Quaestio 1

Quaestio I An voluntatis coactione matrimonium impediatur.

VTRVM coactione voluntatis matrimonium impe diatur videtur, quod non, quia non m nus repugnat matrimonio deceptio; quam conactio: sed deceptio non im pedit maitrimonium: ergo nec coactio. Maior est nota, & communiter concessa. Minorem probo, quia si deceptio matrimonium impediret, tunc inter lacob, & LVam non fuisset verum mattimonium consequentia patet, quia lacob fuit deceptus: intentio enim sua fuit perficere matrimonium cum Rachel, & secrete ipso inscio, apposita fuit sibi Eya, ut patet in Sen Falsitas etiam consequentis patet, quia nusquam legimus reprehensum illud matrimonium quod Iacob habuit cum ipsa Lya

In contrarium est Magister in littera istarum duarum distinct nam distinctio. 20. probat, quod consensus coma ctus non facit matrimonium. Et distinctio. 50. probat, quod error personae, & conditionis impedit matrimonium. Hic quattuor sunt videnda. Primo vtrum ma rtimonium impediatur violenta coactione. Secundo vtrum pater possit de iure ad contraliendum matrim anium cogere filium, vel filiam existentem in eius potestateEt hoc quantum ad aeedistin Tertio vtrum matrimonium mpediatur fraudulenta deceptione. Et quarto, propter dicta Magistri hic in littera sunt aliqua videnda cirea ma trimonium, quod habuit loseph cum virgine Maria Ei hoc quantum ad; ondist.

RESOLVTIO Litei absoluta ac leuis uoluntatis coactio matrimonium non impediat, conditionata tamen prout metum inducit. qui etiam concianti viro contingit, sacramen tum huiusmodi non admintit.

ARTICVLVS Vtrum matrimonium impediatur violen ta coactione.

QVANTVM ad primum est aduertendum, quod secundum philosophums ethic, duplex est violentum. Vnum simpliciter, & alterum mixtum. Appellat autem philo ophus violentum simpliciter, quando aliquis cogitur absolute, puta quando trahitur, vel pelli tur alicubi contra omnem voluntatem suam. Et violentum mixtum vocat illud, quod quamuis secundum se non laceat homini, tamen in ipsum consentit, ne eueniat es maius malum, vt homo proiicit merces in mare, ne totaliter patiatur naufragium. Et istam eandem distinctio nem intendunt doctores theologiae, cum dicunt, quod duplex est conactum, seu coactio. Quaedam absoluta, & quaedam conditionata. Quod enim philosophus appellat violentum simpliciter, hoc isti appellant conactionem absolutam, & quod ipse appellat uiolentum mixtum, eo quod aliquid sit ibi de voluntario, & aliquid de inuolun tario, hoc isti appellant coactionem conditionatam, eo quod homo non consentiat in huiusmodi factum, nisi sub illa conditione, vt possit euitare maius malum. E quia, secundum iuristas, metus est mentis trepidatio ratione instantis, vel futuri periculi, apparet, quod idem in telligunt iuristae per metum, quod theologi per coactio nem conditionatam.

Item est aduertendum, quod duplex est metus. Vnus cadens in constantem virum, qui quattuer modis contin git. vno modo, quando alicui indicitur aliquid faciendum ub tali conditione, quod si non fecerit, oportet, quod patiatur stuprum. Secundo modo, quod patiatur perpetuo seruitutis iugum Tertio modo, quod patiatur corpo ris sui supplicium Quarto modo, quod si nonfecerit, de ducetur ad mortis periculum. Istis enim quattuor periculis imminentibus, metus cadit in constantem virum, vt patet extra de his, quae vi, vel causa metus, siunt in gl super cap. cum dilecti Hoc etiam patet. f eod tit c. nec tim orem Et hoc potest his versibus memoriae commen dari. Tangitur interdum constans formidine causa Sturi, siue status, verberis, atque necis. In construendo, tunt Vcausa, quod est vltima dictio primi versus, debet construi cum quattuor genitiuis sequentis versus, scilicet stu pri, status, verberis, necis. Alius est metus, qui non cadit in constantem virum, qui scilicet non habet ira fortes causas terroris, situt si aliquis diceret, si non feceris hoc ego non habebo gratiam tui, vel ego non diligam tevel molestabo te in rebus exterioribus: quamuis tibi non noceam in persona

