Quaestio 2

Quaestio I An Eucharistia vnum sit sacramentum.

I TRVM Fucharistia sit vnum sactamentum.

VideVtur, quod non Quia vnum sactamentum debet habere vnam materiam, & vnam formam. Sed ad consecrandum Fucharistiam concurrit duplex materia, & duplex forma: ergo &c. Maor patet discurrendo per alia singula sacramenta. Minor quantum ad dualitatem materiae patet hic in littera: quia ad integritatem materiae ipsius Fucharistiae de necessitate requiritur panis, & vmum. Quod autem requiratur du lex forma, patet: quia per alia verba, & distincte fit con sec ratio corporis, & consecratio sanguinis. In contrarium est magister in ista 12. distinct vbi loquen de speciebus panis, & vini ait. "Nec debent dici duo sacramenta: sed vnum: quia sub vtraque specie idem sumitur", Hic quattuor sunt videnda

Primo, quae sit debita materia conuertenda in eorpus Christi, & quae in sanguinem.

Secundo de principali quaesito. Tertio vtrum sub vtraque specie panis scilicet, & vini stud sacramentum sit tradendum populo Christiano.

Quarto vtrum sub vtraque specie Christus in coena tumpierit seipsum, ac tradiderit omnibus suis discipulis

RESOLVTIO. Apta quidem materia fucharistiae cum sit panis triticeus aximus scilicet non autem ferment atus: Itidem vinum vitis, non autem liquor alius Vnum tamen numero dicitur saccamentum, non vnum quidem numero simpliciter indiuisibilit ate, tuat continuit ate, sed vnum numero perfectionali integritate.

ARTICVLVS 1 Quae sit debita materia conuertenda in corpus christi, qud quae in sanguinem.

SVANTVM: ad primum primo videndum est de ma Tteria conuertenda in corpus. Et quo ad hoc pono tres conclusiones.

Prima est, quod talis mareria est panis. Secunda, quod, secundum communiorem doctrinam, talis panis debet esse triticeus. Tertia quod huiusmodi panis debet esse aximus, id esti non fermentatus.

Probatio primae conclusionis est. 1 Quia illa est debita materia conficiendi corpus Christi, qua Christus vsus est, in conficiendo corpus suum istud sacramentum instituit: ed tunc fuit vsus pane, vt patet in Euangelio; ergo &c

2 Praeterea, istud sacramentum habet spiritualiter, sumentem confortare: sed panis cor hominis confirmat, vt dicitur in Dsal. ergo ratione similitudinis debita materia istius sacramenti est substantia panis. Et istam rationem tangit glosa 1. ad Corinth.I1.

1 Forte contra istud dicetur, quod talis debet esse materia istius sacramenti, vt signa remanentia ducant in memoriam passionis Christi: quia Christus, istud sacramentum instituendo, dixit discipulis Hoc facite in meam conmemorationem. Et Apostolus inquit. Quotiescunque manducabitis panem hunc, & calicem bibetis: mortem domini annunciabitis: sed ad huiusmodi passionem infinuadam magis valeret effusio sanguinis agni, vel vituli, quam posito panis in altari.

2 Praeterea, confirmatur istud sic. Hugo de sancto victore in li. de sacramentis ait, Crescente veritatis cognitione signa debuerunt esse euidentiora: sed cognitio veritatis maior fuit tempore legis Mosaice, quam tempore legis naturae, & iterum maior tempore legis euangelicae, quam legis Mosaicae: ergo materia istius sacramenti, vel debet esse euidentior ad significandum corpus Christi, & passionem, quam ea, quae offerebantur in duabus praecedentibus legibus, vel magis conformiter debet accipi ad ea, quae offerebantur in lege Moysis. Cuius contrarium fi ret si materia eius esset panis: quia Melchisedech rex salem obtulit panem, & vinum tempore legis naturae, vt pa ter Cen. 14. Ad primum dicendum, quod minor non est vera: Nam si quis attente consideraret, quomodo triticum, de quo fit panis aptus ad istud sacramentum, primo in area trituratur, secundo mola teritur, deinde farina aqua ligatur, & glutinatur, & sic pasta formatur: & vltimo in clibanum ardentem mittitur, vt eius humiditas consumatur, haec omnia spiritualiter interpretando, vtique videret ho mo, quod expressius passio Christi daretur intelligi in pane, quam in cuiuscumque bestiae sanguinis effusione.

