a beneficio, vel ingressu ecclesiae alicuius specialiter, nam licet ratione personae possit vnus episcopus condemnare clericum in beneficio, quod est suae iurisdictionis, tamen in alijs rebus quae non sunt suae iurisdictionis non potest dicere ius. argum. ff. de re. iudi. a diuo Pio. 1. respon. & melius. ff. de bon. authorit. iudic. pos. cum vnus. §. is qui. & ff. de iudi. l. si duobus iudicibus. nisi per consequentiam, sicut est in suspenso ab officio, cui fit praeiudicium in beneficio, quod annexum est ei, vt dictum est, sed & tunc vt denegetur beneficium, necessarium est praeceptum superioris iudicis: vt no. infra, de conces. praebend. vel ecclesiae. non vac. c. cum nostris. Subtrahuntur) secus si primo appellasset. nam tunc non credimus, quod posset denunciari excommunicatus. ar. infr. de sen. excommuni. per tuas. nec etiam beneficia sibi subtrahi debent, cum ipse non debeat gerere pro excommunicato, & ministri praebendarum tanquam mercenarii, & ministri possunt ei communicare. 11. quaestione. 3. quoniam. inf. de sen. excommu. &inter. Alii tamen aliter dicunt, quod est certum quod post absolutionem fructus medii temporis poterit repetere. 2. quaestione. 3. & super causam. & infr. de conces. praeben. vel eccle. non vacan. quia di. & hoc si fuerit iniuste excommunicatus, secus autem si iuste. arg. C. de re mili. cum allegatis.

1 Sed dices, & si ipse non teneatur se gerere pro excommunicato, alii tamen debent vitare eum, quomodo ergo habebit praebendam Respondeo debet vitari tanquam excommunicatus in communione, sed spoliari non debet his, in quorum possestione erat, vnde forte si interesset diui¬ nis officijs in ecclesia quam possidebat. cum non debeat spoliari pendente appellatio. eiici non debet, & alii canonici possunt sine culpa secum celebrare. infra eodem, dilectis. tamen si spoliaretur praebenda, & alijs rebus, & peteret restitutionem, repelleretur. infra, de senten. excommunic. per tuas. hodie tamen non vitatur extra iudicium infra, de sen. excom. solet.

CAPVT LIII. 1 Lriflictio alienius fia prineipalisuapenditur & in accessorio dicitur suspensa. 1 Non debet audiri episcopus appellans ne absoluatur excommunicatus ab ipso. 3 Licet extra iudicium denunciarem & notiffcare crimina cuiuscunq, dummodo possit approbare. & vide in nu. 4. 4 Denunciatio potest sieri in iudicio & extra, sed iudicare vel cogere aliquem inuitum ad aliquid, non potest fieri sine causae cognitione. 5 Renuncians appellationi videtur etiam renunciari grauamini. 6 Appellatio per modum querelae excluditur, per modum vero appellationi:, videtur querelam renunciasse, & per modum querelae sententia dicitur nulla, sed per modum appellationis dicitur iniusta.

SOLICITVDINEM. (Post appellationem.) hoc ipso quod conqueritur de episcopo ex eo, quod post appellationem legitimam excommunicationis sententiam promulgauit in eum, oportet quod de appellatione cognoscat, & ita appellationi renunciet, & erat causa dubitationis, quia cum excommunicatio sit noua iniuria, videbatur quod apud quemlibet iudicem posset de ea deponi querela appellatione salua remanente. ar. ff. de except. rei iud. si sit mater. §. eodem. sed secus est, quia & si sit noua iniuria, tamen pendet ex priori, nec potest de ea sufficienter cognosci, nisi cognoscatur de appellatione, & petens hoc non ab archiepiscopo, sed a Papa iuste petere poterat absolutionem ad cautelam. i. de sen. excommunic. per tuas. Item iuste petit sententiam excommunicationis pronunciari nullam. 3. de offi. delega. cum contingat. & cassari quicquid factum est post appellationem. infr. eodem, cum causa ab archiepiscopo etiam bene potest petere absolutionem per simplicem querimoniam, & procedere secundum quod habes. supra. de offic. ordi. ad reprimendam. & sic renunciat appellationi, vt hic in fin. loquitur c de ijs) scilicet, de excommunicatione (de alijs) scilicet de excommunicatione (in quo casu) scilicet, quando protestatur quod appellationi non renunciat.

2 Ad appellationis beneficium) supra eodem, qua fronte. §. 1. contra sol. si appellat episcopus, ne absoluatur excommunicatus volens satisfacere, non valet appellatio, vt ibi, sed si appellat ab archiepiscopo, quia cognoscit de iniusta excommunicatione, siue de nullitate excommunicationis, & appellatio, quae ex solius Papae cognitione dependet, cum hic possit eum archiepiscopus punire, si in aliquo inordinate procedat: vt. 5. de sent. excommunic. sacro. licite appellare potest, vt hic, olim etiam sine grauamine, hodie autem non sine grauamine. infr. eodem, vt debitus. sed hoc ipso quod cognoscit, si appellans vult appellationi renunciare, vt hic in fine. Vel dic, idcirco admitti ad appellationem ab archiepiscopo, quia nullam iurisdictionem habebat super excommunicatum.

(Notorium) nisi per probationes receptas ab archiepiscopo, vnde cum hic quantum ad appellationem, non debeat cognoscere, vt litera praecedenti, sed quando de hoc ei liquere potest extra iudicium, cum certum sit mandatum factum, & sit certum illud iniquum. 3. c. proxi. in fin. & tale a quo licite appellare potest hoc licuit archiepiscopo, etiam si non esset notorium, quod mandatum archiepiscopi esset iniustum, dummodo esset ita manifestum, quod probari posset, iste enim archiepiscopus non gerebat vicem iudicis, quia non erat ad eum appellatum sed vicem denunciatoris. supra, de elect. venerabilem. & extra iudicium bene licet cuiquam denunciare & notificare crimina cuiuscunque dummodo possit approbare hic, cum potius est ei ad poenam: vt 5. quaestione. 1. capit. 1. & 2. ff. ad Silla. l. 1. 1. respon. C. de episcop. & cleric. nulli. §. fin. C. de iureiurand. si vero. C. de famo. lib. l. 1. ff. de iureiur. l. eum qui. 1. respon.

Et dicimus hanc denunciationem licitam, & non tantum coram iudice facienda, sed etiam alibi dummodo fiat ex iusta causa, sicut hic erat, scilicet ne excommunicatus iniuste vitetur, vel auxilium amicorum perdat, sed si quis sine cauaad diffamationem tantum denuncia¬ ret crimina alicuius etiam vera, peccaret & poena dignus esset. C. de post. quisquis. §. 1. si autem non est notorium, neqe probari potest, tunc punitur, qui illum denumciat. 2. q. 3. c. 1. & 2. si autem quasi iudex aliquis vellet denunciare sententiam alicuius iniustam, vel nullam, vel si quis vellet cogere subditos ad communicandum excommunicato quasi cum non excommunicato, hoc nullo modo licet, nisi partibus praesentibus & seruato ordine iudiciario, & est ratio, quia denunciatio potest fieri & in iudicio & extra, sed iudicare vel cogere aliquem inuitum ad aliquid non debet fieri sine aliqua causae cognitione. 2. q. 1. c. 1. & sequen. (Quod mandatum episcopi) a quo pars appellauerit, & ideo certum sit tenere appellationem, & ideo non valet excommunicatio, & ex sola inspectione ipsius sciri potest. supra, de offi. deleg. cum contingat. supr. de rescript. cum contingat. ar. supr. de elect. venerabilem. Quibus autem mandatis subditus teneatur obedire, not. supra, de temp. ordi. ad aures(declarare). 1. de sen. excom. per tuas. Contra sic. 5. c. prox. non credimus, quod haec declaratio tantum valeat, quod alii debeant sibi communicare, sed valet, vt non intelligant se incidere in canonem maioris excommunicationis, qui ei praestat auxilium, vel consilium quod appellationem prosequatur. Item valet vt excommunicator a multis correctus em endet, quod male fecit. vt. 5. de elec. venerabilem(quaestionem) nisi praemissa protestatione illa, quod appellationi non renunciet (quaestionem) de iniusta excommunicatione non de nulla, & hanc absolutionem non potest pars impedire. 5. de sen. excom. sacro. in fi. & eadem excommunicatio erat nulla, si appellationem prosequeretur, & iniusta si omittat prosecutionem appellationis.

Renunciare) contra episcopum non contra aduersarium, contra quem bene prosequitur appellationem, non obstante tali renunciatione. 5. de offi. deleg. gratum. licet videatur renunciare appellationi, quantum ad excommunicatios nem, non videtur autem renunciare grauamini, vel eius prosecutioni, licet post grauamen ante lapsum decem dierum testes produxit coram iudice, qui grauauit, cum simpliciter concedatur, quod intra decem dies appellet a die grauaminis. Ar. contra. C. de re iudi. ad solutionem. vbi dicitur, quod si condemnatus petat tempus absoluendum id, in quo condemnatus est, quod videtur acquienisse sententiae, nec potest appellare. Sol. ibi quasi expresse renunciauit, vel potius sententiae ac quieuit. Sed hoc non, quia poterat ante sententiam reuocare errorem suum: sed post sententiam non potest. C. de iura. & fac. igno. l. error. similiter renunciasse grauamini videtur, si a grauamine appellauit: & postea appellationi renunciauit, vel tacite vel expresse, vnde non videtur quod ab eodem grauamine licet iterum appellare, & intra 1o. dies computandos a die grauaminis: quia renunciando appellationi, videtur renunciasse & grauamini. Item, quia leges non debent esse ludibrio. 5. e. cum sit Romana. in prin. licet aliqui contradicant.

6 (Aduersa) id est contraria, quia proponendo querelam, videtur appellationem excludere, et protestando de appellatione videtur querelam renunciasse. Item quia per modum querelae non potest dicere sententiam iniustam, sed nullam, per modum vero appellationis, potest sententiam dicere iniustam, sed non nullam, sed & si per modum querelae dicit archiepiscopum iudicem, per protestationem vero appellationis ipsum excludit: vt patet. §. eo. §. 1. sic ergo conquerendo & sic protestando apparet sibiipsi contrarius, quia videtur velle conqueri non appellationem prosequi, & non eandem sententiam dicere iniustam & nullam, & archiepiscopum posse co gnoscere, & non posse (aduersa petens 30. q. 7. c. 3. 13. q. 2. quam praeposterum. 74 dist. gesta. C. de libe. cau. cum precum. C de mu. patri. professio. contra. 5. de re. & transeun. ad reli. sicut. ff. de inoffic. testa. Papinianus. 5. de rescript. auditis. vbi de hocsaudiendus) coram archiepiscopo super querelam, quam deposuit de episcopo, qui ipsum excommunicauit.

CAPVT LIIII 1 Potest decanus clericum suum petere qui detinetur, ita quod nom potest sibi, vel ecclesiae suae seruitium exbibere quod tenetur Debitoremi suum ab alio detentum, nullo iure quis repetere potest

2 Episcopi appellatio prodest clero & populo. Domini qui habent iurisdictionem, sed et tan qui non habent, vt coloni, agriconlae, li re possunt agere de dolo ad interesse contr. illos, qui in sui iniuriam tales subditos, ve cultores agri mei molestant, vel spoliant. Num quid decanus vel alius minor praelatus possit interdicere. Appelatis facta exmm iadicium nunquid rosit 5 Interditiuisententiaan possit supendi 6 An liceat episcopo renunciare appellationi.

DILECTIS FILIIS. ( Dispensationem plenariam.) 16. q. 7. omnes (detineri) non propter hoc incidit in excommunicationem. arg. infra, de deposi. grauis. infra, de sen. excom. vt famae. Si queris nunquid hoc licet laico, cuius negotia clericus ministrauite respondemus. nonargu. 17. q. 4. si quis sua. argu. contra. 15. di. quidam (restitueret) satis videtur iusta petitio si verum est quod dicebat decanus.

1 (Restituere) iste decanus male pro. cessit, quia sibi ius dixit, sed si coram competenti iudice repetisset clericum suum, qui detinebatur ita quod sibi vel ecclesiae suae non poterat exhibere seruitium, quod in propria persona exhibere tenebatur, bene auditus fuisset, sicut potestas potest petere ciuem suum, si ita detineatur, quod munera personalia praestare non possit. ff. ad munici. de iure. in princi. C. de decur. generali. sic etiam videtur, quod dominus possit asscriptitium seruum petere, vt infra, de iudae & c. 2. dominus possit vasallum de iure feudorum dummodo sic detineatur, quod sua seruitia impendere non possit. Debitorem autem suum ab alio detentum, nullo iure repetere potest, quia nullum habet ius creditor in perso. na debitoris, vt patet infra, de pig. c. 2. sed secus est in superioribus. de his no. supra de ma. & obedi. inter quatuor. (Episcopus metuens) non appellat ab eo tanquam a iudice, sed tanquam ab eo, qui iuste vel iniuste potest aliquid facere, quod vergit in iniuriam episcopi, & potest potius dici prouocatio ad causam, quam appellatio. supra eod. cum sit romana.

(Ciuitatis.) no. episcopi appellationem prodesse clero & populo, & hoc fateor verum, quando appellat super his, quae commissa sunt episcopo, & clerum & populum tangunt, puta super interdicto officio in ecclesijs suis, quia nisi populs sit catholicus, & bene instructus episcopus red diturus est rationem, & ideo interest eius, quare appellare potest. argumentum. supra, de rescrip. veniens. 2. questio. 6. non solent. Plus dicimus, quod domini qui iurisdictionem habent, & etiam qui non habent iurisdictionem, sed tantum dominium villarum, vel possessionum, in quibus habitant coloni, libere possunt agere de dolo ad interesse contra illos, qui in sui iniuriam tales subditos liberos molestant, vel spoliant. Nam non est dubium aequum esse in his casibus dari actionem mihi domino, & cum alia non competant, dabitur mihi actio de dolo. l. 1. & erit meum interesse, quanto minus ille subditus solitas collationes facere poterit, vel si fecit insultum in villam meam, vel domum, vel possessionem, interest mea, quia domus, villa, vel possessio dimittitur inculta, quod totum contingit mihi, ex insulto facto ab iniuriatore. argumen. ad hoc, quod si ille tenetur de dolo, qui hominibus meis suadet, vt dimittant possessionem meam. ff. de dol. cum quis. multo fortius ille conuenietur de dolo, qui homines per suas iniurias de mea possessione expulit, potest tamen dici quod contra illum qui turbat cultorem agri mei, vel colonos meos, quod mihi competit interdictum vti possi. & actio iniuriarum, si in eius iniuria sit factum. ar. ff. de vi & vi arma. l. vim facit. ff. de acto. emp. qui pendente. ff. deposi. l. 1. §. si quis tabu. sed si furtim esset aliquid sublatum, agere non posset dominus, sibi enim imputet subditus, quod non bene custodiuit res suas, sed si maiori vi non resistit, non est culpa, quia nec facere possunt. ff. loca, si merces. §. vix. & eodem modo, si non fecit iniuriam domini, sed propter speciale odium subditi, agit domine ad interesse, quia non licebat domino suam iniuriam sua authoritate vindicare, sed per iudicem, ali is si non agit dominus de iniuria, potest autem agere ad interesse suum, sed & si in iniuriam domini factum sit, non licet ipsi domino authoritate propria iniuriam vindicare, sed per iudicem debet petere sibi satisfieri, proposita actione iniuriarum. ff. de vi pri. l. pe. & vlt.

Illud enim quod dictum est de paupertate collatorum non placet, quia hoc interesse intra rem esset, & per nimios circuitus vagaretur, quod esse non debet. C. de sen. quae pro eo quod interest. l. prima. de hoc autem non est dubium, quod si ille qui subditus est iurisdictioni meae, iniuriam ab alio patitur, quod nisi iudex iniuriantis satisfieri faciat, quod ego contra eum licite mouere possum bellum. 23. q. 3. dixit. Et addunt quidam, quod subditos singulos iniuriantis capere pos sum, & ab eis satisfactionem exigere possum. Argumentantur enim sic, quia si ego super dominium iniuriantis bellum faciam in quo destruam bona singulorum, quare non multo fortius potero singulos capere, vel cogere ad satis factionem. Item de illo non videbitur dubitandum, quod nullo modo potest petere, quod damnum emendetur suo subdis to, cum non sit suus procurator, nec sua intersit. Nam si hic dominus iure suo posset petere, ergo eadem ratione, & pactum facere de non petendo, quia & cuicunque licet renunciare iuri suo, & hoc esset absonum dicere, quod dominus per suam renunciationem auferret ius subditi sui, quando autem criminaliter agitur in publicis iudicijs omnes admittuntur principaliter accusando, nam per procu ratorem haec expediri non possunt. ff. de publi. iudic. l. pe. §. ad crimen appellauit) primo offerens decano, quod ipsi super captionem preben. rationem facere erat paratus, quae erat verisimilis & probabilis causa, & idcireo ista est appellatio.

