Text List

Donate

Table of Contents

Only show available transcriptions

Sentences Commentary

Principia

Principium I

Principium II

Principium III

Principium IV

de Fide

Lectio 1, De fide

Lectio 2, De fide

Lectio 3, De fide

Lectio 4, De fide

Lectio 5, De fide

Lectio 6, De fide

Lectio 7, De fide

Lectio 8, De fide

Lectio 9, De fide

Lectio 10, De fide

Lectio 11, De fide

Lectio 12, De fide

Lectio 13, De fide

Lectio 14, De fide

Lectio 15, De fide

Lectio 16, De fide

Lectio 17, De fide

Lectio 18, De fide

Lectio 19, De fide

de Notitia

Lectio 20, de Notitia

Lectio 21, de Notitia

Lectio 22, de Notitia

Lectio 23, de Notitia

Lectio 24, de Notitia

Lectio 25, de Notitia

Lectio 26, de Notitia

Lectio 27, de Notitia

Lectio 28, de Notitia

Lectio 29, de Notitia

Lectio 30, de Notitia

Lectio 31, de Notitia

Lectio 32, de Notitia

Lectio 33, de Notitia

de Fruitione

Lectio 34, de Fruitione

Lectio 35, de Fruitione

Lectio 36, de Fruitione

Lectio 37, de Fruitione

Lectio 38, de Fruitione

Lectio 39, de Fruitione

Lectio 40, de Fruitione

Lectio 41, de Fruitione

Lectio 42, de Fruitione

Lectio 43, de Fruitione

Lectio 44, de Fruitione

Lectio 45, de Fruitione

Lectio 46, de Fruitione

Lectio 47, de Fruitione

Lectio 48, de Fruitione

Lectio 49, de Fruitione

Lectio 50, de Fruitione

Lectio 51, de Fruitione

Lectio 52, de Fruitione

Lectio 53, de Fruitione

Lectio 54, de Fruitione

Lectio 55, de Fruitione

de Trinitate

Lectio 57, de Trinitate

Lectio 58, de Trinitate

Lectio 59, de Trinitate

Lectio 60, de Trinitate

Lectio 61, de Trinitate

Lectio 62, de Trinitate

Lectio 63, de Trinitate

Lectio 64, de Trinitate

Lectio 65, de Trinitate

Lectio 66, de Trinitate

Lectio 67, de Trinitate

Lectio 68, de Trinitate

Lectio 69, de Trinitate

Lectio 70, de Trinitate

Lectio 71, de Trinitate

Lectio 72, de Trinitate

Lectio 73, de Trinitate

Lectio 74, de Trinitate

Lectio 75, de Trinitate

Lectio 76, de Trinitate

Lectio 77, de Trinitate

Lectio 78, de Trinitate

Lectio 79, de Trinitate

de Caritate

Lectio 80, de Caritate

Lectio 81, de Caritate

Lectio 82, de Caritate

Lectio 83, de Caritate

Lectio 84, de Caritate

Lectio 85, de Caritate

Lectio 86, de Caritate

Lectio 87, de Caritate

Lectio 88, de Caritate

Lectio 89, de Caritate

Lectio 90, de Caritate

Lectio 91, de Caritate

Lectio 92, de Caritate

Lectio 93, de Caritate

Lectio 94, de Caritate

de Libertate

Lectio 95, de Libertate

Lectio 96, de Libertate

Lectio 97, de Libertate

Lectio 98, de Libertate

Lectio 99, de Libertate

Lectio 100, de Libertate

Lectio 101, de Libertate

Lectio 102, de Libertate

Lectio 103, de Libertate

Lectio 104, de Libertate

Lectio 105, de Libertate

Lectio 106, de Libertate

Lectio 107, de Libertate

Lectio 108, de Libertate

Lectio 109, de Libertate

Lectio 110, de Libertate

Lectio 111, de Libertate

Lectio 112, de Libertate

Lectio 113, de Libertate

Lectio 114, de Libertate

Lectio 115, de Libertate

Lectio 116, de Libertate

Lectio 117, de Libertate

Lectio 118, de Libertate

Lectio 119, de Libertate

Lectio 120, de Libertate

Lectio 121, de Libertate

Lectio 122, de Libertate

Lectio 123, de Libertate

Lectio 124, de Libertate

Lectio 125, de Libertate

Lectio 126, de Libertate

Lectio 127, de Libertate

Lectio 128, de Libertate

