Quaestio 1

Quaestio. 1. An in die nouissimo totum resurget in homine, quod est de veritate eius naturae corporalis.

VTRVM resurgat in homine totum, quod est verita te suae corporalis naturae.

Videtur, quod non¬ Quia corpus includens formam complexionis humanae est valde passibile, & de facili laesibile, & per consequens, corruptibile, quia passio laesiua abijcit a substantia eius, quod patitur huiusmodi passione, Sed corpus hominis post resurrectionem est incorruptibile: ergo non habi bit formam complexionis humanae, nec per consequens, habebit quicquid spectat ad veritatem humanae naturae, cum forma complexionis humanae ad huiusmodi veritatem videatur pertinere. Maior patet, quia propter nobilitatem complexionis inter omnia alia, homo intensius laeditur a contrario, & in eadem humana specie a consimili illatione contrarij intensius laeduntur illi homines, qui habent nobiliores complexiones. Minor patet.i. ad Cor. vbi ait Apostolus, Oportet corruptibile hoc induerem corruptionem, & mortale hoc induere immortalitatem.

Contra, corpus humanum resurget perfectum: ergo re surget in homine quicquid est de veritate suae corporalis naturae. Consequentia patet. Et antecedens habetur hic in littera. Hic primo videndum est de principali quaesito. Secundo de damnatorum loco. Tertio de eorum corporali supplicio. Quartoade spirituali, puta de poena ipsins animae, quam patitur in inferno.

RESOLVTIO. Licet in homine die nonissimo non totum illud, quod in quocumque tempore fuit de veritate etus naturae covporalis, consurrexerit.

Ex talibus tamen partibus, quae ad veritatem naturae specta. bant in tota hominis vita, resurgent in eo quot sufficient ad in tegrandam perfectam eius staturam, & figuram, quam apta nata est natura humana pertingere circa strigesimumtertium annum, semoto omni errore & impedimento.

ARTICVLVSI. Vtrum in die nonussimo totum vesurget in homine, quod est de veritate eius naturae corporalis.

SVANTVM ad primum articulum est aduertendum, A¬ quod quaestio vnum quaerit, & aliud praesupponit Praesupponit enm, quod totum resurgat in homine, quod est de veritate suae spiritualis naturae; & hoc rationabiliter, quia ipse homo resurget cum tota anima intellectiua, quantum ad suam essentiam, & quantum ad omnes suas potentias spirituales, ex quibus componitur homo, in quantum dicitur esse naturae spiritualis. Quaeritur autem, vtrum resurgat in homine totum, quod est de verita te suae corporalis naturae. Et quo ad hoc, pro terminorum notitia, primo videndum est, quid intelligi debeat per illud, quod dicitur, pertinere ad veritatem corporalis natu rae in ipso homine. 4 Et deinde sunt duae conclusiones ponendae.

quo ad primum, dico cum philosopho. 2. metha. quod vnumquodque sicut se habet ad esse, sic se habet ad veritatem, & per consequens, sicut aliquid pertinet ad esse ali cuius naturae, sic pertinet ad veritatem eiusdem naturae. Ad esse autem humani corporis spectant ossa, nerui, caro, sanguis, & multae aliae partes, sen membra, quibus tam in trinsecus, quam extrinsecus, corpus humanum perficitur. & completur: igitur ista eadem ad veritatem eorporalis naturae in homine videntur pertinere. Cum igitur forma det esse: igitur quaelibet pars formalis carnis, quae est. in homine, pertinet ad veritatem humanae naturae, quamuis non quaelibet pars carnis materialis. Et eodem modo di artibus ossis, & nerui, & cuiuslibet alterius trotius homo genei, ad perfectionem corporis humani spectantis, est dicendum.

Partem autem formaiem totius homogenei appello illam, quae talis est, & tanta, quod si separaretur a suo to¬ to, adhuc remaneret in specie sui totius, vel retineret nomen totius. Est enim pars catnis secundum formam, quae separata a toto, manet vera caro.

Partem vero materialem dico per oppositum, quae ita est imperfecta, & diminuta, quod si separaretur; nec species, nec nomen sui totius, in ea saluaretur: eo, quod resol eretur in materiam, vel in circumstans corpus. Et diuisio ista. sede carne secundum formam, & de carne secundi materiam, potest haberi ex dictis philosophi. 1. degenera His praemissis, pono duas conclusiones.

Prima est, quod in homine resurgente, non resurgit to tum illud, quod quocumque tempore fuit de veritate suae corporalis nature.

Quia illud non resurget in homine, quod corpus resus gentis faceret humani corporis mensuram excedere: Sed si totum illud, quod pro quocumque tempore fuit de veritate corporalis naturae, resurgeret in homine, tunc mul torum hominum corpora essent valde immoderata: ergo &c. Maior patebit ex dicendis in sequenti conclusione. Etiam minor patet ex dictis in praedicti termini declaratione. Nam si quaelibet pars carnis humanae, in qua saluari otest species, & nomen carnis spectat ad veritatem humanae naturae, sicut praedictum est, tunc quia idem homo, qui nunc est valde pinguis, potest fieri macer, & postea iterum pinguis, & hoc saepius, quia quod deperditur de huiusmodi pinguedine, potest restaurari virtute vegetatiua, quae alimentum conuertit in veram carnem humanam, igitur si tota illa caro toties restaurata, simul resurgeret in eodem homine, patet, quod eius corpus excederet immode ate mensuram humani corporis.

Sed contra praedicta sunt duae opiniones; Quarum prima negat, quod quaelibet pars carnis in homine, i qua saluatur speci es carnis, sit de veritate humanae naturae. Ponunt enim solum illud, quod in primis parentibus a Deo. formatum est, esse de veritate humanae naturae, & nihil de his, quae extrinsecus adueniunt, dicunt pertinere ad veritatem humanae naturae, siue illud adueniat per virtutem generatiuam, quod a medicis appellatur humidum radicale; siue per virtutem nutritiuam, sicut humidum nutrimentale, quo ipsum genitum augmentatur, & in ipso deerditum restauratur. Et istius opinionis fautor principais est magister sententiarum, vt apparet lib. 2. distinct aot. penult vbi sic ait, "Transtulit enim Adam modicum quid le substantia sua in corpora filiorum, quando eos procrea uit, id est, aliquid modicum de massa substantiae eius diuisum est, & inde formatum est corpus filij, suique multipli catione sine rei extrinsece adiectione auctum est: & de il o quidem augmentato aliquid inde separatur, vnde formantur posterorum corpora, & ita progreditur procreationis ordo lege propagationis vsque ad finem humani generis". Et istam opinionem probat Magister eadem ditinctione. c vlti, tripliciter.

