Titulus 26

CAPVT I.

PLACVIT. (Triennium) 16. q. 3. placuit. 2. contra sol. hic quando non fuit praemonitus, ibi contra. vel ponitur ibi tempus postquam licet alijs episcopis populum haereticum lucrari, hic autem postquam non potest repetere, & currit iam breuis praescri ptio contra ecclesiam in fauorem fidei. Si autem contra, nonne potest conueniri oeconomus ecclesiae vacantis. 12. q. 2. c. vulterane. ergo eadem ratione currit praescriptio. ff. ex quib. caus. in integrum restitutio. is qui rei. 1. respon. Sol. non sequitur, potest agere & conueniri per procur. vel alium, ergo currit contra eum praescriptio instantia in populo minore. C. de praescrip. 30. an. sicut in rem. & minori ecclesia conparatur ( fuerit) praedicta habent locum, vbi episcopus remansit catholicus, & locus factus est haereticus, hic autem loquitur, quando episcopus factus est haereticus, & aliquis locus dioce. eius eodem modo, nam tunc non currit praescriptio illi episcopo in haeresi permanente, sed postquam conuersus fuit incipit currere contra ipsum.

CAPVT II.

NIHIL PRODEST. ( Forali) id est contentioso iudicio (scripsisse) et hoc facit ex superabundanti iustitia, quia si taceret non peccaret ( praeiudicium) nisi esset taciturnitatis centum annorum. 16. q. 3. §. potest. 3. eod. cum nobis. Authent. vt ro. ecclesia. Vel dic, quod loquitur in re inuasa, vbi non currit praescriptio. 16. q. 3. licet. Vel dic, quod vnus princeps contra alium per tales protestationes interrumpit praescriptionem, cum non sit alius coram quo conueniatur. ar. C. de ann. excep. vt perfectius.

CAPVT I II. 1 Ecclesia vt praestribat contra aliam ecclesiam quot anni necesesarii sunt.

SANCTORVM. (Vt omnes possessiones) id est, omnia iura prouincialia (singulas) id est ad singulos archiepiscopos ratione prouincia suaeca quibus) fratribus. Triginta) contra laicos, quia vnus archiepiscopus in alterius prouincia aliquando etiam contra aliqua praescribit, nam si vna ecclesia con tra aliam praescribat, necessarii sunt ao. anni. I. eo. de quarta. sed melius videtur dicere, quod vnus archiepiscopus contra alium spatio 30. an. iura prouincialia prae scribat, & loquitur secundum antiqua tempora (sy nodali) synodalis proclamatio ad interruptionem sufficit. arg. C. de an. excep. vt perfectius.

CAPVT IIII

DE QVARTA. (Clericus) Quia bona fide possidet: puta in alterius locum successit. ff. de re iudic. quod in rius, vel alio legitimo modo. ( Quadregenatie secundum legem seruitus tu¬ stica quae non habet interuallum, vel ha bet modicum, puta horarum, vel dierum admittitur praescriptione io. an. inter praesentes. & 20. inter absentes. Si autem habet interuallum annorum vel mensium, tunc duplicatur tempus, videlicet vt inter praesentes, necessarii sint 20. ann. inte absentes. 40. ar. ff. quemad. ser. amit. si si C. de ser. l. fin. Alii tamen dicunt, quod n sunt necessarii etiam inter absentes, ni 20. ann. Idem etiam intelligimus, si habe interualla septimanarum, quia odia sun restringenda. ff. de lib. & posthu. cun quidam.

Quidam autem dicunt, quod haec di stinctio non habet locum secundum canones. ar. hic vbi apparet, quod tempusihac praescriptione decimarum, non du plicatur, & tamen hoc ius, scilicet, perce ptionis decimarum habet interuallum magni temporis, sed certe nobis contrarium videtur, & hoc ius non habet interuallum horarum aliquod, imo quasi continuum causam habet, cum quotidie possint, & debeant recipi decimae non solum personales, sed & praediales, cum & praedia quotidie aliquos fructus producere possunt, & quotidie quarta episcopis est soluenda.

Et idem dicimus de iure eligendi, quia quotidie parata est vacare ecclesia. argumen. eius quod dicitur de stillicidio. ff. de ser. vrb. praed. l. foramen. & ideo sufficiunt 40. anni, vt hic. & 3. de caus. pos. cum ecclesia. & c. cum olim. & 3. de elec. cumana. Si autem esset ius, quod interi uallum certum & deputatum ab homine vel a iure reciperet, quale est, quod omni anno partem oblationum in die dedicationis vel festiuitatis recipiat. 18. quaestio. ne 2. Eleutherius. 10. quaestione. 3. nec numerus. vel quod annuatim aliud seruitium recipiat. 3. de censi. cum venerabilis. & hoc secundum eos, qui dicunt tempus ad duplicandum necessarii sunt So. an. seruitutes etiam vrbanorum praediorum amittuntur tempore si id interueniat, quod dicitur. ff. de ser. vrb. praed. haec autem iura.

Circa inquisitionem autem seruitmtum, vel etiam huiusmodi iurium, not. q si seruitus vel ius de quo agitur habet perpetuam causam atque continuam, vt aquaeductus, cum aqua ducitur sine intermissione. vel quasi perpetuam, vt in casibus. 3. dictis currit praescri. 10. ann. inter praesentes, & 26. inter absentes ad similitudinem rerum immobilium. C de ser l. 2. C. de praescri. lon. temp. l. vlt. Sed haec est differentia, quia in rebus immobilibus requiritur titulus, vt ibi, sed in seruitutibus siue iuribus, non est necessarius titulus. ff. si ser. ven. si quis diu. & no. inf. eo. si diligenti. & incipit currere hoc tempus, ex quo coepit vti illo iure non vi, non clam, non precario, sciente illo cui fiebat praeiudicium, & non contradicente, sed tacente, & hoc ipsum probare debet, vt quidam dicunt. ff. quemad. ser. amit. l. fi. ff. de iti. act. pri. l. 1. §. lul. Si autem non habet perpetuam causam & continuam, vt est via & seruitia extraordinaria, quae ab alijs recipiuntur, non praescribuntur, nisi tanto tempore cuius non extat memoria. 10. q. 3. quia. & c. dist. contra moren. ff. de aqua plu. arc. l. 1. §. 2. & l. 2. §. antepe. ff. de aqua quotid. & aesti. l. hoc iure. §. ductus. vel ibi quia ducitur de ffu. publico exigitur tam longa praescrip. ius, autem percipiendi decimas de fructibus fundi continuam causam habet, sed ius percipiendi decimas de grano, vel vino tantum, de omnibus minutis tantum, vel consimilium tantum, non habet perpetuam causam, quia haec caeteris temporibus percipiuntur, & alijs temporibus possunt aliae percipi. vt hic, & no. inf. eo. ad aures. (quadragenaria) vt 16. q. 3. quas actiones.

CAPVT V.

VIGILANTI. (Dierum) ff. de act. & obli. obligationum. §. placet. (malae fidei) & dicitur quilibet bonae fidei, nisi robetur. contra. ff. de mi. inter. §. vlt. C. de euic. l. pe. & secundum. l. secus. C. de praescrip. 30. an. si quis emptionis. 16. q. 3. praescriptione. (cognitis) C. de an. exce. l. vlt. ipsi vero domino scienti, quod ab alio possideantur, vel, id est, quod cognoscit possessor eas esse alienas ( latentibus) ipsi vero domino ignoranti, quod ab alio possideantur, vel, id est, quas possessor ignorauit alienas, & supple quandocunque ante completam praescriptionem(non habere) si mala fide possident.

CAPVT VI.

AD AVRES. (Decimis) Et ita habemus, quod praescrip. 40. ann. currit in decimis, cum videretur quod tempus duplicari debet ex eo, quod prout frequentius semel tantum in anno colliguntur. ff. quemad. ser. amit. si fit consti. Sed turespondeas, quod si hoc verum sit de grano & vino, tamen ius percipiendi decimas & causa continuata est. (Possidentis) & huiusmodi. sez. qui praescripserat: nam & si hic cadit a possessione, & alius, quam dominus, vel verus diocesanus possideret, haberet vtilem vendicationem decimarum, ex quo bona fide possidebat. C. de praescri. 30. ann. l. vlt. ibi ita tantum. Imo plus secundum leges, quia etiam si mala fide praescri. 30. ann. haberet exceptionem, & etiam in aliquibus casibus actionem, scilicet, contra raptorem, furem, & eum, qui ob suam contumaciam passus est missionem in possessionem. C. de praescri. 30. ann. si quis.

