Et videtur, quod nonQuia illud, quod non tollit poenam pro aliqua culpa inflicta, hoc non tollit culpam: sed per circumcisionem non tollebatur pena pro culpa originali inflicta. ergo &c. Maior patet quia remissa culpa, tollitur poena pro huiusmodi culpa debita: Minor apparet manifeste: quia caremtia diuinae visionis, quae est poena originalis peccati, vt aparet in paruulis decedentibus sine baptismo, non tollebatur per Circumcisionem: eo quod circumcisio non aperuit portas regni coelorum.

Contrarium patet auctoritatibus sanctorum. In ista quaestione quattuor sunt videnda, nam primo videndum est, quae fuerunt de integritate circumcisionis, Secundo, de eo, quod quaer itur. Tertio, vtrum circumcisio habuerit efficaciam ad conferendam gratiam. Et quarto, de modo cessationis ipsius circumcisionis.

RESOLVTIO. Solis quidem maribus de stirpe Abrabae oriundis vsque ed Etiam, gelu p romulgationem circumcisionem rite suscipientibus originalis culpa dimittebatur, notmulla praeterea conferebatis gratia, licet non eo amplior, quo chyisti tempore, cum scilices cedi lanua patuit, quae antea clausa manebat.

ARTICVLV S T Qu suerimede integritate circumcisionis.

QVANTVM ad primum articulum est aduertendum, quod in enttria exprimuntur, quae videntur esse de integritate circucisionis, scilicet, quod circucisio fiat in sexu masculino, circa partem corpotis deseruientem ad actum humanae generationis, & quo ad determi- nationem temporis exprimitur dies octauus. Prima duo fuerunt adeo de necessitate sacramenti, quod quocumque eorum deficiente, non fuisset sacramentum circumcisionis, puta, si circumcisa fuisset femella, vel masculus n alia parte corporis, scilicet in manu, vel in labiis: huius modi circucisio non fuisset sacramentu. Tertium aut, puta, dies octauus, & si fuit aliquo modo de necessitate pceptitmen non fuit de necessitate sacramenti: quia multi fuerunt tempore losuae circumcisi, qui multorum fuerunt anno tum, vt patet losuae 5. qui tamen vere receperunt sacramentum circumcisionis. Excusabantur etiam a transgressione praecepti: quia cum stabilem mansionem non naberent in deserto, & nescirent, an continuo castra mouere deberent: ideo pepercerunt paruulis, ne morerentur, si vulnerati per circumcisionem immediate fuissent transportati.

Dixi etiam octauum diem aliquo modo fuisse de necessitate praecepti: quia hoc non praecepit dominus absolute de circumcisione: sed solum de circumsione paruulorum, qui etiam paruuli si per parentum negligentiam ostea fuissent circumcisi, vere recepissent sacramentumquamuis parentes transgressi fuissent mandatum: Nam sicut in sacramento altaris aliqua sunt, quae si omitterei uis, peccaret contra mandatum ecclesiae, quamuis vere consecraret, dicendo verba consecrationis super debitam materiam, sic qui tempore circumcisionis paruulos post octauum diem circumcidebant praeputium auferendo vo re conferebant sacramentum: quamuis peccauerint contra praeceptum Dei, tantum differendo. Sed contra ista arguitur.

1 Et primo sic contra primum: Quia morbus commu nis debet habere medicinam communem: sed circuncisio fuit medicina contra originale peccatum, quod peccatum suit commune tam viris, quam mulieribus: ergo non solum sexus masculinus debebat circumcidi. 2 Praeterea, foemina prius peccauit, quam vir: ergo remedium peccati non minus: sed magis debebat dari fue minis, quam viris.

3 Praeterea, quandocumque morbus inficit omnes potentias: tunc non debet remedium poni ad instrumen tum solum vnius potentiae: sed peccatum originale inficit omnes potentias animae: ergo non adhibetur remedium ordinate ad instrumentum solius potentiae generatiuae.

A4 Praeterea, medium debet sapere naturam, & modum extremorum: sed lex Mosaica est media inter legem naturae, & legem euangelicam :in illis autem duabus legibus remedium contra originale peccatum non respexit, nec respicit aliquam determinatam partem corporis, pota, fides in lege naturae, baptismus in lege gratiae: ergo nec in lege media debuit respicere determinatam parrem corporis.

3 Praeterea, puer potuit mori ante octauum diem: ergo non videbatur rationabile praeceptum, quod solum circucideretur octaua dic: quia stinte precepto, si talis puer circumcidebaturitunc circumcidentes fuerunt transgret sores praecepti; si non, tunc talis puer monebatur in originali peccato, & numquam poterat esse in statu salutis 3 Praeterea, peccato originali non debetur poena sen sus: sed peena damni: ergo eius remedium non debebat esse circumcisio, cum in circumcisione sit magna poena sensus.

