Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : An Deus sub ratione abyssali, vel absoluta subiiciatur in sacra scriptura
Quaestio 2 : Vtrum Theologia sit scientia
Quaestio 3 : An euidens notitia credibilium possit viatori communicari
Quaestio 4 : An theologia viatoris proprie
Distinctio 1
Quaestio 1 : An quippiam aliud a Deo possit esse obiectum ordinatae fruitionis
Quaestio 3 : An beatus vnica dumtaxat ratione in obiectum beatificum tendat
Quaestio 4 : An vti proprie voluntati conueniat.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An possit demonstratiue concludi unum tantum Deum esse
Quaestio 2 : An Trinitas diuinarum personarum cum summa unitate sit compossibilis.
Distinctio 3
Quaestio 1 : An notitia Dei, qua ipse esse cognoscitur, sit humano intellectui naturaliter inserta.
Quaestio 2 : An imago Diuinae Trinitatis reperiatur in homine
Distinctio 4
Quaestio 1 : An Generatio proprie dicta reperiatur in diuinis.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An filius in diuinis de substantia patris generetur.
Distinctio 6
Quaestio 2 : An Pater necessitate, seu voluntate filium genuerit.
Distinctio 7
Quaestio 1 : An potentia generandi in diuinis notionaliter accipiatur.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An in Deo sit aliqua composito
Quaestio 2 : An anima intellectiua sit tota in toto, et tota in qualibet parte.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An pater sit prior filio.
Distinctio 10
Quaestio 1 : An spiritus sanctus procedat per modum voluntatis.
Distinctio 11
Quaestio 1 : An spiritus sanctus a solo patre procedat.
Quaestio 2 : An spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet ab eo.
Distinctio 12 et 13
Quaestio 1 : An filii generatio sit prior spiratione spiritus sancti.
Distinctio 14
Quaestio 1 : An spiritui sancto conueniat temporalis processio
Distinctio 15
Quaestio 1 : An cuilibet personae diuinae conueniat mitti
Distinctio 16
Quaestio 1 : An species, quibus nobis spiritus sanctus apparuit, fuerint reales.
Distinctio 17
Quaestio 1 : An in caritate existens euidenter cognoscere possit se in illa existere.
Quaestio 2 : An habitus caritatis possit augeri.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An donum in diuinis notionaliter dicatur
Distinctio 19
Quaestio 1 : An una divina persona sit in alia.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An divina omnipotentia Dei filio perfecte conueniat.
Distinctio 21
Quaestio 1 : An haec proposito vera sit, videlicet, solus Pater est Deus.
Distinctio 22
Quaestio 1 : An aliquod nomen a nobis Deo impositum proprie conueniat Deo.
Distinctio 23
Quaestio 1 : An persona in diuinis pluraliter praedicetur.
Distinctio 24
Quaestio 1 : An in diuinis sit verus numerus
Distinctio 25
Quaestio 1 : An persona de Deo, et creaturis aequiuoce dicatur.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An personae diuinae relationibus distinguantur.
Distinctio 27
Quaestio 1 : An tot res poni debeant in diuinis, quot relationes
Distinctio 28 et 29
Quaestio 1 : An principium per respectum ad intra in diuinis admittatur
Distinctio 30
Quaestio 1 : An relatio Dei ad creaturam praecedat relationem creaturae ad Deum.
Distinctio 31
Quaestio 1 : An aequalitas in diuinis sit realis relatio.
Distinctio 32
Quaestio 1 : An pater diligat se spiritu sancto.
Distinctio 33
Quaestio 1 : An relativa proprietas in diuinis differat realiter ab essentia.
Distinctio 34
Quaestio 1 : An diuina persona ab essentia diuina realiter differat.
Distinctio 35
Quaestio 1 : An divina essentia sit obiectum divinae cognitionis
Distinctio 36
Quaestio 1 : An mala in Deo ideam habeant.
Distinctio 37
Quaestio 1 : An substantia quaelibet spiritualis loco existat
Distinctio 38 et 39
Quaestio 1 : An scientia Dei causet res
Distinctio 40
Quaestio 1 : An possibile sit praedestinatum tandem non saluari.
Distinctio 41
Quaestio 1 : An reprobatio precibus sanctorum impediri possit
Distinctio 42 et 43
Quaestio 1 : An in Deo sit potentia.
Distinctio 44
Quaestio 1 : An Deus uniuersum potuit facere melius
Distinctio 45 et 46
Quaestio 1 : An diuina voluntas sit causa creaturarum.
Distinctio 47 et 48
Quaestio 1 : An Deus velit aliquid de nouo.
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : An principium primum esse unum possit demonstrari.
Quaestio 2 : An mundus ab aeterno libere potuerit produci.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An aeuum a tempore realiter differat.
Quaestio 2 : An caelum empyreum sit luminosum
Distinctio 3
Quaestio 1 : An angeli sint compositi
Distinctio 4 et 5
Quaestio 1 : An angeli fuerunt creati beati.
Distinctio 6
Quaestio 1 : An angelus in primo instanti suae creationis peccare potuit.
Distinctio 7
Quaestio 1 : An daemones occulta cordium hominum cognoscant.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An angelus motum causare possit in rem exteriorem.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An Angeli superiores illuminent inferiores.
Distinctio 10 et 11
Quaestio 1 : An Angeli ad homines in hac militante ecclesia degentes mittantur.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An materia duratione antecesserit cuilibet formae.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An lumen in medio sit forma realis
Distinctio 14
Quaestio 1 : An caelum sit causa horum inferiorum.
