Lectio 34, de Fruitione

Et haec ex parte creaturae, quia nulla creatura sufficit sibi ad esse nec ad bene esse.

Quod non ad esse patet quia creatura est in maiori dependentia respectu Dei quam accidens respectu substantiae, immo Deus est sustentans creaturam.

Secundo proportionalis est habitudo causarum secundarium efficientium ad suos effectus, sicut finalium ad suos. Sed constat evidenter theologo quod causa secunda non sufficit ad ponendum effectum in esse, igitur causa finalis non sufficit terminare suum effectum.

Item sicut nulla causa secunda est essentialiter causa, ita nulla causa finalis est essentialiter finis, sed accidentaliter finis.

Secundo, in nulla creatura reperitur ratio perfectae bonitatis.

Modo "felicitas est status omnium bonorum aggregative perfectus". per Boetium. Modo, in nulla creatura est plenitudo omnium bonorum.

Item in creatura sunt imperfectiones multae, ideo in nulla creatura potest esse terminus beatitudinis finalis.

Item obiectum finale sub ratione finis est quod sit principium omnium bonorum et plenitudo fundamentaria et productiva omnium, et quod omnia redeant in illud principium. Modo nulla creatura est illo modo principium, igitur in solo Deo qui est principium fundamentale et plenitudo omnium bonorum ad quem redeunt omnes creaturae est felicitas. Ideo non sine causa vocatur Deus a in Apocalypsis "alpha et omega principium et finis"

Et ideo materia huius distinctionis tractatur quomodo Deus debemus[?] diligi toto corde et proximus est diligendus. Et dilectio Dei super omnia est dilectio quae non debet referi in aliud, sed diligi debet propter suam bonitatem. Et diligere proximum est eum diligere in relatione ad Deum, et magistri hic aequivocant de terminis, et ideo debent distingui termini.

Unde 'fruitio' causatur aliquando generaliter pro omni actu potentiae appetitivae cum dilectione tantum. Et sic homines et bruta dicuntur frui cibo, et ista est generalis acceptio.

Secundo capiatur magis stricte pro omni actu voluntatis quo aliquid diligitur propter se sine relatione actuali. Et sic virtutes possunt diligi sine relatione actuali.

Tertio capiatur strictius pro actu voluntatis respectu obiecti inreferibiliter actu vel habitu in aliud. Et sic capitur in proposito, et posterius videbitur, utrum eodem actu diligitur Deus et creatura, et hoc non refert quantum ad materiam.

Similiter, usus quandoque capitur communissime, ut in Topicis cum dicitur, "cuius usus bonus ipsum quoque bonum est"

Aliquando pro acceptare vel deacceptare propter aliud sumendum.

Aliquando pro acceptare vel deacceptare aliquid propter aliud quo fruendum est. Et isto modo distinguitur uti contra abuti.

Primo arguitur pro ratione humana sic: anima humana est finita, igitur potest quietari in aliquo bono finito.

Confirmatur divina essentia movet bonum praecise finite, igitur aliqua creatura in maiori proportione potest movere rationem et quietative.

Confirmatur, quia per divinam essentiam praecise finite est bonum creaturae, igitur potest dari creatura quae faciet in duplo melius creaturae.

Item creatura rationalis est in potentia obedientali ad hoc quod quietetur in illo in quo Deus vult eam quietare, igitur non repugnat, quin quietetur in creatura.

Item inclinatio creaturae in Deum est quaedam commotio ad extra igitur Deus potest suspendere motionem suam respectu creaturae, igitur creatura tendet in aliud.

Item creatura magis inclinatur ad se quam ad Deum, quia creatura non potest se odire nec actu nec habitu. Sed creatura potest odire Deum, et sic Deus non erit finis creaturae. Et sic, si diligit Deum, hoc est ut bonum sit sibi. Et ideo, quicquid creatura appetit, hoc est propter sui conservationem.

Confirmatur, si Deus esset finis naturaliter intentus, tunc naturaliter posset adipisci, quia Deus et natura nihil faciunt frustra.

Confirmatur, quia omnia alia possunt acquirere naturaliter suum finem, igitur et homo cum sit perfectior et etiam dans formam dat omnia consequentia.

Secundo principaliter non videtur rationale creaturae diligere Deum, quia non potest ex sua naturali facultate Deum diligere supra alia propter errorem Pelagii.

Item non est ex libertate voluntatis obiectum huiusmodi velle, quia nullus est actus liber, quia respectu cuiuscumque actus est motio Dei praevia qua posita non stat voluntatem resilire et illa non est in potestate voluntatis, sed solum Dei, igitur nec actus est in potestate voluntatis. Unde prima causa non solum facit effectum sed etiam movet causam. Unde sequitur Deus vult quod voluntas agat, igitur voluntas agit, sed antecedens non est in potestate voluntatis. Igitur nec consequens immo Deus est causa necessitans quia quando vult agere aliquid, illud agitur, alias frustraretur.