1 Primo auctoritate saluatoris, dicentis in euangelio, Onine, quod in os intrat, in ventrem vadit, & in secessum tertitur.

2 Secundo, ratione: quia puer, qui statim post ortum moritur, in illa statura resurget, quam habiturus erat, si iueret vsque ad aetatem triginta annorum, nullo vitio cor poris impeditus. Vnde ergo illa substantia, quae adeo parua fuit mortua, in resurrectione tam magna eritinisi sui in se multiplicatione.

3 Probando hoc idem exemplo, subdit immediate, ost verba praedicta dicens. Vnde apporet, quod etiam si viueret, non aliunde, sed in se augmentatur illa substantia, sicut costa, de quafacta est mulier, & sicut panes euangelici¬

4 Istam opimone etam quidam alij probant sic. Si aliquid ab extrinseco superueniens, posset conuerti in veritate hu manae naturae, tunc quilibet homo esset incorruptibilis; Falsitas consequentis per quotidianam experientiam manifesse apparet, ac per philosophiam, nec non per sacram seri pturam,. Conscquentia probatur, quia per talem continuam conuersionem semper deperditum posset restaurari; & sic nuquam consumcretur illud, quod est de veritate humanae na ture & per consequens, ipse homo numquam moreretur.

Sed salua magistri reuerentia, ista opinio non videtum esse vera, quia si absque omni additione extrinseca, solum ex diuisione, & subdiuisione illius, quod primogeniti a primis parentibus acceperunt, fieret humanorum corporum propagatio, & augmentatio, tunc iamdiu cessasset hominum generatio. Nam si illa portio substantiae accepta a primis parentibus, fuisset maior quocuque mon te, iam per continuam subdiuisionem diu fuisset consumpta

2 Praeterea, quando ipsi dicunt, quod istud acceptum a substantia primorum parentum, multiplicatur in se, vel ipsi intelligunt, quod huiusmodi multiplicatio fiat naturaliter, vel miraculose. Primum non possunt dare, quia na tura non potest facere de minori matus nihil addendo, nisi rarefaciendo: sed quod sola rarefactione dilatatur, hoc pro prie non augmentatur, vt patet. 1. de generatione: proles autem genita propric augmentatur, vt patet ibidem: igitur isti non possunt, hoc modo dicendo, saluare augmentum proprie dictum, quod naturaliter fit in hominibus Etiam corpus auctum, puta, corpus hominis adulti, non est rarius, quam erat, quando idem homo fuit paruulus; immo est solidius, & densius, vt experimentaliter videmus ergo non procedit corpus humanum de minore ad maiu per aliquam rarefactionem. Etiam si processisset huiusmo di rarefactio a primis parentibus vsque modo, tunc illud quod de veritate humanae naturae esset, pro nunc in quocuque homine millics millies, & quasi sine pportione esset rarius igne, quod ridiculum est dicere. Si intelligunt secundo modo, tunc nullius hominis generatio, vel geniti augmentatio esset naturalis, sedisolum miraculosa, quis generatio, vel augmentatio, quae fit per miraculum, est miraculosa, sicut illa, quae fit per actum naturae, est natura lis: quod nullus diceret, nisi ille, qui ordinem, & cursum naturae peruertere non curaret.

Ad primum motiuum magistri dicendum, quod saluator per illa verba non intendit dicere, quod nihil de alimento conuertatur in corpus humanum, alias Deus frustra dedisset homini virtutem uegetatiuam. Sed vult dicere, quod alimentum corporaliter non ingreditur animam, sed corporalem ventrem, & omne, quod superfluitatis est ibi, & corporalis immunditiae, hoc emittitur per secessum: hoc autem, quod est purum, conuertitur in col pus humanum. Etiam illa distributio, cum dicitur, omne non est in isto proposito ita simpliciter accipienda, quia experimento discimus, quod aliquid de cibo remanet apud dentes, vel quandoque reficitur de ore, & per consequens patet aliquid intrare os, quod non vadit ad ventrem, litteraliter accipiendo, sicut videtur magister istud verbum accipere

Ad secundum dicendum, quod corpus pueri in resurrectione non deuenit ad tantam quantitatem, per sui in se naturalem multiplicationem, sed per diuinae virtutis supernaturalem operationem: & ideo nihil est ad propositum in quo loquimur de augmento rebus naturalibus naturaliter competente.

Et per hoc patet ad tertium, quia exepla, quae adducit de costa, & de panibus paucis, quibus, secundum euangelium, satiata fuerunt multa millia hominum, non sunt ad propositum, quia multiplicatio facta fuit in eis supernatu raliter, & valde miraculose, quod non contingit in augmento rerum naturalium, quia sine miraaulo, supposita communi Dei influentia, res naturales generantur, & aug mentantur. luxta quod ait ait beatus Augustinus, quod sic Deus cuncta sua maiestate gubernat, vt tamen secunlas causas proprios suos cursus agere sinat.