lstis praemissis pono tres conclusiones. Prima est, quod coactione absoluta non impeditur contractum matrimonium. Quia consensus hominis non potest absolute cogi: ergo coactione absoluta non potest matrim onium impediri Consequentia patet: quia non ex alia causa coactio dicitur matrimonium impedire, nisi pro tanto: quia consenius coactus caret libertate, quae in consensu matrimonii necessario estrequisita. An tecedens probo: quia si consensus hominis posset absolute cogi, tunc volitum non esset volitum, quod est ex ptessa contradictio, prob atio consequentiae: quia respectu cuiuscunque actus voluntas praebet consensum, ille actus est aliquo modo volitus: quia quantum est ibi de tonsensu, tantum est ibi de volito, sed quicquid est abso lut e coactum, hoc nullo modo est volitum: ergo &c. Et confirmatur, quia illud, quo omne peccatum mortale perficitur, hoc non potest cogi absolute, sed humano con sensu omne peccatum hominis perficitur: ergo &c Maior patet, quia si datur oppositum, tunc homo absoluti posset cogi ad faciendum mortale peccatum, quod est contra Augn qui ait, quod peccatum omne est adeo voluntarium, quod si nullo modo est voluntarium, nullo modo est peccatum. Et per eandem auctoritatem pate minor istius confirmationis.,

Secunda conclusio est, quod coactio conditionata prout inducit metum cadentem in constantem virum; impedit matrimonium.

1 Quia illud, quo constantis viri consensus extorque tur, & cogitur, illo matrimonium impeditur: sed comactio conditionata inducens metum in constantem virum, com git eius consensum. Maior patet: quia extra de spon. & ma ccum locum, dicit Alex 3. Necesse est, vt, vbi assensus cuiusquam requiritur, coactionis materia repellatur matrimonium autem solo consensu contrahitur: igitur vbi de ipso quaeritur, plena debet securitate gaudere, cu ius est animus indagandus. Ec eod tit e contrahentes. Papa Honorius: dicit sic Sane illis, quae benedictione recepta mox a sponsis effugiunt ante carnis copula m subsecutam, asserentes se metu compulsas verba protulisse consensus, non statim est audientia deneganda, sed de illato: meta est cum diligentia inquirendum. Et si talis metus inueniatur illatus, qui cadere potuit in constantem virum, erunt non immerito audiende. Minor etiam patet: quia vir prudens, & constans propter hoc, quod vitet maius inconueniens, consentit in aliquid, qam tamen simpliciter, & absolute sibi displicet, & per con sequens, vt vitet aliquod praedictorum quattuor inconuenientium, consentit in matrimonium consensu comacto coactione conditionata

Praeterea, coactio, inducens metum potentem cadere in prudentem, & constantem virum, impedit professionem religionis: ergo impedit matrimonium. Anrecedens patet ex his, quae ponuntur in decte. 10. q4 3. c praesens: Consequentia etiam patet: quia maior fauot tribuendus est matrimonio spirituali, quam carnali sed professio religionis est quoddam matrimonium spirituale: ergo &c.

Sed contra praedicta sunt duae opiniones. 1 Quarum prima ponit, quod ex quo homo metu coactus non consentit, nisi vt effugiat poonas: poenas auem sufficienter effugiet, dicendo, verba exteriora sine omni consensu: igitur si aliquo modo consentit homd inimo interiori, tunc non consentit ex metu; & per con sequens, iste consensus est liber, & non coactus: & ideo, vt dicunt, talis consensus obligat, & facit verum matrimo nium. Et addunt isti doctores, quod coasensuc hominis nullo modo potest cogi, quamuis homo possit cogi ac dicendum verba, quibs solet exprimi huiusmodi consensus

2 Praeterea, hoc confirmatur sic. Liberum arbitrium cogi non potest: ergo consensus cogi non potest: Antecedens patet quia si hberum arbitrium posset cogi, tumo liberum non esset liberum. latet etiam connsequentia quia eiusdem hbertatis est actus elicitus cum potentia, a qua elicitur: Sed consensus est actus elicitus a libero arbitrio: ergo consensui non minus repognat cogi, quam libero arbitrio.

Praeterea, consensus non potest esse violentus: er¬ go nec coactus. Consequentia est nota: quia omne coactum est violentum, vt patet 5. metaph ergo a destructione consequentis, quod non potest esse violentum hoc non poterit esse c actum. Probatur antecedens quia omnis violenti principium est ab extra: sed nullius consensus principium estab extra Maior patet: quia vio entum est, cuius principium est ab extra, non conferen vim. passo, vt patet 3. ethic Minor etiam patet: quia omni consensus est a voluntate, & per consequens est ab intrinseco principio.