Lectio 129, de Libertate

de Incarnatione

Lectio 130, de Incarnatione

Lectio 131, de Incarnatione

Lectio 132, de Incarnatione

Lectio 133, de Incarnatione

Lectio 134, de Incarnatione

Prev

How to Cite

Next

Lectio 118, de Libertate

Rationes illorum dicentium non esse concordiam praescientiae ad futura contingentia

1

Antequam veniam ad materiam propositam inducuntur rationes pro parte repugnantiae scilicet illorum dicentium nullo modo posse esse concordiam praescientiae divinae ad futura contingentia.

2

Et primo ad hoc arguit Boecius, V de consolatione, prosa tertia "si cuncta prospicit deus nec falli nullo modo potest evenire necesse est quod providentia futurum esse praeviderit".

3

Secundo, sic arguit, si ea sunt futura ut esse decreverit, ut aeque fieri vel non fieri posse non cognoscat, quae est haec praescientia cui nihil constabile apparebit aut quod hoc referat ab illo ridiculo Tiresiae qui fuit sacerdos Appollinis et dabat responsa quidquid erit aut non erit ita quod responsa dabat sed sub divisione.

4

Tertio, arguit Guillelmus Altissioderensis deus infallibiliter cognoscit futura, ergo necessario evenient.

5

Quarto idem deus immutabiliter cognoscit futura igitur necessario evenient.

6

Idem arguit tertio et quinto, in oratione hoc praescit a fore, igitur necesse est homines a praescivisse. modo scientia dei non est magis mutabilis quam scientia hominis, et ergo ista consequentia est bona, deus scivit aliqualiter fore igitur deus necessario taliter scivit.

7

Sexto, idem arguit numerus praedestinatarum est inchoatus et implicat contradictionem quod in perpetuo remaneat incompletus, igitur necessarium est quod aliqui sint futuri ad salvandum. Prima pars antecedentis est nota, et sumitur verisimiliter, aliqualiter modum non esse in statu salutis nec essent aliqui praedestinati quod est contra ecclesiae decretum. Secunda pars antecedentis apparet quia sequitur evidenter numerus electorum est incompletus, igitur aliquis salvabitur quia non est dicendum quod in perpetuo numerus electorum maneat incompletus.

8

Septimo arguit ybernitus essentia divina concepti antichristum fore naturaliter, igitur necessario cognovit antichristum fore. Consequentia est nota. Antecedens apparet quia divina essentia non est minus naturaliter suorum obiectorum repraesentativa quam notitia creata, sed notitia creata est naturaliter repraesentativa sui obiecti, igitur et essentia divina naturaliter repraesentabit suum obiectum.

9

Octavo, arguit iste qui vocatur Roditum deus non aliter novit facta quam ista quae sunt fi?da[?] sed necessario noverit facta igitur necessario novit futura. Prima pars est Augustini in locis numerabilibus nisi ponit expresse idem. Secunda pars apparet quia facta novit sic quod necessario scivit illa esse vel fuisse, et per consequens futura cognovit necessario fore.

10

Nono arguit iste doctor et causatur praescitus, tunc de ipso quaeritur utrum ipse potest salvari vel non. Si primum, igitur ipse potest mereri praedestinationem. Consequens est falsum quia praedestinatio nedum praecedit merita creaturae sed etiam eius existentiam ut apparet ex testimonio scripturae in veteri et novo testamentis ut de Iacob et Esau, nam antequam ipsi aliquid boni vel mali agerent Iacob dilexit Esau, autem odio habuit.