CAPVT VII.

CAVSAM QVAE INTER. (Concessione) ita quod in eis habeat titulum sicut clericus. In alimoniam autem concedi possunt pauperibus. 10. q. 1. c. 1. & vlt. (Decimas) haec sunt quae praescribi non possunt decimae a laico vt hic. 16. q. 3. §. potest. ecclesia a laico limes. 16. q. 3. licet. Item tributum vel cuiuslibet praestatio. C. de praes. 30. ann. competit. Item procuratio debita ratione visitationis. infra, eo. cum ex offi. item obedientia contra maiorem. infra, eo. cum non liceat. Item praebenda vel beneficium. 16. q. 3. cle. item liber homo. 16. q. 3. §. potest etiam & aliter. versi. nam liber homo. C. de praescri. pro. li. l. vlt. (detinere) ciuiliter (praescribere) quam nemo obiicit nisi possessor. sup. de proba. ex literis. ff. de vsucap. l. 3.

CAPVT VIII. 1 Interruptio naturalis quae sit, & quot modis fiat.

ILLVD. (Quadraginta) 1e. de quarta. 16. q. 3. quas actiones (tricennalem) 16. q. 3. per singulas. sup. e. sanctorum. ( Interruptione) est enim interruptio naturalis per inundationem fluminis, & per deiectionem & expulsionem fluminis, & forte alijs modis. ff. de acqui. pos. per vniuersas. §. 1. & ff. de vsucap. naturalis. Item est interruptio ciuilis per libellum principi oblatum in annalibus actionibus. arg. C. quando li. prin. ob. l. 1. item per lit. contesta. 16. q. 3. §. pen. ver. is autem. Item per rescriptum a principe datum, & reo insinuatum. C. de praescrip. 30. ann. sicut. Item per protestationem. 16. q. 3. praescri. vers. is autem. C. de ann. excep. l. vt per. supr. eod. nihil. Item per solutionem vsurarum. C. de praeseri. 30. an. l. si quis. Item per synodalem proclamationem. sup. e. sanctorum. Item per secundam cautionem factam a debitore. C. de praescri. 30. ann. cum notissimi. Item per denunciationem factam colono. C. vbi in rem ac. l. 2. & in istis casibus oportet de nouo praeseriptionem incipere.

CAPVT IX. QVIA. (Finibus) Nota praescribi fines agrorum. 16. q. 4. volumus & praebendarum. sup. de probatio. ex literis. secus autem in finibus parochiarum & prouinciarum. inf. de paroch. c. pe. (praesentia) ff. fi. regun. si irruptione. C. fi. regun. l. si quis.

CAPVT X. 1 praescriptis non babet locum tempore bosilitatis. praestriptio in aliquibus casibus bic notatus non currit. 2 Nunquid si in medio 40. ann. fuit hostilitas vel sebisma, an id tempus ipso iure subducatur. Praescriptio an currat absenti causa reipublicae.

EX TRANSMISSA. ( Parochiani) id est, parochialia iura sibi reddere debent vt decimas & oblationes ecclesiae de Cam. ratione ( hostilitatis) siue vna die tantum siue pluribus annis fuerit huiusmodi hostilitas locum habet hic dormitio praescriptionis, item locum habet non tantum secundum canones & in ecclesijs, sed etiam secundum leges & in laicis.

Hostilitatis) talis scilicet, quod non reddebatur ius in terra propter hostium impetum, & ideo non potuit petere decimas & oblationes, & ideo praescriptio interrupta erat naturaliter. ff. de acqui. pos. qui vni. §. 1. & 2. & de vsuc. naturaliter. Alii dicunt & forte melius, quod nec in isto casu, nec in sequentibus qui notantur, in hac eadem gl. interrumpitur praescriptio, quia sic oportet, quod de nouo finita hostilitate per 4o. praescriberet: vt no. sup. eo. illud. in gl. est interrup. sed dicunt quod hoc temapore dormita praescriptio, ita quod non currit, sed finita hostilitate tempus sequens hostilitatem continuabitur cum praecedente, & sic fiet perfecta praescriptio 40. an. subducto tempore medio. infr. eod. auditis. secus autem, si propter vsitatas fe¬ rias solennes. sc2. inductas vel repentinas, quod plus est non reddatur ius, quia tunc temporis bene currit praescriptio licet dari possit restitutio tanti temporis, quanti fuit reipublicae absens, si tempore feriarum repentinarum completa esset praescrip. in vsitatis autem secus, quia praeuideri pote rant, idem est, scilicet, quod non currit praescriptio, si ius non redditur propter defectum iudicis vel rei. ff. ex quib. caumaio. in integ. sed & si per totum, scilicet, bvsque ad §. quod vero. necesse btamen est, doceat se voluisse agere, sed propter cau sas praedictas non potuisse. ff. ex quib. cauma. in inte. sed & si §. si feriae. vnde sibi vtile est, quod super hoc protestetur. C. de an. ex. vt perfe. de offi. or. pastoralis. not quod totum tempus male alienantis & dilapidantis, subducitur de praescriptione. 16. q. 3. si sacerdotes. Item tempus hostilitatis & captiuitatis, vt hic. 16. q. 3. pia. & c. porro. Item tempus puerilis aetatis. C. quibus ex cau. in inte. restit. non est. l. vl. C. de praescri. 30. an. sicut. Item tempus vacationis & haeresis praelati. sup. eo. c. 1. inf. e. auditis. Item tempore vitae patris. C. de bo. quae lib. quacunqe. Item tempus vitae mariti. C. de iu. do. in rebus. Item tempore schismatis. inf. e. cum nobis. Item in rebus quae sub conditione debentur, non currit praescriptio, nisi a die extantis conditionis. C. de praescr. 30. an. cum notis. §. illud. Item tempus suspensionis excommunicationis. infr. de con. prae. & eccle. non va. quia diuersi.

Consueuit hic quaeri si in medio 40. an. fuerit schisma vel hostilitas, vel aliqua de causis praecedentibus, an id tempus ipso iure subducatur: arg. quod non subducatur, sed detur restitutio. C. de testa. mili. l. 2. & l. ignorare. ff. ex qui cau. maio. ab hostibus. & §. vlt. & l. seq. Nos tamen dicimus contra. scae. quod praedicta tempora subducuntur ipso iure sine in integ. rest. vt patet in suis concordantijs. sc2. assignatis, & illae leges non contradicunt, quae loquuntur in integ. resti. danda absenti causa reipublicae, vbi bene currit praescriptio, sed datur restitutio temporis absentiae si completa sit praescriptio in eius absentia tantum, vel in modico tempore post reuersionem, & non aliter, quia beneficium in integ. resti. cum sit extraordinarium, est restringendum, vt patet. C. de mino. in causis. & similiter praescriptio est odiosa, vt patet. supra, eod. vigilanti. & idcirco quantum fieri potest restringenda. arg. ff. de li. & posth. cum quidam. bene ergo est, quod in causis supradictis retardatur vsue. ne currat, & ideo non est necessaria restitutio, & iustum est in absente causa reipu. ex quo currit praescriptio contra ipsum, quod per beneficium in integ. rest. iuuari debet, ex quo ei mederi aliter non potest. Adiuuabitur autem quantominus potest faluo iure in integ. rest. & ideo si non post modicum, sed post magnum tempus post reuersionem computandum, completa sit praescriptio, non restituetur, melior ratio videtur, quia quando non fuit completa praeseriptio in absentia, nec in modico, post non fuit laesus propter absentiam, & adcirco non datur restitutio, quae non daur nisi laeso. C. de in inte. resti. minoribus. ff. de vi & vi ar. nam postea. §. si minor. sed in casibus supradictis non est necessaria in integ. restitutio, quia non currit praescriptio, sed dormitat, & ideo sine restitutione nliqua in integ. subducitur de praescriptio, me illud tempus. Si autem vis opinionem Eul. tenere, non oportet diuersificare inter in inte. resti. & deductionem temporis, & not. quod in praedictis casibus, vbi dicit dormire, siue non currere praescriptiomem, si vult licitum est imterrumpere praescriptionem sine litis contest. vbi agere potest, seu protestando in casibus, vbi sola protestatio sufficit: vt ff. de offi. ord. pastoralis. in fi. C. de anna. excep. vt perfectius. illud enim est beneficium a iure concessum, quod in aliquibus casibus non currit praescriptio, & non tollit maius beneficium, fcilicet, quod interrumpat praescriptionem.