Distinctio 15
Quaestio 1 : An res mixtae sint productae de terra, et aqua
Distinctio 16
Quaestio 1 : An Imago in creatura reperiatur
Distinctio 17
Quaestio 1 : An anima intellectiua sit forma substantialis hominis.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An corpus Euae praefuerit in costa Adae.
Distinctio 19
Quaestio 1 : An homo virtute creationis diuinae acceperit immortalitatem.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An si homo in Paradiso permansisset, absque peccato filios procreasset.
Distinctio 21
Distinctio 24
Circa textum
Quaestio 1 : An intellectus agens spectet ad liberum arbitrium
Distinctio 25
Quaestio 1 : An liberum arbitrium cogi possit
Distinctio 26 et 27
Quaestio 1 : An gratia sit virtus.
Distinctio 28 et 29
Quaestio 1 : An homo mortali culpae obnoxius, satis se ad habitualem gratiam praeparare valeat.
Distinctio 30 et 31
Quaestio 1 : An originale crimen rationem culpae retineat.
Distinctio 32 et 33
Quaestio 1 : An poenae ex originali culpa inflictae aeque ab omnibus hominibus participentur.
Distinctio 34
Quaestio 1 : An malum causetur a bono
Distinctio 35 et 36
Quaestio 1 : An culpa quaelibet in actu consistat.
Distinctio 37
Quaestio 1 : An peccati actio secundum quod huiusmodi sit a Deo effectiue
Distinctio 38
Quaestio 1 : An voluntas sua libertate possit simul plures fines intendere.
Distinctio 39
Quaestio 1 : An peccatum in intellectu potius, quam in voluntate esse dicatur.
Distinctio 40 et 41
Quaestio 1 : An actus quispiam indifferens reperiri possit
Distinctio 42
Distinctio 43 et 44
Quaestio 1 : An peccatum aliquod sit simpliciter irremissibile
Liber 3
Distinctio 1
Quaestio 1 : An, si homo non peccasset, filius Dei humanam naturam assumpsisset.
Quaestio 2 : An plures personae divinae possint assumere unam naturam creatam.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An persona divina naturam irrationalem assumere possit
Distinctio 3
Quaestio 1 : An Beata virgo fuerit concepta in peccato originali
Distinctio 4
Quaestio 1 : An beata virgo fuerit vera, et naturalis mater Domini nostri Iesu Christi.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An humanae naturae vnio cum verbo diuino differat ab assumptione eiusdem verbi.
Distinctio 6 et 7
Quaestio 1 : An in Christo sint duo supposita.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An in Christo duae filiationes reperiantur.
Distinctio 9 et 10
Quaestio 1 : An Christus secundum quod homo adorandus sit adoratione latriae.
Distinctio 11
Quaestio 1 : An Christus sit creatura.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An Christus potuerit peccare.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An in Christo fuerit plenitudo gratiae.
Distinctio 14
Distinctio 15 et 16
Quaestio 1 : An in Christo cum tormentorum dolore steterit gaudium beatae fruitionis.
Distinctio 17 et 18
Quaestio 1 : An in Christo plures sint voluntates.
Distinctio 19 et 20
Quaestio 1 : An omnes homines beneficio passionis Christi a quocunque malo satis fuerint liberati
Distinctio 21 et 22
Distinctio 23
Quaestio 1 : An fides si virtus.
Distinctio 24 et 25
Quaestio 1 : An fidei possit subesse falsum.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An spes in superiori animae portione subiective esse possit
Distinctio 27 et 28
Quaestio 1 : An habitus caritatis sit virtus
Distinctio 29 et 30
Quaestio 1 : An recto caritatis ordine Deum super omnia diligere teneamur.
Distinctio 31 et 32
Quaestio 1 : An in caritate constitutus possit eam amittere.
Distinctio 33
Quaestio 1 : An virtutes morales in patria permaneant
Distinctio 34 et 35
Quaestio 1 : An Spiritus Sancti dona vitam actiuam magis, quam contemplatiuam respiciant.
Distinctio 36
Quaestio 1 : An morales virtutes sint connexae inter se
Distinctio 37 et 38
Quaestio 1 : An mendacium quodlibet diuino praecepto adversetur.
Distinctio 39 et 40
Quaestio 1 : An quodlibet iuramentum sit peccatum.
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : An sacramenta novae legis creatricem in se virtutem contineant
Quaestio 2 : An sacramentum possit diffiniri.
Quaestio 3 : An circumcisio ullam in se contineat efficaciam ad originalem noxam penitus abolendam.
Distinctio 3
Quaestio 2 : An Ioannis baptismus fuerit sacramentum
Distinctio 3
Quaestio 1 : An expressa verborum prolatio sit de necessitate baptismi
Distinctio 4
Quaestio 1 : An baptismi effectus aeque cunctis conueniat baptizatis.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An ministri malitia baptismi effectus in suscipiente huiusmodi sacramentum frustretur.
Distinctio 6
Quaestio 1 : An Puer existens in utero baptizata matre characterem recipiat
Distinctio 7
Quaestio 1 : An confirmatio gratiam conferat.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An Eucharistia sit dignissimum sacramentum.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An in peccato mortali existens, mortaliter peccet Eucharistiam sumendo.
Distinctio 10
Quaestio 1 : An corpus Christi pluribus in locis possit reperiri.
Distinctio 11
Quaestio 2 : An Eucharistia vnum sit sacramentum.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An accidentia specierum in Eucharistia subsistant absque subiecto.