Ad secundum dicendum, qplicet cognitio veritatisclarior esset in lege scripta in lege naturae: tamen qua lex Mosaica, siue lex scripta, vel data per Movsen, quantum ad oblationes cerimoniales, erat transitoria, & abolenda, veniente lepe euangelica, lex autem naturae debet esse perpetua, & non deserenda: sed potius per euangelicam lege perficienda, ad illa n. quae sunt de lege naturali, semper obligatur homo, ideo lex euangelica, quae semper durare debet vsque ad fine mundi, istius perpetui, & excellentissimi sacramenti materiam potius debuit accipere a lege naturae, quam a lege veteris scripture. Etiam concesso toto svllogismo, nihil con¬ cluditur contra conclusionem praedictam: quia non solum in lege naturae panis offerebatur, sed etiam in lege Movsis; Vnde dixit Movses Aaron, & filiis eius. Panes quoque con secrationis edite, qui positi sunt in crastino, sicut precepit mihi dominus. Et alibi, Omnis, qui habuerit maculam de semine Aaro sacerdotis, non accedet offerre hostias domis o, nec panes Deo suo: vescetur tamen panibus, qui offeruntur in sanctuario. Patet etiam istud de panibus, qui ponebantur in mensa propositonis coram domino.

Secundo dico, quod secundum communem doctrinam iste panis debet esse triticeus: quia in triticeo pane credi tur Christus confecisse, & vsum consecrandi in triticeo pane dicitur ecclesia ab Apostolis accepisse, & non videtur esse dubium, quin hunc vsum Apostoli a Christo acceperint in cena, quando Christus praesentibus Apostolis consecrauit.

Forte contra istud dicetur, quod sicut se habet aqua ad baptismum, sic panis ad istud sacramentum, sed eo ipso, quod dominus instituens baptismum, non distinxit de aquis; quauis multiplex sit aqua, puta maris, sontis, & fluminis ideo onis aqua est debita materia baptismi: sic quia in insti tutione istius sacramenti non legitur distinxisse de panes ideo omnis panis videtur esse aptus ad consecrandum.

2 Praeterea granum speltae denudatum a palea est simile gtano tritici, & per consequens videtur, quod pane speltae debite possimus corpus Christi consecrare.

3 Praeterea, raro inuenitur panis de puro tritico: ergo si in solo panc triticeo potest fieri consecratio, tuc essemus saepius in periculo. Ad primum potest dici, quod supposi to, quod Christus consecrando corpus suum vsus suerit pane triticeo, tunc quia Christi actio nostra est instructio: ideo dato, quod de pane, quo in consecrando vti debemus, non distinxerit voce, vel scripio, tamen ipso facto, & oper te nos instruendo sufficienter distinxit.

Etiam potest dici, quod non est simile de baptismo, & Eucharistia: quia baptismus est sacramentum necessitatis: ideo eius materia debet esse omnibus communis, ac etiam eius minister debet esse communis in articulo necessitatis: sed Eucharistia non est sacramentum necessitatis omnimode: ideo nec eius ministri nec eius materia erunt ita communes sicut in baptismo.

Ad secundum dicunt quidam, quod granum speltae est eiusdem speciei cum grano tritici: ideo si consecratur in missa panis speltae vere consecratum est.

Doctor communis, ac multi alij doctores tenent oppo itum dicentes, quod si quis in consecrando vteretur pane speltae, vel cuiuscumque alterius grani praeter granum tritici, talis non conficeret corpus Christi: sicut nec ille conficeret sanguinem, qui tantum modo aquam haberet in calice: quia sicut huic deficeret debita materia conficiendi sanguinem Christi, sic & illi deficeret debita ma teria conficiendi corpus Christi. Dicunt etiam isti doctores, que spelta non est eiusdem speciei cum tritico: quia illa, quae ic se habent, quod vnum numquam generatur ex altero, talia non sunt eiusdem speciei: sed seminatis granis tritici, nuquam generatur grana speltae, nec econuerso: ergo &c.

Ratio communis istorum doctorum est: quia Christus comparat se grano tritici, vbi de se ipso loquens ait. Nisigranum frumenti cadens in terram mortuum fuerit, ipsum solum manet. Quod verbum tractans August. super loan. ait Cum sint multa grana frugum, nulli comparat se Christus nisi frumento. Vnde mos coepit ecclesiae de hoc solo grano conficere corpus domini, Vnus etiam istorum doctorum allegando pro ista parte decretum dicit, quod de sacramentis distinct. 2. cap. In sacramento, habeatur. quod pane triticeo, & non alio debet fieri consecratio cororis Christi.

Alij dicunt, quod quamuis panis speltae sit alterius spe ciei, quam triticum, tamen quia spelta est species frumenti, ideo si quis consecraret panem spelte, ille vere. conficeret corpus Christi.

Ego vellem, quod in isto puncto, & in omnibus aliis, vbi tangitur de his, quae sunt de necessitate sa eramenti, & sine quibus non putatur esse veritas sacramenti, numquam doctores ecclesias sibi contradicerent mutuo, & vbicumque hoc fieret, quod ecclesia Romana per suam determinationem remedium adhiberet.