Ad quartum, nego consequentiam. Ad probationem dicendum, quod licet deperditum restauretur per alimetum ordinate digestum, tamen quia testauratum non est aeque purum, sicut fuit deperditum: ideo propter continuam intensionem huiusmodi umpuritatis, continger vltimate humidum radicale deficere, & vnumquodque animal naturaliter tandem corrumpi, vt patet primo, & secundo de generatione. Exemplum patet ad propositum, de aqua vino infusa, quae primo vincitur, & in naturam vini mutatur quae infusio, si continuatur vinum primo debilitatur. & tandem natura vini corrumpitur. Sic in proposito &c

Opinio secunda predictis contraria est, quae ponit, quodv aliquid extrinsecus adueniens, conuertitur in veritatem humanae naturae, puta illud humidum, quod in parentibus fit ex superfluo alimenti, ex quo generatur proles: quia illud, quod erat humidum nutrimentale in parentibus, fit humidum radicale in prole. Solum autem humidum radicale, secundum istos, est de veritate humanae naturae. Et istud humidum radicale manet idem in tota vita hominis, & nihil in ipsum conuertitur per actum virtutis nutritiuae: sed solum talis conuersio fit in carnem, & in alias partes corporis, pro complenda hominis quantitates

Sed nec istud valet. 1 Quia humidum radicale secun dum physicos calore naturali depascitur: igitur necessi est, vt aliquid de alimento, per actum virtutis nutritiuae, in ipsum conuertatur. Si non, tunc cito consumeretur, & per consequens, non maneret idem, sicut ista opinio ponit

2 Praeterea, quaelibet pars aucti est aucta, vt dicitur pri mo de generatione. Sed humidum radicale est principais pars corporis humani, vt etiam isti concedunt: ergo au cto corpore humano, necesse est humidum radicale augeri, & per consequens, aliquid conuertetur in ipsum de extrinseco alimento, & per actum virtutis nutritiuae, per quam fit augmentum in humano corpore,

Conclusio secunda est, quod de talibus partibus, qua ad veritatem naturae spectabant, in tota vita hominis tot s resurgent in homine, quot sufficiunt ad integrandum perfe ctam staturam, & figuram hominis, ad quam apta nata est natura humana pertingere circa trigesimum aunum, semoto omni errore, & impedimento.

Quia vbi solus Deus operatur ibi effectus non minus ad perfectum deducitur, quam sit aptus natus deduci, me dliante quacumque virtute naturali, remoto, seu deposito omni errore, & impedimento. Sed, vt patet ex praecedenti questione, formationem corporum in mortuorum resurrectione solus Deus operatur, & virtus naturalis perducit corpus humanum ad perfectam staturam, &figuram. infra triginta annos, supposito, quod non erret, sicut accidit circa foetus monstruosos; nec impediatur, sicut contingit in hominibus, qui infirmantur, vulnerantur, mem bris truncantur, vel moriuntur prius, quam secundum sta turam corporis perficiantur: ergo &c. Maior patet, quiDei perfecta sunt opera, vt dicitur in Deutero. Patet etiam minor, quantum ad omnes suas partes

Praeterea, ista videtur esse intentio Apostoli ad Ephes vbi ait: Donec occurramus omnes in virum perfectum in mensuram aetatis plenitudinis Christi.

1 Forte dicetur contra istam conclusionem, quod multi resurgent in iudicio, qui numquam in tota vira sua habuerunt tot partes corporis, spectantes ad veritatem humanae naturae, quae sufficiant ad integrandam perfectam hominis staturam, sicut apparet in his, qui paruuli moriuntur: ergo saltem talium corpora in resurrectione non erunt erfectae staturae

2 Praeterea, sicut multae referunt historiae, & sicut etiam atet per textum philosophi. 7. ethicorum, multi quandoque fuerunt homines bestiales, qui consueto modo con mederunt carnes humanas, Cum ergo tales carnes non possint in vtroque resurgere in comedente, scilicet & con mesto; sequitur, quod alter istorum in resurrectione mor. tuorum non habebit corpus persectae staturae.

3 Praeterea, multa sunt membra corporis humani, uae non resurgent: ergo corpus resurgentis non habebit aeque perfectam figuram, sicut nunc habet. Consequentia patet, quia membrorum disposito includitur in istius. corporis figura, cuius dicuntur esse membra Antecedens probatur: quia multa pro nunc sunt membra homini necessaria, & vtilia, quae pro tunc essent frustra, & inutilia, si cut apparet de membris genitalibus, de dentibus, & inte stinis. Sed Deus, & natura, nihil faciunt frustra, vt dicitur le cae. & mun ergo &c.

Ad primum dicendum, quod in quibuscumque materia praehabita non sufficit in illorum resurrectione, Deus il lam modicam materiam praehabitam in seipsa miraculose mult iplicat, donec sufficiat ad talem perfectam staturam, & figuram, ad quam ille homo venisset per naturam, si abs que errore naturae, & sine omni impedimento, triginta an nis vixisset

Ad secundum dicendum, quod illud, quod comestum est, vel erat de veritate naturae in vno, & superfluum in al tero, tunc resurget in illo, de cuius veritate naturae dicitur fuisse, vel erat de veritate naturae in vtroquee & hoc dupliciter, quia vel erat aeque de veritate naturae in vtroqu vel in vno magis, quam in alio. Ad cuius intellectum est aduertendum, quod humidum radicale, puta illud, quod proles consequitur a parentibus per actum virtutis gene ratiuae, est magis de veritate naturae, quam illud, quo postea augetur, quod consequitur per actum virtutis nutrit uae. Modo ponatur casus, quod paruulus hodie natus comedatur a viro, & muliere; & illud, quod fuit humidum radicale in illo paruulo, conuertatur in sanguinem menstruum in muliere, & in uiro in semen virile. Quo facto, cognoscat vir iste illam mulierem, & concipiat, tunt illud idem, quod prius fuit materia humidi radicalis is prole comesta, hoc erit postea etiam materia humidi ra dicalis in prole concepta. Quo casu posito, tunc resurget in prole comesta, quia anima illius prius habuit habi tudinem ad illam corporalem portionem, quam anim prolis sequentis. Si autem in uno est magis de veritate humanae naturae, tunc in illo resurget, & si alteri non sufficit residua materia pro perfecta statura, & figura sui corporis, tunc Deus per suam potentiam, multiplicabit hu iusmodi materiam, donec sufficiat.

Ad tertium, nego antecedens. Ad probationem, dicen dum, quod quamuis talia membra in statu illo non deseruiunt ad eundem vsum, ad quem in statu isto deseruiunt, tamen non erunt frustra, quia ipsis complebitur perfecta humancorporis figura. Sicut enim oculus in homine picto quam uis non eliciat actum videndi, tamen non est frustra, quia deseruit ad complendum figutam hominis, iuxta intentio nem artifici:: Sic in proposito &c.

ARTICVLVS II. De damnat orum loco.