CAPVT XI.

ACCEDENTES. (In talibus) scilicet, in procurationibus legatorum sedis apostolicae, & quae ratione visitaionis debentur, in alijs autem secus. i8. q. vlti. c. pen. & vlti.

CAPVT XII.

CVM NON LICEAT A CAPITE. 12. dist. non licet (praescriptione) intelligo quando non diffitentur rchiepiscopum suum esse praelatum, sed tamen nolunt ei obedire, & sic non est contra. inf. de priui. cum olim. Vel dic, quod ipsi clerici non possunt praescribere iura hic posita, quia ea possidere in seipsis non possunt. vt no. inf. e. auditis.

CAPVT XIII 1 Censuali libro fides adbibetur 2 Ecclesia dicitur habere directum dominium vasallus autem vtile. praseriptio centum anmarum currit contra matbefelonem.

AD AVDIENTIAM. ( Castellanus) qui & dominus (probandum) ad probandum concessionem sibi factam, inducebat priuilegium. ad probandum vero iura, quae sibi coneessa erant, inducebat censualem librum, & alia.

Censualem) no. credi censuali libro, sic. C. de fide. instr. Authen. ad haec. 30. q. 1. peruenit. ff. de iure fi. in fraudem. §. quoties. ff. de proba. census. C. ad ter. l. vlt. ( credentes) dicebatur, quod notarius falsauerat dicta testium, quos mathefeloni produxerat, & quibus dicebat se multum inniti, sed speciale est in actis, vt soli notario credatur, nisi probetur contra. vt not. sup. de probat. post cessionem. & c. quoniam.

2 Principaliter) quia ecclesia habet directum dominium, vasallus vtile, & intelligo hoc verum, vbi agitur iure ecclesia Romanae diminuendo, secus autem si vterque confiteretur ius Ro. esse ecclesiae, quo ad directum dominium, seu etiam quo ad vtile & non aduersarii. & est not. quod licet contra mathefelonem curreret praescriptio 30. ann. quia tamen communiter praeiudicaretur & ipsi & eccle. Romanae necessaria est praescriptio centum.n. ff. quemad. set. amite si communem.

CAPVT XIIII.

CVM NOPIS, & infra.

CAPVT XV. 1 Camde sabiectione aliquorum agitur conim eos agitur, qui dicunt eos sibi subrectos. 2 Ad quem pertineat defensio ecclesiae cum da ipsius libertate agitur. Defensiones contrariae an possint in vno facta proponi. 3 Potest abbas praescribere ium episcopalia io aliquibus suis cappelis. 4 Non potest abbas, nec capellae per se praescribere contra obedtentiam vel visitationem Prescriptio an praefemtur, & sit fauorabilios interruptione. Interruptio qubnam modo fiat. Deiectus videtur abbas qui ides iure daiactionis non vtitur: quia suspicatur se posse repelli.

AVDITIS. (Abbatem) Hic not. quod cum agitur de subiectione aliquorum agitur contra eos, qui dicunt eos siisubiectos. inf. e. cum olim. 16. q. 3. inter. supra, de ele. quaerelam. inf. de censi. cum instantia. ff. de lib. exhi. l. vlt. ff. de serui. l. vlt. Item dicunt quidam, quod potest conueniri subditus. infra, de appel. ad audientiam. sup. vt lite non contest. quoniam. 12. q. 2. quicunque militum. ff. de vsur. l. hactenus. sed sententia contra vnum lata, non praeiudicat alij. infra, de sen. & re iudic. cum super controuersia. & c. suborta. ff. de libera. cau. si pariter. verum est, quod hic dicitur in hac gl. st sententia contra vnum lata aliquando non praeiudicat, quando contra eum agitur ad quem secundo loco pertinet actio vel defensio. inf. de sen. & re iudi. cum super controuersia. sed si lata est sententia contra eum, ad quem primo loco pertinet defensio, praeiudicat ei etiam ad quem secundo loco pertinet defensio si sciat causam agi & non aliter. ff. de re iud. saepe. inf. de sen. & re iud. quamuis.