3 (Post modicum tempus) quidam dicunt decanum, vel alium praelatum hoc non posse, nisi hoc habeat de consuetudine vel priuilegio, cum iurisdictionem non habeat in superiorem, supra, de ma. & obedien. cum inferior. Item quia nullus potest sibi dicere ius in re sua. C. ne quis ius dic. l. 1. Alii dicunt, quod quilibet praelatus hoc potest, dummodo manifesta vel potius notoria sit causa grauaminis, quae irrogatur praelato, & sic intelligitur. supra, de offici. ordina. irrefragabili. §. caeterum. & 26. q. 5. quicunque. Nec faciat ista praelatus tanquam iudex, sed tanquam homo habens pietatem faciendi voluntatem suam in re sua, vel in ecclesia sibi commissa, secundum iura tantum. argumen. C. de iu. l. nemo. & C. man. in l. in re mandata. & secundum istos casus alii praeter canonicos in ecclesijs praedictis celebrare possunt, nec incurrunt irregularitatem. Imo forte idem, & de ipsis canonicis, quia hoc non est interdictum iuris, vel ordinarium, & ideo de ipso non intelliguntur. c. quae loquuntur de interdictis celebrantibus, quodincurrant irregularitatem (promulganit) & male sequitur ( cessaretur ) hoc intellige de speciali consuetudine: de iure communi secus est. infra, de his quae fi. a ma. par. ca. quaesiuit (allegans) & male cemisit) & huic appellationi detulit officialis, & apostolos concessit, sed post horum oblitus interdictum decani irritum denunciauit, & illud non seruari mandauit vt infra continetur, decanus appellauit, quod facere potuit etiam sine causae cognitione. arg. supra, de offi. & po. iu. dele. super quaestionum. §. nos autem ( iudicauit) & male cum iam appellasset decanus, & appellationi detulit of. 2. q. 7. appellatione. (quia vero) Hic incipit sententia Papae iustitiam) hic fuit appellatio extra iudicium facta ex probabili & verisimili causa, propter cuius interpositionem irritum nunciatur, quicquid factum fuit postea, supra, e. bonae. & c. ad audientiam. vbi de hoc etiam non inquaesito de veritate appellationis.

4 No. quod licet non prosit appellatio facta extra iudicium, nisi probata veritate causae, vt supra, de ele. cum inter cano. nicos. tamen vbi ex probabili & verisimili causa appellatur. i. ex causa approbata a iure vel ciuili, vel consuetudinario, hocipso, probatur veritas causae quod non probatur contrarium, vt hic. Nam iure prohibitum est, quod decanus non possit interdicere ecclesiam contra ipsum, nisi ex manifesta causa supra, de offi. ordinari. irrefragabili. §. pe. ac decanus nullam causam probabat, & ideo eius interdictum irritatur. simile. supra, e. bonae memoriae. Fatemur tamen quod si decanus probauisset, quod manifesta fuit causa interdicti, tunc quando eum interdixit licet illa causa fuerit contra ius commune, sed tantum de gratia ex speciali priuilegio concessa interdicentis, quod non reuocabitur. Si autem tunc, quando lata fuit sententia, non erat manifesta causa, sed tamen in veritate bene suberat causa iusta interdicendi, absoluetur sine grauamine, & punietur interdicens, sicut in excommunica. tionis sententia obseruatur. infra, de sen. excom. sacro. in prin. Si autem ex causa verisimili, & a iure approbata, talis datur sententia, licet excommunicatus, & multis causis ante excommunicationem allegatis, quas offerret se probaturum, & coram excommunicatore, & etiam propter hoc appellaret, & diceret se non excommunicandum, tamen si ex communicetur rata manet sententia, nec valet si dicit excommunicatus sine cognitione exce. suarum se esse excommunicatum, ergo est iniusta sententia. supra, e. ad audientiam. Sol. illud habet locum, vbi excommunicatus excommunicauit aliquem post appellationem ex causa nor probabili & verisimili, vel a iure scripto, vel consuetudinario approbata, sed vbi ecausa verisimili & probabili fertur, v dictum est: tunc omnino tenet sententia & si non probetur veritas causae, & secundi hoc dices, quod speciale est in sententiexcommunicationis vel interdicti etiam extra iudicium lata, quod non tenet post appellationem ex causis legitimis interpositam, etiam si non probatur veritas causae, contra id quod not. infra, de his quae fi. a ma. par. ca. c. 1. Et est ratio, quia nunquam debet quis excommunicari, nisi causa probetur. 2. q. 1. nemo. Vel dic quod ibic ct supra, eo. ad audientiam. appellans probauit veram causam appellationis, & ideo reuocatur quicquid fit post appellationem legitimam, sed secus est, quando ex causa probabili tulit sententiam excommunicationis: tunc enim non potest imputari iudici, imo & commendandus est, quia eius prudentiae asscribitur quod falsas exceptiones non admisit contra praesumptionem iuris, & contra veritatem. Vel dic, quod ibi non loquitur de sententia excommu. sed de sententia disfinitiua, per quam amouerat appellantem ab eeclesia, de qua certum erat, quod siue appellaretur, siue non: tamen non tenet sententia, nisi legitima cognitione praemissa & ordine iudiciario seruato.

3 (Cuius effectum) puta sic, nisi vsque ad 10. dies dimiserit sacerdotem, postea seruabitur interdictum, vel sic interdixit quousque episcopus esset in ciuitate, & ita cum nondum sententia secum traxerit executionem, interim potest licite appellari ita tamen quod a die latae sententiae vel scientiae non defluxerint 10. dies. supra, de senten. & re iudic. quod ad consultationem. 2. q. 6. anteriorum. & ita non est contra.5 eo. ad haec quoniam. & c. pastoralis. Dic melius, quia appellauit ante interdictum positum ex causis probabilibus & verisimilibus, ideo decanus non potuit procedere ainterdictum, nec ad effectum interdicti Cperturbare) & ideo iuste poterat excommunicari. 3. de sen. excom. veniens. ( principale) sed appellationis super princ. (sed accessoria) scilicet perturbatione subsequenti: vt supra, eo. c. proxi. Et ideo episcopi sententia vel officialis non tenuit ex ea causa, quia ad papam deuolutum totum negotium fuit, quare idem papa & non alius tam de turbatione quam interdicto etiam decuerit cognoscere. sce. an iuste sit positum interdictum, nec ne (post appellationem) ab officiali interposita. (Caruisse) mirum videtur, cum non tenuerit sententia interdicti lata per decanum, quomodo impediuit sententiam excommunicationis latam per episcopum in decanum vel alios turbantes officium, sed hoc ideo est, quia negotium omnium interdictorum fuit per appellationem delatum, primo ad archiepiscopum & subsequenter ab archiepiscopo ad papam, sicut ex serie literarum apparet.

6 Sed oppones nonne licebit episcopo renunciare appellationi. C. de appe. si quis. Respondeo sic, si non fuisset eam prosecutus coram archiepiscopo, sed ex quo fuit prosecutus ipsam coram archiepiscopo, & decanus appellauit ab archiepiscopo ad papam, non licuit episcopo renunciare maxime appellationi, quae tenebat: quia ex eo apparet, quia cassatur quicquid fecit archiepiscopus, post appellationem decani (de qua appellatione innotuerat) t maxime idem enim est & si non innotuisset de appellatione, cum per appellationem etiam in eius absentiam factam exempte est a iurisdictione eius. arg. sup. e. pastoralis. 2. q. 6. biduum (inculpabiles) si etiam eligatur interim, & postea pronuncietur excommunicatio nulla electio valebit, quia veritate etc. §. dist. veritate. & arg. hic.

Quidam tamen dicunt, quod illi qui eum elegerunt peccauerunt, sed non vidimus quare, quia ei non communicauerunt eligendo, quod esset peccatum, vt sup. quod met. cau. c. sacris. Item ipse consentiendo non peccat, quia non tenetur se gerere pro excommunicato. infra, de sen. excom. per tuas. contra sol. ibi consilium in his, de quibus dubium est, an sint iuste ligati, vt vitentur, quia praesumitur pro sententia iudicis, supra, de renun. in praesentia. Hic autem loquitur, quando certum erat sententiam non tenere, vel quia delatum erat appellationi, vel quia aduersarius, cum quo contendebat eum excommunicauit, vt hic. Idem autem, vbicunque est manifestum iniustam esse sententiam, supra, eo. c. proxi. & quod ibi dicit, sed do. bet in alijs euitari, donec constiterit de praemissis expone, id est, de appellatione interposita, ex iusta causa, vel de intolerabili errore expresso in sententia, quando ab aduersario hoc negatur. Sed si pars aduersa confiteatur appellatum ex iusta causa, non debet euitari, dummodo & prima facie indubitabiliter appareat mandatum, a quo appellatum est fuisse iniustum. supra, c. proxi.

CAPVT LV. 1. Ex traditione sigili an eo sequatur ius aliquod.

VT NOSTRVM, ( Dicto H.) Quem archiepiscopus fecerat cancellarium ( deernerent) supra, e. constitutus. contra sol. ibi erat legitime confirmatus, nec tenebat appellatio emissa ab aduersario sine causa, vt ibi dicit, sicut constabat per sententiam papae, & sic in nullo debuit suspendi effectus confirmationis, at hic erat clam electus & confirmatus, infra, vt eccl. bene. sine di. confert. c. 1. & appellatio legitima vel potius totum negotium reuocatum ad papam, vel ad minus dicebatur, & de hoc etiam controuersia erat, vnde lite pendente, non debet ei aliquid nocere. Decernerent) licet trauitio sigilli consisteret in facto, nec possit esse, quin facta sit, postquam facta est. ff. de cap. & postli. re. l. in libello. §. factae. tamen dicitur decerni nulla traditio, id est nihil videtur sibi fuisse collatum ex traditione sigilli, nec literae ab eo sigillatae ex persona sigillantis habebunt aliquem vigorem, & bene fecit papa, quia cum diceretur non tenuisse collationem factam ab archiepiscopo, nec confirmatio. vt inf. vt eccl. bene. c. 1. nec etiam possessionem haberet officii pertinentis ad cancellarium, cum illud consistat in sigillando, nec illud potuit habere antequam haberet sigillum bene debuit prohibere, quod nouum ius non conferretur ei, nec in possessione, nec in proprietate lite pena dente. vt C. vt lite pendente, per totum. secus autem videtur, si constaret, quod prius collatum esset ei ius, vel etiam si constaret, quod teneret confirmatio, vel etiam nihil diceretur contra eam. licet quod non teneret confirmatio, licet diceretur iniusta, tunc satis videtur, quod non deberet impediri effectus confirmationis. supra eodem, constitatus. adem satit videtur nobis, quod licet alius quam Papa ageret cum archiepiscopo, scilicet, quod ad eum non pertinet collatio cancellariae vel confirmatio, nihilominus tamen posset conferre cancellariam pen. lit. cum interim non debeat priuari possessione sua. sup. vt lit. pen. laudabilem. 1. eo. significante. Et eodem modo si ageretur cum eo, vel cum cancellario suo, quod non teneret confirmatio ab eo facta, vnde pendente hac lite, posset eidem nouam collationem facere, si vacaret, & ei cui contulisset sigillum tradere etiam teneret dummodo non fieret praeiudicium cuiquam, sed hoc fiebat in praeiudicium iuris alterius vel illius, scilicet, pro quo Papa scripserat, vel ad minus in praeiudicium Papae, qui dicebat ad se deuolutam potestatem conferendi cancellariam. Item non est de iure communi, quod quandocunque Papa incipit cognoscere de aliquo negotio, vel causa, quod propter hoc decernatur irritum, quod fit a partibus, licet hoc mandatum fuerit isti, quod non vteretur sigillo, quia hoc fuit speciale propter suspicionem, quam habebat Papa contra collationem factam ab archiepiscopo. Et haec etiam fuit causa, quare Papa decernit nullam dationem figilli, alias enim bene licuisset archiepiscopo mandare effectui suam collationem, non ob stante lite quae sibi mouebatur. 5. e. consti tutis. Et hoc plus placet, quam quod dixi mus in prin. huius glo. Vel dic, haec specia lia esse in reuocatione, quam ex certa sci entia facit Papa apud quem est plenitudo potestatis, vt ex quo aliquod negotium ad se reuocat ex certa scientia, quod circa il lud nihil liceat alicui attentare. arg. I. de praeben inter eaetera. vbi not.

CAPVT LVI. 1 Nunquid in literis appellationis st necesse sieri mentio de appellatione. 2 Potest nedum appellans, sed etiam appellatus coram iudice appellationis & coram deleato eius prosequi causam appellationis etiam non expettato mene irete ffrem anni.

OBLATAE. (Obseruatione.) Ex hoc loco & ex fine huius decre. vbi dicit, quod per istas literas potest procedi ad con firmandam, vel ad infirmandam sententiam colligitur, quod si aliquis impetrat literas super obseruatione sen¬ tentiae, quod per eas ipse impetrator potest petere confirmationem eius, & aduersarius per eas potest prosequi suam appellationem (a lege.) sup. e. cum sit ro. 2. q. 6. appellatoresprouocante.) sup. e. personas (praeueniri) id est, abbreuiari ( prorogati) nisi ex causa. sup. eo. ex rationecappellante) appellatus ante terminum praefigere non potest. Idem & in appellante. sup. eo. saepe. vbi no. (firmitatem) sup. e. saepe. vbi not. (pars appellata) idem est in appellante, ponit autem de appellata specialiter, quia de ea magis dubitabatur, quasi non esset aliqua forma secundum quam posset aliquis appellatus idemquae victor appellationem prosequicnimium) plus quam per mensem. 2. q. 6. appellatore. Vel dic idem, si per maius tempus, dummodo malitiose non faciat saltem impetrando literas. arg. contra. C. si nupt. ex re. pen. l. 2. sed respondetur hic, quod potest & bona forma ei est per quam petit sententiam confirmari, qualem impetrauit plebs de Sambro. & per tales literas coram illo iudice appellans prosequi causam appellationis.

Et est hoc not. dignum, quod in literis appellationis non est necesse fieri mentionem de appellatione. de hoc not. 3. de offi. & po. iudi. dele. ex literis. Alii dicunt, quod fuit hic mentio facta de appel. ( procedatur.) licet autem appellatus impetrare literas, quandocunque voluerit, quando terminus ab homine non est praefixus, sed a lege tantum: non tamen poterit petere confirmari suam sententiam, nisi cum vnus mensis de anno superest. 2. q. 6. appel, latore. sed appellator bene poterit, quandocunque voluerit coram eisdem iudicibus prosequi causam appellationis, nam cum ad iudicem appellationis proprie spectet pronunciare sententiam primam iustam, poterit & ita confirmare, vel iniustam, & ita infirmare. 2. q. 6. in fin. (iuste) igitur per literas impetratas, ab archiepiscopo de Sambro. quod sua sententia seruaretur, sicut erat iusta, & aduersarius petet, quod cassetur, cum sit iniusta, cum continentia causae sub diuersis iudicibus diuidi non debeat. C. de iud. nulli. haec autem habet ex sua praeoecupatione, quod suae literae non valent.

2 Alii tamena debent, & non improbabiliter, quod & coram iudice appellatico nis, & coram delegato eius, non solun appellans, sed etiam appellatus pont prose¬ qui causam appellationis, etiam non expectato mense iuxta finem anni, & ad hoc bene concordare videtur litera, quae sequitur vbi dicitur, quod coram huiusmodi iudicibus, quos constat esse nimis tempestiue impetratos, appellatus potest prosequi causam suam, & legi praesente appellatore. Respondent quod intelligitur ibi ponere tempus vnius mensis, non quia non possit praeueniri, sed quia illud tempus commune videtur partibus, nec tunc debet praesumi aliqua malitia. Alii tamen intelligunt hanc decr. loqui in eo casu, scilicet, quod tantum impetrando literas possit prosequi causam semper etiam antequam vnus mensis restet de vno anno, sed causam prosequi ante illud tempus non poterit (sic obtento) ab appellatore, scilicet, archipresbytero de Sambro. ( noluerit) appellator(posteriores) impetratas a plebe de Riuocor. (prioribus) impetratis a plebe de Sambro. (per quas) impetratas a plebe de Sambro. super confirmatione sententiae & obseruatione.

CAPVT LVII.

PER TVAS. ( Contumaciam.) Et non aliter, quia in nulla culpa est absens, cum non sciat hunc iudicem, secus autem dicerem in iudice ad quem appellatum est, quia ibi terminus praefixus ab homine habebatur pro peremptorio. sup. eo. saepe. & C. de temp. app. l. Iul. §. illud. in si. Arg. contra. sup. de rescrip. super literis. in fi. Ratio diuersitatis est, quia semper certus est iudex appellationis, delegatus autem saepe incertus est. arg. sup. de rescrip. super literis. in fi. ( diffinire) in hoc tantum est priuilegium appellationis, quia cum alias etiam parte absente per contumaciam non possit procedi ad diffinitiuam sententiam. sup. vt lit. non contest. quoniam. in causa autem appellationis poterit procedi lite non contest. coram iudice appellationis. C. de tempo. app. l. vlt. §. illud. Sed nos dicimus semper citationem necessariam. 5. e. saepe contingit. & melius in. c. ex insinuatione. infin.

CAPVT LVIII. 1 Appelationias remotio nibil facit ad senten2 Nuncii missio, an v quando valeat. & in nume rerocetar qricqrid factam est pest misuis¬ nem nuncii vel post grauamen illatum, vvo post appellationem. 4 Potest appellatus, se vult, quad iudex appel omisa causa appellationie procedat in prin cipali. 5 ludex appel. approbata appellatione cogno scet de causa principali, etiam si a sententisit appellatum.

VT DEPITVS. (Idoneo. Ordinario vel dele gato & n subdelegato, dicunt quiam etiam idem, alii vere ntra: vt sup. de offic. & pote. iud. deleg. super (conuenerit) per solam citationem, supra, de offi. deleg. relatum gratum.