Quaestio 2 : An accidentia specierum in Eucharistia manentia sint corruptibilia.
Quaestio 3 : An expediat homini frequenter accedere ad Eucharistiam.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An minister malus recta intentione consecrandi consacret
Distinctio 14
Quaestio 1 : An poenitentia sit moralis virtus.
Distinctio 15
Quaestio 1 : An homo sine caritate pro mortali crimine Deo satisfacere possit
Distinctio 16
Quaestio 1 : An contritio, confessio, et satisfactio sint partes poenitentiae.
Distinctio 17
Quaestio 1 : An contritionis dolor omnium maximus esse debeat.
Quaestio 2 : An homo de necessitate salutis singula quaeque peccata teneatur confiteri.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An clauium potestas usque ad culpae ac poenae remissionem protendatur.
Distinctio 19
Quaestio 1 : An sacerdotes, soli clauium potestate potiantur.
Distinctio 20
Distinctio 21
Quaestio 1 : An ea, quae per confessionem audiuntur celanda semper fuerint
Distinctio 22
Quaestio 1 : An peccata per poenitentiam deleta recidivantis ingratitudine rursus redeant
Distinctio 23
Quaestio 1 : An extrema vnctio sit sacramentum.
Distinctio 24
Quaestio 1 : An ordo sit sacramentum.
Distinctio 25
Quaestio 1 : An ordinator pecuniam exigens ab ordinatis sit Simoniacus.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An matrimonium sit sacramentum
Distinctio 27
Quaestio 1 : An peracto matrimonio alter coniugum inuito altero religionem ingredi possit
Distinctio 29 et 30
Quaestio 1 : An voluntatis coactione matrimonium impediatur.
Distinctio 31
Quaestio 1 : An actus coniugalis concubitus ob tria coniugii bona satis a peccato excusetur
Distinctio 32 et 33
Distinctio 34
Quaestio 1 : An impedimentum aliquod dissoluat matrimonium iam contractum.
Distinctio 35 et 36
Distinctio 37 et 38
Quaestio 1 : An ordo sacer, seu continentiae votum matrimonium impediat.
Distinctio 39 et 40
Distinctio 41 et 42
Quaestio 1 : An affinitas Matrimonium impediat.
Distinctio 43
Quaestio 1 : An resurrectio mortuorum naturaliliter sit possibilis.
Distinctio 44
Distinctio 45
Quaestio 1 : An in hac vita degentium suffragi defunctorum animabus prosint
Distinctio 46
Quaestio 1 : An misericordia et iustitia reperiantur. in Deo.
Distinctio 47
Quaestio 1 : An Christus solus iudicaturus sit in postremo iudicio.
Distinctio 48
Quaestio 1 : An peracto postremo iudicio corpora coelestia realiter alterari poterunt
Distinctio 49
Quaestio 2 : An beati nude videant diuinam essentiam.
Quaestio 3 : An animarum beatitudo maior extiterit post earum corporum resumptionem, quam ante.
Distinctio 50
Quaestio 1 : An animae humanae corporibus exutae, quicquam quam eorum, quae hic sunt, intelligant.
Quaestio 2 : An Homo simul beatus, et damnatus esse possit
Quaestio 3 : An Deus sub ratione entis infiniti sit subiectum in theologia viatoris.
Quaestio 2
An plures personae divinae possint assumere unam naturam creatam.Et videtur quod non quia vel assumerent eam in vnitatem naturalem: vel ac vnitatem personalem. Non primo modo, quia impossibile est ex diuinis suppositis, & creata natura fieri vnum na turaliter. Nec secundo modo: quia tunc plures personae essent vna persona
CONTRA pater potest assumere aliam naturam diffe rentem ab ea, quaa assumpsit filius: ergo potest assume re eandem naturam, quam assumpsit filius. Antecedens suppono esse verum: quia inferius etiam probabitur. Sed probo consequentiam: quia pater non minorem, sed mo iorem habet conuenientiam cum natura, quam assumpsit filius, quam cum alia natura creata: sed vbi maior est aliquorum conuenientia, ibi possibilior est vnio: ergo &c Hic primo videndum est, vtrum pater, & spiritussanctus potuerint humanam naturam assumeres
RESOLVTIO Pater, &x Spiritussanctus de potentia Dei absoluta poterant qu dem cavntin assumere, licet assumptionem hanc vna persona sine aliis valeat terminare: Verumtamen secundum tandem potentiam vnam naturam creatam a pluribus personis, sicuti plures naturas creatas numero differentes ab vna perlona, alsumi non est imopinabile¬
VANTVM ad primum pono duas conclusiones. .Prima est, quod loquendo de potentia Dei absoluta ater, & spiritussanctus potuissent carnem assumere equi pene, sicut filius assumpsit eam. Quia in quibus est omni no eadem potentia, quicquid potest vnus, & alter: sed om nium trium personarum est oino eade potentia: ergo &
2 Praeterea, sicut illud, quod habet determinatum esse, habet determinatum posse: quia posse sequitur ipsum essei ic illud, quod habet esse includens omne esse illius pose, includit omne posse Sed esse patris, & spiritussancti, qum sit esse diuinum, includit omne esse: ergo &c.
3 Praeterea, quae aeque distant ab aliqua natura, illorm aeque possibilis est conunctio cum illa natura. Sed omne diuinae personae aeque distant a quacunque natura signata ex parte creaturae: quia quaelibet distat ab ea infinita distantia, qua maior dari non potest: ergo talem naturam aeque possibile est coniungi cuicunque diuinae personae.
