Quaestio 1

Quaestio. 1 An ordo sacer, seu continentiae votum Matri monium impediat.

VTRVM ordo, vel continentiae votum impediant m atrimon ium. Et videtur, quod nonQuia ordo, & votum, non prohibent concupiscentia morbum: ergo non debent prohibere matrimonium quod Deus instituit contra huiusmodi morbum Antecedens patet, quia saepe contingit, quod his, qui sunt ordinati, vel voto astricti, maiores patiuntur carnis concupiscentias ceteris hominibus Patet etiam consequen tia, quia non videtur rationabile, quod ibi remedium ha beat impedimentum, vbi morbo absque impedimoenti potest habere accessum

In contrarium est magister, qui in his duabus distinctionibus ponit quattuor impedimenta matrimonii, pu ta, ordinem, crimen, votum, & praecedens coniugium, &o de his quattuor est ad presens videndum

Primo, scilicet de impedimento ordinis, Secundo de im pedimento criminis. Et hoc, quo ad distinct. 37. Tertio de impedimento voti Et quarto, de impedimento precedentis coniugi. Et hoc, quo ad distinctionem. 38.

RESOLVTI O. Licet nullus de quattuor minoribus ordo sacer matrimonium im pedias, cat erurum tamen quilibet non solum contrahendum probibet, verum etiam contractum dirimu: Proiude vero simplex votum cont rabendum impedit contractum non dessolunt At soltemne contvahendum prohibet, contractumque recindit

ARTICVLV s 1 De impedimento ordinis.

QVANTVM ad primum est aduertendum, quod septem sunt ordines, Quorum quattuor primi, dicuntur ordines minores, tres vero vltimi dicuntur ma iores, seu sacri ordines, ut patet ex dictis superius distinc, 24 articulo secundo. Et secundum hoc pono duas conclusiones.

Prima est, quod nullus ordo de quattuor minoribus impedit matrimonium

Quia pueri, qui sunt minores annis, consuete ordinam tur, quantum ad ordines minores: ergo huiusmodi ordines non impediunt matrimonium contrahendum Antecedens est notum Consequentiam probo.

Quia ille, qui est minor annis, non debet astringi voto continentiae, & per consequens, cum venerit ad anos discretionis, poterit contrahere matrimonium, 2 Praeterea, ista conclusio patet per multas auctorita tes, quas magister hic adducit in littera. Patet etiam ex statuto Alexandri, similiter Innocentii, ut clare habetur extra de cleticis coniugatis, in pluribus capitulis illius qui tuli, Cum igitur ordo non prohibeat matrimonium, nifi propter statutum homanae ecclesiae: & ecclesia non sola non prohibeat, sed expresse admittat, ut existens in minoribus ordinibus contrahat matrimonium: ergo &c.

forte dicetur, quod omnis clericus existens in minoribus ordinibus est aptus ad habendum ecclesiasticu beneficium, nisi sua culpa priuetur: Sed nullus clericus coniugatus est aptus ad habendum ecclesi asticum bene ficium, ergo nullus coniugatus potest esse in ordinibus minoribus. Maior patet, saltem loquendo de praebedis, seu de beneficio non curato. Sed minorem ponit Innocentius Papa extra de clericis coniu. capitulo diuersis fallacuis

Praeterea, nullus vxoratus gaudet priuilegio clericali: sed quilibet in minoribus ordinibus constitutus, po test gaudere priuilegio clericali: ergo, &c. Maior, & mi- nor videntur patere in titulo praeallegato, capitulo loannes.

Ad primum dicendum, quod quamuis maior, sic vniuersaliter accepta, sit uera, & minor sit falsa in ecclefia orientali; nam apud oraecos clerici vxorati, nec priuan tur officio, nec beneficio: tamen econuerso minor est ve ra, & maior est falsa in ecclesia occidentali: quia apudLa tinos, si omanae ecclesiae statuta seruantes clericus vxoratus priuatur officio, & beneficio clericali, quauis poss mortem vxoris, vel eiusdem viuentis consensu, si castita tem seruandam promiserit, possit restitui in officio, ac et beneficio, supposito, quod huiusmodi vxor ad ipsum venerit virgo; secus autem, si corrupta, quia tunc esset biga mus, nec vlterius posset promoueri, nisi de apostolicae se dis dispensatione speciali.

Ad secundum dicendum, quod maior non est vera vniuersaliter, quia quasi in toto regno Franciae existenter in minoribus ordinibus vxorati, qui vxores suas virgines receperunt, deferunt tonsuram clericalem, & gaudene priuilegio clericali, saltem secundum aliqua puncta illius priuilegii. Ad probationem dicendum, quod sicut ha betur in glo, super illo. c. loannes, istud capitulum loqui tur de illo, qui non habet spem, vel intentionem redeun di ad clericatumiquia illi, qui habent spem, & intentionem post mortem vxoris redeundi, poterunt gaudere illo clericorum priuilegio, quod habetur in decretis. 17. q.¬ c. si quis suadente: quamuis quamdiu sunt cum vxoribs non debeant gaudere illo priuilegio, quod eximit clericos ab exactione dominorum: quia cum ipsi cum suis vcoribus existentes tractent negotia saecularia, non esset rationabile, quod a saecularibus exactionibus exiae merentur

