Lectio 52, de Fruitione

Et repetenda est radix prius tacta, scilicet quod nulla creatura habet intrinsece rationem terminandi, ideo non potest esse ordinate diligibilis ultimate vel appetibilis sine appetitu rationali sive irrationabili sive appetitu animato sive inanimato.

Et ex illa radice sequitur primo quod ab appetitu finis medii potest simpliciter absolvi creatura.

Ex quo sequitur quod finis quo non est necessarius in operationibus naturalibus. Patet quia finis quo est semper aliquid citra deum eius habitudo ad Rem appetendam vel appetitam est absolubilis, ergo.

Sequitur ulterius quod non est necesse quod forma et finis coincidant, ita quod stat agens naturale producere formam, et non intendere, nisi ultimum finem. nam habitudo rei quae est ad creaturam potest absolvi, et sic solum erit habitudo ad ultimum finem.

Ex quo sequitur appetitum animae ad suum corpus esse solabile[?], id est, stat quod anima non inclinetur ad suum corpus. patet quia talis finis est aliquid creatum quod non habet rationem finis ultimate. et sic poterit absolvi ab anima respectu corporum.

Ex quo patet quod opinio Magistri de personalitate animae, et si non sit vera, est tamen probabilis, ita quod anima humana separata potest esse persona. Unde Magister ponit quod de facto "anima separata est persona". Sed doctores communiter ponunt opinionem, quia dicunt quod persona debet esse aliquid quod non innitatur alicui, vel quod nec sit pars alicuius vel quod non inclinetur actualiter vel habitualiter ad aliquid, ideo Magister defecit in hoc quia licet anima separata de facto non sit pars inclinatur tamen ut sit pars. Patet corollarium quia talis inclinatio animae ad corpus potest absolvi ab anima, et anima potest absolvi a tali inclinatione, ergo potest esse persona.

Sequitur etiam quod non Repugnat angelo quod desinat esse persona absque sui assumptione. non enim est difficultas quod si angelus assumeretur a deo et ab eo supponeretur quod desineret esse persona, quia supponeretur alio supposito et illud est clarum. Sed amplius pono quia pono quod angelus potest desinere esse persona absque sui assumptione nam sicut habitudo animae ad suum corpus est mere contingens et potest ab anima Removeri. ita deus angelo potest inclinationem addere, ut informet materiam et sic non est amplius persona.

Sequitur ulterius quod stat grave absolvi a tendentia in centrum mundi, quia talis inclinatio non est sibi essentialis. et ita diceretur de igne respectu concavi orbis lunae. immo huiusmodi inclinationes possunt permutari, ita quod grave inclinetur ad concavum orbis lunae et ignis ad centrum mundi. et tota Radix est, quia tota huiusmodi habitudo est mere contingens et praecise ex dei statuto sic ordinantis, et sic terra posset ascendere et ignis descendere secundum naturam propriam.

Item quod plus est staret quod absque loci intentione grave naturaliter ascenderet et leve descenderet, sed solum propter finem ultimum, quia huiusmodi habitudines non habent terminos finales.

Ex quo sequitur quod principia naturalia subiacent divinae dispositioni liberae ut quod omne grave existens sursum non impeditum descendit, et leve ascendit, ista sunt principia naturalia et subiacent divinae libertati. Et ex hoc patet quod sunt contingentia, et ex hoc ulterius patet quod possunt esse falsa, immo quod grave ascenderet potest esse aequae principium naturale sicut quod nunc grave descendit.

Ex quo patet quod aliquod potest esse principium naturalis philosophiae quod potest esse contradictorium principio philosophico. Ex quo patet quod theologia perfectius philosophitur et strutatur naturas Rerum quam quaecumque alia scientia, quia nulla alia ita novit habitudines rerum, nec novit libertatem Dei supra habitudines Rerum, sicut theologia, immo aliae ponunt quod deus necessario agit ad extra nec potest statum naturae immutare.