Duo ergo dico quantum ad praesens. Primum est, quod reputo consultius, quod in consecrando corpus Christ sacerdos vtatur pane triticeo: quia tutius, & consultius es se videtur, quod sacerdos vtatur illo pane, quem omnis doctor Christianus reputat conuerti in corpus Christi dictis verbis consecrationis ab ipso sacerdote, quam quod vtatur illo, quem multi, & magni doctores reputant non conuerti: sed omnis doctor Christianus reputat panem triticeum conuerti, & multi reputant alium panem non conuerti: ergo &c

Secundo uico, quod salua istorum venerabilium doctorum reuerentia, mihi non videtur, quod sufficienter probent hanc negatiuam, quam ponunt, scilicet non esse ibi sacramentum, si sacerdos benedicit alium panem, quam triticeum.

Ad cuius intellectum est aduertendum, quod secundum lsi¬ dorum ethi. 17: frumentum in plus se habet, quam triticum; Vnde circa principium illius capituli dicit, quod frumen ta sunt, quae aristas habent: reliqua autem, quae non habent aristas, fruges appellantur: Et ideo ibidem dicit siliginem, & ordeum, & inulta alia consimilia esse de genere frumentorum, eo quod habent aristas. Cum igitur nec ex fide catholica, nec ex scriptura sacra, nec ex aliquo sta tuto ecclesiae possit plus haberi de ista materia, nisi quod panis in corpus Christi virtute diuina ad benedictionem lacerdotis conuertendus debet esse de vero frumento, vt patebit in respondendo dictis istorum doctorum: ideo non videtur, quod ad negationem panis triticei debeat negari verum corpus Christi, dummodo panis a sacerdote secundum debitam formam verborum benedictus sit de frumento.

Forte dicetur, quod licet frumentum sit genus, habens sub se plures species: tamen quia nobilissima species frumenti est triticum: ideo quando per se profertur frumen tum, tunc debet intelligi triticum, & per consequens licet dicatur, quod panis praedictus debeat esse de frumen to: tamen ex hoc non habetur quin debeat esse ex solo tritico.

Dicendum, quod prima consequentia non est vera quia licet homo sit nobilissima species animalis: tamer non sequitur, est animal: ergo homo, posset enim esse equus, vel asinus. Vnde ibi est expressa fallacia consequentis: quia directe proceditur a positone consequentis ad positionem antecedentis: sic in proposito: ideo &c.

Forte dices, quod istud esset contra regulam, quam ponit Arist. in lib topicorum dicens, quod quando aliquod nomen significat plura, vnum principaliter, aliud ex con sequenti: si tale nomen absolute profertur: tunc debet in telligi de eo, quod principaliter significat.

Respondeo, quod ista regula non est intelligenda de com munitate generis: quia genus non significat sic principali ter vnam speciem, quod aliam significet ex consequenti: sec est intelligenda de communitate analogiae. Vnde si hoc nomen ens per se profertur, tunc magis intelligendum est de substantia, quam de accidente: hoc tamen non obstante, non esset bona consequentia dicendo, hoc est ens: ergo non est accidens quia & si non principaliter nomine entis significatur accidens: tamen ex consequenti significatur: igitur ad positionem entis non potest legitime inferri negatio accidentis.

Ad primum igitur motiuum istorum doctorum dicen lum, quod Christus non comparauit se praecise grano tritici sed indistincte comparauit se grano frumenti, vt expressi patet in textu, quem ipsimet allegant. Et per idem patet ad auctoritatem Augustini, quam pro se adducunt

Ad illud, quod additur de decretis, dico, quod salua illius subtilis doctoris reuerentia, nec in textu, quem allegat nec in apnaratu habetur, quoed in triticeo, & non in alio paae consecretur. ista enim iunt verba illius textus.

In sacramento corporis, & sanguinis domini nihil am plius offeratur, quam ipse dominus tradidit, hoc est panis & vinum aqua mixtum: nec amplius in sacrificijs offeratur, quam de vuis, & frumentis. Etiam apparatus ibidem non excludit ab isto benedicto sacrificio aliquod verum frumentum: sed excludit pper, & lolium, &c. quae non sunt vera frumenta. Etiam ex intentione legis, extra de sum tri. & fide catho. c. Firmiter credimus, vbi specialis fit mentio de materia istius sacramenti, & nec in textu nec in apparatu inuenire potui, quod vsquam ista materia sit limitata ad panem triticeum tantum: licet bene in eniatur, quod ista materia est restricta ad panem confectu de vero frumento:

Et cum dicitur in principio istius coclusionis, quod Christus conficiendo corpus suum sacramentaliter, vsus fuit ane triticeo, & hunc vsum Apostoli acceptum a Christo commiserunt ecclesiae, quamuis istud non probetur & forte valde difficile Sit ad probandum, eo quod nec de cretum, nec decretales, nec euangelium, nec epistolae nec aliqua originalia sanctorum de hoc faciant mentionem: tamen hoc toto pos ito in esse, adhuc dicere posset ille, qui esset oppositae opinionis, quod iste vsus non arguit necessitatem, puta, qud istud sacramentum non possit erfici nisi in pane tritici: sed tantummodo arguit congruitate: Vnde si in omnibus speciebus frumentorum ali qua species esset purior tritico, adhuc magis decens esset vti illa specic, quam tritico in isto purissimo sacramentot & tamen hoc posito, non excluderetur panis de tritico, quin ipso possemus vti in consecrando. Sic quamuis ecclesia vtatur pane triticeo: tamen ex hoc non concluditur, quin in articulo necessitatis possit vti pane confecto de grossiore frumento, dummodo sit verum frumentum,