11

Decimo arguit divina voluntatis respectu cuiuslibet effectus producibilis qui producetur ab aeterno est determinata ad ipsius productionem. Modo haec consequentia est bona voluntas dei absoluta est determinata ab aeterno ad cuiuslibet effectus futuri productionem, igitur necessario est determinata, nam ista consequentia est bona apud Aureolum quia non potest cadere mutabilitas in divina voluntate nec potest fieri indeterminata si fuerit determinata, ergo effectus erit necessario, ideo bene sequitur necesse est voluntatem divinam esse determinatam respectu a futuri, igitur necesse est futurum, futurum fore quia aliter sequitur quod voluntas esset determinata ad productionem alicuius effectus, et tamen effectus non produceretur.

12

Ultimo, arguitur, si aliquod sit futurum contingens, sit igitur gratia exempli antichristus, tunc sit vel est dare maximum tempus per quod poterit esse futurus vel minimum per quod non potest esse futurus. Si detur primum contra quia signato instanti terminante tempus ultra illud instans potest divina libertas differentiae productionem antichristi, igitur illud tempus non fuit maximum per quod poterat antichristus esse futurus nisi dicatur quod illud instans temporis est de integritate rationis individualis, et tunc sequitur quod nulla res posset produci in alio instanti quam in illo in quo producitur, quod est falsum.

13

Secundo, sequitur quod nullum corrumptum potest reparari. Patet consequentia quia si de integritate individuali sit instans temporis, tunc sequitur quod ad verificationem instantium argueretur diversitas individualis, quod est falsum quia, si detur nullum tempus per quod antichristus non poterit esse futurus, contra quia quocum tempore dato oporteret quod esset infinitum et interminatum a parte post. Sed contra quia quocumque tali daretur minus infinito non remota parte individui residuum esset minus, unde bene sequitur a est minimum tempus per quod antichristus non potest esse futurus, igitur ipso potest esse minus, scilicet eius pars cum sumitur esse divisibile in partes et etiam per duplum tempus antichristus potest esse futurus et per triplum et sic infinitum igitur antichristus per infinitum tempus est futurus.

Sed contra

14

In contrarium arguitur quia concordia praescientiae divinae respectu futurorum, contingentium sequitur ex fide evidenter ex multiplici deductione, et etiam ista deus est liber libertate contradictionis ad extra, igitur futura contingenter eveniunt, nam signato instanti in quo deus producit effectum quaeritur utrum libertas contradictionis sit respectu huiusmodi effectus vel non. Si primum, sequitur quod deus potest illum effectum non producere, et per consequens, si effectus producitur taliter, tunc hoc erit ad utrumlibet quod est propositum. Si non, tunc sequitur contra fidem, scilicet quod deus necessitate naturae agit ad extra et est hypothesim.

Via solvendi difficultatem de concordia praescientiae ad futura contingentia

15

Circa praesentem materiam, sciendum est quod, licet deus sit res simplicissima secundum philosophiam et veram et quod in eo idem sit vivere, et intelligere, scire, velle et quidquid est intrinsece est idem, propter tamen infirmitatem nostrae cognitionis et incomplete deum cognoscimus, ideo vocabula varia eum significantia imponimus propter necessitatem imperfectionis nostrae naturae quia non est nobis possibilis conceptus repraesentans deum secundum omnem suum modum et omnes eius perfectiones, et ideo ut ponentem effectum in esse eum vocamus volentem et secundum quod experimur omnia ordinatissime agere et gubernare, ideo dicimus eum sapientem, et sic de aliis vocabulis eis attributis, unde secundum quod consideramus eum in ordine ad dispositionem creaturam, ideo vocamus eum notitiam iudicativam, et sic de aliis vocabulis quorum distinctio apparet distinctione 39a primi in qua diversitate est aequivocatio ut praescientia aliquando restringit ad notitiam futurorum malorum et in talibus non debet esse difficultas inter litteratos, quia debet semper distingui tale vocabulum et resolvi ad suos conceptus prout ad materiam sua aliquis habuerit agere.

