Quaestio 1

Questio. 1. An anima intellectiua sit forma substantialis hominis,

VTRVM anima intellectiua sit forma sut stantialis hominis. Et videtur, quod non quia rei corruptibilis non potest esse foi ma substantialis incorruptibilis; sed ho mo est res corruptibilis: anima autem intellectiua est res incorruptibilis, Vt patet. 3. de anima, ergo &c

Contra, illud est forma substantialis alicuius, per quod principaliter in esse specisico reponitur, sed homo per ani mam intellectiuam reponitur in specle, quia per ipsam homo distinguitur specie ab omni non homine: ergo &c. Hic quat tuor sunt videnda Primo, vtrum anima intellectiua sit composita, Secundo, vtrum sit vna in omnibus hominibus Tertio, vtrum sit forma substaintialis hominis. Et quar to, vtrum creetur a Deo extra corpus, vel in corpore ipsius hominis

RESOLVTIO. Anima quidem int ellectiua haud composita est substantiali con positione: multiplicatur tamen secundum quod hominei mulit plit antur, Vnde forma substant ialis homimis rite esse censetur, quam sant impossibile non est fuisse ante sui corporis pvoductionem: licet de facto nec anima primi hominis nec ceterorum ent e suorum corperum produft onem praecesserint.

ARTICVLV s 1. Vtrum Anima intellectua sit composita

QVANTVM ad primum ponam duas conclusiones, Prima est, quod anima intellectiua non est con posita compositone iubstantiali, puta ex materia & forma

1 Quia si anima esset composita ex materia, & forma tuc ipsa non posset esse forma, seu perfectio humanae mate riae consequens est falsum, vt patebit in tertio articulo con sequentia patet: quia tunc essent duae purae potentiae simul in eodem homine

Et confirmatur, quia anima secundum totam suam essentiam, vt infra patebit, perficit materiam hominis: alias non esset eius forma substantialis, sed si anima haberet materiam pattem sui, tunc secundum talem partem materialem non posset esse perfectio materiae: quia potentia on perficit potentiam

2 Praeterea, omnia, quae conueniunt in materia, sic se habent, quod vni non repugnat, quin possit in alterum transmutari: sed de anima intellectiua non potest fieri orpus: quia secundum Aug. 7: super Sen omne corpus in omne corpus posse mutari, non defuerunt, qui hoc assererent, corpus autem aliquod, siue terrenum, siue caeleste conuerti in animam, fierique naturam incorpoream, nec uemquam sensisse scio, nec fides habet, ergo &c.

3 Praeterea, ibidem ait Augustinus, Situt Deus omne creaturam, sic anima omnem corporalem creaturam naturae dignitate praecellit: sed si haberet materiam partem sui, tunc non apparet, in quo omnem corpoream naturam naturali dignitate praecelleret, alias enim excelleret seip sam: quia omne, quod habet materiam proprie dictam, ess natura corporea.

4 Praeterea, sicut duae formae eiusdem rationis non pos sunt simul perficere eandem materiam, sic vna forma non potest simul perficere duas materias eiusdem rationis; sed si anima intellectiua haberet materiam partem sui, tund vna forma, scilicet illa actualitas ipsius animae simul infor maret materiam, quae esset pars sui, & materiam, quae esset pars hominis, quae quidem materiae essent eiusdem rationis: quia ambae essent pura potentia, in qua non poest cadere secundum se distinctio, vt superius probaui de materia celi: ergo &c

Preterea, ceterae formae materiam informantes, non sunt compositae ex materia, & forma, vt patet vndique in in philosophiasergo nec anima intellectiua, consequenia patet, quia quanto forma est perfectior. & Deo propinquior, tanto in sua natura est purior, & minus permivta materiali potentia

Praeterea, dicit Boethius in lib de duabus naturis, & na persona Christi, quod omnis natura incorporeae sub stantiae nullo materiae innititur fundamento¬ 3 Praeterea, ea, quae possunt esse sine corpore, illa nec habent materiam sensibilem, nec intelligibilem, vt patet per philosophum. 7. meta.

Sed est quaedam opinio, quae contrarium tenet istius conclusionis; Pro qua videntur esse dicta aliquorum santorum. Beatus enim Augustinus super. Sen tripliciter probat animam habere materiam.