Conclusio secunda est, quod sacer ordo prohibet ma trimonium contrahendum, & dirimit, si post sacri ordinis susceptionem fuerit contractum

Quia nullus potest matrimonium contrahere contra tale statutum ecclesiae, quod irritat, quicquid in oppositum fuerit attentatum Sed quilibet existens in sacro on dine tali statuto prohibetur a matrimonio contrahendo: ergo &cetera. Maior est declarata superius distinctione; 4. cirea princi pium primi articuli. Sed minor expresse habetur extra de clericis coniugatis. c. 1. vbi Alexander tertius precipi superioribus praelatis ecclesiae, sic dicens, Si qui clerico. rum infra subdiaconatum acceperint vxores, ipsos ad re linquenda ecclesiastica beneficia, & ad retinendas vxo res disciplina ecclesiastica compellatis: Sed si in subdia conatu, & alijs superioribus ordinibus vxores accepisse noscuntur, eas vxores dimittere, & poenitentiam agere de commisso per suspensionis, & interdicti sententiam compellere procuretis. Ex qua auctoritate non solum ista minor: verumetiam ambae conclusiones istius primi articuli satis euidenter patent.

Sed ex intentione quorundam contra istam conclusionem arguitur sicMatrimonium, praecedens sacrum ordinem, non impedit sacri ordinis susceptionem: ergo sacer ordo prae cedens matrimonium, non impedit, matrimonij contractionem. Antecedens patet ex praedictis de illo, qui virginem duxit in vxorem: talis enim de consensu suae vxoris est capax cuiuslibet sacri ordinis, & vniuscuiusque gradus ecclesiasticae dignitatis. Probatur consequentia quia vbicunque est aliqua impeditio, ibi est aliqua opposito: cum igitur opposito sit relatio aequiparantiae; oportet, quod quantum vnum extremum opponitur alteri, tantum econuerso istud oppanitur illi, & per consequens, cum impeditio innascatur ex oppositone, opon tet, quod quantum illud extremum impedit istud, quod tantum econuerso istud impediat illud.

2 Praeterea sicut se habet virtus ad virtutem, sic se h bet sacramentum ad sacramentum. Sed habitio vniu virtutis non impedit, immo promouet receptionem alterius virtutis: ergo habitio ordinis non debet impedi re contractum matrimonij, cum ambo sint sacramenta.

3 Praeterea, vbi nulla est opposito, ibi vnius ad alrum nulla est impeditio. Sed inter ordinem, & matrimonium nulla est opposito. Maior patet: quia impe ditio supponit aliquo modo repugnantiam, & oppositionem. Minor probatur: quia omnis opposito realis vel est inter contraria, vel relatiua, vel contradictoria, vel priuatiua: taceo de subcontrarijs: quia eorum oppositio est mere logicalis: Sed ordo, & matrimonium, non sunt contraria: quia quandoque, puta matrimonio praecedente se compatiuntur in eodem, contraria vero non possunt simul eidem conuenire. Nec relatiua: quia matrimonium non dicitur ordinis matrimonium, nec ecor uerso. Etiam vnum istorum potest esse, & intelligi sinc altero, sed relatiua sunt simul natura, & naturali intelligentia. Nec contradictoria, nec priuatiua: quia tam matrimonium, quam ordo, dicunt entitatem positiuam; in contradictorus autem, & priuatiuis semper alterum extremorum caret entitate positiua

4 Praeterea, si ordo sacet impediret matrimonium hoc maxime esset pro tanto, quia de necessitate habe ret annexam continentiam. Consequentia patet Sec falsitas consequentis probatur, quia necessitas istius annexionis vel esset ex praecepto legis diuinae, vel ex aliquo statuto ecclesiae. Non potest dici primum, quia in primitiua ecclesia, vbi praecepta dei strictissime seruaba tur, non legitur eos, qui in sacris ordinibus fuerunt, vxo res suas dimisisse. Nec secundum, quia nihil debet eccle sia statuere, quod repugnat rationi humanae: Sed hominem astringere praecepto ad seruandam continentiam repugnat rationi humana. Maior patet apud omnes. Sed minorem sectatores Craecorum probant sicContra rationem videtur esse, quod homo per praece ptum ad hoc compellatur, ad quod per viam consilii du ci debet. Sed ad continere ab omni muliere debet ho mo duci per modum consilii, quia continentia est opus perfectionis, & superogationis, ad quod opus non exten dit se praeceptum: sed tantummodo consilium: ergo, &c fit confirmatur; quia Apostolus. 1. ad Thuiia. dicit, Dia¬ cones sint vnius vxoris viri, qui filijs suis bene praesint, & suis domibus: qui enim bene ministrauerint, gradum sibi bonum acquirent, & multam fiduciam in fide, quae est in in Christo Iesu. Ex quo apparet, quod Apostolus non solum non prohibuit existentes in sacris habere vxores, sed etiam laudasse, & commendasse videtur, & per consequens, non videtur, quod ecclesia rationabiliter hoc valeat prohibere

