Quaestio 1

Quaestio. I. An angelus in primo instanti suae creationis peccare potuit.

ATRVM angelus malus potuerit peccare in primo instanti suae creationis.

Et vide tur, quod sic: quia libertas agentis eius ac tionem non retardat, sed ages naturale po test actionem suam principiare in princi pio suae creationis, ut patet de sole, ergo & angelus, qui est agens liberum: Sed pro quocunque instanti agens liberum potest agere, tunc etiam potest in agendo peccare: ergo &c

Contra Angelus pro nullo instanti potest peccare, vi probabo, ergo nec in primo instanti potest peccare: conse quentia patet, antecedens probo per philosophum 9. me ta. vbi ait, quod in rebus aeternis non est aliquod malum omnino, neque crror. Hic quattuor sunt videnda. Primo. vtrum angelus possit peccare. Secundo de eo, quod quaeritur. Tertio, vtrum daemones post peccatum habeant lo cum eis determinatum. Et quarto vtrum peccatum primi angeli ceteris angelis peccatorib fuerit occasio peccandi

RESOLVTIO. Angelus quidem, cum sit natura vertibilis potuit peccaret non tamen in primo inftanti luae creationis, sicut nec in eodem meruit.

ARTICVLVSL Vtrum angelus possit peccare.

VANTVM ad primum dico, quod angelus peccaTe potuit.

1 Quia quod factum est per angelum possibile fuit fio ri per angelum, sed angelus peccauit, vt ex multis locis sa crae scripturae colligitur: ergo &c. Maior patet a destructio ne consequentis: quia quod impossibile est fieri; impossi bile est factum esse, ut patet 9. metaph

2 Praeterea, illa voluntas potest peccare, quae innititu regulae, quae potest deficere: omnis voluntas creata sibi ro licta innititur regulae, quae potest deficere, cum innitatur iudicio creati intellectus in sua tendentia naturali

3 Praeterea, quicumque ex uehementia delectationis; quam accipit ex consideratione suorum naturalium, non debite considerat ea, quae considerare tenetur circa ea, quae appetit, ille inordinate potest appetere, & per consequens peccare, sed angelus fuit huiusmodi: ergo &c. Masor patet, quia vehementia delectationis acceptae ex pro priis naturalibus, & si de se non semper peccatum sit, peri culosa tamen est; eo quod sua inebriatione iudicium rationis impediat, quo ad debitam considerationem eius; quod a voluntate est appetendum, aut etiam imperandum, seu prosequendum. Et istud est quod aliqui doctores at pellant inconsiderationem debitae circumstantiae in desiderio vltimi finis. Minor patet per August. 11. super Qe¬ vbi ait, Diabolus superbia tumidus & propriae potestatis delectatione corruptus, beatae & angelicae uitae dulcedinem non gustauit, i

An angelus in primo instanti suae creationis Sed contra istud, quod ab aliquibus doctoribus hic addidi, qui ponunt, quod inconsideratio debitae circustantiae fuit angelis occasio, seu possibilitas peccandi, arguit quidam doctor sic.

1 Si Lucifer peccauit ex inconsideratione, & non bonus angelus, aut istam inconsiderationem habuit ex natura & hoc non: quia ipse habuit nobiliora naturalia, quam enn nuicunque bonus angelus; aut inturrit talem ignorantiam a casu, & tunc non peccauit: quia peccatum est in his, quae sunt a proposito & ex deliberatione, aut fuit ex parte voluntatis, puta, quod Lucifer noluit considerare, & bonus angelus voluit considerare huiusmodi circustantiam, tunc prima radix peccati ipsius angeli non fuit ex parte intellectus, sed ex parte voluntatis.

2 Praeterea, appetere bonum sub illa ratione, qua est appetibile non est peccatum, sed circumscripta omni con fideratione de meritis & de gratia, adhuc beatitudo secudum se & secundum suam propriam rationem est appetibilis, naturalis enim inclinatio est ad appetendum beatitudinem, quia secundum Deatum Augu. omnes volumus naturaliter esse beati: igitur appetere beatitudinem ab solute non considerando de gratia, qua mediante obti- neatur, non videtur esse peccatum.

3 Preterea, multum refert habere actum electionis in debite circumstantionatum priuatiue, & contrarie: quia licet actus habens contrariam circumstantiam sit malus, puta velle beatitudinem ex proprijs meritis & non ex gratia; tamen actus, qui caret debita circumstantia sine in clusione oppositae circustantiae, puta absolute petere bearitudinem non considerando de gratia, nec videtur esse malus, nec demeritorius.