2 Et dicunt quidam, quod primo loco pertinet defensio ad praelatum, cui subie. cta est ecclesia, quando agitur de ipsius libertate, vel quod alii sit subiecta, quam ad ministrum ecclesiae, secus si agitur de possessionibus. Alii dicunt & forte melius, quod hic non dicitur primo loco pertinere ad vnum, & secundo ad alium, sed plene ad vtrunque & aequaliter pertinet defensio. C. de lib. cau. principaliter. nec vnius sententia alii praeiudicat, nisi sciuerit & defenderit, quia tunc praeiudicat. inf. de sen. & re iud. quamuis. ff. de re iud. saepe. §. pen. in compositione tamen & transactione videtur, quod etiam si vtroque sciente facta est transactio non praeiudicat. ar. de transa. contingit. & bene dicitur competere actio ista, non solum contra illos, qui detinent subditos, sed & contra subditos, qui non obediunt. inf. de sen. & re iud. cum super. de confir. vtilivel inutili. cum dilecta. quia qua ratione faciunt, quominus possideant, cum non obediunt, eadem ratione possidere videntur iura, quae in eis petuntur, sicut dicitur in confessoria. ff. si ser. vend. si quis. & l. sicuti. §. sed si quaeritur. ff. si vsuf. peta. l. 1. in prin. contra possidentes autem constat, quod recte contra eos agitur, vt hic. Item not. quod aliquando aliquis possidet iura aliqua, vt cum aliquis possidet iurisdictionem in aliquos, vel cum possideat aliquam libertatem. VERbI GRA¬ TIA, quod non teneatur ire ad concilium, vel quod possit ordinari & benedici a quo maluerit Episcopo & consimilia iura: vt inf. eo. veniens. aliquando autem nullum ius possidet aliquis, sed alius in eo possidet aliqua iura, sicut monasterium, de quo hic agitur, dicebat se possidere & habere aliqua iura in quibusdam ecclesijs, & tamen ecclesiae illae non possidebant in se illa iura, quia nullus potest in se habere seruitutem vel ius, nec mirum, quia nec iure proprio. ff. de ser. vrb. praedi. in re conmuni. Et in hoc casu vltimo hoc habet locum quod diximus hic, scilicet, quod competit actio ad haec iura sic possessa contra vtrunque, scilicet, contra possidentem, quia possidet, & contra non possidentem sed ini. que possidentem iura, quia actorem non patitur iure suo vti, & hic vterque admittitur ad defendendum litem, & ad sistendum defendenti & ad appellandum: vt no. infr. de sen. & re iud. cum super. quia non tantum praelatorum interest non perdere iura, quae habent in subditis, sed subditorum interest etiam non mutare dominos. Sed in primo casu, scilicet, quando agitur contra aliquem tanquam contra possidentem iura in alia, vel defendentem libertatem suam, tunc praelatus talis actoris vel rei, non potest conuenire vel conueniri, nec assistere conuenienti, vel conuentio, nec appellare, quia eius non interest. 2. q. 6. non solent. Quid enim interest Episcopi diocesani, si suus clericus vadat ad consilium alterius, dummodo sibi nihil detrahatur, vel si euincitur ab eo iurisdictio, quam dioce. Episcopus non contendat suam, nec ad se teneri, & si de hoc agi posset, alia via ageretur, vt not. . inf. de app. dilectus ( praescripsisse) illud, scilicet, quod possidere potest. & institutio & destitutio, & alia de quibus est. supra, de offi. ord. conquerente. illa autem quae possidere non potest, vt ordinare clericos illius monasterij, & consecrare ecclesias, & huiusmodi praescribere non potest. sup. e. causam(libertate) ab actione iurium regalium. Per illa) Celestinus enim exemerat ab episcopali iurisdictione loca quae Hen. & Of. reges libertati donauerunt. Cum autem dubitaretur, an vallis de euescam in quae episcopus, ius episcopale petebat, esset de illis locis donatis libertati per reges, mandat Papa inspici priuilegium regum, & si de illis fuerit, apparet quodetiam per Papam illa vallis exempta est, haec probantur per hanc decr. & supi de ininte resti auditis. (aefecerit) sez. exicepdonem. (per priuilegium) & sic remaneat sola praescriptionis probatio. not. hic proponi in vno facto duas eontrarias defensiones sca. priuilegium & praescriptionem. Huius ratione no. sup. de excep. cum vene. inf. e. cum olim. contra. sup. de fide instr. inter dilectos. & intelligitur proponere sub disiunctione, quia si vnum non poterit probare, aliud probet. C. de excep. si quidem. ar. C. de excep. nemo. ff. de inoffi. testa. contra veterani. §. sed nec impuberis. Quidam dicunt, quod simul proponere non potest, sed vna ad aliam transire potest. arg. sup. de test. ex tenore. 24. q. 1. quisquis. sup. de excep. cum venerabilis. sup. de iudi. examinata. C. de transa. interpositas. ff. de acqui. pos. naturaliter est. ff. de reg. iur. nemo. ff. de bo. pos. contra tab. simpliciter. contra. C. de non nume. pecu. Authen. contra qui propriam. Super tempore) no. abbatem praescribere posse iura Episcopalia in aliquibus suis capellis, & dicunt quidam abbatem mon aliter praescribere, nisi ipse tempore praescriptionis, alii de illis iuribus respondit, vel alii subfuerit. infra, de priuil. cum olim. C. de fun. patri. l. vlt. si enim non superfuisset, non praescriberet. supr. eo. cum non liceat. accedent. sed nos non dicimus necesse esse abbatem alii subesse, sed capellas in quibus fit praescriptio, vt hic, & infra, e. cum olim. Imo plus dicimus, quod etiam capellae si non subsit alii ea quae posfidere possent praescribere possunt, puta quartam decimarum & mortuariorum, & consimilia. supra, eo. de quarta ex transmissa. arg. inf. de sepul. certificari. 2 Contra obedientiam autem vel con. tra visitationem non possunt praescribere, nec capellae per se, nec abbas, nisi alii obediant, quia in se non possunt ea possidere, nemo enim sibi ex necessitate obedit, vel se visitat, & sic de consimilibus. infra, eod. proxi. ff. de arbi. l. penult. ff. ad Treb. ille a quo. §. tempestiuum. & ideo requiritur, quod non nomine suo, sed nomine alterius, cui exinde respondent, & ei subiacent hoc praescribant: vt infra, eod. c. proxi. & supr. eo. c. in princ. (Exceptionem) scilicet, interruptionem per vacationem sedis, vel potius deductionem temporis, quia dormit praescriptio (exceptionem) Hinc colligunt quidam, quod si abbas probauit se generaliter praescripsisse ius Episcopale in aliquibus ecclesijs, etiam non expressis capellis exemptionis, si Episcopus dicit medio tempote se aliqua ex¬ ereuisse, & sic in aliquibus interrupisse praeseriptionem, illam interruptionem probare debet, sed contrarium videtur, quia si pro abbate facit praescriptio, pro Episcopo facit ius commune, quod plus est & fauorabilius, vnde videtur, quod semper iudicandum sit pro Episcopo, nisi in capellis, de quibus abbas probauerit specialiter. argu. in fin. huius decre. & infram eodem, cum olim. Sol. si testes vel probationes Episcopi dicerent ipsum exercuisse iura Episcopalia, & testes abbatis illud idem dicunt de abbate, praeferentur testes Episcopi, qui verisimiliora dicunt, quia iuri communi consonant. arg. supra. de proba. licet dummodo in alijs sit paritas. Si vero testes abbatis generaliter dice. rent abbatem exercuisse omnia iura, & testes Episcopi tantum probarent ecclesias sitas in dioce. Episcopi. & quod exercuit Episcopalia, nec dicerent omnia, tunc omnia Episcopalia adiudicabuntur abbati, nisi de aliquibe specialiter Episcopus probauerit, vel nisi in aliquo probauerit interruptionem, quam forte sufficit probare per duos testes, licet abbas generaliter probauerit per plures. arg. supra, c. illud. hoc non placet. prudenter tamen facit examinator testium si de singulis capellis iuris Episcopalis interroget testes abbatis, & tunc non valebit abbati praescriptio, nisi in capellis probatis: vt hic, in fin. & infra, eod. c. cum olim. potest etiam dicere Episcopum probare interruptionem in capellis hic positis, quia licet abbas probauerit se exercuisse eadem per 40. ann. tamen Episcopus probauit interruptionem eo ipso quod intra idem tempus pluries exercuit. de hoc not. plenius infra, de re li. do. cum dilectus. (40.) id est, antequam compleretur praescriptio anno. 40.

Interruptionem) haec interruptio in iuribus huiusmodi & in alijs incorporalibus fit eodem modo, quo in corporalibus, scilicet, per litis contestationem. C. de praescrip. long. temp. nec bona. & in alijs modis, qui not. supra eod. illud. & in sum. C. de an. excep. Item fit interruptio in his spiritualibus, si Episcopus etiam vna vice tantum vsus fuisset istis iuribus, antequam abbas tempus praescriptionia compleuisset. C. de praescr. 30. an. cum netis. §. imo. & illud idem credo, quod si Episcopus abbatem volentem exercere iurisdictionem quam praescribebat per violentiam prohib. .sset, ita quod dimisisset timore exercere iurisdictionem, quod sic interrupta est praescriptio, quia cum possessio solo animo amittatur, multo fortius interrumpitur. ff. de acqui. posses. possideri. §. in admittenda. & l. quemadmodum. 5 Item quia deiectus videtur abbas, qui ideo iure deiectionis non vtitur, quia suspicatur se posse repelli. ff. de acqui. pos. si id quod. §. vl. sed non videtur quod hoc c. stare possit, quia licet abbas exercuit iura Episcopalia, non tamen minus, cum eo Episcopus etiam eadem iura possidere potest, sicut apparet in visitatione ecclesiae, & alijs similibus, quae non prohibentur simul esse apud plures, nam archidiaconus, plebane, Episcopus, & archiepiscopus eosdem subditos excommunicare & visitare possunt. supr. de of. archid. c. 1. & c. satis. & c. mandamus. & de off. archiepiscopi. c. 2. & 3. infra, eod. c. 1. infra, de censi. Romana. Et sic apparet, quod etiam eodem modo & abbas eadem iura cum Episcopis & archiepiscopis & alijs possidere posset, nec vnus praescribit ius alterius, licet sibi praescribat illud consimile ius. Item absurditas videtur sequi, si aliud dicitur, quia qua ratione praescriberet ius Episcopi archi. vel alterius non video. So. dicimus, quod abbas bene praescribit contra singulos & contra omnes, nam quicunque fuerit ille, qui 40. ann. non fuerit vsus iure excommunicandi & visitandi, vel quolibet alio siue archiepiscopus, siue episcopus, siue quicunque alius contra eum, vel eos omnes praescriberet abbas, qui illo iure per idem tempus exercuit, secus si praescriptio fuerit interrupta aliquo modorum supradictorum contra eum, quia postea non perficietur praescriptio, & hoc bene probatur ex hoc c. & infra, eo. cum olim. qui enim petit ius aliquod in aliquibus ecclesijs, debet dicere, quod ius petit, & ex qua causa petit.

CAPVT XVI. 1 Potest quilibet iuri suo priusto renuntiare. 2 Quaelibet diocesis vel ecclusia potest contra pisitationem de sola cmisuetudine introducta praescribere. Qui potest duabus authoritatibus procedere, non cogitur alteram eligere. Error iuris & autboritatis non impedit veum processum. Nibil dicitur esse ita tontrarium ficut error.

CVM EX OFFICII. (Necesse) non necessitatem longitudinis dictae quasi non possit petere alibi commode declinare, quia tunc non posset petere procurationem de necessitate iuris, sed de gratia tantum, sed necessitas fuit in hoc quia visitatione indigebant, dicimus etiam. quod si ex gratia petat procurari, & nege tur sibi quod diocesanus non archiepiscopus debet eum punire, quia inhumaniter se habuit contra suum archiepiscopum (praescribi) imo nec expresse remitti, infra, de censi. cum venerabilis. argum. infra, de dona. pastoralis. posset tamen conuenire quod certa summa daretur pro procura tione. 10. q. 3. relatum. ita tamen quod non fiat conuentio in fraudem. arg. C. d. transact. praeses.