QVANTVM ad secundum articulum breuiter dico qu locus reproborum, seu damnatorum est infernlis ignis, ad quem locum etiam cum suis corporibus detrudentur per sententiam extremi iudicij, dicente Chri sto, Ite maledicti in ignem aeternum. Sed qualis sit iste ignis, & ubi sit, patebit circa distinctionem proxime sequentem, in qua tractatur de habitaculis animarum poss praesentem vitam.

ARTICVLV S IIT De corporali supplicio damnatorum

QVANTVM ad tertium articulum, pono duas con clusiones.

Prima est, quod corpora damnatorum patientur poenam maximam ab igne infernali.

Quia sicut corpora beatorum se habebunt ad gloriam, sic se habebut corpora damnatorum ad penam. Sed corpora beatorum glorificabuntur coelesti gloria, quae ess summa gloria corporalis: ergo corpora damnatorum pu nientur infernali poena, quae est maxima inter omnes poenas, qui bus corpus potest affligi, ut testantur omnes doctores sancti.

2 Praeterea, sicut animae beatorum meruerunt mediamtibus suis corporibus, sic animae reproborum peccauerunt & demerueruit mediantibus corporibus suis: ergo sicut cor pora beatorum resuscitabuntur ad percipiendum maximum praemium, sic corpora reproborum resuscitabuntur ad percipiendum maximam poenam, quae communiter pe na ignis solet appellari.

1 Forte dicetur contra istam conclusionem, quod in essentialiter ordinatis, cessante primo, & superiori, necesse est omne inferius, & posterius a sua operatione cessare, Sed motus coeli est ordine essentiali prior omnibus moti bus istorum inferiorum, qui quidem motus coeli cessabit in die extremi iudicij igitur post illum diem, ignis non poterit agere in corpora reproborum. Maior patet, quia si posterius posset suam operationem exercere sine priori, tume non dependeret ab eo, nec per consequens esset ordine essentiali posterius eo. Minor quantum ad primam partem conceditur, & communiter ponitur tam a theologis, quam a philosophis. Sed quantum ad secundam partem, a theologis communiter est concessa, & trahitur a sacra scripti ra, vbi iurauit Angelus per viuentem in saecula saeculorum. quia tempus amplius non erit, nec per consequens, erit motus; cum omnis motus factus a creatura, tempore mensuretur.

2 Praeterea, ignis inferni non est corporalis: ergo non est actiuus in corpora reproborum. Consequentia patet quia actiuum, & passiuum, debent communicare in mate ria: sed quod non est corporale, non communicat in mate ria cum coxpore. Antecedens habetur auctoritate Augustini, qui super Qen. ait. Substantiam inferiorum spiritualem esse arbitror, non corporalem. Et idem Augustinus, in lib de spiritu, & anima, ait, Non sunt corporalia, sed corporibus similia, quibus animae defunctorum exutae afficiuntur, Sed eodem igne afficiuntur animae exutae. & corporibus coniunctae.

Idem patet per Damas: qui in libs quarto ait. Tradetur diabolus, & Angeli eius in ignem aeternum, non materia lem, qualis est apud nos, sed qualem vtique Deus nouit, Item Gregorius in lib dialogorum, ait; lgnis iste, cum sit incorporeus in semetipso reprobos cruciabit.

Ad primum dicendum, quod licet maior sit vera, manete hoc ordine rerum, & cursu naturali, tamen mutato isto on dine, tunc non est vera. Ad probationem dicendum, qued in punitione reproborum ignis infernalis absoluitur per di uinam potentiam ab isto ordine, & ab huiusmodi dependentia, qua in sua operatione a motu coeli dependet: non enim, quo ad hoclagit ipse ignis in virtute cctli, sed in vu tute Dei.

Ad secundum, nego antecedens. Ad probationem dicen dum, qued ignis infernalis, vel infernus, potest dupliciter con siderari. Vno modo, secundum se, & in propria sua substan tia, & sic vere est corporalis. Alio modo, quantum ad passionem, quam infligit his, qui ex ordine diuinae iustitis suae actioni subijciuntur. & sic dicitur spiritualis, quia ut communiter dicitur, huiusmodi passionem non infert actio ne reali, sed intentione naturali. Et per hoc patet ad auctoritates Augustini & Gregorij, quia ipsi non loquuntur de isto igne, secundum quoed habet esse in se, sed secundum quod habet esse in ipso patente, & hoc esse est intentionale, & per consequens spirituale

Ad dictum Damas: dicendum, quod ipse non negat sim pliciter illum ignem esse materialem, sed solum negat eo modo, quo iuste ignis est materialis, qui est apud nos quia ignis inferni habet materiam stabilem, ita quod non indiget quotidie nouo cibo, seu fomento, sicut ignis, qui est apud nos,

Conclusio secunda est, quod corpora reproborum poss diem iudicij numquam corrumpentur, licet maxime affligantur

1 Quia pena eorum erit aeterna: ergo ipsa non erunt vm quam corrupta, Consequentia patet, quia cum pena sit ac cidens patientis, ipsa non potest perpetuari, nisi ipso patio t e perpetuo manente. Antecedens habetur Matt. 35. vbi de reprobis dicitur, Ibunt hi in supplicium aeternum. EIsa. vltimo cap. dicitur, lgnis eorum non extinguetur.

2 Praeterea, illud, quod sic afffigitur, quod non consi mitur, hoc ex sua afflictione non corrumpetur: corpora re proborum post diem iudicii sic affligentur, quod non ei sumentur. Maior patet. Et minor probatur: quia Iob. 10 ibi satis prolise describitur poena hominis reprobati in er alm, dicitur sic, Luet omnia, quae fecit, nec tamen eos simetur.