Ad primum, neganda est consequentia, quia vaden de matrimonio ad ordinem sacrum, astringens se deli centia vxoris suae ad perpetuam seruandam continentiam, vadit de imperfecto ad perfectum, quae via est licita, sed econuerso, tunc iret de statu perfecto ad imperfectum, puta de statu perfectionis ad statum imperfectionis, quae via non est licita. Vnde sicut licite potest homo transire de vita saeculari ad statum professionis approbatae religionis, sed non econnerso; sic etiam in proposito, &c Ad probationem dicendum, quod maior est fal sa, quia medij colores non sunt oppositi, proprie loquendo de oppositone, & tamen vnus existens in subiecto, praestat impedimentum recipiendi alterum. Etiam dato, quod ista probatio aliquid concluderet in naturalibus, tamen nihil concludit in talibus, quae ab humana institutione dependent: sicut est in proposito

Ad secundum dicendum, quod maior non est vera, quantum est ad propositum, quia virtutes sic sunt connexae, quod qui habet vnam virtutem perfecte, illi nulla virus potest deesse, vt patet ex his, quae dixi libro tertio, distinct. 10 artic. 1. Huiusmodi autem connexionem non habent sacramenta. Aliquis enim potest esse perfectae baptixatus, dato, quod omni alio careat sacramento.

Ad tertium nego maiorem, quia dato, quod aliqua, quae non sunt opposita sic se habeant, quod vnum non impediat aliud secundum se, ex hoc tamen non habe tur, quin possit ipsum impedire ex mandato ecclesiae, & humana institutione.

Ad quarrum nego consequentiam: quia, etiam apud Craecos, sacer ordo impedit matrimonium contrahendum, & dirimit contractum post susceptionem sacri ordinis, &tamen apud eos sacer ordo non habet annexam continentiam, quia Oraecus, existens in sacris, vtitur ma trimonio prius contracto, quam esset in sacris ordinibus Etiam consequens non est falsum, saltem in ecclesia occidentali. Ad probationem dicendum, quod necessitas illius connexionis est ex statuto, seu precepto ecclesiae.

Ad cuius intellectum est aduertendum, quod in sexta svnodo statutum fuit, quod nullus existens in sacris ordinibus, de nouo contraheret matrimonium, tamen in illa svnodo nihil de continentia fuit praeceptum, & ideo si quis contraxerat, antequam esset in sacris ordinibus ille non tenebatur ad continentiam, quandium vxor sua vixit, & post mortem vxoris tenebatur ad continentiam. quia non licebat ei secundario contrahere, tum quia fecisset contra statutum iam dictum, tum quia fuisset biga mus, & irregularis, nec per consequens, posset in suo ordine ministrare, tum etiam quia fecisset contra ordinationem Apostoli, qui dixit, quod deberet esse vir vnius vxoris, vt patet t. ad Timo. Et quia reci in omnia ordi nata in praedicta svnodo consenserunt: ideo istum modum obseruant vsq re in hodiernum diem. Sed postea per multos annos in quodam sollemni concilio consenientibus omnibus de ecclesia occidentali, dissentientibus tamen illis de ecclesia orientali, statutum fuit, quod existens in sacris ordinibus non solum non posset matrimonium de nouo contrahere, sed etiam, quod teneretur perpetuo continere. Et ideo omnis de ecclesia Catina, seu occidentali post istud concilium, si fuerint iu sacris, tunc sunt obligati ad continentiam obseruandam

Ad rationem illius probationis dicedum ad minorem, quod hominem astringere per praeceptum ad continentiam pbseruandam, potest dupliciter intelligi. Vno modo absolute. Alio modo, sub adiecta conditione, quae tamen conditio est inhois voluntate. Primo modo, illa minor est vera, sed secundo modo est falsa. Et sic est in proposito, quia recipere sacros ordines est in huiusmodi potestate, seu voluntate. Et probatio illius minoris procedit de primo modo, & non de secundo, quia sicut ad obedientiam re ligionis homo debet duci per modum consilii, tamen sup posita hac conditione, quod ipse ingrediatur religionem, tunc stringitur ad obedientiam per modum praecepti Et eodem modo paupertate, & castitate, quae cum obe dientia integrant essentialia vota religionis: sic quamui absolute homo secularis ad perpetuam seruandam con tinentiam non sit stringendus praecepto, sed ducedus con silio; si tamen sacros receperit ordines, ad huiusmodi com tinentiam potest stringi praecepto.

Ad confirmationem dicendum, quod illa verba Aposto li non sunt ad propositum istorum arguentium. Quia pe multos annos postea a primo habuit ortum ecclesiae Ro manae statutum, praecipiens continentiam omnib in sa cris ordinibus existentibus, de parte saltem occidentali cuius partis prelati in predictum statutum unanimiter consenserunt. Etiam illa uerba Apostoli non sunt praec ptiua, sed solum permissiua: ideo licuit ecclesiae aliud st, tuere. Ad cuius statuti editionem isti sancti patres inter alia motiua dupliciter poterant moueri. Primo scilicet, vt cum maiori puritate altaris ministerium, quod imme diate respicit ipsum sanctum sanctorum, puta, dominun lesum Christum, possent peragere, attendentes scriptu ram ad hoc inducentem Isa, 32. vbi dicitur Mundamini qui fertis vasa domini Secundo, ad praeueniendum furtum, & latrocinium praelatorum, quia tempore istius sti tuti ecclesia iam caeperat habere teporales possessiones de quibus clerici in suis necessariis sustentati, totum, quid ipsis superest, tenentur pauperibus erogare, vt patet 10. q. 1. c. vlt. Nam vt dicitur eodem cap. Quicquid habent clerici, pauperum est. Et est auctoritas beati Hieronvmis bed sicut dicitur 12 q.2. c. gloria episcopi, Ecclesiam de fraudare sacrilegium est: accepisse vero pauperibus erogandum, & esurientibus apertissimi sceleris est, & omni- um praedonum superat crudelitate. Et eadem qc. & si il li, contra tales, quia iam dicta bona pauperum pauperibus non tribuunt, dicitur sic, Si illi, qui nulla ex rebus sui pauperibus Christi distribuunt, aeterni iudicis voce dam nabuntur in futuro, quanto magis hi, qui auferunt pauperibus, quae non dederunti lgitur, ne clerici in animarum suarum periculum reseruarent pro suis vxoribus, ion praecepit ecclesia clericis in sacris ordinibus existentib quod non solum non ducant vxores post sacri ordinis re ceptionem, sed etiam, si quas prius habuerunt, illis deni ue non vtantur.