1 Primo sic, Corpus habet materiam pro suo generes ergo rationabile esse videtur animam habere materiam pro suo genere

2 Secundo sic, Si corpus habet materiam propter sui mutabilitatem, etiam anima habebit materiam, cum sit mutabilis de virtute in vltium: & econuerso.

3 Tertio sic, catnem arguimus habere materiam: quia nunc est pulchra, nunc turpis; igitur anima etiamvidetur habere materiam.

4 Praeterea, Boethius circa principium sui libri de trini. ait, formas esse subiectas accidentibus, hoc facit materia: sod anima intellectiua subiecta est accidentibus: ergo &c

3 Praeterea. 2. metaphy. dicitur, quod necesse est in re mota imaginari materiam: sed anima moueri potest: alias numquam recederet de humano corpore; ergo &c.

S Praeterea, proprietates numquam deserunt illud, cu ius sunt proprietates: sed subiici, recipere, & pati sunt proprietates materiae, hae autem proprietates insunt animae; ergo &c.

V Preterea, nihil viuit per se ipsum, & in seipso, nisi so lus Deus: propter quod Saluator dit in loanne, sicut pater habet vitam in semetipso: sic dedit & filio habere vitam in semet ipso, sed anima separata viuit; igitur erit diuisibilis in talia duo, quorum vnum viuit per alterum, ab eo recipiens vitam

S Praeterea, actio nullius agentis realis terminatur ad solam formam, vt patet. 8. physi, sed creatio terminatur ad solam animam, ergo &c.

Sed ista non concludunt Vnde ad prima tria dicendum, quod Angustinus ibi loqui tur disputatiue, quod patet, quia ibidem arguit ad opposi tam partem quattuor mediis. Nec illae tres rationes Aug. concludunt de materia proprie dicta, sed solum probant animam aliquo modo esse in potentia

Ad quartum dicendum, quod Boethius ibi loquitur large de materia, prout omne materiale, vel potentiale quandoque dicitur materia, quo modo ait Auctor de cau sis, quod quaelibet intelligentia habet suum hyleachim id est suum materiale, seu potentiale

Ad quintum dicendum, quod ibi loquitur philosophus de his, quae mouentur motu continuo, & proprie dicto; quo modo solummodo potest moueri corpus.

Ad sextum dicendum, quod subiici, pati, & recipere in anima, & in materia non reperiuntur vniuoce: sed aequiuoce: nam anima recipit formas intellectuales; mate ria formas sensibiles: pati ipsius animae non est proprie passio, sed salus & receptio: materia vero proprie patitur: quia eius passio magis facta abiicit a substantia rei, cuius est materia. Iterum materia subiicitur formis particulari pus; anima autem formis vniuersalibus; non tamen hoc dico pro tanto, quod species existentes in anima sunt in se vniuersales: sed quia aptae nate sunt representare quid ditates rerum in vniuersali,

Ad septimum dicendum, quod potentiae animae viuunt per essentiam.

Ad octauum dicendum, quod quamuis forma non pos sit terminare actionem agentis naturalis: tamen bene po test terminare actionem creatoris; nulla enim forma ess adeo tam materialis, quin Deus, si vellet, posset eam sine materia creare, & creatam conseruare, dumodo talis forma sit simpliciter res absoluta

Secundo dico, quod anima potest dici composita ex materia, sumendo materiam large, scilicet pro quacumue potentia alicuius a se realiter distincti receptiua. Nam anima habet esse receptum in essentia. Iterum suae poten tiae insuuit suae essentiae. Iterum suae potentiae sunt reces tiuae specierum, actuum, & habituum, quae omnia prote stantur potentialitatem ipsius animae, & per consequens materialitatem, large loquendo de materia.

ARTICVLVS I. Vtrum anima intellectiua sit vna n omnibus homiubus

VANTVM ad secundum articulum primo pono unam veram, & catholicam conclusionem. Secundo recitabo Commentatoris errorem, quia huic conclusioni opponitur, & ipsum improbabo.

Dico igitur primo, quod anima intellectiua multiplicatur secundum, quod homines multiplicantur.

1 Quia dato oppositum: tunc periret praemium virtutum, & correctio vitiorum, quod est contra iudicium naturale consequentia patet: nam cum multos homines vi tiosos videamus affluere multis deliciis in hoc mundo, & multos virtuosos torqueri varijs laboribus: si animae eorum post hanc corporalem vitam non essent, tunc nec illi vitiosi punirentur, nec isti virtuosi premiarentur. Sed si vna esset anima intellectiua, tunc animae proprie homium essent sensibiles, & per consequens corruptibiles.