Licet etiam ego per hanc texturam verborum meorum non velim directe contradicere conmunitati tantorum doctorum: tamen si vellem eis contradicere, haec ratio me moueret

Quia videmus, quod maiori periculo sancta mater ecclesia suis statutis, & praeceptis magis nititur obuiare: sed si illa communis opinio esset vera, tunc maius esset peri culum in consecratione Corporis Christi habere panem non triticcum: quamuiscumque esset de quouis alio frumento, quam in consecratione sanguinis habere calicem de puro vino non admixto aqua; ergo si illa opinio esset vera, tunc ecclesia Dei magis suis statutis praeciperet in consecratione corporis Christi vti pane triticeo, & nullo alio cuiuscumque frumenti alterius specici a specie triti ci, quam in consecratione sanguinis vti vino mixto, & non uro. Maior est nota. Probatur minor: quia maius pericu um est omittere illud, quod est de necessitate sacramen ti, quam illud, quod est de bene esse sacramenti: sed, secu dum illam opinionem, quod panis sit triticeus, hoc est de necessitate sacramenti: nam secundum eos, si non est triticeus, non consecratur corpus Christi: sed miscere aquam cum vino non est de necessitate sacramenti, sed solum de bene esse sacramentit: nam etiam secundum eos, & se tundum veritatem, dato, quod non sit aqua apposita: tamen vere conficitur, seu consecratur sanguis Christi. Sed conclusio istius rationis est falsa: ergo aliqua praemissarum erit falsa: non maior, vt de se patet, ergo minor, & per consequens illa opinio non videtur esse vera. Quod autem conclusio Sit falsa, patet discurrenti per totum corpus iuris tam in decretis, quam in idecretalibus, vbi saepissime inuenitur districte preceptum de admixtione aquae cum vino in calice in consecratione sanguinis, & maxime hoc habetur de conse. dist in multis capitulis illius distinctio nis: & tamen nusquam inuenitur ex statuto ecclesiae praeceptum de pane triticeo habendo in consecratione corporis Christi.

Ad tertiam instantiam factam contra conclusionemdicerent doctores praedicti, quod illa genera admixta tripliciter se possunt habere: quia vel sunt in tanta copia, quod vin cunt virtutem tritici, & per consequens conuertunt triticum in suam naturam: vel econuerso ita modicae funt virtutis, quod vincuntur a tritico, & conuertuntur in naturam tritici: Vel neutra virtus plene vincit aliam: sed qualibet actione alterius a sua natura remittitur, & per consequens ex eis fit tertia natura mixta. Primo, & tertio modo secundum istam opinionem non conficere tur corpus Christi ex benedictione talis panis, eo quod simpliciter non esset triticeus: Sed secundo modo vere conficeretur: quia ille panis vere esset triticeus, quamui non ita purus, sicut si illa alia grana non fuissent admixta Sed qui nollet tenere istam opinionem, ille posset dicere quod si illa grana admixta tritico sunt grana veri frumer ti, tunc siue grana admixta vincant grana tritici, siue econ uerso vincantur a granis tritici, siue propter aequalitaten virtutis faciant quoddam mixtum, de genere tamen frumentorum, semper de pane ex talibus granis decocto, ve re potest confici corpus Christi, eo quod talis panis veri sit factus de granis frumentorum. Vnde quia raro inuenitur aliqua species frumenti omnino sincera: sed vt plu rimum, grana vnius speciei miscentur granis alterius spo ciei: ideo notanter illud decretum superius allegatum de conse. dist. 2. loquitur in plurali de frumentis sic dicens. Nec amplius in sacrificus scilicet corporis, & sanguinis Christi offeratur, quam de vuis, & frumentis. Si autem grana admixta tritico non sunt de genere frumer torum, tunc potest dici iuxta tripartitam distinctionem praemissam, quod ita modicum posset esse de illa admixta materia, quod etiam si esset de lapide, adhuc non obstaret quin ex pane tali vere conficeretur corpus Christi Et ista videtur esse intentio apparatus superius adducti excludentis piper, & lolium: Dicit enim, quod si piper vel lolium frumento admisceretur, tunc de illa parte, quae videlicet includeret piper; vel lolium, non conficeretur: sed de reliqua, hoc est, de alia parte eiusdem panis. vbi esset materia frumenti sine pipere, vere conficeretur.