3 Praeterea, incortuptibilitas, quam 1. ad Corinth. 15 Apostolus praedicat per mortuorum resurrectionem esse veturam, non solum verifcatur, quantum ad animam. quia etiam ante resurrectionem anima hominis fuit intorruptibilis: sed verificatur quantum ad totum coniunctum ed totum coniunctum non posset esse incorruptibile, si absum corpus hominis quandoque corrumperetur. nii Forte dicetur, qued prima conclusio huic conclusoni contradicat: quia omne eorpus, quod a corporali igne est vere, & intense passibile, hoc est ab eo vere cor vuptibile. Sed corpus cuiuslibet reprobati est intentissime passibile in inferno a corporali igne, vt dicit prima con vlusio: ergo erit ab eo corruptibile, cuius oppositum ponit ista conclusio. Maior patet: quia esse impassibile ridetur esse consequeas necessarium ad esse incorruptilhile Vnde bene sequitur, corbus glorificatum est incon tuntibile ergo est impassibile, ita, quod necessaria conse quentia conuincitur habere dotem imp assibilitatis, Etiam torpus cael estae est incorruptibile: ergo necessatio est im passibile. Vnde quamuis sphaera ignis attingat corpus lu nonihil patitur ab igne, eo, quod sit incorruptibile: erg arguendo ab opposito consequentis saequitur, illud est. pal sibile: ergo est corruptibile.

a Praeterea, omne compositum ex contrariis secund sui naturam est corruptibile, & per consequens tandem corrumpetur, nisi dos impassibilitatis supernaturali ter sibi conferatur. Sed corpora reproborum sunt compr fia ex contrariis, & ipsis non confertur dos impassibilita quia talis dos tantum modo inuenitur in corpore glo unfieato: ergo &c.

Praeterea, omnis passio magis facta abiicit a substar tia Sed corpora damnatorum continue sustinent passio onem illatam ab ignetergo proptet continuam abiectio. tnem suae substantiae tandem penitus consumentur.

a Praet erea, agens praedominans patienti, assimilat si Pipassam, & tandem conuertit ipsum in propriam suan naturam, Sed ignis inferni praedominatur illis corporibus; Ragit in ea. ergo videtur, quod talia corpora conuertantum iosum ignem, & per consequens in suis naturis pro prus corrumpentur.

1 Praeterea, intensus dolor est via, & quasi disposito d mortem: Sed dolor inferni, est intentissimus dolor; Igo &c.

e Praeterea, si corpus damnati hominis semper duraet, tunc esset infinitae virtutis. Consequens est fasum, vi ese patet. Probatro Consequentiae. Positis enim dualus rebus, quarum vna potest durare per vnum annum; non amplius; alia vero potest durare, vel habet vigorem pandi per duos annos, tunc planum est, quod secunda fmaioris virtutis, quam prima: quia vigor, quo durare otest per vnum annum, adaequat totum vigorem primae

rer consequens, toto illo vigore, quo durare potest si inda per alium annum, excedit vigorem primae. Et eaem ratione si ponitur tertia, quae durare poterit per re annos, illa excedit secudam. Et sic deinceps in infini po. Ergo si aliqua res durare poterit in infinitum, illa abebit virtutem infiniti vigoris, quae non potest comp ere alicui ci eaturae.

Praeterea, nihil impeditur perpetuo, ne tendat in i d, ad quod naturaliter inclinatur. Sed cmne corpus hu anum naturaliter tendit ad corruptionem: ergo non pedietur perpetuo a corruptione; & per consequens ondoque cotrumpetur. Maior patet: quia quandocun naliqua res impeditur, ne pertingat ed illud, in quod toralit er tendit, tunc violenter impeditur. Sed nullu plentum potest esse perpetuum, vt dicitur 2. celi. Pro¬ batio minoris quia quandocumque aliqua res suo natu rali cursui, & suis naturalibus principiis derelicta, tendit in aliquid, tunc naturaliter dicitur tendere in illud. Sec quodlibet corpus humanum, suo naturali cursui, derelictum, tendit in corruptionem: ergo &c.

S Praeterea, omne corpus habens materiam cum annexa sibi priuatione est proprie corruptibile. Sed corbus cuiuslibet damnati habet materiam cum priuatione an nexa; ergo &c. Maior patet. 1. physi, & in multis aliis locis philosophiae. Minor probatur, quia si materia damnati corporis non haberet annexam priuationem, tuc non posset alterari: propter enim corpus caeleste dicitur alteram inalterabile; quia dato, quod habeat materiam, tamen hu iusmodi materia non habet priuationem annexam.

0 Praeterea, ex hoc aliquod eorpus dicitur incorrupti bile; quia sua forma ita satiat eius materiam, quod non po test appetere aliam formam. Sed materia corporis, damnati, non videtur magis esse satiata forma, quam fuerai hic in via, quod patet ex hoc: quia non est minus passibs lis, quam fuerat hic in via.

io Praeterea, quicumque diuino iudicio est iudicatu ad maximam poenam, illet a poena mortis non debet esse immunis. Sed quilibet damnatus est diuino iudicio determinatus ad sustinendum maximam poenam: ergo &c. Minor est nota cuilibet fideli. Maiorem proho: quia poena mortis est summa omnium poenarum. Propter hoc enim dicitur, 3 ethico, quod omnium terribilium termi nus mors est

II Preterea, ista videtur esse intentio Beati Augustini in lib de natura boni, vbi ait, quod reprobi, quia volen tes corrupti sunt in peccatis, inuiti corrumpentur in penis Sed quamuis ista ab aliquibus haereticis pro erroris sui velamine possint adduci, tamen non concludunt. 1 Quia, quod reprobi post mortem resurgant, patet ex praecedenti questione. Quod autem post huiusmodi resurrectionem in suis poenis perpetuo remaneant, patet in Apoc. vbi de damnatis hominibus dicitur, In diebus il lis quaerent homines inortem, & non inuenient illam, & desiderabunt mori, & fugiet mors ab eis

2 Possibilitatem etiam istius, scilicet quod corpora re proborum numquam consumentur, quamuis perpetur gne crementur, declarat beatus Augustinus in lib de ci- ui. Dei multiplici exemplo ex his, quae videmus etiam in rebus naturalibus. Nam salamandra viuit in igne, & non consumitur ab igne. Item, aurum rutilat in igne, & non consumitur ab igne. Item, ponit exemplum de montibus Siciliae, qui, vt ait August. ab antiquissimis temporibus ar serunt, & tamen nondum consumpti sunt. Et si de illis montibus mirabatur Augustinus, multo magis nos mira ri possumus, quia nec hodierna die apparet consumptio illorum montium, quamuis eorum continua inflammatio videatur.