2 Praeterea, sequitur, quod diuersi homines simul intelligentes idem obiectum, intelligerent eodem actu intelligendi consequens est falsum, quia actiones multiplicantur multiplicatione suppositorum agentium: conseuentia patet, quia eadem anima intellectiua respectu eiusdem obiecti non potest informari, nisi vnico actu intelligendi.

3 Praeterea, vna forma substantialis non potest simul informare materiam distinctorum suppositorum: sed, vt patebit in articulo sequenti, anima intellectiua est forma substantialis hiominis.

Sed contrarium istius conclusionis ponit Auerroes, com mentator 3. de anima, & hoc tam per eum, quam per haeteticos suos sequaces probatur primo sic.

1 Secundum philosophum. 5. metaphy. quod aliqua sint plura numero, & vnum specie, hoc contingit: quia multam habent materiam: & ideo in alia, & alia parte ma teriae recipitur alia, & alia forma: ergo a destructione con sequentis, illud, quod nullam habet materiam, in eadem specie multiplicari non potest: sed anima intellectiua, seu intellectus possibilis separatus est a materia: ergo &c

2 Preterea, secundum philosophum numquam multi plicantur aliqua secundum num erum, nisi quia non possunt perpetuari in uno secundum numerum: sed intellectus est incorruptibilis, quia separatur ab aliis, sicut perpe tuum a corruptibili, sicut patet 3. de anima

3 Preterea, si multiplicaretur anima intellectina, hoc maxime videretur prtanto, quia esset forma substantialis hominis: sed hoc non potest esse, quia potentia non potest esse maioris abstractionis, quam essentia, in qua fundatur: potentia enim non est abstracta, nisi quia fundatur in essentia abstracta, sed potentia intellectiua abstrahit a materia: ergo essentia animae intellectiuae non poterit esse forma substantialis materiae.

Praeterea, intellectus est pura potentia in genere intelligibilium, vt ait Commentator 3. de anima, sicut materia prima in genere entium: sed in pura potentia non potest esse distinctio, cum actus sit qui distinguit: nec per comsequens multiplicatio

Praeterea, vna species intelligibilis potest informare intellectum omnium hominum: ergo vnus est intellectus eorum consequentia probatur ex hoc: quia sicut si oculus omnium hominum informaretur vna specie sensibili sequeretur omes homines habere vnum oculum: sic. &c. Licet n non causaliter, tamen arguitiue ab vnitate accidentis infertur vnitas subiecti. Antecedens probatur sic; nam tum plures homines intelligunt idem obiectum, aut hoc faciunt per vnam specie, & tunc habetur propositum: aut per aliam, aut aliam, & tunc illae species plures differunt numero, & conueniunt in vna specifica natura: cum ducant in notitiam vnius nature: sed secundum Commentatorem quotiescunque aliqua differunt numero, & conueniunt soi ma, siue specle, tunc nullum eorum est intellectu in actu; sed ab ipsis potest abstrahi vnum, quod est commune vtri que, & tunc quaeritur de illo communi, vtrum intelligatur a pluribus per eandem speciem: si non, tunc erit processus in infinitum: si sic, tunc habetur intentum: quia qua ratione vna species potest informare intellectum plurium hominum, eadem ratione omnium hominum

e Praeterea, intelligere non communicatur corpori: er go nec virtus intellectiua, siue anima intellectiua. conse quentia patet: quia cui non est communicabile calefacere eidem non est communicabilis virtus calefactiua

3 Preterea, si intellectus multiplicaretur multiplicatione hominum: cum a principio aeternitatis mundi infiniti homines praecesserint, iam actu essent infiniti intellectus, quibus nihilominus quotidie fieret additio per go nerationem hominum, & per consequens infinita fieret additio.

3 Praeterea, si intellectus de nouo fieret, aut fieret per motum & transmutationem, aut per simplicem creationem. Non primo modo: quia tunc intellectus esset forma materialis. Nec secundo modo: quia fieri aliquid de nihilo perterruit omnes philosophantes, vt patet 1. physico.