ARTICVLVS II De impedimento criminis.

VANTVM ad secundum articulum est aduerte dum, quod aliqua crimina prohibent matrimonium contrahendum, & dirimunt contractum

Aliqua vero sunt crimina, quae quamuis prohibeant matrimonium contrahendum, tamen non dirimunt con tractum. Et secundum hoc, sic procedam. Primo osten dam, quae & quot sint crimina matrimonium contractu dissoluentia.

Secundo quae, & quot sunt crimina matrimonium solum contrahendum prohibentia. Tertio mouebo quae dam dubia circa illa crimina matrimonium dirimentia

Quo ad primum est sciendum, quod solum tria sunt crimina ratione quorum dirimitur matrimonium iam contractum

Primum est, si adulter procurat mortem vxoris legit mae illa intentione, vt contrahat matrimonium cum alultera: vel adultera procurat mortem mariti sui, vt con rahat cum adultero: tunc istae duae personae, quamnis per verba de praesenti contrahant, numquam tamen oterunt habere legitimum matrimonium. Istud habetur 3i. qu estio, prima, Si quis viuente.

Nota tamen, quod ista procuratio debet esse cum ef- fectu, ita, quod ex huiusmodi procuratione, mors conugis sequatur. Si enim adultera propter hoc, quod ma trimonium habere posset cum adultero, dedisset venenum coniugi, & tamen ex illo veneno coniuna non fuis set mortuus, tunc si postquam mortuus est coniunx tali morte, cuius adultera non est causa, contraxerit matrimonium cum adultero, tale matrimonium non est dirimendum, vt communiter dicunt Havmundus, & Host. ac ceteri doctiuris.

Secundum crimen est, si adulter, viuente vxore sua dat fidem adulterae de matrimonio contrahendo cum ea post mortem vxoris suae, vel post mortem mariti ipsius adulterae. Istud habetur. 3 1. q8. 1. relatum. Et idem in telligendum est de iuramento, vel etiam simplici pmis sione, quod nunc dictum est de fide, sicut notauit Hugo, super iam dicto c.relatum,

Tertium crimen est, si adulter cum adultera de facto contraxit matrimonium per verba de presenti, viuente vxore ipsius adulteri, vel viuente marito ipsius adulterae. Istae duae personae numquam possunt habere veri matrimonium, etiam post mortem suorum coniugumNotanter autem hic dicitur, adulter cum adultera, quia si numquam polluit eam tempore, quo vixit vxor sua, tunc non obstante, quod sibi dedisset fidem de contrahendo, sicut tactum est de secundo crimine, vel de fa cto contraxisset cum ea, legitima vxore viuente, tamen si post mortem vxoris iterum cum eadem contraxerit matrimonium, non est dirimendum, sicut patet extra do eo, qui duxit in matrimonium, quam polluit per adulte rium, capitu vltimo, vbi Crego o. sic ait, Si quis, vxore tiuente, fide data, promisit aliam se ducturum, vel cum ipsa de facto contraxit, si nec ante, nec post, legitima eius superstite, cognouit eandem, quamuis vtrique ipsorum pro eo, quod in hoc grauiter deliquerunt, sit poenitentia iniungenda, non est tamen matrimonium, quod cum ea contraxit post vxoris obitum, dirimendum: ceterum tole rari non debet, si prius, vel postea, dum vixit vxor ipsius, illam adulterio polluisset. Et isti tres casus possunt his versiculis memoriae commendari. Nubant, siue fidem det maechi de compulando. Siue parent mortem, connubia unt dirimenda

Sed quo ad secundum notandum, quod a iuristis setem assignantur crimina, quae prohibent matrimonit contrahendum, tamen non dirimunt contractum,

Quorum vnum est incestus. De ista prohibitione ha betur.32. qu 7. c. si quis viduam, & c. qui dormierit

Aliud est raptus sponse, puta, si aliquis rapit violenter mulierem alteri desponsatam. Et de hoc habetur. 27. quod. 2. c. statutum.