Ad primum dicendum, quod licet morbus st communis: tamen transductio, fiue cransinmissio actiua morbi originalis peccati residet in viro, seu apud virum, qui es principium actiuum ipsius prolis: & ideo viro debebatur circumcisio: mulier autem a peccato originali purgabatur fide parentum, si fxit paruula, vel fide propria, si erat adulta: modo, quo purgabantur im lege naturae.

Etiam circumc: dabatur non solum, ut sacramentum; verum etiam, vt signum distinctiuum populi Dei ab aliinationibus: genealogiae vero, & cognatione, computa bantur tantuminodo quo ad viros: ideo circum: isio da batur viris, & uon mulieribus.

Ad secundum dicendum, quod licet mulier primo peo cauerit: tamen per actum geerationis viri peccatum in prolem descendit, prout deciaratum est libro 2. dist. 50. & 1. ideo &c

Ad tertium dicendum, quod licet morbus originalis peccati inficiat omnes potentias: tamen quia potentiam generatiuam pluribus modis respicit, quam alias potentias: (resprcit enim ipsam passiue, sicut & alias, eo que infecta sit sicut & aliae, & cum hoc respicit eam actiue, prou prolis generandae originale peccatum potentia generatiua trancfunditur a parente in prolem:) ideo satis congruit et remedium illius peccati principaliter adhibitu fuerit instrumento virtutis generatiuae.

Ad quartum dicendum, quod licet medium compositionis sapiat naturam extremorum: hoc tamen non opor tet de medio temporis, & durationis. Si autem petitur ra tio, quare lex naturae, & euangelica remedium peccati or ginalis non deputaucrint alicui singulari membro, sicut lex Mosaica, licet vuidentem rationem reddere non possi mus, nisi quia sic Deo placuit: & ideo sic instituit: tamer persuasiue dicere possumus, quod quia illae leges naturi scilicet, & Fuangelij sunt leges vniuersales conuenientes omnibus homribus: ideo in illis legibus praedictum remedium non est deputatum alicm parti singulari: lex au tem Mosaica fuit specialis, & populi vnius, quem dominus voluit esse distinctum ab omni alio populo: ideo &c

Ad quintum dicendum, quod secundum obinionem, quam tenet Magister in littera, mgruente necessitate pue une peccato cicuncidebatur ante octauam diem, ne damna retur: Tamen communis tenetur, quod tales pueri non circucidebantur: quia nec ludaei moderni temporis aliquos pueros circumcidunt ante octauam diem: Attamen pue ni sic decedentes tempore legis Movsis non damnabatur; sed in fide parentum saluabantur, ad modum illorum, qui decedebant in lege nature.

Ad sextum dicendum, quod licet pec cato originali non debeatur poena sensus aeterna: quia talis non est vtilis ad salutem: tamen bene debetur sibi pena sensibilis teporalis: quia talis potest esse vtilis ad salute,

ARTICVLVS II Vtrum circumcisio vllam m sc contineat efficaciam ad originalem noxam peritus aboleudum.

VANTVM ad secundum articulum primo ponam Aconclusionem affirmatiuam, demde ducam aliquas apparentes instantias in contrarium, & ipsis responidlebo. Coclusio est haec, quod omnes de stirpe Abraham, vsque ad legem euangelicam, qui rite, & ordinate fuerunt circumcisi, absoluebantur ab origimali peccato.

1 Quia, secundum doctriuam sanctorum, circum oisio in illo tepore fuit medicina contra originale peccatum: ed vana, & inutilis est medicina, ex cuius preptione mos bus non tollitur: ergo cum Deus nihil initituerit frustra sequitur, quod circumcisio, quam ex diuino praecepto homines illius temporis acceperunt, eos purgauerit, seu sanauerit a peccato originali.

2 Praeterea, venerabilis beda dicit, quod idem remedium conferebat circumcisio contra vulnus originalis per cati, quod confert modo baptifmus: sed certa fide credimus virtute baptisini absolur a culpa originali: ergo &e.

Sed contrarium istius potest argui sic soanues haptista non videtur fuisse mundatus a pec ento originali ex ui circumcisionis, ergo nec aliquis alten Consequentia patet. Probatur antecedens: quia ait loan nes ad Chhristum: ego a te debeo baptixari, dicit glosa, id est, ego ate debeo ab originali peccato mundari, ergo non videtur suisse mundatus per ipsam circumcisionem. 2 Praeterea, omnes homines sub vna lege viuentes vnum debent habere remedium contra originalem morbum: sed miulicres sub lege Movsis viuentes liberabantur side & sa crificiis: ergo & viri per fidem liberantur & per consequens per circumcisionem non tollebatur ab eis peccatum originale. Ad primum dicendum, quod lidet antecedens sit verum consequentia tamen nulla est: nam loanues sanctificatus fuit in vtero matris, secundum quod Cabriel angelus praedixit patri suo, vt apparet Fucae r. ergo ab originali fuit mum datus antequam esset natus natiuitate, scilicet extra vterum: & ideo non fuit simile de loan. & aliis hominibus

Forte dicetur, si loannes non habuit peccatum origina le postquam natus fuit: & tamen octata die fuit circumci sus, vt apparet Luc. 1. ergo circumcisio non videtur esse reme dium contra originale peccatum: quia frustra daretur me dicina ordinata ad tollendam aliquam infirmitatem ei qui caret hurusmodi infirmitate.