Ad declarationem autem iam dictae positonis est aduertendum, quod Auerroes commentator posuit intellectu esse substantiam separatam, quam dixit coniungi nobi per hoc, quod vna species intelligibilis vnitur praedicto intellectui, & nostrae phantasiae, per quam speciem intelle ctus talis, cum intelligit etiam ipse homo, dicetur intelligere. Quomodo autem hoc potuit concipere Auerroes que vna species simul informaret phantasiam talem & intel lectu possibilem declarat doctor noster in tractatu suo de intellectu possibili dicens, quod sicut si aer, & aqua se simul compaterentur in eodem situ idem accidens simul informaret vtrumque sic quia intellectus, cum sit indiuisibilis, potest simul esse cum phantasia, & per consequens secundum Auerroem eadem species informans phantasiam, informabit etiam ipsum intellectum: propter quod talis intel lectus sic eliciet actum intelligendi, quod talis actus vere attribuitur ipsi homini

Sed hic quidam contra doctorem nostrum inuehitur licens, quod sunt quidam, qui palliant, & colorant praedi ctum errorem: sed non valet, vt dicit, ista palliatio propter tria

Primo: quia magis est impossibile idem numero in di uersis subiectis suppositaliter distinctis esse, quam in diuer sis subiectis eiusdem suppositi: sed phantasia, & intellectu; modo, quo fideles ponunt, sunt eiusdem suppositi: & ta men non possunt informari eadem specie intelligibi: ergo nec intellectus separatus informari poterit eadem sp cie cum ipsa phantasia,

Secundo, quia quanto forma minus habet de entitate, tanto plus habet de dependentia: sed formae intentionales minus habet de entitate, quam formae naturales, cum igitur formae naturales propter sui dependentiam nume rentur numeratione subiectorum suorum: ergo vna forma intentionalis non poterit simul esse in diuersis subiectis. Tertio, quia in quibus non est vna, & eadem ratio rece ptiua, in illis non potest esse eadem forma specie, & per consequens nec eadem numero: sed in intellectu, & phan tasia non est vna & eadem ratio receptiua, cum intellectus sit res spiritualis, phantasia vero corporalis

Sed iste minus iuste verba haec inordinata proijcit in hunc venerabilem doctorem: quia huiusmodi declaratio nem non facit ad palliandum errorem, sed ad manifestan dum, sicut apparet, quia ipse impugnat istum errorem vs que in finem praedicti tractatus. Et pulcher modus fuit im pugnandi errorem in hoc, quod modum magis apparen¬ tem ad sustinendum illum errorem praemisit: & tamen postea ipsum impugnauit ostendens, quod non obstante tali declaratione error praedictus intolerabilis existit. Si nm il lud esset errorem palliare, tunc omnes doctores palliarent errores, quia quilibet doctor in principio suae quaestionis nititur impugnare partem veram, quamuis postea determinet veritatem. Forte possibile est, quod iste viderit tractatum nostri doctoris in principio, & non in fine, nes in medio: quia si ipsum in finem vsque legisset, verba predicta vituperosa in scripto suo non posuisset. Non est igitur opus respondere argumentis istius, quia in nullo sunt contra intentionem nostri doctoris, sed pro ipso. In secun do tamen articulo iste manifeste committit fallaciam consequentis, puta dicendo, plus habet de dependentia, ergo magis dependet a subiecto; non sequitur: quia potest magis dependere ab ipso obiecto, sicut ad litteram est in pro posito, quia formarum intentionalium distinctio propter fui diminutam entitatem non depedet a subiectis, sed ab obiectis; species enim albi, & nigri sunt simul in eodem in tellectu, cum intelligit album non esse nigrum, & ideo non oportet tales formas numerati numeratione subiecto rum, sed numeratione obiectorum.

Propter quod nisi aliud obsifteret, sicut ad praesentiam plurium obiectorum in eodem subiecto recipiuntur plures formae intentionales etiam eiusdem rationis, si obiecta fuerint eiusdem rationis, sic ad praesentiam vnius obie cti vna, & eadem species posset esse in duobus subiectis simul existentibus in eodem situ, sicut superius posui exem plum de acre, & aqua

Dico tamen notanter, si aliud non obsisteret: quia mul ta inconuenientia, & absurda sequuntur ad istius errori; positionem,

Primo enim sequitur, quod substantia separata, quae est piritualis, incorporea, & icorruptibilis in sua propria ope ratione, dependeat a rebus corporalibus, & corruptibililibus, quia suum intelligere non posset elicere nisi conium cta phantasiae, quae corporalis est, corruptibilis