Tertium est uxoricidium, puta, qui vxorem suam occ dit, ductus xelo vindictae, iracundia, vel inuidia. Et de hoc habetur 33. q. 2. c. admonere te

Quartum est, susceptio propriae sobolis de fonte bapti mi in fraudem matrimonii. Ad cuius intellectum sciedum, que antiquitus raro baptix abatur homines, siue adulti es ent, siue paruuli, nisi bis in anno, scilicet in vigilia Pa schae, & pentecostes Et tuc in illa pressura circa sontem b aptismi aliqui dolosi homines odientes vxores suas, su ceperunt propriam prolem de fonte baptismi, ne postea tenerentur reddere debitum carnalis copulae propter cognationem spiritualem, quae contrabitur inter illum, qui puerum suscipit de baptismo, & matrem eius. Et hoc percipiens summus pontifex, prohibuit, ne tales denuo contraherent matrimonium, etiam post mortem vxorum, quas tali fraude circumuenire nitebantur. Et istud habe tur 3o. q. 1.c. de eo

Quintum est, Occisio praesbvteri; Vnde extra de poenitentiis, & remissionibus, c. qui presbvterum, dicitur, quod ille, qui occidit praesbvterum, duodecim annis peeniteat, & cingulo militiae careat, nec deinde contra nat matrimonium,

Sextum crimen, propter quod aliquis sustinuit sollemnem poenitentiam. Postquam enim alicui pro suo crimi ne iniuncta est sollemnis poenitentia, ille deinceps non debet contrahere matrimonium, vt habetur 33. quaest t. capitulo, De his.

Septimum est, si quis scienter accipit monialem in vxorem. Et de isto habetur 27. q.i.c. Hi, qui. Et hos septen casus comprehendit Hostien in sua summa, quae dicitur copiosa, his versibus

Incestus, raptus sponsatae, mors mulieris, Susceptus pro priae sobolis, mors presbvteralis, vel si poeniteat sollemniter, aut monialem, Accipiat, prohibent haec coniugit sociandum

Forte dicetur, cum vxoricidium claudatur in primo crimine, quo matrimonium contractum dirimitur, videtur quod non possit poni in numero criminum, quibus soli prohibetur contrahendum, & non dirimitur contractum: quia de plano sequeretur contradictio, scilicet, quod vxt ricidium solum prohiberet contrahendum, & non solu prohiberet contrahendum. Et etiam dirimeret matrimonium contractum, & non dirimeret contractum

Respondeo, quod hic nulla est contradictio, quia licet propter vxoricidium dirimatur matrimonium contractum, quando quis occidit vxorem illa de causa, vt ma trimonium contrahat cum adultera: tamen si illam illa de cam non occidit, sed alio motiuo, puta xelo vindictae; quia forte ipsam repererit in adulterio, vel motus ex ircundia, vel inuidia occidit ipsam, tunc vxoricidium spe ctat ad crimina tantum modo prohibentia contrahendum & non dirimentia contractum

Etiam, quantum ad sequentes duos casus, in quibus dirimitur matrimonium, potest dubitari, posito, quod ali quis in vna ciuitate habeat vxorem legitimam, & in alia ciuitate contrahat cum alia, quae hanc fraudem ignorat, per verba de futuro, quantum ad secundum casum, vel per verba de praesenti, quantum ad tertium; vtrum pos mortem primae possit verum habere matrimonium cunm secunda

Dicendum, quod si secunda manet in huiusmodi igno rantia vsque ad mortem primae, & post mortem primae, ista secunda, percipit fraudem viri, tunc fraude huiusm; di, percepta in voluntate istius secundae mulieris est com illo viro tenere matrimonium, vel petere ab eo diuortium, ficut patet extra de eo, qui duxit in matrimonium, quam polluit per adulterium, c. Propositum est nobis, vbi praemisso isto casu, circa finem istius capituli. Alexander ter tius sic concludit, Nisi mulier diuortium petat, ad peti tionem viri non sunt aliquatenus separandi. Vel secun pa percipit istam fraudem, adhuc prima viuente, & tumc vel immediate recedit a viro, ita, quod nmquam permi sit se carnaliter cognosci ab eo, postquam de cer- to nouit eum habere aliam vxorem uiuentem, tunc nes hoc impedit, quin post mortem primae, istae duae person possint contrahere verum matrimonium. Si autem pos illam certitudinem permiserit se cognosci ab illo vro, viuente adhuc prima, tunc nuquam poterit habere ma trimonium cum eo, etiam mortua prima. Ista patent ex tra de secundis nuptiis. c. Dominus

ARTICVLV S lin De impedimento voti.

QVANTVM ad tertium articulum est aduerten¬

dum, quod votum impediens matrimonium, est votum continentiae. Et istud est duplex: nam vnum estvo tum continentiae sollene Aliud autem simplex Quando autem votum continentiae dicatur esse sollemne quamuis de hoc sint variae opiniones apud aliquos iurisperitos, tamen secundum communem doctrinam theo logorum, & secundum maiorem partem iurisperitorum, solum duobus modis sollemnixatur votum continentiae, scilicet per sacri ordinis susceptionem, & per certae regulae professionem in manu eius, qui potest recipere huiusmodi professio nem, puta, in manu praelati ipsius, qui profitetur, vel vice eius gerentis, vel si mansit in religione approbata: Si quis autem alio modo vouet continentiam, quam his duobus modis, hoc dicitur votum simplex. Et istud ponit hatholomeus Prixiensis in glo libri decretorum. 17. qci in principio. Idem ponit Tancre dus, & Hostien. & multi alii doctores iuris vna cum doctoribus theologiae. Innocentius vero addit quosdam a lios modos sollemnix andi votum continentiae, qui, vel non sunt in vsu, vel si acciderent, ad istos possunt reduciHis praemissis, pono tres conclusiones.