4 Praeterea, aut tenebatur considerare de gratia, aut non. Si non, tunc non considerando non peccauit: Si tene batur considetare & non consideranit, tunc primum peccatum angeli fuit peccatum omisstionis & non peccatum superbiae, cuius oppositum communiter dicitur.

Praeterea, primum peccatum angeli fuisset ignorantiaSed istae rationes non concludunt.

Ad primum igitur dicendum, quod illam inconsidera tionem habuit originaliter ex vehementia delectationis qua habuit ex confideratione, seu aspectu suae propriae na turalis pulchritudinis, qua aliquo modo absorptus super naturalem beatitudinem indebite concupiunit, omittens circumstantias, sine quibus impossibile fuit eum consequi talem finem, Vnde ista inconsideratio gratiae diuinae, per quam debebat appetere consequi suam beatitudinem, nec fuit angelo mere naturalis, nec simpliciter casualis: quia orio batur tam ex actu intellectus, quo nimis reflectebatur super seipsum, quam ex actu voluntatis, quo nimiam habuit delectationem & complacentiam a seipso.

Ad secundum dicendum, quod angelus non peccauit appetendo beatitudinem suam absolute, sed ex praeuia non consideratione gratiae, & consideratione propriae dignitatis aestimauit se posse huiusmodi finem consequi per na turam, i& sic appetijt; propter quod peccauit. Ad tertium dicendum, quod actus concupiscentiae, quo malus angelus beatitudinem concupiuit, erat indebite cir cumstantionatus & negatiue, seu priuatiue, ac etiam contrarie, quamuis secundum sequeretur ex primo. Nam non solum non desiderauit huiusmodi beatitudinem consequi per gratiam: sed voluit ipsam consequi per naturam, & in hoc fuisset similis altissimo.

Ad quartum dicendum, quod quamuis ille, qui debet eligere, non teneatur omui tempore ad considerationem debitarum circumstantiarum electionis & electi; tamen si se determinat ad eligendum, tonetur, antequam cligat, considetare modum possibilem & circumstantias praedictorum, sic quamuis angelus absolute non teneretur ac considerationem gratiae, tamen cum se determinauit ad habendum suam beatitudinem, non expectans super hoc Dei determinationem quantum ad modum habendi, ipse tenebatur considerare circumstantias, lsine quibus mpossibile fuit ipsum consequi praedictum finem. Et cum dici¬ tur, quod tunc primum peccatum fuisset peccatum omis- sionis, & non superbie; dico, quod in ista omissione nece sario videtur concurrere superbia: nam de supernaturalius ex puris naturalibus iudicare, & determinate senten tiare temeritatis esse videtur, & superbiae. Forte dicetur, quod, sic dicendo, angelus peccasset ante eccato omissionis per huiusmodi inconsiderationem. quam peccasset peccato commissionis per malam electio nem, & sic plura fuissent peccata ipsius. Respondeo, quod multiplex potest dici peccatum pri mi angeli: Nam, sicut infra patebit, peccatum, suum potuit dici superbia, ac etiam auaritia; nimis enim est auarus, cui non sufficit Deus; attamen potest dici, quod quamuis peccatum culpabilis omissionis fuerit naturaliter prius in an¬

elo, quam sua mala fuerit electio; vnum tamen peccatum est integratum ex ambobus: quia vbi vnum propter aliud vtrobique dicitur vnum.

Ad quintum dicendum, quod, vt patet per philosophum ethic, omnis, qui peccat, vel peccat ex ignorantia, aut ignorans; Vnde in peccato ignorantiae error peccatum prae cedit. In peccato vero ignorantis error peccatum concomitatur, quamuis ergo angelus, proprie loquendo, non peccauerit ex ignorantia, peccauit tamen ignorans: quia illectus propria delectatione non attendebat, nec consi derabat quae considerare poterat, si vehementia huiusmo di delectationis affectus non fuisset.

ARTICVLVS I btrum Angelus in primo ustantisuae creationis peccare potu.

QVANTVM ad secundum articulum dico cum An selmo, quod angelus in primo instanti suae creatio nis non potuit peccare.