1 (Ille ante sententiam) hic apparet quod remotio appellationis, nihil facit ad sententiam, sed nec post sententiam possumus cognoscere, quod aliquid valequamuis aliqui somnient hoc modo, sc ilicet, quia quod remota sit appel latio, not possit quis appellare, nisi ex rationabil causa, id est, in casibus a iure expressis, quos no. sup. e. pastoralis. si non sit remota potest simpliciter appellare. Alii dicunt quod vbi est remota appellatio, iudex qui tulit sententiam, potest eam exequi, non obstante appellatione, nec incurret poenam. l. C. de app. quoniam. nec illius decr. 2. q. 6. c. decreto. dum tamen non procedat, ex quo super appellatione literae fuere impetratae. 5. de offi. deleg. pastoralis. §. praeterea. Ante appellationem autem valet remotio appellationis in casu, qui est ff. de off. dele. super quaestionum. §. porro.

(Nuncium) dicunt quidam hoc verum esse, si tamen dicat se nuncium misisse, & non probat, si enim probaret, seruarentur antiqua iura, vbi dicitur, quod si quis antequam aduersarium sciat literas impetrasse, nuncium ad sedem apostolicam dirigat, quia dubium quid sit impetraturus, expectatur nuncius eius, antequam procedatur. 5. de offi. dele. cum causa. & sup. eo. tit. dilecti. & c. meminimus. si autem misit postquam sciuit aduersarius literas impetrasse, non valebit ei nuncii missio. 3. e. suggestum. & c. super eo. Sed nobis hoc non placet. Simpliciter enim dicimus hodie non valere nuncii missionem, sed illam distinctionem dicimus habere locum, quando in propria persona arripit iter non quia itineris arreptio in omnibus vim appellationis obtineat, sed quia debet esse sub protectione Papae quicunque a d sedem apostolicam venit ex iusta causa. vt inf. de¬ cle. pereg. c. 1. Et etiam nuncii venientes pro alijs hac gaudent immunitate, scilicet, vt contra eos procedi non possit, & si procedatur, non tenet. 5. eod. dilecti. Nec credimus hoc priuilegium habere illos, qui sine causa probabili ad se. apo. veniunt, vt no. in praealleg. decre. de cle. pereg. c. 1. llli enim possunt, citari ad domum, & si feretur sententia contra eos, non citatos personaliter, quia non fuere inuenti tene, non ob. l. ff. quae sen. sine ap. rescin. l. 1. §. item cum ex eo eilicto. quae intelligi potest, quando inueniri possunt, vel quando ad sedem apo. ex causa probabili accesserunt.

Hoc autem fatemur, quod si lata sententia, vel grauato aliquo quis venerit ad sedem apost. vel ad aliquem superiorem iudicem, dummodo certum sit, quod propter hoc vadat, vel mittit, vt de grauamine conqueratur, & processum contra se habitum reuocari petat, quod talis missio vim appellationis obti net. sup. de offi. dele. cum causa. sup. de do. & contu. cum olim. & not. sup. de resti. spol. audita. Item necesse est quod intra 10. dies vel ipse, vel nuncius iter arripiat. Nam decendium tantum praefixum est, vt facto, vel verbo appellet, alias transit in rem iudicatam. sup. de sen. & re iudi. quod ad consultationem. sup. de elec. cum dilectus. Item vt talis omissio habeat vim appellationis, oportet quod non habeat copiam iud. a quo appellare vult, nec haberi possit de facili, vt coram eo verbo appellet, & apostolos petat, ad quod tenetur si de facili habere potest. 2. q. 6. biduum. Item prudenter faciet, si coram testibus exprimat omnia grauamina, pro quibus vadit, vel nuncium mittit. Nam si quando appellat viua voce, ad hoc tenetur, quare non quando facto. Quidam tamen dicunt, sufficere quando facto appellat, si coram superiore exponat, sed quid dices nunquid reuocabitur, quicquid factum est post missionem nuncii, vel post grauamen illatum vel postquam iudex sciuit ad sedem apo. facto appellatum? Respondemus reuocandum quicquid factum est post nuncii missionem. 5. e. cum dilecti. 5. de offi. deleg. cum causam. & etiam ea grauamine quae praecesserunt missionem nuncii, propter quae ta men nuncius missus est. Nam appellatio extinguit pronunciatum. ff. ad turpil. l. 1 in fi. & habes expressum. I. e. dilecto. & ita missio valet(literas) sup. de hoc no. sup. d. rescri. plerunque (probabili) id est, iusta ( rationabiliter) id est, si non est vera causa appellationis

(Remittat) plus dicimus, quod appellatus si vult, semper debet obtinere apud iudicem appellationis, quod omissa causa appel. illa, sc2. an sit iusta, vel contra, procedat in principali causa, quod sic probo, quia hoc scilicet quod cognoscat de iustitia appellationis, est introductum tantum in fauorem appellati. sce. vt si non est iusta causa, appellans condemnetur in expensis, & ad priorem iudicem remittatur, & quod in eis fauorem etc. C. de leg. quod fauore. & cuilibet licet renunciare iuri pro se interducto. 3. de fo. compe. dilecti. 7. q. 1. quam per. Nec est contra. inf. e. cordi. vbi dicit, quod articulus appe. de partium voluntate omitti potest, sed expone ibi, id est, partis appellatae. Item si contrarium diceretur, esset protrahere litem sine causa. 3. de do. finem.

(Alioquin) id est, si vera esset caufa appellationis, & ita habes hic expresse, quod iudex appellationis approbata appellatione cognoscet de causa principali, etiam si appellatum sit a sententia. sic inf. e. cum speciali. & idem dico, si deleget causam appellationis alicui, quia delegatus approbata appellatione, cognoscet de principali. arg. sup. de rescri. super literis. in fi. 3. de testa. Ra) nutius. 3. eo. c. Romana. §. quod si obiiciatur. (de maioribus) puta de electionibus Episcoporum, & causis criminalibus. 2. q. 6. decreto. & 5. c. sequentibus. Et de fide. ar. 17. dist. multis. & de appellatio. factis in electionibus, & idem est in omnibus alijs, quae specialiter sedi apo. reseruantur, & quod dictum est de appellationibus factis in electionibus, intelligendum, quando appellatur ab his, qui ordinario iure cognoscunt, secus autem in delegatis a Papa. Ab eis enim non licebit appellare, nisi expressa iusta causa appellationis, si eis commissa fuerit appellatione remota. Item licet appelletur etiam ad sedem apo. extra iudicium in processu electionis, antequam sit facta electio in causa, non debet retardari electio. 3. de elec. cum nobis. arg. I. de his quae fi. a ma. par. ca. c. 1. sed per talem appellationem negotium non transfertur ad Papam, nec ordinarius si appellantes contradixerunt vlterius se poterit intromittere de confirmatione. si electi. nec de alijs, quae pertinent ad ipsam electionem.

Tamen super hoc videmus plures aliquando sentire contrariumilicet quod in electionibus non audietur appellans, nisi iusta causa expressa, & haec clausula non extenditur, nisi ad ea, quae in signum specialis priuilegii sedis apo. seruantur. hoc vult dicere, quod in maioribus causis valet appellatio, etiam si nulla causa exprimatur, vel etiam si exprimatur causa dubia facti. Sed si exprimatur causa improbata a iure, vel notorio, vel frustratorio, tunc non est deferendum, sicut nec vnquam deferendum fuit. sup. eo. pastoralis. 1. respon. vbi no. Item non defertur appellationi emissae ad inferiores iudices, puta ad archiepiscopum, vel legatum, & sonant verba hic posita, & ibi ad se. apost. Rof. not. tenet, quod si appelletur sine causa archiepiscopus, vel legatus in maioribus causis, & qui prius cognoscebat, non detulit app. quia iam hic maior causa relata est ad sedem apostolicam, & duo de ea simul cognoscere non debent.

CAPVT LIX.

CVM CESSANTE. puta si praecipiat, ne quid faciat sub poena excommunicationis, vel centum librarum, vel confimilia, & generaliter praeceptum factum sine causae cognitione, vel cum causae cognitione, si est iniquum, reddit appellationem iustam. C. commi. epi. per totum. si autem episcopus, vel alius iudex comminaretur alicui, quod laederet eum, non credo quod possit appellare propter hoc, quia vanus metus est, & non iustus. ff. quod met. causa. l. 1. & 2. Sed certe melius videtur, quod tenet appellatio, quando comminatur de his, quae ad suam iurisdictionem, pertinent. ff. quod me. causa. l. 2. & l. fi. §. 1. sed in alijs potestatibus qui non habent iurisdictionem obtinet dictum primo. (Inter loquendo) not. ab interlocutoria appellari: vt not. inf. de no. ope. nun. c. 3. nec potest eam reuocare, qui tulit sine licentia eius, pro quo lata est, si transit in rem iudicatam per lapsum decem dierum, & appellatum non fuerit. i. de sen. & re iudic. quod ad consul. ff. de reg. iur. l. nemo. Ante autem 10. dies, vel etiam post, si ante 10. dies fuerit appellatum, licet reuocare. ff. de re iud. quod iussit. nisi appellans aliquas fecisset expensas, nam tunc non posset, nisi ei reficeret expensas, cum eis non restitutis non plane remoueret grauamina. ff. de condi. ob tur. cau. si pecuniam. & de hoc not. infra, de sen. excom. sacro. & melius supra, de sen. & re iud. quod ad consultationem.

(Destiterit) reuocando de facto, si ad tactum processum est, vel contraria sententia, si ad factum non est processum, & non sufficit dicere paratus sum reuocare, nisi de facto reuocet, reuocatur etiam grauamen tacite. VERBI GRATIA: Appellauit quis a iudice, ne procederet contra eum, quia erat exemptus ab eius iurisdictione, si iudex dat terminum ad hoc probandum, tacite videtur reuocare grauamen, quod ei intulerat mandato, quod procederet in prin. quia modo mandat, quod procedat in exceptione probanda, quod non est grauamen, quia de exceptione, scilicet, an sua sit iurisdictio cognoscere deberet. ff. de re iudic. si quis ex aliena iurisdictione.

CAPVT LX 1 Nanquid ex causa suspicionis possit appellari a iudice delegato vel ordinario. 2 Sufficit recusanti iudicem legitimas recusationis causas proponere, nec oportet eum petere iudices coram quibus de causis suppicionis probet. Potest nedum iudex ordinarius, sed etiam delegatus antequam recusetur, alii delegare causam. 4 Recusationis causa non dicitur legitima, nec transit in rem iudicatam. ludices inferiores principibus, an possint iura condere & interpretari inter ius & aequitatem. 5 Nodus procedendi coram subdele. in causa recusationis. & vide in nu. 6. & ludex a quo appellatur citari debet ad sententiam processumque suum defendendum. 3 Non recusare & causam recusationis non prosequi, idem est. Monachus quando possit appellare, & quando non.

CVM SPECIALI. ( Recusationis.) Nos non credimus, quod a iudice delegato, vel ordinario possit appellari ex ea causa, quia suspectus est, cum tunc habeat certum remedium, scilicet, recusationis. 3. q. quia suspecti. Item licet causa suspicionis sit contra eum, non tamen sequitur, quod grauaret, quia iudex suspectus bene posset procedere in causa, ita quod nullam partem grauaret, & appellatio non habet locum, nisi a grauamine. sup. eo. vt debitus. sed ista decre. videtur dicere contra. sc2. quia commonitus potest recusare iudicium monitoris, & etiam potest appellare ab eo, & sic videtur, quod vtrunque remedium habeat, scilicet, recusationis & appellationis. Sed responde, & dic, quod ex eadem non pont recusare, & appellare. licet quia sit sibi suspect, sed contra eundem vel eodem tempore vel diuersis potest petere, & recusatio propter suspicionem, & appellatio propter grauamen.

2 Item dicimus, quod sufficit ei, qui recusat iudicem causas recusationis legitimas proponere, nec oportet quod petat iudices coram quibus de causis suspicionis probet, quia sufficit recusanti proponere iustas causas recusationis. Iudicis autem est admittere causas recusationis & requirere, quod eas probet, sed reprobare non potest, haec enim cognitio est arbitrorum. sup. de fo. compe. licet. verum quia admissis per iudicem causis recusationis licitum est recusanti probare, vel coram recusato, vel coram arbitris causas recusationis, recusantis est petere, quod arbitros eligant, coram quibus probet, vel potes dicere, quod statim potest, & debet iudex cogere recusantes ad arbitros eligendos. ar. C. de iudi. l. cum apertissimi. & l. cum speciali. & no. si. inf. eod. interposita. (Commonitus) quam cito enim quidam monebantur satisfacere, de aliquo statim appellabant, vel recusabant iudices supert emendatione alicuius criminis, vel alia satis factione facienda.

(Statuimus) credimus, quod iudex ordinarius non solum, sed etiam delegatus antequam recusetur, pont totam causam alii delegare, & valet delegatio, non obstante, quod delegatus est suspectus. ff. de iur. om. iud. ait praetor. sed si partem tantum delegasset, tunc posset recusari vt suspectus. Ratio diuersitatis est, quia in primo casu vlterius causa non debet ad ipsum redire, nec potest post commissionem reuocare iurisdictionem, nec etiam debet cognoscere, vtrum ab ea subdelegatus sit suspectus, sed vt in secundo casu potest haec omnia facere. sup. de offi. & pote. iu. dele. super quaestionum. §. 2. & vlt. ff. de iudi. iudicium. Alii tamen dicunt, quod etiam si totam causam committat, quod potest recusari vt suspectus. (Iudicem) ordinarium & delegatum, secus in subdelegato, nam si subdelegatus recusetur, vt suspectus, coram primo delegato ageretur. sup. de offi. deleg. super quaestionum. §. qui vero. & §. eius. (Suspectum) iste recusans non debet petere, quod iudex recusatus iudicet, an causa recusationis sit iusta. supra, de fo. compet . licet. quia sic videtur a recusatione recedere, si in hoc eius arbitrium eligeret. 3. q. §. cuius. & supra, de sen. & re iudic. inter. quamuis posset dici, quod talis petitio, quae tantum tendit ad recusandum & declinandum eius indicium, non praeiudicat recusationi.

3 Item not. quod haec sententia, scilicet, haec causa recusationis, non est legitima, nec transit in rem iudicatam, nec praeiudicat, si ista causa iure decernitur legitima, quia est contra ius scriptum. 2. q. 6. §. diffinitiua. secus autem si diceret, decernimus talem non admittendum ad proponendum talem causam recusationis, quia haec sententia est contra ius litigatoris, a qua necesse est appellari: vt in praealle. §. diffinitiua. & supra, tit. proxi. cum inter.

Et haec vera sunt in causa recusationum quae sunt expressa in iure. Sed cum dicat ius generaliter, quod suspecti iudices possunt recusari. 3. q. 5. quia suspecti. eod. §. porro. nec generaliter omnes causae sint in iure expressae, imo multae possunt prouenire causae, quae iustiores sunt, quam in iure expressae omnes causas reputo legitimas quae sunt difficiliores, quam expressae in iure, & hoc relinquitur arbitrio iudicis. Et super his dicunt quidam, quod si iudex sententiat, quod transibit in rem iudicatam, nisi appelletur, & simili eius, quod dicitur de interrogationibus in iure faciendis, quarum aliquae sunt expressae in iure, tamen & vltra expressas in iure licet iudici alias facere, vbi aequitas eum mouerit. ff. de inter. ac. l. pen. Et tamen si iudex dicit, se moueri aequitate, vbi moueri non debet, appellandum est, nisi appelletur fit sibi praeiudicium. Quidam tamen dicunt & forte non male, quia in inferioribus iudicibus non licet, neqe condere, neqe interpretari iura. infra, de sen. excom. inter alia. nec etiam licet inter. pretari inter ius scriptum, & aequitatem, imo hoc solum principalibe licet. C. de le. & com. l. fi. Fatemur tamen quod in causis quas coram se habent inferiores iudices, bene possunt quantum ad ius litigatoris pertinet, super iuribus & interrogationibus etiam inter ius & aequitatem interpretari: vt not. sup. de postu. ad haec. (Suspectum) in subdelegato, quidam dicunt, hoc modo procedendum, quia non dabitur libellus ei recusationis, nec coram eo proponentur causae recusationis, sed coram delegato tantum, si est praesens. supra, de offic. deleg. super quaestionum. §. quod vero. & §. fi. & si delegatus est absens, protestabitur, & etiam probabit causas recusationis coram episcopo loci, vel archi. vel alijs iudicibus ordinarijs loci, hunc modum procedendi approbat. l. C. de iudi. cum speciali. sed secundum Cano. quantum ad secundum membrum, non inuenio approbatum, nec reprobatum in subdelegato, vbi non eliguntur arbitri, & ideo videtur, quod legibus standum esset, ex quo per canones non reprobantur, sed in hoc casu etiam secundum istos processus habitus a recusato, postquam per aliquem praedictorum modorum translata esset cognitio ad alium, non valet. supr. de offi. deleg. licet. & sup. eo. dilecti. Alii dicunt, quod non est eundum ad ordinarios istos, sed ad delegatos tantum, si sunt praesentes, & si sunt absentes, dicet subdelegatus, quod habet eum suspectum simpliciter non assignatis causis recusationis, & quod vultire ad delegatum, vt causa recusationis probata, obtineat causam alijs conmmitti, & ex tunc subdelegatus procedere non debet, & si processerit, appellari debet ab eo, qui eum grauat procedendo contra eum, postquam vult probare eum suspectum coram delegato, qui sibi ius concedit. sup. de off. dele. super. in fi. & si non appellauerit, cum iurisdictio eius non sit ad alium translata neque per appellationem, neque per reuocationem, nec alio modo tenebit processus subdelegati habitus contra recusantem. Sed certe tutius est, quod hic recusans secundum hanc secundam opinionem etiam causas recusationis proponat coram subdelegato. 3. e. secundo. & etiam postea coram deleg. probet. Nam si subdelegatus cognouerit eas esse iustas & veras, poterit eas admittere, & partes releuare ab onere probationis, & si esset cer. tum & notorium, quod essent falsae & iniustae: certe non obstante tali recusatione, neque notoria, neque frustratoria ap. tenebit processus subdelegati.