3 Praeterea, in legenda sancti Nicolai legitur, quod in partibus orientis quidam ignis inuenitur, qui manum sibi appositam vehementer affligit, & tamen de huiusmo di manu sibi apposita nihil consumit. EEx quibus omni- bus apparet satis esse possibile, quod corpora reproborum gne perpetuo crucientur, quamuis quo ad eorum substam tiam minime corrumpantur,

Ad primum dicendum, quod posito, quod maior esset vera, supposito naturali cursu rerum, quem pro nunc coniuniter videmus tamen isto cursu mutato, non est vera: quia nulla causa secunda agit, nisi prout recipit insiuentiam causae primae, vt patet per Auctorem de causis: huius modi autem influentia procedit a prima causa, quae est ip se Deus, libere, & non ex necessitate naturae, vt uatet ex his, quae dixi lib. 2. distinct. 1. qu 2 artic. 3. gitur Deus potest, perliberam iuam influentiam, igne cooperari tali modo, vt corpori humano inferat passionem maxime afflictiuam, quod tamen ex hoc non cooperabitur ei, vt in ferat corruptione in. Et similiter poterit influere humano corpori ad hec, vt recipiat ignis, vcl cuiuscumque alterius corporis actionem, prout est afflictiua, non influen do eidem corpori ad recipiedum huiusmodi actionem, prout est corruptiua. Quamuis enim, secundum cursum naturae communem, si quis gladio perforaret cor alicuius hominis, iste sua actione ita inferret tali homini laesionem, quod etiam necessario inferret corruptionem: tamen si Deui influeret illi cordi ad recipiendum huiusmodi perforatio nem, prout est laesiua, seu asffictiua, & non prout est corru tionis inductiuastunc si omni die cor illius hominis ceties penetraretur, quamuis multum ex hoc affligeretur tamen numquam propter huiusmodi laesiuas penetrationes moreretur. Sic in proposito &c. Ad probationem dicendum, quod esse impassibile non est necessarium consequens ad esse incorruptibile, supposito, quod diuina infiuentia assistat rei ad recipiendum actionem agentis, prout est passionis illatiua, & non prout est corruptiua: hoc enim posito, tuc res est incorruptibilis, quauis sit vere passibilis

Ad secundum dicendum, quod maior non est vera, cessante motu coeli, & mutato ordine rerum modo praedicto.

Ad tertium dicendum, quod maior non est vera, supposito, quod Deus influat ad hoc, quod fiat passio, & non influat ad hoc, quod substantiae fiat abiectio.

Ad quartum dicendum, quod quamuis agens ex hoc dicatur praedominari patienti, quod imprimit ei suam similitudinem: tamen non conuertit ipsum in naturam suam ex hoc, quod imprimit ei suam similitudinem, quantum ad formas accidentales, nisi etiam talis impressio fiat, quam tum ad formam substantialem. Cum igitur Deus, secundum fidem nostram, non cooperetur infernali igni, ad hoc, quod suam formam substantialem inducat in corpora dam natorum, sed solum cooperetur ei ad hoc, vt in huiusmodi corpora inducat suas formas accidentales, & hoc, vel realiter, vt dicit vna opinio, vel intentionaliter, vt ponit alia opinio: igitur quamuis ille ignis huiusmodi corpora affligat, inducendo qualitates valde laesiuas, ipsa tamer non conuertit in naturam ignis, nec per consequens huiusmodi corpora per corruptionem recedent a propriis suis naturis.

Ad quintum dicendum, quod maior non est vniuersaliter vera: quia quandoque mediante intenso dolore, aliquis curatur a mortali dispositone. Dato etiam, quod illa maior esset vera, secundum ordinem naturae, tamen non esset ve ra secundum ordinem diuinae iustitiae. Cum ergo corpora reproborum ab igne inferni orauissime patiantur, non secundum ordinem naturae, sed secundum ordinem diuinae iustitiae: ideo &c.

Ad sextum, nego consequentiam. Ad probationem di cendum, quod ex maiori duratione non potest argui maior virtus in vigore: quia saepius videmus, quod res, quae est minoris virtutis, & vigoris, diutius durat, quam illa, quae est maioris virtutis, & vigoris: citius enim corrumpitur homo viuus, quam vilis lapis, in quo est homo pictus, vel sculptus. Et quando dicitur, quod vigor quo res duorum annorum durauit, per vnum annum adaequat &c. dico, quod ex hoc non habetur adaequatio virtutis, quamuis habeatur commensuratio durationis; nec ex hoc, quod durat et annum sequentem, excedit in virtute, quamuis excedat in duratione, vel in virtutis continuatione: quia nihil prohibet rem minoris virtutis quandoque longiori tempore durare, & hoc vel quia magis elongata est a suo con trario, vel quia magis conseruatur ab extrinseco. Ex hoc etiam iste modus arguendi patet esse falsus, quia per istu modum probaretur, quod nulla substantia creata esset in corruptibilis, cum nulla talis substantia sit infinitae virtutis in vigore, quod tamen falsum est, non solum apud theologos, verum etiam apud philosophos, qui ponunt coelum esse incorruptibile, & animam intellectiuam, & quamli bet intelligentiam. Etiam dato, quod istud esset alicuius pparentiae agentibus, & patientibus, derelictis suis cursibus naturalibus: tamen istis reductis ad diuinam potentiam, tunc ista deductio nullius est apparentiae, quia Deus rem minimae virtutis posset semper in esse conseruare, Et dato, quod ex sua natura esset corruptibilis, tamen Deu, posset semper suspendere actionem corrumpentis, inquan¬ tum huiusmodi actio esset corruptiua

Ad septimum, nego minorem, quia possquam cessatu motus coeli, qui est principium generationis, & compus nis in rebus inferioribus, tunc corpus humanum nonten det naturaliter in corruptionem: quia secundum ordimm, quem pro tunc Deus instituet, huiusmodi corpus enti corruptibile. Oportet enim corruptibile hoc induercicorruptionem &c. sicut ait Apostolus. Ad probationom atet, quia non arguit, nisi de naturali cursu rerum, quod pro nunc videmus, & non de illo cursu, quem possh vitam exspectamus.