Respondeo, quod sicut in lege Euagelica, quamuis per sacramentum baptismi tollatur peccatum origmale: tamen si aliquis sanctificatus in vtero nasceretur sine peccato: ip se nihilominus deberet baptixari, vt satisfaceret praecepto legis euangelicae, quae praecipit omnem hominem na tum a Christianis parentibus baptixari, sic quamuis circi cisio mundaret in lege Movsis ab originali peccato cum, quem inuenit infectum: si tamen aliqui mundi fuerunt nati, puta, in vtero sanctificati: sicut tuit Hicremias, & loannes: nihilominus tales debebant circumcidi, vt satis facerent praecepto legis Mosaicae, quae hoc praecipiebat. ista enim de causa etiam Saluator voluit circumcidi.

Ad probationem, quae inducitur per glosam, dicen¬¬ dum, quod ante mortem Christi quamuiscumque homi nes essent a peccato mundati: tamen adhuc tenebantu rei de solutione pretij, quod a primo soluepatur po mortem Christi: ideo a tali obligatione debuit loannes a Christo mundari: & haec est intentio verborum glose supradicte.

Ad secundum patet per ea, que dicta sunt in Tarti.

ARTICVLVS lis. Vtrum circumcisio habuerit efficaciam ad conferendum gratiam.

QVANTVM ad tertium articulum est aduertendum 4 veritas istius tertij articuli aliquo modo sequi tur corollarie ex dictis in secundo articulo: nam secundum modum communem, quem a Deo quantum ad purgationem culparum credimus institutum: tunc a quo cumque Deus tollit culpam, eidem confert gratiam, quam uis oppositum facere possit de potentia absoluta: sed, sicus patuit in secundo articulo, tempore circumcisionis Deu ab ipsis circumcisis abstulit originalem culpam: ergo con tulit eis gratiam.

Sic autem dicendo sunt duae opiniones contra me. Vna, quae ponit, quod quamuis per circumcisionem ablata fut rit culpa: tamen nulla fuit collata gratia.

1 Quia si sic: tunc sacramentum baptismi in nullo fuit dignius, vel excellentius sacramento circumcisionis Con sequentia patet: quia per haptismum Deus non plus facit, nisi, quod baptixatis Deus aufert culpam, & confert eis gratiam

2 Praeterea, sacramentum tantummodo est causa illius, cuius est signum: sed circumcisio est solummodo signum ablationis culpae: ergo quamuis abstulerit culpam tamen non conferebat gratiam.

3 Praeterea, glosa super epistolam ad Roma. 4. ait. In circumcisione tantum peccata remittebantur, & non gra tia dabatur.

4 Praeterea, pro tanto lex vetus dicitur littera occidem quia non conferebat gratiam: sed circumcisio fuit sacramentum veteris legis.

Sed istud illud non valet: quia si circumcisus immunis fuisset a culpa: &tamen non habuisset gratiam: tunc si, facta circumcisione; ipse circumcisus fuisset mortuus, vel sine gratia iuisset ad locum saluandorum, puta, ad sinum Abrahae, vel sine culpa descendisset ad infernum, quorum vtrumque est inconueniens, maxime loquendo de poten tia Dei ordinata.

Sunt igitur alij alterum extremum tonentes, qui ponuns quod nec de potentia Dei absoluta fieri possit; vt culpa ab anima tollatur, nisi ei gratia infundatur.

1 Quia anima peccato maculata non potest fieri mun da de immunda, nisi aliqua mutatio fiat in ea: sed nec mo tus, nec mutatio, possunt terminari ad relationem, vt patet. 5. phy. ergo necessario talis mutatio terminatur ad aliquam formam absolutam, quae est gratia Dei.

2 Praeterea, priuatio non potest tolli a subiecto, nisi ponatur habitus: sed deformitas peccati opponitur gra iae: sicut priuatio habitui: ergo &c

3 Praeterea, tenebra non potest tolli, nisiper infusionem lucis: sed culpa opponitur gratiae, sicut tenebra luci: ergo &c.