Et not. quia cum appellat a subdelegato ex eo quod processit contra eum post recusationem, & in hoc recusans appellet prudenter facit, si prosequitur causam appellationis, quia hoc ipso, quod probabit se propter praedictas causas appellasse, cassabitur quicquid factum est post tale appellationem, & etiam si causa recusationis non probetur: vt. 3. de off. dele. super quaestionum. §. fi. sicut a delega. primo vel ordinario legitime appellaretur, si arbitros non elegerint, etiam si causae suspicionis non probarentur, vt hic. Finita autem causa appellationis quae est vt cassetur quicquid factum est contra eam non, oportet prosequi causam recusationis, vt recedatur a subdelegato, quae sola iusta appellatio ad hoc sufficit. 5. e. accepta. sed si reprobaretur appellatio, adhuc potest prosequi causas recusationis. Si autem post recusationem non procederet, subdelegatus stulte faceret, si prosequitur appellationem, cum appellatio non habeat locum, nisi a grauamine praesenti quod in scriptis exprimas. 1. e. cordi. 3. e. vt debitus. sed prudenter faciet, si coram delegato causas recusationis proponat, quod probat. vt. 3. de off. deleg. super quaestionum. §. fi.

Quidam tamen dicunt, quod a subdelegato appellari potest, sine vllo grauamine hoc modo. Habeo te suspectum ex talibus casibus, & appello ne procedas, & hoc satis sumitur. §. eo. de off. deleg. super. §. cum vero ro. sed certe alii verisimiliter respondent illud reuocatum contra decre. 1. e. vt debitus. &. 3. eo. cordi. Illud autem non memini inuenisse, quin processus sub. delegati, & delegati & ordinarii, teneat etiam post recusationem habitus, nisi appellaretur, vel alio modo ad alterius audientiam cum effectu sit causa reuocata ( Coram eodem) quid si plures sunt delegati, & vnus tantum recusetur. de hoc not. sup. de offi. iud. dele. cum super. Item scias, quod secundum. l. non est causa suspicionis proponenda coram recusato, sed coram delegato, & si ipse absens est, coram alijs iudicibus ordinarijs & praesentibus in prouincia fiat. C. de iud. cum speciali. Nec est contra. C. eo. ti. apertissimi. vbi dicit ei libello recusationis porrecto, quia ibi sic exponendum est, id est, ad eius recusationem porrecto libello (Assignet) . 5. eo. secundo. (Aduersarium) in causa inquisitionis. (ludice) hic habes ar. quod iudex a quo appellatur, citari debet ad defendendum sententiam & processum suum, cum hic admittatur iudex, vt ostendat se non suspectum. Arg. contra. 2. q. 6. statuendum: 8. q. 3. Artaldus. Sol. nos hoc credimus vearum a quod citari non debet, nisi pro iure suo proprio contendat iudex. 2. quaest. 7. si quis. vel nisi ageretur de poena imponeda iudici. VERBI GRATIA: Si aliquis diceret, quod appellauit a proprio episcopo, quia eum sine causa confirmare renuebat, nam & si mandetur alij, quod inquisita veritate super electione eius eum confirmet, si inuenerit eam canonicam, nominatim citandus est episcopus, quia de eius poena agitur, nam in eius poena mandatur alii. quod confirmet, cum ipse sine causa eum confirmare nollet. argumen. 9. quaestio. 3. nunc. Haec autem decre. non contradicit, quia aliud est in recusatione, & aliud est in appellatione, nam in recusatione ideo admittitur iudex ad eligendum arbitros, quia nisi sic admitteretur, sequeretur inconueniens illud, scilicet, quia sufficiet assignare causas suspicionis etiam falsas, cum nullus alius esset, qui eligeret arbitros, qui de causis suspicionis cognoscerent, sed in causa appellationis est superior, ad quem appellatur, qui de causis appellationis cognoscet.

Item est alia ratio, quia appellatio non mutat naturam causae, vnde sicut coram illo, a quo fuit appellatum procedebatur sine parte, ita & coram superiore, ad quem appellatum est procedi debet sine parte. Item derisorium & suspectum red. deretur iudicium inferioris, si coram superiore partem se faceret, & cum ipso fieret lit. contest. & alius iudicialis processus. Fateor tamen, quod instruere posset superiorem, si sponte veniret, non tamen vt pars, sedvt iudex. Item mirum esset, si is esset pars, qui fuit iudex in eadem causa. Causa) scilicet, an sit iusta & legitima, si non est de expressis in iure. sup. de fo. compe. licet. Nam expressas in iure potest & debet admittere recusatus, quia non est notorium. Item arbitri cognoscent, an causae suspicionis sint verae an falsae, vt hic. Item arbitri cognoscent, an sint recipiendi etiam si constet eas legitim as, & veras, si tamen dicitur renunciatum recusationi a partibus, & de hoc cognoscere habent, & non recusatur, nam si diceretur contrarium, scilicet, quod haec cognitio competeret delega. esset iniquum, cum pariter sit sibi suspectus in hac cognitione, sicut in alia, cum pars eligendo in hoc iudicium eius, in alijs non poterit recusare. 3. quaestio. 5. cuius.

Ar. contra de causa pos: cum olim. vbi innuitur, quod iudices non arbiter fuere illi, qui repulsere causas recusationis. Sed respondeo quod vbi notorium est, quod admitti non debet, tunc iudex repellet causas recusationis, & sic erat ibi. Nam ibi in literis Papae continebatur, quod de consensu partium erant dati iudices, & ideo in notorio, neque arbiter, neque alius ordo requirendus erat. 2. quaestio. prima. de ma. sup. de iureiur. ad nostram. (Aduocent) de hoc not. sup. de arbit. innotuit. & c. antepenul. & hoc habet a po¬ testate iuris, alias finem mandati egre non potest. ff. de arbit. non distmngu¬u2 §. vlti. Item forte partes alias hanc potestatem sibi dare ab initio non possunt,: not. sup. de arbit. c. antepenul. Competentem arbitrio boni viri praefigendum. ff. de iur. delibe. l. 1. §. ait praetor. vel recusati iudi. cum ex causa posset eos cogere ad concordandum, & eodem modo, vt intra certum terminum diffinirent. sup. de offi. deleg. suspicionis.

3 Item cum constet eum iudicem & per consequens constat eum debere procedere, nisi recusetur, & idem est non prosequi causam recusationis, ac si non recusaret, & si non prosequeretur recusationem intra terminum procederet, & ratione incertae iurisdictionis terminum assignabit. argu. sup. eod. si duobus. (De reculatoris) de hoc not. sup. de foro compe. si quis. ( Porro) hucusque dicit quando monitus recusat monitionem, & nunc ponit quando ab eo appellat. (Manifestus) sup. eod. cum sit Romana. & c. proposuit. (Deferendum) nisi modum excedat in poena. sup. eod. nouit. vbi not. (Ex processu) de quo quis conuenitur (probabilem) sup. eod. vt debitus. (Intra terminum) sup. eo. cum sit Ro. (Iudex) a quo appellatum est. (Procedat) in principali. sup. eod. vt debitus ( Aduersario) scilicet, appellatio(Competentem) coram iudice appel. (Procedat) in principali cum haec decre. in princip. posuerit duos casus, vnum quando agitur inter partes, & alium quando agitur ex officio. Modo hic loquitur in eo casu, quando iudex ex officio procedit, & hoc est quod dicit ex suo procedit officio, & falsa litera est, procedat, vt patet ex registro, nec esset verum si causa ageretur inter partes, scilicet, quod si appellatus non compareret coram iudice appellationis, quod ipse possit procedere in princi. causa. cum lis non esset contestata, haec enim decret. loquitur tantum, quando lis non erat contestata, sicut patet in princi. decre. & tunc reo vel appellato existente contumace non in princi. causa est procedendum, sed ad missionem in possessionem vel exconmunicationem. sup. vt lit. non contest. quoniam. & c. tuae. Sed quando ex officio suo procedit iudex, vt in causa inquisitionis, tunc reo vel appellato contumace existente, bene proceditur in principali causa, vt hic. sup. vt lit. non contest. quoniam. §. in alijs. (Iurisdictionis) super prin. sup. eod. vt debitus. remittatur etiam cum aduersarius non compareat, hoc autem locum habet siue iudex ex officio procedat, siue lis sit inter partes, sed reprobare non potest, haec enim cognitio est arbitrorum. sup. de fo. compe. licet. (Duas) id est, hac praesenti consti. cum speciali. duo capitula continentur de appellatione & recusatione. (Specialis ) totius ordinis vel cuiusque monasterij. Nam licet possit appellare monachus, si excedat Abbas in puniendo, si tamen puniat secundum obseruantias regulares, non potest appellare, recusare etiam non potest. sup. eod. reprehensibilis. & c. super eo. 2. si tamen Abbas iurisdictionem de consuetudine habet, prout not. sup. de offic. ordin. quanto in gloss. & sic videtur in fi. vel alio speciali iure procedat in forma iudicii contra monachum, monachus recusare potest eum. argum. 3. quaestio. 5. quia suspecti. & 4. quaestio. 4. contra ritum in fi. & appellare. argumen. 2. quaestio. 6. omnis oppressus. & c. ad Romanam. 2. ad hoc, quod not. sup. eod. ad nostram.

CAPVT LXI. 1 Contestatio aduocati non habetur pro litetstestata, ex quo eadem die fuit reuocata, sed praesumitur ex taciturnitate domini, vt procuratoris, Ai vltra vnum diem tacuere.

CVM CAVSA. (Inducias) sup. de except. c. pastoralis (ipsius) procuratoris prioris & conuentus de nouo loco (licet) ipse procurator de nouo loco aduocati errore correxit, quia dixit, quod nolebat habere ratam eius responsionem. inf. de cen. olim. C. de erro. aduo. l. 3. (Contradicere) quia contrarium est litem contestari, & petere dilationem ad proponendas dilatorias. (Erroneam) Erronea dicitur, quia errauit aduocatus, cum non esset verum, quod dixit, vel dicitur erronea, quia errorem inducebat, cum verba litis contest. sonarent, & intentiot contradicebat (Credentes) & male cum contrarium apparet etiam quod non intendebat hanc litem contestari ex petitione dilationum ad dilatorias proponendas. argum. sumentes. ex eo quod est sup. de dol. & contu. prout ibi not. (Fuit )id est, 1 praesumitur non fuisse contestatam, nam ex reuocatione eadem die facta, praesumitur, quod procurator noluit litem contestari. Vel dic & melius, quod contestatio aduocati non habetur pro lit. contest. ex quo eadem die fuit reuocata, sed praesumi¬ turex taciturnitate domini vel procura: toris eos habuisse eam ratam, si vltra vnum diem tacuerec subdelegatorum) contraid quod est sup. de offi. deleg. super quaestionum. C. de iu. a iudice. arg. contra. sup. tit. proxi. cum Bertholdus. ibi sol. (Expressa, sup. eod. consti. inf. c. proxi.

CAPVT LXII 1 Debet appellans probare propositam legitimam exceptionem. 2 Asententia nulla appellare licet. 3 Non potest appellans agere de nullitate sententiae corem ipedite cppelletiorrs. erte sententiam appellatur4 Nunquid si quis in iudicio ante sententiam fiue extra iudicium appellauit, & iterum post sententiam appellet per posteriorem appellationem cvideatur reuunciare priori, vel sententiam ratificare

DILECTO FILIO. (Quod cum) sup. de rescript. constitutis. (& ne aliter) licet iusta sit haec exceptio, & ex qua non admissa sequitur legitima appellatio, haec tamen inepte proposita fuit, nam debebat proponere exceptionem, & expectare responsionem iudicis, de ea admittenda, vel non, nam si exceptionem admisisset, habebat propositum, si vero non admisisset, postea poterat legitime appellare, sed hic responsum non expectauit. sed appellans recessit.

2 (Propter exceptionem) Not. appellantem debere probare propositam legitimam exceptionem, & quod ex ea non admissa appellatum fuit, sed hic non ita fuit, denegauerunt enim iudices admittere exceptionem, sed illicitatus recessit appellans vllo grauamine, & ideo non valet. (Ideo) sup. eod. c. proxi. quando appellatur ante sententiam appellationis, iudex non debet cognoscere, nisi de causis, ex quibus appellatum est, quin cognoscat, an fuerint a iudice denegatae, vt hic. sup. proxi. inf. eod. significante. Si autem est appellatum post sententiam diffinitiuam, tunc debet quaerere de omni causa, ex qua dicitur sententia iniusta. C. de appel. l. eos. §. si quis. & c. seq. 2. quaestio. 6. §. fi. coram autem iudice appellationis, nec in primo, nec in secundo casu, licet proponi, quod sententia sit nulla, vel quia iudex non habuit iurisdictionem, vel quia esset excommunicatus, vel quia non sit lis contest. vel ex quauis alia causa, quia non veniunt in prosecutione appellationis, non tamem negamus, quin coram competenti iudice implorato officio iudicis possit dicere sententiam nullam, non tamem prosequendo appellationem, vt dictum est. Et est hoc verum, quod appellans non potest dicere sententiam nullam, quando ipse prosequitur causam appellationis. Sed si non ipse, sed appellatus prosequitur causam appellationis, petendo suam sententiam confirmari, quod potest de iure. Authen. de his qui ingre. ad app. colla. 3. & inf. de confir. c. bonae. tunc appellans bene potest sic excipere, non debet confirmar: sententia pro se lata, quia est nulla, quia iudex qui eam tulit, non habebat iurisdictionem, vel ex alia consimili causa, & assignant isti rationem diuersitatis, quia appellatus non innititur viribus appellationis, imon contra eam dicit, scilicet, quia est iniusta, & ideo cum petit sententiam suam confirmari, intelligitur hoc petere, non ex vi appellationis, sed quocunque iure potest, & ideo appellans admittitur ad excipiendum de omni suo iure, scilicet, quod siue sit iniusta, siue quod sit nulla.

2 Alijs videtur & forte melius, quod si appellaretur post sententiam, appellans quod tantum excipiendo, sed etiam agendo coram iudice ad quem appellauit, potest dicere sententiam iniustam & nullam, quia quibuscunque modis potest debet defendere appellationem suam. ff. de appel. scio. in fi. Et a sententia quae nulla est, appellare licet. ff. de app. si expressum. ff. quae senten. si ne app. l. 1. §. fi. & l. seq. & sic potest appellare, & per consequens appellationem prosequi.

Sed dices quomodo prosequitur appellationem qui petit sententiam pronunciari nullam, quia nullam mentionem facit de appellatione in petitione sua, nec aliquo modo nititur viribus appellationi s Respon. imo nititur ex viappellationis in hoc saltem, quod coram iudice appellationis hoc petit, quia nisi appellasset tantum coram ordinario, hoc petere posset, & iste est vnus effectus appellationis, scilicet, causam ad superiorem transferre, & eius cognitionem. sup. eod. c. solicitudinem. Imo dicunt quidam, quod hic bene appellauit contra pronunciationem istam, quia grauatus fuit de facto, tamen sententia lata fuit contra eum, licet nulla, potest ergo petere sententiam nullam pronunciari, & de appellatione non faciat mentionem, alii contra, & hoc est etiam videre in appellato, qui prosequitur appellationem, petendo confirmari senten¬ tiam pro se latam, & tamen in sua petitio. ne non faciat mentionem de app. nec aliter nititur viribus appellationis, nisi quia negotium dicit esse ad superiorem per appellationem delatum.

Si autem ante sententiam appellatur, non potest appellans agere de nullitate sententiae coram iudice appellationis, quia si causa appellationis non est vera, remittendus est ad iudicem a quo appellatum fuit. sup. eo. vt debitus. Sed quando appellatur a sententia, non remittitur ad primum, quia functus est officio suo. Item appellatus non potest petere confirmari processum ante sententiam habitum, quia facile reuocatur. ff. de re iudi. quod iussit. Sed quaero si appellauit in iudicio ante sententiam, siue extra iudicium, & iterum appellet post sententiam, an per appellationem posteriorem videtur renunciari priori, vel ratificare sententiam. argumen. quod sic. ff. rem ra. hab. cum minor. §. falsus. vbi dicitur, quod si quis appellauit a sententia lata contra aliquem, qui falso finxerat se procuratorem eius, quod decaetero non potest dicere eum non fuisse suum procuratorem.

Sed nos dicimus contra, quia geminando vel multiplicando appellationes, non videtur ratificasse factum iudicis, a quo appellauit, vel appellationi renunciare, imo potius videtur suum desiderium augmentare, vt ab eius iurisdictione recedat. argumen. contra. sup. de testi. cum tu fili. sup. eod. bonae. 31. quaestio. 2. Lotharius. Sed in superiori casu licet vellet recedere a iudice, videtur tamen acceptare factum procuratoris, cum pro eo appellet, nec ibi sententia est nulla, imo tenet contra procuratorem, & est executioni mandanda, vt patet. ff. de re iud. l. 4. 1. respon.