Item nulla persona divina est obiectum fruibile, igitur. Antecedens patet, quia si Pater esset obiectum fruibile, Filius frueretur alio a se.

Item non esset unicum obiectum fruibile.

Item Deus est diligendus propter beneficia, igitur beneficia sunt magis diligenda. Et sic Deus non propter se absolute est diligendus.

Item David dicit: "se servavisse legem propter retributionem", igitur retributio est finale quod diligitur.

Item si Deus esset diligendus propter bonitatem, tunc proportio bonitatis esset ratio dilectionis. Igitur angelus magis deberet diligi ab homine quam homo, et sic homo teneretur magis diligere proximum meliorem.

Item beatitudo illa non est summum bonum, quia privatio eius non est summe mala, alias nos essemus summe mali.

Alias rationes facit Climento.

Et quaerit utrum Deus sit in infinitum magis diligendus quam proximus.

Et si sic vel vel ergo finite, et sic poterit augeri dilectio proximi quod erit aequalis dilectioni Dei. Si infinite, non posset creatura adimplere.

Item arguit sic: sint Sortes et Plato quorum quilibet diligat a gradu et velit Sortes suum gradum esse magis adimpletivum praecepti quam Platonis gradus, tunc videtur quod Sortes magis mereatur cum illa circumstantia. Tunc ponatur quod Plato intendat suum gradum usque ad summum, et Sortes actum suum quo vult esse magis adimpletivum et maneat dilectio Sortis a gradu, tunc aequaliter merebuntur, quia Sortes illa circumstantia tantum meretur sicut Plato et tamen inaequaliter diligent, et sic inaequaliter diligentes deum ex caritate aequaliter merebuntur.

Verum est quod circa primum argumentum erunt multa tractanda et circa potentiam et circa obiectum, unde utrum potentia finita sit in causando vel infinita. Unde potest imaginari et sustineri quod potentia sit infinita in esse capacitatis. Et fortior ratio contra illam positionem est, quia esse perceptivum est denominatio perfectionis simpliciter, igitur competit limitate potentiae.

Item ista denominatio non est de primis modo posteriores communicantur in remissiori gradu ex eo quod gradus posteriores includit priores, quia quilibet gradus esse perceptivum includit quemlibet gradum esse entis communicati sub perceptivo. Unde, si communicetur denominatio esse perceptivum, tunc latitudo graduum supra perceptivum communicatur perceptivo, et sic non stat aliquid esse infinitum in perceptibilitate et non esse infinitum in entitate.

Sed contra, quia dicit Philosophus IIo De Anima quod "sensus propter excellens sensibile laeditur". Sed intellectus quanto altiora intelligit redditur aptior ad intelligendum, igitur cum in infinitum contingit ascendere in intentione superioris cuius contrarium est in potentiis organicis quae laeduntur ab excellenti sensibili, sequitur quod intellectus est infinitae capacitatis.

Unde ad rationes in oppositum, cum arguitur quod nulli rei finitae correspondet denominatio infinita simpliciter breviter advertendum est quod aliquae sunt denominationes quae sunt mere essentiales et capiuntur abstractae a convenientia Dei et creaturarum et istae sunt specierum constitutivae, et sic ens est prima. Modo de istis, nulla est communicabilis creaturae nisi finite.

Aliae sunt morales accidentales et extrinsecae et istae possunt intensius communicari vel remissius ut esse activum communicatur intensius vel remissius secundum Dei bene placitum. Unde materia quae est perfectior caritate non est activa, et tamen caritas est activa, ita quod esse activum est denominatio extrinseca accidentalis moralis et tunc diceretur quod esse perceptivum est denominatio accidentalis moralis, et sic esse capax vitaliter est denominatio moralis variabilis ad voluntatem Dei, sicut esse activum. Unde posset communicari angelo quod produceret infinitum et tamen esset finitae essentiae, sicut accidentia producunt substantias non in virtute proprie sed primae causae. Sed si capitur opposito modo esse perceptivum ut sit denominatio essentialis non convertibilis, tunc diceretur quod potentia est solum finitae capacitatis, et sic passio non convertibilis. Et per hoc salvatur de anima Christi quod licet infinita participaret tamen esset finitae capacitatis, et per hoc possent solvi argumenta Adae. Unde arguit quod esse aliquis qui tantum meretur quod non posset praemiari. Unde diceretur quod non esset dabilis maximus gradus beatificabilis et beatitudinis etc.