1 Quia, sicut dicit Ansel. in libro de casu diaboli, Anelus non potuit primum actum voluntatis a se habere uia, vt ibidem ait Aus qui scipsum mouet ad volendum, prius vult, si igitur primus motus voluntatis angelicae fuisset defectuosus, talis defectus in Deum retorqueretur, a quo voluntas creata primum motum recepit.

t Praeterea: res generata primum motum habet a generante, ergo uoluntas creata primum motum habet a creante, ergo &c.

lstam eandem conclusionem diuersi doctores diuersimode declarant, quamuis eorum media non concludant; Primo. nm arguit quidam sic. Angelus intelligendo sua naturalia peccare non potuit, sed in primo instanti intelleit solum sua naturalia, ergo in primo instanti peccare non potuit. Maior patet, quia circa sua naturalia errare non po tuit, Probatur minor, quia nen potuit plura simul intelligere, & ideo post primum instans mouit se ad intelligen dum supernaturalia, circa quae peccare potuit, quia circa modum appetendi talia errauit.

Sed istud non valet, quia dato, quod angelus non intelliat simul plura, vt plura, potest tamen intelligere simul plura, quorum vnum est ordinabile ad alterum, vel neces ario dependet ab eo; ergo angelus intelligendo seipsum amul potuit intelligere ipsum Deum, a quo necessario deendet, & vltimum finem, in quem est ordinabilis.

Secundo alii praedictam conclusionem probant sic. Omne peccatum destruit aliquid boni, sed nihil destrui tur nisi habeat esse; ergo si in primo instanti angelus peceasset, tunc aliquod bonum ipsius angeli simul habuisset esse, & non esse.

Et confirmatur, quia mutationes reales ordinatae ad si inuicem sic, quod vna aliam necessario praesupponit, non possunt esse simul in eodem instanti, sed creatio angeli & actio, qua peccauit, sunt huiusmodi; quia peccare non potuisset, si prius creatus non fuisset.

Sed neque ista sufficiunt.

Ad primum igitur dicendum, quod peccatum mortali non praesupponit de necessitate bonum, quod destruati sed impedit bonum, ne fiat, quod tamen ficret, si peccati non esset: sicut enim virtus matrimonii excusat peccatum non quod destruat peccatum presuppositum, sed quia preuenit peccatum, ne fiat, quod vtique fieret, si matrimo nium non esset, sic in proposito. Ad confirmationem dicendum, quod de mutationibus subitis, seu instantaneis maior non habet veritatem; creatio enim solis & illuminatio aeris fuerunt simul duratione, quamuis non fuerunt simul natura: quia illus minatio facta a sole naturaliter praesupponit factionem psius solis.

Alij eandem conclusionem probant sic: Angelus non potuit habere deliberationem in primo instanti suae cres tionis, ergo nec potuit peccare, consequentia paret: quia omnis actus, qui est peccatum, oportet, quod ex delibera tione fiat, cum omne peccatum fiat ex electione, quae, vt patet 8: et hic est finis consilii: consilium autem praesuppo nit deliberationem.

Sed nec istud valet: quia sicut intellectio angeli non requirit tempus, cum non intelligat cum discursu: sic nec eius deliberatio; ipse enim angelus potest simul vello fi- nem, & ea, quae sunt ad finem: sicut simul intelligit princi pia, & ea, quae eliciuntur ex principiis: quamuis igitur ho minis consilium & deliberatio non sit instantaneum, vel instantanea, quia eius intelligere est cum continuo & tempore, cum homo intelligat cum discursu, angelus tamen, qui inteligit simplisi inturtu & sine discursu potest in instanti deliberare

Alii eandem conclusionem probant sic: lmpossibile est, quod aliqua creata potentia simul ad plura se conue tat: sed ad hoc, quod angelus aliquid appeteret necessario praecognouit tria, scilicet se, qui appetebat, ipsum ap petibile, & rationem mouentem ad appetendum, cum ig tur non potuerit peccare, nisi aliquid appetierit; ergo in primo instanti peccare non potuit.

Sed hic in maiori falsum assumitur: quia potentia creat, potest se simul conuertere ad plura ad inuicem ordinat. vt ratio & illud, cuius est ratio; vbi enim vnum propter al terum vtrobique dicitur esse vnum; Vnde etiam visus no ster simul fertur in lucem & in colorem, prout lux est ra tio videndi colorem; igitur angelus simul fertur in ipsum appetibile, & in rationem, sub qua appetitur. Etiam ange tus numquam desinit seipsum intelligere, igitur simul ab prehendit seipsum, qui apperit appetibile, & rationem mouentem ad appetendum.