CAPVT LXIII.

ICOLAO. (Sufficientem) sup. eod. saepe. not. ( condemnetis) & nihilominus rata manet sententia fi appellatum esset a sententia, vel si appellatum fuit ante sententiam, partes remittantur ad priores iudices.

CAPVT LXIIII.

SVA NOBIS. (Obtinuit) per veri suppressionem, nam si sciuisset Papa tertio appellatum literas non dedisset. C. ne li. in vnam. per totum. praedicta tamen causa ad sedem Apostolicam reuocata commissa fuit eardinali.

CAPVT LXV. 1 ludex appella. multaretractare potest, vt bic habes. 2 An sententia possit proparte valere, & pro parte non 1 Potest quis se iuuare non solum app. directe prosequendo, sed etiam excipiendo.

DILECTI. (Appellatum) Ab aliquo ordinario cum omisso dio. episcopo fuit ad Bixorien. archiepiscopum appelatum, vt continetur in integrasad quem gradatim) 2. quaestio. sexta. biduum.

1 Sententias) not. quod aliquando inuenimus, quod iudex appellationis sententiat latas sententias post appellationes nullas, vt hic, aliquando processum post appellationem habitum nullum. sup eo. dilecto. aliquando tantum sententiam excommunicationis nullam. sup. eod. dilecti. aliquando quicquid fit post app. sup. eo. cum causa. Quandoque quicquid fit contra appellationem. sup. de elect. cum nobis. Quandoque reducendum in pristinum statum. sup. eo. bonae. & licet omnes istae sententiae recipiantur, quia sic erat petitum, sicut sententiatur, tamen melior libellus est iste. Peto pronunciari appellationem meam iustam. Et si non pronuncietur appellatio iusta ex vi huius sententiae, sequitur, quia & accessorium huius sententiae est non solum post appellationem factam reuocare, sed etiam sententiam, quae est ante lata, si fuit a sententia appellatum. C. de app. eo. in prin. & §. seq. & 2.qo. 6. §. fi. Sed & si secundum primos positos modos concipiantur libelli, in quibus non petitur pronunciari appellationem iustam, sed certum quid irritari, dicunt quidam, quod si vnus solus articulus reuocatur praetextu appellationis omnes intelliguntur, vel debere reuocari, & appellatio intelligitur pronunciata iusta, & hoc ea ratione, quia omnes articuli eadem ratione nituntur, scilicet, propter appellationem, & vna sententia ad omnes extenditur arg. inf. eo. vna. arg. sup. de consti. transla.

Item si contrarium diceretur absurditas sequeretur, scilicet, quod sententia pro parte teneret, scilicet, pro ea parte, & super illis articulis, qui cassati non sunt, & in quibus sententia lapsu temporis transiuit in rem iudicatam, & pro alia parte cassaretur, scilicet, in illis articulis, qui reuocati sunt contra id. ff. communi. diui. in hoc iudicio. Item sequeretur, quod fi contra appellantem lata est sententia diffinitiua & excommunicationis, & appellans tantum petat reuocari sententiam exconmunicationis, quia post appellationem lata est, & sententialiter reuocatur, & tamen in hoc casu diffinitiua super principali tenet, quod eis videtur valde absonum, imo maior absurditas sequeretur, quod iterum eadem sententia excommunicationis reuerteretur, & annihilaretur sententia, quare dicitur pronunciatum sententiam excommunicationis nullam, quia post appellationem lata fuit, quia cum appellans non prosequitur appellationem intra tempus legitimum, fingitur non appellasse, vt sup. eod. cum sit. & c. personas. & sic retro excommunicatus. ff. de his qui no. infa. l. furti. Nobis non videtur sic, imo dicimus quod si tantum vnus articulus retractetur propter iustam appellationem, non tamem alii articuli retractabuntur, & bene dicimus, quod stabit firma retractatio sententiae excommunicationis, quam appellans prosecutus est, & quo ad principale, & quo ad alios articulos, ratificabitur sententia lapsu temporis, quia non est prosecutus appellationem super illis, nec valet, si dicas ergo sententia pro parte valet, pro parte non, quia iste appellans pro quo late est sententia in reuocatione excommunicationis, vel alterius articuli post sententiam reuocationis latam pro eo non iuuabit se. appellatione, sed hanc sententiam tantum, quae etiam si esset iniusta, scilicet, contra ius litigatoris tamem transiit in rem iudicatam, postquam non est appellatio. sup. de sen. & re iud. quod ad consultationem. 2. q. 6. §. diffinitiua. Item non valet, quod dicitur, quod fieri debet retro exconmunicatio, quod illud haberet locum, si nullo modo esset prosecutus appellationem suam, sed hic prosequutus est, quo ad vnum articulum, licet non quo ad omnes, & sic bene licet in vno articulo appellare, & in alio non, & eodem modo in vno articulo prosequi, & in alio non. inf. de test. Rainutius. circa fi. & c. Raynaldus. circa meItem no. quod non solum iuuat se quis appellatione prosequendo eam directe, sed etiam excipiendo de ea. VERBI GRATIApeto exequaris hanc sententiam, vel ne confirmes hanc electionem, quia ego appellaui. sup. de excep. dilecte. sup. de elect. cum inter R. & c. cum inter canonicos. Sed non potest excipere de app. nisi intra tantum tempus, intra quantum potest prosequi directe. arg. ad hoc. ff. de neg. gest. l. 3. §.pupillus. ff. ex quib. caus. ma. nec non. ff. de inoffic. test. Pap. §. si filius. Nec dicimus simile in his & in accessorijs, sicut dicimus in quibusdam alijs, & accessorijs, siue in quibus dicitur, quod non datur actio ad accessoria sine principali, sicut in interdicto vnde vi, quod non datur ad damna, & interesse, quae sunt accessoria, nisi ratione principalis de ipso principali agatur, quia appellatio bene valet, non solum ad reuocandum sententiam, sed ad aliud principale super quo appellatum est, sed etiam datur ad reuocandum omne grauamen aecessorium primo, & principaliter de se ipso agendo, sicut hic habes, & in omnibus decre. superius allegatis.

CAPVT LXVI. X PARTE M. (Secunda) C. quando muli. tut. offi. fun. vlti. hoc enim ipso quod nubit tutelam filiorum amittit. Authen. de nup. §. sin autem. tutelam (Ita) scilicet, quod si non sit tutrix eorum, sed hac enim causa appellasse non sufficeret, & subesset veritas causae. inf. eod interpofita.

CAPVT LXVII 1 Relationibus an & quando sit eredendum. Et ponuneur hic de relatione nonnulla scitae digna.

INTIMASTI. (Relationem) In relationibus diligenter attende, vtrum facta sit partibus consentientibus, vel saltem non appellantibus, & tunc ei semper standum est, & sic potest intelligi. inf. de pur. ca. cum dilectus. §. igitur. & terminus in ea praefixus ad com parendum coram superiore, pro peremptorio habendus est, sicut in termino as. gnato appellanti. sup. eod. saepe. Si autem post appellationem facta est, ei non ci editur, nisi alijs actis constet. C. de rela. l. 1. 2. q. 6. biduum. Si autem fiat relatio vna parte absente per contumaciam, non videtur, tunc relationi credendum, nisi alia probatio sit de his, quae in ea continentur, sed termini assignatio bene valet, & parte contumace amplius non citata procederet superier, sicut ipse, qui retulit poterat procedere contumace absente. Sed si pars, quam relator dixit contumacem coram Papa, vel alio superiore dicat, domine nunquam fui contumax, sed appellans recessi ab eo, & causam appellationis obtinui a vobis alii committi, tunc iudex superior, si verum sit, quod commiserit alterius, non credet relationi, sed partes remittet ad iudices impetratos super appellatione, qui cognoscent de appellatione, & an quicquid factum est post appellationem, sit reuocandum, vel non, vel etiam iplse Papa, vel alius iudex relationes cognoscet, quia ei bene licet iurisdictionem deleg. sui reuocare. ff. de iur. om. iudi. tamen totus processus habitus ante reuocationem, erit ratus. sup. de resti. spo. audita. ar. imo plus videtur, quod ipso facto videtur reuocate, scilicet, si ex certa scientia sciens alii commissum incipiat cognoscere de eo, quod alii delegauerit. inf. de conces. praeben. vel ec. non va. quia diuersis. §. 1. sed si iudex relationis alii committat causam remissam, quae iam a parte appellante alii commissa erat. Dicunt quidam, quod de iure vtrique iudices debent conuenire ad cognoscendum, cuius sit iurisdictio secundum tenorem decre. sup. de rescrip. pastoralis. Sed alijs videtur melius, quod ad hunc iudicem cui commissa est causa lata, nihiil aliud pertinet, nisi cognoscere, an causa appellationis prius alil fuerit commissa, quod si sibi constiterit partes ad iudicem, cui causa appellationis commissa est remittit, ad quem pertinet cognoscere, an sua sit iurisdictio. sup. de rescrip. dilecti filii l. prae.

Sed quaeres quare non eodem modo, & iudex qui causam remisit statim cassari debet, & remittere causam ad iudicem cui commissa est causa appellationis e Respon. quod etiam ipse relator prudenter faciet, si scit, vel credit quod vera est causa appellationis, si supersedeat, quia si non supersederit, & postea constiterit veram esse causam appellationis, totum cassabitur quicquid per eum factum fuerit, vt not. inf. eod. interposita. & c. Ro. §. si vero. & §. seq. certe & eodem modo iste iudex, cui causa relata commissa est, si confidit indubitanter, quod appellatio est iniusta, procedere potest, & tenebit quicquid fiet ab eo, non obstante commissione primo facta super appellatione, dummodo constet postea per sententiam diffinitiuam, quod appellatio fuit iniusta, vt not. in praedicta decre. Romana. §. si vero. & §. seq. Item in relationibus no. quia quando fit commissio, quod intra certum tempus, aliquando sine certo tempore remittam causam instructam sufficienter, quandoque instructam, vel non instructam, & in emnibus casibus non est vis, quia sufficit remittere causam ea instructione, & cum illis actis, quae recipit iudex, & quae habent partes, & si non est plene instructa, & etiam debet partibus terminum praefigere.

Item in omnibus praedictis casibus licet partibus appellare, si grauentur & literas impetrare, non facta mentione de remissione facienda primis iudicibus, quia non semper praecipitur remissio, propter hoc, quod superior de illo velit iudicare, quia tunc oportet de remissione fieri mentionem. sup. eod. vt nostrum. sup. de offic. deleg. super quaestionum. §. verum. sed quandoque fit, quia partes non confidunt de iudice in diffinitione, licet confidant in causae examinatione. sup. de rescript. ex parte decani. & sup. de elect. dudum. Item quandoque expedit in vno loco inquiri de vno articulo, & in alio sententiari. sup. de elect. scriptum. Terminum autem assignare partibus, vt coram Papa compareant, & relationem facere de causa, quae est eis commissa decidenda intra certum terminum non possunt quocunque impedimento teneantur iudices, nisi partibus placeat, quia tenor rescripti contradicit, & quia prohibitae sunt relationes causa iudicii retractandi, vt in Authen. vt non expe. iu. sa. ius. §. iubemus. col. 9. Authent. vt omnes obe. iud. §. in initio. nisi in casibus. ff. de offic. procon. solent. & l. si quidem. C. de fal. vbique. Fateor tamen, quod si ante terminum assignatum liqueret de causa, & nollent audire sententiam, quod potest referre non ex vi rescripti tantum, sed ratione suae iurisdictionis, semper autem post terminum vsque ad infinitum potest remittere causas, & terminum praefigere, nisi reuocetur mandatum, & hoc sonat litera, vbi dicit alioquin remittas, scilicet, si non terminaueris intra terminum apud acta. C. de rela. l. 1.

CAPVT LXVIII. 1 Pendente dilatione, iudicis officium conquniescit. iudices contra inhibitionem an possint de communi consensu partium dari. ludex quando possit impendere officium fnnm. & in ntum. 2. 4 Literae a procuratore impetratae renocantun propter inbibitionem.

SIGNIFICANTE. (Ipsum episcopum conuenissent) & ideo male faciebat episcopus, vt dicebat decanus, quia n stallis suis carnes vendi faciebat, vel male faciebat episcopus, qui dimittebat carnifices suos alibi carnes vendere, & nitebatur decanus de consuetudine, vel priuilegio, vt not. inf. de verb. sig. Abbate. vel forte agebat potius vti possidetis, erat enim molestia si in terra vbi hoc ius habebat monasterium alius vendebat, vel agitur confessoria. ff. de ser. l. quoties. §. fi. Haec petitio videtur esse contra ius. C. de monopo. per totum. Sol. illud loquitur, quando homines fraudulenter faciunt pacta, quod alijs non liceat vendere, vel quod alios non instituant in aliqua arte, quod non licet. Isti autem non fraudulenter faciunt, sed ex priuilegio, vel consuetudine, vel illud non est licitum de personis, vel rebus, sed de loco, vbi fit venditio, bene licet pacisci, vt hic. (Alijs suis) per suos carnifices (reuocarent) destruendo banchas carnificum. ff. de aqua plu. arc. si vsus. §. vlt. & male petebat. Non enim prohibendi sunt lite pendente etiam noua facere sine praeiudicio iuris aduersarij, sufficit enim quod aduersarii non intersit. ff. si ser. vend. l. loci. §. in confessoria. & §. seq. (Contestata) idem esset si contestata nonfuerit. Implorato huius) scilicet, super principali, in multis enim ante litem contest. habet locum officium iudicis, puta si quis impediat partes praesentare coram iudice. sup. de offi. deleg. c. 1. vel fuerit pars contumax. sup. vt lit. non contest. tuae. & multis alijs quae possunt not. insti. de offic. iudi. §. 1. & seq. & in summa. eo. tit. & sup. de offic. iud. c. 1. sed quicquid sit in praedictis casibus, dic quod bene potest repellere iniuriam litigatorum, concedere tamen vti alicuius iure non potest, nec de hoc se iudex intromittet (solutum) fuit enim facta haec imploratio officii pendente termino ad deliberationem super libello. (Audiebant) nimis festinabant impendendo officium, cum adhuc posset recusari, & exceptiones declinatorie iud. & dila. proponi. in Authen. de exhi. & intro. §. si vero quidam. & vt not. sup. de excep. pastoralis. & sup. de sen. & re iudi. inter. post litem autem contestat. debet suum officium impendere. ff. de aedil. edic. aediles. §. item sciendum.

Et haec est ratio, quare sequens exceptio est valida. lscet quod pendente termino assignato, non potest procedi. Si enim lis contestata esset, & aliquid non fieret pendente termino, crederem quia iudex impenderet officium suum in prohibendo: argu. 11. q. 1. quia res nec contradicit. C. de aedil. edict. siue pars. ibi loquitur, quod pendente dilatione non est producendum in princ. vel super antiquis iniurijs, sed super nouis, vel de nouo exortis satis potest, & maxime in illis causis, vbi mora est periculosa. ff. de fer. l. 1. §. fi. & l. 2. & 3. hoc autem satis credimus, quod si contra episcopum coram deleg. velit monasterium aliquid proponere, de his quae fecit post citationem circa rem de qua agitur, quod poterit cognoscere, quia perpetua est eius iurisdictio. sup. de offic. deleg. gratum. & quia non debet ad diuersos iudices ire. arg. ff. de lib. cau. l. si pariter. Imo plus dicimus, quod etiam si ante citationem aliquid dolo facit episcopus, cognoscet delegatus, sup. de alie. iud. mut. causa fac. c. 1. hoc autem semperest verum, quod non procederet ex officio suo, sed libello dato & alio ordine obseruato de illis, quae ante lit. contest. accidunt, de his autem quae post lit. contest. accidunt, puta si violentiam in re petita fecit, vel damnum ibi dederit, vel pro fructibus iudex suum officium impenderit, vt in praealle. ff. de edil. edic. ediles. §. item sciendum. & ff. de aqua plu. arc. si tertius. §. officium.

Alii dicunt & forte melius, quod licet sup nouis articulis possit post lit. contestatam iudex impendere officium suum, non tamen in modum directi interdicti, vel actiones potest cognoscere de his, quae ante lit. contest. contingunt, quia nec commissum intelligitur. sup. de rescript. significauit. ff. de arbit. de his. ff. de iud. non potest. & est hoc verum in his, quae non veniunt ex vi actionis, sed noua actione opus est, vt est in praemissis casibus, & in actione ex stipulatione, & in alijs stricti iuris, vt, peto quod non est meum, vbi ex vi actionis non veniunt damna data in re stipulata, nec fructus. Secus autem in actionibus bonae fidei, & in arbitris, & alijs quibusdam, vbi veniunt per officium iudicis, non solum damna data, sed fructus percepti ante impetrationem literarum, & etiam post, & etiam qui proueniunt post citationem ante sententiam quandocunque. ff. de dolo. & eleganter. §. non solum. ff. de act. emp. liul. §. offerri. & §. ex vendito. & tamen necesse est & expresse hoc peti, vt not. sup. de resti. spo. grauis. (Contra inhibitionem) inhibitio potuit esse, quo ad certos iudices, literas non impetraret, sed videtur quod non valet talis inhibitio, cum iudicem dare, sit delegantis, & non partium. ff. de iudi. obseruandum. Et nos fatemur, quod si Papa ex officio suo, & motu proprio dedisset, quod praeiudicasset lapsus anni. Sed cum de consuetudine habeatur, quod de consensu partium dentur. sup. de offic. deleg. super. §. verum. & c. cum olim magister. & . sup. de causa pos. cum olim. Si contra inhibitionem faciat, non sibi praeiudicat, si aduersario innotuit, vel dic, quod inhibitio fuit, quod plus non instaret pro conmissione obtinenda, sed vt causa in curia ageretur, ipse autem in contrarium institit, & hoc sciebat aduersarius, & ideo non praeiudicat aduersario. Et videtur, quod ad hoc, quod non obstat lapsus anni necessaria sit restitutio in integrum, de hoc not. supra c. ex ratione.