Sed ista opinio non valet: Quia quamuis eius motius pene concludant consensum non posse cogi coactione sin liciter, & absoluta: tamen non conuincunt, quin possit cogi coactione conditionata. Quod potest ex dictis eo rum probari sic Quicunque metu potente cadere in virum constantem potest cogi. ad proferendum aliqua ver ba, quae sine mortali peccato proferre non potest absqu interiori consensu, ille, inquam, potest cogi ad habendum int eriorem consensum: Sed metu potente cadere in con stantem virum potest homo cogi ad proferendum ver. pa, quibus consucuit exprimi consensus matrimonu, & naec verba homo non potest exprimere, quando ab eo exigitur contrahendum matrimonium, sine consensu absque mortali peccato: ergo &c. Maior patet: quia metu potente cadere in constantem virum cogitur homo ad assentiendum minus malo, ne incidat in maius malum, vt patet ex dictis superius: Sed nullum est maius malum, quam mortale peccatum ergo ad illud suffici er ter cogitur homo, quod non potest vitare sine mortali eccato. Minor habet duas partes. Et quantum ad primam partem patet ex dictis istorum: Sed secundam par tem, scilicet quod verba consensum matrimonii expri mentia homo, quando ab eo exigitur matrimonium, not ossit proferre absque interiori consensu sine mortali peccato, probo sic. Quicunque perniciose mentitur, ille mortaliter peccat. Ista patet ex dictis superius lib. 3. dist. 2E Sed tempore, quo ab homine exigitur matrimonium, i exprimit verba, quibus consensus matrimonii consue uit exprimi sine consensu, tuac perniciose mentitur, vt de se patet: ergo &c.

Ad primum igitur motiuum istorum dicedum, quod pomo metu coactus non solum debet consentire, vt ef tugiat poenas, sed vt effugiat absque peccato, quod nou otest fieri in proposito proferendo verba matrimoni sine consensu interiori.

Ad secundnm nego antecedens: quia licet liberum rbitrium non possit cogi absolute, tam en bene potest cogi, vel necessitari sub conditione: Dato enim quod iberum arbitrium hominis non velit proiectionem mercium suarum ad mare, tamen, imminente naufragio, ni cessitatur ad velle huiusmodi proiectionem sub hac conlitione, si sine huiusmodi proiectione non potest euadi re submersionem

Ad probationem dicendum, quod ex hoc, quod aliuid cogitur, vel necessitatur, non absolute, sed solum uppesita conditione, non sequitur, ipsum non esse liberum: nam ex hoc apparet libertas eius, quia potest refutare huiusmodi conditionem, vel non curare de ca, & er consequeus, de sua absoluta libertate potest velle oppositum illius, ad cuius consensum dicitut necessitari, stante conditionem

Ad tertium nego antecedens, quia licet consensus not pos sit esse viosentus, loquendo de violento, quod philo sophus 2: eth. appellat violentum simpliciter: tamen consensus potest esse violentus, loquendo de violeto, quod philosophus appellat violentum mixtum.

Ad probationem dicendum, quod maior non est vera, loquendo de violento mixto: illud enim, secundum se, habet principium ab intra.

Alia est opinio, quae dicit, quod quando quis profert verba, quibus modo consuet) contrahitur matrimo nium, si adhibet consensum, quamuiscunque huiuimo. di consensus sit coactus, nihilominus verum est ibi ma trimonium, quantum ad Deum, licet non sit ibi matrimonium, quantum ad iudicium ecclesiae, quae praesumit ibi non fuisse consensum interiorem propter metum incidentem

Primum dictum istorum, scilicet, quod ibi sit matrimonium verum, quantum ad Deum, probatur sic.

uandocunqe in contractu matrimoniali plus est de voluntario, quam de inuoluntario, tunc verum est matrimonium. Sed quando quis coactus consentit, tunds plus habet de voluntario, quam de inuoluntario: ergo &c. Maior patet: quia omnis contractus valere videtur quando contrahentes plus habet de voluntario, quam de inuoluntario. Minorem etiam ponit philosophus; ethicorum, vbi ait, quod violentum mixtum plus habet de voluntario, quam de inuoluntario.

Praeterea, coactus consensus ad recipiendum baptismum, vel aliud quodcunque sex sacramentorum non excludit sacramentumtergo coactus consensus ad contrahendum matrimonium, quod est septimum sacrame tum, non excludit matrimonium consequentia pateti quia non apparet ratio, quare comnactio singulariter exclu dat istud sacramentum, & nullum aliud. Antecedens etiam patet: quia permittens se baptixari timore mor tis, vel alterius cuiuscunque poenae, vere est baptixatusr quia cogendus est ad obseruantiam fidei iam susceptae, vi dicitur extra de baptismo, & eius effectu c. maiores.

Prrterea, qui cogitur per blanditias ad contrahen dum matrimonium, vere contrahit matrimonium: erg qui cogitur per minas, vel per poenas, vere contrahit matrimonium. Antecedens patet Probatur consequentia: quia ad consensum matrimonii non potest quis com gi coactione fufficiente, sed solum coactione inducente, sed non minus inducunt ad consentiendum blanditiae, quam minae.