4 Praeterea, quandocunque aliqua virtus indifferenter se habet ad plura, tunc actio illius indifferenter poterit ad illa terminari: sed virtus diuina indifferenter se habet ad tres personas diuinas: & assumptio carnis humanae est acti virtutis diuinae: ergo cum terminari potuerit ad filiu, u patuit in quaestione praecedenti: ergo similiter terminan poterat ad patrem, & spiritumsanctum.
OED oppositum istius conclusionis videtur tenere An sel in lib de incarnatione verbi. Et ex dictis suis ibidem sic potest argui, seu talis ratio formari. Quodlibet inconueniens Deo est impossibile: sed incoueniens est, patre, vel spiritumsanctum incarnari: quia tunc essent plures filijn diuinis personis. Nam sicut Christus est verus filius vrd nis: sic & pater, si carnem assumpsisset vere, esset filiusu lius foeminae, a qua carnem assumpsisset.
2 Praeterea, illud confirmatur a quibusdam aliis sic,u ater carnem assumpsisset, tunc pater esset missus: sed pao ter mitti non potest, vt patet per Augusti. 2. de trini Maior patet: quia ex hoc dicitur filius missus in carnem: quia carnem assumpsit, & temporaliter genitus fuit
3 Praeterea, si pater esset genitus per carnis assumptionem, tunc oppositae proprietates simul inessent patri Fali itas consequentis patet, Probatur antecedens: quia cum innascibilitas sit patris proprietas: simul pater esset nad bilis, & innascibilis.
4 Praeterea, non est maior patris potentia, quam volin tas, cum sint idem realiter: sed pater numquam voluit in carnari: ergo pater numquam potuit incarnari.
IO ITVR ad primum dicendum ad minorem, quo quamuis esset inconueniens plures esse filios in diuini ex parte diuinae naturae, non tamen esset inconuenien ex parte creatae naturae,
Ad secundum nego maiorem. Ad probationem, dicoquod filio non repugnat missio, hoc non est pro tanto quia temporaliter natus est, seu genitus est: quia si illi esset tota causa non repugnantiae, tunc spirituisancto n pugnaret mitti: quia nec est genitus, nec in carne desti natus: vnde causa illius non repugnantiae est: quia filiu est ab alio, & quia pater a nullo alio est: ideo dato, quod carne n assumeret, non tamen mitteretur: quia non auctotitate alterius: sed propria sua auctoritate assumeret ip sam carnem
Ad tertium dicendum, quod huiusmodi proprietates non e ssent oppositae: quia non essent respectu vnius naturaeEtiam potest dici, quod sicut eidem creato supposito le cundum aliam, & aliam sui partem possunt inesse opposi tae qualitates: est enim AEthiops niger facie, & albus de te: sic eidem diuino supposito possunt competere oppo- sitae proprietates ratione diuersarum naturarum
Ad quartum dicendum, quod licet attributa diuina sint idem realiter, ratione tamen diuersarum habitudi num, quibus ipsae creaturae Deum respiciunt penes huaiusmodi attributa: aliquid quandoque verificatur de vnd ttributo, quod non verificatur de altero: vt etiam patet de intellectu, & voluntate.
Secundo dico quod quantum ad potentiam Dei ordinatam qua scilicet Deus dicitur hoc posse, quod sua sapientia fiendum esse disponit: tunc nec pater, nec spiritussanctus possunt incarnari. Quia pie credendum est, & firmiter tenendum, quod Deus non disposuit nisi solum flium esse incarnandum. Cum igitur Deus potentia or- dinata dicatur solum ea posse, quae ab aeterno disposuit, ac voluit esse suis temporibus in effectu: igitur: &c
QVANTVM ad secundum articulum, primo dico, quod eua diuina persona potest naturam creatam assume eterminatiue, ceteris personis diuinis non terminantibus huiusmodi assumptionem. Quia distinctis realiter, secundum quod distincta sunt, non repugnat, quin vnum ossit terminare aliquid, quod non terminat alterum: sed personae diuinae realiter sunt distinctae: ergo &c.
a Praeterea, illud, quod non conuenit essentiae diuine, nisi mediante personali subsistentia, hoc distircte poterit competere vni persone sine altera: assumere naturam crea m terminatiue est huiusmodi. Maior patet: quia quamis ea, quae conueniunt personae praecisae ratione essentiae nt communia tribus personis: tamen si aliqua verificantur de essentia ratione personae, non est necesse, si aliquio talium conueniat vni personae, quod conueniat ceteris. sinor eniam patet: quia si talis assumptio terminaretur immediate ad naturam diuinam, tunc huiusmodi natura eata assumeretur in vnitatem diuanae naturae: sicut dititur assumi in vnitatem diuinae personae, quando eius assumptio immediate terminatur ad personam.
Praeterea, illud quod de facto fide catholica credinus esse, hoc est possibile: sed solum filium credimus fide catholica terminatiue assumpsisse humanam naturam. Maior patet: quia fides veritatis non ponit aliquid repugnans, seu mpossibile. Minor etiam patet vndique in sacra scriptu a& sanctorum auctoritatibus
Src vvpo, vt magis elucescat haec catholica veritas. go ducam aliquas rationes contra eam, & ipsis respondendo, modum praedictae nossbilitatis assignabo.