Prima via

16

Pro generali responsione ad difficultatem sit prima via ista quod articulus de libertate contradictionis est articulus fidei ideo est aenigmaticus et non habet evidentiam, ideo haec veritas quod deus sit contradictoriae liber ad quem natura humana quantumcumque naturaliter bene disposita non sufficit in puris naturalibus nisi ducta vel fide vel longa exercitatione, et ex consequenti propositiones particulariter deductae ex huiusmodi articulo nulla evidentia extrinseca sunt eiusdem generis quia sunt aenigmatice et nedum aenigmatice, sed quantum est de se minus evidentes quam articulus ex quo deducitur, ita quod ex processu doctrinali in unaquaque doctrinam semper propositiones priores sunt posterioribus evidentiores nisi posterioribus superveniat alia extrinseca evidentia oportet principia esse magis nota quam conclusiones et quantumcumque est maior distantia alicuius veritatis a suis principis tanto est minor evidentia illius veritatis seu conclusionis et sic diceretur quod concordantia praescientiae divinae respectu futurorum contingentium est particularum conclusio sequens ex libertate divina et ex fide et ideo debet esse minus evidens quam principium.

17

Ex quo sequitur nam illa concordia debet recipi tanquam propositio fidei sequens ex fide non habens maiorem evidentiam quam fides, immo minorem habet evidentiam quam fides et ista instructio sufficit simplicibus quibus fides traditur quia nullo modo est ab eis ista concordia cognoscibilis.

18

Ex quo sequitur error volentium resolvere ad evidentiam naturalem praesentis difficultatem et hoc procedit ex ignorantia tertii principii positi in quod dicitur quod veritas inquirenda est secundum unumquodque genus.

Secunda via

19

Secunda via quod aliquantulum magis eruditi quod rei infinite competunt proprietates oppositae ut late deductum est, et ubi de proprietatibus dei agitur, debet semper reiterari, ut videtur differentia inter deum et creaturas quo ad eorum proprietates, Et ideo in Isaia scribitur ad propositum "non enim cogitationes meae ut cogitationes vestrae", unde scientiae finitae et naturaliter causatae repugnat contingentia ita quod de ipsa naturaliter causata bene sequitur Sortes scit a, igitur a est necessarium et haec secundum Philosophi doctrinam de scientia traditam. In deo vero non sequitur deus scit hanc antichristus est igitur necessaria, et ideo hoc resolvendum est ad proprietates et conditiones alias quae sunt divinae notitiae quae non competunt nostrae cognitioni limitatae vel notitiae finitae et illo attento debet intellectus quietari quod haec copulativa[?] sit possibilis deus scit a fore et immutabiliter quantum in ipso est, et tamen a potest non fore et illa copulativa numquam de creatura conceditur nec est illa copulativa de deo formata aurium bene dispositarum offensiva consideratis proprietatibus dei quae sunt alterius modi a proprietatibus nostris, unde Beatus Dyonisius De divinis nominibus capitulo septimo dicit quod deus immutabiliter cognoscit mutabilia et distinctissime omnia quae sunt et indivisibiliter divisibilia, et sic de aliis proprietatibus quae prima facie respectu humanae scientiae non capiuntur, iuxta quam viam debet unusquisque rationabiliter contentari.