Sed nec ista opinio stare potest. Quia illud impedi matrimonium, non solum in facie ecclesiae, sed etiam com ram Deo, quod repugnat indissolubilitati ipsius matrimonit: sed coactio & violentatio consensus, & maxime vt prouenit a metu, qui potest cadere in constantem vi rum, repugnat indissolubilitati matrimoniitergo &c. Ma por patet: quia etiam coram Deo matrimonium debet esse indissolubile, testante Saluatore in Euang. vbi ait, Quod Deus coniunxit, homo non separet. Et ibidem, propter hoc relinquet homo patrem, & matrem, & adhaerebit vxori suae. Minor etiam patet, quia valde est difficile tales homines diu simul conuiuere, qui a se mutuo noscuntur dissentire. Etiam nullum violentum perpetuum, vt ait philosophus 2 cael & mun¬

Secundum dictum istorum, quo dicunt, quod consen sus coactus repugnat matrimonio in facie ecclesir, verum est, & superius probatum est per ea, quae adduxi pro ista 2. conclusione: Tamen, quod ipsi ad declarationem istius adducunt, puta cum dicunt, quod ecclesia praesumit ibi non fuisse consensum: interiorem propter metum, hoc videtur esse falsum: quia in rebus dubiis semper iu dicium ecclesiae illud, quod melius est, debet praesume re, sicut patet extra de regriur c. estote misericordes, vb dicitur sic. hoc loco nihil aliud precipi nobis aestimo, ni si vt ea facta, quae dubium est, quo animo fiant, in melio rem partem interpretemur: Sed vtrum coactus diceni verba matrimonii, consentiat interius, vel non consentiat, est factum dubium; & non consentiendo ipse morta liter peccat. quia mentitur perniciose in facto serioso: es go non est dicendum, quod ecclesia praesumat talem ho minem non consentire, sicut non est dicendum, quod ecclesia praesum at aliquem esse peccatorem, cuius pec catum non apparet manifeste. Istud etiam patet extra de scrutinio in ordinibus faciendo, c ex parte tua, vbi d cit Innocentius: de eo, qui episcopo respondet ordi nandum diaconum esse dignum, quod in tali responsione non peccat, dummodo contra suam conscientiam non loquatur, cum illum, quem indignum esse non non uit, dignum debeat aestimare. Non est igitur dicendum, quod ecclesia praesumat ibi non esse consensum, quinuis possit dici, quod ecclesia praesumat consensum supra dicto modo coactum non esse validum ad contrahedum matrimonium.

Ad primum igitur motiuum istius opinionis dicendum, quod quamuis maior sit vera loquendo de volun, slu tario absoluto: tamen non est vera de voluntario condi tionato: Sed minor procedit de voluntario conditiona to: Sublata enim adiecta conditione, cuius metu cogitur ad consentiendum, tuc multo plus esset ibi de inuo luntario, quam de voluntatio: igitur nihil concluditur In omnibus enim talibus dicitur solum pro tanto plus esse de voluntario, quam de inuoluntario, quia magis eligit homo hoc fieri, vel esse, quam cum eius oppolito peenam incidere, quam sormidat: sicut magis vult merces perdere, quam eas retinere cum vitae perditione

Ad secundum dicendum, quod antecedens, sic vnisersaliter acceptum, non est verum: quia qui coactesa, ceret opera poenitentiae, ille non consequitur satramen tum poenitentiae: quia non sunt Deo grata coacta serui tia. Etiam neganda est consequentia. Ad probationem dicendum, quod in receptione alio rum sacramentorum homo efficitur melioris condiuo nis, si fecerit, quod in se est, sed in contractu matrimon homo efficitur saepius peioris conditionis: quia cuns mul tis, & laboribus obligatur, ac etiam quandoque mortis pe riculo, sicut apparet in multis mulieribus, quae moriun tur parturiendo, ideo nullus debet obligari ad matrimo nium, nisi consensus suus sit liber, & non comactus.

Ad tertium, nego consequentiam Ad probationem, nego maiorem: quia coactio proue niens ex metu potente cadere in constantem virum, est slum inducens, sed sufficiens,

Conclusio 3. est, quod eoactio leuis ex leui stilics motu proueniens non impedit matrimonium: Quiatam lis coactio debilis, & friuola potius debet dici non con ctio, quam coactio, & ideo quamuis sit aliquo modom ducens, tamen non est sufficiens: ergo &c

A RI ICVLVS II Vtrum Pater possit de ture ad contrahendim matrimonium coxere filium, velfilam existentem in poteato¬

DVANTVM ad secundum articulum ditendum quod pater non petest de iure cogere liberos uol ad matrimonium contrahendum

1Quia inuito patre lib eri possunt se ad religionen trans ferre; ergo pater non potest eos ad matrmonul togere. Consequentia patet de se. Paret etiam anteto dens, quia pater de iure non potest liberos prohiben ab eorum spirituali salute.