4 Praeterea, impossibile est, quod aliquis non acceptu Deo fiat ei acceptus, seu gratus, nisi ei gratia conferatur: sed si peccatum dimittitur: tunc Deus placatur, & pecca por reconciliatur, & pr consequens Deo acceptus efficitur 5 Praeterea, impossibile est aliquem esse amicum Deu sine gratia: sed per remissionem peccati ille, qui fuit ini micus Dei, factus est amicus: ergo &c.

lsta opinio quamuis sit antiquae:tamen doctor commu nis videtur eam tenere scripto quarto. dist. 1 que4 arti.s. de materia circumcisionis, vbi sic ait. Quod mordinatio culpae tollatur, hoc fieri non potest sine gratia. Et infra eo dem articulo ait. Nisi circumcisio gratiam conferret: tum. nullo modo culpam tolleret.

Sed nec ista opinio videtur esse vera 1 Quia quandocumque aliquae duae perfectiones repugnant vni, & eidem defectui, quarum quaelibet per se posita in subiecto sufficienter excludit huiusmodi defectum, si ex huiusmodi defectus exclusione praecise arguitur, & determinate posito vnius illarum perfectionum: tunc committitur fallacia consequentis, eo quod ad posi tionem alterius perfectionis talis deffectus sufficienter poterat excludi: sed sola rectitudo naturalis, in qua Deus primo facit hominem, sine gratia sufficienter, excludit culpam: quia impossibile est esse talem rectitudinem in anima simul cum ipsa culpa: Etiam gratia sine tali rectitu dine formaliter posita excludit defectum culpae, vt patet in quolibet homine vere poenitente: ergo, loquendo do potentia Dei absoluta, valde insufficienter arguunt isti doctores positionem gratiae per exclusionem culpae quia per solius naturalis rectitudinis restaurationem pos set Deus ab homine omnem culpam sufficienter excludere, etiam sine gratia. Et confirmatur quia si non posset naturalis rectitudo restitui sine gratiatunc gratia esset na turalis perfectio, Consequentia patet: nam illud est natu rale, quod consequitur solam naturam secundum se: Falsitas etiam consequentis patet: quia tunc supernaturale esset naturale, & gratia non esset gratia.

2 Praeterea, quicquid Deus potest distincte creare sia ne gratia, hoc si destructum fuerit, poterit Deus distincte recreare sine gratia: sed Deus creauit naturalem rectitudi nem hominis sine gratia, quae sufficienter exclusit ab eo oem culpam, vt apparuit in Adam primo creato: ergo Deus posset, si ipse vellet, eandem rectitudinem creare sine gra tia, per quam ab hominc excluderetur omnis culpa Forte dicetur, quod ista ratio non est contra istos: quia ipsi ponunt, quod primus homo fuit creatus in gratia. De isto non curo ad praesens quia hanc eorum opinionem impugnaui in 2. li dist. 4. arti. 2. & ibi rationibus eo rum respondi¬

3 Praeterea, nihil eorum, quae contradictionem non implicant, debemus denegare diuinae potentiae, sed Deum remittere culpam, & non influere gratiam, non implicam contradictionem, vt apparebit, cum rationibus istorum doctorum respondebo: ergo &c.

Ad primum igitur primae opinionis nego consequentiam: quia quamuis Deus tam circumcisis, quam baptixa tis contulerit gratiam: tamen haptixatis amplior confer tur gratia: quia vt comuniter dicitur, gratia n baptismo colata magis refrenat fomitem peccati, quam gratiaedata in circumcisione. Etiam gratia baptismalis maxime poss mortem Christi aperuit ianuam regni caelestis, quae tempore circumcisionis continue remansit clausa.

Ad secundum dicendum, quod licet sactamentum ali quo modo sit causa illius, cuius est signum: tamen non oportet, quod solum illius sit causa, vt apparet, discurrendo, in singulis sacramentis.

Ad tertium potest dici, quod glosa loquitur de gratia superabundanti, prout ex virtute mortis Christi aperuit sanuam regni¬

Ad quartum dicendum, quod lex dicitur littera occidens quantum ad ea, quae tepore legis sunt instituta, & hoc non tangit circumcisionem: quia ipsa fuit instituta ante legem, puta, tempore Abrahae.

Ad primum oppositae opinionis dicendum, quod concesso toto argumento non sequitur, quod illa forma ab¬i soluta sit gratia Dei: sed posset esse originalis iustitia, in qua fuit primus homo creatus, vel aliquod aliud donum naturale, cum quo fuisset homini restituta sua naturalis; rectitudo: Ideo committitur ibi fallacia consequentis.