Inhibitionem) si literae essent impetratae de communi consensu partium, non posset dicere se inhibuisse, nisi aduersario, vel iudici innotuisset. argumen. sup. de procur. in nostra. & c. ex insinuatione. propter inhibitionem reuocantur literae impetratae a procuratore, propter appellationem autem non reuocatur, quod factum est post eam. Tu dic melius, quod nisi inhibitio fuisset, non esset iusta causa, quare restitueretur a prosecutione appellationis. (Causis) quod ante lit. contest. nolebat impendere officium suum, siue in prohibendo episcopum vti eo iure, quod sibi competere dicebat, vel etiam volebant impendere officium suum in cognoscendo, an episcopus deberet prohiberi a carnibus vendendis alibi, & male volebant, quia haec erat principalis quaestio, in qua nondum lis erat contestata, vel quod pendente termino volebant procedere super eo, ad quod terminus erat assignatus.

CAPVT LXIX. petere inducias ad probandum exceptionet propositas, pertinet ad purtem. 1 Excipiens si nolit tempus oblatum ad probandum recipere, si appellet quicquid fit contra eum, tenet. Exceptionem legitimam non admittens grauare dicitur 4 Appellans si petat remitti ad iudicem, a quo est appellatum, audiendus est.

Appellans ante sententiam, nisi ver sit causa expressa, singitur non appellasse, sed fingitur contumatiter recessisse. 5 Sententia semper reaocatur quanudo non tenuit appellatio. 6 Non valet appellatio cum ab aduersario approbatur. Appellatio parte absente facta an valeat.

INTERPOSITA. (Ex causa) inducias has petere, scilicet ad probandum exc eptiones propositas est partis. C. de diEla. ad procedendum. C. de temp. in integ. resti. petendae. sed offerre probationes non est partis, sed ex superabundanti. arg. ff. quo. leg. l. 2. §. 1. ff. ad exhib. l. 2. &. 3. §. ibidem. Sufficit enim parti exceptionem & causam legitimam proponere, quare non debeat procedere iudex, & si iudex admittit exceptionem, & non grauat eum probationibus, quia forte scit eam esse veram, & ideo vlterius non procedit, bene est. Sed si iudex dubitat, debet dicere proponenti exceptionem, quod eam admittit, & intra certum tempus probet, si vult. sup. de offi. deleg. prudentiam. §. vlti. sup. de testi. veniens. 30. q. vlt. iudicantem. C. de iud. iudice.

2 Et si nolit excipiens tempus oblatum ad probandum recipere, si appellet, quicquid fit contra eum, tenet. Nam cum non teneat appellatio, nisi a iusto grauamine. sup. eo. vt debitus. & si iste non grauetur eius appellatio nihil ei prodest, etiam si probet postea esse veram exceptionem, vt patet in eo, quod legitur & not. sup. eo. dilecto. §. vlt. sup. eod. ex parte. sed si iudex propositam exceptionem repudiet, & eam negligat admittere tacite vel expresse, scilicet procedendo in negotio, & ideo appellatur, tunc non reuocatur, quod facit iudex antequam causam appellationis committat, nisi postea coram eo iudice appellationis probauerit veram causam, ex qua appellauit: vt sup. eo. dilect. & c. ex par te. & sic loquitur hic.

Sed dices) nonne grauauit eum iudex, quod non admisit exceptionem legitimam, si vera essete Respond. non fuit grauamen in non admittendo exceptionem, si falsam esse credebat, imo fuit & praesumitur prudentia, & ideo tunc non reuocatur quod fit ab isto iudice, a quo appellatur, sed si probatur coram iudice appellationis esse veram exceptionem propositam, cassatur quicquid post appellationem facit, quia praesumitur, & apparet malitiose refutasse exceptionem, vel non admisisse, sed contra sup. eo. ex parte N c. significauit. vbi dicitur, quod quicquid fit post talem appellationem reuocatur, sed expone illas, vt consonent huic, vel dic eas correctas per istam. Sed si praedictus appellator proposuit causam legitimam, si vera est, & eam offert se probaturum cor ram iudice a quo appellatur, si ipse iudex velit excipientis probationes admittere, etiam si falsa sit exceptio vel causa, tamen quicquid iudex post talem appellationem fecit, cassatur: quia vere grauatus fuit eo, quod eius probationes admissae non fuerunt, & sic intelligitur hic.

Et hoc intelligimus verum, & si sic dictum sit, appello, ne procedatur vltra in hoc negotio, quia habemus certum canonicorum numerum, hac vestra exceptione omissa, vel etiam sine his vltimis verbis, dummodo exceptat, si negligat exceptionem admittere: vt sup. eod. c. ex parte M. Sed si simpliciter dicat, appello ne vltra procedas, & recedat credens hoc sibi sufficere pro appellatione, non valet haec appellatio. sup. eo. c. dilecto. Est ergodiligenter attendendus ordo. Primo enim excipiens debet proponere exceptionem, & consequenter iudex debet eam repudiare vel admittere, & si iudex ipsam repudiat, est locus appellationi. Si vero ipsam admittit exceptionem ipsius iudicis est quaerere excipientem, an ipsam exceptionem probare velit. arg. 30. q. vlt. iudicantem. nec est excipientis probationes offerre, quia rei est fugere. 4. q. 4. c. 1. &. 2. & iudicium redditur in inuitum. ff. de verb. obli. inter stipulantem. §. sacram. & si effert ex superabundanti est, & si iudex expresse repudiat, vel non admittat, vel admittere negligat iuste appellatur ab eo. sup. eod. c. dilecti. &. c. ex parte M. Non doceat) cum tantum ante sententiam locum habeat. Nam post licet appellare sine vllo grauamine. Mirum est, quod dicere videtur, scilicet quod si coram iudice, a quo appellauit appellans, non obtulit se probaturum causam, quod coram iudice appellationis debet probare veritatem causae ap. & causam propositam, cum iudex a quo appellatur, non debeat in eum differre sententiam propter appellationem ex causa probabili interpositam, nisi ea offerat probaturum. sup. eo. super eo. §. vlt. &. c. dilecto. Sol. hic non dicit admittendam talem appellationem, sed si fuerat admissa dicitur quod debet fieri.

Sed iterum obiicitur, si iudex amisit appellationem, non est necesse postea iudici appellationis requirere probationes super tali quaestione appellationis, sed super principali tantumprocedit. Respondeo, ideo imo si appellatus petat remitti ad iudicem, a quo appellatum est, audiendus est, nisi appellans probauerit veritatem causae ex qua appellatum est: vt sup. eo. vt debitus. & idem dicimus, vbi detuliss set appellationem, sine causa assignata. Vel dic, quod iudex proposita causa appellationis probabili, & si non offerat se probaturum in veritate, debet proponentem interrogare, an velit eam probare, vel ad minus debet dicere: ego admitto exceptionem tuam, & si non inuitauerit vel exceptionem non admiserit, petat & tenet appellatio. Quia sufficit ad hoc, vt iusta sit appellatio, quod iudex non admittat. supra eo. dilecto. & c. ex parte M. & c. vt debitus. Sed si interrogatus vellet probare causam propositam, tunc non esset iusta appellatio. Item dicimus, quod in eo casu quando non obtulit se probaturum causam appellationis, sed tantum iustam causam expressit, quam iudex admittere renuit, quod ad eam probandam admittitur. Sed si post talem appellationem fertur sententia diffinitiua super principali, & velit aliam causam appellationis probare, vel etiam super principali aliquid dicere, vel etiam quod plus est exactis receptis ostendere iustam sententiam vel processum. sup. eo. dilecto. non potest. Quod sic probamus, quia sequeretur inconueniens: quia nulla esset differentia, siue offert se probaturum, siue non offert, cum etiam possit probare causas, super quibus probationes non obtulit. Item & est alia efficax & euidens ratio, quia non admittitur ad probandum alias causas, quia si proposita causa appellationis etiam iusta, & non admissa appellauit, & recessit etiam cum ad. mittebatur iusta causa, si illa causa proposita vera non est, neque probatur apparet, quod contumaciter recessit ab illo iudice, & sic nulla appellatio eius fuit, nec appellatio eum potuit releuare, etiam si alie causae non propositae vere & iuste subessent. ff. de in inte. resti. diuus. & supra eodem c. constitutus. §. fi. Si autem postea in iudieio appellatiomns stetisset, videtur appellationi renunciasse. sup. eo. solicitudinem. Nec obest si dicas, etiam si sententia lata esset, & ab eo appellatum fuisset sine causa: tamen ex prioribus actis & nouis posset irritare sententiam sup. de testi. frater¬ nitatis. supra de fi. instr. cum Ioannes. quia vbi appellatur post sententiam, non contumaciter receditur, sed quando appellatur ante sententiam, nisi vera sit causa expressa fingitur non appellasse, vel verius fingitur contumaciter recessisse, vt praedictum est, quia si iudex non admittit causam falsam, le alias vera esset, fingitur prudens: vt no. in glo. 1.

Probaturum) sed etiam si obtulit se probaturum, & quia non fuit admissus appellauit, & nihilominus lata est sententia post appellationem super principali contra eum, iudex appellationis appellantis recipiet probationes tam super appellatione, vt cassetur quicquid factum est postea super accessorio, quam super principali, vt super illa feratur sententia, etiam si appellatio non valeret, nec est aduersarius audiendus, qui causa dilationis petit prius inquiri de appellatione tantum, cum boni iudicis sit tendere ad finem litis. supra de dol. & contu. finem. & de probatione. licet. vbi similes probationes recipiuntur super principali, & excep. Secus si sententia lata non esset, quia tunc pars appellata posset petere quod appellans remitteretur ad iudicem, a quo appellatum est male: vt supra eodem cap. vt debitus. & hoc sic dicimus, nisi incontinenti constaret sententiam irritandam, vel potius irritam nunciandam, puta quia constat ex iusta causa appellatum, quo casu pronunciatur sententia nulla, & habet hoc locum in iudicijs tantum non extra iudicium, etiam si offerret se probaturum iustam causam, nisi probet causam veram non cassabitur, quod fit post appellationem. sup. de elec. cum inter. & inf. de his quae fi. a ma. par. ca. cum in cunctis.

Quibusdam non placet hoc, quod dicitur hic in glo. quia vt dicunt, si appellatio non tenuit, semper sententia reuocatur, & quicquid fit post appellationem, & si appellatio non tenuit, fuit contumax appellans, & sic nihil reuocabitur. Hoc habet locum in iudicijs nam extra iudicium non potest habere locum, cum non possint induci probationes, quae etiam productae non praeiudicant neque prosunt, sicut nec confessio. lItem si reciperet is contra quem appellatur extra iudicium probationes oblatas contra alium, puta contra aliquem, cui vellet prouidere, non praeiudicarent ei, quem tangunt, nec etiam isti, cui est prouidendum, quia in iudicio non est, nec esse potest, cum nondum sit sibi prouisum. Si autem ad sui instructionem recepit, non alli gatur eis, nec etiam alijs praeiudicat, ad idem est videre in similibus. Si autem aliae causae sint, vbi non possit offerri probatio etiam in iudicio, vt si negetur tempus ad deliberandum, vel spatium ad producendum testes, vel si denegetur editio sententiae, vel actorum, vel aliorum consimilium, videtur quod teneat appellatio, etiam si non offerat se probaturum grauamen in praedictis, quia nec probari potest. C. vt lit. pen. l. pe. C. eo. titu. a proconsulibus. sup. de dila. c. 1. sup. de testi. significauerunt. & ante omnia reuocanda est sententia post talem appellationem lata, etiam si non probetur alia veritas grauaminis, nisi quia fuit admissa sua petitio, quae erat de iure, & est iusta ratio huius constitutionis, cum euim sit facile proponenti grauamen, quod probari potest offerre se illud probaturum, imputandum est ei, si illud non offerat. Et hoc obtinet in exceptionibus declinatorijs fori, vt si dicit literas obreptitias, de quo cognoscere debet delegatus. sup. de rescrip. super. & in peremptorijs, vt pactis de non petendo, & re iudi. & consimilibus omnibus quae probari possunt de interlocutorijs. no. inf. de no. oper. nunc. c. 1. & penul. Secundum antiqua autem iura, non videtur necessaria oblatio. probatur. sup. vt lit. non contest. accedens. & in multis alijs iuribus. Secus autem est si grauamen propositum non subiacuit probationi sicut dictum est. Idem credo, vbi absente iudice in casibus concessis a iure appellatur, nam vanum est ibi offerre probationem, cum non sit, qui eam recipiat, & possit per malitiam offerri, etiam si falsa esset. Non enim inuenitur, quod debeat esse melioris conditionis qui appellat absente iudice, quam qui praesente, cum si valeret haec oblatio melioris esset conditionis, praecipue cum inodium iudicis, qui probationes oblatas admittere noluit hoc statutum probatur, ad quod inducuntur iura superius alleg. quae loquuntur de his appellationibus quae fiunt extra iudicium.

Approbetur) No. non valere appel lationem, ex quo ab aduersario approbatur, secus si non approbetur, vt sup. eo. saepe. (Parata) sed si pars appellans, cum non est recepta appellatio sua ab appellato, velit coram iudice ap. causam ipsius appellationis prosequi, potest etiam altera parte absente. sup. de procur. in nostra. Sed potest dici illam decr. loqui in eo casu quando certum est fuisse appellatum, & quando obtulit se probaturum legiti¬ mam causam appellationis. Sed nos dicu mus idem, etiam si non obtulit se probaturum, quia ex quo constat appellatum, iudex de appellatione cognoscet, an sit admittenda parte absente, sup. eo. cum speciali. §. fi. & si fuerit admittenda, procedet quantum poterit in causa principali, si appellatum fuit ante sententiam, si post sententiam rata manet post annum, sup. eo. cum sit ro. sed ante annum non potest procedere, nec ad cognoscendum de sententia, nec alio modo, nisi partibus vocatis vt no. sup. eo. saepe. (Ad petitionem) secus si nolit. sup. eo. accepta. nisi pars appellata peteret, quod appellatus instructus cum suis munimentis accederet ad sedem apo. 1. eo. cordi.

Absentante) Sed opponitur, quomodo constabit appellatum, nisi partibus praesentibus Respondemus, cum hic non quaeratur, nisi de appellatione, nec super alio pronuncietur, nisi decernimus appellationem iustam, vel econuerso, & cassari quicquid factum est post appellationem, vel econuerso, nullum autem periculum est, si non sit appellatum, cum si non sit appellatum, de alijs non agetur, vel dic, quod potest constare per acta, & sufficit sic, si constet cum pars alia sit contumax. (Se contumaciter) non autem reputamus contumacem appellatum, qui non comparet, si non est delatum appellationi, & hoc probatur ex primo. §. huius decre. vbi dicitur, quod appellans non reputatur contumax, si non venit prosecuturus appellationem, cui non est delatum, multo minus est contumax appellatus qui non prouocauit superius iudicium. Alii contra.

CAPVT LXX INQVISITIONI. (Plura) sup. eo. secundo. contra sol. illud habet locum, quando negotium commititur, plures articulos continens: hoc autem quando sunt plura negotia commissa.

CAPVT LXXI. 1 Appellatio vnius quando prodest alteri.

VNA SEN TENTIA. (lure). In corporali re si sit diuidua, sicut vsufr. non prodest vnius appellatio, si autem sit indidua prodest. ff. ad. l. fal. l. 1 §. si vsufruct. ff. quemadmod. ser. amit. si communem. (Si communi) secus per beneficium restit. in integr. C. si vnus ex plu. appel. Si in vna vbi sit res conmmunis & incorporalis, & indiuidua, vt seruitus, nisi victoria minoris etiam per beneficium in integr. restitu. etiam prodest maiori. ff. quenad. ser. amit. si communem. (Negotium) hoc dicitur propter tutores & consimiles, quia & si habeant idem negotium.c sce tutelam, & non est tamen res communis, sed & tunc si habent omnes eandem causam defensionis, puta quia res mobiles vel alias sicut debuere alienare, vnius appellatio alijs prodest. Sed si vnus conuenitur, quia illicite alienauit: alius quia neglexit contradicere, vel deuocare, vnius appellatio alii non prodest. ff. de appel. si quis. §. vlti. C. si vnus ex pldt. eppelelele

CAPVT LXXII. 1 Appellare timens, an & quando habeatur pro appellante. Appellare in ablentia iudicit, an & quande passit.