Tertia via

20

Tertia via in hac materia notat quod compositio et divino sunt in nobis ratione imperfectionis quia partialiter res cognoscimus, licet creaturas non partiales assensus formamus secundum quos ex apparentiis simplicibus seu compositivis possumus concludere in deo quod in deo non est divisio nec compositio et ex consequenti nulla imperfectio, sed eius notitia est immense perfecta, ideo est simplicissima nec est compositiva nec divisiva sed simplicissima omnium quae sunt et possibilia sunt etiam et fuerunt notitia et iusta hanc radicem facile est dicere quod scientia dei non est compositiva nec divisiva, sed omnium entium cognitiva nedum existentium sed possibilium vel contingentium et tunc si illam simplicem Rerum notitiam vocemus scientiam tunc deus necessario est scientia huiusmodi propositionis antichristus erit. Unde si illa scientia consideretur in se deus est cognitio et scientia huiusmodi propositionis antichristus erit ita quod termini nihil efficiunt nec important nisi divinam cognitionem ad intra et a parte rei nihil ponunt aliud nec ponunt sic esse et sic deus necessario scit antichristum fore quia ipse est illius veritatis eminentissima intuitivo et posset concedi iuxta hoc quod scientia divina sit illius contradictorii notitia ac cognitio et scientia prout li scientiam refertur ad divinum intuitum prout deus intuetur omnes rerum habitudines modos et successiones ac possibilitates ad contrarium.

21

Pro maiori igitur intellectu materiae in scolis saniori responsione, sciendum est quod tales propositiones deus scit antichristum fore debent distingui, nam si per eas intelligitur divina divina scientia in se considerata, tunc haec est necessaria deus scit antichristum fore id est deus habet perfectissimam scientiam circa hoc complexum antichristus erit et cum hoc antichristus erit modo ista propositio copulativa est contingens ratione secundae partis quae ponit quod antichristus erit et sic remanet in contingentia in secunda parte copulativae et immobilis dei veritas in prima nam eadem scientia dei ad intra stat cum utroque contradictorum et secundum hoc non sequitur deus scit antichristum fore, igitur antichristus erit capiendo scientiam, primo modo quia antecedens est necessarium et consequens contingens, tamen communis modus loquendi habet quod propositio recipiatur, secundo modo ut ipsa includit perfectionem scientiae divinae circa hoc enuntiabile antichristus erit vel eius contradictorium, et cum hoc includit a parte rei quod antichristus erit, et ideo conceditur communiter quod est contingens sed hoc est ratione ultimae partis posset tamen dici circa primum modum probabiliori modo apud me, nam haec propositio deus scit antichristum fore primo modo capiendo scire est vera, et ista deus scit antichristum non fore est neganda ad divinam praescientiam relata praecise.

22

Et oritur hic difficultas, quia propositio non refertur ad obiectum, sed praecise ad divinum intuitum curtam variae cum aequaliter utrumlibet deus intuetur quaeritur, ergo quare deus scit unum et contrarium, hoc enim resolvitur ad rationem divinae immensitatis qui eodem modo et adaequate se habet producendo Sortes et non producendo, ita quod divina essentia non cognoscit nec compositive nec iudiciative proprie loquendo sed suo simplicissimo intuitu cui non repugnat falsitas quo intuitu ipse videt omnes rerum habitudines in infinitum certiori modo quam assertive, et tamen non potest ei subesse falsum et istam viam tenet Doctor Sollempnis, prima parte summae suae et Chaton licet hoc non a parte explicet tamen materiam de praescientia isto modo Resolvit nam hanc propositionem deus scit antichristum fore, si intelligitur quod deus habet notitiam universalem et universaliter perfectam de antichristo et intelligitur quod antichristus erit, tunc ratione secundae partis tota propositio est contingens. Prima pars est necessaria et stat cum utraque parte contradictionis quia non est assertiva eo quod non est limitata, immo illimitata, nam divina scientia se extendit cum simplicitate sine compositione et divisione ad utramque partem contradictionis et ista via est probabilis.