Tertio dico, quod decens est, & conueniens, vt panis praedictus sit aximus: quia prima die aximorum non debuit inueniri fermentatum in domibus ludaeorum, vt pa et in Exod, sed prima dic aximorum Christus comedit asca cum discipulis suis, & tunc istud sacramentum intituit cum corpus suum de pane confecit. ergo Christus in aximo pane confecit, & per consequens etiam nos in aximo pane conficere debemus. Minor patet expresse in Euangelijs. Conclusionem istam Qraeci negant, & dicunt, quod panis fermentatus sit de necessitate sacramenti, & ideo dicunt Latinos non consecrate, eo que in consecrando vtuntur pane aximo: Dicunt etiam Christum consecrasse in fermento

1 Et si dicitur eis, quod primo dic aximorum non fui fermentatum in domibus ludaecrum, ipsi respondent, qo Christus non consecrauit prima die aximorum: quia illa die, vt dicunt, Christus mortuus est in cruce, quod propant per illud loan ludaei non introierunt in praetorium vt non contaminarentur, sed manducarent pasca: ergi patet, quod nondum comederant agnum pascalem, qui sibi nominatur pasca: Cum igitur agnus pascalis comed debuerit prima die aximorum, vt patet in Exo. & illud quod iam dictum est de ludaeis, fuerit die veneris, qua po tierunt a Pilato, vt Christum crucifigerent: ergo dies ionis proxime praecedens non potuit esse prima dies aximorum, & per consequens in domibus ludaeorum tunc suit fermentatum, de quo Christus in coena consecrauit corpus suum.

2 Praeterea, dies festus pascae erat prima dies aximorum; sed dies coenae fuit ante diem festum pascae, vt patet in soan. vbi loannes notans diem coenae ait. Ante diem festum paseae &c. Et quia contra istud commentum falsissimum sunt expresse tres superius notati euangelistae, scili cet Matthaeus, Marcus, & Lucas: ideo aliqui (araecorum ad tantam insaniam deuenerunt, quod dicerent tres pra dictos euangelistas falsum scripsisse: & ideo eos correctos fuisse per loan verbis iam allegatis. Sed istud non valet Quia, vt recitant multi, & magni doctores, ab exordi institutionis istius sacramenti vsque ad Leonem Papam tota ecclesia Dei confecit in aximo: sed temporeLeonis Papae ad extirpandam haeresim Ebionitarum, qui dice bant, quod de necessitate salutis oporteret quemlibet ho minem cum obseruatione euangelij obseruare ceremonialia legis praecepta, & per consequens consecrare in aximo, tunc praecebit ecclesia conficere ex fermentato. Dein de post aliquo rum annorum curricula, iam dicta haeresi penitus ext irpata, sacerdotes in partibus Latinis, primum modum, scilicet consecrandi in aximo resumpserunt, eo quod clare deducitur ex euangelio, vt superius patuit, Christum in aximo con secrasse. Sacerdotes vero Qraeciae modum primum non resumpserunt: sed consecrationem in fermentato vsque ad haec tempora continuerunt. Ex quo, patet, quod isti fatui Oraeci imponendo nobis, quoc non consecremus, eo quod consecrando vtimur aximo, ipsi hanc rabiem imponunt patribus suis, & sanctissimis doctoribus suis, & omnibus suis sacerdotibus, qui Leonem Papam praecesserunt. Et in hoc etiam loquuntur contra Apostolum Paulum primordialem doctor em eorum, qui loquens de isto sacramento ait. Itaque epulemur in axi mis sinceritatis, & Veritatis. Quod vtique Apostolus non dixisset: si in fermentato consecrasset

2 Praeterea, dato, quod Christus manducasset pasca ante diem. 14. 1. mensis, quo die ex praecepto legis agnus pascalis comedi debuit, quem diem euangelistae vocant primam diem aximorum, adhuc ista fictio non valet istis fictoribus: quia sicut patet in Exod. & in Num. lex praecepit vt agnus pascalis comederetur cum aximis, & lactucis agrestibus Sed Christus dicit, No veni soluere legem, sed adimplere. Quod verbum tractans Chrysostomus super Mat. ait. Apertissime dominus demonstrauit, quod s principio circumcisionis suae vsque ad diem pascae extre mae non erat contrarius diuinis legibus in quibus praecipiebatur, vt cum aximis agnus pascalis comederetur: ergo Christus tamquam perfecti ssimus legis obseruator pane aximum habuit in mensa: quando post esum agni corpus suum consecrauit.

Ad primum motiuum Oraecorum potest respondori ex verbis Chrysostomi, qui erat doctor Oraecorum: ipse enim super Matth. ait, quod illi lud aei, vt desiderium sut ossent implere in morte Christi, non comederunt pas calem agnum vespere praecedenti, qua muis ex praecepro legis hoc facere tenerentur: Christus autem, qui non erat praeuaricat or legis, sed perfectus obseruator, comedit pasca cum discipulis suis decimaquarta die ad vesperam sicut praecipitur in lege. Dato etiam, quod ipsi vespere prae cedente comedissent pasca, accipiendo pasca pro agno pa scali, adhuc non debuerunt intrare praetorium: propter hoc vt illo dic manducarent pasca, accipiendo pasca pro pane aximo: Quinque nm. modis dicitur pasca inter quos vnus est, quod pasca dicitur cibus pascalis, seu panis aximus, vt patet per Innocentium tertium in libro de officio misse arte. 3. cap. 4.