SI IVSTVS. (Secus si vanus. ff. de reg. iu. vani. ( Prouocatur) hoc vult dicere haec decr. quod si quis iusto metu perterritus non appellauerit, sufficit ei si causas appellationis coram iudice, a quo vult appellare, exponat dicendo: Domine iudex, vos grauatis me in his expressis illis, quae essent iustae causae appellationis. Quamuis enim non dicat, ex his causis appello, tamen sola expressio causarum habetur pro appellatione, sicut dicit lex. C. de his qui propter me. iudi. non app. l. 1. & 2. & C. eo. l. 2. imo plus potest dici, quia licet postea litiget coram eodem iudice, videtur renunciare appellationi factae, dummodo timor duret. ar. sup. de his quae vi me. ve causa fi. c. 1. C. quod met. cau. l. 2. Nec est credendum illi, qui dicit se timuisse appellasse, ab aliquo episcopo, vel alio iudice, nisi vis interuenerit, & probetur. ff. de his qui propter met. iudi. non app. l. 1. & C. quod met. cau. per totum. Copiam) non negatur hic, quin possit appellare in absentia iudicis, imo innuit quod fieri possit, si nequit habere copiam eius. 2. q. 6. biduum. C. quomodo & quando iu. l. ab eo. C. de iud. l. vlt. sup. de ali. iu. mu. causa fac. c. 1. Si autem eius copiam habere possit, a quo appellare vult, vel eius ad quem vult appellare, & ad eum non accedat, crederem quod ei imputetur. arge. qu q biduum. C. de ann. except. vt perfectius. sup. de offi. ordi. pastoralis. nisi ex timore dimittat, vt hic.

CAPVT LXXIII. 1 Cum appellatur ab interlocutoria necesse est exprimi causam appel. 2 Appellatioin scriptus semper redigi debet nec est vis, an scriptura sit aut bentica in nu. 3. 4 AAppellationi praesumitur renunciare appellator nisi intra. 30. dies petat apostolos. 5 Petitio apostolorum quando non habeat locum. Appellans, an & quando possit appellanti terminum praefigere &: etiam diminiuere. Si terminus certus appellationi non est praefixus, & appellator est absens, licet miserit procuratorem, tamen appellatus praesens semper obtinere debet, vt nullae litere appellationa impetrentur sed facit citari aduersarium. 8 Possunt partes extendere iurisdictionem iudicis. 2 Appellator reputatur, non appellans, quando appellauit sine seriptis. citatis in causa appellationis quando sit necessaria. iudex a quo est appellatum, si desert appellationi, tunc superior ad quem appellatur potest procedere in causa, etiam appellante inuito. Terminus duus ad procquerdan, vicm peremptorii obtinet.

CORDI. (Extra). A iudice tamen, quia extra iudicium appellet est differentia, quae not. 5. e. c. ad audientiam. quod loquitur in appellatione facta a iudice apparet pid quod sequitur. sc. quia debet dare apostolos quos non daret nisi esset iudex (extra quae) etiam appellans suum iudicem confitetur etiam in eo, super quo appellat, sed tamem dicit, quod iniuste eum grauat, & extra iudicium, & ideo appellat. Item ille, quia non est iudex, sed pars tantum non praefigeret terminum appellationi, quod hic facit. vt. i. sequitur. alias modica est differentia, an appellat a iudice, vel ab aduersario, vel in iudicio, vel extra iudicium: vt no. s. de ma. & obe. dilecti.

1 Interlocutoria). Not. quia quando appellat ab interlocutoria necesse est causam appellatiois exprimi. de hoc not. I. de no. 2ope. nun. c. pe. (In scripturis) No. quod siue in iudicio, siue extra appelletur, semt appellatio redigitur in scriptis, & siue ante sententiam, siue post. Nos tamem non intelligimus sublatum ius illud per quod conceditur sola voce post sententiam illico apud acta in scriptis, siue sine scriptis appellare. C. de app. litigatoribus. Vel dic, quod hic lo¬ quitur de appellatione, quae fit ante sententiam, quod apparet ex eo, quod hic dicitur, quod causam appellationis scribat appellans, & ex eo quod sequitur, quod iudex in Apostolis debet inserere causam appellationis. Item quia infra sequitur, his quae appellationibus, etc. quod non esset necesse si post sententiam appellaret.

(Inscriptis) non est vis si ccriptura sit Authentica.liet per manum tabellionis, siue non, quantum ad hoc, quod appellatio valeat: tamem priuatae scripturae non creditur, nec quo ad hoc, quod probetur appellasse, nec ad hoc, quod probetur formam appellationis fuisse talem, qualem ista scriptura continet, nisi probetur aliter quam per priuatam, & non Authen. scripturam.

(Apostolos) qui continent, quomodo partes dimittit a sua iurisdictione & eas transmittit ad iudicem appellationis. 2. q. vl. §. forma. & nisi appellator intra 40. dies petat apostolos, praesumitur renunciare appellationi. C. de app. quoniam. nisi per alia argumenta appareat, eum velle prosequi appellationem, vt si ad eam prosequendam mittat. Item apostolos debetdare iudex, etiam si non deferat appellationi. ff. de ap. re. sciendum. (Appellatio non sit admissa) ff. de ap. re. sciendum. ( Reuerentia) vbi de iure fuit admittenda, vel etiam vbi dubitabat iudex, an esset admittenda necne, sed tamen propter reuerentiam detulit. Si autem deferret appellationi quam sciret iniustam, non esset reuerentia, sed malitia vel imprudentia, & ideo puniendus esset, instit. de oblig. quae ex quasi delic. in prin. ar. sup. de offi. dele. pastoralis. in prin. Item & appellans remittendus est ad iudicem, a quo appellauit & condemnandus in expensis. (Et petierit) hic obtinet in omnibus casibus praeterquam in causis electionum, vbi siue appellatus exprimat, & petat quod aduersarius compareat cum mandato, siue non, tamen plene instructus comparere debet, vt siue appellans, siue appellatus procedere voluerit, & altera pars procedere cogatur. sup. de elec. c. fi. imo & si vtraque pars non curaret, procedere tamen superior ad quem appellatum est in officio suo, posset eos cogere ad procedendum. sup. e. oblatae. in fi.

Petierit) antequam literae impetrentur super appellatione, vel etiam nuncium mittat pro impetrando, ex tunc enim cum iam non sit res integra, non habebit locum petitio, nisi forte malitiose festinas¬ set, vel in mittendo nuncium, vel impetrando literas. sup. eo. oblatae. Et credimus quod hoc possit petere etiam si iudex nullum terminum appellationi praefixit. Nam tunc ipse appellatus terminum suae prosecutionis praefigere potest. Si autem nec iudex, nec pars terminum praefigat, tunc expectabitur terminus legitimus. argu. sup. eo. tit. oblatae. Alii tamen dicunt quod appellans nullum terminum potest praefigere appellanti, nisi terminum legitimum. graue enim videretur, quod actor & appellans, cui incumbit onus probandi, metiatur terminum legis ex voluntate rei, & hoc est verius. ff. qui satisdict. cogan. de die. in prin. Item licet appellans possit diminuere terminum sibi datum aiure, vel etiam iudex ex iusta causa, reus tamen appellatus hoc posse non debet, scilicet diminuere beneficium iure al. teri parti concessum, habebit ergo locum decre. etiam vbi non est praefixus terminus a iudice vel a parte, vt appellatus possit petere appellantem comparere coram iudice appellationis in termino assignato a iure, scilicet quia cum vnus mensis restat de anno, & etiam si ante annum vellet appellans prosequi appellationem suam, quod potest: tamen non potest impetrare literas super appellatione sua, sed oportebit eum portare acta sua ad curiam. & facere citari aduersarium, & hoc satis innuit haec decre.

Petierit) si autem appellatus hoc non peteret, non pateretur poenas quae sequuntur, nec actor, nec reus, si non irent parati procedere super principali causa, licet bene faciant, si parati vadant, sed licet non teneantur ire instructi super principali causa: tamen debent ire parati respondere super causa appellationis. Et si non iuerint, nulla alia citatione emissa, poterit iudex appellationis diffinire, vtrum vera & iusta sit appellatio ante sententiam missa, an non, nam hic non agitur, nisi de appellatione ante sententiam, scilicet, ad procedendum lit. non contest. supra eodem, cap. interposita. §. fi. & etiam condemnari in expensis. supra eodem, Nicolao. & alias in causa appellationis procederetur contra eum, quasi contra cotumacem. supra eodem, vt debitus. in fi. saepe. & c. cum speciali. in fi. & cap. per tuas. & sup. de offic. deleg. pasteralis. §. praeterea. in fi. Hanc autem petitionem scilicet quod appellatus vadit instructus procedere in causa principali non potest facere appellator, non enim ad aliud tenetur appellatus, nisi vt vadat prosecuturus causam appellationis non principalem.

Haec autem habent locum si appellatio recepta est. Alias sufficit & appellatori & appellato, quod mittant nuncium pro literis impetrandis. sup. eo. interposita. §. ei quoque not. sup. eod. saepe. Item haec habent locum, vbi certus est terminus appellationi praefixus. sup. eod. Nicolao. sed vbi non est praefixus, si aliqua partium vult impetrare, potest secundum modum quem notaui. sup. eod. oblatae. & c. saepe. Item in hoc casu, scilicet, quando non est certus terminus praefixus appellationi, tamen recepta est, si appellatus est praesens apud iudicem appellationis, sed appellator est absens, est tamen praesens procurator eius, qui vult impetrare literas super appellatione sua, tunc appellatus si vult, semper debet obtinere, quod nullae literae appel. impetrentur, sed faciet citari aduersarium, vt coram iudice appellationis, quem appellator elegit procedatur, & idem dicimus etiam in appellante, quod debet obtinere citari aduersarium appellatum, si vult, & prohibere appellatum, ne aliquas literas app. impetret, nam ordinarium est, quod semper iudex appellationis cognoscat de appellatione, nisi ex iusta causa alijs committat.

Appellationis articulo) si talis erat appellatio, sine qua non poterat terminari causa principalis, alioquin contra. sup. eo. super eo. Alii tamen dicunt aliter. Si iste, qu obtinuit articulum appellationis intendit renunciare ap. decaetero non poterit agere pro expensis, si non intendit renunciare sed suspendere articulum app. tunc coram iudice, qui procedit in causa appellationis, poterit petere expensas, siue sit ipse iudex ad quem appellatum est, siue sit alius, quem partes elegerunt, nam tunc cum successerit loco iudicis appellationis de omnibus cognoscet, sicut iudex appellationis cognouisset, cognosceret enim si appellatum est ante sententiam, si causa appellationis est vera vel falsa. Et si post sententiam est appellatum, quae rit tantum de principali causa. C. de ap. eos. §. 1. Item si expresse dicerent litigatores, quod nolunt iudicem cognoscere ad praesens de app. sed tantum volunt sibi saluum esse, vt quando voluerint ius saluum sit eis super expensis, quas sibi dicunt deberi occasione t malae vel bonae appellationis, tunc videtur quod etiam post finitam causam principalem, vel ea pendente possint etiam expensas petere prosequendo tamen app. non tamen tunc peteret pronunciari appellationem iustam, sed petit tantum expensas, quia male appellauit, & hoc vix potest locum habere, quando appellatur a sententia. (Partium) id est, partis.

1 Partium voluntate) Not. quod hic fit prorogatio iurisdictionis conditionalis, vel de casu in casum, nam iudex appellationis pro magna parte non habet iurisdictionem, nisi sub conditione in casu, scilicet, si vera est causa appellationis, sed partes possunt extendere eius iurisdictionem, vt simpliciter cognoscat, vt hic, & est simile in iudice delegato, cum clausula, quod si non omnes, etc. Est tamencasus vbi non possunt prorogare. sup. de fo. conpe. Romana. quod quare non possit ibi inuenies, tamen hic improprie dicitur prorogatio, sed exceptionis omissio, vt not. sup. de offi. deleg. prudentiam. ( Procedatur) & debet semper procedere in causa principali, nisi dimittat propter probationes remotas, vel alia iusta impedimenta. cPraemissa) id est, si causam appellationis inscriptis non expressit, & Apostolos non petiit, & si non venerit instructus, vt hic dicitur.

Non appellans) tunc reputatur appellator, non appellans quando appellauit sine scriptis, vel quando non petiit Apostolos, sed quando non portat sua munimenta, bene reputatur appellans, sed non datur ei terminus ad ea producenda, & proceditur eis non expectatis, etiam si appellat, remittitur ad primos iudices. Et idem videtur dicendum, scilicet, quod procedi potest, non solum in causa appellationis, sed etiam in causa principali sine vlla citatione, quando non petiit appellatus, quod appellator compareat cum probationibus, sed tantum sibi terminus praefixus est ad prosequendum app. sup. de renun. veniens. sup. eo. cum causa. §. fi. Et no. hic in glo. si autem. licet aliqui contradicant dicentes, quod licet in causa appellationis, possit procedi sine citatione. Tamen in principali, non proceditur sine citatione, sed iste qui non petiit, quod cum munimentis aduersarius compareret, bene dabitur eicliscet aduersario terminus ad munimenta producendum, nec intelligitur nomine probationum vel munimentorum testes, quia ad eos producendos bene dabitur terminus. Item not. quod si iudex a quo appellatur defert appellationi, superior ad quem appellatur, siue sit Papa, siue archiepiscopus, siue delegatus eorum procedere poterit in causa appellante inuito, licet in scriptis non appellauerit, nec Apostolos petierit, nec causam assignauerit. ar. sup. de fo. compe. significasti. & c. Roma. si vero iudex non detulit appellationi expresse, sed pars appellata secuta est partem appellantem ad Papam, tunc Papa vel etiam eius delegatus inuito appellante procedet in causa appellationis, quia in odium appellantis, & fauore partis appellatae statutum est, quod reputetur non appellans, & quod huiusmodi solennitates non requirantur, vnde non debet in eius odium retorqueri. C. de leg. quod fauore. ff. de excep. rei iudi. euidenter. In archiepiscopis autem & in alijs inferioribus a Papa, non sufficit consensus partium sine consensu ordinarij. sup. de fo. compe. c. Romana. forte secus est, nisi prius ipsi iudicent, quod per appellationem legitimam ad eos est iurisdictio deuoluta, tunc etiam sine scriptis vel sine causae assignat ione est appellatum, tamen potest cognoscere, quia haec sententia etiam si sit contra ius litigatoris, tamem facit ius inter partes, vt not. sup. de rescrip. super literis. (contempserit) puta quia non comparuit instructus in termino quem ipse praefixit. Procedetur) vt si appellatus sit reus, & lis non fuerit coram primo iudice contestata, cum terminus datus ad prosequendum, vicem peremptorii obtineat, & sic non veniens in termino peremptorio ad causam principalem, & ante lit. contesta. pateretur missionem in pos. si locum haberet missio, vel si locum non haberet excommunicaretur. sup. vt lit. non contest. quoniam. & c. tuae. Si vero esset actor, & ad terminum peremptorium non veniret reo veniente, absolueretur reus ab instantia iudicij, nec actor audiretur, nisi restitutis expensis, & probatur hoc. ff. de iudi. l. & post edictum. C. de iud. sancimus. C. quomodo & quan. iud. Authen. qui semel. sic fiet in causa appellationis, & probantur ista in hoc c. & eod. tit. saepe. contingit. & c. reprehensibilis. Si vero lis sit contestata in primo iudicio, & reus appellatus non veniat ad prosequendam appellationem appellatore prosequente, procedetur in causa appellationis, vt C. de tempo. app. in Authen. ei qui appellat. & 2. quaestio. 6. si quis appellat. Nam & in primo iudicio procedetur contra eum contumaciter post lit. contest. ad diffinitiuam, si liquere potest de causa, vel admissionem incommutabilem, si liquere posset, vt probantur haec. C. de iudi. l. properandum. §. si autem abfuerit reus. etiam. C. quomodo & quan. iud. l. consentaneum. Si autem actor appellatus, non veniat reo appellante veniente, similiter procedetur in appellationis causa, appellante in expensis nihilominus condemnato, hoc enim est commune in quolibet condemnato contumace siue vincat in principali, siue succumbat, vt C. de iud. l. properandum. §. si autetm ex gestis

CAPVT LXXIIII

LEGITIMA. (Quod ipsis) ar bitris. (In idem) id est, in eadem sententia, scilicet, vt iudicent quod legitime sint super causa recusationis, vel contra.

CAPVT LXXV 1 Appellatio fieri debet gradatim, scilitet, ab episcopo ad archiepiscopum, & sic de fingulis. A sententia officialis potest supplicari suffraganeo. 2 Citatus non tenetur comparere, nisi constet esse de iurisdictione citantis Qui iam est in alicuius territorio, dicitur esss de sua iurisdictione. Tret gladu in prosicutione appelationis bie habes. ludex superior, quamdiu quaestio pendet, mn appellatio sit recipienda vel iusta, non potest prohibere iudicem, a quo est appellatum procedere in causa. ludex appellationis quando incipiat de veritate causae cognoscere. 4 Cum primum iudex appellationis incipit tognoscere de veritate causae, non valet, oo sit per iudicem a quo appellatum est, & vide in nu. 3. & 6. Propter minorem causam, nun debet fieri praiudicium minori conditioni. 7 In appellationibus quae fiunt extra iudicium non quaeritur, an cvera vel iusta sit causa appellationis. factum per primum iudicem, an & quando ratum maneat. ludex appellationis quando possit inbibere prioram iudici, vt non proredat. & in nu. 9.

ROMANA ECCLESIA. (Generaliter) ex hoc colligi potest, quod hic officialis habebat ordinariam iurisdictionem a lege, & prius appellantur iudices, quam officiales, & sic optime videtur dicere Authen. de iudi. in prin. & §. illo custodiendo. & C. de app. si quis diuturno. & per has leges videtur hic articulus determinatus fuisse, & sic nom ob. ff. quis & a quo ap. l. 1. & ff. de ap. Imperatores. vbi dicitur, quod a legato tantum ad delegantem appellandum est, quia iste officialis non est delegatus, sed ordinarius, vel potest dici, quod bene appellatur vicarius, qui similiter habet ordinariam iurisdictionem, vt not. sup. de offi. vic. c. sua. &t ab his vicarijs eodem modo appellandum est, quomodo appellaretur ab his, quorum vicarii sunt. C. de app. praecipimus. ( Ipsorum) suffraganeorum.