Consequenter diceretur quod velocitates in motibus magis sequuntur divinum decretum librum quam proportionem potentiarum motivarum ad suas resistentias, nam secundum divinum decretum una creatura agit in aliam et mutatur ab alia et secundum quod congruit regnum universi.

Consequenter diceretur de duratione Rerum quod duratio rerum est secundum divinum statutum et secundum quod congruit potentiae dei regitivae universi, et etiam causalitates rerum reducuntur ad idem.

Ex quo patet quod nulla est repugnantia quod aliqua substantia creata separata ut angelus haberet in se principium suae corruptionis, quia nulla est Repugnantia quod sit secundum proportionem vel combinationem activum vel habituum in substantia separata sequitur eius permanentia quod esset ex habitibus oppositis sequitur eius corruptio, sicut est de forma corporali rei corporalis, immo substantia incorporea est magis fluxibilis. Ita quod forma corporalis corporalis non est magis fluxibilis in non esse, immo minus, et sicut ad creatam combinationem quantum potest forma in materia conservari, ita ad certam combinationem actuum vel habituum potest angelus conservari et ex habitibus oppositis potest corrumpi Et istud fundatur in scriptura sacra. Unde dicit David praeceptum posuit et non praeteribit etiam sapientia ponit legem in singulis quomodo obediunt et quod praeceptum non praeteribunt. Et Rabby Moyses ponit quod cursus naturae totus est ex libera dei dispositione, et quantum ad motus et quantum ad omnia, Ita materia est satis lata, ideo solum reduci principia ex quibus possunt inferri multa.

Ex quibus sequitur quod caritas vel gratia non potest inclinare contra primarium naturae impetum vel appetitum. Patet quia primarius naturae appetitus est semper Rectissimus, quia semper est in deum. quid tamen sit huiusmodi appetitus potest dici quod non est res distincta a Re appetente, sicut solet dici quod appetitus materiae primae non est Res distincta a materia prima, ut patet Io Physicorum, causando tamen pro impellente potest dici quod est deus movens et dirigens eam in suis operationibus, unde creatura in suis operationibus est sicut sagita missa ad signum et directa a bono sagitario attingit signum. Unde natura non cognitiva ut dictum est, est sicut sagita missa ad signum, et sicut sagitator numquam deficit a signo ita deus naturam dirigens numquam deficit immo deus rectitudine dirigit naturam et in hoc consonant auctoritates philosophorum, scilicet quod natura dirigitur ab agente infallibili etc., et sic prima inclinatio naturae semper est Recta. et sic gratia cum semper inclinet ad bonum numquam potest inclinare ad oppositum primae inclinationis naturae.

Ex quo patet quod caritas non potest inclinare ad diligendum deum propter utilitatem creaturae.

Ubi advertendum est quod Altissidorensis ponit duos motus caritatis. unum ponit qui est in ultimum finem propter se simpliciter et illud dicit esse proprissime fruitivum et perfectum valde. Alium motum caritatis ponit in Deum propter habere Deum et praemiari cum illo.

Quantum ad primum dicitur gloriam meam[?] alteri non dabo. propter secundum dicitur quod bonorum meorum non eges, ita quod deus non eget nobis, sed bene vult ut egeamus eo et desideremus eum ut praemiantem et felicitatem.

Contra secundam partem pono corollarium nam ordo caritatis et ordo debitus naturalis non servatur in dilectione nisi deus sit ultimus terminus dilectionis, ergo diligere deum ut felicitatem est magis diligere felicitatem quam deum quia est magis diligere se felicem quam deum. et sic creatura esset obiectum illius fruitionis, et sic esset usus dei et fruitio creaturae.

Pro salvatione tamen dicti sui est advertendum quod huiusmodi motus dilectionis potest dupliciter considerari.

Uno modo quod in huiusmodi dilectione sint praecise duo termini, scilicet deus dilectus et creatura recipiens dilectionem, ita quod deus sit terminus a quo et creatura terminus ad quem. et sic non debet creatura diligere deum propter utilitatem suam.

