Liber IV, Distinctio 17 [Penn Transcription]

Quaeritur quid sti contritio Responsio a magistris sic diffinitur contritio est dolor voluntarie assumptus pro peccatis cum proposito conficiendi et satisfaciendi Et nota quod contriri dicitur quis quando affectus peccati in eo secundum omnem partem et totaliter quasi in minima resolutus deliberatur et talis resolutio voluntatis ab affectu peccati quae non potest fieri sine aliquo dolore contritio appellatur Prima membra diffinitionisdefinitionis conveniunt contritioni inquantum est virtus ulta scilicet cum proposito conficiendi et sanctificandi inquantum est pars sacramenti sed ysidorum sic describit Contritio est compunctio et humilitas mentis cum lacrimis veniens ex recordatione peccati et timore iudicii et haec datur quantum ad bene esse sed prima qunatum ad esse

Utrum idem sit secundum substantiam contritio et attritio Responsio quidam dicunt quod sicut fides informis sit formata ita attritio fit contritio Alii dicunt quod actus sive motus actionis non potest formari quia transit sed habitus ex quo procedit potest quia manet quod enim prius timore gehennae displicuit postea amore dei displicet

Utrum contritio sit actus alicuius virtutis Responsio immediate est actus virtutis penitentiaepoenitentiae mediate vero est actus gratiae haec enim primo informat animam secundo potentiam habitu virtutis penitentiaepoenitentiae ex quo elicitur hic actus

utrum de omni peccato actuali mortali contritio requiratur Responsio sic quia in omni tali fuit actualis aversio voluntatis a deo ad peccatum hoc autem reordinari oportet quod fuit per contritionem peccatis omnibus simul contritio requireatur Responsio sic secundum augustinum li de penitentiapoenitentia quia non sufficit conteri de uno specialiter sine alio

utrum requireatur contritio specialis de singulis peccatis Responsio sic ut dicit glossa super illud psalmus Ravabo per singulas ncc etc et hoc intellige quantum possibile sive ante conversationem sive post quia conversio fit in momento sed de quibus non potest sufficit generalis

utrum dolor contritionis debeat esse non tantum intellectualis sed et sensibilis Responsio primus sufficit quia unumquodque per quas causas nascitur per easdem etiam dissolvitur secundum cris nec sensus est in potestate hominis

utrum requireatur maximus dolor Responsio dolor intellectualis debet esse maximus in genere scilicet respectu aliorum dolorum quia deus ammissus summe debe amori sed non oportet quod in specie scilicet huius doloris quia mimus sufficit cum gratia similiter nec oportet quod sensibilis sit maximus

utrum requiratur maior dolor de uno peccato quam de alio Responsio sic scilicet dolor habitualis in contritione generali quae est de ominibus peccatis Similiter in contritione speciali debet esse maior dolor voluntatis ubi est maior ratio dolendi sed non est neccessenecesse de sensibili

utrum post remissionem peccati requiratur de eo contritio Responsio ad habitualem detestationem semper tenetur non ad actuale quia secundum augustinum ubi dolor finitur etc

utrum contritio sit potus hanc vitam Responsio non quia in contritione tria sunt scilicet actus doloris forma gratiae actum elicientis et status meriti primum non est in beatis secundum non est in dampnatisdamnatis nec tertium tertium non est in illis qui sunt in purgatorio

utrum motus contritionis sit successivus Responsio ad ipsam contritionem concurrit praeparatio quae fit per recordatione peccatorum et continuatur eius in subiecto haec sunt successiva sed ipsius introductio tanquam formae gratiae infusio fiunt in instanti scilicet in contritione generali haec tria eadem modo etiam sunt in genera ratione naturali

Utrum motus contritionis possit intendi Responsio sic sed quantum ad formam a solo deo quantum ad substantiam autem per liberum arbitrium ex multis causis et haec attenditur praesens recessum a peccato secundum affectum

utrum contritio remittat peccatum Responsio inquantum est pars sacramenti sic est quasi causa instrumentaliter In quantum actum virtutis sic est causa removens probitens vel dic inquantum virtualiter alia duo includit sic potest aliter non

utrum possit totum reatum penaepoenae tollere Responsio sic tam ex parte caritatis moventis ad displicentiam peccati quam ex parte doloris sensibilis excitati NichilominusNihilominus tamen penitentiapoenitentia in iungi et ex pluri debet propter in certitudinem tantae perfectionis in dolore et ad caurela futuri peccati