Ad octauum, nego minorem, quia priuatio nondid solam carentiam alicuius formae: sed qicit carentiam en aptitudine ad eam, vt patet primo physic. Sed matenlorum corporum post mortuorum resurrectionem quas uis multis formis substantialibus careat, tamen ad nullim habet aptitudinem naturalem: cuius ratio est, quia om aptitudini naturali se tenenti ex parte potentiae pahi respondet in natura aliqua potentia actiua, qua huiu di aptitudo est ad actum reducibilis: Sed cessante; coeli, tunc in tota natura creata non apparet aliqua po tia actiua, qua possit aliqua alia forma substantialis indi in materiam illorum corporum: ergo pro tunc nonemi illis corporibus aptitudo naturalis ad formas substam les, quibus carent.

Forte dicetur, quod virtute diuina possunt aliae som substantiales induci in materiam illorum corporum: d go huiusmodi corpora saltem in ordine ad diuinamm tentiam, habent aptitudinem ad recipiendum alial mas substantiales: ergo &c.

Respondeo, quod talis aptitudo non est naturalisl olum obedientialis; & haec apritudo non ponitur ind scriptione priuationis, alias priuatio esset annexa mate toeli: quia etiam in materia coeli est obedientialis apo do ad recipiendumi omnem formam, quam Deus vo rit inducere in ipsam. Ad probationem minoris, cumd citur, si non haberet priuationem annexam, tunc non set alterari, dicendum, quod loquendo de priuationes mae substantialis, tunc falsa est consequentia, quia dan torporalis aliqua substantia non habeat naturale a dinem ad aliam formam substantialem, tamen exho sequitur, quod non possit alterari, quia alteratio n mutatio secundum formam substantialem, sed sol cundum accidentalem: Corpora igitur damnaton re alterantur, quamuis non corrumpantur, quia non calore, verum etiam frigore patiuntur, iuxta illud lo aquis niuium vadunt ad calorem nimium tamen noni tumpuntur, quia talis alteratio non disponit ad comun nem, vt patet ex solutione primi argumenti.

Ad nonum dicendum ad maiorem, quod non sol corpus potest esse incorruptibile, propter satietatem materie, sed etiam propter mutationem ordinis no ctiuarum potentium corrumpere tale corpus, & po oc, quod Deus potest suspendere actionem cum pgentis, respectu talis corporis, inquantum huiu ctio potest esse corruptiua, dato, quod non suipendat ed potius per omnipotentiae suae infiuentiam cod inquantum est afflictiua, seu alteratiua. Etiam minorum est vera, quia appellando materiam satiatam, ouae no bet naturalem aptitudinem ad aliam formam lubib em, tunc materia corporis damnati erit satiata qua in via non fuerit satiata, quia propter eausas pros tunc non habebit naturalem aptitudinem ad altam mam, quamuis, in via habeat huiusmodi aptirudm Quod autem manet passibilis passione amictius ho est ex naturali rerum ordine, sed ex diuina voluntam ex ordine diuinae iustitiae.

Ad decimum dicendum, quod quamuis damnatiu corrumpantur, quantum ad substantiam suam tameni sunt immunes a poena mortis: semper enim dimnndi stinent talem poenam, quae multo maior esse vdetum sit poena hominis morientis: Propter quod pona dis torum dicitur mors perpetua: quia & si non formalts tamen aequiualenter includit poenam cuiuslibet morti temporaliter transeuntis.

Ad vndecimum dic endum, quod beatus Augustinus noniloquitur ibi de corruptione substantiae, sed de corru ptione sen priuatione omnium accidentium ad quietem & felicitatem spectantium: quia sicut in praesenti vita ips reprobi voluntarie sunt corrupti quantum ab bonum vit tutis, & meriti; sic in futura vita inuiti corrumpentur, & & spoliabuntur, quantum ad bonti felicitatis, & praemii¬

ARTICVLVS II. De spirituali poena ipsius anmae damnati, quam patitur in inferno.

NTVM ad quartum atticulum necesse est quen libet sidelem Christianum fateri animam hominis damnati, etiam quando est a corpore separata, pati at igne infernali; alias non possemus saluare Euangelicam veritatem; Quia vt patet Ruc.: re anima diuitis cruciaba tur infernalibus flammis: ergo &c. Istud etiam patet auctoritate beati Augustini in lib de ciuit. Dei, vbi ait, Ad haerebunt spiritus incorporei corporeis ignibus cruciandi, actipientes ab ignibus penam, non dantes ignibus v tam. Sed, vt modus appareat, quo ignis agit in spiritum; ideo arguam contra istam conclusionem, & argumentis respondendo, tangam illum modum

Ex intentione igitur haereticorum, infernalem poenam negantium, potest argui sic.

2 Si ignis agit in spiritum, aut hoc facit virtute corpe rali, qut spirituali. Si corporali, tunc nulla erit proportio inter ignem agentem, & animam patientem, quod est in conueniens; quia ad hoc, quod agens agat, & patiens patiatur, oportet esse proportionem inter ea. Si spirituali. runcaceidens esset nobilius suo subiecto: quia spirituale est nobilius corporali.

2 Praeterea, amne agens corporeum, agit per conta ctum. Ista paret primo de generatione: Sed inter ignem corporeum, & spiritum non potest esse contactus: ergo &c.

3 Praeteren, solum illa, quae communicant in materia agunt, & patiuntur ad inuicem. Ista patet per Aristo. Inmultis locis philosophi. ePatet etiam per boetium in lide duabus naturis; Sed anima separata, vel spiritus non habet materiam communem cum igne¬

4 Praeterea, omne agens praestantius, & nobilius est passo) Ista patet per Augustinum a super Sen. & c. musitae suae. Patet etiam per Aristo tertio de anima: Sed ignis von est nobilior spiritu:igitur ignis non potest agere in spititum His, & aliis similibus sophismatibus poteratit allqui philosophi; ac etiam falsi Christiani moueri, qui di cebant nullam substantiam separatam a materia posse pa ti aliquam poenam.