Secundo potest contingere quod deus sit terminus a quo et terminus ad quem, ita quod imaginale est quod sit una dilectio quae habeat tres terminos unum a quo, scilicet deum, et unum ad quem, scilicet creaturam, ad hunc ultimum terminum ad quem, scilicet deum, ita quod creatura diligat deum propter utilitatem suam. Iterem referendo suam utilitatem in deum, et sic caritas posset inclinari ad dilectionem creaturae, quia deus esset terminus a quo et ad quem principalis, et sic licitum esset diligere deum propter utilitatem creaturae. dummodo per illam dilectionem omnia illa referentur in deum propter suam bonitatem.

Et sic deus est diligendus ut praemiator, non tamen ultimate diligitur praemium sed diligitur praemium referendo in deum, et sic diligitur bonitas alicuius ut ultimate referatur in deum. et sic patet quod ibi est motus circularium quia incipit ab oriente, scilicet a creatore, et transit per occidentem, scilicet per creaturam. Et iterum reddit in oriente, scilicet in deum, et iuxta et sanctam viam patet quod creatura potest diligi propter bonum caritatis non tamen ultimate.

Sequitur ulterius quod, licet illa dilectio esset licita qua diligeretur deus propter utilitatem creaturae, nihilominus tamen dilectio simplex absoluta et propter se est multum nobilior. Patet quia minus participat de conversione ad creaturam, ergo censeri debet nobilior.

Sequitur ulterius quod omne peccatum est realiter naturae contrarium et contra inclinationem naturalem. Patet quia inclinatio naturae est Rectissima et semper natura inclinatur ad bonum, ergo omne peccatum est contra naturae inclinationem et hoc est de intentione Augustini in De vera innocentiae.

Sequitur quod homo non debet servire deo ut praemietur nec mereri ut praemietur.

Sequitur ulterius quod agentia naturalia proprie loquendo non agunt ut assimilentur deo, licet agendo assimilentur. Patet gratia dei agunt quidquid agunt, et sic primaria intentione eorum actio terminatur ad deum et non ut assimilentur deo.

Sed contra dicta, arguitur primo, quia teste scriptura natura humana ab adolescentia sua prona est ad malum, ergo naturae inclinatio est depravata.

Item si natura esset sic recta sequeretur quod ex puris naturalibus homo posset mereri vitam aeternam, nam insequendo inclinationem naturalem ipse attingeret deum.

Item inclinatio naturae est a deo sic libere impellente, ergo deus potest alterum secundorum facere, scilicet vel substrahere huiusmodi inclinationem naturalem et quod plus est ad aliud naturam inclinari quia substracta huiusmodi inclinatione natura potest ad aliud inclinari.

Item libertas est potentia superior ad naturam non cognotivam[?], ergo si ipsa potest ferri in aliud quam in deum videtur quod natura perfectior posset in aliud ferri quam in deum.

Item creatura sibi derelicta tendit in nihilum, ergo ab intrinseco magis tendit ad se vel ad nihil quam in deum.

Item naturalis iustitia resultat ex divino decreto et acceptione eius, ergo cum deus potest libere non acceptare regimen naturale, sequitur quod huiusmodi naturalis operatio potest esse difformis.

Item multiplex contingit error et malitia in agentibus naturalibus, ut patet in animalibus brutis, ubi sunt multi errores et defectus, ut sunt ferocitates.

Item per malam distinctivam possunt bruta disciplinari ut turbent universum.

Item aliqua corpora caelestia sunt essentialiter mala in se, ut patet de saturno et de marte, nam abstronomis ponuntur mali et omnes astrologi, qui scripserunt de nativitate corporum et animae. malitias corporum et animae resolvunt in huiusmodi planetis ut quod aliqui sunt proni ad furta, ad homicidia, ad sacrilegia, ad sortilegia, et sic de aliis.

Item potest dari praeceptum contra inclinationem naturalem, ut si Sortes habeat inclinationem naturalem ad facere a deus potest praecipere quod non faciat a quod si faciat a tunc peccabit, quia faciet contra praeceptum dei, et tamen faciet per inclinationem naturalem, ergo inclinatio naturalis non semper est rectam, quod est contradicta.