Prima est, quod sollemne votum continentiae prohibet matrimonium contrahendum, & dirimit contractum.

Quia sacer ordo, & approbati ordinis professio prohibent contrahendum matrimonium, & dirimunt con: tractum. Sed sollemne votum continentiae, vel est anne xum sacti ordini, vel approbati ordinis prosessioni: ergo &cetera

Maior probatur. Nam quod sacer ordo impediat matrimonium contrahendum, & dirimat contractum, patet in primo articulo istius quaestionis Quod autem prosessio impediat, & dirimat, habetur expresse extra, qui clerici, vel vouentes, c. meminimus. Sed minor patet ex ia dictis Praeterea, ista conclusio euidenter habetur in de cretis, dist. 27. c. vouentibus. Item habetur . 27. qi. quasi in singulis capitulis illius quaestionis,

Conclusio secunda est, quod votum continentiae simplex prohibet matrimonium contrahendum. Quia si in aliquo casu votum simplex non impediret matrimonif contrahendum, hoc maxime videretur, quando post hu iusmodi votum aliquis iurasset se contracturum matrimonium cum aliqua muliere: sed huiusmodi iuramento non obstante, adhuc impedit: ergo in omni alio casu impedit contrahendum, nisi auctoritate superioris super eo fuerit dispensatum. Maior patet Minor probatur auctoritate Clementis tertii, qui extra, qui clerici, vel vouentes, c rursus, respondet ad casum ibi depositum de quodam, qui post simplex votum continentiae iurauit quandam ducturum in vxorem, sic dicens, Arbitramur, quod cum simplex votum apud Deum non minus obliget, quam sollemne pro eo, quod iurauit temere, poenitentiam agat, & votum, quod Deo fecit, studeat obseruare.

Tertia conclusio est, quod simplex votum continentiae non dirimit matrimonium contractum. Quia, quan do aliquid sic se habet, quod, ipso non obstante, verba de praesenti consensum matrimonialem exprimentia, faciunt verum matrimonium, hoc non dirimit matrimonium contractum: Sed non obstante simplici voto, verba de praesenti generat verum matrimonium, vt patet distin. 27. c. si vir. 2 Praeterea, Clemens in iam dicto c. rursus, post ver. ba praedicta subdit, quod si postquam huiusmodi praestitit iuramentum, ad nuptias motu proprio conuolassee, cum votum simplex matrimonium impediat contrahen dum, non tamen impediat iam contractum, nihil ambiguitatis quaestio contineret Ex qua auctoritate clare pa tet non solum ista tertia conclusio, sed etiam secunda

3 Praeterea, istae duae conclusiones etiam habentur ex dictis Alexandri extra qui cleri. vel vo. ca. consuluit, vbi circa sinem illius capituli, sic ait. Sicut simplex votum matrimonium impedit contrahendum, & non diri mit contractum, ita habitus sine professione susceptus ne contrahatur, impedit, sed contractum nequaquam dissoluit.

4 Praeterea, eodem titulo, c. meminimus, Papa Alecander ait sic, Si quisquam, qui se religioni deuouit, & habitu suscepto, professionem fecit, postmodum sibi aliquam copulauerit, est cogendus ab ea recedere, & ad ecclesiam, cui se contulit, sine contradictione redire: verum si nec habitum suscepit, nec professionem fecit, sed votum solummodo, & se ad religionem transiturum promisit: licet matrimonium postea contraxit, non est cogo dus ad religionem transire, & matrimonii votum rescin dere. Ex prima parte istius auctoritatis plane patet prima conclusio Sed ex secunda parte patet concl. 5.

forte dicetur, quod ista tertia conclusio videtur com tradicere primae, & econuerso: quia vota continentiae que aequaliter obligant, illa aequaliter matrimonium im pediunt: Sed votum sollemne, & votum simplex, aequali ter obligant, teste Clemente in capitulo praeallegato tursus: ergo si sollemne votum dirimit matrimonium con tractum, sicut dicit prima conclusio, etiam simplex dirimet, quod est oppositum tertiae conclusionis: vel si simplex votum non dirimit, sicut dicit tertia conclusio, sequitur, quod nec sollemne votum dirimat matrimonium, quod est oppositum primae conclusionis.

2 Praeterea, si simplex votum continentiae non dirimeret matrimonium contractum post huiusmodi votum, tunc de necessitate iuris, homo esset obligatus ad facier dum mortale peccatum, sed consequens est inconueniens: ergo & antecedens Falsitas consequentis est nota: Aequitas enim iuris hoc non admittit, quod aliquis homo de necessitate iuris mortaliter peccet. Consequentia pro batur, quia qui perpetuam vouit castitatem, etiam voto simplici absque adiunctione professionis, & sacri ordinis, non potest actum carnalis copulae exercere sine mor t ali peccato: Sed existens in matrimonio, de necessitate iuris tenetur coniugi reddere actum carnalis copulae, er go &c. Maior probatur, quia quicumque elicit actum con tra votum suum licitum, & honestum, ille mortaliter peccat: Sed si aliquis perpetuam vouens castitatem, & continentiam, exerceret actum carnalis copulae, tunc eliceret actum contra suum votum licitum, & honestum Minor patet ex dictis superius distinctione trigesim; secunda, articulo primo.