I Primo enim potest argui sic. Omnis operatio Dei, ex tepta actione originis, qua constituitur persona diuina; est communis tribus personis. ista patet per August. 1. de mnitate, vbi vult, quod personae diuinae inseparabiliter perantur. Ait etiam Damas. quod indiuisa sunt opera rnuitatis, sicut est indiuisa substantia: sed assumere alienam naturam, est quoddam operari: ergo vna persona non potest ad se alienam naturam sumere: nec per consequens assumptionem terminare, alia persona non terminante.
Praeterea, per illud conuenit diuino supposito alteri ubsstere, vel eius assumptionem subsistenter terminare, per quod sibi conuenit per se subsistere quia dependentia sustentati non terminat nisi per se subsistens: Sed perona diuina est per se subsistens ratione diuinae essentiae, quae est communis tribus personis: quia per se existentia liuina est idem omnino, quod diuina essentia: ergo nulla nuina persona potest terminare dependentiam assumpta naturae sine alia persona: ergo &c.
3 Praeterea, posita causa communi, necessario erit effetis communis: sed tota causa, quare persona diuina potst alienam naturam assumere, & eius assumptionem ferminare, est eius virtus infinita. Nam nulla finita virnmte hoc fieri posset: cum ergo talis virtus infinita sit conmmunis tribus personis: praedictus effectus, vt videtur, netessario debet esse communis
4 Praeterea, omne illud, quod est principium actus reciproci, illud idem est terminus eius, quia ex hoc dicitur aliquis actus reciprocus: quia est ad suum principium reflexus: sed assumere est actus reciprocus: quia assumere est ad se sumere: igitur cum quelibet persona diuina sit principium actus assumptionis creatae naturae: necessario erit vlt imatu terminatiuum eiusdem assumptionis: ergo &c Praeterea, Damas: 1. lib ait, quod pater & filius, & spiritus sanctus secundum omnia idem sunt: praeter ingenerationem, generationem, & processionem: sed creatae naturae assumptio, ac etiam eius terminatio nullum est praedictorum: ergo idem erunt in huiusmodi terminatione, nec per consequens vna persona potest assumere, alia non aslumente
AD PRIMVM dicendum, quod praedicta assumptio potest considerari vel quantum ad illud, quod in ea est ope- rationis: & sic non magis est ab vna diuina persona, quam ab alia: cum indiuisa sint opera trinitatis. Vel quantum ad huiusmodi operatiouis terminationem: & sic potest vni soli personae competere. Videmus enim in creaturis quod plures possunt trahere vnum lapidem: & tamen to tus ille tractus terminabitur ad vnum illorum trahentium: quia lapis super vno illorum potest quiescere praeter hoc, quod quiescat super ceteris, qui traxerunt lapilem talem: sic in proposito &c. Exemplum etiam potest adduci de veste. Tres enim tangentes vnam vestem; corpus vnius illorum trium huiusmodi veste poterit vestiri: ita quod actiue tres sunt vestientes: terminatiue tamen vnus solus vestietur. Sic pater, & filius, & spiritus sanctus illam mundissimam tunicam humanae naturae in vtero virginis formauerunt: qua ipsum filium vesticrunt: propter quod terminus vestitionis illius extitit solus filius.
Ad secundum dicendum ad minorem, quod personae diuinae non conuenit per se subsistere personale ab essen tia, vt est communis tribus: sed conuenit sibi ab essentia, vt personali proprietate determinata est: & ideo dato, quod terminatio dependentiae assumptae naturae conueniat personae ratione essentiae sic consideratae, puta, vt concernit personalem proprietatem: non propter hoc huius modi terminatio conueniet ceteris personis. Sicut quamuis generare conueniat patri ratione diuinae essentiae: ipse enim est formale principium generationis, vt declacaui in primo libro: tamen quia generationis actum non principiat, nisi vt stat sub paterna proprietate: ideo quamuis eadem essentia sit in filio, & spiritu sancto: soli tamen patri conuenit generare: sic in proposito &c
Ad tertium dicendum, quod concessa conclusione uta quod huiusmodi assumptio sit effectus totius trinitatis: quia tota trinitas est eius causa effectiua: ex hoc tamen non habetur, quod tota trinitas terminet huiusmodi assumptionem. FORTE DICETVs, quod tais terminatio, cum sit quaedam actio, oportet, quod sit atota trinitate. RESPONDEo quod illa terminatio proprie non est actio, sed est quaedam sequela actionis, quae potest vni solitarie conuenire: quamuis ipsa actio, cuius est sequela, sit communis plurium. Dato enim, quod decem homines trahant vnam nauem, quam uis actus illius tractus sit omnium communis, terminatio tamen sequens hiusmodi actionem potest esse ad vnum illorum decem: sic &c
Ad quartum dicendum, quod quamuis ad hoc, quod actio sit reciproca, requirat aliqualiter identitatem in principio suo, & termino: tamen non est necesse, si plura sunt in principio, quod omnia illa sint in termino: sed sufficit, quod vnum illorum sit in termino, sic in proposito &c.
Ad quintum dicendum, quod non solum ingeneratio, & generatio, & processio sunt in diuinis distincta: sed omnia, quae haec includunt, & concernunt incommunicabilia esse videntur. Vnde etiam ipsa essentia diuina, vt in persona patris existens, concernit paternitatem: vt sic in nulla alia persona reperitur: & quia terminatio naturae assumptae concernit vnum istorum, puta, proprietatem personae filij terminantis: ideo non oportet, quod sit communis tribus.