1 Quidam tamen dicunt, quod expresse non potest remittere, sed tacite. ar. infra, de censi. sopitae. quod non placet, imo dicimus, quod expresse tantum po test remittere procurationem sibi debitam ratione visitationis, quia cuique licet suo iuri priuato. renunciare. 7. quaest. 1. quam periculosum. hoc autem priuatum est, quod in sola pecunia vel temporali lucro consistit, sed tacite, scilicet, multo tempore non recipiendo procurationem. non praescribitur contra eam, nec ipsam amittit, vt hic, & est ratio, quia ipsa procuratio non debetur principaliter, sed accessorie, scilicet, ratione visitationis, & ideo retenta visitatione, retmetur & accessorium, scilicet, procuratib. argu. ff. quemadmo. ser. amit. si is qui. & in praealleg. c. cum venerabilem. secus autem esset si vellet renunciare expressim iuri visitandi, quia illud non posset, cum sit ius publicum visitare & corrigere. arg. sup. de foro compe. si diligenti. imo quod plus est, alicui non licet pacisci, quod non aget vel accusabit aliquem de crimine. ff. de pac. si vnus. §. illud.

2 Visitationem) sed contra, nonnne sicut per consuetudinem archiepiscopus acquisierat hoc ius, ita per contrariam consuetudinem potest amittere. infra, de reg. iur. c. 1. ff. de leg. de quibus. Respondeo, vniuersalis prouincia posset praescribere, sed singularis dioc. vel ecclesia non. quiaturpis est omnis pars, etc. 8. dist. quae contra. Vel dic, quod quaelibet dioc. vel ecclesia potest praescribere contra visitationem de sola consuetudine introductam, & quod hic dicit non potest praescribi contra visitationem, intelligo debitam de iure communi, non de consuetudine, & talis visitatio est archiepiscopi. infr. de censi. Romana. (praescribi) eo nihilominus durante praelato. Authoritate) not. quod simul procedit vtraque authoritate. si. supra, de cor. vitia significauit. infra, de praeb. nisi. & tunc quando simul procedit vtraque authoritate ad Papam tantum non ad patriarcham est appellandum, licet enim patriarcha ratione authoritatis Metrop. posset cognoscere de appellatione, quia & tamen Metropol. admista erat authoritas patriarchatus, non potest de ea cognoscere, minus enim credit maiori in hoc casu, sicut & alias infra, de conse. eccle. vel alta. quod in dubijs. licet si ar. contra. supra, de offic. dele. super quaestionum. §. si vero. Item ex hoc loco nota. quod qui duabus authoritatibus potest procedere, non cogitur alteram eligere, sed si eligat, valet electio, & illa authoritate vtetur. arg. sup. de offi. deleg. significantibus. Item posset eligere, quod in vna parte causae, vtetur ordinaria in alia dele. sup. de ar. innotuit. Et haec sunt vera, vbi quis habet duas authoritates, sed vbi credit se habere duas authoritates, & non habet, nisi vnam ordinariam, quod facile accidere potest. supra, de off. leg. licet tunc videtur aliquibus, quod licet eligeret, & protestaretur, quod tantum Papae authoritate procedere vellet, tamen processus habitus cum tali errore valet, quod certum est, quod procedere volebat, licet non ordinaria authoritate, & ita quod principale est tenet. sc2. processus. ar. opt. ff. de iniur. eum. §. si iniuriam. ff. ad l. Aquil. scientiam. ff. fa. erc. cum puta. Item iste est error iuris, & error iuris non debet impedire verum processum. ar. §. dist. veritate. ff. de off. praesi. illicitas. §. veritas rerum. imo plus credunt, quod si diceret, ego nolo procedere authoritate ordinaria, tamen valet processus author. ordinaria praedictis rationibus. Item quia vt dictum est protestatio sua est contraria suo facto, vnde factum praeualere debet. infra, de app. solicitudinem. in fi. Item quia nemo potest abdicare a se imperium. ff. de offi. praesi. legatis. Alii dicunt contra in duobus casibus proximis, & allegant pro se, quia quod volunt non possunt, & quod possunt, nolunt. sup. de off. deleg. cum super.

Item quia nihil est sic contrarium sensui, sicut error. ff. de iur. om. iud. si per errorem. arg. pro eis. ff. de ar. l. sed si in seruum. Nec ob. l. de iniurijs. l. eum. quia haec est principalis authoritas, ex qua procedit siue apostolica siue ordinaria, vnde ex quo deficit principale, deficit processus, non autem esset principalis, si erraret in sensu legum vel indulgentiarum, vel priuileg. vel huiusmodi. ff. de re iud. cum proo latis. & not. inf. de priui. ex parte ob. ( consuetudine) non enim visitatio eius impediret visitationem Episcopi, quin congrua is temporibus visitet, sed si eodem tempore concurrant magis obediet archiepiscopo. ar. 11. q. 3. qui resistit. Allegatum) super procu. non debita, vel visitatione non facienda, nam superexcommunicatione, an iuste lata sit, necne, vlterius non audietur, cum super illo iam diffinierit. Item nec esset iustum, quod sententia ferretur per vnam rationem, & postmodum lata sententia, alia ratione rescinderetur. infra, tit. proxi. inter mona. quamuis satis dici posset, talem rationem vel exceptionem, vel ius non impedire, quominus sententia pro alio, vel contra aliquem feratur.

CAPVT XVII. 2 In praescriptione canonica, quae est ad minas 40. ann. necessarius est titulus. Quandosit, vel non sit necesse allegare titulum. & vide in nu. 3. 4. 3. 6. v7.

SI DILIGENTI. ( Proprietatem) directam, nam vtilis proprietas penes vasallum est, super hoc fundatur ius huius decre. (pro te) id est, nomine tuo vel ecclesiae tuae, sed nomine ecclesiae Romana, tanquam minister poterat( fidelitatis) ratione vel praetextu, quod iudicatus talis ad te pertineret (exigeritis) nomine nostro per sed. ap. id est, nomine sedis aposto. (pro ea) clscet ro. ecclesia (violatum) a te vel alijs qui scientes hoc esse ius eccl. ro. illud exegistis (bona fides) sca. quia credit tradentem ius habere tradendi, licet in facto erret. ff. de verb. sig. bonae fidei. quae bona fides semper praesumitur, nisi probetur contrarium. ff. de prob. verius. nisi in casibus. C. de rei ven. si fundum. C. de agri. & censi. quemadmodum. ff. pro emp. qui fundum. §. quia suae. & l. si quis. (titulus) sup. e. vigilanti. ff. depositi. si quis inficiatus. ff. de vsuc. Celsus. C. de praesc. 30. an. l. diuturna. Titulus) mirum videtur, quod in praescriptione canonica, quae est ad minus 4o. ann. necessarius est titulus. Item si habuerit iustum titulum, non est necessaria praescriptio, nec etiam potest habere locum, cum nemo rem suam praescribat, quia ex diuersis causis res ad eum pertinere non potuit. sup. de fi. instru. inter dilect. circa fi. & ff. de acqui. pos. possideri. §. ex pluribus. Ad hoc respondent quidam, necessarium esse titulum, sed sufficere minus iustum, vt praestet causam praescribendi. arg¬ infra, de emp. peruenit. supra, de consuet. cum dilect. nam erroneus titulus dat causam praescribendi. ff. pro emp. quod vulgo, & sic intelligitur, infra, de iure pat. c. cura. Vel dic & melius, quod semper in corporalibus rebus ecclesiarum necessarius est iustus titulus, & hoc satis expresse dicitur. 16. q. 3. si sacerdotes. & arg. etiam in eadem quaestione. c. placuit. Sed posset responderi, quod ibi loquitur secundum antiqua tempora, quando contra ecclesias currebat praescri. 10. vel 20. vel 30. ann. sed hodie cum sola praescrip. 40. ann. currit contra ecclesiam, & secundum. l. in praescriptione. 40. ann. non sit necessarius titulus, per simile videtur, quod contra ecclesiam praescribatur sine titulo. Sed certe si quis bene attendat praedictam rationem, ex ea primo colligitur contrarium, scilicet, quia ex quo praescrip. 40. annorum suecessit loco praescri. 10. an. sicut in illa exigebatur iustus titulus secundum leges. vt C. de praescri. lon. temp. nec bona fide. sic etiam in ista 40. an. ar. ff. si quis cau. si eum. §. qui iniuriarum.