2 Praeterea ista conclusio satis est determinata exmi le desponsatione impuberum c.1 vbi dicit Hononii quod si filius est adultus, & aliquo modo non consen tunc per patrem fieri non potest, vt contrahat matm nium. Et ibidem glosator multas adducit probatioe acceptas a iure canonico, & ciuili, quod natet nonm test de iure copere filium ad matrimonium contrabi dum. Etiam ista conclusio patet per ea, quae adi superius ad probandam conclusionem secundam p mi artituli.

Sed contra istud videtur esse Honorius Papa, qul verba praedicta de filio adulto, immediate de fuo n adulto, sic ait. Potest autem pater filium nondum ad tum, cui vult matrimonio tradere, & possquam f eruenerit ad perfectam aetatem, omnino debet hod adimpleri.¬

Preterea, quilibet potest de iure cogi per illumm tenetur obedire: Sed filii tenentur in omnibus obedire patribus suis, iuxta dictum Apostoli ad Col. vbi ait. Filiobedite patribus vestris per omnia, hoc enim placitun est domino.

3 Praeterea, nullus per iuramentum suum debet ali quid pro alio promittere, nisi de iure possit illum cogere ad seruandum promissum: Sed saepe honesti viri promit tunt futura matrimonia pro liberis suis, & quandoque hu iusmodi promissum firmant iuramento: ergo &c.

4 Praeterea, pater spiritualis potest cogere filium spi ritualem ad contrahendum matrimonium spirituale: ei go pater carnalis potest cogere filium carnalem ad contrahendum matrimonium carnale. Consequentia patet per locum a minori affirmatiue: quia coactio minus vi detur habere locum in spiritualibus, quam in corporali bus, Probatur antecedens:quia Papa, qui est pater spiritualis, potest precipere clerico, qui est filius suus spiritus lis, vt acceptet episcopatum, in qua acceptatione contrahit huiusmodi filius spirituale matrimonium: efficitur enim sponsus ecclesiae, quam acceptat

3 Praeterea, homo sanctus non praecipit alicui, nisi illud, quod de iure potest praecipere: Sed ille sanctus patriarcha lsaac praecepit Tacob filio suo, vt iret in Mesopo tamiam, & acciperet ibi vxorem de genere suo: ergo pater potest praecepto cogere filium suum ad matrimonium contrahendum.

Ad primum dicendum, quod licet boni moris sit, quod filius omnino rata teneat, cum venerit ad dies pubertatis, omnia licita, & honesta, quae pater pro ipso promisit, quando erat minor annis: tamen si pater desponsaut eum vni mulieri, & ipse ab illa dissentiat, quando ad annos discretionis peruenerit, tunc non potest contra suvoluntatem pater eum cogere ad accipiendum huiusmodi mulierem in vxorem, vt apparet exiuribus alle gatis per glo super isto eode textu, in quo fundatur istus argumentum.

Ad secundum dicendum, quod alique teneri ad obe dientiam alterius, potest dupliciter intelligi. Vno mo do, de necessitate. Alio modo, de congruitate. Primo modo maior est vera, sed minor est falsa: quia quamui in talibus, quae spectant ad regimen, & gubernationem domus, & familiae, filius familias teneatur de necessitate patri obedire: tamen in his, quae spectant ad ind issolubi nem filij obligationem, sicut fit in matrimonio, filius ni enetur de necessitate obedire patri, quamuis hoc deceat de congruitate. Et ideo secundo modo minor est vera, maior autem est falsa Ad probationem minoris, prout accipitur sub primo sensu, dicendum, quod per ly omnia, non intendit Ape stolus facere distributionem simpliciter generalem, sed ac commodam, quantum ad ea, quae spectant ad regendam familiam, & regimen ipsius domus

Ad tertium dicendum ad minorem, quod nullus pater in talibus debet absolute promittere, veliurare, sed solum hac conditione expressa, vel saltem intellecta, si lacuerit filio, vel si possit eum inducere ad consensum, hac enim conditione non expressa, vel saltem subintel lecta, tunc temere iuraret: eo, quod insua potestate non esset implere, quod promitteret.

Ad quartum aliqui negarent antecedens: quia, secun dum eos, nullus potest cogi ad habendum curam animarum. Sed hoc non videtur bene dictum: quia sic ecclesia militas posset totaliter negligi, & euanescere qui uilibet posset sea cura animarum subtrahere. Concesso igitur antecedente, nego consequentiam.