Sed istud non valet. 1 Quia opposita apta nata sunt fieri cirea idem: cum gitur substantia separata sit capax delectationis: igitur etiam est capax poenae, & per consequens non est impossi bile substantiama materia separatam pati aliquam poenam. Nec valet, si daretur instantia de Deo, qui summo delectatur, vt patet 12 metaph & tamen nulla poena po test cadere in ipso Deo, secundum quod Deus est; quia delectatio Dei idem est, quod essentia Dei; & ideo huius modi delectationi nihil est contrarium; nullius autem creaturae delectatio estrdem, quod essentia sua; & ideo ta hdelectationi poena potest esse contratia.

2 Praeterea, omne, quod contingit amare illud; quo potest priuari; & quod contingit odisse illud, quod contra voluntatem suam sibi potest coniugi, hoc potest poenam pati: Sed virtute diuinao spiritusa materia separatus, potest priuari aliquo, quod amat, & potest contra suam voluntatem coniungi ei, quod odit: ergo non est impossibile talem spiritum pati. Maior patet, quia quanto res ma¬ gis amatur, tanto eius priuatione amans magis asfligitur; & quanto aliquid magis oditur, tanto odiens magis torquetur, si contra voluntatem suam sibi coniugitur. Minor etiam patet, quia si datur oppositum, tunc Deus non esset omnipotens, nec eius virtus esset infinita.

Et ex hoc etiam patet, quomodo de facto anima acor.i pore separata, vel etiam ipse daemon patiuntur, & quantum ad peenam damni, & quantum ad poenam sensus: Pa tiuntur enim poenam damni, ex eo, quod, se perpetuo pris uatos cognoscunt aeternae felicitatis quiete, & summi bo ni, seu vltimi finis delectabilissima fruitione, quam naturaliter omnis creatura intellectualis affectat; Et patiuntur poenam sensus, ex eo, quod contra eorum volunta tem fiammis infernalibus coniunguntur, quas quidem fiamas continue apprehendunt per modum summe odibilis, & maxime nociui. Ista tamen coniunctio flammarum infernalium aliter se habet ad animas, & daemones, qui ro nunc sunt in inferno, & aliter ad daemones, qui sunt n isto aere pro nostro exercitio. Nam hi, qui sunt in inerno, coniuncti sunt, talibus flammis localiter, & menta iter: Sed hi, qui hic sunt nobiscum, huiusmodi flammis con unguntur non localiter;; quia alias huiusm odi flammae comburerent humana corpora, vexata per demonia; etiam incenderent aerem circa nos, quem inhabitant huiusmo di daemones: Sed coniunguntur mentaliter. Quia sicut boni Angeli, qui mittuntur ad nos pro nostra custodia, quando sunt apud nos, non sunt in caelo localiter, tamenunt in caelo mentaliter, nec carent caelorum gloria, & faelicitate aeterna; sic mali Angeli, quando sunt apud nos sunt in flammis infernalibus mentaliter: quia diuino iudicio apprehensio illarum flammarum continue ipsis im primitur, qua impressione ipsi affliguntur sine intermissione, non minus, si Deus voluerit, quam si huiusmodi fia mis localiter iungerentur: Agit enim huiusmodi ignis in spiritum damnatum, sicut diuinae voluntatis instrumentum ideo non minus potest agere in spiritum localiter absen tem, quam in praesentem, quia virtus diuina non est alliga ta praesentiae locali; ideo non minus in absentem, quam in praesentem daemonem potest Deus, mediantibus huiusmodi flammis, imprimere peenam infernalem. Et hoc modo potest intelligi illud vnigatum prouerbium, quae dicitur, quod daemon portat ignem insernalem secu quo cumque vadit.

Ad primam instantiam dicendum, quod illa diuisio est in sufficieus, quia dabitur tertium membrum, scilicet, quod simul agat virtute corporali, & virtute spirituali: quia quamuis ille ignis agat in spiritum virtute corporali, hoc tamen nonfacit, nisi vt innititur virturi spirituali, puta, vt tamquam instrumentum diuinae iustitiae in huiusmodi actione dirigitur singulariter, & mouetur a diuina Volun tate: Ad primam partem minoris dicendum, quod licet tirtus corporalis ipsius ignis, non sit proportionata. ad hoc, vt agat in spiritum: tamen vt innititur voluntati diui nae, tamquam instrumentum suo principali motori; sic sufficientem habet proportionem ad agendum in spiritum. Ad probationem secundae partis, neganda est conse uentia: quia illa virtus spiritualis non est accidens ignis nec est subiectiue in ipso igne, cum sit realiter ipsa volun tas diuina.

Ad secundum, nego minorem, quia licet ignis non possit t angere spiritum, vt innititur virturi propriae; tamen hoc poterit, vt est instrumentum virtutis diuinae. Etiam dato, quod non tangat spiritum tactu naturali, & materia li;tamen tangit eum tactu immatertali, vt apprehenditur a spiritu damnato, tantquam instromentum execuriuum diuinae iustitiae ipsi spiritui damnato summe displicibile¬

Ad tertium dicendum, quod quamuis maior fit vera louendo de agentibus naturalibus, ut suis propriis vittuti bus innituntur; tamen non est vera, vt a virtute diuina instrumentaliter diriguntur.

Ad quartum dicendum, quod quamuis maior sit aliquo modo vera de agente principali; tamen non est veraloquendo de agente instrumentali; non enim oportet in¬ strumentuam esse simpliciter nobilius eo, in quod agit, sed suffic it, quod illud sit nobilius virtute, cuius ipsum instru mentum dirigitur, & mouetur in huiusmodi actioneEtiam minorem negant quidam doctores dicentes, quod ratione peccati spiritus efficitur inferior, & ignobilior igne. Sed ista solutio patitur calumniam ex dictis beati Augustini, qui x. de libero arbitrio ait, quod substantia piritualis, quantumcum que peccet, nobilior est nobilisumo corpore: igitur prima solutio uidetur mihi esse melior, & magis ad propositum.

Ad argumentum principale dicendum, quod postquam cessauerit motus ceeli, tunc quamuis corpus damnatum iudicio diuinae iustitiae mancat passibile, numquam tamen corrumpetur, vt patet ex dictis in tertio articulo istius. quaestionis, in solutione primae instantiae.