Ad primum dicendum ad minorem, quod licet voti simplex, & sollemne, aequaliter obligent, quantum ad ge nus peccati illorum, qui faciunt contra huiusmodi vota, quia tam violans votum simplex, quam violans votum sollemne, quodam modo peccant eodem genere peccti, licet vnus grauius peccet altero: eo, quod peccet cum maiori scandalo:tamen non aequaliter obligant, quantum ad praeueniendum alterum superueniens vinculum puta, ipsum matrimonium Cuius ratio est: quia votum sim plex aequipollet nudae promissioni: Sed votum sollemne includit promissionem cum tramslatione dominii is alterius potestatem: Huiusmodi autem translatio etiam fit in matrimonio, & maxime in matrimonio consummato. Modo sic est, quod licet post simplicem promissio nem, res promissa non debeat transferri in alterius pote statem, quam illius, cui promissio facta est: tamen si dominium illius rei de facto transfertur in alterum, quamuis peccet, qui sic a primo promisso recedit, tamen trans latio iam dicti dominii non potest reuocari. Hinc est, qui si aliquis post simplex votum continentiae contrahit ma trimonium, tunc propter translationem dominii super corpus suum factum in coniugis potestatem, iste obligatur ad tenendum matrimonium, maxime si fuerit consummatum: Sed post sollemne votum non ligat matri monium, quia per voti sollemnixationem iam translatu est vouentis dominium in Dei, & sui vicarii potestatem: & ideo non potest taliter uouens dominium sui corporis vlterius transferre in coniugis potestatem: Nam quod semel ab aliquo translatum est, hoc ab eodem vlterius transferri non potest

Ad secundum, nego consequentiam. Ad probationem dicendum ad minorem, quod reddere actum carnalis copulae, non est de necessitate iuris, nisi postquam transierunt duo menses, coputando a die, qua contractum fuit matrimonium, vt ostensum est superius distinctione rigesima septima, articulo tertio, conclusione secunda Et ideo infra illos duos menses iste per ingressum teli gionis potest vitare mortale peccatum. Si autem, antequam pertranseant iam dicti duo menses, consentit in actum carnalis copulae, tunc pro prima vice peccat mor taliter, non de iuris necessitate, quia adhuc de iure non tenebatur coniugi in hoc obedire: Et ideo huiusmodi pec carum procedit a propria voluntate Consummato vero matrimonio per huiusmodi primam carnalem compulam, tunc postea reddendo debitum coniugi exigenti non peccat, quia ad hoc tenetur ex debito iustitiae, & de uris necessitate: igitur virtute, & fide matrimonii excu atur a peccato, tamen non excusatur petendo, tum quia ius petendi non habet: quantum enim in se est, tenetur ad continentiam ratione voti praecedentis: & eade ratione non debet transire ad secundas nuptias, si super uixerit mortuo coniuge. Tum etiam, quia coniunx de ne cessitate iuris non tenetur petere, ut dictum est distinc32. artic. 2 conclusione. 2. Igitur huiusmodi necessitas non excusaret illum, cuius matrimonium praecessisset vo tum continentiae, si ipse peteret debitum,

ARTICVLVS IIIR De impedimento precedentis conugij¬

QVANTVM ad quartum articulum patet ex praedictis, quod ligamen, seu vinculum praecedentis coniugii, viuente coniuge, dirimit matrimonium sequens, hoc dumtaxat excepto, si vnus coniugum ingreditur re ligionem, antequam matrimonium consummetur, vel si a statu infidelium, recipiendo baptismi sacramentum, con uertitur ad fidem, altero coniuge manente in sua infide litate: in quorum casuum primo moritur mundo, postponendo vitam mudanam, in secundo regeneratur spiritualiter, inchoando vitam Christianam. Et de his omnibus dictum est superius, ideo transeo causa breuitatis. Duo tamen dubia circa istam materiam unt declaranda

Primum est, Dato, quod vir vxorem, vel vxor virum perdiderit longo tempore; vtrum possit contrahere natrimonium de nouo. Et dato, quod contrahat, qualiter cum isto secundo coniuge debeat se habere¬

Ad hoc respondeo, sicut respondet Lucius Papa extra de secundis nuptiis, capitulo dominus, vbi sic ait, Nullus ammodo ad secundas nuptias migrare praesumat, donec ei constet, quod ab hac vita migrauerit coniunx suus

bi vero aliquis, vel aliqua illud hactenus non seruaue rit, & de morte prioris coniugis adhuc sibi existimat du bitandum, persone, quae sibi nupsit, debitum non deneget postulanti, quod a se tamen nouerit nullatenus exigendum. Quod si post hoc de prioris coniugis vita constiterit, relictis adulterinis amplexibus, ad priorem coniugem reuertatur. Ex qua auctoritate patet, qud non assistente certitudine de morte vnius coniugis; alter coniunx ad secundas nuptias non debet transire. Si tamen transierit, quamdiu probabiliter dubitat, potest debitum reddere, sed non exigere.

Sed quam cito de certo constiterit de vita prioris coniugis, tunc debet a secundo recedere. Ista eadem sententia patet, trigesima quarta, quaestio. prima, cum per bellicam,

Secundum debitum est, dato, quod aliquis de morte iuscitetur, vtrum teneatur vxorem, quam habuit prius, quam moreretur, repetere, & ipsa eum; vel ambo sint absoluti a vinculo prioris coniugii.