Quarta via

23

Quarta via sicut intellectus noster circa singularia et contingentia reperit modum habendi scientiam infallibiliter vel per universaliter concipere vel demonstrative, vel secundum alios modos secundum quos contingit intellectum, sibi procurare scientiam immutabilem, et ita imaginando hanc conditionem in intellectu divino concurrere circumscripto quod in nobis dicit imperfectionem, unde sicut intellectus noster potest invenire modos intelligendi singularia contingentia certitudinaliter, ita quod solum tollatur confusio a divina notitia quae reperitur in nobis et abstrahatur divina notitia ab imperfectionibus, tunc immutabiliter et distinctive cognoscet contingentia et mutabilia, nam cum hoc sit possibile intellectui nostro non oportet nisi abstrahere et tollere huiusmodi confusionem et sic salvatur quod divina notitia est simplex et distinctissima et immediata notitia et ex intrinseca ratione suae perfectionis habet illum modum cognoscendi ad intra et ad extra omnia quae sunt singulariter et simplicissime seclusa, tamen imperfectione quae reperitur in nobis et istam sequitur Gillelmus Parisiensis, secunda parte libro De universo, ubi ponit exemplum, nam haec propositio demonstrando duo contradictoria et alterum illorum est verum et haec scit intellectus noster sed cum confusione nam deus distinctissime scit quod illorum est verum, et quidquid eveniet deus scit, nam sive eveniat sive non nihilominus alterum illorum erit verum, et tamen in nobis quidquid sit subiectum, tamen illius alterum illorum est verum sumit pro aliquo contingente demonstratis contradictoris.

Quinta via

24

Quinta via quod notitia vel scientia divina respectu futurorum contingentium est scientia practica mere libera, unde imaginandum quod sicut voluntas divina est mere libera respectu effectus producibilis ista scientia practica divina respectu eiusdem effectus est omnino libera nec est mirabile quia formaliter et adaequate idem est intellectus et voluntas in deo. Sed miramur ex infirmitate cognitionis nostrae et notitiae, sed non est mirandum visa immensitate libere cognitionis divinae quae uniformiter vult antichristum fore et per eandem cognitionem uniformiter et omnino adaequate se habens vult ipsum non fore si non sit futurus, vult eum esse si sit et destruere quando corrumpitur, et hoc fit per eandem cognitionem simpliciter et adaequate et uniformiter se habens respectu oppositorum et ideo voluntas divina apud nos vocatur libera, licet non sit proprie electiva vocatur tamen libera quia eadem volitio adaequate est qua vult antichristum fore, et qua potest velle antichristum non fore, et ita est eadem scientia est qua deus scit antichristum fore antequam producitur et qua scit ipsum esse quando est et qua scit ipsum esse destructum ipso annihilato, et nullo modo mutabitur divina scientia, nam magna est difficultas salvare quod deus uniformiter se habeat producendo a et antequam producitur et igitur maior est difficultas salvare quod ibi non mutetur quam salvare praescientiam cum futuris contingentibus quia deus habet talem habitudinem ad res quod praescit et contingenter eas producit, ideo eius voluntas vocatur libera, et sic ista consequentia non valet voluntas divina vult modo quod a fiat et ante non volebat, igitur mutatur, etiam non sequitur deus modo praescit a futurum et ante non praesciebat, igitur deus mutatur, et ideo scientia respectu futurorum contingentium potest salvari sicut volitio respectu producibilium et sic salvatur immutabilitas divinae voluntatis respectu contingentium futurorum.

PrevBack to TopNext

On this page

Lectio 118, de Libertate

Rationes illorum dicentium non esse concordiam praescientiae ad futura contingentia

Sed contra

Via solvendi difficultatem de concordia praescientiae ad futura contingentia

Prima via

Secunda via

Tertia via

Quarta via

Quinta via

A LombardPress Viewer

Peter Plaoul, Commentarius in libros Sententiarum, de Libertate, Lectio 118, de Libertate Edit on Github

Powered by SCTA Data