VANTVM ad tertium articulum, ponam duas conlusiones. Prima est, quod non repugnat, quin por absolutam Dei potentiam vna natura creata assumatur a pluribus diuinis personis. Quia quae solis relationibus distinguuntur, in nullo absoluto necessario se excludunt, sed personae diuinae relationibus solum distinguuntur: & natura humana, seu alia creata natura, de qua loquimur, est absoluta: ergo talis natura assumpta ab vna persona non excluditur necessario ab alia persona. Minorem ex fide tenemus. Maiorem probo: quia semper in ilio aiiqua differunt in quo mutuo se excludunt: ergo si se ex. cludunt in aliquo absoluto: tunc non differunt solis re lationibus. FORTE dicetur, quod quamuis natura assumpta sit absoluta: tamen vnio ipsa cum supposito est quaedam relatio: igitur diuinae personae, quae solum diffi runt relationibus, excludunt se in huiusmodi vnione
RESPONDEO, quod quamuis talis vnio sit relatio: tamen non est talis relatio, qua diuinae personae distinguamtur: quia relationes distinctiuae diuinarum personarum sunt aeternae & intrinsecae diuinis personis: praedicta autem vnio est temporalis, & aduentitia, seu extrinseca, hoc est ab extrinseco proueniens: & ideo nihil minus ratio procedit, quam si talis vnio esset entitas absoluta
2 Praeterea, Deus potest vnum & idem corpus simul ponere in diuersis locis: ergo potest vnam naturam sustentare in distinctis diuinis suppositis. Consequentia satis nota esse videtur. Antecedens autem probabo lib. 4. distinctio ro¬
FORTE dicetur, quod consequentia non valet: quia cum locus magis videatur quid extrinsecum a locatis, quam natura a persona, in qua existit: ideo dato, quod virtute diuina vnum locatum simul esse possit in diuersis locis: tamen vna natura non poterit simul esse in diuersis personis. RESPONDEO, quod quamuis ista instantia concludat, si natura comparatur ad propriam personalitatem: tamen nihil concludit, si comparatur ad alienam: magis enim est extrinseca natura creata a persona diuina loquendo de exstrinseca ratione entitatiua, quam quodcunque locatum sit a quocunque loco. Et quia na tura creata in proposito non comparatur ad propriam personalitatem: sed ad diuinam: ideo &c
3 Praeterea vnitas suppositi assumentis non facit ad vnitatem naturae assumptae: ergo multiplicitas suppositorum assumentium, non sacit necessario ad multiplicationem naturarum assumptarum necessario, & per consequens vna natura poterit assumi a pluribus suppositis sine aliquarepugnantia. Consequentia patet, quantum ad omnes suas partes. Antecedens probo: quia si natura assumpta haberet vnitatem ex supposito assumente: tunc vnum suppositum non posset assumere distinctas naturas in sua multitudine permanentes, cuius oppositum ostendam in 4. articulo
ISTAM eandem conclusionem probant quidam doctores rationibus apparentibus: quamuis, vt mihi videtur, non existant: quorum vnus arguit sic. Distinctio aliquorum per oppositas relationes, magis videtur impedire in huiusmodi distinctis vnitatem relationis, quam entis absoluti, sed non obstante distinctione relatiua, vna relatio, puta communis notio realiter eadem existens, est in patre, & filio: ergo & vna absoluta natura poterit assumi a pluribus diuinis personis relatiue distinctis. Nec valet, vt ipsi dicunt, si dicitur, quod quamuis communis notio, cum sit relatio infinita, sit in pluribus. natura tamen creata, cum sit finita & limitata, non potest esse simul in pluribus: quia, vt dicunt, nulla relatio diuina est infinita: quia illud, quod nullo modo potest habere rationem quanti, nullo modo potest esse infinitum: quia ratio infiniti quantitati congruit, vt dicitur tphysicorum: sed relatio diuina nullo modo potest habe re rationem quanti: quia nec potest esse quanta quantitate molis, vt de se patet, nec quantitate perfectionis quia tunc nullum diuinum suppositum esset simpliciter. & omnino perfectum: cum in nullo diuino supposito reperiri possint omnes relationes diuinae. SED illud non valet: quia omne, quod in Deo est, infinitum est vna infinitate diuinae essentiae. Et ideo quamuis quaelibet diuina relatio sit infinita: nulla tamen perfectio est in vna persona, quae non sit in alia: quia diuina essentia: qua omnia, quae in Deo sunt, infinita sunt, est vna, & totaliter indiuisa in tribus personis.
tem dato, quod diuina relatio non sit formaliter infinita: nullus tamen catholicus potest negare, quin quaelibet diuina relatio sit identice infinita: cum recipiat in ibstracto praedicationem diuinae essentiae, quae est formaliter infinita. Sed natura creata assumpta, vel assumptibiis, nec formaliter, nec identice est infinita: ergo dato, quod aliqua diuina relatio possit esse in pluribus personis: tamen non sequitur virtute argumenti, quod natura creata possit esse in pluribus.