Quid sit confessio Responsio secundum augustinum contritio est per quam morbus latens spe veniae aperitur in qua innuitur materia propria actus et finis

utrum sit actus alicuius virtutis Responsio actus virtutis est non de se sed quando fit ubi debet et quomodo et cui qui meritorius est et est elicitive actus penitentiaepoenitentiae

utrum teneamur ad confessionem Responsio sic in littera ambrosus augustinus cris quia a peccato mundari non possumus nisi per virtutem passionis christi quae in nos per sacramentum derivatur actu suscepta vel in proposito

quo iure teneamur confiteri Responsio confessio mentalis deo est de iure naturali sed vocalis homini ad institutione divina

utrum tenebantur in lege veteri ad confessionem Responsio a generalem et indistinctam per determinationem sacrificiorum tenebantur sed non ad specialem neque ad vocalem quia non instituta

utrum in nova lege teneatur Responsio sic quia cum in penitentiapoenitentia sit quoddam iudicium ocultumoccultum in ipsa requiritur confessio spontanea vicariis iudicis omnium dei cum ipse secundum humanam naturam ubique nobiscum non sit qui penitentiampoenitentiam et confessionem instituit quando suis vicariis claves dedit et ideo etiam a confessione nemo absolvere potest nisi deus sed a deteriaro tempore tamen potest homo

utrum sufficiat confiteri laico Responsio mortalia non sunt quia qui haec non habent indigent reconciliatione ad sacramenta ecclesiae quod non potest fieri nisi per ministros ipsorum venialia autem absolutione non indigent et ideo possunt laicis dici de beda in littera sed mortalia numquam oportet nec in articulo mortis ut verius dicitur quamvis quidam dicant quod sic

utrum neccessenecesse sit confiteri proprio sacerdoti Responsio sic ut papae episcopo proprio vel pariochiali vel quibus ab istis concessum est vel a legato papae quia non solum requiritur potestas clavis sed etiam iurisdictionis quae determinat numerum secus tamen in quibusdam casibus

utrum ex privilegio vel mandato superioris possit altero confiteri quam proprio sacerdoti Responsio sic dummodo superior habeat super eum iurisdictionem etiam si non ordinem nec inferior vel par potest hoc prohibere

Utrum teneamur confiteri venialia Responsio non non quia clave non indigent quae nec a regula ecclesiae militantis nec triumphantis excludunt per accidens tamen tenemur ratione dubii ut cum creduntur esse mortalia vel ratione statuti ut convenienter dicitur

utrum teneamur confiteri omnes peccati circumstantias Responsio quae trahunt in aliam speciem tenemur sed quae non tunc si non multum aggravant non tenemur ut scientia vel in gratitudo sed si multum tunc tenemur secundum guillelmum abtisiodorensis ut qui abstulit m?cas vel percussit cum gladio secundum alios non oportet quia sufficit speciem peccati dicere

utrum teneamur confitere peccata cordis solius Responsio sic quia possunt esse mortalia

utrum teneamur confiteri peccata manifesta Responsio sic quia debent sacerdoti manifestari tanquam iudici

utrum teneamur confiteri peccata manifesta Responsio sic quia debent sacerdoti manifestari tanquam iudici