Circa quod est aduertendum, quod aliquem fuisse mortuum potest dupliciter intelligi, Vno modo realiter,

Alio modo, apparenter. Nam sicut referunt aliqui valde periti in arte medicinae, quaedam est infirmitas, quae tenet hominem per tres dies naturales, hoc est per tres completas celi reuolutiones, ita sopitum in omni- bus sensibus, quod cuilibet intuenti videtur esse mortuus. Et inde forte inoleuit, quod reges, & principes aliquarum terrarum tribus diebus, postquam mortui sunt custodiuntur super terram, antequam sepeliantur, ne forte tacti sint iam dicta infirmitate. Et ex hac opinione quidam haereticus, nomine Petrus de Apono, qui expeditissimus fuit medicus, accepit occasionem diridem di miracula Christi, & sanctorum, quantum ad suscitationem mortuorum Dixit enim, quod tales resuscitati non erant vere mortui, sed infirmi praedicta infirmitate. Et si dicebatur sibi de Laxaro, qui erat quatriduanus in monumento, praedicta autem infirmitas, sicut etiam ipse concessit, non potest tenere hominem vltra tres dies Ipse respondit, quod illud dictum de Laxaro verificaba tur per svnedochen, ita, quod pars accipiebatur pro toto. Fuerunt enim, vt ipse dixit, solum tres dies natu rales: numerabantur tamen quattuor, quia erat ibi pars primae dici & pars quartae diei, quae duae partes aequipollebant vni dici naturali, quae cum duobus aliis diebus fa cieb ant tres dies naturales.

Sed isti mentita est iniquitas sua, & recepit merceden erroris sui. Nam ego sui praesens, quando in ciuitate Paduana ossa sua pro his, & aliis suis erroribus, fuerunt combusta

Supposita igitur ad praesens dei virtute, quae hominem etiam redactum in puluerem potest suscitare ad vitam vt infra patebit circa distinctionem. 23. & supposita ctiam veritate de praedicta infirmitate, tunc pono duas contlusiones.

Prima est, qued si aliquis, qui vere fuit mortuus, resuscitatur, & vxer sua post mortem eius, contraxit matrimonium cum alio viro, tunc debet manere cum secundo, & non debet reuerti ad illum, qui a morte est suscita tus: Quia, quod legitime contractum est, hoc non est dirimendum: Sed ista mulierlegitime contraxit cum isto secundo viro.

Maior est nota. Etiam minor patet, quia sicut habe tur extra de secundis nupt. capitulo super illa quaestione, mortuo uiro, vxor potest, absque infamia, matrimonium cum alio viro contrahere, etiam infra dies luctus primi viri.

Secunda conclusio est, dato, quod non contraxit cum alio, adhuc tamen non tenetur de necessitate recipere il lum virum a mortuis resuscitatum. Quia vinculum ma trimonii dissolutum fuit in morte illius viti. igitur poss mortem vxor non transit illi viro matrimonialiter obli gata. Consequentiam istam innuit Apostolus. 1. ad Corvbi ait. Mulier alligata est legi, quanto tempore vir eius viuit, quod si dormierit vit cius, liberata a lege viri, tui vult, nubat tantum in domino¬

Forte dicetur, quod Apostolus videtur oppositum istius innuere ad Hebrae. vbi ait, quod acceperunt mulieres de resurrectione mortuos iuos

Respondeo, secundum glo. isti mortui non fuerunt mariti istarum mulierum, sed fuerunt filii earum.

Dato etiam, quod fuissent maritit ex hoc tamen non habetur, quod ipsos acceperint de necessitate prioris matrimonii, sed potius de congruitate, & honestate, ipsos accipiendo, quodam nouo consensu nouum matrimonium cum ipsis contraxerunt. Et ista etiam est intentio magnorum doctorum in iure canonico, sicut patet, trigesimasecunda, quaestione septima, capit. licet super quo capitulo notauit Hugo quod axarus, post resurrectionem suam, non potuit repetere vxorem suami & si voluisset eam vlterius habere in vxorem, necessi uisset eos de nouo contrahete matrimonium. Et addit quod tamen propter hoc Faxatus non fuisset bigamus, quia non diuisisset catnem suam.

Tertia conclusio est, quod si aliquis ratione supradictae infirmitatis mortuus videretur, talis ad se reuersus, de necessitate tenerctur repetere vxorem suam, & econ uerso, illa teneretur repetere eum, quia matrimoniale vinculum fundatur super toto coniucto. & ideo toto non dissoluto, non dissoluitur huiusmodi vinculum: Sed quam uis in vera morte totum dissoluatur, quando anima a con pore separatur, & per tonsequens, esse humanum, quod est esse totius, cortumpitur: tamen in predicta infirmitate non dissoluitur totum, nec corrumpitur esse totius:io manet huiusmodi vintulum, & per consequens manet uerum matrimonium

Ad argumentum principale, nego consequentiam. Ad probationem dicendum, quod licet in his, qui sunt in sa cris ordinibus, & continentiae voto astricti, hoc remedium, quod est matrimonium, habeat impedimentum: tamen alia remedia, quae melius, & nobilius militant contra carnales concupiscentias, non habent impedimentum, puta, oratio, corporis castigatio, & diuinae gratiae cooperatio, qua Deus succurrit omnib. qui inuocant illum in veritate.