PRAeTEREA, arguit quidam alius doctor sic. Natura humana, prius quam assumeretur a verbo, fuit assumptibilis a patre, & spiritu sancto: sed illa potentia obedientialis, qua fuit assumptibilis a patre & spiritu sancto, non fuit eade cum ea, qua fuit assumpta a verbo: alias sequere tur cum illa potentia sit reducta in actum respectu verbi, quod similiter esset reducta in actum respectu patris, & spiritus sancti: & per consequens, sicut verbum est incarnatum: sic pater & spiritus sanctus essent incarnati: quod est contra fidem: ergo sicut illa potentia est de facto reducta in actum respectu verbi, sic, si Deo placeret, osset reduci in actum respectu patris, & spiritus sancti. SED nec illud valet. Quia, qui esset oppositae conclusionis, diceret, quod talis obedientialis potentia respectu omnium diuinarum personarum reducta est in actum; tum actiue facta sit talis reductio ab cmnibus tribus personis: & ideo amplius ab eis in actum reduci non potest cum ia perfecte sit terminata huius potentia. Sicut enim si aliqua res denigrabilis est a Sole, vel ab igne: postquam erfecte ab vno istorum est denigrata: amplius ab alio senigrari non potest: sic &c
PRETEREA, arguit quidam alius sic. Non minus repugnat opposita esse in eodem, quam vnum esse in oppositis: sed oppositae relationes sunt simul in vna diuina natura: ergo vna natura creata potest simul esse in diuinis personis relatiue oppositis. SED nec istud valet. Quia omne fundamentum oppositarum relationum attribuitur diuinae essentiae propter suam formalem infinitatem. ideo natura creata non potest pari ratione simul esse in tribus suppositis relatiue oppositis, qua ratione essentia diuina est simul sub tribus relationibus oppositis. SElsunt quidam sollemnes doctores oppositum supradicta conclusionis tenentes, qui contra illam conclusionem arguunt sic.
Idem effectus non potest dependere a pluribus causis simul, & semel, quarum quaelibet sit causa totalis respectu llius dependentiae: ergo impossibile est eandem naturam dependere dependentia suppositali a pluribus diuinis suppositis: cum huiusmodi dependentia a quolibet diuino supposito assumente terminetur totaliter, seu perfecte, & sufficienter. Consequentia patet, per locum a simili. Antecedens probant in terminis: quia posito, quod na illarum causarum sit A. alia sit 3. effectus sit C tunc isti arguunt sic. lllud non est causa totalis alicuius effectus quo circumscripto, manet ille effectus: sed circumscripto A. adhuc Cmanet, eo quod P. adhuc manens sit totalis causa eius: ergo A. fuit totalis causa ex supposito: & non fuit totalis causa, vt virtute rationis pparet: quod est manifesta contradictio, & eodem modo potest argui de D.
2 Praeterea, non minus fustentatur natura a supposito diuino, quam a propriossupposito, Si existeret in eo: sed natura, vt sustentata est a proprio supposito, non potes assumi a diuino supposito: vt isti doctores supponunt: er go natura sustentata ab vna diuina persona, non potest vlterius assumi ab alia.
3 Praeterea, Deus non potest facere vnum accidens essi in diuersis subiectis: ergo nec vna natura creata potes esse in distinctis diuinis suppositis. Antecedens supponunt. Consequentia etiam patet ex hoc: quia natura numana assumpta habet modum accidentis.
4 Praeterea, natura multiplicatur secundum multipli cationem suppositorum, quibus suppositatur: ergo si vnanatura creata assumeretur a pluribus diuinis suppositis; vna natura esset plures naturae: & per consequens vnnon esset vna, quod est contradictio.
3 Praeterea, Ansel. de incarnatione verbi, ait. "Filio incarnato, non est necesse alias personas incarnari, sed impossibile¬"
3 Praeterea, illud, quod illimitationi, & infinitati naturae attestatur, non potest attribui naturae creatae esse in tribus suppositis est huiusmodi: ex hoc enim diuina natura arguitur esse infinita.
SED ista non concludunt. Igitur, quo ad primum argumentum, nego consequentiam: quia natura, quae pluribus diuinis suppositis assumeretur, non eadem per sonalitate, sed alia, & alia sustentaretur: & ideo quaelibet persona non esset totalis terminus illarum assumptionum omnium, quibus illa natura assumeretur: sed quaelibet persona tantummodo terminaret assumptionem, qua talis natura assumpta esset a personalitate illius personae non autem sic est de cansa totali respectu sui effectus
Ad secundum dicendum, quod quamuis natura dignius, & nobilius sustentetur a diuino supposito, quam a proprio: tamen non communicatur sibi modus essendi per se, quo formaliter constituatur in esse personali, sei suppositali: qui quidem modus sibi formaliter cominunicatur: cum in proprio existit supposito: & ideo quicontradictionem videtur implicare, quod aliquid existat per se, & non existat per se: igitur quamuis eadem natura possit a pluribus diuinis suppositis sustentari: supposi tata tamen propria suppositatione, a nullo alio supposito potest assumi, seu suppositaliter sustentari
Ad tertium nego antecedens, quia si Deus faceret Si mul esse in eodem loco aerem, & aquam: eadem species coloris, qui tali loco obiiceretur, simul esset in aere & in aqua: vt declarat doctor noster in tractatu de intellectu possibili¬
Ad quartum dicendum, quod quamuis natura plurificetur, vt suppositatur a pluribus suppositis absolutis, in quibus modus propriae suppositationis naturae communicatur formaliter, & intrinsece: tamen hoc non opon tet, cum sustentatur a pluribus suppositis diuinis, in quibus naturae sustentatae nihil formaliter communicatur. quod talis natura formaliter per se existat.
Ad quintum dicendum, quod, Sicut patet in eodem capitulo; Ansel. intelligit per illa verba, quod eadem natura non potest secundum eandem personalitatem assumi a pluribus personis: quia tunc plures personae essent vna persona: per hoc tamen non habetur, quin a pluribus personis possit assumi secundum plures personalitates.