Responsio quidam dicunt quod sic et quod decretales tantum determinat tempus propter negligentes Alii communius et verius quod non quia praeceptum disciplinae est et ideo ecclesia potuit determinare tempus unde tenemur inpacha nisi 4 casibus si volo communicare vel celebrare in periculo mortis Sed dictat mihi conscientia quod statim tenear Si credo me illo anno amplius non habiturum copiam confessoris ut si est casus de quo solus papa absoluit

utrum aliquis teneatur confessionem iterare Responsio rationabiliter non tenetur et si in proposito peccandi et sine contritione facta est quia solvitur a praecepto ecclesiae et recedente fictione incipit valere In 4 tamen casibus tenetur ut quando sacerdos non habet auctoritatem absolvendi vel nescit discrerenerediscernere vel quando conficiens scienter mortale tacuit vel satisfactionem in vinctam oblitus est

utrum possit confessio dimidiari Responsio non quia ypocrisishypocrisis est secundum augustinum quia medicus omnem dispositionem infirmi scire debet

utrum homo possit confitere pernuntium vel scripturam Responsio non secundum augustinum in littera sed per se ipsum quia actus proprius determinatus est probam huius sacramenti nisi neccessitasnecessitas excuset quia hoc praecipue manifestatur conscientia hominis

Quid sti iustificatio Responsio glossa romanos viiii super illud quoque voc illos et iusti iustificatio est remissio peccatorum et consumatioconsummatio bonorum operum et ponuntur haec duo termini scilicet a quo et ad quem et dicitur iustificatio a iustitia generali quae est omnis virtus non speciali

utrum ad iustificationem requiratur praeparatio Responsio sic scilicet ex parte suscipientis non propter inpotentiamimpotentiam agentis unde augustinus qui creavit te sive te etc

utrum homo possit se ad gratiam praeparare Responsio sic quia ad formam gratiae requiritur praeparatio materiae id est voluntatis quod fit per affectum boni et detestationem mali et hoc est facere quod in se est

utrum faciem quod in se est neccessarionecessario infundatur gratia Responsio sic neccessitatenecessitate immutabilitatis propositi non coactionis

Quae concurrunt ad iustificationem inpiiimpii Responsio 4 secundum magistros scilicet gratiae infusio quia ipsa contrarium expellit formaliter et ipsum subiectum informat Item requiritur motus liberi arbitrii quia haec mutatio voluntaria est non naturalis voluntas autem libera est et habent motum fides informis elicit principaliter sed fides formata informat Item requiritur contritio quia oporetet fieri expressionem contrarii quod fit per displicentiam ipsius scilicet peccati Item oportet esse quartum scilicet remissionem culpae quod connumeratur primis quia non ad omnem infusionem gratiae sequitur peccati remissio ut pacet innocentibus

utrum remissio culpae praecedat infusionem gratiae Responsio omnia haec 4 simul sunt temporaliter sed ordine causalitatis videtur prior esse motus fidei in deum postea contritio tempore gratiae infusio quarto peccatorum remissio haec omnia causa diversimodum possunt ordinari secundum diversos res praecedit ergo remissio culpae ex parte iustificandi si infusio ex parte iustificantis dei scilicet

utrum motus liberi arbitrii praecedat gratiae infusionem Responsio sic secundum substantiam sed econverso est secundum esse completum quia motus eius per gratiam perficitur

utrum contritio praecedat motum liberi arbitrii Responsio non sed econversio quia finis prior est intentione unde metus reconciliationis praecedit aversionem a peccato

utrum culpae remissio praecedat contritionem Responsio diversimode hic dicitur sed dic quod si dicatur contritio cum gratia tertio sic praecedit sicut et gratia a parte scilicet iustificationis Si dicatur ex gratia tertio sic sequitur tam remissionem quam gratiae infusionem

utrum iustificatio fiat immensitati Responsio sic si dicat solum terminum mutationis vel ipsam mutationem quia fit a virtute infinita et quod inducitur et quod expellitur et subiectum scilicet anima simplicia sunt Si autem dicat totam praeparationem cum termino sic potest esse quod fiat successive

utrum in eodem instanti fiat culpae remissio et gratiae infusio Responsio sic quia illud instans est primum non esse culpae et primum esse gratiae ne debet dari in hiis quae tendunt ad non esse ultimum instans in quo habeant esse

utrum iustificatio inpiiimpii sit miraculosa Responsio ad rationem miraculi tria exiguntur primum ut sit supra facultatem nec secundum ut sit secundum potentiam obedientiae tantum materialis non secundum ordinem naturalem aut praeparationem tertium quod sit contra cursum solitum horum aliqua deficiunt et in creatione et in animae infusione et in iustificatione impii unde non sunt miraculosa