2 Item arg. ad hoc, quia si in corporalibus exigitur vt hic, multofortius in incorporalibus: vt infra, de deci. dudum. & sup. de elec. constitutis. Contra laicos autem satis potest dici, quod sufficiat in praescri. 30. vel 40. anno. sola bona fides, cum cursu temporis, cum hoc iure ciuili cautum sit, nec contrarium in canonibus habeatur, imo videtur colligi ex vltimo cap. nuius tituli, quod non sit titulus requirendus, cum ibi de sola fide fiat mentio, sed iustus titulus praestatur etiam ab eo, qui non habet ius tradendi dominium, non tamen sufficiens, & ideo huic necessaria est praescriptio: vt inf. de iur. pa. cura. nos etiam circa incor poralia quae habent continuam causam, vel quasi, non credimus necesse allegare titulum, sed bonam fidem sufficere & tempus. sup. eod. auditis. ff. si seruitus vendi. si quis diutur. ff. de iti. ac. l. 1. §. interdicto. & §. realiter. ar. C. de serui. l. 1. §. 1. C. de prae. quae pro lib. l. 1. supra, de cau. pos. cum ecclesia. C. de agri. & censi. litibus. nisi praesumptio esset contra possidentem, vt hic. & supra, de proba. licet. C. e proba. siue. sup. eo. cum non liceat. Sed dices hac ratione attenta, semper oportet probari titulum, cum praescriptio semper sit contra ius, & ideo semper contra praescribentem praesumendum est: Respondeo non est verum, non enim est contra ius, quod alius seruitutem habeat infundo tuo, sed est contra eum, cuius es fundus, & est praeter ius, & sic non est contra ius, quod vnus Episcopus iura Episcopalia habeat in alio episcopatu, sed quod archidi. iura Episcopalia exerceat, est contra ius, vnde hic necesse esset probare titulum. si1oo. dist. contra morem. potest tamen dici, est contra ius. ls. quod vnus Episcopus iura episcopalia in alterius dioc. exerceat, quia canones expresse prohibent, vnum Episcopon in alteris dioc. exercere episcopalia, sed non prohibent in alterius fundo habere ius seruitutis. 3. q. 6. vnaquaeque nemine. 6. q. 2. c. 1. & 2. 9. q. 3. c. 1. & 2. ideoque. & titulus requiritur in hoc casu, sed etiam plus dicimus, quod licet aliquid non sit contra ius, si tamen praesumptio est contra praescribentem, necesse habet titulum probare. 10. q. 3. quia cognouimus. & hic. & C. de proba. siue aliud autem ius est censendum in dioc. ecclesia & ecclesiasticis, quia occupari prohibentur, & non nisi iusto titulo acquiruntur, vt paret in praedictis iuribus. & sup. de cle. pereg. c. vl. & de of. archid. cum satis. & inf. de insti. c. 3& aliud est in fundis seu praedijs priuatorum, in quibus non impeditur acquisitio seruitutis, sed potius conceditur in suo tractatu de seruitutibus. C. & ff. si autem seruitus vel ius non est contra iura.

4 Item nec habet perpetuam causam vel quasi, sed habet intermissionem temporis vel seruitutis viae, & ius seruitiorum extraordinariorum, de quibus diximus sup. e. de quarta. tunc similiter est necesse habere & allegare titulum, sed non est necesse illum probare, sed sufficit probare quod per longum tempus, sca. per 10. ann. inter praesentes, & 20. inter absentes, vel inter ecclesias per 4o. vsus sit domino sciente, & non contradicente. praesumitur enim debitum hoc ius ex causa, quae praetenditur praecessisse. vt ff. de vsu. cum de in. ff. de aqua plu. arc. l. 1. §. pen. Sed hoc videtur contra. inf. de deci. dudum. Sol. ibi. & 93. dist. illud. vbi habes, quod clerici Rtauennates etiam in ecclesia Romana vsi erant manipulis, & tamen non profuit eis praescriptio, sed semper vsurpasse intelliguntur. Sed respona demus quod illud fuit contra ius, quia licet vsi fuerint in ec. ro. tamen Papa ignorauit, quia multoties potuit, vel quod Papa ignorauit, & sic intelligitur 1oo. dist. contra morem, vel quia Papa ignorabat vsum archiepiscopi.

Item no. quod cum tantum per coniecturas & praesumptiones iuuetur vtens iure extra ordinario. sca. collectis, si im contrarium sint aliae praesumptiones violentiores, non iuuabitur probatione cursus temporis, nisi & titulum probet, quod est videre in praelatis, qui seruilia grauamina exigunt a subditis, praesumitur enim, quod potius subditi ex timore praestent quam debito, & ideo non currit praescriptio. 1. q. 1. nullus. 10. q. 3. quia cognouimus. & idem si credatur causa curialitatis praestitum, vel hospitalitatis, vt si saepe aliquem in hospitio recepit. ff. de acqui. pos. qui iure. secus si essent talia, quae non praesumerentur ex timore praestita, quia ad illa cogerentur. 9. q. 3. conquestus. ff. communia prae. venditor. §. si constat. sed sufficit, si postea potest probare praescriptionem, cuius non ex tet memoria, quae in talibus est necessaria, scilicet, in corporalibus. vt no. sup. eo. de quarta. quae probatio quomodo fiat, no. infra, de verb. sig. quid per nouale. Nec est necesse probare titulum, nec allegari, sed si sit praesumptio contra petitorem, tunc est necesse. ff. de aqua plu. ar. l. 1. §. fi. e. di. contra morem. Alii tamen dicunt, quod aliquando potest agi ex praescriptione. 16. q. 3. §. potest. C. de praescri. 30. ann. si quid. & tunc necesse habet probare titulum, supra, de proba. licet.

6 Item quandoque opponitur praescriptio excipiendo. sup. de proba. ex literis. tunc non habet necesse probare titulum, quod possidet. C. de peti. haere. cogi. & actore etc. C. de proba. actor. Alii dicunt, quod semper tenetur probare titulum, siue agat siue excipiat. & ad. l. de peti. hae. cogi. respondent, quod illa loquitur, quando con¬v uentus actione reali simpliciter negat, & non excipit, secus autem si excipiat, quia tunc necesse habet probare titulum. In rebus autem corporalibus necesse est probari, & allegari titulum, vnde quando allegat titulum, non debet dicere tantum, talis res, vel ius peruenit ad me titulo emptionis, vel alio consimili, sed debet plene narrare factumilsct talem rem, de qua agitur in me, vel eum cui successi talis transtulit titulo emptionis, alioquin praesumitur fictitium, quod dicit. ar. inf. de deci. dudum. vbi coactus fuit dicere, per quem ad hospitale decimae peruenerint. In praescriptione autem cuius non extat memoria, sufficit tam magnum tempus exprimere, & si quaeratur ab eo de titulo, sufficit dicere, nescio quo titulo haec res ad praedecessores meos venit, sed credo vel credere debeo, quod iusto titulo, ex quo tanto tempore sine contradictione possede¬ runt. arg. bona. 11. di. ecclesiasticarum. & c. palam. & c. quis nesciat.

CAPVT XVIII. 1 An sententiaarbitrorum retractetur praetextu instrumentorum de nouo repertorum. 2 Episcopalia iura praescribuntur ab abbate.

CVM OLIM. (Plebs) not. agi. cum eo qui contendit plebem sibi esse subiectam. sup. e. auditur. vbi de hocsecclesiae) 16. q. 7. omnes. ar. sup. e. cum non liceat (arbitrium) quod non tangebat capitula, in quibus modo fertur sententia pro abbate, alias oportuisset abbatem nouum titulum habuisse, & probasse articulis, in quibus fertur sententia pro eo, cum praesumptio fuerit contra eum ex sententia arbitrorum, nec sufficeret pro titulo priuilegium Greg. cum illi per arbitrium sit derogatum, vt no. sup. c. proxi.

1 Praecessisse) & ideo praetextu instrumentorum de nouo repertorum, non retractatur sententia arbitrorum, quod hic in fi. huius decr. apparet, inf. tit. proxi. inter monasterium. C. de transa. sub praetextu. quod etiam si postea obtentum fuisset non vitiaret compositionem praecedentem. ar. inf. de deci. ex multiplici. inf. eo. c. proxi. & ideo priuilegia aliorum Romanorum Pontificum, post arbitrium obtentorum, sibi non profuerunt.