Ad probationem dicedum, quod duplex est comnactio. Vna, per quam conditio coacti melioratur. Alia, per quam conditio co actiraro melioratur, & saepius peioratur: Pr ma magis habet locum in spiritualibus, quam in corpo. ralibus, & econuerso est de secunda. Prima coactione potest aliquis rationabiliter cogi: quia ex tali coactione non generatur aliquod praeiudicium ipsi coacto: sed non secunda: quia praeiuditialis est ipsi coacto, cum eius con ditio non fiat melior, sed aliquo modo peiot per huiusmodi coactionem Cum igitur coactio ad episcopatum habeat naturam coactionis, primo modo dictae, & conactio ad matrimonium secundo modo dictae: ideo quamuis aliquis legitime possit cogi ad episcopatum accepta dum, tamen nullus debet cogi ad corporale matrimonium contrabendum.

Ad quintum dicendum, quod licet pater de iure possit praecipere filio, vt contrahat matrimonium pro illo tempore, quando ex diuino praecepto filius tenetur con trahere matrimonium, tamen hoc alio tempore non potest: sed, vt patet ex dictis superius distinct. 8. artic. 3. pro nunc homo non tenetur ex diuino praecepto contrahere matrimonium, quamuis quilibet homo adultus ad hoc teneretur tempore patriarcharum: ideo patet pro nunc non potest de iure praecipere filio, vt contrahat matrimonium: quamuis hoc de iure fecerit, & potuerit lsaac respectu ipsius lacob.

AR TIC VLVSIII Dtrum Matrimonuim impediatir fraudulenta deceptione.

SVANTVM ad tertium articulum est aduerten dum, quod deceptio solet impedire, inquantum error impedit, qui oritur ex deceptione. Erior autem dupliciter potest considerari. Vno modo in generali, seu secundum rationem generis competentem omni es roti. Alio modo in speciali, puta secundum rationem differentiae contrahentis ad aliquam determinatam mo teriam, circa quam erratur Et secudum hoc, pono duas conclusiones.

Prima est, quod error, secundum rationem generis non impedit matrimonium. Quia non omnis error impedit matrimonium: ergo error secudum rationem aenetis non impedit matrimonium: Consequentia patet: quid illud; quod sequitur rationem generis, hoc conuenit omnibus speciebus sub tali genere contentis, sicut & ipsa ratio generis saluatur in omnibus suis speciebus. Antecedens probatu: quia si quis contraheret cum aliqua, quam crederet esse nobilem, dato, quod illa non esset nobilis: nihilominus matrimonium esset contra ctum. Et eodem modo, si crederet eam esse diuitem, & ipsa esset pauperrima: vel crederet eam esse virginem, & ipsa esset corrupta, & sic de aliis quamplurimis consimilibus erroribus, qui secundum iura non impediunt matrimonium iam contractum per verba de praesenti.

corte dicetur, quod ratio generis consistit in praedicari de pluribus differentibus specle, sed nulla species specialissima praedicatur de pluribus differentibus specie: ergo ratio generis non saluatur in omnibus speciebus: cuius oppositum assumitur in declaratione praemissae distinctionis. Maior, & minor patent inli. Porph2 Praeterea, contra probationem antecedentis vide tur esse magister hic in littera, vbi ait, Si aliquis nobilem feminam m coniugem perat, & pro ea alia ignobilis trdatur ei, non est inter eos coniugium: ergo videtur, quod error nobilitatis impediat mattimonium: cuius oppositum astumitur in probatione praedicta.

3 Praeterea, illud, quod repugnat consensui, hoc imedit matrimonium, sed ertor repugnat consensui Maor patet: quia quod repugnat causae, hoc impedit effectum: sed consenius est causa matrimonit, vt apparet ex dictis superius. Minor etiam nota est in iure ciuili: quia uaedam lex dicit, quod niltam contrarium est consensui, quam error.

Ad primum dicendum, quod genus, & spocies, possuns dupliciter considerari vno modo, vt supponunt pro eceptibus Alio modo, vt supponunt pro rebus substratis huiusmodi conceptibus. Primo modo procedit instan¬ tia: & ideo non est contra praesens dictum. Quia quand dicitur, quod ratio generis saluatur in qualibet specie ibi genus, & species, accipiuntur pro rebus, & non pro con ceptibus: sicut ratio substantiae saluatur in homine, & in qualibet alia natura specifica contenta sub substantia

Ad secundum dicendum, quod modo, quo magiste. ponit casum, tunc error esset non solum circa nobilita tem, sed etiam circa subiectum nobilitatis: quod patet quia magister met ponit, quod ibi sit error circa personam. Sed probatio praedicti antecedentis non loquitu de eo, qui errat circa subiectum nobilitatis, qui error in plicat errorem personae: sed loquitur de eo, qui errat ciroa mobilitatem subiecti: ideo nihil arguit contra praedicta.