Ad secundum nego minorem: quia deformitas peccati originalis, de qua ad praesens loquimur, opponitur originali iustitiae, vt probaui in secundo libro: nam peccatum originale est carentia originalis iustitiae cum debito habendi cam,

Ad terxium patet eodem modo: nam dato, quod peccatum actuale opponatur gratiae: tamen peccatum origi nale proprie opponitur originali iustitiae, & ideo sine gra tia si sola poneretur originalis iustitia, necessario expelleretur originalis culpa,

Ad quartum dicendum ad minorem, quod sicut vnus homo, qui offendit alterum, potest ei bene reconciliari praeter hoc, quo taliter sit acceptus, & gratus illi, cui recon¬ tiliatur, vt ille in singularem amicum recipiat istum & ei magna munera tribuat: ad reconciliationem enim non plus requiritur, nisi vt offensa condonetur, & vindicta vlterius non exigatur: si ad hoc, vt aliquis Deo reconcilietur, sufficit vt culpa cum sua vindicta penitus remittatur homo in suis naturalibus reformetur, nec absolute est necesse, vt illi detur tantum donum, sicut est gratia Dei, quo dono ille reconciliatus dignus sit vita aeterna

Ad quintum dicendum, quod de necessitate remissiois non est, quod ille, cui reiittitur peccatum, vel offen sa, efficiatur amicus, appellando amicum, cui singularia maxima dona dantur, sed sufficit, quod non sit inimi uis, & nulla vindicta pro offensa ab eo vlterius exigatur.

ARTICVLVS IIII De modo cessationis ipsius circumcisionis

VANTVM ad quartum articulum est aduertendum e qlicet circumcisio ante institutionem ipsius batismi a domino nostro Tesu Christo fuerit salutifera, & uatamen post baptismi institutionem, & maxime post portem Christi circumcisio fuit quo ad efficaciam, & vi utem mortua, quamuis nondum esset mortisera: Sed stquam Christi mandatum de baptismo per Apostolo m praedicationem perfecte fuit diuulgatum: tunc cirmcisio non solum fuit mortua, sed etiam mortifera bime talibus, qui spem salutis posuerunt in ipsa cirmcisione, & non in baptismo.

Primo istorum dictorum quantum ad primam parte, licet quod circumcisio fuerit viua, & salutifera ante ba simi institutionem, patet ex praecedentibus bed quo ad secundam partem, scilicet quod post mormChristi cessauerit virtus, & efficacia circuimcisionis Ppter institutionem baptismi, probo sic. Quia instituto necto remedio ad tollendum aliquem defectum, fruremaneret remedium minus perfectum ad tollendi dem defectum, sed ad tollendum omnem culpam tam ginalem, quam actualem, ac etiam ad conferendum gra mbaptismus est efficacior circumcisione, & habet peram efficaciam: ergo instituto baptismo frustra manetircumcisio. Maior patet: quia sicut in operibus artis; naturae non solet fieri per plura, quod aeque bene poheri per vnum, sic nec in operibus gratiae. Minor paex fide, & ex multis auctoritatibus sanctorum. secundum etiam dictum, scilicet quod post diuulganem praecepti dominici de baptismo, circumcisio sit prtifera eis, qui spem salutis ponunt in circumcisione obo sic. lllud est homini mortiferum, seu mortale pectum, quod annihilat in hominc meritum Christi, & fa quod Christus homini non prodest: sed circumcisio do praedicto est hulsmodi. Maior patet: quia meriChristi non efficitur inutile alicui homini nisi por am mortalem. Minor probatur per Apostolum ad vbi ait. Si circucidemini, Christus nihil vobis pderit. ed his non obstantibus ex dictis ludaeorum, & aliquo falsorum Christianorum potest argui contra has conones.

Contra primam sic bicut se habuit remedium contra originale peccalegis naturae ad remedium legis Movsis, sic remedium EMovsis se habere debet ad remedium legis euango esed remedium legis naturae non caruit sua virtute, eo quod superuenit lex Mosaica: ergo nec circumcitarebit sua virtute, & efficacia, ex eo quod superuenit iimus, qui est remedium in lege cuangelica. Maior et: quia qualis est proportio praecedentis extremi ac diumi, talis videtur esse proportio medij ad sequens emum, sed lex Mosaica mediat inter legem natugratiae, seu Euangelij. Minor etiam patet: quia fi- & sacrificia non minus valuerunt Qentilibus, qui Dei cultores fuerunt contra originale peccatum tempore legis Movsis, quam fecerant ante legem, sicut patuit in ipso Iob, & aliis pluribus virtuosis Qentil ibus.

Praeterea, circumcisio data fuit a Deo Abrahae, & semini eius ratione aeterni foederis, vt patet in Sen. ergo virtus eius non cessabit propter quodcumque aliud superueniens sactamentum.

3 Praeterea, circumcisio est signum distinctiuum popu ilsraclitici a ceteris nationibus: sed Deus voluit illum populum ab aliis esse distinctum: ergo circumcisio in suo robore debuit remanere.