Ad sextum dicendum, quod esse in tribus personis infinitam persectionem ipsis tribuendo, & formalia eorum principia fundamentaliter sustentando, hoc bene attestatur infinitati: & vic natura diuina est in tribus suppoSitis: sed natura creata nec est, nec esse potest isto modo in tribus suppositis: ideo &c
SECVNDA conclusio est, quod suppositum creatum non est assumptibile. Quia de ratione suppositi, vt suppositum est, est per se esse, & alteri in subsistendo non in niti: sed de ratione assumptibilis est, vt assumptibile est, non habere per se esse, & alteri in subsistendo innitia: er¬ go contradictionem esse implicat suppositum assumptibile. Non plus ad praesens de ista conclusione. Quia de hac niateria diffusius loqui propono inferius distinctione 7.
QVANTVM ad quartum articulum dico, quod vna diina persona de potentia absoluta posset assumeru plures naturas solo numero differentes, puta plures humanitates. Quia sicut Deus in opere creationis propter infinitatem suae virtutis non adaequatur, vel exhauritus ab aliquo effectu creato: & ideo semper potest in alium & alium effectum: sic verbum incarnatum vnitu vni humanae naturae: quia ex hoc eius virtus nullatenus exhauritur, posset, si vellet, aliam naturam humanam sibi vnire, presertim cum talis vnio sit pura quaedam relatio quae ex sui terminatione ad verbum, nullam mutationem facit in verbo: sicut nec relatio, qua creatura de nouo creata refertur ad Deum creantem, nullam mutationem arguit in ipso creatore.
PORTEDICETVR, quod isto casu posito, sequetur contradictio: quia tunc Christus esset vnus homo ratione vnius suppositi, & esset plures homines ratione plurium humanitatum: & Sic esset vnus, & non esset vnus: & plures, & non plures
2 Praeterea, Sicut nunc ratione vnius humanitatis dictus est lesus: Sic tunc ratione alterius humanitatis, seu secundum aliam humanitatem posset vocari Petrus: & Sic indiuidua eiusdem naturae de se inuicem mutuo praedicarentur: puta Petrus de Tesu, & e conuerso: Sicut nunc homo lesus dicitur Deus, & Deus homo.
3 Praeterea, cum natura ereata non possit in eadem specie multiplicari, nisi multiplicatis suppositis eiusdem naturae: ergo Si suppositum verbi alsumeret plures naturas, tunc in Dei verbo vel essent plura supposita: vel illa plures naturae non essent plures
HIC EST aduertendum, quod doctor communis respondendo ad difficilitatem, quae tacta est in istis argumentis, sibi satis aperte contradicit. Nam in scripto su per 3: sententiarum dicit, quod posito casu praedicto, tunc Petrus, & lesus, quamuis essent vnum tantum sup positum; tamen non essent vnus homo, sed essent duo homines; quia singularitas, & pluralitas nominis substantiui attenditur secundum vnitatem, & pluralitatem naturae significatae per terminum, & non secundum vnitatem & pluralitatem suppositorum: Sed in tertia parte summae q. 3. art. 8. In solutione secundi argumenti ait, quod propter duas naturas humanas assumptas ab vno supposito diuino, illud suppositum non esset duo homines, sed vnus homo: quia nominibus vtendum est, secundum quod sunt ad significandum imposita ex consideratione eorum, quae apud nos sunt: in quibus numquam non men ab aliqua forma impositum pluraliter dicitur, nisi propter pluralitatem suppositorum. Nam homo vestitus duobus vestimentis non dicitur duo vestiti, sed vnus vestitus
Sed quamuis sequaces istius doctoris dicant, quod, vbi dicta in suis scriptis, & summa dissonarent: magis esset tenendum illud, quod dicit in summa: eo, quod post scripta fecerit summam, & cum maiori deliberatione; tamen mihi videtur, quod ad praesens melius dixerit in scripto.
Quia sicut vnum diuinum suppositum dicitur Deus & homo propter hoc, quod habet in se naturam diuinam, & humanam: Sic. Si haberet in se duas naturas humamas, diceretur duo homines, quamuis non diceretur duo absolute: iuxta illud Athanasij. Non duo tamen, sed vnus est Christus
2 Praeterea, numerus aliquorum potius attendendus eR secundum fignifscatum eorum primarium, quam secundum significatum secundarium. Sed in substantiis nomen principaliter significat naturam, & per consequens suppositum: sicut in accidentibus nomen concretum principaliter significat formam, & per consequens subiectum: vt patet per Auerroem s: metaph vbi in hoc reprobat Auicen, qui voluit, quod nomen prius significaret subiectum & secundario formam lgitur positis duabus naturis humanis in vno supposito, illud suppositum dicetur duo homines.
AD PRIMAM instantiam dicendum, quod, sicut patet per iam dicta, illud diuinum suppositum non esset vnus homo, sed plures homines
Ad secundam dicendum, quod sicut plures naturae accidentales existentes in eodem subiecto, quamuis in abstra cto de se non praedicentur: tamen in concreto propter amplicationem subiecti de se mutuo praedicantur. Quamuis enim musica non sit logica: tamen si fuerint in eodem, tunc musicus est logicus, sic illo casu posito, quamuis hu manitas lesu non praedicaretur de humanitate Petri: tamen lesus praedicaretur de Petro ratione implicationis suppositi, quod vtrique esset commune: & isto modo non esset inconueniens indiuidua eiusdem naturae de se mutuo praedicari
On this page