Et intelligas quod hi arbitri fuerunt electiitanquam iudices, & sine poena & compromisso, alias non obstante arbitrio, agere posset abbas. ff. de ar. l. si rem. C. de ar. cum antea. Praecessisse) & ideo ei derogatur per arbitrium in his, quae tantum monasterium tangunt, non ro. eccl. vt no. sup. de ar. cum tempore. alias autem priuilegia nihil iuris tribuebant cum essent tantum confirmatoria. infra, de confir. vti. vel inuti. cum dilect. (donatae) quantum ad episcopum. nam plebes suberant abbati cum capellis.

(Institutionibus) no. abbatem praescribere iura episcopalia. si. sup. eo. auditis. ea. sca2. quae possidere potest. ar. inf. tit. proxi. inter mona. ar. contra. sup. eo. cum ex off. Sed respondeo eum non posse praescribere in se, sca2e. quod non obediat, dum est subditus, sed ex quo alii subest, bene praescribit obedientia in se, non nomine suo, sed nomine illius, cui subest, vt in praedicta decr. cum ex officii. Item etiam dum est subditus bene praescribit in alijs ecclesijs ius episcopale(celebrandis) id est, quod in praedictis capellis possit celebrare (Episcopale) not. formam sententiae de iure episcopali, cum agitur contra eum qui possidet ecclesias, in quibus dicunt se iura episcopalia praescripsisse.

CAPVT XIX 1 Interdictum vti possidetis ad quid sit institutum. 2 Sententia lata in interdicto vti possidetis pro possessore non parit exce. rei iu. 3 Qlamuis aliquis corporalem possessionem habeat cuiuspiam rei, quamdiu tamen possidens non expellitur de possessione, non habet interdictum vvti pos. 4 Priuilegium in quoplus conceditur non valet, si mentionem non faciat alterius priuilegiis in quo minuss conceditur: Et auae sit ratio. 1 conrarium priuilegium impetrant, videtur renunciare iuri quaessito per primum pri uilegium seu per praescriptionem. Renuneiatio an valeat sine voluntate & consensu conuentus.

VENIENS. (Petiit) agendo interdicto vti pos. & verba illa quae ponuntur in libello, sunt ex superabundandi, sci licet, sicut in priuile. etc. Vel dic, quod bene egit abbas hoc modo confessoria, pro iure decimarum. ff. si ser. ven. egi. & l. locus. §. competit. & super libellis hic positis nulla fertur sententia, sed alius libellus datus fuit, de quo hic nulla mentio habetur, in quo petiit Episcopus, quod abbas omnia sacramenta ecclesiastica ab Episcopo reciperet, & super illo fertur sententia (regis) mirum videtur, quod in libello omissa fuerit mentio regalis priuilegii super decimis contra, id quod est. ff. de asses. l. 1. Respondeo rex Stepha. nus fuit secundus, & fuit legatus apostolicae sedis, & idcirco omittitur mentio priuilegii eiussnisi aliquo) iste episcopus agit confessoria, & ideo bene ponitur haec clausula. scz. nisi aliquo etc. vel si vis dicere, quod agebat possessorio recuperandae pos. tunc haec clausula est superabundans, vt sit sensus, licet omnibus decimis quas primo possidebam sim spoliatus: tamen volo restitui ad illas quas aliquo iure ostenderet se aduersarius possidere, sed secundum hoc videtur, quod possessor eodem tempore super iisdem rebus possit vti possidetis intentare contra aduersarium, & aduersarius eodem tempore, & super iisdem rebus intentabit contra eum interdictum vnde vi, & eodem modo, quod vi aut clam vel de precario, quod fateor, nisi excipiatur contra agentem de spoliatione. sup. de ord. co. c. super. & proceditur sic, quia fertur sententia super vtroque, si de vtroque con¬ stet, sed executioni non mandabitur sen tentia nisi super interdicto vnde vi. ar. 1. de cau. pos. cum dilectus. & si primo liqueat de turbatione quam spoliatione, prime fertur sententia super interdicto vti possidetis, & compescetur res super molestatione quousque sententietur super interdicto vnde vi: vt no. in praeal. decr. cum dilectus. ar. 3. de resti. spo. cum venisset. Vel dic. quod quando simul liquet, quod reus turbet actorem, & quod actor spoliauit reum. nulla sententia tunc fertur super interdicto vti pos. & sic intelligunt quidam. ff. vti pos. l. 1. §. fi. vbi dicit, quod si aliquis vi, vel clam, vel precario possidet ab aduersario, non debet vincere interdicto vti possidetis quod sic exponunt, id est, nulla sententia super isto interdicto fieri debet, primi tamen qui tenent primam opinionem, seequod super vtroque ferenda est sententia, & quod est tutius, exprimunt verba legis, quae dicunt, quod possessor non debet vincere supple cum effectu, quia illa sententia nen mandabitur executioni: & sic parum prodest. ar. l. 3. ti. 1. cum aliquibus. quod tamen tunc tantum obtinet quod conuentus vti possi. conuemiebat actorem interdicto vna de vi. Si aliter velis intelligere praedictam 1. sca2. quod interdictum vti possi. non conpetit contra spoliatum cum effectu, quod reus possit excipere de spoliatione sua, sequitur absurditas hic. sc2. quia nulla sententia fieri potest super interdicto vti possidetis probata spoliatione, quia si ferat sententiam quod reus probauerit spoliationem, cesset a molestia expresse contradicit. §. praedictus. Si vero absoluat reum spoliatum ab impetitione actoris, nec hoc potest stare, quia per consequens concedit, quod molestet possessorem: sed hoc est falsum, quia etiam praedo est restituendus. 5. de resti. spo. in literis. multofortius ergo est defendendum. ff. de superficie. l. 1. §. quod ait praetor. ad finem. Item si liceret huic spoliato probare. ergo eadem ratione & spoliare, quod falsum est, quia ipsi possessori spoliatori conpetit interdictum contra secundum spoliatorem quamuis ab alio spoliatum. ff. de vi & vi arma. cum a te. & no. in praeall. decre. in literis. Item per praedictum modum agendi, sc2. agendo vti pos. & excipiendo de expoliatione non fieret restitutio spoliato, quia nec actum est, nec vti pos. est institutum ad possessionem recuperandam, sed tantum retinendam: vt insti. de inter. §. retinendae. Item si constat, quod male facit iste spoliatus, quod turbat possessio¬ nem, ergo debet puniri, sed dices forte sicut aliqui inaniter somniarunt, punientur per alias actiones. scae. per actionem iniuriarum, vel per officium iudicis, sed certe hoc non procedet, quia actio iniuriarum est tantum prodita ad vindictam, vnde pro hoc non prosequitur possessor, quod cessetur ab eius molestatione, sed nec officium iudicis, quod extraordinarium est, vbi auxilium ordinarium superest habet locum. ff. de mino. incausae. 2.

1 Item cum interdictum vti possidetis ad hoc sit specialiter institutum, vt defendat possessores contra molestatores. ff. vti pos. l. 1. quare excipietur iste spoliatus, & maxime cum dicas ad mendicata remedia recurrendum, breuiter ergo dicimus, illa verba, quae sunt. ff. vti poss. l. 1. in prin. & in fin. vbi dicitur, quod possessor non obtinebit interdicto vti possidetis contra illum quem spoliauit, sic est intelligenda. sca2. si ante lit. conte. conuentus excipiat agentem interdicto vti pos. non esse audiendum, nisi prius restituat rem, de qua agitur, quia actor reum eadem re spoliauit, & hoc expresse dicit decr. supra, de ord. cog. c. fi. & c. cum dilectus. vel si directe proponat interdictum vnde vi, contra agentem vti pos. & licet Azo. in Summa vti pos. magnas difficultates faciat in ex positione illorum verborum, quomodo quis possideat a me, vel ab alio vi, vel clam, vel precario: ego sic simpliciter expono, possideo a te vi, id est, violenter tibi abstuli, & sic de alijs. Ista autem quae dixi, licet sint noua, tamena nullo negantur esse vera, & ideo securum est hoc dicere.