(Eorum) suffrag. (Siue auditorium) identitatis auditorium, tollit omnem contrarietatem, quia bene fit gradatim appellatio ab officiali suffraganei ad archiepiscopum, sicut dicitur. 2. quaestio. 6. biduum. quia nullum auditorium est medium inter auditorium huius officialis, & auditorium archiepiscopi. Item non obstat. sup. eod. dilecti. quia ibi non loquitur de appellatione facta ab officialibus, sed de appellatione facta a subditis suffraganei, quorum auditorium non est idem, sed diuersum, & ideo ibi gradatim est appellandum. CSicensendum) quo ad appellationem, & etiam quo ad quaedam alia, licet non quo ad omnia, quia credimus quod ab officialis sententia possit supplicari suffraganeo. Item potest prohibere, ne iudicet. ff. de iudi. iudicium. & idem in multis alijs. (Ad suffraganeos) contra. inf. de praeben. c. referente. solue vt ibi, vel ibi loquitur de consuetudine speciali, & eodem modo solue. inf. de no. ope. nun. significantibus. (Nisi) non mireris quomodo cognitio ponitur in sententia ista. Hoc enim fuit, quia archiepiscopus & fuf. fraganei petiere declarari, quid esset iuris archiepiscopalis secundum canones, & hoc diffiniuit Papa in hac sententia, & ideo in fine addidit, quod in alijs ecclesijs seruarentur.

(Causa) idem dicimus, vbicunque aliquis iudex citat aliquem, quia nisi constet, quod citatus sit de iurisdictione eius, nunquam debet comparere, nisi in literis exprimat tale quid, quod si esset verum, esset de iurisdictione eius. ff. qui satisd. cog. si vero. ff. de ser. l. 1. ff. de iud. non videtur. de hoc no. sup. de dila. praeterea. Sed contra. sup. eod. si duobus. in prin. vbi archiepiscopus citauit nulla causa appellationis expressa, & cum ad Papam esset appellatum, & quia non comparuit, tamen tenuit excommunicatio lata in eum. Sed solue, quia tunc nondum statutum erat, quod expressa causa appellaretur. Item ibi constat archiepiscopum legitimum iudicem subditorum suffraganeorum suorum in causis appellationis, & eedem modo solue. ff. de iud. si quis ex quia ibi loquitur quando constabat, quod erat de sua iurisdictione, puta quia erat in suae iurisdictio. nis territorio, quando citabat eum, licet alias non esset de eius foro, & hoc bene innuit litera legis, quae loquitur de legatis, & quod dicit, quod non debebat contem. nere praetoris dignitatem, si enim non esset in suo territorio, nec esset alias de sua iurisdictione, non video quomodo videretur contemnere iurisdictionem eius.

(Expressa) in citatorio. (Vocatis) no. ergo hic tres gradus in prosecutione appellationis. Primus est, quia quandoque proponitur non esse appellatum, vel alias iurisdictionem non pertinere ad eum, ad quem dicitur appellatum, & tunc non deberet prohibere primo iudices aliquid facere, sed tantum cognoscere, an sua sit iurisdictio. sup. de rescrip. super literis. & iste gradus not. ibi, si vero vocatis partibus, etc. Secundus gradus est, quando non diffitetur appellatum, sed dicit ex insufficienti causa appellatum, & tunc distinguitur, quia si sit appellatum post sententiam, potest prohibere primos iudices, procedere. ff. de appel. pen. nihil inno. l. 1. in princ. Si vero sit appellatum ante sententiam, non potest prohibere primos iudices procedere, nisi primo diffiniat ex causa legitima appellatum esse, & iste gradus no. ibi, quod si obiiciatur ex iniusta causa, etc. Tertius gradus est, quando non diffitetur appellatum, nec etiam negat causam appellationis sufficientem, sed dicit fallam esse causam, ex qua appellatum est, & in hoc casu semper iudex appellationis prohibet primos iudices procedere, & sic loquitur. sup. de rescrip. dilect. Respon. 1. (Partibus) quae semper vocandae sunt. (Aliud) quia forte renunciauit appellationem, vel dixit nullam causam insertam fuisse appellationi, licet contrarium in literis expresserit, & sic est multa similia inuenire. (Taliter) id est, per appellatione, quae teneret, & causam ad superiorem trans ferret, licet forte falsam, sed ignoratur. (Ne in illa) causa quando ante sententiam est appellatum. (Praesumant) quia haec cognitio, an sit iudex praecedere debet omne exercitium iurisdictionis. sup. de rescrip. super literis. in fi. Obiiciatur) non est audiendus, quia causam in iure probatam dicit iniustam, vel minus legitimam, vel econuerso, scilicet, quia reprobatam a iure dicit legitimam, cum sit haec notoria iuris, & tunc haec locum habet cum causa vel grauamem, quod proponitur, in iure expressum non est, & tamen iusta causa videtur, non enim omnes iustae causae appellationis in iure expresse sunt.

Minus legitima) hic vult dicere, quod si ante sententiam appellatur, & coram iudice appellationis dicatur appellationem non recipiendam, quia non sit sufficiens causa ex qua appellatum est, quia quandiu haec quaestio pendet, an sit recipienda appellatio, non debet prohibere iudicem, a quo appellatum est, procedere in causa, & bene facit ad hoc. sup. de offi. deleg. pastoralis. §. pterea. licet dici possit, quod illa decre. non habet locum, nisi vbi appellet post sententiam, sed econtra videtur. sup. de rescrip. dilectus fil. in fi. vbi dicit, ad iudicem appellationis pertinet cognitio causaeclse ad quos pertinet iurisdictio, & interim primi iudices supersedere debent, sed responde & expone vt ibi. Prohibere) ex hoc loco satis apparet, quod iudex a quo appellatum est ante sententiam, non tenetur dimittere procedere in causa, antequam iudex appellationis incipiat cognoscere, an vera sit causa appellationis, nisi appellans obtulisset se probaturum causam appellationis coram iudice, a quo appellauit. sup. eod. interposita. vbi not. Sed de hoc potest dubitari, ex quo incipit iudex appellationis cognoscere de veritate causae, an iudex a quo appellatum est, debeat supersedere, etiam si ei non mandetur a iudice appellationis, & an teneat quod post. ea fecerit si postea processerit, & videtur ex hoc loco, quod teneat super principali, antequam ei mandetur, quia principalis causa non tangit processum iudicis app. qui cognoscit de veritate appellationis. Et hoc quod dicitur hic, est quoddam nouum beneficium, quod datur per hanc constitutionem iudici appellationisclscet vt possit prohibere primos iudices, sed si non prohibeat, vel antequam perueniat prohibitio ad eos, tenebit quodfaciet. arg. sup. de resti. spo. c. audita.

Plures tamen dicunt, quod ex quo iudex appellationis incipit cognoscere de veritate causae, non valet quod fit per iudicem a quo appellatum est, quia licet mandetur iudici, intelligitur tamen mandare parti, quae praesens est in prosecutione appellationis, & si diceres eam non praesentem, sed absentem contumaciter, nec tunc certe sua contumacia debet ei prodesse, imo eum praesentem. ff. de re iud. l. de vnos quoque. §. 1. & l. contumacia. §. vlti. C. de iud. l. properandum. Et facit pro his, quia si ius dat iudicem appellationis quod cognoscat de veritate causae. sup. de rescrip. dilectus fil. id est, certe hoc ipso videtur abstulisse prioribus potestatem cognoscendi de principali. Item dicit lex, quod propter minorem causam, non debet fieri praeiudicium minori conditioni. ff. de iud. per minorem, sed constat quod maior causa appellationis propter authoritatem. maioris iudicis est cognitio, de qua cognoscit iudex appellationis, quam illa de qua cognoscit primus iudex. Item maior est, quia de pluribus cognoscit, scilicet, de veritato causae app. & etiam in casu de principali, puta si probetur vera causa appellationis. sup. eod. vt debitus. Item constat, quod in casu posset ei fieri praeiudicium, si probaret veritatem causae appellationis, si primus iudex cognosceret. Item decre. praeallega. vt debitus. hoc videtur dicere expresse, id est, quod primus iudex non debet se intromittere, ex quo superior cognoscit de veritate causae, cum dicat quod si inuenerit iniustam appellationem, debet eum ad priorem iudicem remittere, alioquin ipse procedat.

5 Sed quaeres quare in eadem ratione debet supersedere primus iudex, ex quo iudex appellationis incipit cognoscere, an appellatio sit interposita, vel iusta appel. causa expressa, cum etiam tunc si procedat primus iudex, fiet praeiudicium in causa appellationis. Ad hoc respondeo, quia licet fiat praeiudicium quo ad aliquid causae apellationis, non tamen fit praeiudicium maiori cognitioni, quia iudex appellationis de praedictis cognoscens non cognoscit, neque de causa appellationis, quae sola est, an sit vera causa appellationis, neque de princip. sed tantum an sua sit iurisdictio, vt hic dicit. Primi tamen omnibus his respondent dicentes, hanc decre. habere locum, postquam primo iudici renunciatur, vel alias scit, quod secundus iudex appel. procedit in causa appellationis, scilicet, vt cognoscat de veritate causae, & multum facit pro eis decre. praealleg. de restit. spo. audidita. sed si contrarium dicitur fequitur magnum inconueniens, quia si appellatum esset in curia Romana, & ibi prosequeretur causa appellationis, scilicet, de veritate causae, & per procuratorem prosequeretur causam principalem coram primo iudice, qui non detulit appellationi, quia nihil scit de prosecutione ap. quae fit in curia iniustum est, quia propter hoc solum quod iudex app. cognoscat de veritate causae, licet postea constet quod non sit verum, cassaretur processus primi iudicis, qui in nullo peccauit cum nil sciret. 6 Illud autem indubitatum est, quod siue ante mandatum iudicis appellationis, siue ante sententiam, siue ante mandatum Principis processerit, si coram iudice appellationis probetur vera causa appellationis, quod cassetur totum, quicquid fit per primum iudicem. sup. eo. ex parte M. & etiam multis alijs decre. Haec autem habet locum quando appellatur in iudicio, si enim extra iudicium appellaretur, certe non minus propter hoc, quod superior iudex appel. incipit cognoscere de appellatione, siue in principali, siue in alio modo debet impediri officium, vel ius primi, vel alterius hominis, quin illud exequeretur, sicut primo, quia lis vel appellatio non debet quenquam priuare sua possessione. sup. vt lit. pend. per totum. quamuis. & hoc ipsum fit in iudicio, & est ratio, quia officium vel possessio, vel aliud ius, non transfertur ad iudicem appellatio, sed iurisdictio tantum. Et hac ratione dicunt quidam & forte bene, quod si aliquis appellat, ne praelatus instituat aliquem in aliqua ecclesia, & praelatus nihilominus instituat, & appellans super hoc prosequitur appellationem, quod si pendente appellatione iterum immineret institutio facienda, iudex appellationis non prohibebit eum instituere, vt dictum est, & si vellet appellantem excommunicare, quia eum non habet pro instituto, non valet excommunicatio. Et hoc est ea ratione, quia iurisdictio cuius pars est alias excommunicatio deuoluta est ad iudicem appellationis, & hoc est verum, postquam iudex appellationis cognoscere coepit de principali, scilicet, an ad praelatum pertineat institutio.

In appellationibus autem quae fiunt extra iudicium, non quaeritur aliter, an vera vel iusta sit causa appellatio. Sed his videtur contra. sup. eod. vt nostrum. Solu. haec autem obtinent in appellationibus, quae fiunt ante sententiam: in his autem quae fiunt post sententiam obtinet, quod no. sup. de offi. deleg. pastoralis. §. 1. Si autem iudex qui cognoscit de principali causa, non admissa appellatiene, quam dicit non valere, quia non fuit emissa intra decem dies, vel quia nulla causa annexa fuit appellationi, vel quia iniusta vel falsa causa est appellationis procedit ad diffi. nitiuam sententiam, & iudex appel. similiter procedat, quia iudicauit bene appel. vel ex iusta causa, & etiam consequenter super principali iudicauit siue bene, siue male tenet, quia cum constet eum habere iurisdictionem, non est reuocanda sententia, quae est contra ius litigatoris, nisi appelletur. 2. quaestio. 6. §. diffinitiua. Tenebit igitur sententia iudicis appellationis, per quam reuocatus est processus, & sententia prioris iudicis.

Nec obstat si dicat, quod est contra res prius iudicatas, quia dicitur prima sententia non valere, quia lata est post appellationem, & tunc bene valet secunda sententia, contra res prius iudicatas. ff. quae sen. si. app. re. l. 1. Si autem iudex appellationis iudicet appellationem iniustam, puta quia non fuit appellatum intra decem dies, vel quia non subiecit iustam causam app. vel quia causam quam subiecit, licet etiam iusta non erat, tamen vera vel ex alijs similibus causis, tunc quicquid factum est per primum iudicem, qui non detulit appellationi, ratum manet, nisi obtulisset appellans se velle probare causam appel. coram primo iudice, & ipse noluit recipere probationes. Nam isto casu iudex appellationis non debet aliter cognoscere de causa appellationis, nisi probet appellans, quod obtulit se probaturum veritatem causae, & cassabit quicquid factum est, postea per primum iudicem, et. iam si causa appel. esset falsa, nisi forte notorium esset eam falsam. sup. eod. interposita. cum sit Rom. Et idem dicunt quidam, si primus iudex procedat post inhibitionem sibi factam a iudice in casu a iure concesso, vt hic. Alii dicunt contra, nec est contra. ff. appel. pen. l. prima. quia illa loquitur in appellationibus factis post sententiam, vel post decretum, cum causae cognitione interpositum, vt ibidem dicitur, tunc enim antequam procedatur in causa appellationis reuocatur quicquid factum est post appellationem, vt not. sup. de excep. dilectae. nisi forte notorium esset quod appellatio esset iniusta, vt not. sup. de offi. deleg. pastoralis. in gloss. mirum.

Item not. quod licet decre. ista innuat, quod iudex appellationis in quibusdam casibus potest inhibere priori iudici, quod non procedat, & quod in aliquibus non debet inhibere. Non tamen dicit, quando primus iudex debet cessare propter appellationem a procedendo in prima causa, vel non debet cessare, & ideo super hoc tene sicut no. sup. de offi. deleg. pasto. ralis. in gloss. mirum videtur. A iure) tales sunt casus. 2. quaestio. sexta. §. sunt quorum. & §. sequen. Ideo autem ponit de istis appellationibus quae prohibentur, quia de alijs, quae a iure non prohibentur, non erat dubium, quia ex quo iudex app. incipit cognoscere, quod potest iudicem prohibere, a quo appellatum est, imo & quod plus est, sine prohibitione procedere non potest. ff. app. pen. nihil inno. & de app. reci. per totum. Sed de his quae a iure probibentur, quia poterat dubitari, ideo hic determinat, scilicet, quia idem est, scilicet, quia prohibere potest, imo si non prohibetur, procedere possunt primi iudices. ff. de app. re. l. fin. & in praealle. §. super quorum. (Consimilibus) puta ne testamentum aperiatur, & in alijs huiusmodi. ff. de app. re. l. fi. & in pral. §. sunt quorum.

Inhibere) iudex enim appellationis post sententiam emissae, dum cognoscat, an appellatio sit recipienda necne prohibere iudicem debet, qui tulit sententiam, a qua appellatum est, ne sententiam exequatur, & hoc est expressum. ff. app. pen. nihil inno. l. 1. in princip. (In alium) scilicet, ab eis qui coram archid. litigat. Iurisdictioni) licet enim certis ex causis aliqui ad eundem iudicem remit tendi sunt. ff. de lib. causa. liberis. & ibi est commistio actuum vel rerum, vt net. sup. de rescript. pastoralis. §. 1. & etiam licet audire possint etiam eos extraneos, qui se offerunt iudi. ff. de re iud. a diuo. §. si super. inf. de testi. veniens. tamen eos ad iudicium vocare non possunt, nisi impedirent iurisdictionem eorum. inf. de spon. veniens. & not. sup. de offic. iudi. delegat. capi. 1. ( Impediant) contra. sup. eod. ad haec. solue vt ibi. (Ad eos.) siue enim sint res temporales, siue spirituales ecclesiarum, omnes sunt in potestate episcoporum & dispositione. i0. quaestio. 1. nouerit. 17. quaestio. 7. omnes. §0. distin. iudicatum. & eodem modo si appellatur super eis appellabitur ad archiepiscopum. (Seu in re) sic in causis feudorum. sup. de foro compe. ex transmissa. §. verum. sup. de ma. & obed. solit e. (R euocent) de hoc not. sup. de offic. ord. ad reprimendum. inf. de sentem. excom. per tuas. (Remittere) de hoc no. sup. de rescrip. ab excommunicato. & de offi. ordi. ad reprimendam.

CAPVT LX.

VT SVPER APPELLATIone. (Constitutionis nostrae) sup. eod. cordi. & est hoc ius nouum & bonum. ( Nihilo1inus capiuntur) tangit hic consuetudinem Angliae & Romaniae quae est, quod si quis per 40. dies steterit in excommunicatione quod capitur. (Nam post) ff. app. pen. nihil inno. per totum. & not. sup. de excep. dilectae. (Exceptis) casibus. sup. cod. titu. Roma. §. quod si. Qnhibuit) sup.e. Roma. additio est in originali.