4 Praeterea, illud, quod non coepit esse cum lege, hoc non debet desinere cum lege: sed circuncisio fuit ante legenam lex per Movsem data est: sed circumcisio viguit tepore Abrahae, qui quingentis annis, & vltra praecessit Movsem

3 Praeterea, in Matt. dicitur, quod Christus non venis soluere legem: sed adimplere ergo circumcisionis virtus non cessauit per aliquod sacramentum a Christo institutum, Con sequentia patet: quia circumcisio fuit sollem nissimum sacramentum legis: ergo si Christus per suorum sacramentorum institutionem annihilasset virtutem circum. tisionis: tunc soluisset legem, & non impleuisset eam. 4 Praeterea, signum mutabilis voluntatis est destituere illud, quod primo instituit: sed institutor circumcisionis est omnino immutabilis, cum sit ipse Deus, apud uem non est transmutatio, nec vicissitudinis obumbratio, vt dicitur lac. I

3 Praeterea, praeceptum non potest reuocari nisi per maiorem, vel aequalem, seu per eundem, qui dedit praece tum: sed Deus dedit praeceptum de circumcisione, vt patet in Sen vbi hoc praecepit Abrahe, & posteris eius. & nusquam in scripturis legitur Deum hoc praeceptum reuocasse: cum ergo Deus, nec habeat maiorem, nec aequa lem, videtur, quod filij Abrahae adhuc teneantur circucidi¬

S Praeterea, post mortem Christi Paulus Apostolus circumcidit Timothaeum: ergo post mortem Christi adnuc remansit efficacia, & virtus circumcisionis. Antecelens patet Actuum 15. Probatur consequentia: quia si Timothaeus nullam gratiam ex illa circumcisione receisset: tunc Paulus vane, & innutiliter illum dilectum suum discipulum circumcidendo atflixisset, quod nullo modo videtur esse ponendum

Contra secundam conclusionem sic1 Actus, qui de se non est malus, ille potest exerceri sine peccato, nisi fuerit prohibitus, sed circumcisio de si non est actus malus: quia tunc semper fuisset peccatum, cuius oppositum patet ex praecedentibus, nec vsquam inuenitur a Deo prohibita.

2 Praeterea, Christus fuit circucisus: ergo nos sine pec cato possumus circumcidi. Antecedens patet in Euangelio, Probatur consequentia: quia secundum beatum Creg omnis Christi actio nostra est instructio, sed nullus peccat sequendo Christi instructionem. Forte dicet aliquis, quod circumcisio Christi non est actio Christi: sed passio.

Respondeo, quod non minus passiones Christi sunt non stra instructio, quam actiones eius.

2 Praeterea, legalia praecepta possumus modo seruare sine peccato: ergo & circucisionem. Antecedens probatur; quia seruando illa, ad quae tenemur ex statuto ecclesiae, & coi decreto Apostolorum, non peccamus: immo potius talia non faciendo peccamus, sed vt patet actuum. Apostoli congre gati in Hyerusalem ex comi decreto sic scripserunt Qentilibus per praedicationem Pauli ad fidem couersis: Visum est enim spiri tui sancto, & nobis, nihil vltra oneris imponere vobis, uam haec necessaria, vt abstineatis vos ab imolatis simu lacrorum, & Saguine, & suffocato, & fornicatione, a quibus custodientes vos bene agetis: sed planu est quod non comedere de sanguine, & animali suffocato tantummodo fuit praeceptum legis Moysis. Patet etiam consequentia: quia vbi icent illa, quae sunt minoris sanctitatis, ibi etiam licet illud quod est maioris sanctitatis: sed circumcisio erat maioris sanctitatis omnibus aliis praeceptis legalibus: nam ipsi circumcisio fuit principalissimum sactamentum legis

Et confirmatur etiam istud: quia actuum 21. habetur qu cum Paulus venisset Hierosolvmam, tunc lacob. & ce teri seniores dicebant Paulo. Vides frater, quod millia sunt in ludaeis, qui crediderunt Deo, & omnes aemulatores sunt legis, Audierunt autem de te: quia dissessionem doceas a Moyse eorum, qui per Oentes sunt ludaeorum, dicens, non debere eos circumcidere filios suos, neque secundum consuetudinem ingredi debere. Et sequitur ibi dem. Hoc ergo fac, quod tibi dicimus. Sunt nobis viri quat tuor votum habentes super se. His assumptis sanctifica te cum illis, & impende illis, vt radant capita sua, & scianomnes, quoniam, quae de ee audierunt, falsa sunt: sed ambulas & ipse custodiens legem. Et paucis interpositis sequitur. Tunc Paulus assumptis viris, postera dic purificatus cum illis intrauit templum, annuncians expletionem dierum purificationis, donec offerretur pro vnoquoque eorum oblatio: sed Apostoli ista non praecepissent, nec Pau lus ea fecisset, nisi sine peccato fieri potuissent

Sed ista licet sint difficilia, & valde apparentia: tamen non concludunt contra praedicta. Dicit enim Beatus Autustinus in libro contra Faustum. Sacramenta, quae obset uabantur in lege, nunciatiua erant Christi venturi, qua cum suo aduentu Christus implerit, ablata sunt, & alia instituta, virture maiora, vtilitate meliora, actu faciliora, & numero pauciora. Ex quibus verbis expresse patet prima conclusio superius posita

Patet etiam secunda: quia fuper illo verbo Apostoli, Quomodo conuertimini rursus ad egena, & infirma elementa: Dicit glosa quod non distat modo lex post Chri tum ab antiqua idolatria, sed planum est, quod antiqua ido latria fuit mortifera: ergo post Christum sufficienter de nunciatum per praedicationem Apostolorum obseruantia legalium fuit mortale peccatum.