Ad secundum dicendum, quod quintadecima dies mensis primi erat dies celeberrimus secundum praeceptum legis vt patet Exod. 12. & proximo vespere praecedenti comedebatur agnus pascalis, Vt patet ibidem. lllud igitui inte, quod ponit loannes, non est referendum ad diem de cimumquartum, in cuius vespere manducandus erat agnus: sed referendum est ad diem quintum decimum, qui propter sui celebritatem dicebatur festus dies pascae. Istud etiam patet Nu. 28. vbi dicitur sic. Mense autem primo quartadecima die mensis, phase domini erit, & quintadecima die sollemnitas aximorum: septem diebus vescen tur aximis, quarum dies prima venerabilis, & sancta erit. Quod autem per Iy phase intelligatur immolatio agni aschalis, hoc patet Deuter. 15 vbi dicitur populo Israel, immolabis phase ad solis occubitum, quando egressus es de Aegvpto, & comedes in loco, quem elegerit dominus Deus tuus.

Secundo, quo ad istum primum articulum circa secun dam eius partem pono duas conclusiones. Prima est, qu de nullo alio, vino quam de naturali vino vitis potest ffer; tonfecratio sanguinis Christi: quia in tali vino Christus instituens istud sactamentum consecrauit, vt patet in Matth. Ex ista conclusione possunt inferri tria corollaria, Primum est, quod de vino pomorum, & cerasorum, vel quorumcumque aliorum fructuum, solo fructu vitis excepto non potest fieri sanguinis Christi consecratio, eo quod nullum illorum sit vinum vitis.

Secundum est, quod de vero aceto non potest fieri comsecratio: quia sicut homo mortuus non est homo, sic acetum cum sit vinum corruptum, non est vinum, vt ait Ari stotel. 8, Meta. Et hoc patet ex naturalibus qualitatibus eorum: quia vinum naturaliter calefacit, & acetum natu raliter frigefacit. Notanter autem dixi de vero aceto: quia licet quandoque vinum sit acetosum, seu dispositum ad acetum: tamen de huiusmodi vino potest fieri sangui nis consecratio, dummodo adhuc habeat formam substan tialem vini, & non aceti.

Tertium corollarium est, quod de vergusio non potest fieri praedicta consecratio; Quia quamdiu res est in fieri, tunc non est in facto esse: sed vua agresta, de qua ex primitur vergusium, est adhuc in fieri quo ad vinum: ergo vergusium non est vinum.

Secunda conclusio est quod huiusmodi vino debet ad misceri aqua. Primo, quia sic creditur Christus consecrasse, vt ait Damascenus lib. 4. Communis enim consuetudo terrae sanctae est non bibere vinum, nisi sit limphatum, & hoc propter fortitudinem vini crescentis in illa patria: Et ideo verisimile est, quod Christus, qui ordi natissimam, & temperatissimam vitam duxit cum discipu lis suis, vinum lymphauerit, quod consecrauit. Secundo, quia istud est de statuto ecclesiae, vt patet de conse. dist. 2. c. 1. &c. in sacramento. Cauere tamen debet, qui calice praeparat, ne multum ponat de aqua, & maxime quando vinum est debile propter duo. Primo, quia si tantum poneretur de aqua, quod aqua vinum a sua natura transmuta ret in tantum, quod vinum conuerteretur in aquam, ve quod ex aqua, & vino resultaret quoddam mixtum, quod nec esset aqua, nec vinum, tunc non fieret sanguinis Chri sti consecratio, Secundo, quia nisi aqua infusa vincatur a virtute vini totaliter, & in vinum conuertatur, tunc licet partes vini conuerterentur in sanguinem, tamen ille hu mor aqueus, qui nondum esset conuersus in naturam vini, non conuerteretur in sanguimem: Et ideo valde parum debet poni de aqua, vt illa aqua in naturam vini sit conuersa prius, quam verba consecrationis dicantur super caliceest etiam hic aduertendum, quod apposito aquae non est de necessitate sacramenti: quia si non apponeretur: tamen vere consecraretur sanguis Christi ex vino puro: Est tamen de necessitate consecrantis: quia sacerdos consecrans sine aqua admixta uino, faceret contra statutum ecclesiae Homanae. Et notanter dico, Homanae: quia in ecclesiOraecorum fit consecratio sine aqua¬

ARTICVLV S 1i. Vtrum cucharistia vnum sit sacramentum

VAMTVM ad secundum articulum dico sicut diSxi superius dist. 8. in solutione argumenti princi palis, nec aliquid aliud ad praesens addo causa breuitatis.

AR TICVLV s rii. Vtrum sub vtraque specie panis scilicet, & vmi istud sacramentum sit tradendum populo Christiano.