Alij dicunt, quod si angelus peccasset in primo instanti suae creationis, tunc de necessitate peccasset: falsitas; consequentis patet in libro de vera religione per August. vbi ait, quod omne peccatum adeo est voluntarium; quodis non est voluntarium non est peccatum probatur conseuentia; quia si potuisset non peccasse, aut illud posse ha buisset antequam pecceauit, aut postquam poccauit. Non pri mum: quia anteillud instans angelus non habuit esseNec secundum: quia omne, quod est, quando est, necesse est esse. Nec tertium, quia impossibile est praeteritum non esse preteritum, vt patet. 8. ethic.

Sed nec istud concludit quamuis alicuius sir apparena tiae: quia sicut agens per intellectum simul intelligit por eandem formam hoc, &oppositum, sic simul potest eligere hoc, vel oppositum, & potest agere hoc, vel oppositum secundum suae voluntatis electionem: Vnde siest ibi necessitas, illa solum est necessitas suppositonis, set conditionalis, puta supposito, quod elegerit, tunc, non potuit non eligere; non erat igitur ibi necessitas repugnans libero arbitrio, quae tollit peccatum

Sed quamuis illa conclusio sit in se verissima,tamen tres opiniones vi dentur ei obuiare.

1 Prima est contra illud, quod conclusio praesupponit uia dicit angelum de facto in primo instanti suae creatio is peccasse: nam homo fuit creatus occasione peccati an telorum, puta ad restaurandum casum eorum, sed homo in eodem instanti creatus est cum angelo, quia secuadum Augustinum omniae fuerunt simulereata:igitur in primo instanti suae creationis angelus fuit peccator.

2 Preterea, si non, tunc erat dare vltimum instans, in quo erat bonus, & primum; in quo erat malus; & sic in medio. tempore nec fuit bonus, nec fuit malus.

3 Praeterea, omne mendacium est peccatum, sed dicitur de angelo malo, quod ipse homicida erat ab nitio, & in veritate non stetit.

4 Praeterea, August. 11. super Qem ait, quod diabolus in veritate non stetit, & hoc ab initio, ex quo ipse creatus est: Et ibidem ait, quod factus continuo se a salute ve ritatis auert it superbta tumidus, & propriae potestatis delectatione corruptus. Et ibidem ait, quod diabolus ab ini tio conditionis suae impia superbia cecidit.

1 Ista opinio videtur esse multum antiqua: quia inter Parisienses articulosest condemnata.

1 Dicit enim articulus, quod error est dicere, quod angolus in primo instanti suae creationis peccauit.

2 Praeterea, dicitur, quod vidit Deus cuncta, quae feco rat & erant valde bona, ergo saltem pro illo instanti nulla erat malitia in angelo, ergo &c.

Ad primum dicendum, quod si numquam peccasset angelus, adhuc fuisset homo creatus ad gloriam Dei & decorem vniuersi, licet forte non fuissent tot homines creati, sicut modo.

Ad secundum dicendum, quod quia operationes ango lorum non sunt continuae, sicut motus corporum: ideo inter illa duo instantia non dabitur tempus medium ha pens continuitatem; possunt enim in mensura motus an gelorum instantia se habere consequenter ad inuicem si ne medio. nec valet ista forma arguendi: quia per eundem modum posset probari primum hominem peccasse in pr mo instanti suae creationis, cuius oppositum patet. Ad auctoritates dicendum, quod quia breuis morulfuit inter angeli productionem & lapsum; ideo modus lo quendi scripturae est, quod ab initio ceciderit.

Loquitur etiam August. super. 11. non assertiue, sed in quisitiue, quod patet: quia idide ci; Dei, vbi assertiue, loquitur de illa materia, ait, quod diabolus in veritate nonstetit, sic accipiendum esse, quod in veritate fuerit, sed non permansit; Et eodem capitulo ait, Non ab initio, ex quo creatus est, peccasse putandus est, sed ab initio peccati; qua ab initio superbiae coepit esse peccatum. Et inferius aitque si ne dubio, vbi est vitium malitiae, natura non vitiata poessitAlia insuper est opinio, quae conclusioni supradictae di recte contradicit, quamuis enim vt pomt ista opinio, anelus in primo istanti suae creationis non peccauerit; situt dicit articulus Parisien poccare tamen potuito

Quia non minoris potentiae fuit angelus in primoinitio, quam fuit postea, sed post initium peccare potuit, t euidentia facti demonstrauit,