Ad primum igitur dicendum, quod maior non est vera: nam lex naturae concurrebat cum aliis duabus legibus, scilicet Movsis, & Christi: quia illud: quod est de lege naturae, non delebatur per legem Moysis, nec per legem Christi: ideo remedium legis naturae, scilicet fides, quam Dei cultores habuerunt de Redemptore, concurrebat cum remedio dato tam in lege Movsis, quam etiam in lege Chri sti, scu sancti euangelij: sed lex Mosaica fuit lex particu laris respiciens vnum populum specialem: ideo non de buit manere lex Movfis, vel eius remedium cum remedio legis Christi: quamuis remedium legis naturae remanserit cum remedio legis Movsis

Ad probationem dicendum, quod maior non est vera, quando praecedens extremum est maioris ambitus, quam ipsum medium, & est stabilius, & immutabilius ipso medio. Et quia sic est in proposito: ideo maior ad praesen propositum non valet

Ad secundum dicendum, quod aeternum dicitur ab e, quod est extra, & terminum quasi extra terminum

Aliquid vero esse extra terminum potest dupliciter intelligi. Vno modo simpliciter, eo quod absolute nu uam cessabit. Alio modo, eo quod terminus suae cessa tionis non sit determinate expressus. Primo modo, illa, uae numquam cessabunt, dicuntur aeterna

Sed secundo modo, aliqua dicuntur aeterna, licet quan doque finiantur, & cessent. Isto secundo modo dictum est, quod Aaron, & filij eius deberent in aeternum cungi sacerdotio: tamen ministerium sacerdotale faeius fuit interruptum. Sic etiam dixit dominus. Ignis in altari meo semper ardebit. Attamen modo nec est altare, nec ignis, de quo ibi locutus est dominus. Et quia in antecedente istius rationis accipitur aeternum isto secun do modo: ideo neganda est consequentia

Ad tertium dicendum ad minorem, quod quamui Deus pro tunc voluerit populum Hebraeorum ab aliiesse distinctum: tamen postquam Deus misit filium suum tanquam lapidem angularem, vt faceret vtraque vnum. s Oentiles, & ludaeos in vnum Christianum populum copulando: tunc noluit illos de circumcisione vlterius pene manere distinctos: & ideo hoc signum distinctiuum. s¬ circumcisio, tunc cessare debuit: quando Dei filius commune signum vniuersaliter omnibus instituit, dicens discipulis suis. Ite docete omnes gentes: baptixantes eos in nomine patris, & filij, & spiritus sancti. Et, quod in isto vniuersali signo, scilicet in baptismo salus deinceps esse lebuerit, & non in illo particulari signo ludeorum a gentibus distinctiuo, hoc idem Saluator declaras ait. Nisi quis re natus fuerit ex aqua, & spiritu sancto, non intrabit in regnum coelorum.

Ad quartum dicendum, quod quamuis circumcisio praeces serit legem, tamen quia fuit quaedam praeparatio disponens ad lege; ideo non debuit manere cessante lege: quia disposito cessat illo cessante, ad quod disponit.

Ad quintum dicendum, quod figura non soluitur, sed potius perficitur in eo, quod figuratum adducitur, sed ea quae fuerunt in veteri lege, fuerunt figura eorum, quae Christus instituit in noua lege, omnia enim illis contingebant in figura, vt ait Apostolus: ideo Christus instituendo sacramenta nouae legis non dicitur soluere legem: sed adimplere¬

Ad sextum dicendum, quod quando secundum intentionem instituentis illud quod instituit, non debet semper manere: tunc si illud destituit, hoc non arguit aliquam mu tationem in instituentis voluntate: Sed, vt patet ex prae dictis circumcisio non fuit a Deo instituta, vt semper deberet manere

Ad septimum dicendum, quod Dei filius, qui est verus Deus aequalis Deo patri, sufficienter reuocauit praeceptum de circumcisione, quando instituit baptismum contra ori inale delictum, teste Apostolo, qui ait. Cum venerit quod perfectum est, euacuabitur quod ex parte est

Ad octauum nego consequentiam. Ad probationen dicendum, quod hoc non fecit Paulus vane: quia hoc fecit id tollendum scandalum de cordibus ludaeorum ad fidem Christi conuersorum, Etiam licet ex virtute circumcisionis Timothaeus non receperit gratiam: tamen verisimile est, quod ex deuotione, & patientia sua, quod tantum pati voluit ne scandalixarentur ceteri infirmam habentes conscientiam: valde magnam a Deo receperit gratiam.