VANTVM ad tertium articulum dicendum, quod icet in passione Christi sanguis eius a corpore fuerit separatus vsque ad horam, qua surrexit a mortuis, & per consequens, qui consecrasset in tempore medio, il le sub speciebus panis habuisset corpus sine sanguine, & sub speciebus vini habuisset sanguinem sine corpore: ta¬ men post resurrectionem Christi sanguis eius semperma sit vnitus corpori, & in sempiternum sic manebit: ide; qui post resurrectionem consecrauit, vel in futurum col secrabit popter vnionem realem sanguinis, & corpons Christi sub vtraque specic panis, scilicet & vini, habet co us, & sanguinem domini lesu Christi: ideo commum populo secundum consuetudinem Romanae ecclesie veritas corporis, & sanguinis datur tantum modo sub spece panis, & hoc propter vitandum periculum effusionis, ial distillationis sanguinis, quod posset accidere, si sub spo cie vini rudi, immorigerato, & impetuoso populo sangim traderetur.

I1 Forte dicetur, si sub accidentibus, seu speciebusmll nis vere habetur sanguis Christi, tunc in vanum iterun consecratur sanguis Christi calicis benedictione Consequentia patet: quia frustra ordinatur aliquis actus ad h bendum, quod iam realiter habetur.

2 Praeterea, Christus dicit. Nisi manducaueritis cam filij hominis, & biberitis eius sanguinem, non habebits vitam in vobis: sed sanguis per modum potus datur soli. ub speciebus vini: igitur cuilibet Christiano debet sanguis dari etiam sub speciebus vini ad hoc, vt non prinetur vita spirituali, & aeterna,

3 Praeterea, omnis ordinata refectio datur per modi cibi, & potus: sed istius sacramenti communio est quaedi prdinata spiritualis refectio: ergo &c.

4 Praeterea, Craeci illud sactamentum tradunt por lo sub speciebus panis, & vini, & hunc ritum putantura cepisse a Deato Paulo Apostolo: ergo &c.

Ad primum nego consequentiam. Ad probationi dicendum, quod istud sacramentum non solum significat do futuro nobis gratiam conferendam mediante percepto ne istius benedicti sacramenti: verum etiam de praetentoi ignificat Christi passionem: ideo distincte debet fieri ta secratio sanguinis, vt expresse significetur, quod in Chriid passione sanguis eius per effusionem fuit separatus a coni pore: igitur quamuis sanguis Christi sit concomitantol sub speciebus panis, sub quibus corpus vnitum sangun est ex vi sacramenti: tamen propter praedictam signitel tionem idem sanguis ex vi sacramenti est sub specien vini, & corpus concomitanter, cui huiusmodi sanguis ml nunc realiter est vnitus. Et istud non debet dici fruum uia rationabilem causam habet, puta significationel am dictam. Etiam actus, qui ordinatur ad habendumi lud, quod habetur alio modo, quam pro nunc haben talis actus non est frustra: sed sic est in proposito, quia acu uo sanguis consecratur, ordinatur ad hoc, vt sangl christi nabeatur ex vi sacramenti sub speciebus vini qu rius sub speciebus panis habebatur cocomitanter, &no ex vi sacramenti.

Ad secundum dicendum, quod qui digne recipit co us Christi sub speciebus panis, vere manducat eius am nem, & bibit eius sanguinem: quamquam hoc non fa sub ista expresso signo, Sicut si reciperet istud sacramenmi etiam sub accidentibus vini. Sub qualibet enim speed panis, s: & vini habetur totus Christus, qui est animesi ritualis & cibus, & potus.

Ad tertium dicendum, quod cui datur corpus Chriu illi datur spiritualis refectio pr modum cibi, & potus quad ad re significata, licet non quantum ad specien signincantem

Ad quartum dicendum, que in hoc Qraeci non repteno duntur, & dato, quod bene faciant, tamen melius faenus atini, qui magis caute obuiant periculo, quod posset tingere ex sanguinis effusione.

ARTICVLVS II Vtrum sub vtr aque specie, christus in egna simpso rit seipsum, ac tradiderit omnibus discipuus,

VANTVM ad quartum articulum pono duas conualusiones. Prima est, que in communione sacd uando Christus se trad idit discipulis suis ad manducandum etiam ipse manducauit, & bibit corpus suum, & sanguinem suum. Istud quamuis non habeatur expresse ex euangelio: potest tamen haberi ex sanctorum doctorum testimonio

Quia heatus Hieronvmus dicit, & habetur de conse. dist. 2: c. non Movses. Dns lesus ipse cum Apostolis conuiua, & conuiuium ipse comedens, & qui comeditur.