2 Illud autem satis indubitatum videtur quod sententia lata interdicto vti pos. pro possessore non parit exceptionem rei iudicatae, si is contra quem iudicatum est, agit interdicto vnde vi, pro eisdem rebus, quia & alia est actio, & ad aliud agitur nunc quam prius. ff. de excep. rei. iudic. cum quaeritur. & l. seq. & sup. de testa. cum causam. Item sententia iudicis non prohibuit molestationem iuris, sed facti. Item non prohibuit molestationem, nisi quamdiu possideret, sed re euicta ab eo iam non possidet. Item quare non eodem modo potest agere alio interdicto, sicut rei vendicatione, si autem non agit interdicto vti pos. sed confes. petit aduersarium a sua molestia compesci, & feratur sententia pro actore, tunc vlterius non potest agere interdicto vnde vi, nec alio, quia primo actum est de proprietate, quae praeiudicat om¬ nibus possessorijs. 5. de cau. pos. cum dilec.

Item not. quod licet aliquis corporalem possessionem habeat alicuius rei, quamdiu tamem ille, qui possidet, non expellitur de possessione, non habet interdictum vti pos. neqe contra ipsum verum possessorem, neque contra ipsum verum possessorem, prin. (chrisma) hic incipit sententiac cleri de mandato horum clericorum egerat abbas, alias quomodo feretur sententia contra eos. C. de sen. & interlo. l. 1. C. res inter alios acta. per totum. & dic, quod clerici postulabunt etc. supple non obstante contradictione abbatis, & sic fertur sententia contra abbatem, qui dixerat in libello, & clerici non poterant huiusmodi quaedam sacraienta ab episcopo petere sine eius licentia, & episcopus expresse petierat, quod clerici isti qui pertinebant ad monasterium peter ent ab eo sacramenta ecclesiastica, & sic est in registo ro. (priuilegio celestini) quod indul. tum erat monasterio praedicto super praedictis articulisclscet quod in nullo casu pro eis ad episcopum recurrere deberent, vel simpliciter quod ecclesiastica sacramenta reciperent, a quo vellent episcopo ( mentionem) sup. de offi. dele. ex parte.

4 Mentionem) sed hoc est verum, quia si suum priuilegium in quo plus conceditur non facit mentionem alterius sui priuilegii, in quo minus concedit, non valet, cum & si nullum prius habuisset teneret contra. C de leg. quod fauore. Respondeo hoc priuilegium ideo non valere, quia suppressa veritate fuit obtentum. eailicet quod episcopus sibi consueuerat conferre ecclesiastica sacramenta, & etiam quia contraria priuilegia ostendebat. C. de fid. instr. scripturae. Plus placet quando vbicunque aliqua iurisdictio, vsus, vel libertas, vel quicquid consimile ex priuilegio alicui conceditur in casu, & in alio casuille idem vsus, vel iurisdictio, vel aliud relinquitur illi, cui debebatur de iure conmuni, sicut hic erat de perceptione sacramentorum, quae in casu libere concedebatur monasterio, & in casu alio relinquebatur episcopo, ad quem spectat collatio sacramentorum de iure communi, nam in hoc casi si postea velit concedere priuilegiator vsum, vel libertatem, quae in aliquo casu remanserat iure communi episcopo eidem, siue etiam alij, vt quidam dicunt, non valet concessioa nisi faciat mentionem de priori concessione, vel priuilegio, & hoc est ea ratio ne, quia si concedens secundum priuilegium sciuisset, se vel praedecessorem suum, alias moderatum priuilegium dedisseclict quod in casu haberet libertatem vel vsum, & in casunom mutasset prius moderatum priuilegium per secundum immoderatum. ar. 5. de off. dele. ex parte. & 5. de deci. ex multiplici. Et ex hoc videtur, quod si primo concessit partem alicuius rei vt decimarum ex priuile. & partem reliquit iuri conmmuni, si postea partem relictam iuri communi eidem, vel alii concedat, non valebit, nisi de priori concessione fecerit mentionem, vt hic, secus tamenesset si a principio in omnem casum concederet vsum, vel libertatem in rem integram, quia tunc non tenetur facere mentionem de iure communi: vt no. i. de rescr. c. 1. (praescriptio) super eo quod ab alijs reciperet sacramenta ecclesiastica (priuilegium) de quo dictum est sup. eod. quod sacramenta ecclesiasti. reciperet ab episcopo.

5 Contradicit) quia dicebat sibi licere a quouis episcopo sacramenta ecclesiastica recipere, & priuilegium aliud contradicebat, nam dicebat quod tantum ab epo reciperet, & ita habes, quod contrarium priuilegium impetrando, renuncio iuri mihi quaesito per primum priuilegium, vel per praeseriptionem, & quod non possum praescribere contra id, quod in eo priuilegio continetur, & hoc satis posset concedi, quamuis posset responderi hoc contingere propter hoc, quod hoc priuilegio vsus fuit in iudicio, secus enim esset si non fuisset eo vsus. Vel dic quod cum episcop sit in quasi possessione conferendi sacramenta, & esset quasi verus dominus, quia praescribenti contra eum, non datur vendicatio vel publiciana: vt no3 e. ad aures. Haec enim est veritas, quia impetra ndo contrarium priuilegium, primo re nunciare videtur, renunciatio enim fit non tantum expresse, sed etiam tacite. C. de re mil l. 1. & fi. & etiam quocunque iudicio. ff. de acque haere. l. accusari. secus autem esset, si secumdum esset priuilegium ad corroborationem primi priuilegij, vel primae praescriptionis vel iuris, quia tunc vtrunque valet. 5. de fid. instruinter dilec. 5. de priuil. ex ore. c. cum olim. s e. auditis. Item no. quod haec renunciatio de tam parua libertate.lict quod a quocumque vule accipiant clerici ecclesiastica sacramenta, valet etiam si conuentus camm ignorasset. I. de dona. caeterum. Vel potes dicere, quod hic interuenit consensus conuentus, quod semper praesumitur. 5. de his quae fi. a praela. sine consen. ca. c. non obstat. ff. de pac. contra. iure. de transac. praeses. 3. de dona. c. 2. ff. de dona. filius fa. vbi dicitur, quod si concessa est libera administratio, non intelligitur concessa potestas donandi, vel dilapidandi, vel pactum gratuitum faciendi. Sol. ma¬ ior & liberior potestas praelatorum, quam aliorum ministrorum, sicut apparet ex decre. praeall. de dona. caeterum. hoc tamem fatemur, quod si laesum est monasterium enormiter, dabitur in integ. resti. §. de in inte. re. c. 1. Item potest dici, quod ideo tenuit hic renunciatio, quia ex causa facta fuit. f. vt fugeret abbas indignationem dioc. 10o. dicontra morem. ff. de sepul. l. 1. §. illud. ff. de mino. in causae. in prin. ff. ad muni. l. 1. ff. de leg. 1. si quando. C. de thefau. l. 1. 5. de consti. c. cum accessissent. de priui. si de terra. C. de iur. om. iu. l. 2. Arg. contra. 3. de consue. cum dile. ff. de re mil. l. 3. & 23. dist. quanquam. C. de priui. scho. l. pe. C. de excu. tu. volunt autem. C. de epi. audi. presby teros. 95. di. olim. I. de censi. sopitae. 5. de fide instru. C. de inof. testa. contra maiores. & ff. de excep. nemo. 3. eo. auditis. ff. de inoff. testa. Papinianus. §. sed si impuberis.

CAPVT XX. 1 Praescriptio an interrumpatur per malam conscientiam, si post ea eam deposuit. 2 Dubitans rem suam esse, an eam retinebit, ax vero restituet.

QVONIAM OMNE. ( Ciuilis.) Sed quid ad Papam de praescriptione inter laicos? Respondeo ratione peccati cstatuit. 5. de iud. nouit. quid si praelatus habet laesam conscientiam, reliqua autem ecclesia bonam fidem habet e respondeo fecundum cautelam. I. quae est. ff. de neg. gest. acqui. §. cum me. ff. manda. quintus. Praelatus autem caueat. ne quid faciat contra conscientiam, vel etiam fieri procuret (temporis) quo praescribit, secus si post incipiat habere conscientiam rei alienae. Sed quid si tempore praescriptionis habeat conscientiam rei alienae, sed post per dicta aliquorum, vel alijs indicijs deposuit illam conscientiam rei alienae, nunquid per illum errorem est interrupta praescriptio: Respondeo non ex quo eam deposuit. i. de simo. per tuas. 2. & 1. q. cui est illata. Item quid si dubitat, rem suam esse, an non, nunquid eam retinebit, an restituet? Respondeo recipiet fructus. vt ff. de vsuris. quis fit. & eadem ratione praescribet.