Secundo sequitur, quod nullus homo intelligat, cuius oppositum ponit philosophus in 2. de anima dicens, Anima est, qua primo viuimus, sentimus, & intelligimus. E primo de anima vult, quod intelligere per se conueniat ipsi homini, animae autem non nisi sicut principio quo. Vn de ipse ait ibidem, Si quis dixerit animam intelligere, dixit eam texere, vel ae dificare. Quod verbum tractans Con mentator Auerroes, qui praedictae sceleratae positonis fi ctor erat, ait. Si videremus membra intrinseca, quae laborant intellioendo; sicut videmus membra extrinseca, quae laborant aedificando, sicut non dicimus animam texere, vel aedificare, sic non diceremus animam intelligere, sed hominem per animam,

Consequentiam probo, quia numquam aliquod suppo situm intelligit, nisi vel totum suppositum, vel aliqua pars supposit informetur aliquo actu intelligendi: sed secundum praedictam positionem nulla pars hominis posset in formari actu intelligendi: omnes enim potentiae hominis essent simpliciter materiales, nec per consequens possent esse capaces ipsius actus intelligendi

Et confirmatur ista consequentia. Nam secundun Damas. libr. 2. Sicut se habet oculus in corpore, sic se ha bet intellectus in anima, sicut igitur vnus homo corpora liter non potest videre per oculum alterius hominis, sic non potest homo intelligere per intellectum substantia paratae.

Praeterea, actus manens in suo principio elicitiuo, non potest vere attribui alicui suppositaliter distincto ab ipsi eliciente; sed intelligere est actus immanens, vt patet. 7 metaph & homo secundum positionem Auertois est sur positaliter distinctus ab ipso eliciente talem operationem scilicet intelligere, igitur impossibile esset ipsum hominem intelligere.

Praeterea, sicut per videre meum tuum audire non potest esse videre, sic per intelligere talis substantiae separa tae meum phantasiari numquam erit intelligere.

Si quis tamen omnino pertinaciter vellet asserere ipsum hominem intelligere propter praedictam coniunctionem illius substantiae separatae ad suam phantasiam, tunc adhuc sequeretur tertium inconueniens absurdius praedictis duobus, scilicet quod vnum quodque brutum animal aeque intelligere posset, sicut homo: quia huiusmodi intelligentia aequae bene posset coniugi phantasiae bruti animalis, sicut phantasiae hominis; sicut enim mul ta bruta, quae secundum aliqua phantasmata certiorem habent aestimationem, quam homo: melius enim cogno scit agnus vnius diei amicum, vel inimicum, quam homo viginti annorum: immediate enim fugit lupum, & sequitur matrem.

Ad primum igitur motiuum inductum pro illa falsissi ma opinione dicedum, quod licet intellectiua anima non habeat m ateriam, ex qua sit: habet tamen materiam, in qua fit. Quia secundum Augustinum anima creando in funditur, & infundendo creatur. Etiam illa maior non ha bet veritatem respectu actionis diuinae: quia nullam pra supponens materiam, potest plura immaterialia produce re solo numero differentia, vt patuit superius, cum tract. ui de productione angelorum

Ad secundum dicendum, quod quamuis istud argume tum habeat apparentiam de talibus perpetuis, quae semper per se habent esse: tamen nullam habet apparentiam de talibus perpetuis, quae sic creantur, quod esse suum aquirunt in corporibus, ad quorum informationem creata sunt, cuiusmodi sunt animae intellectiuae.

Ad tertium dicendum, quod bene ex hoc probatur, quod essentia animae intellectiuae est immaterialis, & non educta de materia, & quod separari potest a materia, sed non probatur, quin possit materiam, in qua creatur, informare.