Ad tertium dicendum ad minorem, quod licet aliquierror repugnet consensui, vt praetendunt leges ciuiles ex hoc tamen non habetur, quod omnis error repugnet consensui

Conclusio secunda est, quod error personae, & erro conditionis, maxime quando conditio vergit in deterio rem partem, impediunt matrimonium: Quia quilibet contractus impeditur per errorem eorum, quae sunt sub stantialia in huiusmodi contractu. Sed error personae, & conditionis Vergentis in deteriorem partem est circ substantialia matrimonialis contractus: ergo huiusmodi error impedit matrimonialem contractum. Maior patet: probatur minor, quia in qualibet re materia, & forma sunt principia substantialia: Sed personae contrahet tes sunt materia matrimonii: libera vero coniunctio conmtrahentium spectat ad formam matrimonii: ergo erro. personae, & error conditionis Vergentis in deteriorem partem, puta error seruitutis, qua libera personarun coniunctio potest a superioribus impediri, est error circa substantialia ipsius matrimonii, & per consequens, ta lis error impedit matrimonium. Dixi autem notanter. vergens in deteriorem partem: quia secundum iurista. conditio in isto pro posito appellatur libertas, vel seruitus. Modo, dato, quod aliquis contrahat cum aliqua, quam credit esse seruilem ancillam, & illa sit libera, e hoc non impeditur matrimonialis contractus: quia con ditio ignorata non vergit in deteriorem partem, sed potius in meliorem: & ideo ex illo errore nullum praeiudicium gignitur contrahenti huiusmodi conditionen ignoranti, nec per consequens, illo errore matrimonium impeditur.

2 Preterea, quod error personae impediat matrimonium, hoc sufficienter, & pulcre probat magister hic in littera dist. 30. ca.. Quod autem error conditionis, seu seruituris impediat, hoc expresse determinat Alexander 3 extra de coniugio seruorum. ca. proposuit, &. c. ad nostram.

AE P IV V 1 VS IIII Videnda sunt aliqua contra matrimonium quod habuit loseph cum virgine Marid¬

VANTVM ad quattum articulum pono duas com clusiones.

Prima est, quod inter loseph, & Mariam fuit perfectu matrimonium: Quia ratione matrimonii non dicuntui aliqui coniuges, nisi sit perfectum: Quamuis enim inte aliquas personas sint contracta sponsalia, tamen propri non dicuntur coniuges: Sed loseph, & Maria, vere dicebantur coniuges. Vnde dixit Angelus ad loseph. Noli timere accipere Mariam coniugem tuam

Forte dicetur, quod post votum virginitatis non potest homo se astringere perfecto matrimonio sine pe riculo, & peccato, sed beata virgo vouit virginitatem, prout sancti dicunt, & nuquam commisit peccatum: er go numquam abstrinxit se ad perfectum matrimonium Minor patet, probatur maior: quia virgo tribuens viro super corpus suum potestatem, exponit periculo suam virginitatem: sed virgo contrahens perfectum matrimo nium, illa tribuit viro potestatem super corpus suum, vt patet ex praecedentibus. Etiam obligare se ad contraria voti sui est peccatum, sed perfecto matrimonio hom obligat se ad reddendum debitum, quod est contrarium virginitati: ergo &c.

2 Praeterea, post perfectum matrimonium nonlicet alicui dimittere coniugem: Sed, vt patet Matt. i: Foseph intendebat occulte dimittere Mariam: ergo inter loseph & Mariam non fuit perfectum matrimonium.

Ad primum nego maiorem. Ad probationem dicendum, quod srilla virgo certis cata est a spiritu sancto, quod illi viro sic placet castitas quod a tali viro ipsa omnino manebit intacta, & illibata, tunc maior illius probationis non est vera: sic autem erat in proposito: quia, vt dicunt sancti doctores, virgo Matia de castitate loseph, & de inuiolabilitate suae virginitatis fuit ab inspiratione spiritus sancti totaliter cer- tificata. Et per hoc etiam patet ad secundam probatio. nem, quia beata virgo non obligauit se absolute ad con trarium voti sui.

Ad secundum dicendum, quod maior non est verat quia non obstante perfectione matrimonii: tamen antequam sit consummatum per actum carnalis copulaetunc vnus coniugum, etiam contra voluntatem alterius potest intrare religionem, vt dictum est superius di. 27. art. 1. Etiam posito, quod maritus aliquis perciperet cougem suam esse impregnatam prius, quam cognosceres ea, tunc, non obstante perfectione matrimonsi ipse posset eam dimittere, quantum ad separationem tori, licet manens in seculo non posset eam dimittere, quantun ad dissolutionem matrimonialis vinculi: quia, illa viuen te, non posset ducere aliam vxorem, secundum nouam legem: quamuis, secundum legem Mosaicam, dato tali mulieri libello repudii, maritus, si voluisset, duxisset aliam vxorem. Sed Toseph percepit Mariam esse impregnatam: igitur sufficientem habuisset causam dimittendi eam, s Angelus sibi non dixisset huiusmodi impregnationem fuisse per spiritum sanctum.