Ad primum contra secundam conclusionem dicedum que postquam sufficienter diuulgatum fuit per vniuersum mundum, quod Dei filius institucrat sacramentum baptismi in quo homine consequi deberent omnium peccatorum perfectam remissionem: tunc actus circumcisionis apparuit esse prohibitus: propter quod, qui tunc vlterius spe salutis in circumcisione posuit, ille mortaliter peccauit: quia contra Dei statutum iam per miracula, & predicationes toti mundo sufficienter declaratum sua temerita te facere praesumpsit: Propter quod in glosa ad Gal. 3. ait Augu. quod Mater lex cum honore erat ad tumultum dedum cenda vsque ad Fuangelij diuulgationem, ex tunc vero, ui legem obseruare voluerit, erit materni sepulchri vio lator.

Ad secundum nego consequentiam. Ad probationem dicendum, quod licet omnis Christi actio nostra sit nstructio aliquo modo: hoc tamen non est semper isto modo, quod nos huiusmodi actionem facere debeamus) nam sic intelligendo oportet nos creare, mortuos suscitare, caecos illuminare: sicut ipse fecit: quod nobis tamen est impossibile, pesata nostra virtute: Quamuis ergo nos corpore non circumcidamur: tamen sia vitiis, & carnalibus concupiscentiis mente fuerimus circumcisi: tunc Christi circumcisio nosta erit instructio.

Ad tertium nego antecedens. Ad probationem dicen dum, quod aliquid esse statutum ab ecclesia potest dupl citer intelligi. Vno modo per modum praecepti simpliciter, & absolute. Alio modo per modum consilij tempor, io non absolute necessarij: sed solum in casu. Primo modo inter illa quattuor sola fornicatio fuit prohibita: quia quamuis fornicatio sit mortale peccatum: tamen vsque ad illud statutum Oentiles simplicem fornica¬¬ tionem non putabant esse peccatum. Alia vero tria secundo modo fuerunt prohibita: Licet enim comedere carnes idolis timmolatas absolute non sit peccatum tamen, quia ante sui conuersionem Qentiles erant cultores idolorum: ideo ne Hebraei ad finem conuersi suspicarentur Christianos, qui fuerunt Qentiles, adhuc ido lis deditos, vel ad idola inclinatos; ideo prohibiti erant a comestione talium, quae fuerant idolis immolata: Post quam ergo Sentes, seu Sentiles adco firmati erant in nde, quod talis suspicio merito cessare debuit apud Hebraeos, tunc illa prohibitio ulterius non obligabat, quia cessante causa, cessat effectus. Sic quamuis comedere de sanguine, vel de animali suffocato secundum se non sit peccatum, tamen quia illa in lege fuerunt prohibita, & ludaei, quia numquam de talibus comederunt, huiusmodi cibum abominabantur: ideo ad conseruandam pacem & societatem Hebraeorum cum gentibus, ordinauerunt Apostoli, quod etiam Qentiles a talibus abstinerent. Vnde etiam nunc uidemus, quod siunus homo vult sodaliter uiuere cum alio propter pacem illius, necesse est eu abstinere ab illis, quae ille penitus abhorret, seu abominatur. Etiam ista prohibitio merito cessauit, quando talis abominatio apud Hebraeos ad fidem conuersos cessare coepit.

Ad confirmationem dicendum, quod quia illo tempo re fides Christi non fuit per modum sufficienter diuulga ta, ideo talia legalia non fuerunt adhuc mortifera: Et quia sine peccato poterant exerceri; ideo ne Apostoli viderentur vitare legalia, tamquam idolorum culturam, talia suaserunt Paulo, quae superius dicta sunt, volentes in hoc mitigare saeuitiam ludaeorum.

Ad argumentum principale dicendum, quod carentivisionis diuinae dupliciter potest accipi. Vno modo, vt es eterna, & sic circumcisio abstulit nuiusmodi poenam: quia nullus circumcisus, vt sic, fuit ad illam poenam perpetuo obligatus. Alio modo, vt temporalis erat, & sic non abstulit eam: quia nondum fuit solutum reconciliationis prerium, quod a primo soluebatur in morte Salnatoris. Vnde nec baptismus abstulit praedictam poenam, vt temporalis erat, quamuis baptixati a culpa mundaremtur, & diuina gratia perficerentur. Si enim aliquis baptixatus fuisset mortuus antequam praedictum pretium per mortem Christi solutum fuit, ipse aeque caruisset diuina visione, sicut & circumcisus, donec Christus fuifser mortuus. Ex his ergo patet, quod maior istius rationis non est vsquequaque vera, quia dimissa culpa, potest manere poena: temporaliter tamen, puta, vsque ad solutionem pretij. Et per hoc etiam patet, quod probatio illius maioris assumit falsum.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 3