Ad quartum dicendum, quod Auerroes commentator per illa verba non intendit aliud, nisi quod intellectus possibilis infimum gradum teneat in genere intelligibilium, ex quo sequitur, quod non sint plures tales intelle ctus differentes specle: quia cum non sit dare duas species aeque perfectas; igitur duo intellectus specie differetes, non possunt esse ambo infimi, sed necessario vnus est inserior altero: ex hoc tamen non habetur, quin possint esse plures tales intellectus solo numero differentes: quia in solis numero differentibus non repugnat plura esse aequaliter perfecta, & per consequens vtrumque potest ha bere rationem infimi,

Ad quintum nego antecedens. Ad probationem dico, quod quamuis aliquid concludat de talibus, quae propter hoc numero differunt, quia in alia, & alia materia recipiuntur, non tamen de talibus, quae numerationem suan capiunt ex eo, quod recipiuntur in subiectis immaterial bus, vel ab obiectis, taliter tamen, quod recipiuntur in im materialibus subiectis; tales enim species, quamuis in se sint particulares, eo, quod recipiuntur in hoc, vel in illo intellectu; representant tamen rem cum sequestratione conditionum indiuidualium, & per consequens ratione suae representationis dicuntur vniuersales: quia repraesen tant rem vniuersalem, & actum intelligibilem

Ad sextum dicendum, quod actus secundus, cuius prir cipium est forma, vel potentia fundata in forma substantiali, non debet communicari ipsi corpori, seu parti mate riali, sed toti coniuncto; igitur non est necesse proprie lo quendo ad hoc, quod anima intellectiua sit forma substam tialiter informans humanu corpus, quod intelligere communicetur corpori; sed sufficit, quod per se conueniat ipsi homini¬

Ad septimum, & octauum dicendum, quod illa duo media falsum assumunt, quia & mudus creatus est a Dec in principio temporis, & animae quotidie creantur, Nec ad praesens oportet aliter respondere; quia superius responsum est ad ea, quae creationi videbantur obuiare, vt patuit distinctione. 1. q.1.

ARTICVLVS III Vtrum Anima intellectiuia sit forma substantialis homuus

QVANTVM ad tertium articulum dico duo. Primo, quod anima intellectiua est forma substantialis hominis: & istud Christiano non oportet probare; quia de hoc est determinatio sanctae matris ecclesiae in constitutionibus Clementinis editis in concilio vniuersali Viennae celebrato. Et ad hoc possent adduci multa dicta sanctorum, & specialiter Augustini, quae ratione breuitatis omitto

Secundo dico, quod ista conclusio potest demonstrari sumendo demonstrationem pro efficaci ratione.

1 Quia propria operatio cuiuscumque agentis est sua propria forma, & principaliter a sua substantiali forma, sed intelligere est propria operatio hominis, vt patet primo de anima, vt etiam superius deduxi; in secundo inconuenienti, quod sequitur ad positionem Auerrois

e Preterea, quilibet homo sensatus experitur se inteligere: sed omnis operatio suppositi principaliter reduci tur ad formam substantialem: igitur principium radicale operationis intellectiuae, quod est anima intellectiua, erit forma substantialis hominis.

3 Praeterea, philosophus 3. de anima loquens de appi titu sensitiuo, & intellectiuo dicit, quod vnus apperitus mouet alium, sicut aota mouet rotam. Et si philosophus hoc non diccret, quilibet tamen istud experitur in seipso: sed rota ad motum suum aliam secum trahens, oportet, quod cum illa sit confixa in eodem stipite; igitur & appetitus trahens alium appetitum, oportet, quod cum eo suppositaliter sit coniuctus: sed appetitus intellectiuus & appetitus sensitiuus suppositaliter non possunt esse coniuncti, nisi anima intellectiua esset forma hominis; ergo &c.

4 Praeterea, ad istam conclusionem valent omnia illa, quae superius sunt arguta contra errorem Auerrois con mentatoris.

Sed praeterea, quae superius inducta sunt pro errore Auerrois, potest contra istam catholicam veritatem adhuc argui sic

1 Si anima intellectiua esset forma substantialis homi nis; tunc homo esset incorruptibilis. Falsitas consequentis quotidie patet ad sensum: probo consequentiam, quia totum est incorruptibile, cuius omnia essentialia principia sunt incorruptibilia: sed omnia essentialia prin cipia hominis sunt incorruptibilia, scilicet materia, & ani ma intellectiua: quod enim anima intellectiua sit incorruptibilis, patet 3. de anima: quod autem materia sit in generabilis & incorruptibilis, patet primo physicorum.