Conclusio secunda est, quod quamuis matrimonium loseph, & Mariae fuerit perfectum: tamen nuquam fuit consummatum: quia matrimonium consummatum non potest stare cum pura virginitate: sed Mariae virginita. mansit purissima: Maior patet, quia matrimonium non consummatur, nisi per carnalem compulam. Minor etiam est concessa a quolibet fideli Christiano: Omnes enim sancti doctores, scribentes de Mariae puritate, dicunt ea fuisse virginem ante partum, & in partu, & post partun virginem in aeternum perm ansisse.

Sed contra hanc catholicam veritatem erat quidam inutilis, & malus sacerdos, nomine Eluidius, qui, vt recitat. b. Hiero inli, quem fecit contra Eluidium, dixit, quod quamuis Maria, virgo manens, genuerit Christum, tamen postea loseph cognouit eam. Et iste erroris sui motiua accepit ex euang. Matt. 1 vbi dicitur de Maria; Antequam conuenitent, inuenta est in vtero habes de spiritu sancto.

2 Praeterea, eodem cap. dicitur, Exurgens autem loseph a somno, fecit, sicut praecepit ei Angelus domini, & accepit coniugem suam, & non cognoscebat eam, do nec neperit filium suum primogenitum. Ergo per ly donec videtur, quod postquam peperit, cognouerit eamEtiam per ly primogenitum videtur, quod Maria habue rit alium silium, quia primogenitus dicitur in ordine ad sccundogenitum. Et confirmatur, quia Christus dicitur, habuisse fratres: Nam Matt. 12. quidam dicit ipsi Christo, Fratres tui foris stant, quaerentes te. Ergo in conce ntione huiusmodi fratrum matrimonium praedictum fuit consummatum.

Ad primum dicendum, quod ly antequam non sem per dicit ordinem ad illud, quod futurum est secundum rei veritatem, sed etiam refertur ad illud, quod secundum cursum communem consueuit esse futurum. Sicut quan doque dicitur, talis homo mortuus est, antequam habe ret. 20. annos,

Ad secundum, nego consequentiam quantum ad am bas partes consequentis: Nam Iy donec non semper significat finem, & terminationem eius, quod praecessit veniente illo, quod exspectatur, sicut Apostolus loquen de regno Christi, ait, Oportet illum regnare, donec ponat omnes inimicos eius sub pedibus eius. Non enim per ly donec intelligit Apostolus, quod subiectis inimi cis, regnum Christi finiatur, sed potius intelligit, quod subiectio inimicorum includitur infra durationem re- gni. Sic in proposito non significatur, quod negatio cognitionis, seu violationis virginis Mariae terminata fuerit in eo, quod peperit primogenitum, sed potius significatur, quod huiusmodi partus claudebatur infra dura tionem huius negationis. Nec per hoc praeiudicatur per petuae durationi eiusdem negationis. Etiam primogeni tus non habet necessarium ordinem ad secundogenitum, alias vnigenitus non posset habere ius primogeniturae; quod falsum esse probatur non solum in veteri lege, verum etiam in noua. Vnde primogenitus non ponit necessario ordinem ad genitum posteriorem: sed solum pri uat, vel negat ordinem ad priorem, vt dicatur pri mogenitus, ante quem non est alius genitus ab eo, cuius dicitur, primogenitus.

Ad confirmationem dicendum, quod in diebus illis cognati, & consanguinei, dicebantur fratres: sicut Loti dicebatur frater Abraham, cum tamen esset filius fratri sui: Isti ergo, quos euangelistae appellant fratres Christi fuerunt consanguinei iui, puta filii sororum virginis Mariae.

Ad argumentum principale, nego minorem, loquen do de deceptione inducente errorem personae, vel conditionis Vergentis in partem peiorem

Ad probationem dicedum, quod inter lacob, &LVam non fuisse matrimonium potest dupliciter intelligi. Vno modo, quod non fuerit matrimonium pro illa mensura temporis, qua deceptio durauit, ante quam sciret se ess deceptum. Alio modo, pro semper, puta, quod nuquam fuerit matrimonium inter eos Primo modo, concedo consequentiam: nam antequam perciperet se deceptum, nullum fuit inter eos matrimonium: quia vsque ibi lacob numquam adhibuit consensum, qui contraheret cum Lva matrimonium: sed secundo modo, nego consequentiam, quia postea consensit in eam, tamquam in suam legitimam vxorem, sicut inferius magis patebit, domino concedente.