2 Praeterea, pro quocumque instanti voluntas potest habere actum libere elicitum, pro illo instanti potest pec care, quia potest recte & non recte agere: sed voluntas an geli in primo instanti suae creationis potuit actum fuum libere elicere, quia potentia essentialiter libera pro quae cumque mensura actum suum elicit, libere elicit, sed pro primo instanti potuit actum suum elicere; quia setudum ugust. effectus potest esse coaeternus suae causae. 3 Praeterea, creaturae nationali, seu intellectuali non repugnat pro primo instanti suae creationis mereri tergo nec demereri: consequentia tenet dupliciter: Primo, quia facilius est deficere, quam proficere, Secundo, quia opposi ta sunt apta nata sicri circa idem. Antecedens patet: quia Christus in primo instanti suae conceptionis mereri potuit, & meruit.

Sed istud non valet, quia effectus rei productae coaetera nus productioni eiusdem rei dependet a causa producente; gitur si angelus in primo instanti suae creationis peccasa set, huiusmodi peccatum a suo creatore dependisset.

Ad primum dicendum, quod quamuis angelus habue rit eandem potentiam volitiuam in primo instanti, quam habuit postea; non potuit tamen se ex se mouere ad primum actum, vt patuit per Ans. si. nm mouisset se ad uolendum, quo ad primum actum, quia volendo mouisset se tunc ante suum primum actum fuisset in actu uolendi; pr mum igitur imo tum voluntatis oportet nos reducere in ipsum creatorem.

Ad secundum dicendum ad minorem, quod primus mo tus voluntatis non comperit voluntati elicitiue actiue cum sit a creante. Ad probationem dicendum, quod Augustin, loquitur ibi de effectu causae naturalis, qui quam uis sit coaeternus causae, reducitur tamen, vt plurimum it psum generans, sicut descensus deorsum ipsius grauis redutitur in generans graue, vt sic ratio est pro nobis: quia primus actus voluntatis, cum vt sic, reducatur in ipsum Deum, non est libere a voluntate: igitur non potest esse pectatum.

Ad tertium nego antecedens de pura creatura loquen do. Ad probationem dico, quod Christus non fuit pura ceatura.

ed forte dicetur de anima nostra rationali, quae es ura creatura, & tamen maculatur peccato originali um corpori humano infunditur in primo instanti suae treationis

Respondeo, quod non est simile: quia anima humanpercato originali non maculatur ex sua personali electio ne, el operatione: sed ex aliena actione, & ex eo que corpo nsedo coniungitur, angelus autem non potuit maculaninisi ex sua propria & personali clectione,

Tertia est opinio cuiusdam doctoris, qui circa istam estionem ponit duas propositiones: Quarum prima est mod angelus in primo instanti creationis suae potuit eli ten actum desectuosum, & fundamentum suae rationiMhoc probandum est, quia voluntas eius potuit elicere acum male circumstantionatum, puta quia potuit delige rse super Deum, seu plus quam Deum: Secunda proposuo est, quod angelus in primo instanti non potuit elice re actum defectuosum sibi imputabilem

Fundamentum autem huius secundae propositonis non em recitare: quia propositionem concedo, eo quod sit nsona meae conclusioni: ergo tantum modo ad praesens tolo ostendere, quod istae duae propositiones simul stare non possunt

1 Quta omnis effectus defectuosus, si non fuit casualis imentandus est aut causae immediate elicienti, si libere tietur, aut causae dirigenti, si a tali cam effectus defectuosus ticitur, quae a superiori causa in eliciendo talem effectu Tpitur: sed secundum te angelus in primo instanti pon elicere actum defectuosum: cum igitur huiusmodi ef reus non possit esse casualis, cum sit agentis a proposito, ner derectus talis possit retorqueri in causam dirigentem Se in ipsum Deum: ergo imputandus est causae elicienn, pata ipsi angelo.

Praeterea, omnis actus elicitus contra rectum iudim rationis imputandus est elicienti, maxime si elicieemax rationis: sed quoe angelus plus diligat se, quam Det nem n primo instanti secundum Aug cognouit esse faeorem suum, & omnino summum bonum, hoc est contra nrectum indicium rationis: ergo cum angelus sit rationis Sna, talis defectus sibi esset imputandus.

Ad motinum primae suae propositonis dicendum, quo imus motus voluntatis angelicae actiue non est ab angnased a Deo; igitur impossibile est illum primum motum ntatis angelicae fuisse male circumstantionatum.

ARTICVLVS. I. trum demones post peccatum habeant locim determinatum.