2 Praeterea, si anima intellectiua esset forma substantialis hominis: tunc supposito, quod omnes homines mo rerentur, sequeretur, quod quandoque naturaliter fieret resurrectio mortuorum consequens est impossibile: ergo & antecedens falsitas consequentis patet. 2. de generatio ne, vbi dicitur, Cuius substantia deperit, non redit idems numero. Est etiam illud consequens contra fidem. Probo. consequentiam: quia quorum coniunctio est naturalis, eor rum separatio est violenta ista patet 8. physicorum. Ideo enim graue violenter remouetur a loco deorsum: quia tam li loco naturaliter iungitur, naturaliter tendendo in talem locum: sed omnis forma substantialis naturaliter coniur gitur suae materiae, cum sit sua naturalissima perfectio:igi tur si separatur a materia, & non corrumpitur corruptio. ne ipsius compositi: necesse est talem separationem esse violentam, sed nullum violentum perpetuum, vt patet. 2 caeli & mundi; ergo talis forma quandoque naturaliter re uenietur: cum igitur anima intellectiua sit incorruptibilis, si esset forma hominis in morte ipsius non esset formae corruptio, sed violenta separatio; ergo oporteret. que quandoque naturalis fieret mortui hominis resurrectio.

Praeterea, forma substantialis naturalem debet ha bere proportionem, & conformitatem ad illud, cuius es forma, sed incorruptibile ad corruptibile nullam habet proportionem, & conformitatem: ergo cum anima sit incorruptibilis, & homo sit corruptibilis, anima intellecti ua non poterit esse forma hominis

Sed ista con concludunt: igitur Ad primum respondeo, negando consequentiam. Ad probationem dicendum, quod quamuis omnia essentia lia principia sint incorruptibilia: tamen si non manent coniuncta, ipsum totum compositum ex principiorum ta lium separatione vere destruitur, & corrumpitur. Datu enim, quod paries, tectum, & fundamentum, quae sunt principia domus, sint incorruptibilia: tamen si abinuicem separantur, tota domus destruitur, sic in proposito, &c

Ad secundum nego consequentiam. Ad probationem dico, quod separatio animae a corpore proprie loquendo non est violenta, quia cum actus actiuorum sunt in patiente, & disposito, vt dicitur 2. de anima: igitur sicut anima naturaliter coniungitur materiae debite dispositae, sic non violenter, sed quasi naturaliter separatur a materia totali ter indisposita, Sed in hora mortis cuiuscumque animalimateria totaliter est indispofita: igitur &c

Ad tertium dicendum, quod non quaecumque propor tio requiritur inter materiam, & formam, sed sufficit talis proportio, quod ipsa materia sit in potentia ad talem formam, & sic perfectibilis per eam. Et sic est in proposito: ergo &c.

ARTICVLV S IIII Vtrum anima intellectiua creetur a Deo extra cor pus, vel in corpore ipsius hominis.

QVANTVM ad quartum articulum pono dua s conclusiones.

Prima est, quod non est impossibile animam rationalem esse ante productionem sui corporis.

Quia omnem entitatem absolutam Deus potest producere sine quancumque alia entitate absoluta ab ea realiter differente; sed anima rationalis est entitas absoluta realiter differens a corpore: ergo &c. 2 Praeterea, animae non repugnat esse post annihilatio nem corporis, vt superius probaui, cum de angelorum distinctione tractaui; ergo nec ei repugnat esse ante produmctionem corporis.

Sed huic conclusioni est quaedam opinio contraria, qua ponit, quod simpliciter impossibile sit, animas praeesiste re suis corporibus

1 Quia terminus generationis non potest praecedere genetationem, sed anima humana est terminus genera tionis hominis

2 Praeterea, impossibile est formas multiplicari, nis ratione materiae: ergo impossibile est esse plures distinctas animas sine corporibus, in quibus capiunt esse distinctum,

Sed ista non concludunt Ad primum dicendum, quod sicut forma est terminus generationis ad quen: sic est terminus corruptionis a quo: & ideo sicut per generationem acquiritur, sic per corruptionem abiicitur: igitur forma, cui non repugnat esse post aipsam corruptionem, illa per Dei potentiam esse potest ante suae materiae productionem.

Ad secundum nego antecedens, loquendo de omni- potentia Dei.

Secundo dico, lquod nec anima primi hominis, nec ani mae ceterorum hominum fuerunt productae ante corpo ris humani productionem.

1 Quia Dei perfecta sunt opera, sed forma substantialis, cum habeat rationem partis, non habet rationem per fecti producti secundum cursum, quem nunc videmus.