Praeterea, super illo verbo, de sanguine arietis, dicit glosa Esicij, sic, primo sacerdos, deinde filij intingebant quia Christus in coena prius sanguinem suum accepit, deinde discipulis suis dedit, bibit enim, & aliis bibere dedit. 3 Praeterea, ficut Christus prius baptixatus est, vt daret aliis exemplum baptir andi, sic ipse prius istius sacra menti percepit communionem, vt aliis daret exemplum ommunicandi

4 Praeterea, extra de sum tri, & fide catholica. c. Firimiter credimus: in apparatu habentur isti versus. Rex sedet in coena, cinctus turba duodena. Se tenet in manibus: se cibat ipse cibus.

Sed contra istud est quorundam doctorum opinio, que robatur sic. Essentialis differentia est inter comedens, & comestum sed Christus non potuit essentialiter a seipso differre: ergo non potuit seipsum comedere.

Praeterea, assumptum, & assumens realiter differunt: nihil enim assumit seipsum: sed quod comeditur, a conedente assumitur.

3 Praeterea, duo sunt modi sumendi istud sacramenum, scilicet sacramentalis, & spiritualis, sed nullo istoum modorum Christus sumpsit illud sacramentum. Non spiritualiter: quia sumens spiritualiter istud sactamenum, augetur in gratia: sed Christus non potuit augeri gratia: quia ab instanti conceptionis suae habuit graim non ad mensuram. Nec sacramentaliter: quia ipse st verus compre hensor: ergo fruebatur seipso nude, & ne sacramentali velamine

Ad primum dicendum, quod licet illud, quod comeditur orporaliter, & naturaliter differt a comedente essenaliter, seu realiter: hoc tamen non est necesse loqueno de eo, quod comeditur spiritualiter, & sacramentalit, vt est in proposito: quia licet in comestione corpo lires, quae comeditur, diuidatur, & corrumpatur ab tione comedentis saluo manente ipso comedente, & a consequens necessaria est differentia inter comedenm, & comestum: tamen illud, quod spiritualiter, vel eramentaliter comeditur, nec diuiditur, nec corrumpitur ideo non est. necessaria huiusmodi differentia inter coedentem, & comestum

Ad secundum dicendum, quod maior non est necessaria quendo de assumptione sacramentali, & spirituali Ad tertium potest dici, quod Christus vtroque modo mpsit corpus, & sanguinem suum.

Ad primam probationem dicendum, quod spiritualis optio istius sacramenti non auget gratiam, nisi in his Thuiusmodi augmenti habent indigentiam. d secundam probationem dicendum, quod quamdiu hristus fuit in hoc mundo, tamdiu simul fuit comprenisor, & viator: ergo licet frueretur seipso nude, & sine amentali velamine inquantum comprehensor: taen prout fuit viator potuit seipsum sumere sub sacraentali velamine.

Conclusio secunda est, quod Christus omnibus discilis suis tradidit istud sacramentum: 1 Quod patet in nte vbi Christus omnibus discipulis idest Apostolis ait. ipite, & comedite, hoc est corpus meum. Et accipiens licem gratias egit, & dedit discipulis suis dicens, bibite hoc omnes, hic est sanguis meus.

Forte dices, licet Christus omnibus istud sacramenti ebuerit: ex hoc tamen non habetur, quod omnes accepeaepe enim praebetur homini, quod ipse tamen non accilstud expresse tollitur per illud, quohabetur in Marco, n dicitur sic. Sumite, hoc est corpus meum. Et accepto re pratias agens dedit illis, & biberunt ex eo omnes.

Praeterea, ludas in illa coena sumpsit istud sacramentum sub vtraque specie: ergo omnes alij. Consequentia atet: quia de nullo in proposito dubitatur, quod sumserit istud sacramentum sub specie panis, vt patet auctoritate August. & habetur de conse. dist. 2. c. & sancta. vbi sic dicitur. Non mala erat buccella, quae data est ludae a domino, salutem medicus dedit: sed ille, quia indipnus erat, accepit ad peruiciem sui. Item idem Aug. ait, Christus corpus suum in coena cum aliis discipulis ludae dedit, vt nobis exemplum daret, quod peccatoribus occultis non ssent sacramenta deneganda, & vt omnem occasionem ei auferret malefaciendi, quam alsumere potuisset, si in aliquo ab aliis discipulis ante apertam malitiam fuisset discretus. Quod autem sumpserit illud sactamentum sub specie vini patet per euangelium prius allegatum. Praeterea, Dionysius in de ecclesiastica hierarchia, ait. Svm polorum conditor partitur sanctissima non vnimode ei sacra concenanti, scilicet ludae. Et per illa sanctissima in telligit corpus, & sanguinem Christi, sicut ibidem patet.

Forte dices,, quod Christus promiserit discipulis calicem sacramenti istius bibentibus, quod secum essent pibituri in regno patris sui: sed in regno non fuit bibi turus ludas: ergo non videtur, quod biberit de calice

Respondeo, quod hoc promifit Christus bibentibus illum calicem, non solum sacramentaliter, sed etiam piritualiter: ludas vero istud sacramentum ita sumpsit sacramentaliter, quod non spiritualiter: ergo ad ludam non spectabat hniusmodi promissio.

Ad argumentum principale dictum est dist. 8.