QVANTVM ad tertium articulum est aduertendum qnod in malis angelis quantum ad praesens duo amus considetate, scilicet peccatum & officium, & se¬ cundum hoc possumus ponere duas conclusiones.

Prima est, quod considerando eorum peccatum, tuni proprius eorum locus est infernus: quia grauitas inclinas rem deorsum: sed peccatum est grauitas, qua grauatur substantia spiritualis: ergo infernus, qui est locus summe deor sum, est proprius locus daemonum, considerando eorum peccatum.

Secunda conclusio est, quod quantum ad eorum officium daemones vsque ad diem iudicij, seu vsque ad diem nouissimum pro loco habent aerem, ac etiam infernum: quia de mones quantum ad suum officium tentatores homi num viuentium, & tortores peccatorum post mortem ac infernum descendentium: ergo quantum ad primum offi cium pro loco habent aerem, sed quantum ad secundum, pro loco habent infernum.

Ex is duabus conclusionibus corollarie potest inferri, quod post diem indicij ipsorum doemonum locus erit tantummodo infernus: quia tunc desinet in eis officium tentandi, & tantummodo remanebit in eis officiu puniedi eos, qui cum eis in inferno perpetuo remanebunt. Forte dicetur, quod inter locum & locatum debet es se proportio: sed substantia spiritualis propter suae natura lis puritatis excessum non habet proportionem ad ista lo ca vilia, cuiusmodi sunt, aer, & infernus &c

Dicendum, quod licet talia non conueniant angelratione naturae angelicae in sua puritate manente, tament possunt sibi competere ratione officii, vel ratione culpae contractae.

ARTICVLVS I1I1. Vtrum peccatum primi angeli ceteris angelis pecca. toribus fuerit occasio peccandi.

QVANTVM ad quartum articulum pono duas conclusiones.

Prima est, quod peccatum Luciferi fuit maius peccatis ceterorum angelorum peccantium: quia vbi est maior in gratitudo, ibi ceteris paribus est maius peccatum: sed in Lucifero, siue in peccato Luciferi erat maior ingratitudo: ergo &c. Maior patet: probo minorem: quia pluribu existentibus beneficiatis nolentibus subesse suo benefactori, & recepta beneficia ab eo recognoscere, tunc maior apparet ingratitudo in illo, qui plura & maiora recepit beneficia: sed omnibus alijs agelis Lucifer recepit a Deo plura & maiora beneficia: quia omnes alios angelos ipse excessit in naturae suae splendore & naturalium perfectio num decore. Vnde de ipso exponitur illud. "Tu signaculum similitudinis plenus sapientia, & perfectus decore, omnis lapis pretiosus operimentum tuum": Et tot & tanta beneficia ipse noluit a Deo recognoscere: sed potius com ra Dei voluntatem se erigere volendo non a Deo, sed ex uris suis naturalibus consequi suam perfectam beatitudinem: ergo &c

Secunda conclusio est, quod Lucifer fuit ceteris malis an s gelis causa, vel occasio peccandi: quia vt plurimum videmus illud appetere inferiores, quod superiores habent vel quod superiores nituntur habere, sed inferiores ango li videbant quod Lucifer voluit suam beatitudinem habere per naturam & non ex gratia Dei; ergo cum ipse fuerit maioris scientiae, & perfectionis, quam quicumque ce terorum, verisimile esse videtur, quod caeteri mali anceli tamquam sapientiorem, & perfectiorem imitando hoc ideme legerint. Et ista est intentio Damasclibro secundo. vbi ait de primo angelo, Ipse primus desistens a bono fimul cum eo factae sunt tenebrae, & secuta est eum multi tudo innumera eorum, qui sub ipso ordinati erant angelorum, Et alibi dicitur, Draco magnus, & cauda eius tra hebat tertiam partem stellarum caeli¬

Forte dicetur, quod causa est prior effectu: sed peccatum Luciferi non potuit esse prius peccato ceterorum: quia immediate postquam peccanit cecidit, & sic peccatum eius non fuisset allis occasio peccandi; sed magis fuisset praemunitio, ne peccatent

Dicendum, quod ibi non fuit prioritas temporis, sed solum prioritas naturae, seu originis, & hoc sufficit ad rationem causae & occasionis: causa ni non semper est prior tempore, sed natura

Ad argumentum principale patet ex dictis. Nam agens naturale vel reducitur quo ad primum suum motum in ipsum generas, & tuc similitudo aliquo modo currit. ve non: & tunc non est simile: quia primus motus angeli re ducitur in ipsum Deum