2 Praeterea, nullum a Deo productum est propria ope- ratione destitutum, quia alias esset ociosum: ergo si ani ma fuisset antequam corpus, tunc egisset aliquid ante sui vnionem ad corpus: talis ergo actio, vel fuisset bona; & tunc cum bonis angelis gratiam recepisset, & per conse quens cum eis beatificata fuisset: & sic fuisset primo beata, & per coniunctionem ad corpus fuisset misera effecta. Vel illa actio fuisset mala; & tunc demeruisset, & per con sequens cum malis angelis damnata fuisset: non enim ap paret ratio, quare anima habuisset actionem indifferentem, cum omnium angelorum actio, in quorum consortio fuisset ipsa anima, bona, vel mala fuisset

Sed contra istam conclusionem est quaedam antiqua opinio, quae communiter ascribitur Origeni, quae ponit omnes animas a principio simul fuisse creatas, & infundi corporibus nobilibus, & ignobilibus secundum merita, vel demerita talium animarum. Motiua illius opinionis poterant esse ista.

1 Quia omnia produxit Deus a principio vel in se, vel in suis rationibus seminalibus. Ista patet per Augu. Quia isto modo saluat Augustinus illud verbium Sapientis. Qui viuit in aeternum creauit omnia simul: sed animae rationa. les non sunt educibiles de potentia materiae secundun rationes seminales: ergo in se, & non in aliqua seminali ratione a principio creationis productae fuerunt

2 Praeterea, vt patet per doctores super primo capitulo Cene triplex Dei opus describitur in illis diebus crea tionis, scilicet opus creationis, distinctionis, & ornatus. Opus autem creationis fuit ante omnem diem: ergo cum animae solum per opus creationis sint productae, videtur,. quod cum angelis ante omnem diem fuerint productae.

3 Praeterea, saltem de anima primi hominis videturi quod ate corpus suum fuerit producta, quia 7. super Qendicit Aug. Deum in illis primis operibus, quando simul omnia creauit, animam etiam humanam creasse, quam suo tempere membris corporis ex limo formatis inspirauit. 4 Praeterea, in libro de spiritu & anima dicitur, quod anima antequam corpori vniatur, habet irascibilitatem. & concupiscibilitatem, sed haec non possunt inesse animae, antequam anima sit producta: ergo &c.

Sed ista opinio stare non potest 1 Quia expresse dicit Augustinus, quod animas Deus creando infundit suis corporibus, & infundendo creat

2 Preterea, Hieronvmus in svmbolo fidei, quem fecit, ait sic. Eorum condemnamus errorem, qui dicunt animas ante peccasse, vel in caelis conuersatas fuisse, quam in corpora mitterentur.

Ad primum igitur dicendum, quod illa verba Augustini intelligenda sunt de talibus, quae producuntur tamquam entiam in se, &p se existentia; quia quotidie creat Deus gra tiam gratum facientem in conuersione peccatorum, quam tamen in principio creationis noc produxit in se, nec in aliqua ratione seminali. Cum igitur anima non producatur, vt aliquid in se subsistens, sed, vt forma materiam erficiens: ideo &c

Ad secundum d icendum eodem modo.

Ad tertium dicendum, quod hoc Augustinus non dicit assertiue. Vnde ibidem dicit, quod, si alia dicta possunt melius intelligi, non solum non resisto, verum etiam fa uco. Vnde Augustinus oppositum illius videtur tenere quia cum pertractat illud verbum Sen. & inspirauit in fa ciem eius spiraculum vitae, & factus est homo in animam viuentem, Augustinus expresse vult, quod istud spirare fuit animam facere. Et ideo non fuit anima prius, quam corpus, sed saltem via naturae corpus fuit prius, quam anima, quia ante illud spirare Deus formauit corpus Adae, vt patet in litera, quia haec verba ibi praecedunt, Formauit igitur dominus Deus hominem de limo terrae, & inspirauit &c.

Ad quartum dicendum, quod illud ante est secundum naturam, non autem secundum temporis durationem, quia rascibilitatem, & ceteras consimiles passiones anima non habet a corpore, sed ecouerso corpus eas habet ab anima

Ad argumentum principale dicendum, quod licet substamtia incorruptibilis non possit esse forma rei corruptibilis. sic, quod educatur de potentia materiae rei corruptibilis; potest tamen eius esse forma per infusionem creatoris.